15
สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าดิศวรกุมาร กรมพระยาดารงราชานุภาพ

ประวัติศาสตร์

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ประวัติศาสตร์

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ

Page 2: ประวัติศาสตร์

รายงาน

วชา ประวตศาสตร

เรอง สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ

เสนอ

คณครสฤษศกด ชนเขมจาร

จดท าโดย

1.นางสาวชนญญา ไทยแท เลขท8

2.นางสาวศภลกษณ สภรตนกล เลขท14

3.นางสาวอนญญา ศรธนนยโกเศศ เลขท18

4.นางสาวอมราพร สนธศาลาแสง เลขท19

5.นางสาวรตนชฎาธร พลล า เลขท21

โรงเรยนเฉลมพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทร รอยเอด

Page 3: ประวัติศาสตร์

ค าน า

รายงานเลมนจดท าขนเพอศกษาเกยวกบ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรม

พระยาด ารงราชานภาพ ซงเปนบคคลทองคกรยเนสโกยอมรบ

ขอขอบคณ คณครสฤษดศกด ชนเขมจาร ทใหค าแนะน าและค าปรกษาดวยดมาโดยตลอดผจดท า

หวงวารายงานเลมนจะใหความรไมมากกนอยเกยวกบเรองประวตตางๆของ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ

พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ

คณะผจดท า

Page 4: ประวัติศาสตร์

สารบญ

เรอง หนา

พระประวตกรมพระยาด ารงราชานภาพ 1-9

ผลงานนพนธสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ 10

กรมพระยาด ารงราชานภาพ

เอกสารอางอง 11

Page 5: ประวัติศาสตร์

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ

ขอมล

วนประสต 21 มถนายน พ.ศ. 2405

วนสนพระชนม

1 ธนวาคม พ.ศ. 2486

พระอสรยยศ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ

พระบดา พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

มารดา เจาจอมมารดาชม

Page 6: ประวัติศาสตร์

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ (21 มถนายน พ.ศ. 2405 - 1 ธนวาคม พ.ศ. 2486) ทรงเปนพระราชโอรสองคท 57 ในพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ประสตแตเจาจอมมารดาชม เมอวนเสาร แรม 9 ค า เดอน 7 ปจอ ตรงกบวนท 21 มถนายน พ.ศ. 2405 พระองคยงทรงเปนตนราชสกลดศกล

พระประวต

ประสต

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ เปนพระราชโอรสพระองคท 57 ในพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ประสตแตเจาจอมมารดาชม ภายในพระบรมมหาราชวง เมอวนท 21 มถนายน พ.ศ. 2405 พระองคไดรบพระราชทานพระนามจากสมเดจพระบรมชนกนาถเมอวนสมโภชเดอน โดยมรายละเอยดวา[1]

"สมเดจพระปรเมนทรมหามงกฎ พระจอมเกลาเจาแผนดนสยามผพระบดา ขอตงนามกมารบตรทเกดแตชมเลกเปนมารดานน และซงคลอดในวนเสาร แรม 9 ค า เดอน 7 ปจอจตวาศกนน วาดงน พระเจาลกเธอ พระองคเจาดศวรกมาร นาคนาม ขอจงเจรญชนมาย วรรณ สข พล ปฏภาณ สรรพสรสวสดพพฒนมงคลทกประการ สนกาลนานตอไป เทอญ"

ชาววงโดยทวไป เรยกกนวา "พระองคดศ" โดยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหวทรงน าเอานามของพระอพภนตรกามาตย (ดศ โรจนดศ) ซงเปนบดาของเจาจอมมารดาชมมาตงพระราชทาน เนองจาก

ทรงศกษา

พระองคทรงเรมเรยนหนงสอไทยชนตนจากส านกคณแสงและคณปาน ราชนกล ในพระบรมมหาราชวง ทรงศกษาภาษาองกฤษในโรงเรยนหลวง ซงมมสเตอร ฟรานซส ยอรช แพตเตอรสน เปนพระอาจารย

พ.ศ. 2418 เมอมพระชนมได 13 พรรษา ไดทรงผนวชเปนสามเณรทวดพระศรรตนศาสดาราม สมเดจกรมพระยาปวเรศวรยาลงกรณ ทรงเปน พระอปชฌาย และประทบจ าพรรษาทวดบวรนเวศวหาร

