วารสารยุติธรรมคู่ขนาน เล่มที่ 3 (ปีที่3 ฉบับที่1)

ดวยเกลาดวยกระหมอมขอเดชะขาพระพทธเจา ในนามของศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

(อนทรวเชยรฉนท ๑๑ ประพนธโดย ดร.อมร วาณชววฒน กรรมการผอำนวยการศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย)

กระบวนการยตธรรมเปนคำทสำคญและมความหมายมาก แตคนสวนใหญยงมความรสกวาเปนเรองทหางไกลจากการดำเนนชวตตามปกตของผคนโดยทวไป จงไมใครใหความสำคญและไมใครใหความสนใจ ทจรงคำวากระบวนการยตธรรมเปนคำทมความหมายลกซงและเกยวของกบชวตประจำวนของคนไทยทกคน

กระบวนการยตธรรมหมายถง การอำนวยความยตธรรมใหเกดขนในสงคมทพวกเราทกคนอยรวมกนในทกภาคสวนปญหาของสงคมเกอบทกดานมทมาจากปญหาความไมสามารถในการอำนวยความยตธรรมใหเกดขนอยางทวถงและเทาเทยมกน

การแกไขปญหาเหลาน จงเปนภาระของผเกยวของทกฝาย จะตองรวมกนแสวงหาแนวทาง ความคด ในการแกไขปญหาอยางรอบดาน และเปนองครวม เพอใหทกสวนตระหนกและเขาใจ

ตราบใดทกระบวนการยตธรรมไมสามารถดำรงความยตธรรมไวได ตราบนนผลกระทบจะยงเกดขนกบประชาชน จะไมมวนลดนอยลงได

จงเหนไดวา กระบวนการยตธรรมไมใชเรองไกลตว แตเปนเรองททกคนพงทราบ และมความเขาใจวากระบวนการยตธรรมเปนกระบวนการทจะนำไปสการสรางความเปนธรรมในสงคมไดอยางแทจรง

ศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย แมจะเปนองคกรอสระทจดตงขนไดไมนานนก แตมความมงมนและ

ตงใจจรงทจะเขามามสวนในการเสรมสรางกลไกกระบวนการยตธรรมในลกษณะคขนานไปกบสงคม นบวาเปนจดรเรม

ทจะเกดประโยชนอยางยง หากในอนาคตองคกรทมผทรงคณวฒหลายสาขาอาชพไดสมครใจรวมกนดำเนนงานน กจะ

สามารถพฒนาดานศกยภาพในการดำเนนกจกรรมตางๆ ใหเจรญกาวหนา และตอบสนองตอการรวมมอรวมใจ ชวยกน

แกปญหาความไมเปนธรรมในสงคมไดอยางเปนรปธรรม

ทสำคญมากๆ คอ ศนยฯ นจะตองมงมนและแนวแนในวตถประสงคทตงไวอยางมนคง เพอกอใหเกดศรทธา เชอถอ เปนทสนใจและยอมรบของคนไทยทงมวล

กระบวนการยตธรรมมหลายสวนของรฐรวมกนเขาเปนกระบวน แตละสวนตงแตตนจนสดทาย จะตองดำรงความเปนธรรมและความยตธรรมโดยพรอมเพรยงกน ไมเชนนนทงกระบวนกจะไมยตธรรม

มนกกฎหมายจำนวนไมนอยพดวา ในบางเรองกระบวนการยตธรรมไมสามารถจะดำรงความยตธรรมไวได เพราะ

กฎหมายไมเปนธรรม ผมจำไดวา ผมเคยไดยนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดมพระราชกระแสรบสงวา กฎหมายบาง

ฉบบของเราไมเปนธรรม ศนยฯ นนาจะใหความสนใจในเรองนดวย

ณ โอกาสนผมใครขออำนวยพรใหผมสวนเกยวของของศนยศกษาฯ ประสบผลสำเรจในดานการจดงานเปดตวในครงน

และมความเจรญกาวหนาในการดำเนนงานยงๆ ขนไปในอนาคต

* ถอดเทปคำกลาวอำนวยพรโดย ดร.อมร วาณชววฒน กรรมการผอำนวยการศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

ฯพณฯ ธานนทร กรยวเชยร องคมนตร

ฯพณฯ พลากร สวรรณรฐ องคมนตร

ทานผหญง บตร วระไวทยะ รองราชเลขาธการ

ดร. สเมธ ตนตเวชกล เลขาธการมลนธชยพฒนา

รศ.ดร.งามพศ สตยสงวน อดตหวหนาภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะรฐศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

คณจรยา อศวรกษ ผอำนวยการสำนกเทคโนโลยและขอมลสารสนเทศ สำนกงานศาลรฐธรรมนญรศ.ดร.นเทศ ตนณะกล อดตอาจารยประจำภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะรฐศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยฯพณฯ ดร. ปยสวสด อมระนนทน อดตรฐมนตรวาการกระทรวงพลงงานรศ. ดร.ประพจน อศววรฬหการ คณบดคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยคณประเสรฐ บญสมพนธ ประธานเจาหนาทบรหารและกรรมการผจดการใหญ บรษท ปตท. จำกด (มหาชน)คณปรชา วชราภย เลขาธการสำนกงานคณะกรรมการขาราชการพลเรอน (ก.พ.) และอดตสมาชกสภานตบญญตแหงชาตคณพงศโพยม วาศภต ปลดกระทรวงมหาดไทย และอดตสมาชกสภานตบญญตแหงชาตพล.อ.พศณ อไรเลศ เจากรมเสมยนตรา กองทพบกคณมารสา รฐปตย ผพพากษาศาลแพงคณรศม วศทเวทย อดตเลขาธการสำนกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค (สคบ.)พล.ต.ท.ดร.วชรพล ประสารราชกจ ผชวยผบญชาการตำรวจแหงชาต โฆษกสำนกงานตำรวจแหงชาต

และอดตสมาชกสภานตบญญตแหงชาตคณวชร ไพศาลเจรญ ผเชยวชาญดานเศรษฐศาสตรการเงนและระบบบญชพล.ท.นายแพทย สหชาต พพธกล ผอำนวยการศนยอำนวยการแพทยพระมงกฎเกลาคณอภเษก มณเฑยรวเชยรฉาย ผเชยวชาญดานประวตศาสตรสมยใหม (Modern History)Professor Anthony Heath คณบดคณะสงคมวทยา มหาวทยาลยออกซฟอรดMr. Kelvin Dempsey อดตอาจารยประจำสถาบนภาษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย

* เรยงรายชอตามลำดบอกษรและภาษาไทยองกฤษ โดยผทรงคณวฒจะมบทบาทสำคญในการใหคำปรกษาแนะนำในเรองททางกรรมการของ ศนยศกษาฯ เรยนหารอเพอเปนวทยาทาน รวมทงใหความชวยเหลอทางวชาการในลกษณะ peer review ชวยประเมนคณคาเกยวกบบทความ ขอเขยนของ ผใหความสนใจทประสงคจะนำขอเขยนลงตพมพในวารสาร “ยตธรรมคขนาน“ ในกรณทขอเขยนนนๆ สอดคลองกบความรความ ชำนาญโดยตรงของผทรงคณวฒแตละทาน หากไมตรงหรอไมเกยวของทางศนยศกษาฯ จงจะตดตอประสานงานกบผทรงคณวฒภายนอกทเกยวของเปนลำดบถดไป

ดร. อมร วาณชววฒนปรญญาเอกสงคมวทยา มหาวทยาลยออกซฟอรด

ร.บ. (จฬาฯ), ร.ม. (ธรรมศาสตร),M.S. (Criminology & Criminal Justice) FSU,Cert. in Building a Business, SAID Business School (Oxford)

ผศ.นายแพทย ตลย สทธสมวงศแพทยศาสตรบญฑต จฬาลงกรณ

มหาวทยาลย

ดร. จรวรรณ เดชานพนธร.บ. (บรหารรฐกจ) มหาวทยาลยธรรมศาสตรDiplome d Etudes approfondies University

d Aix-Marseille III, France.Docteur de Troisime Cycle University de

Droit, d Economie et des Sciencesd Aix-Marseille, France.

ศ.ดร. ธวชชย ตนฑลานPh.D. (Chemistry),

Texas A&M UniversityB.Eng. (Mining Engineering),

Chiang Mai University

ดร. ปารณา ศรวนชย (ศภจรยาวตร)น.บ. (เกยรตนยมอนดบหนง จฬาฯ)

LL.M. (Pennsylvania)LL.M. (Harvard)

S.J.D. (Wisconsin)

อาจารยนพพล วทยวรพงษP.P.E. (University of Oxford)

M. Phil. (Economic Development)University of Bath

Ph.D.candidate in Economic(University of North Carolina, Chapel Hill)

คณเขตขณฑ ดำรงไทยพณ.บ. (จฬาฯ), M.S. (CIS) ABAC,

M.B.A. (Griffith University, Brisbane)

ผศ.ดร. พษณ เสงยมพงษB.A. (International Studies),

The American UniversityMPA (Public Policy and Management),

The Ohio State UniversityPh.D. (Public Policy Analysis and

Administration), Saint Louis University

ดร. อมร วาณชววฒน กรรมการผอำนวยการศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทยถายภาพรวมกบทานผหญงจรงจตต ทขะระ

เนองในโอกาสเขาสมภาษณเพอเรยบเรยงบทความ “ราชนแหงธรรม”

ดร.อมร วาณชววฒน ลงนาม ถวายพระพรพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระเจาพนางเธอ เจาฟากลยานวฒนา กรมหลวงนราธวาสราชนครนทร

เพอขอใหทรงหายจากอาการพระประชวรณ โรงพยาบาลศรราช

ดร.อมร วาณชววฒน พรอมดวยคณเขตขณฑ ดำรงไทย กรรมการบรหารศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย รวมกนแถลงขาวผลการสำรวจความคดเหนเกยวกบการจดอนดบ

ความนาเชอถอและปญหาการทจรตคอรปชนของประเทศไทยโดยสถาบนความโปรงใสนานาชาต (TI) และ PERC

ดร. อมร วาณชววฒน เปนผดำเนนการอภปรายใหกบนกบรหาร ปปช ระดบสง (นบปส.) ณ สำนกงานปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ปปช.) โดยมผทรงคณวฒประกอบดวยคณประเสรฐ บญสมพนธประธานเจาหนาทผบรหาร บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) คณประสาร ไตรรตนวรกล กรรมการผจดการใหญ ธนาคารกสกรไทย จำกด (เคทแบงค) คณพาท สารสน จากบรษท นกแอร จำกด และคณกตตพงษ กตยารกษ ปลดกระทรวงยตธรรม

ดร. อมร วาณชววฒน รบเชญเปน Keynote Speaker ในการเปดงานสมมนาระดบภมภาควาดวยเรอง transnational crime ของ กรมสอบสวนคดพเศษ หรอ ดเอสไอ

ณ โบนนซารสอรท เขาใหญ จงหวดนครราชสมา มผบรหารระดบสงของกรมสอบสวนคดพเศษและหนวยงานทเกยวของ พรอมดวยตวแทนดานองคกรยตธรรมจากนานาชาตในภมภาคอาเซยน

เขารวมประชมสมมนาดงกลาวกวา 100 คน

ดร. อมร วาณชววฒน และ คณอภเษกมณเฑยรวเชยรฉาย ในโอกาสเรยนเชญคณอภเษกฯ ผทรงคณวฒทางดานประวตศาสตรสมยใหมไดกรณาใหเกยรตมาบรรยายพเศษแกนสตในวชาสงคมและวฒนธรรมของ จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ขอแสดงความยนดตอ รศ.ดร.ประพจน อศววรฬหการ ผทรงคณวฒของศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย ไดรบการแตงตงใหเปนคณบดคณะอกษรศาสตรจฬาลงกรณมหาวทยาลย

ขอแสดงความยนดตอ พล.ต.ท. วชรพล ประสารราชกจ ผชวยผบญชาการตำรวจแหงชาต และผทรงคณวฒของศนยศกษาวจยฯ ไดรบการแตงตงเปนโฆษกสำนกงานตำรวจแหงชาต (ตร.)

ขอแสดงความยนดตอ คณประเสรฐ บญสมพนธ ผทรงคณวฒของศนยศกษาวจยฯในโอกาสไดรบการแตงตงใหดำรงตำแหนงประธานเจาหนาทบรหารและกรรมการผจดการใหญของ บรษท ปตท. จำกด (มหาชน) เปนสมยทสอง

ศ.ดร.ธวชชย ตณฑลาน กรรมการบรหารของศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย ไดรบรางวลเชดชเกยรต นกวจยดเดนแหงชาตสาขาเคม ของสภาวจยแหงชาต (วช.)และรางวลเมธวจยอาวโสของสำนกงานการวจยแหงชาต (สกว.) ทางศนยศกษาวจยฯขอรวมแสดงความยนดมา ณ ทน

ขอแสดงความยนดตอ ดร.ปารณา ศภจรยาวตร (ศรวนชย) กรรมการบรหารของศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย ไดรบแตงตงเปนผชวยอธการบด จฬาลงกรณมหาวทยาลย

กรรมการฯผศ.นพ.ตลย สทธสมวงศ

คณะทปรกษากตตมศกดโดยม ฯพณฯ ประธานองคมนตร และรฐบรษ

เปนประธานทปรกษากตตมศกด

ผทรงคณวฒจากหลากหลายอาชพ

ทปรกษาระบบงานคอมพวเตอร และ

สออนเตอรเนต

กรรมการผอำนวยการฯดร.อมร วาณชววฒน

กรรมการฯดร.จรวรรณ เดชานพนธ

กรรมการฯศ.ดร.ธวชชย ตนฑลาน

กรรมการฯดร.ปารณา ศรวนชย.(ศภจรยาวตร)

กรรมการฯอาจารยนพพล วทยวรพงษ

กรรมการฯคณเขตขณฑ ดำรงไทย

กรรมการฯผศ.ดร.พษณ เสงยมพงษ

ยตธรรมคขนานปท 3 ฉบบท 1 เดอนกรกฎาคม 2551

ภาพปกและพระฉายาลกษณทงหมดในเลม : ภาพพระราชทานบรรณาธการ : ดร.อมร วาณชววฒน

กรรมการผอำนวยการศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

ISSN : 1905 - 2944พมพครงแรก : กรกฎาคม 2551 จำนวน 2,000 ฉบบจดพมพโดย : เอกมยการพมพและสตกเกอร

1863 ถนนเพชรบรตดใหม แขวงบางกะป เขตหวยขวาง กรงเทพฯ 10310โทร. (02) 3146716 โทรสาร (02) 7180377

อนสนธ : ขอเขยนและสงพมพทงหมดในวารสารยตธรรมคขนาน เปนการแสดงทศนคตและวสยทศนสวนบคคล มไดเปนการสะทอนจดยนหรอเจตนารมณใดๆ ของศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย

ลขสทธ : ขอเขยนและสงพมพทงหมดในวารสารยตธรรมคขนานไดรบความคมครองจากกฎหมายลขสทธ และเคยดำเนนการจดพมพภายใตพระราชบญญตการพมพพทธศกราช 2484 (ซงไดยกเลกไปแลว) การนำไปเผยแพรเพอเปนวทยาทาน ทางศนยศกษาวจยฯ มความยนดและพรอมใหการสนบสนน แตหากเปนการดำเนนการใดๆในเชงพาณชย ผดำเนนการจะตองแจงใหบรรณาธการของศนยศกษาวจยฯ รบทราบเปนลายลกษณอกษร เพอพจารณาใหอนญาตภายใตเงอนไขขอตกลงและสญญาทเปนธรรมกอนจงจะดำเนนการไดตามกฎหมาย

All Rights Reserved. This publication is protected under Copyright Law.

วารสาร “ยตธรรมคขนาน (Thai Justice Watch)” เปนวารสารราย 6 เดอน มวตถประสงคสำคญในการเผยแพรขอมลขาวสารทางวชาการทเกยวของกบความเปนธรรมทางสงคม (Social Justice) ในเชงสหวทยาการ ดวยความเปนกลางตรงไปตรงมาและผานการคดกรองการตพมพโดยคณะผทรงคณวฒทมความรความชำนาญเฉพาะดาน

การพจารณาตพมพบทความขอเขยนตางๆ ในวารสารยตธรรมคขนานเปดกวางใหผสนใจโดยทวไปสามารถสงบทความขอเขยนของทานไดโดยตรงผานเวปไซตของศนยศกษาวจย www.thaijustice.org,www.thaijusticecenter.com หรอ email: [email protected] ไดตลอดเวลา ในรปแบบการเขยนเชงวชาการและระบบการอางอง (references) ทเปนมาตรฐานสากลทวไป

ทงนหากทานผใดประสงคจะบรจาคหรอใหการสนบสนนการดำเนนงานของศนยศกษาวจยฯ สามารถโอนเงนผานบญชธนาคารในนาม “คณะบคคลศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทย”ธนาคารไทยพาณชย สาขาสภากาชาดไทย บญชออมทรพยเลขท 045-2-98700-2 ซงในนามของศนยศกษาวจยฯ ขอใหสตยาบนทจะดำเนนกจกรรมทกประการบนพนฐานแหงประโยชนของสงคมสวนรวมเพอความเปนธรรมของสงคมเปนทตง

ดร. อมร วาณชววฒนกรรมการผอำนวยการศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทยบรรณาธการ

ในนามของกรรมการผอำนวยการศนยศกษาวจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทยตองขออภยทานผอานเปนอยางยงสำหรบความลาชาในการจดพมพวารสาร “ยตธรรมคขนาน ฉบบท 1/2551” ดวยเหตผลหลายประการ แตประการสำคญทสดเกดจากภาระงานของผอำนวยการฯ ในฐานะบรรณาธการของวารสารทมปรมาณงานเพมมากขนทงในงานประจำและงานทไดรบมอบหมายจากภายนอกมหาวทยาลย โดยการเขาไปเปนทปรกษาอนกรรมาธการทหาร สภาผแทนราษฎร ในสวนของการอำนวยความยตธรรม 3 จงหวดภาคใต และยงเปนอนกรรมการขบเคลอนยทธศาสตรชาตและยทธศาสตรสำนกงาน ปปช. วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต รวมทงดำรงตำแหนงอนกรรมการวชาการของสำนกงานคณะกรรมการการเลอกตง(กกต.) ทำใหตองขยบเวลาในการจดพมพวารสารออกไปจากเดมเปนเวลานานพอสมควร

อยางไรกตาม ทางคณะผจดทำวารสารมความมงมนทจะดำเนนการจดพมพวารสารฉบบตอๆ ไปใหตรงเวลามากทสด พรอมทงจะไดดำเนนการปรบปรงเวปไซต www.thaijustice.org ทเกดปญหาขอขดของทางเทคนคกระทงทำใหศนยศกษาวจยฯ ตองเปดเวปไซตเพมเตมในนาม www.thaijusticecenter.com ขนมาทดแทนซงทานผอานทสะดวกในการคนหาขอมลทางอนเตอรเนต สามารถเขาถงขอมลพนฐานตางๆ ในเวปไซตของเราไดตงแตบดนเปนตนไป

ยงกวานนเนอหาสำคญของวารสารยตธรรมคขนานในฉบบน คณะทปรกษากตตมศกด คณะกรรมการบรหาร

ศนยศกษาวจยฯ พรอมดวยผทรงคณวฒประจำศนยศกษาวจยฯ ตางมความซาบซงในพระมหากรณาธคณ

ของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ เปนลนพน ในการพระราชทานพระราชานญาตใหศนยศกษา

วจยและพฒนากระบวนการยตธรรมไทยอญเชญพระฉายาลกษณ และเชญอกษรพระนามาภไธย “ส.ก.” ขน

ประดบบนหนาปกของวารสารฉบบน

ทงนกรรมการผอำนวยการศนยศกษาวจยฯ ยงไดรบเกยรตเปนอยางสงจาก ทานผหญงจรงจตต ทขะระ รองราชเลขานการในพระองคสมเดจพระบรมราชนนาถ ทกรณาใหสมภาษณเรองราวสวนพระองคอนมคาหาทสดมได ซงปรากฏเปนขอเขยนในบทความเรอง “ราชนแหงธรรม” เปนเรองเดนประจำฉบบของวารสาร

โดยในฉบบหนาทางศนยศกษาวจยฯ ไดใหโอกาสทางวชาการแกนกเขยนรนใหมทไดนำเสนอผลงานผานมาทางกรรมการผอำนวยการฯ ซงสวนใหญเปนนสตนกศกษาทางดานอาชญาวทยาและกระบวนการยตธรรมเฉพาะอยางยงบทความทมาจากนสตระดบมหาบณฑตจำนวนหนงทกรรมการผอำนวยการฯ มสวนในการเปนผนำบรรยายหรอจดสมมนา ทำใหไดคดเลอกบทความทนาสนใจ มคณภาพพอเพยงตอการตพมพทมการประเมนรวมกบคณะผทรงคณวฒของทางศนยศกษาวจยฯ

จงใครเชญชวนทานผสนใจไดนำเสนอบทความมายงศนยศกษาวจยฯ เพอจะไดมอบหมายใหทางคณะกรรมการผทรงคณวฒ (peer review board) ไดทำการพจารณา หากบทความใดไดรบการตพมพทางศนยศกษาวจยฯ จะมคาสมนาคณในการเขยนบทความใหจำนวนหนง

ศนยศกษาวจยฯ ขอขอบคณทานผมสวนเกยวของในการจดทำวารสารฉบบนทกทาน รวมทงผทรงคณวฒทไดอนเคราะหบทความในการตพมพ อาท รศ.ดร.ไชยรตน เจรญสนโอฬาร รศ.ดร.กำชย จงจกรพนธ อาจารย

ภาสนนทน อศวรกษ นอกจากนนดวยเหตทมการตพมพผดพลาดหลายจดในบทความฉบบกอนของคณเขตขณฑ ดำรงไทย ทางศนยศกษาวจยฯ จงไดตดสนใจตพมพซำบทความเดมของคณเขตขณฑฯ ทไดปรบแกในสวนทบกพรองแลว รวมทงตองขอขอบคณสำหรบความเออเฟอดวยดเสมอมาของ คณฐานสร วชโรทยวทยากร 8 สำนกราชเลขาธการ ชวยราชการรองเลขาธการพระราชวงและคณหญงสรอยระยา เรองวเศษจากกองราชเลขานการในพระองคสมเดจพระบรมราชนนาถ

พรอมกนนศนยศกษาวจยฯ ขอแสดงความยนดตอความสำเรจและความกาวหนาทงในสวนคณะกรรมการบรหารและผทรงคณวฒประจำศนยศกษา ไดแก ศ.ดร.ธวชชย ตนฑลาน ไดรบรางวลนกวจยดเดนแหงชาต(วช.) พรอมทงรางวลเมธวจยจากสภาวจยแหงชาต (สกว.) ซงถอไดวาเปนความสำเรจทนาภาคภมใจยง นอกจากนน ดร.ปารณา ศรวนชย (ศภจรยาวตร) กรรมการบรหารของศนยศกษาวจยฯ ยงไดรบแตงตงเปนผชวยอธการบด จฬาลงกรณมหาวทยาลย โดยบรรณาธการบรหาร (ดร. อมร วาณชววฒน) ไดรบการสรรหาเปน“สมาชกสภาพฒนาการเมองรายชอสำรองอนดบหนง” ซงคาดวาจะไดรบการเลอนอนดบขนเปนสมาชกสภาพฒนาการเมองในอนาคตอนใกลน ขณะเดยวกนในสวนของผทรงคณวฒ รศ.ดร.ประพจน อศววรฬหการ

ไดรบการแตงตงเปนคณบดคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย เชนเดยวกบ คณประเสรฐ บญ

สมพนธ ไดรบการแตงตงใหเปนประธานเจาหนาทบรหารและกรรมการผจดการใหญของบรษท ปตท. จำกด(มหาชน) ตดตอกนเปนสมยทสอง และทายทสด พล.ต.ท.ดร.วชรพล ประสารราชกจ ผชวยผบญชาการตำรวจแหงชาต (ตร.) ไดรบการแตงตงใหเปนโฆษกสำนกงานตำรวจแหงชาตคนปจจบน

ความสำเรจในดานตางๆ ของคณะกรรมการบรหารพรอมดวยบคคลทเกยวของเปนเครองยนยนถงศกยภาพแหงภมปญญาและความสามารถในทางปฎบตจรงของผเกยวของกบศนยศกษาวจยฯ ทกๆ ทาน ซงนอกจากทานเหลานจะเปนองคประกอบทสำคญตอศนยศกษาวจยฯ แลว ยงเปนทรพยากรบคคลอนทรงคณคาตอสงคมสวนรวมอกดวย พวกเราทกคนจะมงมนสรางสรรสงดงามใหสงคมตลอดไป

ดร.อมร วาณชววฒน


บรรณาธการ

หนา

ราชนแหงธรรม 1ดร.อมร วาณชววฒน

การบรหารจดการในโลกยคหลงสงครามเยนดร.ไชยรตน เจรญสนโอฬาร

กฎหมายไมยตธรรม กฎหมายไมจดการกบคนไมด 31รศ.ดร.กำชย จงจกรพนธ

ความรนแรงในครอบครว : ตนตอแหงปญหาและทางแกไข 39ภาสนนทน อศวรกษ

ความรเรองการสอสาร และมาตราการการรกษาความปลอดภยในการสอสาร 47เขตขณฑ ดำรงไทย

ทหารอาชพกบประชาธปไตย 63ดร.อมร วาณชววฒน

Transnational crime has never been disappeared 87Amorn Wanichwiwatana, D.Phil. (Oxon)


ปท 3 ฉบบท 1 เดอนกรกฎาคม 2551

โดย ดร.อมร วาณชววฒน


หากความเชอวาการทมนษยทกคนถอกำเนดขนมาบนความแตกตางทงชนชนวรรณะเชอชาตเผาพนธเปนไปตามผลบญและกรรมตามความเชอทางพทธศาสนาทแตละบคคลไดกระทำมาในอดตชาตกาลแลว การทพสกนกรชาวไทยไดมโอกาสดำรงอยภายใตรมพระบรมโพธสมภารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถยอมถอเสมอเหมอนการทพวกเราทกคนไดเคยรวมกนประกอบคณงามความดสงสมสบเนองกนมาเปนเวลายาวนาน ดวยประจกษชดวาในความเปนชาตไทยและความเปนคนไทยของพวกเราทกคนเมอเปรยบเทยบกบเพอนบานหรอชาตอนๆ ในหลากหลายภมภาคทวโลก ทงความอดมสมบรณในทรพยากรและความเอออารตอกนนนคนไทยมเหนอชาตอนใด แมสงคมไทยปจจบนนอาจมปญหาความวนวายขดแยงทางสงคมรวมทงปรากฎภยคกคามทงจากภายในและภายนอกอยเนองๆ แตไมเคยมครงใดทประชาชนคนไทยตองมความรสกโดดเดยวหรอเสมอนหนงตองตอสกบปญหาตางๆ ตามลำพง เนองดวยสถาบนพระมหากษตรยอนเปนทรกยงตลอดทงพระบรมวงศานวงศทกพระองคไมเคยทอดทงคนไทย

บนความโชคดหรอความพเศษทชาตอนใดในโลกไมมเสมอเหมอนคนไทยและชาตไทยของเราทเหนเปนประจกษชดทสดคอ ความใกลชดและความเสยสละทสถาบนพระมหากษตรยกบประชาชนคนไทย แทบไมมระยะหางขดขวางกางกนอยเลย ทกครงทพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาฯพระบรมราชนนาถพรอมดวยพระบรมวงศานวงศทกพระองคเสดจพระราชดำเนนไปในทองถนตางๆจะปรากฎแตความมพระเมตตาคอยโอบอมชวยเหลอพสกนกรทกคนประหนงวาเหลาพสกนกรเปนบตรหลานในครอบครว ททกพระองคตางทรงใหทงความรกความอบอนชแนะแนวทางการดำเนนชวตใหประดจดงแสงสวางทางปญญา สามารถคลคลายเยยวยาแกปญหาทบางครงเกดขนดวยความไมเขาใจหรอการเหนผดเปนชอบของคนในชาตดวยกนเอง ทหากไมมผซงประชาชนทกฝกฝายใหความเคารพยำเกรงและมฤทธานภาพแหงอำนาจพเศษทอยเหนอคำอธบายใดๆ แลว กเชอวาปญหาทสลบซบซอนเกนกวาศกยภาพของฝายบรหารราชการแผนดนทจะแกไขในหลายๆ ปญหาทผานมา จะไมสามารถบรรเทาเบาบางหรอถกปดเปาใหพนไปไดโดยงาย

แมวาในทางสถานะของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ โดยฐานนดรศกดตามขตตยะโบราณราชประเพณทถอสบตอกนมานนไดกำหนดใหพระองคทานอยในทซงเปนเกยรตยศอยางสงเพอเปนทกราบไหวถวายสกการะของประชาชนซงพระองคฯ มไดทรงมความหวาดหวนตอพระภาระกจตางๆ ททำใหพระองคตองทรงงานหนกดวยความเหนดเหนอยอยเคยงขางพระวรกายของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวแตพระองคฯ ทรงถอเปนพระกรณยกจทจะทรงละเลยมได กระทงอาจกลาวไดวาพระบาทสมเดจพระเจา

1


อยหวเสดจพระราชดำเนนเยยมเยยนราษฎรไมวาจะเปนถนทรกนดารเพยงใด พสกนกรชาวไทยจะตองมโอกาสไดชนชมพระบญญาบารมของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถผทรงอยเคยงขางพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเปนดงมงขวญและศรสงาคพระราชบลลงคตลอดเวลา แมแตในงานเสดจพระราชดำเนนพระราชทานปรญญาบตรแกบณฑตในสถาบนอดมศกษาตางๆ หากผใดมญาตมตรซงสำเรจการศกษาเมอประมาณยสบปกอนกจะพบวาในภาพอนเปนมงคลสงสดนนจะปรากฎพระรปของสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถฉายอยเคยงขางพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอนนำมาซงความปลาบปลมปตแกผไดพบเหนเปนลนพน

สงทปวงชนชาวไทยไดเหนเปนประจกษตลอดระยะเวลานบเนองจากพระราชพธราชาภเษกสมรสจวบกระทงกาลปจจบน พสกนกรชาวไทยตางตระหนกดวาพระองคทานไมเคยทรงเปลยนเจตจำนงและความตงพระทยอยางสงในการสรางความเจรญกาวหนารวมทงยงมพระประสงคใหเกดความเปนธรรมและสรางความเทาเทยมกนของคนไทยทกหมเหลาใหเกดขนในสงคม กระทงไมอาจมใครปฎเสธไดเลยวาหากประชาชนจะไดขนานพระสมญญานามของพระองคทานวาทรงเปน “ราชนแหงธรรม” นน เปนผลทพระองคทรงยดหลกแหง “ธรรม” ในการชวยเหลอเกอหนนสรางอาชพสรางความอยดมสขใหกบประชาชนของพระองคซงถอเปนหนงในพระจรยาวตรอนงดงามทพระองคทรงยดถอปฎบตสบเนองมามไดขาด

เมอไมนานมาน ผเขยนไดมโอกาสเขาพบและเรยนสมภาษณทานผหญงจรงจตต ทขะระ รองราชเลขานการในพระองคสมเดจพระบรมราชนนาถ ซงมความใกลชดและปฎบตราชการสนองพระเดชพระคณภายใตพระราชดำรตามโครงการตางๆ เปนระยะเวลายาวนานหลายสบป ซงจากคำใหสมภาษณและคำบอกเลาของทานผหญงพรอมทงรายละเอยดตางๆ ทปรากฎอยในหนงสอรวมพระราชดำรสในวโรกาสตางๆ ของพระองค ททานผหญงจรงจตตฯ ไดกรณามอบใหในวนนน ทำใหไมสามารถเกบขอมลอนทรงคณคาและมความสำคญจดเปนมรดกทางประวตศาสตรชาตไทยไวตามลำพงได จงเหนควรทจะอาศยชองทางการจดพมพวารสาร “ยตธรรมคขนาน” ทดำเนนการอยางตอเนองนเปนสวนหนงในการเผยแผพระปรชาความสามารถและพระมหากรณาธคณของพระองคในฐานะปชนยบคคลททรงมบทบาทสำคญอยางยงในการสรางสรรอำนวยความเปนธรรมใหแกพสกนกรชาวไทยอยางทคนจำนวนมากอาจไมเคยรบทราบมากอน

“ทรงใหความเปนธรรมโดยไมถอชนชนเชอชาตเผาพนธและศาสนา”

สงทพบเหนอยางเจนตาของคนไทยและขาราชบรพารทโดยเสดจพระดำเนนพระองคทานไปในพระกรณยกจตางๆ เพอชวยเหลอปดเปาความทกขยากของพสกนกร เปนประจกษพยานอยางดยงถงนำพระทยอนงดงามททรงหวงใยทกขสขของราษฎรไมวายากดมจนหรอจะยดมนอยในศาสนาความเชอใด พระองคฯ ทรงใหความรกความเมตตาแกประชาชนทกคนทเฝารอรบเสดจอยางไมเลอกเชอชาตวรรณะ หรอจะนบถอลทธความเชอศาสนาใด

2


หลายตอหลายครงททรงมโอกาสไดพบคนเจบไขไดปวย ผพการทพพลภาพ หรอมปญหาทกขรอน ตามทางเสดจพระดำเนน พระองคจะทรงมอบหมายใหแพทยอาสาและคณะผตดตามบนทกประวตเรองราวความเดอดรอนไมวาจะเปนปญหาททำกน ปญหาโรคภยไขเจบ หรอแมในบางครงจะเปนการถวายฎกาในเรองอนๆ ทเปนความเดอดรอนของประชาชนกตาม พระองคไมเคยทรงปฎเสธทจะรบรถงความทกขยากของราษฎรดจเดยวกบผเปนมารดาทเมอลกมทกขผเปนแมยอมมความทกขไมยงหยอนไปกวากนอนเปนสวนหนงของการทพระองคทรงไดรบการถวายสมญญานามประดจดง “แมแหงชาต” ของปวงพสกนกรชาวไทยทงชาต อกพระนามหนง

อยางไรกตาม จะพบวาบางครงการสอสารหรอการนำเสนอขาวสารของสอมวลชนภายในกรอบเวลาการนำเสนอทคอนขางจำกดทำใหขอมลทนำเสนอไปนนขาดความถกตองครบถวนในสาระสำคญ ซงอาจกอใหเกดความเขาใจคลาดเคลอนในสงทพระองคทรงมพระราชวนจฉยตอปญหาวกฤตการณตางๆ ไมวาจะเปนการแกปญหาในสามจงหวดชายแดนภาคใต หรอแมแตภยสงคมทางดานอาชญากรรมทมการประทษรายตอชวตและทรพยสนของประชาชน พระองคจะทรงมความเปนหวงและมกจะเรงรดใหเจาหนาทผเกยวของเรงดำเนนการจบกมตวผกระทำผดมาลงโทษตามกฎหมายบานเมอง เพอใหสงคมกลบคนสสนตสขดงเดมใหเรวทสดเทาทจะกระทำได หรอแมแตการทพระองคทรงมพระราชวนจฉยใหคำแนะนำตอทางราชการในการเสรมสรางศกยภาพการปองกนตนเองใหแกประชาชนเพอจะสามารถตอสปองกนตนเองได ไมวาจะเปนการฝกหดอาวธหรอเรยนรการปองกนตนเองในรปแบบตางๆ ลวนเกดขนจากประสบการณสวนพระองคททรงพบเหนจากการโดยเสดจพระราชดำเนนพระบาทสมเดจพระเจาอยหวไปในทองทตางๆ จงทรงคดหาทางแกปญหาดวยการคำนงถงขอจำกดจากความไมทวถงในการดแลความปลอดภยของเจาหนาทรฐ หาไดเปนการผลกดนใหเกดความขดแยงหรอเปนการแกปญหาอยางเฉยบขาดรนแรงดงทอาจมผตความและแปรเจตนารมณของพระองคทานออกไปอยางผดพลาดแตประการใด

แมแตการบรจาคพระราชทรพยสวนพระองคใหแกตวแทนหรอกลมผนำชมชนศาสนาตางๆ จากคำบอกเลาของทานผหญงจรงจตตฯ ไดกลาวไวอยางชดเจนวา หากพระองคมอบใหศาสนาใดเปนจำนวนเทาใดศาสนาอนๆ ทรวมอยในทชมนมนนกจะไดรบพระราชทานอยางเทาเทยมกนโดยไมเลอกทรกมกทชงอนเปนการดำเนนตามรอยเบองพระยคลบาทของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวททรงมพระเมตตาเกอหนนประชาชนทกหมเหลาอยางเสมอหนากน และเปนการชวยแบงเบาพระราชภาระของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวในการดำเนนการแกปญหาทกขยากของราษฎรไดอยางดยง

3

“การสรางมลนธสงเสรมศลปาชพ และโครงการในพระราชดำร โดยมวตถประสงคสำคญ คอ ชวยเขา เพอ

ใหเขาชวยเหลอตนเองได”

สงทสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงดำเนนการเปนโครงการสรางงานสรางอาชพใหประชาชนทไดรบการฝกหดมฝมอในงานศลปะหตถกรรม และดานอนๆ ใหมรายไดสามารถเลยงตวเองและครอบครวไดสมกบพระราชปณธานเศรษฐกจพอเพยงของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ไดแกการรเรมดำเนนการมลนธ “สงเสรมศลปาชพ “ ทเขามาชวยเหลออปการะผไดรบความเดอดรอนใหสามารถเรมตนชวตใหมไดอยางมนคงและยงยน

การดำเนนกจการมลนธสงเสรมศลปาชพ มความเจรญกาวหนาและไดรบการยอมรบจากนานาชาตอยางกวางขวาง ดวยงานฝมอทผลตขนมาแตละชนนนมความประณตเปนเอกลกษณมคณคาทางงานศลปซงไมสามารถหาไดจากการผลตในเชงอตสาหกรรมทอาศยเครองจกรในการผลตคราวละมากๆ

พระองคยงทรงมโครงการภายใตพระราชดำรอกหลายโครงการ ไมวาจะเปนโครงการปารกนำ ทเปนแบบอยางใหประชาชนในชนบทใสใจในสภาพแวดลอมเกยวกบผนปาซงเปนตนนำลำธารและสรางความอดมสมบรณใหกบพนทโดยรอบ จากโครงการเลกๆ ตอมาไดกระจายขยายตวไปยงจงหวดตางๆ ทวประเทศ