พ.ศ. 2420 ทรงส าเรจการศกษาจากโรงเรยนนายรอยทหารบก ไดรบพระราชทานยศเปนนายรอยตรทหารมหาดเลก บงคบกองแตรวง พระชนมายได 15 ป

Page 7: ประวัติศาสตร์

สนพระชนม

เมอวนท 1 ธนวาคม พ.ศ. 2486 ทวงวรดศ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ สนพระชนม สรรวมพระชนมมายได 81 พรรษา ไดทรงประกอบพระกรณยกจดานตาง ๆ ซงลวนแตเปนงานใหญ และงานส าคญอยางยง ของบานเมอง ทรงเปนก าลงส าคญในการบรหารประเทศหลายดาน และทรงเปนทไววางพระราชหฤทยในพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เปนอยางสง พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดเคยตรสชมพระองค เปรยบเทยบวาเปนเสมอน "เพชรประดบพระมหาพชยมงกฎ" ผลงานดานตาง ๆ ของพระองคแสดงใหเหนถงพระอจฉรยภาพอนสง เปนทประจกษแกมหาชนทกยคทกสมย

พระกรณยกจ

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ ทรงฉายกบ เจาจอมมารดาชม ในรชกาลท 4

พ.ศ. 2422 ไดรบพระราชทานยศเปนนายรอยโท ผบงคบการทหารมา ในกรมทหารมหาดเลกและในปเดยวกนนไดรบพระราชทานยศเปน นายรอยเอก ราชองครกษประจ าพระองคพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว พระชนมายได 17 ป

พ.ศ. 2423 ไดรบพระราชทานยศเลอนเปนนายพนตร ผสนองพระบรมราชโองการ วาการกรมทหารมหาดเลก

พ.ศ. 2424 โปรดเกลาฯ ใหยายไปสงกดกรมทหารปนใหญ ซงเรยกกนในสมยนนวา "กรมกองแกวจนดา" ทรงจดตงโรงเรยนพระต าหนกสวนกหลาบ

พ.ศ. 2425 ทรงผนวชเปนพระภกษ ณ วดพระศรรตนศาสดาราม โดยสมเดจพระมหาสมณเจา กรมพระยาปวเรศวรยาลงกรณ ทรงเปนพระ อปชฌาย และประทบจ าพรรษาทวดนเวศธรรมประวต จงหวดพระนครศรอยธยา

พ.ศ. 2428 โปรดเกลาฯ ใหยายไปเปนผบงคบการทหารมหาดเลก และไดรบพระราชทานยศเปนนายพนโท

พ.ศ. 2429 โปรดเกลาฯ พระราชทานพระสพรรณบฎ และทรงประกาศแตงตงใหด ารงพระอสรยยศ เปน "กรมหมนด ารงราชานภาพ"

พ.ศ. 2430 โปรดเกลาฯ ใหเปนผบญชาการทหารบก พ.ศ. 2431 ไดรบพระราชทานยศเปนนายพลตร พ.ศ. 2432 โปรดเกลาฯ ใหยายจากงานฝายทหารไปปฏบตงานทางพลเรอน ทรงเปนผก ากบ กรม

ธรรมการ พ.ศ. 2433 โปรดเกลาฯ ใหเลอนขนเปนอธบดกรม ศกษาธการ

Page 8: ประวัติศาสตร์

พ.ศ. 2435- 58 โปรดเกลาฯ ใหด ารงต าแหนงเสนาบด กระทรวงมหาดไทย พ.ศ. 2442 โปรดเกลาฯ ใหเลอนพระอสรยยศเปน "กรมหลวงด ารงราชานภาพ" พ.ศ. 2454 โปรดเกลาฯ ใหเลอนพระอสรยยศ เปน "กรมพระด ารงราชานภาพ" พ.ศ. 2458 ด ารงต าแหนงนายกหอพระสมดส าหรบ พระนคร พ.ศ. 2466 ด ารงต าแหนงเสนาบดกระทรวงมรธาธร และเปนนายพลเอก พ.ศ. 2468 ด ารงต าแหนงอภรฐมนตร พ.ศ. 2469 ด ารงต าแหนงนายก ราชบณฑตยสภา พ.ศ. 2472 โปรดเกลาฯ ใหเลอน พระอสรยยศเปน "สมเดจพระเจาบรมวงศเธอฯ กรมพระยาด ารงรา