โครงการบานเลกในปาใหญ อนเนองมาจากพระราชดำร ททรงพยายามลดการทำไรเลอนลอยของประชาชนใหนอยลง ดวยความพยายามสงเสรมใหราษฎรหนมาฟนฟสภาพแวดลอมทถกทำลายใหกลบดดงเดม โดยเฉพาะผนปาตามธรรมชาต และพยายามสรางเสรมอาชพใหเกดความกนดอยดเปนการใหราษฎรเรยนรทจะชวยเหลอตนเองไดอยางยงยนอยคกบธรรมชาต ทงนพระองคทรงใหความสนใจกบพนธไมนานาชนดทมอยอยางดาษดนในผนแผนดนไทย และมพระราชประสงคใหหนวยงานทเกยวของดานการเกษตรและปาไมดแลรกษาสงเสรมใหประชาชนไดเหนคณคาของพชพรรณไมและความสำคญของปาทมตอคณภาพชวตของประชาชนในทองถนอกดวย

“ทรงมพระมหากรณาธคณแกพสกนกรของพระองคประดจดงสายฝนอนชนใจ”

สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ทรงมสายพระเนตรทยาวไกลในการสงเสรมคณธรรมจรยธรรมของเดกและเยาวชน จะเหนไดวาใครทมทกขยาก หากทราบถงพระเนตรพระกรรณกจะทรงยนพระหตถเขาชวยเหลอ ดวยมพระประสงคตองการให “มคนดเปนเยยงอยางแกสงคม” ดงเชน กรณ พล.ต.ต.นพดลเผอกโสมณ นายตำรวจทปฎบตราชการตอสกบผกอการรายกระทงเสยขาและแขน เมอพระองคทรงทราบถงความทกขยาก ไดทรงรบเปนคนไขในพระบรมราชานเคราะหใหการอปการะกระทงปจจบนพล.ต.ต.นพดลฯ มแขนและขาเทยมทำใหสามารถดำรงชวตไดใกลเคยงกบปกตสขเกอบทกประการ สำคญ


อนใด เมอมผสอขาวไดสมภาษณ พล.ต.ต.นพดลฯ ตอเหตการณทเกดขน สงทเขาไดกลาวใหสงคมไดรบทราบคอความซาบซงในพระมหากรณาธคณของพระองคทานเปนลนพนทไดแกไขเยยวยา สรางขวญกำลงใจให พล.ต.ต.นพดลฯ สามารถยนหยดขนรบใชชาต ศาสนาและสถาบนพระมหากษตรยอนเปนทรกยงไดอกครงหนง

ในกรณคลายกนน ไดเกดขนกบ คณครส หรอครสโตเฟอร เบญจกล ดารานกแสดงซงมจตใจงดงามเสยสละชวยเหลอสวนรวม เมอพบผประสบอบตเหตระหวางทางไดเขาชวยเหลอกระทงเกดเหตซำซอนทำใหตวของคณครสเกอบตองพการตลอดชวต แตเมอสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ไดทราบความเปนไปตางๆ กไดใหความชวยเหลอและอปการะครอบครวของคณครส ซงมคณพอชอ คณจกรพนธฯ เปนครสอนภาษาองกฤษ ทพรอมจะตอสทกวถทางเพอใหลกของตนหายดดงเดม กระทงวนนดวยพระมหากรณาธคณของพระองคอกเชนกนไดทำใหคณครสฯ หายเปนปกตกระทงสามารถเปนหนงในผถอไฟคบเพลงกฬาโอลมปคฤดรอนทมการวงรณรงคเพอการแขงขนผานมายงประเทศไทยเมอไมนานมาน

สำหรบอกกรณทคนไทยยงคงจดจำไดด คอ กรณครจหลง ปงกนมล ขาราชการครในอำเภอระแงะ จงหวดนราธวาส ทถกจบเปนตวประกนและถกทำรายบาดเจบสาหส สมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถกไดทรงรบไวเปนคนไขในพระบรมราชานเคราะห ทงทรงพระกรณาใหขาราชบรพารในพระองคนำสงของพรอมพระราชทานกำลงใจไปยงครจหลงกระทงวนทครจหลงถงแกกรรมดวยอาการสงบ แมจะเปนสงทสรางความโคกเศราใหกบครอบครวของครจหลงฯ แตในปถดมา มารดาของครจหลงฯ คอ นางคำม ปงกนมลไดรบการเชดชเกยรตเปนกรณพเศษใหเปนแมดเดนแหงชาตในป พทธศกราช 2549 นบวาพระมหากรณาธคณทพระองคทรงพระราชทานใหพสกนกรของพระองคนนเปนสงทรงคณคาหาทสดมได

“พระปรชาญาณในการใหการศกษาและถายทอดความรผานสอตางๆ”

ทรงเนนใหพสกนกรและเยาวชนหนมาใหความสนใจประวตศาสตร ตวอยางของภาพยนตรสรโยทย และตำนานสมเดจพระนเรศวรมหาราช เปนตวอยางทดทเกดขนไดดวยพระราชดำรของพระองคทานททรงตระหนกถงความสำคญของพนฐานทางประวตศาสตรทเปนรากฐานสำคญของการสรางความภาคภมใจในความเปนคนไทย การมใจรกชาต รกเผาพนธของตน ซงมผลเปรยบดง “เกราะปองกน” การลกลำหรอคบคลานเขามาของวฒนธรรมตางถน ทจำเปนตองใชความระมดระวงการหลงไหลเขาสสงคมไทยอยางไมขาดสาย

แมแตในการทพระองคไดเสดจแทนพระองคพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเยอนประเทศราชอาคนตกะตางๆ กทรงมพระราชจรยาวตรงดงามเสมอนการทำหนาทของทตสนธวไมตร ถอเปนศกดศรและความภาคภมใจของคนไทยทงชาต นอกจากนนพระองคยงทรงใหความสนพระทยในศลปวฒนธรรมของชาต


อนอยางดยง ซงในเรองนทางทานผหญงจรงจตตฯ ไดยกตวอยางการเสดจเยอนสหพนธรฐรสเซย เมอประมาณหนงปทผานมา ซงพระองคทรงใหความสำคญกบรายละเอยดขอมลหลกฐานบนทกทางประวตศาสตรตางๆ และทรงชนชมคนรสเซยทแมแตผนงไมแกะสลกขนาดใหญทตวอาคารถกทำลายลงจากการเกดสงครามกลางเมองสมยพระเจาซารนโคลส กยงมการเกบรกษาไวในพพธภณฑอยางด สะทอนใหเหนถงการใหความสำคญกบคณคาทางประวตศาสตรของสงตางๆ ทคนไทยควรนำไปเปนเยยงอยาง ซงพระองคทรงมพระราชประสงคอยางแนวแนทตองการใหคนไทยรรก สามคค เพอความสมานฉนทปรองดองภายในชาตเปนทสด

จากการใหสมภาษณของทานผหญงจรงจตตฯ ทำใหไดทราบดวยวาพระองคทานทรงสนพระทยตดตามขาวสารของบานเมองอยตลอดเวลา ไมวาจะเปนประเดนปญหาทางเศรษฐกจการเมอง สงคม และสภาพแวดลอม นบเปนบญของพสกนกรชาวไทยทงมวลทนอกจากพวกเราจะมพระมหากษตรยทยงใหญเปนกษตรยแหงกษตรยาธราช (King of Kings) แลว ประเทศไทยของเรายงมองคสมเดจพระบรมราชนนาถคบญบารมแหงจอมกษตรยททรงเมตตาไพรฟาประชาราษฎรของพระองคประดจดงบตรหลานของพระองคเอง

ในฐานะทพวกเราคนไทยทงหลายอยเยนเปนสขจวบกระทงทกวนนได จะตองสำนกไวเหนอเกลาในพระมหากรณาธคณอยางใหญหลวงของทงสองพระองคตลอดทงพระบรมวงศานวงศทกพระองค ททรงเปน

หลกชยใหบานเมองรมเยนเปนสขตลอดเวลาดวยทศพธราชธรรม ทรงผอนทกขหนกใหคลาย ขจดภยราย

ใหมลายสญสนไป ทกสงทปวงชนชาวไทยทกคนไดรบในการเปนราษฎรภายใตรมพระบรมโพธสมภาร

ของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวและสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถ ถอเปนมงคลสงสดแหง

ชวตทคนไทยทกคนจะตองหวงแหนและเทดทนตอบแทนคณแผนดนดวยการตงมนเสยสละเพอชาตศาสนาและสถาบนพระมหากษตรยอยางไมเสอมคลาย


ดร.ไชยรตน เจรญสนโอฬาร

(Governance in the Post-Cold War World)

ดร.ไชยรตน เจรญสนโอฬารคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

1. สภาวการณของโลกยคหลงสงครามเยน

โลกปจจบนทเราอยมชอเรยกแตกตางกนไปมากมายในทางวชาการ เชน โลกยคโลกาภวตน (the globalizedworld), โลกยคหลงสมยใหม (the postmodern world), โลกยคหลงสงครามเยน (the post-Cold War world),โลกยคหลงอาณานคม (the post colonial world), โลกยคทนนยมดอท.คอม (dot.com capitalism), และโลกยคหลงเหตการณ 11 กนยายน พ.ศ. 2544 (the post-September 11 world) ชอทเรยกแตกตางกนเหลาน ในระดบหนงบงบอกถงสภาวะและลกษณะการเปลยนแปลงทเกดขนในโลกยคน เปนการเปลยนแปลงทยงหาขอยตลงตวไมได ทำใหมความพยายามในเชงวชาการทจะทำความเขาใจสภาวการณของโลกปจจบนนแตกตางกนไปตามชอเรยกทแตกตางกนขางตน อยางไรกตาม ภายใตความแตกตางหลากหลายน กลบมลกษณะซอนทบกนทสำคญและนาสนใจหลายประการ กลาวคอ

ประการแรก โลกปจจบนของเราเปนโลกของการกระชบแนนระหวางเวลากบสถานท (time-spacecompression; ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Harvey, 1989: Part III) ความแตกตางระหวางเวลากบสถานท ทเคยเปนปญหาใหญของโลกยคกอนหนา ถกลดทอนลงจนแทบไมมความรสกของความแตกตางในเชงระยะหาง อนเปนผลมาจากพฒนาการของเทคโนโลยการคมนาคมสอสารสมยใหม ปจจบนไมวาเราจะอยทใดในโลก เราสามารถตดตอสอสารถงกนไดในเวลาอนรวดเรว และในราคาทถกมาก ผานโทรศพทไรสาย หรอผาน internet ในรปของ e-mail เปนตน e-mail และ internet จงกลายเปนพนทสาธารณะ (public space)ในระดบโลก ทคนตางวฒนธรรม ตางเชอชาต และตางพนทสามารถตดตอสอสารถงกนได โดยไมมปญหาเรองระยะหางเปนอปสรรคอกตอไป ในโลกแบบน ขอมล ขาวสาร ความร มการเคลอนไหวเปลยนแปลงอยางรวดเรวและฉบพลน ทำใหการเปลยนแปลงตาง ๆ สามารถเกดขนไดในชวพรบตา ทงในทางสรางสรรคและในดานของการทำลายลาง เหตการณการกอวนาศกรรมตกศนยกลางการคาโลกในประเทศสหรฐอเมรกาเมอวนท 11 เดอนกนยายน พ.ศ. 2544 ทผานมา คอตวอยางรปธรรมของการทำลายลางทรวดเรวและฉบพลนในโลกยคปจจบนของเรา ทสามารถรบรไดพรอมกนทวโลก

ประการทสอง ดวยเทคโนโลยการคมนาคมสอสารททนสมย สะดวก รวดเรวและประหยด ทำใหโลกยคปจจบนของเรา เปนโลกทบรรดาเสนแบงตาง ๆ ทเคยมนคงชดเจน เกดความไมมนคง พรอม ๆกบการทำใหบรรดาเสนแบงเหลานถกตงคำถาม และนำไปสการลากเสนแบงใหม ๆ เพมมากขนดวย(de-territorialization and re-territorialization; ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Appadurai, 1996 และ Rosenau,


1997) ดงตวอยางของเสนแบงระหวางเมองกบชนบท, เรองสวนตวกบเรองสาธารณะ, ในประเทศกบตางประเทศ, การเมองกบการบรหาร, รฐกบประชาสงคม ฯลฯ ทเคยมนคงชดเจนในอดตเกดความพรามวขน นนคอ การลมสลายของระยะหางในระดบโลกอนเปนผลมาจากระบบเครอขายการเชอมโยงแบบตาง ๆ ทงดานเศรษฐกจ การเมอง สงคม วฒนธรรม และสงแวดลอม ทำใหบรรดาเสนแบงเดม ๆ ทดำรงอยเกดความพรามวขน การเกดขนของคนกลมใหม ทภาษาวชาการเรยกวา “คนพลดถน” (diaspora) คอตวอยางรปธรรมหนงของการยดและการหดตวของบรรดาเสนแบงตาง ๆ ของโลกยคปจจบน คนกลมนคอบรรดาผอพยพโยกยายไปอยตางถน อนเปนผลมาจากการคมนาคมสอสารทสะดวก รวดเรว และประหยด แตกลบมความรสกผกพนเหนยวแนน และสลบซบซอนกบวฒนธรรม และสงคมของบานเกดตวเอง แทนการกลนกลายเขากบวฒนธรรม สงคมของประเทศทตวเองเขาไปพำนกอาศย หรอทำมาหากนดงทเคยเปนมาในอดต อยางความคดเรอง “หมอหลอมละลาย” (melting pot) ในสงคมอเมรกนในยคสมยหนง แตทสำคญยงไปกวานนกคอวาบคคลกลมน มบทบาทสำคญตอการเปลยนแปลงทางการเมองในประเทศของตวเอง แตเคลอนไหวอยนอกประเทศในรปแบบตาง ๆ เชน การใหเงนสนบสนนขบวนการตอสเรยกรองแบบตาง ๆ ภายในประเทศบานเกดของตน หรอไมกตงขบวนการเคลอนไหวเรยกรองของตนเองในตางประเทศ บคคลกลมนบางครงถกเรยกวาเปน “นกชาตนยมทางไกล” (ดรายละเอยดใน Anderson, 1998) บางครงกถกมองวาเปนพวกสนบสนนผกอการราย

ประการทสาม โลกยคปจจบนของเราเปนโลกของสงคมยคความร ขอมล ขาวสาร (knowledge-basedsociety; ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Lyotard, 1984 และ Al-Hawamdeh and Hart, 2002) เปนโลกทมความรขอมล ขาวสารเผยแพรอยางมากมาย หลากหลาย และกวางขวาง พรอม ๆ กบการมอสระเสรในการเขาถงสงเหลาน ในโลกแบบนใครมความร ขอมล ขาวสาร กสามารถเผยแพรในวงกวางไดงาย สะดวก และรวดเรวผานการใช internet แมกระทงการใหขอมล/ความรในการทำยาพษจากสารเคมตาง ๆ กอยในวสยทจะกระทำได ดงทเคยปรากฎเปนขาวมากอนหนานแลว ตวอยางรปธรรมของสงคมแบบนดไดจากความนยมในรายการโทรทศนประเภทเกมตอบคำถามตาง ๆ ซงเปนรายการโทรทศนทไดรบความนยมแพรหลายทวโลก มใชแตในประเทศไทย แมแตมหาวทยาลยซงเปนสถาบนการศกษาระดบสงของชาต กทำหนาทอยางแขงขนในการโหมกระพอและตอกยำสงคมแบบน ผานการเสนอหลกสตรพเศษตาง ๆ ทซอยยอยจนแทบจะครอบคลมทกเรองทคดวาเปนทตองการของ “ตลาด” ผลทำใหสงคมไทยขณะนมการพฒนาเปลยนแปลงไปอกแบบ กลาวคอ เรามบคคลประเภทใหมทตองออกจากบานเจดวนในหนงสปดาห ไมมวนหยด คอ ทำงานหาวน และศกษาหาความรเพมเตมในวนเสารและวนอาทตย เสนแบงระหวางการทำงานกบการพกผอนเกดความพรามวยงขน ขณะเดยวกนการแยกระหวางความร ขอมล ขาวสารและสนคา กเปนสงทกระทำไดยากยงขน ความสำคญของสงคมแบบนมไดอยทตวความร ขอมล ขาวสารอยางทมกนยมเขาใจกน แตความสำคญกลบอยทความสามารถในการแยกแยะและคดสรรบรรดาความร ขอมล ขาวสาร ทมอยอยางมากมายและดาดดน เพอทจะทำใหไมเกดอาการทองอด แนนเฟอ อนเปนผลมาจากการอดแนนของความร ขอมล ขาวสารในระดบทไมสามารถยอยสลายไดทน นนคอ ยงโลกมความร ขอมล ขาวสารมากเทาใด เรายงมความจำเปนจะตองพฒนาความสามารถในการแยกแยะ คดสรรและสงเคราะหสงเหลานมาใชใหเกดประโยชนในทางสรางสรรค มากกวาการลอกเลยนและเลยนแบบอยางผวเผน การทจะมความสามารถในทำนองนได เราม


ความจำเปนอยางยงทจะตองสรางสงทภาษาวชาการเรยกวา “การคดแบบวพากษทาทาย” (critical thinking)ใหเกดขน เพอใหสามารถรเทาทนโลกทเปลยนแปลงอยางรวดเรวและฉบพลน และสามารถคดไปไกลกวาสงทเราคนเคย เคยชน และยอมรบ

ประการทส การคมนาคมสอสารทสะดวก รวดเรวและประหยด, การมความร ขอมล ขาวสารเผยแพรอยางมากมายและกวางขวาง ทำใหคนในสงคมปจจบนตนตวทจะหาความรเพมมากขน ประกอบกบบรรดาเสนแบงตาง ๆ ในสงคมเกดความพรามว ไมชดเจน สงผลใหโลกยคปจจบนของเราเกดปญหาและความขดแยงแบบใหม ๆ ขนมากมาย เปนความขดแยงทบรรดาสถาบนหลกทางการเมองและสงคมทดำรงอยไมเขาใจ และไมมความสามารถในการแกไขโดยลำพง จงอาจหนไปใชวธการแกปญหาดวยความรนแรง และทำใหความขดแยงในสงคมรนแรงเพมมากขน จนถงขนนำไปสการลมสลายของสงคมหรอของโลกโดยรวมไดตวอยางรปธรรมของความขดแยงแบบใหม ๆ ทเกดขนในโลกยคปจจบน ไดแก ความขดแยงบนฐานของเชอชาต ความขดแยงบนฐานของเพศ ศาสนา วฒนธรรม และความขดแยงในเรองสงแวดลอม เปนตน ความขดแยงแบบใหมเหลาน แสดงออกในรปของขบวนการเคลอนไหวทางสงคมแบบตาง ๆ ทภาษาวชาการเรยกวา“ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม” (new social movements; ดรายละเอยดเพมเตมไดในไชยรตน, 2545) ดงกรณของขบวนการสตร ขบวนการศาสนายคใหม ขบวนการสงแวดลอม และขบวนการเรยกรองสทธของคนพนเมองดงเดมในประเทศตาง ๆ ในขณะน เปนตน ดงนน ในโลกยคหลงสงครามเยนทนยมเชอกนวาความขดแยงรนแรงแบบตาง ๆ ในโลกจะหมดสนไป เพราะการตอสทางอดมการณในโลกยคสงครามเยนไดยตลงแลว โลกจะกลายเปนเนอเดยวกน เปน “หมบานโลก” หรอเปนโลกของ “การสนสดของประวตศาสตร” กไมเปนจรง ในทางกลบกน โลกยคหลงสงครามเยนกลบยงรอนระอและมความรนแรงเพมมากขน แตในรปแบบทเปลยนแปลงไป ดงตวอยางของขบวนการตอตานกระแสโลกาภวตน(the anti-globalization movement) ทเรมทเมองซแอตเทล มลรฐวอชงตน ประเทศสหรฐอเมรกา ในปลายปค.ศ. 1999 (พ.ศ. 2542) จนถงปจจบน รวมตลอดถงความขดแยงและความรนแรงในรปของการกอการรายและการทำสงครามตอตานการกอการรายทกำลงดำเนนอยในขณะน

ประการทหา เหตการณการกอวนาศกรรมเมอวนท 11 เดอนกนยายน พ.ศ. 2544 ทผานมา บงบอกถงสภาวการณของโลกทเราอยไดคมชดยง องคประกอบตาง ๆ ของโลกยคหลงสงครามเยนทกลาวถงขางตนเผยตวใหเหนอยางเดนชด โศกนาฎกรรมครงนประกอบไปดวยเรองของเทคโนโลยการคมนาคมสอสาร.ขอมลขาวสาร, การเคลอนยายของคน, ความขดแยงทเขมขนและรนแรง เหตการณครงนแสดงใหเหนถงความเปราะบางทางการเมอง ทไมแตกตางไปจากความเปราะบางทางเศรษฐกจในโลกยคทนนยมดอท.คอม เราอยในโลกททงฟองสบทางเศรษฐกจและฟองสบทางการเมองพรอมจะระเบดและแตกออกเปนเสยง ๆ ไดทกเมอ ในทางการเมอง ความมนคงปลอดภย (security) และการจดระเบยบโลกใหม ไดกลบกลายมาเปนประเดนปญหาสำคญอกครงทตองไดรบการบรหาร/จดการ จนอาจนำไปสการคกคาม ควบคมสทธเสรภาพของประชาชน จนถงขนเปนอนตรายตอระบอบประชาธปไตยโดยรวมได การตรวจตราอยางเขมงวดกวดขนทสนามบน หรอการออกกฎหมายเพอใหอำนาจรฐแทรกแซงสทธเสรภาพสวนบคคลของประชาชนอเมรกนภายใตเงอนไขของการตอตานการกอการรายในประเทศสหรฐอเมรกาขณะนคอตวอยางของอนตรายทคก


คามระบอบประชาธปไตย ดงนน อำนาจรฐทคาดกนวาจะออนกำลงลงอนเปนผลมาจากการสนสดของยคสงครามเยน และการเกดขนของกระแสโลกาภวตน กลบไดรบการตอกยำใหกลบมาแขงแกรงอกครงในรปของการทำสงครามตอตานการกอการราย (war on terrorism) ทมประเทศสหรฐอเมรกาเปนผนำในขณะน ในนยน สงครามตอตานการกอการรายในขณะเดยวกนกคอสงครามตอตานเสรภาพ (war onfreedom) ไปพรอม ๆ กนดวย เนองจากเปดโอกาสใหรฐสามารถประกาศภาวะฉกเฉนไดงายขน ลทธเชอชาตนยม การรงเกยจเดยดฉนทบนฐานของชาตพนธเรมรนแรงมากขน มการจดขวประเทศใหมเปนกลมประเทศ “อกษะแหงความชวราย” (an axis of evils)` ซงหมายถงประเทศอรก อหราน และเกาหลเหนอ,มการพดถงการเปลยนแปลงระบอบการปกครองของประเทศอน (regime change) โดยใชแสนยานภาพทางทหาร โดยไมคำนงถงเรองของอำนาจอธปไตยอกตอไป ประธานาธบดบช ถงกบประกาศกราวในทประชมสภาคองเกรสภายหลงเหตการณโศกนาฎกรรมเมอวนท 11 กนยายน พ.ศ. 2544 วา “ทกชาต ทกภมภาค ขณะนตองตดสนใจวาจะเลอกอยขางเรา หรออยขางผกอการราย” (“Every nation, in every region, now has a decisionto make. Either you are with us, or you are with the terrorists.”) ทางเลอกของคนในโลกยคหลงสงครามเยนดไมแตกตางไปจากโลกยคสงครามเยนเทาใดนก ถาในโลกยคสงครามเยนเราจำเปนตองเลอกระหวางประชาธไตยหรอคอมมวนสต ในโลกยคหลงสงครามเยนเรากถกบงคบใหตองเลอกระหวางสหรฐอเมรกาหรอผกอการราย โศกนาฎกรรมเมอวนท 11 เดอนกนยายน พ.ศ. 2544 ชใหเหนลกษณะสำคญของโลกยคหลงสงครามเยนทสรรพสงสามารถแปรเปลยนและเสอมสลายไปไดอยางรวดเรว ไมเวนแมแตความเปนเจาโลกททาทายไมไดของประเทศสหรฐอเมรกา กถกสลายสนคลอน ไมแตกตางไปจากความผนผวนของระบบทนนยมแบบดอท.คอมแตอยางใด

ในทางกลบกน เครอขายการกอการรายอยางขบวนการอล กออดะฮ ในระดบหนงกคอผลพวงของความลมเหลวของการพฒนาแบบทนนยมในรอบ 50 กวาปทผานมา ทสรางความแตกตาง ความไมเสมอภาคและความไมเทาเทยมกนในระดบโลกใหเพมมากขน และเปดโอกาสใหกลมพวกหวรนแรงในประเทศตาง ๆ ฉกฉวยโอกาสใชประโยชนจากความแตกตางน ความแตกตางในระดบโลก เมอผนวกรวมกบสภาวการณของโลกปจจบน ทเปนโลกของเครอขายทเชอมโยงกนอยางเหนยวแนนและซบซอนผานเทคโนโลยการสอสารสมยใหม กนำไปสผลเสยหายทรนแรงอยางทไมมใครกลาคาดคดมากอน (ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Arquillaand Ronfeldt, eds. 2001) เปนระบบเครอขายททงทนนยมดอท.คอม และกลมผกอการรายสามารถเขาถงและใชประโยชนไดไมแตกตางกน ในโลกแบบนทกอยางสามารถถกนำมาดดแปลงใชเปนอาวธในการกอการรายไดทงสน ไมวาจะเปนรถเชา เครองบนโดยสาร ปยเคม ตลาดหน หรอเครอขายคอมพวเตอร ดงกรณของโศกนาฎกรรมเมอวนท 11 เดอนกนยายน พ.ศ. 2544 ทเครองบนโดยสารถกแปรเปลยนใหเปนขปนาวธทรายแรงไดในชวพรบตา พรอมทำลายระบบเครอขายการเงน การธนาคารและระบบขนสงทางอากาศของสหรฐอเมรกาไปไดพรอม ๆ กน ในสภาวการณเชนน การปองกนการกอการรายอยางสมบรณ ดแทบจะเปนสงทเปนไปไมไดเลย ดงตวอยางของระเบดพลชพในหมชาวปาเลสไตนขณะน ความเปราะบางทางการเมองในมตของความมนคงปลอดภยจงเหนไดเดนชดขน ภมศาสตรการเมองแบบใหมในโลกยคหลงสงครามเยนจงแตกตางไปจากภมศาสตรการเมองของโลกยคสงครามเยนโดยสนเชง เกดสภาวะของสงครามแบบใหมทรฐ-ชาต ทมประเทศสหรฐอเมรกาเปนแกนนำและเปนผเสยหาย กบกลมผกอการรายทมฐานะเปนนกรบท


ปราศจากรฐ เปนสงครามทเรยกรองความเสยสละแบบใหม ความรกชาตในรปแบบใหม ทแตกตางกนอยางสนเชงระหวางประเทศสหรฐอเมรกากบกลมผกอการราย สำหรบประเทศสหรฐอเมรกา สงครามแบบใหมนเรยกรองในเรองของการเพมงบประมาณทางทหาร และความรกชาตจากประชาชนชาวอเมรกนในรปของความกลาหาญทจะดำเนนชวตไปตามปกตธรรมดามากกวาการหลบซอนเพราะเกรงกลวภยจากการกอการราย เชน กลาทจะโดยสารเครองบน กลาทจะออกไปจบจายใชสอยตามปกต แทนการเรยกรองใหประชาชนชาวอเมรกนสมครเปนทหารเพอออกไปสนามรบอยางในอดต (ดรายละเอยดเพมเตมใน Skocpol, 2002)ในสวนของขบวนการกอการรายกลบเรยกรองใหสมาชกของตนเสยสละชวต เพอกลายเปนนกบญในชวตหนา จงเปนสงครามทแตกตางกนอยางสนเชงทงในเรองของคณคา ความเชอ และวธคด โลกยคหลงสงครามเยนจงเปนสภาวการณทโลกแบบสมยใหมทมประเทศสหรฐอเมรกาเปนตวแทน กบโลกกอนสมยใหมทมขบวนการกอการรายเปนตวแทนมาบรรจบกน

ในเชงของการบรหาร/จดการ กลมกอการรายอยางอล กออดะฮ คอตวอยางของการจดองคการแบบหลงสมยใหม (postmodern organization) ในรปของเครอขายทสลบซบซอนและตดตอน เปนการจดองคการในลกษณะทเรยกวา virtual organization ไมแตกตางไปจากการจดองคการของระบบทนนยมดอท.คอม และระบบเครอขายนเอง ททำใหหาตวผบงการในเหตการณเมอวนท 11 กนยายน พ.ศ. 2544 ไมได ไดแตผตองสงสย นอกจากนกลมอล กออดะฮ คอตวอยางของการบรหาร/จดการทมประสทธผล เปนการบรหาร/จดการทเนนผลงาน (results-based management)ทกำลงพดถงกนในวงวชาการปจจบน แตมวธการและเปาหมายทไปไมไดกบมาตรฐานของสงคมโลก กลมอล กออดะฮใชงบประมาณในการกอการรายไมถง U.S.$500,000แตสรางความเสยหายใหกบสหรฐและโลกโดยรวมประมาณ U.S.$60,000 ลาน สหรฐฯตองใชงบประมาณในการฟนฟเศรษฐกจของตวเองถง U.S.$140,000 ลาน และยงตองใชงบประมาณในการทำสงครามในอาฟกานสถานอกจำนวนมหาศาล (ดรายละเอยดใน Luke, 2001) หากสหรฐอเมรกาตดสนใจโจมตอรกเพอโคนลมระบอบเผดจการของประธานาธบดซดดม ฮสเซน ภายในเดอนกมภาพนธ พ.ศ. 2546 ดงทเปนขาวอยในขณะน สภาวะสงครามกจะขยายเพมมากขน ความเปราะบางทงทางเศรษฐกจและทางการเมองในระดบโลกกจะทวเพมมากขน

ประการสดทาย ระบบเศรษฐกจแบบทนนยมในโลกปจจบน ไดพฒนาเปลยนแปลงไปอกขนสทนนยมดอท.คอม ททำธรกรรมบนสงจอมปลอม สงสมมต การเกงกำไรทไมมภาคเศรษฐกจจรงรองรบ ทนนยมในโลกยคหลงสงครามเยนจงมความเปราะบางมาก พรอมจะลมสลายไดทกเมอ ดงตวอยางของวกฤตเศรษฐกจเปนระยะ ๆ ความไมมนคงของระบบทนนยมแบบดอท.คอม ทำใหเกดการผนวกควบรวมกจการกนมากเพอหนการแขงขน และเพอสรางกำไรจำนวนมหาศาลในระยะเวลาอนสน ความฉอฉลทเพมมากขนในบรรษทธรกจใหญ ๆ ในประเทศสหรฐอเมรกาในปจจบน ไมวาจะเปนทบรษท Enron หรอบรษท WorldComทมการตบแตงตวเลขบญชของบรษท เพอใหดมกำไรมากขน อนจะทำใหราคาหนของบรษทสงขน จากนนผบรหารบรษททมหนอยจำนวนมาก และรขอมลในระดบลกกจะเทขายหนของตวเองซงเปนทตองการของตลาดทตวเองสรางขนมา สรางกำไรใหกบตวเองอยางมหาศาลในระยะเวลาสน ๆ เปนการหลอกลวงประชาชนอยางยอกยอน และนคอลกษณะสำคญของระบบเศรษฐกจทนนยมแบบฟองสบ การทจรตฉอฉล


ในภาคเอกชนดงกลาวขางตน ทำใหวธการบรหารจดการแบบภาคธรกจเอกชนลดความขลงลง และนำไปสขอควรพจารณาวาการบรหารงานภาครฐหรอภาคสาธารณะ อาจไมจำเปนตองนำเอาวธการบรหารของภาคธรกจเอกชนมาเปนตวแบบในการบรหารจดการภาคสาธารณะ นนคอ อาจไมมสงทเรยกวา “good corporategovernance” อยางทนยมเชอกนในโลกยคโลกาภวตนกได

สภาวการณของโลกยคหลงสงครามเยนดงกลาวขางตน ทาทายทงมโนทศนและมโนธรรมของนกวชาการทางดานรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรหรอการบรหารรฐกจอยางมาก การรบรปญหาตาง ๆ ทเกดขนทกมมโลก ทำใหเรามความจำเปนตองขบคดและทบทวนเพอหาทางชวยเหลอในฐานะทเปนสวนหนงของประชาคมโลก ขณะเดยวกนกชวยใหเรามจตสำนกในระดบโลก มากกวาในระดบขององคการอยางทผานมา โลกยคหลงสงครามเยนมไดยตบทบาทของรฐ แตกลบเพมความทาทายแบบใหมใหกบรฐ และการบรหารจดการภาคสาธารณะ หรอ Governance ใหมมตในระดบโลกมากขนกวาทผานมา

สำหรบในบรบทของสงคมไทย สภาวการณของโลกยคหลงสงครามเยนทกลาวถงขางตน กปรากฎใหเหนอยางเดนชดในรปของความขดแยงแบบใหม ๆ ทเกดขน และหากผเกยวของไมวาจะเปนรฐบาลขาราชการ หรอภาคประชาชนขาดความเขาใจในสภาวการณน กอาจนำไปสความรนแรงแตกหกในสงคมไทยในทสดได ลกษณะความขดแยงในสงคมไทยปจจบน มองคประกอบทสำคญ ๆ ดงตอไปน (ดรายละเอยดเพมเตมใน ชยวฒน, 2544 และดเปรยบเทยบกบ ไชยรตน, 2545) ประการแรก ความขดแยงในสงคมไทยปจจบนมใชความขดแยงในหมชนชนปกครองเพอแยงชงอำนาจกนอยางในอดต แตเปนความขดแยงทผกโยงอยกบวถชวตของชาวบานธรรมดา เปนความขดแยงบนฐานของทดนทำกน แหลงนำ ปาไม สภาพแวดลอม และมกเปนบคคลกลมเดยวกนทถกกระทบโดยหลายปญหาพรอม ๆ กน เนองจากเปนบคคลชายขอบในสงคมไทย, ประการทสอง ความขดแยงในสงคมไทยปจจบน เปนการรวมตวเรยกรองของชาวบานเอง แตรฐไทยไมคนเคยกบสงเหลาน ทำใหมองประชาชนกลมนวาถกชกจงหรอมผชกใยอยเบองหลง ไมวาจะเปนผชกใยในประเทศหรอตางประเทศกตาม นนคอ รฐ กลไกของรฐ ยงคงมองขบวนการประชาชนในวธคดของโลกยคสงครามเยน เมอรฐยงมทศนคตทไมไววางใจประชาชน การแกปญหาความขดแยงทดำรงอยกกระทำไดยาก, ประการทสาม รฐไทยในปจจบนยนอยทามกลางความขดแยงทหลากหลาย รอบดานและหลายมตเปนความขดแยงแบบใหม ๆ ทในอดตไมม เชน ปญหาเรองสงแวดลอม ปญหาสทธสตร ยงไปกวานน ความขดแยงใหม ๆ ทเกดขนในสงคมไทยในขณะน มความยงยากและสลบซบซอนมากกวาเปนความขดแยงในเชงผลประโยชนเฉพาะหนาแคบ ๆ แตเปนความขดแยงในเชงคณคา วธคดมากกวา ดงตวอยางของความขดแยงในเรองสงแวดลอม หรอเรองปาชมชน ทฝายราชการกบฝายประชาชน มวธการมองปญหาคนละแบบมคณคาคนละชด, ประการทส รฐและราชการไทย มลกษณะของการมองปญหาเขาขางตวเอง มากกวายนอยขางผลประโยชนของประชาชน ดวยการอางกฎหมายเปนสำคญ ในขณะทปญหาความขดแยงใหม ๆ ทเกดขน ไมอาจแกไขไดดวยการอางกฎหมายแตโดยลำพง เพราะกฎหมายทมอยกาวไมทนการเปลยนแปลงทเกดขนอยางรวดเรวและฉบพลนในโลกยคหลงสงครามเยนดงกลาวมาแลวขางตน แตจำเปนจะตองมการปรบเปลยนวธคด และวธมองปญหาความขดแยงใหม หากรฐและระบบราชการยงยดมนในกฎหมายและในระบบทดำรงอยโดยไมคดทจะปรบปรงเปลยนแปลง ความขดแยงในสงคมไทยนอกจากจะแกไขไมไดแลว


ความรนแรงในสงคมไทยกจะเพมมากขนดวย การปกครองภายใตกฎหมาย (the rule of law) เปนวธคดแบบตะวนตก ซงแตกตางไปจากการปกครองโดยผปกครองททรงคณธรรมอยางในวธคดแบบขงจอ ซงมองวายงมกฎหมายมากเทาใด ยงแสดงใหเหนวาสงคมนนมความเสอมถอยทางศลธรรมมาก เพราะกฎหมายเปนเรองของการหาม การบงคบไมใหทำสงนน สงนเปนสำคญ (ดรายละเอยดเพมเตมใน Frederickson, 2002), และประการสดทาย ในโลกยคหลงสงครามเยน ความขดแยงเกดขนไดทวไปและในแทบจะทกเรอง มใชจำกดอยแตเรองของความขดแยงทางอดมการณอยางในโลกยคสงครามเยน ความขดแยงกลายเปนเรองปกตธรรมดาในโลกยคหลงสงครามเยน เนองจากสภาวการณของโลกทมการเปลยนแปลงพลกผนอยางรวดเรว ฉะนนทงรฐและระบบราชการ จงไมควรรงเกยจเดยดฉนทความขดแยง การแกปญหาความขดแยงในโลกยคหลงสงครามเยน จงเปนเรองของการปรบเปลยนวธคด เพราะหากมองความขดแยงวาเปนเรองปกตธรรมดาของสงคมและของโลก เรากสามารถอยกบความขดแยงได ไมตางจากวธคดของการแพทยทางเลอก ทอยกบกอนเนอรายทเรยกวามะเรงได ตราบเทาทไมมการขยายตวจนเปนอนตรายตอชวต นนคอ วธคดทจะเผชญกบการทาทายของโลกยคหลงสงครามเยน อาจไมใชความพยายามทจะขจดความขดแยงใหหมดสนไป ซงเปนสงทเปนไปไมได แตนาจะเปนเรองของการอยกบความขดแยงไดอยางไรมากกวาเพอทจะทำใหสงคมดำรงอยได โดยไมเกดความรนแรงไมวาจะในรปของสงคราม หรอการกอการรายอยางทโลกเรากำลงเผชญอยในขณะน