พระอสรยยศ

พ.ศ. 2405 พระเจาลกยาเธอ พระองคเจาดศวรกมาร พ.ศ. 2411 พระเจานองยาเธอ พระองคเจาดศวรกมาร พ.ศ. 2429 พระเจานองยาเธอ กรมหมนด ารงราชานภาพ (ทรงศกดนา 15000)[3]

o เจากรม - หมนด ารงราชานภาพ (ศกดนา 600) o ปลดกรม - หมนปราบบรพล (ศกดนา 400) o สมหบาญช - หมนสกลคณารกษ (ศกดนา 300)

พ.ศ. 2442 พระเจานองยาเธอ กรมหลวงด ารงราชานภาพ (ทรงศกดนา 15000) o เจากรม - หลวงด ารงราชานภาพ (ศกดนา 600) o ปลดกรม - ขนปราบบรพล (ศกดนา 400) o สมหบาญช - หมนสกลคณารกษ (ศกดนา 300)

พ.ศ. 2454 พระเจาบรมวงศเธอ กรมพระด ารงราชานภาพ อสสรยลาภบดนทร สยามพชตนทรวโรปการ มโหฬารราชกฤตยานสร อาทรประพาสการสวสด วรรตนปญญาศกษาพเศษ นรนทราธเบศบรมวงศอดศย ศรรตนตรยคณธาดา อดมเดชานภาพบพตร(ทรงศกดนา 15000)[4]

o เจากรม - พระด ารงราชานภาพ (ศกดนา 800) o ปลดกรม - หลวงปราบบรพล (ศกดนา 600) o สมหบาญช - ขนสกลคณารกษ (ศกดนา 400)

พ.ศ. 2472 สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ อสสรยลาภบดนทร สยามวชตนทรวโรปการ มโหฬารรฐประศาสน ปยมหาราชนรานศษย ไพศาลราชกฤตยการ โบราณคดปวตศาสตรโกศล คมภรพนธนรกตปฏภาน ราชบณฑตวธานนตธรรมสมรรถ ศกษาภวธปยวาท ขนต

Page 9: ประวัติศาสตร์

สตยตรสจรตธาดา วมลรตนปญญาอาชวาศรย พทธาทไตรสรณาทร พเศษคณาภรณธรรมกนาถบพตร (ทรงศกดนา 35000)

o เจากรม - พระยาด ารงราชานภาพ (ศกดนา 1000) o ปลดกรม - พระปราบบรพล (ศกดนา 800) o สมหบาญช - หลวงสกลคณารกษ (ศกดนา 500)

พระโอรสและพระธดา

พระองคทรงมพระโอรส-ธดาทงหมด 37 องค สนชพตกษยตงแตทรงพระเยาวกอน 1 ป 4 องค เหลอ 33 องค

หมอมเฉอยมาภย

กรมพระยาด ารงราชานภาพ กบพระธดา คอหมอมเจาหญงพนพศมย หมอมเจาหญงพไลยเลขา และหมอมเจาหญงพฒนาย

พระองคทรงมพระโอรส-ธดากบหมอมเฉอยทงหมด 10 องค คอ

พนโทหมอมเจาจลดศ ดศกล (พ.ศ. 2424-2490) เษกสมรสกบ หมอมแชม เปาโรหตย o หมอมราชวงศสงขดศ ดศกล

หมอมหลวงปนดดา ดศกล หมอมเจาอทธด ารง ดศกล (พ.ศ. 2429-2436) หมอมเจาทรงวฒภาพ ดศกล (พ.ศ. 2432-2469) เษกสมรสกบ หมอมราชวงศสอง สนทวงศ และ

หมอมราชวงศหญงสทธสอาด สนทวงศ หมอมเจาหญงแฝด หมอมเจาหญงแฝด หมอมเจารชลาภจรฐษ ดศกล (พ.ศ. 2436-2443) หมอมเจาหญงพนพศมย ดศกล(พ.ศ. 2438-2533) หมอมเจาหญงพไลยเลขา ดศกล (พ.ศ. 2440-2528) หมอมเจาบนดาลสวสด ดศกล (พ.ศ. 2442-2469) เษกสมรสกบ หมอมเจาไตรทพยเทพสต เทวกล หมอมเจาดศศานวต ดศกล (พ.ศ. 2445-2510) เษกสมรสกบ หมอมเจาลอสาณ จกรพนธ