ในเรองของการเปลยนวธคดหรอมมมองนน ผเขยนใครขอยก 2 ตวอยางรปธรรม เพอสนบสนนความคดทวาความขดแยงสามารถแกไขไดอยางสนตวธหากเราเปลยนวธคดหรอมมมองในเรองนน ๆ ตวอยางแรกไดแกการแกปญหาความขดแยงในสงคมไทยในคำสงสำนกนายกรฐมนตรท 66/2523 ทใชแกปญหาอยางไดผลมาแลว (ดรายละเอยดใน ชยวฒน, 2543) ดวยการเปลยนวธมองบคคลทจบอาวธตอสกบรฐบาลไทยวาไมใชผกอการรายคอมมวนสต แตเปนคนไทยทหลงผดอนเปนผลมาจากความอยตธรรมในสงคมไทยเองเพราะหากมองบคคลกลมนวาเปนผกอการรายคอมมวนสต กหมายความวาบคคลกลมนเปนภยคกคามจากตางประเทศทตองการเปลยนระบอบการปกครองของไทยใหเปนระบอบคอมมวนสต แตถามองบคคลกลมนวาเปนคนไทยทหลงผดเพราะถกระบบทไมยตธรรมรงแก การแกปญหากเปลยนจากการปราบโดยใชอาวธสการรกทางการเมองดวยการเนนการพฒนาประชาธปไตย และการใหอภยเพอใหสามารถกลบมาอยและใชชวตในสงคมไทยไดอยางปกตตอไป เปนการปฏบตกบคนกลมนในฐานะ “เพอนรวมชาต” มากกวาศตรของชาต นนคอ ปญหาความขดแยงแกไมไดดวยการใชความรนแรงแตเพยงอยางเดยว ตรงกนขามความรนแรงยงจะทำใหความขดแยงทวความรนแรงเพมมากขน ดงตวอยางของความขดแยงระลอกใหมระหวางอสราเอลกบปาเลสไตน และปญหาผกอการรายในขณะน

ตวอยางทสองไดแกวธคดเกยวกบความมนคงปลอดภยทงในระดบประเทศและในระดบโลก วธคดหลกชดนใหความสำคญกบการดวามนคงปลอดภย (seeing secure; ดรายละเอยดเพมเตมใน Falk, 1987) ผานการสะสมอาวธอานภาพรายแรง การมกองกำลงจำนวนมาก รวมตลอดถงระบบการรกษาความมนคงปลอดภยแบบตาง ๆ โดยมความเชอมนวาหากมสงเหลานปรากฏใหเหนหรอดำรงอย กจะดมนคงปลอดภยเชนมกำลงตำรวจอารกขา มเจาหนาทรกษาความปลอดภยคอยคมกน แตวธคดแบบ “ดมนคง” นเปนวธคด


ทวางอยบนฐานของการขมขฝายตรงขาม (deterrence) ซงเปนวธคดในแบบของโลกยคสงครามเยน เปนการสรางความหวาดกลวใหฝายตรงขามจะไดไมกลาทำอะไร ขณะเดยวกนถาหากจะกระทำกตองกระทำในลกษณะทรนแรงกวาและคาดการณไมถง ดงตวอยางของการกอการรายในประเทศสหรฐอเมรกาเมอวนท 11เดอนกนยายน พ.ศ. 2544 ทผานมา ในวธคดแบบ “ดมนคงปลอดภย” น คนในสงคมจะไมม “ความรสกมนคงปลอดภย” (feeling secure) เลย เพราะเกดความรสกวาอยในสภาวะสงครามตลอดเวลา ไมวาจะไปทไหนกเหนแตกองกำลงตดอาวธรกษาความปลอดภยเตมไปหมด ประเทศตาง ๆ กเรงสะสมอาวธรายแรงไวขมขประเทศอน ฉะนน ถาหากเราเปลยนวธคดจาก “ดมนคงปลอดภย” อยางทดำรงอยสวธคดแบบ “รสกมนคงปลอดภย” ความขดแยงรนแรงในโลกอาจจะเปลยนโฉมไปกได กลาวคอ ถาหากเราไมมททาคกคามผอนคนอนกไมตองหาทางตอบโตเรา โลกอาจจะสงบและรมเยนกวาทเปนอยกได เพราะความรนแรงไมสามารถแกปญหาความรนแรงได ทำไดเพยงหยดความรนแรงไวชวขณะหนงเทานน แตตองแกไขดวยมาตรการทางเศรษฐกจ การเมอง สงคม และวฒนธรรมมากกวา เชน การเปดพนทการมสวนรวมใหภาคประชาชนเพมมากขนในรปของภาคประชาสงคมเปนตน กองกำลงตดอาวธ เจาหนาทตำรวจ และเจาหนาทรกษาความปลอดภยในระดบหนงกไมตางไปจากระบบกฎหมายทยงยาก สลบซบซอน ตางกเปนเพยงดรรชนทบงบอกถงอาการปวยของสงคม กองกำลงตดอาวธบอกกบเราวาสงคมสมยใหมของเรา กไมแตกตางไปจากสงคมในอดตทมแตความรนแรง เพยงแตเปลยนฐานของการใชความรนแรงจากบคคลสรฐ-ชาต ยงคงแกปญหาดวยการใชความรนแรง ระบบกฎหมาย ระเบยบ คำสงมากมายในสงคมสมยใหมของเรากบงบอกถงอาการปวยทางศลธรรมและทางจรยธรรมของเราอยางมาก ยงมกฎหมาย ระเบยบมากเทาใด ยงแสดงถงการปวยในดานศลธรรม คณธรรมมากขนเพยงนน

ดงนน ถาจะแกปญหาความขดแยง อาจจะตองเรมตนจากการเปลยนวธคดเกยวกบความขดแยงกอนวามใชสงทตองถกขจดใหหมดสนไป แตเปนสงปกตธรรมดาในสงคม เมอวธคด วธมองความขดแยงเปลยนวธการแกปญหาความขดแยงในเรองนน ๆ กจะเปลยนไปดวย ดงตวอยางของการเจรจาเพอสรางสนตภาพระหวางรฐบาลศรลงกากบกลมกบฎพยคฆทมฬอลามทใชประเทศไทยเปนสถานทประชมในขณะน ในกรณของการบรหารจดการภาคสาธารณะ ผเขยนมความเหนวามประเดนทสำคญประการหนงทควรไดรบการขบคดและทบทวนอยางจรงจง นนคอ ทรรศนะขององคการสาธารณะทมตอ “ประชาชน” วาเปนอยางไร เชนมองประชาชนวาเปนกลมลกคา กลมเปาหมาย ฐานเสยง ผรบบรการ หรอมองวาเปนเพอนมนษยทมเกยรตศกดศร เทาเทยมกนในฐานะทเปนมนษย การมองประชาชนแบบหนง กนำไปสการบรหารจดการและการใหบรการรปแบบหนงทแตกตางกนไปดวย

2. ความเคลอนไหวเปลยนแปลงในแวดวงการศกษาการบรหารจดการภาคสาธารณะ

จากสภาพการเปลยนแปลงตาง ๆ ทเกดขนในโลกยคหลงสงครามเยน ทำใหเรามความจำเปนตองหนกลบมาขบคดและทบทวน (rethinking) ในประเดนปญหาตาง ๆ ทกลาวถงขางตนอยางจรงจง เพอทจะชวยใหเราเขาใจ กาวทน และพรอมเผชญกบการเปลยนแปลงตาง ๆ ทเกดขนอยางรวดเรวและฉบพลนในโลก


ยคนได สำหรบวตถประสงคหลกของบทน ผเขยนตองการศกษาและสำรวจในเชงกรอบความคดวาเทาทผานมาในแวดวงการศกษารฐศาสตร และรฐประศาสนศาสตรหรอการบรหารรฐกจ มการเคลอนไหว ตนตวตอการเปลยนแปลงของโลกในยคหลงสงครามเยนเหลานอยางไร มการนำเสนอหรอออกแบบระบบการบรหารจดการภาคสาธารณะทแตกตางไปจากโลกยคสงครามเยนอยางไรบาง เพอใหสาธารณชนและผทำงานในองคการสาธารณะ สามารถอยรวมกนไดอยางสนตสข หลกหนไปจากการบงคบควบคม ความแตกหกขดแยงและความรนแรงแบบตาง ๆ ทเปนประเดนปญหาหลกของโลกยคหลงสงครามเยน

จากการสำรวจเบองตนพบวางานวชาการทางดานรฐศาสตร และรฐประศาสนศาสตร มการเคลอนไหวเปลยนแปลงไปจากเดมมาก ดงนน เวลาทเราพดถง “การบรหาร” เราจำเปนจะตองเขาใจความเปนมาทางประวตศาสตรของสงนพอสมควร ตวอยางเชนในอดต “การบรหาร” หรอ administration ในภาษาองกฤษมกหมายถงการบรหารภาครฐหรอภาคสาธารณะเปนการเฉพาะ สวน “ภาคสาธารณะ” หรอ public ในอดตกมความหมายเพยงแคบ ๆ ถงการบรหารงานของรฐบาล แตปจจบนความหมายของสงทเรยกวา “ภาคสาธารณะ” ไดขยายออกไปโดยรวมเอาภาคประชาชนและภาคสงคมเขาไวดวย เฟรดเดอรกสน นกวชาการคนสำคญทางดานรฐประศาสนศาสตรถงกบเรยกรองใหมการแยกระหวาง public administration กบgovernment administration เพอชใหเหนวาการบรหารงานภาครฐ เปนเพยงสวนหนงของการบรหารงานภาคสาธารณะโดยรวม รฐบาลมใชภาคสาธารณะแตเพยงฝายเดยวอกตอไป (ดรายละเอยดเพมเตมในFrederickson, 1997) สวนการบรหารในภาคเอกชนมกนยมเรยกวา “การจดการ” (management) แตปจจบนเนองจากโลกมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและมความสลบซบซอนมากขน ทำใหเสนแบงระหวางภาครฐกบภาคเอกชนไมคมชดเหมอนในอดต ผลทำใหมการนำเอาการบรหารจดการแบบภาคธรกจเอกชนมาใชกบการบรหารภาคราชการมากขน และแสดงออกมาในรปของกรอบความคด ทฤษฎทางการบรหารจดการภาคสาธารณะมากมาย เชน ความคดเรอง “การสรางสรรคระบบราชการใหม” (Reinventing Government; ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Osborne and Gaebler, 1992), “การจดการภาคสาธารณะแนวใหม” (New PublicManagement หรอ NPM; ดรายละเอยดเพมเตมใน Araujo, 2001; Peters and Pierre, 1998 และ Hood, 1991)รวมตลอดถงมโนทศนเรอง Governance ซงเปนสาระสำคญของงานวชาการในขณะน และเปนสงทยงหาขอยตลงตวไมไดวาจะแปลเปนภาษาไทยวาอะไรด แตโดยสาระสำคญของ Governance แลวกคอการบรหารจดการภาคสาธารณะ ดวยการผสมผสานการบรหารจดการแบบภาคธรกจเอกชนเขากบการบรหารงานภาครฐ (ดตวอยางงานศกษาเหลานไดใน Rhodes, 1996 และ Pierre, ed., 2000) ควบคกบการพยายามลดทอนบทบาท และอำนาจของระบบราชการผานมโนทศนเรองการลดขนาดของระบบราชการ (Downsizing), การแปรรปรฐวสาหกจ (Privatization), การจางเหมาภาคเอกชน (Contracting Out) และ การกระจายงานใหผทเชยวชาญทำ (Outsourcing) เปนตน การเปลยนแปลงเหลานเรมเปนทรจกกนในเชงทฤษฎบรหารมากขนในรปของทฤษฎวาดวย “รฐกลวง” หรอ “รฐสมปทาน” (the hollow state; ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Milwardand Provan, 2000 และ Rhodes, 1994) ตวอยาง “ความกลวง” ของรฐในประเทศสหรฐอเมรกาไดแกการแทนทนโยบายการเกณฑทหารดวยการเปดรบอาสาสมครเขามาเปนทหาร ทำใหในปจจบนกองทพสหรฐอเมรกา นอกจากจะหมดปญหาเรองการหนทหารแลว ยงไดบคลากรทมทงความร ความสามารถสงขน และมขวญกำลงใจดขนดวย (ดรายละเอยดใน Bandow, 2003)


อยางไรกตาม จดออนสำคญประการหนงของการนำเอาวธการบรหารแบบภาคธรกจเอกชนมาใชกบการบรหารงานภาครฐอยทการมองขามความคดในเรองของผลประโยชนสาธารณะ (public interest) ไป และเปนความคดททำใหองคกรภาครฐกบภาคธรกจเอกชนมความแตกตางกนโดยสนเชง การดแลปกปองผลประโยชนสาธารณะคอฐานรากสำคญของการบรหารงานภาคสาธารณะ เปนแหลงทมาของเกยรตยศศกดศรและความภาคภมใจในฐานะ “ขาราชการ” (public servants) ซงกำลงถกทำใหหมดสนไปภายใตการบรหารจดการแบบภาคธรกจเอกชนทมองประชาชนวาเปนเพยงลกคาและตวขาราชการในฐานะผใหบรการสนคา ความพยายามจะฟนฟเกยรตภมและศกดศรของขาราชการประจำ โดยเฉพาะอยางยงการอางถงความชอบธรรมในการเปนตวแทนเพอดแลปกปองผลประโยชนสาธารณะ กลายเปนแนวคดหลกของสำนกคดหนงในแวดวงการศกษาการบรหารจดการภาคสาธารณะในปจจบน ซงรจกกนในนามของสำนกแบลกสเบอรก (the Blacksburg School; ดรายละเอยดเพมเตมไดในภาคผนวก) ในทำนองเดยวกน โศกนาฎกรรมในประเทศสหรฐอเมรกาเมอวนท 11 เดอนกนยายน พ.ศ. 2544 ไดแสดงใหประชาชนชาวอเมรกนประจกษชดวาในยามวกฤตแลว ระบบราชการของรฐยงเปนทพงของประชาชนได แตทสำคญยงไปกวานนกคอวาเหตการณครงนทำใหเราเหนถงขดจำกดของทฤษฎระบบราชการทผานมา ทมแตประนามหยามเหยยดระบบราชการ มองไมเหนคณคา ศกดศรและพลงของระบบราชการในชวงเวลาวกฤตเลย นกการเมองเองกนยมพดถงแตการปฎรประบบราชการทกครงทรณรงคหาเสยงเลอกตง แตโศกนาฎกรรมในประเทศสหรฐอเมรกาครงน พสจนใหประชาชนชาวอเมรกนเหนวาขาราชการประจำยงมคณคาตอสงคม ยงเปนกลมคนททำงานหนกอทศทงแรงกายและชวต เพอสรางสรรคสงทดงามใหกบสงคม เปนการทำงานเพอสาธารณะ ในฐานะบคคลสาธารณะประเภทหนง ไมดอยไปกวาบรรดานกการเมองทงหลายทนยมอางถงผลประโยชนสาธารณะเปนทตงเชนกน (ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Shariff, 2002) จะตางกนกเพยงวานกการเมองมแนวโนมทจะรบผดชอบตอฐานเสยงของตน (constituency) ในขณะทขาราชการประจำจำเปนจะตองรบผดชอบตอสาธารณะ(accountability)

นอกจากนการศกษาการบรหารรฐกจในปจจบน ยงหนกลบมาตงคำถามกบสงทเรยกวา “การบรหาร” และ “การจดการ” มากขน โดยมองวาทงคตางกสอนยถงการบงคบควบคม การเขาไปจดระบบระเบยบเพอใหสงทเราตองการบรหารหรอจดการเปนไปในทศทางทเราตองการ เมอเปนเชนนทงการบรหารและการจดการ จงมใชคำทเปนกลางหรอไรเดยงสา แตอดแนนไปดวยระบบคณคาและวธคดชดหนง นนคอ การควบคม (control) ปจจบนนกวชาการทางดานรฐประศาสนศาสตร เรมหนมาใหความสนใจศกษาบทบาทของภาษาในการสรางองคความรและสรางความชอบธรรมใหกบความรทผลตขนมาอยางจรงจงในรปของวาทกรรม (discourse) มากกวาการตดยดกบญาณวทยาแบบปฏฐานนยม (positivism) ทมองไมเหนความสำคญของภาษา ดงตวอยางงานศกษาของ Farmer (1995), Fox and Miller (1996), McSwite (1997), และ White(1999) เปนตน ความคดเรองประสทธภาพ (efficiency) ซงนยมใชกนมากในแวดวงการบรหารและการจดการในอดต คอตวอยางรปธรรมทเดนชดทสดของคณคาและวธคดแบบการควบคม (ดรายละเอยดเพมเตมไดในFligstein, 1990) เพอใหเกดผลลพธอยางทตองการ และดวยฐานคดนเองทนำไปสการจดรปแบบและโครงสรางขององคการสาธารณะในแบบขนบนไดเพอผลในการควบคมสงการ ในทางเศรษฐกจ ประสทธภาพผกโยงอยกบกลไกตลาด การแขงขนกนในตลาด โดยมความเชอวาใครแขงขนไดดกวากถอวามประสทธภาพ


มากกวา ถาเปนภาคธรกจ ประสทธภาพกจะวดกนทกำไร สวนภาคสาธารณะยงมปญหาวาจะวดความมประสทธภาพกนทใด เชน ความพงพอใจของประชาชน หรอความอยดกนดของประชาชน ซงเปนเปนเรองทยงยากในการวดมาก อยางไรกตาม สงทเรยกวา “การแขงขนในตลาด” กมความยงยากสลบซบซอนมากมไดถกกำหนดโดยปจจยทางเศรษฐกจแตเพยงอยางเดยวอยางหลกอปสงคและอปทาน แตยงเปนเรองของสงคม วฒนธรรม การเมองเขามาเกยวของอยางมากดวย เชน เกยวของกบเรองของเทคโนโลย ความร ขอมลขาวสาร วสยทศน เมอเปนเชนน แทนทเราจะพบเหนการตอสแขงขนอยางเสรในตลาด เรากลบพบเหนแตความพยายามจะควบคมการแขงขนในรปของการพยายามเขาไปแทรกแซงตลาด เนองจากทงกลไกตลาดและความคดเรองประสทธภาพ ตางกเปนเพยงประดษฐกรรมทางสงคมแบบหนงเทานน ดงนน หากวธคดและคณคาเกยวกบการบรหารจดการของเราเปลยน การบรหารจดการภาคสาธารณะกอาจเกดการเปลยนแปลงอยางสำคญ ไมแตกตางไปจากการเปลยนวธคดเกยวกบความขดแยงทไดกลาวมาแลวขางตน หากเราเปลยนจากคณคาการควบคมในรปของประสทธภาพสคณคาแบบอน เชนความเสมอภาค ความยตธรรมจรยธรรม ความเปนพลเมองและประชาธปไตย โฉมหนาการบรหารจดการภาคสาธารณะกจะเปลยนแปลงไปอยางสนเชง ภาพลกษณ (image) ของตววชารฐประศาสนศาสตรเองกจะเปลยนจากสาขาวชาทเนนการกระทำ (action discipline) สการเปนสาขาวชาทเนนศลปในการรวมมอประสานงาน และการเปนนกฟงทดของนกบรหารมากกวาการเปนนกปฏบตอยางทผานมา

นอกจากน หากเราสงเกต ตดตามความเปนไปตาง ๆ ทงในหนาหนงสอพมพรายวน และโทรทศนในระยะหลง ๆ เราจะเรมเหนวามประเดนปญหาบางอยางซงในอดตไมถอวาเปนปญหา แตในปจจบนกลบกลายเปนประเดนปญหาทตองใหความระมดระวง และพถพถนมากขน เชน โฆษณาประชาสมพนธของคณะกรรมการการเลอกตงทเคยออกอากาศทางสถานโทรทศนเพอรณรงคใหประชาชนไปใชสทธเลอกตง แตเนอหาของโฆษณาเปนการเพาะคานยมแบบผชายเจาช มหลายบาน ทำใหนกเคลอนไหวในแวดวงขบวนการสตร หรอทเรยกในภาษาองกฤษวา feminist movement ออกมาประทวงตอตานจนคณะกรรมการการเลอกตงตองถอนโฆษณาประชาสมพนธชนนออกไปอยางรวดเรว นอกจากโฆษณาของคณะกรรมการการเลอกตงแลว ยงมโฆษณาสนคา โฆษณาของโรงแรมทตองหยดการประชาสมพนธลง เนองจากถกมองวาไปลบหล ดหมนศกดศรของผหญงไทย กลาวคอไมมความระมดระวงหรอไวตอความละเอยดออนในเรองเกยวกบเพศ (gender-insensitive) ประเดนเหลานในอดตไมเปนปญหา ผชายสามารถทำอะไรกได แตในปจจบนตองระมดระวงและพถพถนมากขน การพดจาแทะโลม การพดสองแงสองงามทแสดงออกซงความเปนเพศชายในสงคมไทย ไมอาจกระทำไดอยางสะดวกเหมอนอยางในอดตทผานมา เพราะอาจถกฟองขอหากดขขมเหงและระรานทางเพศ (sexual harassment) ได แมแตคำพพากษาของศาลสถตยตธรรมตอกรณของอาจารยชายทานหนงทถกขอหาทำรายรางกายภรรยาของตวเองจนถงแกชวต และศาลตดสนใหรอลงอาญา กถกตงคำถามโดยขบวนการสตรวามลกษณะของความลำเอยงทางเพศ จนตองมการพจารณาคดกนใหม เปนตน

นอกเหนอไปจากการตองระมดระวงในเรองของการจาบจวง ลบหลทางเพศแลว ปจจบนยงมมตอน ๆ ทางวฒนธรรมทบคคลในภาคสาธารณะตองใหความระมดระวง และพถพถนมากไมวาจะเปนเรองของเชอชาต ศาสนา หรอวฒนธรรม ดงกรณของชอแผนปฏบตการไลลาผกอการรายของประธานาธบดบชทใชชอวา “Operation Infinite Justice” หรอ “ปฏบตการความยตธรรมนรนดร” ตองถกเปลยนเปน “Operation


Enduring Freedom” หรอ “ปฏบตการเสรภาพถาวร” ในเวลาอนรวดเรวเนองจากถกประทวงจากกลมศาสนาวาคำวา “Infinite” ไมเหมาะสมทจะนำมาใชในปฏบตการทางทหาร เพราะคำคำนมนยหมายถงพระผเปนเจาการนำคำนมาใชถอเปนการลบหลศาสนา นนคอ ไมมความละเอยดออนในเรองของศาสนา (religious-insensitive) ในทำนองเดยวกน กรณของอดตสมาชกสภาผแทนราษฎรประเภทบญชรายชอทานหนง ทเสนอใหรฐบาลไทยสงนำมนหมไปปราบขบวนการกอการรายอล กออดะฮ เนองจากชาวมสลมไมบรโภคหมนนกถกกดดนจนตองลาออกจากการเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรไป หรอกรณของรองประธานาธบดสหรฐอเมรกา นายดก เชเนย (Dick Cheney) กถกวพากษวจารณอยางมากทใชคำเรยกชาวปากสถานอยางสน ๆ วาPaks แมจะใชอยางชนชมเพราะประเทศปากสถานใหความรวมมอกบสหรฐอเมรกาในสงครามตอตานการกอการรายกตาม คำเรยกชอเชอชาตอยางชาวปากสถานวา Paks, ชาวญปนวา Jabs, คนอเมรกนวา Yank หรอชาวไทยเชอสายจนวา “เจก” ตางสอนยถงการดถกดแคลน และสรางความไมพอใจใหกบผทถกเรยก สวนผทใชคำเหลานแสดงถงการขาดความละเอยดออน ไมพถพถนในเรองของเชอชาต (racial-insensitive) นนคอการบรหารจดการภาคสาธารณะในปจจบน นอกจากจะตองมความร ความเขาใจในเรองของทฤษฎทางดานการบรหารจดการแลว ยงจำเปนจะตองระมดระวงและพถพถนตอประเดนปญหาเฉพาะของกลมคน สงคมและวฒนธรรมอยางมากดวย

3. สาระสำคญของการบรหารจดการในโลกยคหลงสงครามเยน

หากกลาวโดยสรปแลว ตวแบบการบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยนทปรากฎในงานวชาการทางดานรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตรเทาทผานมา นาจะมคณสมบตทสำคญ ๆ ดงตอไปน

ประการแรก องคการสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน จะมลกษณะถอยหางจากการจดองคการแบบยคสมยใหมทเนนการจดลำดบชนสงตำ การตรวจสอบควบคม และการแขงขน และแทนทดวยการจดองคการในแบบหลงสมยใหม ทใหความสำคญกบเรองของระบบเครอขาย เปนการบรหารจดการในแนวราบมากกวาการบรหารจดการในแนวตงทแขงทอ การบรหารจดการในแนวราบจะมความยดหยนสง สามารถปรบเปลยนเขากบสภาวการณของโลกปจจบนทการเปลยนแปลงเกดขนอยางรวดเรว, รอบดาน และฉบพลนได เปนเรองของการบรหารจดการการเปลยนแปลงเปนสำคญ (managing change; ดรายละเอยดเพมเตมใน Rosenau,2000:167-200)

ประการทสอง การบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน ดจะถอยหางออกจากคณคาเรองประสทธภาพ ดวยเหนวาคณคาชดนเปนเพยงประดษฐกรรมของสงคมอตสาหกรรม ทสรางขนมาเพอตองการเพมผลผลตและการควบคม จงมใชคณคาทเปนธรรมชาตหรอสากล พบไดเฉพาะในสงคมอตสาหกรรมเทานน การบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน ควรใหความสำคญกบคณคาอยางอน เชนความเสมอภาค ความยตธรรม ผลประโยชนสาธารณะ รวมตลอดถงคณธรรม จรยธรรมในการบรหารจดการภาคสาธารณะ ขณะเดยวกนกหนมาใหความสำคญกบกลมคนทถกเกบกดปดกนในสงคม กลมคนท


ไมมสทธ ไมมเสยง หรอทเรยกวาคนชายขอบ ใหเขามามบทบาทและมสวนรวมมากขน จงเปนการเคลอนจากการบรหารจดการทใหความสำคญกบประสทธภาพ (managing efficiency) สการบรหารจดการความแตกตางหลากหลาย (managing diversity; ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Selden and Selden, 2001) กลาวอกนยหนงการบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยนจะตองใหความสำคญและพถพถนกบความแตกตางหลากหลายในองคการและในสงคม ไมวาจะเปนเรองของเชอชาต เพศ ศาสนา วฒนธรรม ความเชอ อายหรอแมแตสงขารดงกรณของคนพการ เพอใหความแตกตางเหลานอยดวยกนได โดยไมนำไปสการเกบกดปดกน อนจะเปนสาเหตของความขดแยงและความรนแรงในทสด นนคอ คณภาพของการบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน วดกนทความสามารถในการดำรงรกษา และดงเอาความแตกตางหลากหลายทงในองคการและในสงคมมาใชใหเกดประโยชนกบสวนรวม ผานการจดโครงสรางและรปแบบภายในองคการทมพนทใหกบกลมคนตาง ๆ อยางเสมอภาคและอยางเทาเทยมกน ความแตกตางหลากหลายจงเปนทงคณคาและสมบตลำคาขององคการในโลกยคหลงสงครามเยน ไมใชสงทจะตองถกขจดใหหมดสนไปอยางการบรหารจดการทผานมาในอดต

กลาวอกนยหนง ประเดนเรองความแตกตางหลากหลายทางวฒนธรรม กลายเปนปญหาใหญททาทายการบรหารจดการภาคสาธารณะในปจจบน โดยเฉพาะอยางยงในประเทศทการเมองเรองเอกลกษณหรอการเมองเรองความแตกตางหลากหลายไดรบการยอมรบอยางกวางขวาง องคการในแบบหลงสมยใหม(postmodern organization) จะตองเลกมองความแตกตางหลากหลายในฐานะทเปนปญหา หรอเปนภยคกคามทตองขจดใหหมดสนไปอยางวธคดในแบบสมยใหม แตควรใหความเคารพ ยอมรบและดงศกยภาพของความแตกตางหลากหลายนมาใชในการพฒนาองคการ นนคอ องคการแบบหลงสมยใหมเปนองคการทตอตานการบรหาร (anti-administration) ในความหมายของการตอตานการบรหารแบบทเนนการควบคม การจดลำดบสงตำ และการแขงขน ดงทอเลน เวบเบอรไดตงขอสงเกตไววา “องคการทดทสดคอไมตองมองคการ”(ดรายละเอยดใน Webber, 1997)

ประการทสาม คณคาทสำคญประการหนงทมการพดถงกนมากในงานวชาการปจจบน ไดแกความคดในเรองความไววางใจกน (trust) ซงถอเปนทนสงคม (social capital) ทสำคญประการหนงตอการพฒนาการปกครองแบบประชาธปไตย (ดรายละเอยดใน Putnam, 1993) ฉะนน ภารกจหลกประการหนงของการบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน คอการสรางความไววางใจทางสงคม (social trust) ใหกลบแขงแกรงขนมาอกครงหลงจากถกทำใหสญหายไปในโลกยคสงครามเยน ถาหากการบรหารจดการแบบจดลำดบชนสงตำ (hierarchy) เปนการบรหารตามคำสง ตามระเบยบและตามกฎหมาย, สวนการบรหารแบบตลาด (market) เปนการบรหารบนฐานของการแขงขน การเอารดเอาเปรยบกนแลว, การบรหารจดการในรปของเครอขาย (network) ทถอเปนสาระสำคญของการบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยนจะเปนการบรหารบนฐานของความไววางใจและการปรบตวเขาหากน ใชหลกถอยทถอยอาศย รวมมอรวมใจกนมากกวาการสงการ หรอการแขงขน และจะสามารถลดทอนความขดแยงและความรนแรงทมอยอยางดาดดนในโลกยคหลงสงครามเยนลงได


สาระสำคญของการบรหารจดการในรปของเครอขายคอความคดในเรองของการกำกบดแล ตนเอง(self-steering) ไมใชการควบคม (control) จากเบองบน ผานการมวตถประสงคและเปาหมายรวมกน จงเปนการบรหารจดการทรอบดาน โดยการประสานรวมมอระหวางภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน เปนการกำกบดแลใหเปาหมายรวมทมอยบรรลผลสำเรจ ผานสายสมพนธในรปของเครอขายทงภายในและระหวางองคการ จงเปนการบรหารจดการทประสบความสำเรจผานหนวยงาน องคการอนมากกวาการทำงานโดยลำพง กลาวอกนยหนง การบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน เปนการบรหารจดการเครอขายความรวมมอทขนกบความไววางใจ ชอเสยง ความนาเชอถอและหลกถอยทถอยอาศยกน การบรหารจดการแบบเครอขาย จงอาจเปนทางเลอกใหมทแตกตางไปจากการบรหารแบบกลไกตลาด หรอแบบสงการตามสายการบงคบบญชา ในการบรหารแบบน รฐบาลกเปนเพยงสวนหนงของระบบเครอขาย ไมใชศนยกลางอยางการบรหารจดการในแบบของการควบคมสงการ ขณะเดยวกนกทำใหรฐบาลตองรบผดชอบตอสงคมและตอสวนรวมมากขนในฐานะทเปนสวนหนงของระบบเครอขาย เมอเปนเชนนการสรางความสมพนธระหวางเครอขาย (relationship building) ในรปของพนธมตร, ภาคหรอหนสวน (partnerships; ดรายละเอยดเพมเตมใน Pierre, ed., 1998) แบบตาง ๆ จงเปนสงทสำคญและจำเปนมากสำหรบการบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน นนคอ เปน “การบรหารจดการทไมใชการปกครอง” (governancewithout government หรอ GWG) อยางการบรหารจดการในอดตทเนนการจดองคการแบบขนบนไดหรอปรามด (ดรายละเอยดเพมเตมไดใน Rosenau and Czempiel, eds., 1992 และ Peters and Pierre, 1998) แตองคการในศตวรรษท 21 จะมลกษณะของการบรหารจดการระบบเครอขายของการตดตอสอสารกนมากกวา ดงกรณของบรษทธรกจสมยใหมในปจจบนทประสบความสำเรจอยางสงอยางบรษท Oticon, Sun Microsystems,และ VISA เปนตน เปนการจดองคการเพอเปดพนทหรอสรางบรรยากาศใหกบการมความรเรมสรางสรรคมากขน John Gage หนงในผบรหารของบรษท Sun Microsystems ตงขอสงเกตเกยวกบองคการในยคหลงสมยใหมไวอยางนารบฟงยงวา “จดหมายอเลคโทรนคทมมาถงทานเปนตวกำหนดทชชดวาทานเปนสวนหนงขององคการ” (“Your e-mail flow determines whether you’re really part of the organization,” ด Webber,1997: 13A) บคคลทไดรบจดหมายมากและมสวนรวมในการแลกเปลยนในเรองสำคญ จะเปนบคคลทมอำนาจมากในองคการแบบหลงสมยใหมน โดยไมตองสนใจกบโครงสรางทเปนทางการขององคการแตอยางใด เมอเปนเชนน การบรหารจดการในโลกยคปจจบนจงมกถกเรยกวาเปน “การบรหารในยคของการตอตานรฐบาล/ตอตานการปกครอง” (“Public Administration in an Anti-Government Era,” ดรายละเอยดไดในKing and Stivers, 1998)

ในระบบเครอขาย ผบรหารไมใชผควบคม สงการอกตอไป แตทำหนาทเปนผสนบสนนสงเสรม ประสานงาน อำนวยความสะดวก และหวานลอมชกจง เพอใหเปาหมายรวมประสบความสำเรจ ผานการสรางความรวมมอรวมใจระหวางหนวยงานตาง ๆ มากกวาการมงเนนใหเปาหมายของตวเองประสบความสำเรจแตลำพง นนคอ ผบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยนตองการทกษะแบบใหมคณคาและวธคดแบบใหม ทแตกตางไปจากการบรหารจดการในโลกยคสงครามเยน และสดทายการบรหารจดการในแบบของเครอขาย ยงจะเปนหนทางไปสการพฒนาระบอบประชาธปไตยแบบไรพรมแดน(democracy without borders) ทเชอมโยงผานระบบเครอขายทถกทอขามเสนแบงเดม ๆ เชน อาณาเขตของ


รฐ อนเปนผลมาจากเทคโนโลยการคมนาคมสอสารทสะดวก, รวดเรวและประหยด หรอทอพพาดไรเรยกวา “ประชาธปไตยอยางลก” (deep democracy; ดรายละเอยดไดใน Appadurai, 2002) ในการศกษาการสรางพนธมตรเครอขายของกลมคนยากจนในเมองมมไบ (หรอเมองบอมเบยในอดต) ทเชอมโยงกบเครอขายตาง ๆทงในประเทศอนเดยเองและทวโลกเพอเคลอนไหวเรยกรองชวตความเปนอยทดขน เปนตน

ประการสดทาย การบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน เรมหนกลบมาพดถงจรยธรรมของระบบราชการ (bureaucratic virtue; ดรายละเอยดเพมเตมใน Frederickson, 2002) อยางจรงจงดวยเหนวาวธคดเกยวกบระบบราชการในแบบตะวนตกตงแต Max Weber เปนตนมาไมมทวางใหกบเรองของมาตรฐานทางศลธรรม ทจะนำมาสรางความชอบธรรมใหกบระบบราชการ กลาวคอ ไมม moraljustification เพราะวฒนธรรมของระบบราชการในวธคดแบบตะวนตก สวนใหญจะเนนเรองของกฎหมายระเบยบ ความเปนวชาชพ เศรษฐกจและการเมองเปนสำคญ สวนวธคดแบบตะวนออกอยางวธคดของขงจอจะใหความสำคญกบเรองของมาตรฐานทางศลธรรมอยางมาก โดยเฉพาะอยางยงในเรองของการบรหารจดการภาคสาธารณะ ในวธคดแบบขงจอ ผนำหรอผปกครองมพนธกรณทางศลธรรมทจะตองดแลรกษาความสงบสข ความมงคงและความยตธรรมในสงคม เพอใหประชาชนมชวตอยดวยความสข ประชาชนเองกมพนธกรณทางศลธรรมตอผปกครองดวยการใหการสนบสนน เชอฟงผปกครองตราบเทาทผปกครองกระทำตามหนาทขางตนอยางไมบกพรอง จงเปนวธคดแบบถอยทถอยอาศยกนระหวางผปกครองกบผอยใตการปกครอง (reciprocity) คลายกบความคดเรองเครอขาย หรอความคดเรองทนสงคมในแวดวงวชาการปจจบนกระแสหนง

ดวยวธคดทแตกตางกน ทำใหรปแบบและวธการบรหารจดการภาคสาธารณะแตกตางกนไประหวางตะวนตกกบลทธขงจอ ในขณะทวธคดแบบตะวนตกจะเนนการปกครองโดยกฎหมาย การบงคบใชกฎหมายวธคดแบบขงจอจะเนนการปกครองโดยผปกครองทใหความสำคญกบจารตชมชน เพราะกฎหมายในความเหนของขงจอทำใหคนเจาเลหเพทบาย ทำใหคนไมมศลธรรม เนองจากการกระทำทถกตองตามกฎหมายไมจำเปนเสมอไปวาจะตองถกศลธรรม สงคมสญเสยคณคาพนฐานของความเปนคนไปเนองจากหนไปใชกฎหมายในการแกปญหา ยงมกฎหมายมากเทาใด ยงแสดงใหเหนถงอาการปวยหรอความตกตำทางศลธรรมของสงคมนนเพมมากขน เพราะกฎหมายมแตการหามไมใหกระทำเปนสำคญ; ในวธคดแบบตะวนตก ขาราชการทด ผปกครองทด ตองมความชอบธรรมตามกฎหมาย และมความรความสามารถในการบรหาร สวนในวธคดแบบขงจอ ผปกครองทดตองมคณธรรม เปนการปกครองโดยปราชญ (scholar-rulers) เพราะแหลงทมาของความชอบธรรมในการปกครองสำหรบขงจอไมใชกฎหมาย แตเปนคณธรรมของตวผปกครองเองและคณธรรมนเองททำใหผปกครองไดรบความไววางใจและเชอมนจากประชาชน และผใตการปกครอง ไมใชคะแนนเสยงการเลอกตงอยางในสงคมสมยใหม ขาราชการทดไดรบความเคารพจากประชาชนเพราะทำตวเปนตวอยาง ไมเหนแกลาภยศ สรรเสรญและเงนทอง การบรหารงานภาคสาธารณะสำหรบขงจอจงไมใชเรองของกฎหมาย แตเปนเรองของกฎศลธรรม การกระทำทถกตองคอการกระทำทชอบดวยกฎศลธรรมไมใชกฎหมาย การปกครองโดยกฎหมายในโลกตะวนตก ทำใหประชาชนขาดความเชอมนและไววางใจในรฐบาลเพราะกฎหมายมขดจำกดอยางมากในการแกปญหาททวความยงยากและสลบซบซอนมากขนในโลกปจจบน


การฟนฟคณธรรมและศลธรรมของขาราชการ อาจดงความเชอมนศรทธาของประชาชนกลบคนมาไดในรปของการสรางขาราชการทด มคณธรรมในแบบของขงจอ