Page 10: ประวัติศาสตร์

หมอมนวม โรจนดศ

พระองคทรงมพระโอรส-ธดากบหมอมนวมทงหมด 5 องค คอ

หมอมเจาหญงจงจตรถนอม ดศกล(พ.ศ. 2429-2521) หมอมเจาหญงพรอมเพราพรรณ ดศกล (พ.ศ. 2431-2467) เษกสมรสกบ กรมหลวงสงหวกรมเกรยง

ไกร หมอมเจาหญงสรรพสมบรณ ดศกล (พ.ศ. 2436-2463) หมอมเจาหญงอก 2 องค

หมอมล าดวน วสนตสงห (2420 - 2511)

พระองคทรงมพระโอรส-ธดากบหมอมล าดวนทงหมด 7 องค คอ

หมอมเจาพฒนายคณวรรณ ดศกล (พ.ศ. 2440-2516) หมอมเจาหญงแฝด (พ.ศ. 2440) หมอมเจาสวลวลาศ ดศกล (พ.ศ. 2443-2535) หมอมเจาทกษณาธร ดศกล (พ.ศ. 2446-2515) หมอมเจาพศษฐดศพงษ ดศกล (พ.ศ. 2448-2509) เษกสมรสกบ หมอมสวาสด เกตทต หมอมเจาสมณนงเยาว ดศกล (พ.ศ. 2451-ปจจบน?) เษกสมรสกบ พ.อ.สวฒน วนจฉยกล หมอมเจาหญง สนชพพตกษยเมอวนประสต

หมอมแสง ศตะรตน

พระองคทรงมพระโอรส-ธดากบหมอมแสงทงหมด 6 องค คอ

หมอมเจาหญงมารยาตรกญญา ดศกล (พ.ศ. 2445-2549) สนชพตกษย 11 ธนวาคม 2549 หมอมเจาหญงพรพลาศ ดศกล (พ.ศ. 2447-2519) เษกสมรสกบ ชวน บนนาค หมอมเจาหญงพวงมาศผกา ดศกล (พ.ศ. 2450-2526) หมอมเจาศกรวรรณดศ ดศกล (พ.ศ. 2452-2519) เษกสมรสกบ หมอมลดา อนทรก าแหง หมอมเจาหญงเราหณาวด ดศกล (พ.ศ. 2455-2427) เษกสมรสกบ หมอมหลวงฉายชน ก าภ หมอมเจาหญงกฤษณาพกตรพมล ดศกล (พ.ศ. 2460-ปจจบน?) เษกสมรสกบ หมอมเจาประสพสข

ศขสวสด

Page 11: ประวัติศาสตร์

หมอมเจม สนธรตน

พระองคทรงมพระโอรส-ธดากบหมอมเจมทงหมด 8 องค คอ

หมอมเจาบนลศรสาณต ดศกล (พ.ศ. 2441-2455) หมอมเจาอปภศราภา ดศกล (พ.ศ. 2446-2524) เษกสมรสกบ หมอมเจาอนนตนรไชย เทวกล หมอมเจานพทธพนธดศ ดศกล (พ.ศ. 2448-2509) เษกสมรสกบ หมอมร าไพ กนตามระ หมอมเจารชมาลน ดศกล (พ.ศ. 2451-2528) เษกสมรสกบ หมอมเจาธญญลกษณ ศขสวสด หมอมเจาอาชวดศ ดศกล (พ.ศ. 2455-2518) เษกสมรสกบ พระเจาวรวงศเธอ พระองคเจาศรรตน

บษบง หมอมเจากมารเฉลมลกษณ ดศกล (พ.ศ. 2458-2544) เษกสมรสกบ หมอมเจาเพลารถ จตรพงศ หมอมเจาสภทรดศ ดศกล (พ.ศ. 2466-2546) เษกสมรสกบ หมอมอรพนท อนทรทต