คณธรรมของขาราชการนาจะเปนประเดนสำคญในการปฏรประบบราชการทกำลงพดถงกนในปจจบน เพราะคณสมบตทสำคญประการหนงของขาราชการทดในทรรศนะของขงจอคอความกลาทจะพดความจรงกบผมอำนาจ (courage to dissent) กลาทจะเหนแยง เปนความกลาหาญทางจรยธรรม ทกลาตอสกบความชวราย เพอความถกตอง กลาทจะพดความจรงกบผปกครองแมจะไมถกใจ หรอสรางความไมพอใจใหกบผปกครองกตาม หากขาราชการมความกลาหาญทางจรยธรรม กลาพดความจรงกบผมอำนาจ การสงหารหมชาวยวในสงครามโลกครงทสองกอาจไมเกดขน แตเนองจากขาราชการเยอรมนขาดคณธรรมขอน ทำใหมดบอดกบคำสงของผปกครอง คนมปญญาหรอมความรในทรรศนะของขงจอคอรจกแยกแยะผดชอบชวด ไมใชรเทคนควชาการและใชความรไปเพอหาผลประโยชนใหกบตวเองเปนทตงอยางคนในสงคมสมยใหม ไมวาจะเปนความรในกฎหมายหรอกฎเกณฑสงคม การรวาการฆาคนตายเปนสงทผดแสดงวามปญญา แตถาหากรวาจะไมฆาคน ไมคดจะทำแสดงวาเปนคนมคณธรรม มความรกและความเมตตาในเพอนมนษย สวนดรรชนทบงบอกถงมาตรฐานทางศลธรรมทตกตำของขาราชการ ไดแกปญหาการฉอราษฎรบงหลวง ฉะนน จะเหนไดวาในโลกปจจบน เราขาดขาราชการทดในความหมายแบบขงจอ และเรามความจำเปนตองสรางขาราชการในแบบนขนมา หวใจของการปกครองแบบขงจอไมใชกฎหมาย แตอยทการมขาราชการทด สวนแหลงทมาของอำนาจการปกครองคอศลธรรม คณธรรมของผปกครองไมใชกฎหมายเปาหมายของการบรหารคอความถกตองดงาม ไมใชประสทธภาพและประสทธผล เปนเรองของความรบผดชอบ เปนจรยธรรมของผบรหาร

การหยบยกเอาความคดแบบขงจอมาอภปรายในทน เปนเพยงการแสดงใหเหนถงตวอยางของความพยายามหนงในการแสวงหาทางเลอกแบบอน คณคาแบบอนในแวดวงการศกษาการบรหารจดการภาคสาธารณะในโลกยคหลงสงครามเยน

4. สรปในโลกยคหลงสงครามเยนทการเปลยนแปลงเกดขนอยางรวดเรว ฉบพลน และรอบดาน รฐศาสตร และรฐประศาสนศาสตรตองเผชญกบการทาทายครงใหมในการออกแบบระบบการบรหารจดการภาคสาธารณะ ทสามารถเผชญกบการทาทายครงใหมนใหได ยงโลกพงพาอาศยกนมากขนเทาใด เรายงมความจำเปนตองคดคนรปแบบการบรหารจดการภาคสาธารณะทมทงประสทธผลและความถกตองเหมาะสมมากขน มฉะนนปญหาความขดแยงตาง ๆ จะทวความรนแรงเพมมากขน เพราะยงโลกกระชบแนนขนเทาใด ความเปราะบางกยงเพมมากขนเพยงนน ดงตวอยางของการกอการรายในปจจบนเปนตน ในโลกยคหลงสงครามเยน เราจำเปนตองไปไกลกวาเทคนคการบรหารแคบ ๆ ระบบคณคาทคบแคบ สการคดคนคณคาแบบอน เทคนคการบรหารแบบอน วธคดเกยวกบการบรหารจดการภาคสาธารณะแบบอน เพอสรางสรรคความรวมมอระหวางองคการ และระหวางชาต อนจะนำไปสการสรางระบบการแกปญหาความขดแยงรวมกนโดยสนต


วธ เมอเปนเชนน การศกษาการบรหารจดการภาคสาธารณะ นาจะมสวนชวยอยางสำคญในการรวมเผชญกบการทาทายครงใหมน นนคอ ถาหากเราสามารถออกแบบการจดองคการ และการบรหารจดการภาคสาธารณะทเนนการประสานรวมมอในรปของเครอขายทมทวางใหกบความแตกตางหลากหลายแลว ในระดบโลกเรากอาจจะสามารถสรางพนธมตรทหลากหลายเชอชาต, ศาสนา และวฒนธรรมเพอรวมกนบรหารจดการความขดแยงในระดบโลกไดเชนกน ภายใตสภาวการณทเปราะบางของโลกยคหลงสงครามเยน ทความไมมนคงปลอดภยและความไรระเบยบคอระเบยบของโลกยคน เรามความจำเปนอยางยงทจะตองรวมกนคดคนรปแบบการบรหารจดการภาคสาธารณะเพอนำไปสโลกทดกวาและมนคงปลอดภยกวาทเปนอยโดยยงคงยดมนในคณคาพนฐานของประชาธปไตยและศกดศรความเปนมนษยไวอยางไมสนคลอน*จากไชยรตน เจรญสนโอฬาร, การบรหารรฐกจเปรยบเทยบ: การบรหารจดการในโลกยคหลงสงครามเยน

ฉบบพมพครงท 3 กรงเทพมหานคร: สำนกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2546: 117-136.

บรรณานกรม

1. ชยวฒน สถาอานนท, (2544). “อารยะสงคมกบสนตวธในสงคมไทย,” 2-6. จดหมายขาวประชาสงคม4/22 (มถนายน – กรกฎาคม).

2. (2543). “คำสง 66/43 ?:รฐ ปญหาวฒนธรรมของรฐ กบการจดการความขดแยงในศตวรรษใหม” เอกสารเผยแพร จดทำโดยสถาบนยทธศาสตร สำนกงานสภาความมนคงแหงชาต

3. ไชยรตน เจรญสนโอฬาร (2544) รฐศาสตรแนววพากษ ฉบบพมพครงท 2 แกไขเพมเตมกรงเทพมหานคร: สำนกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร

4. (2545) ขบวนการเคลอนไหวทางสงคมรปแบบใหม ฉบบพมพครงท 2 กรงเทพมหานคร:สำนกพมพวภาษา

5. Al-Hawamdeh, Suliman and Thomas L. Hart (2002). Information and Knowledge

Society. Boston: McGraw Hill. 6. Appadurai, Arjun (1996). Modernity at Large. Minneapolis: University of Minnesota Press. 7. (2002). “Deep democracy: Urban governmentality and the horizon of politics,” 21 - 47.

Public Culture 14/1 (Winter). 8. Araujo, Joaquim (2001). “Improving public service delivery: The crossroads between NPM and

traditional bureaucracy,” 915-932. Public Administration 79/4. 9. Arquilla, John and David Rondeldt (eds. 2001). Networks and Netwars: The Future of Terror,

Crime, and Militancy. Santa Monica: RAND.10. Bandow, Doug (2003). “The draft makes very little sense,” Bangkok Post January 16, p. 10.11. Falk, Richard (1987). “The global promise of social movements: Explorations at the edge of time,”

173-96. Alternatives 12/2.


12. Farmer, David John (1995) The Language of Public Administration Tuscaloosa: The Universityof Alabama Press.

13. Fligstein, Neil (1990). “The social construction of efficiency,” 296-314. In Harvey F. Dahms, ed.,Transformations of Capitalism: Economy, Society and the State in Modern Times.Houndmills: Macmillan, 2000.

14. Fox, Charles J. and Hugh T. Miller (1996). Postmodern Public Administration, Thousand Oaks:Sage Publications.

15. Frederickson, H. George (1997). The Spirit of Public Administration. San Francisco:Jossey-Bass Publishers.

16. (2002) “Confucius and the moral basis of bureaucracy,” 610-28. Administration andSociety 33/6 (January).

17. Harvey, David (1989). The Condition of Postmodernity. Oxford: Basil Blackwell.18. Hood, Christopher (1991). “A public management for all seasons?” 3-19. Public

Administration 69/1 (Spring).19. King, Cheryl Simrell and Camilla Stivers (1998). Government Is Us: Public Administration in

An Anti-Government Era. Thousand Oaks: Sage Publications.20. Luke, Tim (2001) “On 9.11.01,” Telos 120 (Summer).21. Lyotard, Jean-Francois (1984). The Postmodern Condition. Translated by G. Bennington and

B. Massumi. Minneapolis: University of Minnesota Press.22. McSwite, O. C. (1997). Legitimacy in Public Administration. Thousand Oaks: Sage Publications.22. Milward, H. Brinton and Keith G. Provan (2000). “Governing the Hollow State,” 359-79. Journal of

Public Administration Research and Theory 10/2.24. Osborne, David and Ted Gaebler (1992). Reinventing Government. New York: Penguin Books.25. Peters, B. Guy and John Pierre (1998). “Governance without government?: Rethinking

public administration,” 223-243. Journal of Public Administration Research & Theory

8/2 (April).26. Pierre, Jon, ed. (2000). Debating Governance. Oxford: Oxford University Press. 27. (ed. 1998).

Partnerships in Urban Governance. Houndmills: Macmillan Press. 28. Putnam, Robert D.(1993). Making Democracy Work. Princeton: Princeton University Press.

29. Rhodes, R.A.W. (1996). “The new governance: Governing without government,”652 - 667. Political Studies 44/4 (September).

30. (1994). “The hollowing out of the state: The changing nature of the public service in Brirtain,”138-151. The Political Quarterly 65/2 (April-June).

31. Rosenau, James N. (2000). “Change, complexity, and governance in a globalizing pace,” 167-200. In Pierre, ed., 2000.


32. (1997). Along the domestic-foreign Frontier: Exploring governance in a turbulent world.

Cambridge: Cambridge University Press.33. And Ernst-Otto Czempiel (eds. 1992). Governance without Government: Order and Change in

World Politics. Cambridge: Cambridge University Press.34. Seldon, Sally Coleman and Frank Selden (2001). “Rethinking diversity in public Organizations for

the 21st century,” 303-29. Administration and Society 33/3 (July).35. Shariff, Zahid (2002). “Reflections on public administration in a time of crisis,” 4-7.

Administration and Society 34/1 (March).36. Skocpol, Theda (2002). “Will 9/11 and the war on terror revitalize American civic democracy,”

537-40. PS 35/3 (September).37. Webber, Alan (1997). “The best organization is no organization,” USA Today March 6, p. 13A.38. White, Jay D. (1999). Taking Language Seriously. Washington: Georgetown University Press.


รศ.ดร.กำชย จงจกรพนธ

* นตศาสตรบณฑต (เกยรตนยมอนดบสอง) มหาวทยาลยธรรมศาสตร, เนตบณฑตไทย สำนกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, นตศาสตรมหาบณฑต (เกยรตนยม) (University College) มหาวทยาลยลอนดอน, นตศาสตรดษฎบณฑต (King’s College) มหาวทยาลยลอนดอน อดตผชวยอธการบดฝายกฎหมาย รองอธการบดฝายบรหารบคคล รองอธการบดฝายการนกศกษาและคณบดคณะนตศาสตร1 อาทเชนกฎหมายรฐธรรมนญป ๒๕๔๐ไมด ไมยตธรรม ทำไมหามคนทไมจบปรญญาตรสมครเปน ส.ส. ?” “ทำไมหามผสมครสมาชกวฒสภาหาเสยง แลวคนจะรไดอยางไรวาควรจะเลอกใคร ?” โปรดดรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ มาตรา ๑๐๗ และ มาตรา ๑๒๙ “ทำไมเราจะตดตงปายหาเสยงใหความสนบสนนแกผสมครสมาชกสภาผแทนราษฎรทเราชนชอบหนาบานของเราเอง หนาททำการพรรคการเมองของเราเองไมได ?” โปรดดรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๓๖ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๕๙, ๖๐ และประกาศคณะกรรมการการเลอกตง เรองหลกเกณฑการดำเนนการของรฐในการสนบสนนการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎร พ.ศ. ๒๕๕๐ ลงวนท ๒๔ ตลาคม ๒๕๕๐2 โปรดด อาทเชน ธานนทร กรยวเชยร, กฎหมายกบความยตธรรม, (สำนกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, ๒๕๔๗) หนา ๑, ๙, ๑๐. พเชษฐเมาลานนทและทมวจย, “ตลาการภวฒน คลน ๓ ลก หนาทของกฎหมายในสงคม” วารสารกฎหมายใหม ปท ๕ ฉบบท ๙๑ มกราคม ๒๕๕๑ หนา๔๘-๔๙. ปรด เกษมทรพย, กฎหมายแพง : หลกทวไป, พมพครงท ๕, หางหนสวนจำกดภาพพมพ, ๒๕๒๖, หนา ๑๓ - ๑๕3 ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๒๙๕ มาตรา ๓๓๔ มาตรา ๓๙๓4 พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๒๒ (๒) มาตรา ๓๓5 พระราชบญญตจราจรทางบก พ.ศ. ๒๕๒๒ มาตรา ๔๓ (๙)

รศ.ดร.กำชย จงจกรพนธ*

ความนำ

มคำกลาวหรอคำถามทเรามกไดยนไดฟงกนอยเสมอเมอมปญหาเรองใดเรองหนงเกดขนและมประเดนเกยวของกบกฎหมาย คอ “ทำไมกฎหมายถงไมด ไมยตธรรม ? 1 “ทำไมกฎหมายใชจดการคนเลวไมได? บางครงยงไปกวานน คนดแตกฎหมายเลนงาน ?”

บทความนมงประสงคทจะทำความเขาใจตอคำถามหรอปญหาดงกลาว

กฎหมายคออะไร : กฎหมายเปนกตกาททำใหสงคมอยรวมกนอยางสงบสข

กฎหมายคออะไรนน สามารถใหคำตอบไดหลากหลายแลวแตจดเนนทแตกตางกนไป2 เพอความเขาใจปญหาหรอคำถามดงกลาว ในแงมมหนงกฎหมายเปนกตกาททำใหสงคมอยรวมกนอยางสงบสข อาทเชน

กฎหมายอาญาบญญตหามไมใหทำรายรางกายคนอน ไมใหลกทรพย ไมใหดาทอกน3

ไมใชกำลงแกแคนกนเอง กฎหมายจราจรทางบกบญญตหามขบรถฝาไฟแดง ใหขบรถชดซาย4 ไมขบรถไปพดโทรศพทไปโดยไมมอปกรณชวยฟง5 ฯลฯ กฎหมายเหลานชวยทำใหคนในสงคมอยรวมกนไดอยางปกตสข หากปราศจากกฎหมายเหลานความวนวายโกลาหล ความไมสงบเรยบรอยจะเกดขนและนำไปสความจลาจลในทสด


6 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๔๖ ถงมาตรา ๒๕๑, พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต พ.ศ. ๒๕๔๒ และ พระราชบญญตแกไขเพมเตมพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรตพ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ศ.๒๕๕๐7 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๒๓ ถงมาตรา ๒๒๗ และพระราชบญญตจดตงศาลปกครองและวธพจารณาคดปกครอง พ.ศ. ๒๕๔๒8 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๒๒๙ - ๒๔๑ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยคณะกรรมการการเลอกตง พ.ศ. ๒๕๕๐9 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๑๑๑ และพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยการเลอกตงสมาชกสภาผแทนราษฎรและการไดมาซงสมาชกวฒสภา พ.ศ. ๒๕๕๐10 ประมวลรษฎากร มาตรา ๔๗ (๑) (ญ)11 พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ หนา ๙๑๑12 ธานนทร กรยวเชยร, กฎหมายกบความยตธรรม, (สำนกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, ๒๕๔๗) หนา ๕.13 ทานอาจารยธานนทร กรยวเชยร ไดกลาวไววา “สงใดยตธรรม สงใดไมยตธรรม ปญหานเปนปญหาทยากทสด ดงไดกลาวมาแลววา บคคลยอมเหนวาสงใดยตธรรมแตกตางกน แมในหมผพพากษาดวยกนเองกเถยงกนไดไมจบสน เพอแกปญหาน ผเขยนเหนวาในกรณปกตทวไป ควรถอวาความยตธรรมเปนไปตามทฝายนตบญญตบญญตไวในกฎหมาย” โปรดดรายละเอยดใน ธานนทร กรยวเชยร, กฎหมายกบความยตธรรม, (สำนกอบรมศกษากฎหมายแหงเนตบณฑตยสภา, ๒๕๔๗) หนา ๔๓.

กฎหมายเปนเครองมอททำใหประเทศมความเจรญ มประสทธภาพในอกบรบทหนง กฎหมายเปนเครองมอทใชในการบรหารประเทศเพอทำใหประเทศมความเจรญ

กาวหนา มประสทธภาพ มระบบตาง ๆ ทด อาทเชนกฎหมายรฐธรรมนญบญญตใหมคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต (ป.ป.ช.)