หมอมอบ สขไพบลย

พระองคทรงมพระโอรส-ธดากบหมอมอบเพยงองคเดยว คอ

หมอมเจากาฬวรรณดศ ดศกล (พ.ศ. 2453-2527) เษกสมรสกบ หมอมฉวทพย หงสนนท

หมอมหลวงหญงใหญ อศรเสนา

พระองคทรงมพระโอรส-ธดากบหมอมหลวงหญงใหญ อศรเสนา (บตรคนโตของหมอมเทวาธราช (หมอมราชวงศแดง อศรเสนา))เพยง 2 องค คอ

หมอมเจาวรดศ ดศกล (พ.ศ. 2454-2489) หมอมเจาพรยดศ ดศกล (พ.ศ. 2464-2543) เษกสมรสกบ หมอมเจาหญงภทรลดา ฉตรไชย พระธดา

ใน พระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาบรฉตรไชยากร กรมพระก าแพงเพชรอครโยธน กบ เจาหญงลดาค า ณ เชยงใหม

Page 12: ประวัติศาสตร์

หมอมหยาด กลมพากร

พระองคทรงมพระโอรส-ธดากบหมอมอบเพยงองคเดยว คอ

หมอมเจากมารดศ ดศกล (พ.ศ. 2471-2532) เษกสมรสกบ หมอมอบลวรรณ เกงธญการ

นอกจากนนพระองคยงทรงมหมอมอก 3 คน คอ หมอมเปา หมอมเยอน และ หมอมเพม

ราชตระกล

พระราชตระกลในสามรนของ สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาดศวรกมาร กรมพระยาด ารงราชานภาพ

สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ พระองคเจาด

ศวรกมาร กรมพระยาด ารงรา

ชานภาพ

พระชนก: พระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว

พระอยกาฝายพระชนก:

พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย

พระปยกาฝายพระชนก: พระบาทสมเดจพระพทธ

ยอดฟาจฬาโลก

พระปยยกาฝายพระชนก: สมเดจพระอมรนทราบรม

ราชน

พระอยยกาฝายพระชนก:

สมเดจพระศรสรเยนทราบรมราชน

พระปยกาฝายพระชนก: เจาขรวเงน

พระปยยกาฝายพระชนก: สมเดจพระเจาบรมวงศเธอ เจาฟากรมพระศรสดารกษ

พระชนน: พระอยกาฝาย พระปยกาฝายพระชนน:

Page 13: ประวัติศาสตร์

เจาจอมมารดาชม ในรชกาลท 4

พระชนน: พระยาอพภนตร

กามาตย (ดศ โรจนดศ)

ไมทราบ

พระปยยกาฝายพระชนน: ไมทราบ

พระอยยกาฝายพระชนน:

ขรวยายคลาย

พระปยกาฝายพระชนน: ไมทราบ

พระปยยกาฝายพระชนน: ไมทราบ

Page 14: ประวัติศาสตร์

ผลงานนพนธสมเดจพระเจาบรมวงศเธอ กรมพระยาด ารงราชานภาพ

๑. พงศวดาร ๑๓๔ เรอง

๒. โคลงกลอน ๙๒ เรอง

๓. ศาสนา ๗๙ เรอง

๔. อธบายแทรก ๑๙ เรอง

๕. ประวต ๑๖๐ เรอง

๖. ต านาน ๑๓๐ เรอง

๗. ในนตยสารสยามสมาคม ๑๐ เรอง และพระนพนธเรองสดทายคอ ลกษณะเรยกพระเจาแผนดนซงทรงรางไวดวยดนสอคางไวกอนสนพระชนเพยง ๑ เดอน ปจจบนเกบไวในหอสมดด ารงราชานภาพ

Page 15: ประวัติศาสตร์

เอกสารอางอง

พนพศมย ดศกล. “ชวตและงานของสมเดจฯกรมพระยาด ารงราชานภาพ,”กรมพระยาด ารงราชานภาพ.14

มกราคม 2550 . <http://www.lib.ru.ac.th/journal/damrong.html> 19 กรกฎาคม 2554.

ทกษณ ณ ตะกวทง. “พระบดาองคบดาและพระมารดาของไทย,”กรมพระยาด ารงราชานภาพ.19 กมภาพนธ

2552.<http://www.prince-damrong.moi.go.th > 19 กรกฎาคม 2554.