เพอปองกนและปราบปรามการทจรต6 บญญตใหมศาลปกครองแยกตางหากจากศาลยตธรรม7 เพอจะทำใหระบบอำนวยความยตธรรมทางปกครองดขน บญญตใหมคณะกรรมการการเลอกตง (ก.ก.ต.) ขนมาโดยเฉพาะ8โดยเชอวาจะทำใหไดสมาชกสภาผแทนราษฎรทดและรฐบาลทด บญญตใหสมาชกวฒสภามาจากการเลอกตงและสรรหาผสมกน9โดยเชอวาจะทำใหระบบการควบคมตรวจสอบและการออกกฎหมายดขน มประสทธภาพมากขน หรอกฎหมายภาษอากร กำหนดใหผมรายไดมหนาทตองเสยภาษ ผใดมรายไดมากกควรตองเสยภาษมากกวาผมรายไดนอย ในบางกรณแมจะมรายไดแตกใหยกเวนหรอลดหยอนไมตองเสยภาษเพราะรฐตองการกระตนใหมกจกรรมในเรองนน ๆ ใหมากขน อาทรฐกำหนดใหผทเลยงดบดามารดาไดรบหกคาลดหยอนเพอสนบสนนสงเสรมผทกตญกตเวทตอบดามารดา10 ฯลฯ

กฎหมายมจดหมายปลายทางอยทความถกตองและความยตธรรม

ไมวาจะพจารณาในแงทวากฎหมายเปนกตกาทชวยทำใหคนในสงคมไดอยรวมกนอยางปกตสขหรอเปนเครองมอททำใหประเทศมประสทธภาพมความเจรญกาวหนา จดมงหมายในทสดกตองอยบนหลกของความถกตองและความยตธรรม

กฎหมายตองมขนเพออำนวยความยตธรรมเสมอ ดงนนกฎหมายทบญญตขนจงตองยตธรรม ความยตธรรมคออะไร? ความยตธรรมคอความเทยงธรรม ความชอบธรรม และความชอบดวยเหตผล11 หรอกลาวอกนยหนง ความยตธรรมคอสงทบคคลซงมเหตมผลและมความรสกผดชอบเหนวาเปนสงทถกตองชอบธรรม12

ความถกตองและความยตธรรมเปนสภาพนามธรรมทบางครงไมใชเรองงายทคนทกคนทกหมเหลาจะพจารณาเหนถกตองตรงกนทงหมด13 ในแตละเรองแตละบคคลกอาจจะเหนวาสงทเปนความถกตองและยตธรรมแตกตางกนไป ทงนเพราะบคคลแตละคนมเหตมผลและมความรสกผดชอบไมเสมอกน


14 หยด แสงอทย, คำอธบาย หลกรฐธรรมนญทวไป, พมพครงท ๙, สำนกพมพวญชน, ๒๕๓๘, หนา ๑๒๓ – ๑๒๔.15 การแกไข เยยวยาใหเกดความยตธรรมโดยศาลจะกระทำไดกตอเมอเปนทเหนไดโดยชดเจนวาเปนเรองอยตธรรมโดยแนแทโดยปราศจากขอสงสย หรอททานอาจารยธานนทร กรยวเชยร ใชคำวา “ ความอยตธรรมขนอกฤต “ โปรดดรายละเอยดใน ธานนทรกรยวเชยร, อางแลวเชงอรรถท ๑๓, หนา ๔๓.16 หลกการนเปนหลกทวไปทใชและมบญญตอยในรฐธรรมนญเสมอ โปรดด สมยศ เชอไทย, คำอธบายหลกรฐธรรมนญทวไป, พมพครงท ๒, โครงการตำราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, หนา ๑๓๖ – ๑๔๒

นอกจากน โปรดด รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๒๑ มาตรา ๒๓“ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย และไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน “

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๓๔ มาตรา ๒๕“ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมาย และไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน “

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๔๐ มาตรา ๓๐“ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกนชายและหญงมสทธเทาเทยมกนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนกำเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย สภาพทางกายหรอสขภาพ

สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระทำมได

มาตรการทรฐกำหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม “

และรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช ๒๕๕๐ มาตรา ๓๐“ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมายและไดรบความคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกนชายและหญงมสทธเทาเทยมกนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคลเพราะเหตแหงความแตกตางในเรองถนกำเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย ความพการ สภาพทาง

กายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอบทบญญตแหงรฐธรรมนญ จะกระทำมได

มาตรการทรฐกำหนดขนเพอขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและเสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลอน ยอมไมถอเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตามวรรคสาม “

ดงนนความถกตองและความยตธรรมจงตองเปนความถกตองและความยตธรรมตามกฎหมายทไดบญญตขน ไมใชความถกตองหรอความยตธรรมตามความเหนของคนใดคนหนง

โดยเหตนกฎหมายจงตองออกโดยรฐสภาซงถอวาเปนผแทนของปวงชนโดยชอบธรรม แตกไมใชวารฐสภาจะออกกฎหมายมเนอหาสาระอยางไรกได จะออกกฎหมายใหผชายกลายเปนผหญงไมได การปกครองโดยกฎหมาย ไมใช Rule by law แตเปน Rule of law กฎหมายทรฐสภาออกจงตองอยภายใตหลก“นตธรรม” ซงเปนหลกของกฎหมายทใหหลกประกนวากฎหมายจะมความยตธรรม14 เชนจะออกกฎหมายทมงใชบงคบยอนหลงเพอลงโทษบคคลใดบคคลหนงโดยเฉพาะเจาะจงไมได ออกกฎหมายรองรบการกระทำของบคคลใดบคคลหนงหรอกลมบคคลใดบคคลหนงทกระทำในอดตและจะกระทำในอนาคตเปนการทวไปวาไมเปนการผดกฎหมายไมได

อยางไรกตาม ถากฎหมายทรฐสภาตราออกมาแลวไมด ไมชวยทำใหสงคมสงบสข ไมชวยทำใหประเทศชาตมประสทธภาพ มความเจรญมากขน ไมชวยทำใหเกดความถกตองและความยตธรรมกตองแกไขทรฐสภาดวยการแกไขปรบปรงหรอบญญตกฎหมายใหดขน15

กฎหมายใชบงคบกบทกคนเสมอหนากน

กฎหมายทมไวเพอลงโทษผกระทำความผด ถามการกระทำหนงเกดขนและเมอพจารณาตามกฎหมายแลว เปนความผด นกกฎหมายจกตองวนจฉยวาเปนความผด โดยไมตองพจารณาวาผกระทำผดเปนใคร จะรำรวยหรอยากจน จะนบถอศาสนาพทธหรอศาสนาอน จะผวขาวผวดำหรอผวเหลอง และไมวาจะเปนคนดหรอคนเลว กฎหมายตองใชบงคบกบทกคนโดยเสมอภาค16 ในทางตรงกนขามถามการกระทำหนงเกด


17 โปรดด อาทเชน ประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๕๖ วรรคแรก และ มาตรา ๗๘มาตรา ๕๖ วรรคแรก “ ผใดกระทำความผดซงมโทษจำคก และในคดนนศาลจะลงโทษจำคกไมเกนสองป ถาไมปรากฏวาผนนไดรบโทษจำคก

มากอน หรอ ปรากฏวาไดรบโทษจำคกมากอนแตเปนโทษสำหรบความผดทไดกระทำโดยประมาท หรอความผดลหโทษ เมอศาลไดคำนงถงอาย ประวตความประพฤต สตปญญา การศกษาอบรม สขภาพ ภาวะแหงจต นสย อาชพและสงแวดลอม ของผนน หรอสภาพความผด หรอเหตอนอนควรปราณแลวเหนเปนการสมควร ศาลจะพพากษาวาผนนมความผดแตรอการกำหนดโทษไวหรอการกำหนดโทษ แตรอการลงโทษไว แลวปลอยตวไปเพอใหโอกาสผนนกลบตวภายในระยะ เวลาทศาลจะไดกำหนด แตตองไมเกนหาปนบแตวนทศาลพพากษา โดยจะ กำหนดเงอนไขเพอคมความประพฤตของผนนดวยหรอไมกได “

มาตรา ๗๘ “ เมอปรากฏวามเหตบรรเทาโทษ ไมวาจะไดมการเพม หรอการลดโทษตามบทบญญตแหงประมวลกฎหมายนหรอกฎหมายอนแลวหรอไม ถาศาลเหนสมควรจะลดโทษไมเกนกงหนงของโทษทจะลงแกผกระทำความผดนนกได

เหตบรรเทาโทษนน ไดแกผกระทำความผดเปนผโฉดเขลาเบาปญญา ตกอยในความทกขอยางสาหส มคณความดมาแตกอน รสกความผดและพยายาม บรรเทาผลรายแหงความผดนน ลแกโทษตอเจาพนกงานหรอใหความรแกศาล อนเปนประโยชนแกการพจารณา หรอเหตอนทศาลเหนวามลกษณะทำนอง เดยวกน”

ขนและเมอพจารณาตามกฎหมายแลวไมเปนความผด นกกฎหมายกตองวนจฉยวาการกระทำนนไมเปนความผดไมวาผกระทำจะเปนคนประเภทใด จะเปนคนดหรอคนเลว

กฎหมายไมใสใจกบความด ความเลว ?กฎหมายมจดหมายปลายทางทความถกตองและความยตธรรม ความดยอมเปนความถกตอง แตไม

ไดหมายความวา ถาเปนคนดแลวจะกระทำผดไมได ถาเปนคนเลวแลวจะไมมทางทำถกตองเลยสมมตวาเปนคนดรอยเปอรเซนต ถาบงเอญทำผด ถาบงเอญยงใจไมได ใชกำลงทำรายรางกาย

คนอน(ซงเปนคนเลว) คนดถาตกอยในสถานการณคบขนลกขโมยนมหนงกระปองเพอไปเลยงบตรทกำลงจะอดตาย คนดทบงเอญไมรอบคอบ พลงเผลอประมาทขบรถชนคนตาย คนดทอาจไมไดดในรายละเอยดไดกระทำผดกฎหมายเทคนคตาง ๆ คนดในทกสถานการณนไดกระทำสงทผดกฎหมาย นกกฎหมายตองวนจฉยวาผด ในทางตรงกนขามคนเลวทกระทำอยางใดอยางหนงทกฎหมายเรองนน ๆ ไมไดบญญตวาเปนความผด กคอไมผด นกกฎหมายไมพงทำลายหลกกฎหมายเพยงเพราะ ตองการผลเฉพาะหนา เพราะการทำลายหลกกฎหมายคอการทำลายความยตธรรม ซงจะสงผลรายตอสงคมในระยะยาว

ความด ความเลวของบคคลนนไมใชสงทจะสามารถเปลยนผดใหเปนถกหรอทำถกใหเปนผดได แตความด ความเลวของบคคลนนเปนเรองทกฎหมายจะพจารณาในชนถดไป อาทศาลสามารถใชดลยพนจรอการกำหนดโทษ รอการลงโทษ หรอแมกระทงลงโทษในสถานเบาหรอหนกไดโดยชอบดวยกฎหมาย17


ความสงทาย

การปกครองโดยกฎหมายเปนการปกครองทมงไปสความสงบสขเรยบรอยของสงคม ความเจรญกาวหนา ความมประสทธภาพของประเทศชาตโดยมความถกตองและความยตธรรมเปนจดหมายปลายทาง

อยางไรกตามความยตธรรมตามกฎหมาย อาจมขอบกพรองตงแตชนรฐสภาในขนตอนการออกกฎหมาย เพราะมนษยเปนผบญญตกฎหมาย ถามนษยผนนเปนผไมมความร ขาดประสบการณ เรงรบ ไมรอบคอบหรอแมกระทงเปนคนไมด กฎหมายกอาจบดเบยว บกพรอง ไมมประสทธภาพ ไมถกตองไมยตธรรมได

ความยตธรรมตามกฎหมาย อาจมขอบกพรองในชนกระบวนการยตธรรมในขนตอนของการบงคบใชกฎหมายทไมเสมอภาค เลอกปฏบต ขาดความรและมอคต กฎหมายกอาจกลายเปนเครองมอสำหรบใชทำลายกน

แมกฎหมายและการอำนวยความยตธรรมตามกฎหมายอาจมขอบกพรอง แตการอำนวยความยตธรรมภายใตกฎหมายยอมมความยตธรรมมากกวาการอำนวยความยตธรรมตามอำเภอใจของบคคลแนนอน มฉะนนแลวประเทศทพฒนาและสงบสขทงหลายในโลกนกคงจะลมระบบกฎหมายหนไปสการอำนวยความยตธรรมทขนกบบคคลกนทงหมดซงกมไดเปนเชนนน

ทางเลอกเดยวทเหลออยคอการหาหนทางปองกน แกไข ไมใหขอบกพรองตาง ๆ เกดขน หรอเกดขนนอยทสดนนเอง


ภาสนนทน อศวรกษ

1 คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร

ภาสนนทน อศวรกษ1

สถานการณความรนแรงในครอบครวและตนตอแหงปญหา

จากการสำรวจเกยวกบความรนแรงในครอบครวขององคการอนามยโลก (WHO) ป2549 พบวาประเทศไทยมการทำรายรางกาย (physical violence) โดยเฉพาะทางเพศ (sexual violence) มากทสดประเทศหนงในโลก (Claudia Garcia-Moreno, 2006) อกทงขอมลศนยพงไดหรอศนยชวยเหลอเดกและสตรในภาวะวกฤต (One Stop Crisis Centers: OSCC) รายงานวา ในป 2547 มเดกและสตรถกกระทำความรนแรงจากสถาบนครอบครวเฉลยสงถง 19 รายตอวน ในขณะทป 2548 เฉลย 32 รายตอวน และ ป 2549เฉลย 39 รายตอวน จากสถตดงกลาวสะทอนใหเหนถงความรนแรงในครอบครว (domestic violence) ทยงคงปรากฎอยในสงคมตงแตอดต ผานปจจบน และมแนวโนมจะรนแรงมากยงขนในอนาคต

ความรนแรงในครอบครว : ความรนแรงทางวฒนธรรม

ตนตอหลกทเปนรากของปญหาหยงลกอยในสงคมไทยคอ โครงสรางอำนาจแบบปตาธปไตยหรอชายเปนใหญ (patriarchy)ทสบทอดมาตงแตอดต ดงปรากฎในกฎหมายตราสามดวงทใหอำนาจผชายในการขายหรอควบคมชวตของภรรยาและลกสาวได ซงการมองเชนนเพศหญงจงเปรยบเสมอนสงของหรอทรพยสนเทานน จวบจนในปจจบนโครงสรางอำนาจปตาธปไตยกยงคงปรากฏอย ทงในแงมมทางกฎหมายและมมมองทางคานยม บรรทดฐานทางสงคมทมองวาเพศหญงควรมหนาทเลยงลก ทำงานบานในขณะทเพศชายควรออกไปทำงานนอกบานเพอหาเงนมาเลยงครอบครว นอกจากนยงมความเชอทวาความรนแรงในครอบครวเปนเรองสวนตว(private) ภรรยาไมควรนำเรองสวนตวไปบอกแกสาธารณะ(public) หากภรรยาพยายามแจงความ หรอนำเรองไปบอกผอน จะถกมองวาไมมความอดทนและไมใชภรรยาทด อกทงคานยม บรรทดฐานทเกดจากกระบวนการขดเกลาทางสงคม (socialization)ทสงสอนและสงสมวา เพศหญงตองสภาพเรยบรอย ทำงานบาน ทำอาหาร เลยงดลก รกเดยวใจเดยวอดทน ซอสตยและเชอฟงสาม หากไมประพฤตตวเชนนจะถกมองวาเปนผหญงทไมด นอกจากนสงทตอกยำใหผหญงแสดงบทบาททสงคมอยากจะใหเปน นนคอสอ ดงจะพบวาในละคร นางเอกแสดงความเปนคนด โดยตองทำตวออนแอ วานอนสอนงาย และอดทน ในขณะทบทบาทของผหญงทไมดถกใหภาพ (stereotype) วา ตองเสยงดง กาวราว ชางประจบ และแตงตวโป

คำสงสอนกเปนหนงในกระบวนการขดเกลาททำใหผหญงตองรกนวลสงวนตว หากประพฤตตนไมเหมาะสม เชน ตงครรภกอนแตงงาน สงคมกพรอมทจะซำเตมทนท ในขณะเดยวกนสงคมนนมทาทผอนปรนใหกบผชาย ดงเชนกรณสามมภรรยานอยนนถกมองวาเปนเรองปกต เปนผชายมเสนห


มากดวยความสามารถ เปรยบเสมอนขนแผน พระเอกในวรรณคด ในขณะทผหญงเจาชจะเปรยบเสมอนนางกาก ซงสอถงการดหมน การรงเกยจ สงเหลานสะทอนถงการปฏบตโดยใชสองมาตรฐาน (doublestandard) ไดอยางชดเจน อกทงประเดนดงกลาวยงสะทอนใหเหนจากประมวลกฎหมายแพงและพาณชยมาตรา 1516 ทกำหนดวา หากภรรยารวมประเวณกบชายอนเพยงครงเดยวถอวามช สามสามารถอางเหตฟองหยาได แตเหตเดยวกนนภรรยาฟองหยาไมได เวนแตพสจนไดวาสามอปการะเลยงดหรอยกยองหญงอนฉนภรรยา

ความรนแรงในครอบครว : กฎหมายและกระบวนการยตธรรม

ปญหาความไมเสมอภาคทางเพศไมเพยงแตปรากฎในเชงวฒนธรรมเทานน หากแตปรากฎในกฎหมายและกระบวนการยตธรรมอกดวย ซงสวนหนงของปญหาเกดจากผพพากษา เจาหนาทของศาลสวนใหญเปนผชาย ทำใหมแนวโนมการปฏบตตามบรรทดฐานเพศชาย (Vivienne H. Ullrich, 1986) แมวากฎหมายจะมการพฒนาตวบทใหสอดคลองกบยคสมย ทวายงมกฎหมายจำนวนไมนอยทยงคงลาหลงอย เชน ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา 1516 ในประเดนกระบวนการยตธรรม ความรนแรงในครอบครวชวงแรกระหวางป 2503 -2523 ตำรวจและระบบกฎหมายยงขาดการตอบสนองตอปญหาทดพอ (Klein,1990-1991) จวบจนปจจบนเจาหนาทยงคงพยายามทจะประนประนอมเหตความรนแรงในครอบครว หลกเลยงการจบกมผกระทำผดดำเนนคดทางกฎหมาย สงผลใหเกดการกระทำความรนแรงซำในครอบครว ซงอาจกลาวไดวากฎหมายไมสามารถแกปญหาไดและบางครงอาจกอปญหาเสยเอง (BrendaSims Blackwell and Michael S. Vaughn, 2003)

จากปญหาและรากเหงาความรนแรงเชงโครงสรางทกลาวมานำไปสการเรยกรองเชงนโยบายเพอความเสมอภาคระหวางชาย-หญง อาท การวางแนวนโยบายและยทธศาสตรการพฒนาสถาบนครอบครวพ.ศ.2547-2556 โดยสำนกงานกจการสตรและสถาบนครอบครว กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยและพระราชบญญตคมครองผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครวพ.ศ. 2550 เปนตน

พระราชบญญตคมครองผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครวพ.ศ. 2550

พระราชบญญตคมครองผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครวพ.ศ. 2550 มนยยะแสดงถงความรนแรงในครอบครววามใชแคเรองภายในบานอกตอไป หากแตเปนเรองสาธารณะทคนในสงคมตองรวมกนแกไขปญหา โดยพระราชบญญตดงกลาวมเจตนารมณเพอคมครองผถกกระทำความรนแรงในครอบครว โดยมการกำหนดสารบญญตและวธสบญญตทเออตอการลดความรนแรงและเพมอำนาจใหผหญงในการตอส ตอรอง และปกปองตวเอง ดงเชนมาตราตอไปน

มาตรา 5 ผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครว หรอผทพบเหนหรอทราบการกระทำดวยความรนแรงในครอบครว มหนาทแจงตอเจาหนาท เพอดำเนนการตามพระราชบญญตน

การแจงตอพนกงานเจาหนาทตามวรรคหนง เมอไดกระทำโดยสจรต ยอมไดรบความคมครองและไมตองรบผดชอบทงทางแพง ทางอาญา และทางปกครอง

มาตรา 6 การแจงตอพนกงานเจาหนาทตามมาตรา 5 อาจกระทำโดยวาจา เปนหนงสอ ทางโทรศพท วธการทางอเลกทรอนกส หรอวธการอนใด ...จดใหผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครว


เขารบการตรวจรกษาจากแพทย และขอรบคำปรกษาแนะนำจากจตแพทย นกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห ในกรณทผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครวประสงคจะดำเนนคด ใหจดใหผนนรองทกขตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา แตถาผนนไมอยในวสยหรอมโอกาสทจะรองทกขไดดวยตนเองใหพนกงานเจาหนาทเปนผรองทกขแทนได

มาตรา 9 เมอมการแจงตามมาตรา 5 หรอมการรองทกขตามมาตรา 6 แลว หามมใหผใดลงพมพโฆษณา หรอเผยแพรตอสาธารณชนดวยวธใดๆ ซงภาพ เรองราว หรอขอมลใดๆ อนนาทำใหเกดความเสยหายแกผกระทำความรนแรงในครอบครวหรอผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครวในคดตามพระราชบญญตน

ผใดฝาฝนบทบญญตในวรรคหนง ตองระวางโทษจำคกไมเกนหกเดอนหรอปรบไมเกนหกหมนบาท หรอทงจำทงปรบ

มาตรา 10 ในการดำเนนการตามมาตรา 8 ใหพนกงานเจาหนาทซงมฐานะเทยบไดไมตำกวาพนกงานฝายปกครองหรอตำรวจชนผใหญตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาและไดรบมอบหมายจากรฐมนตรมอำนาจออกคำสงกำหนดมาตราการหรอวธกการเพอบรรเทาทกขใหแกบคคลผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครวเปนการชวคราว ไมวาจะมคำรองของจากบคคลดงกลาวหรอไม โดยใหมอำนาจออกคำสงใดๆ ไดเทาทจำเปนและสมควร ซงรวมถงการใหผกระทำความรนแรงในครอบครวเขารบการตรวจรกษาจากแพทย การใหผกระทำความรนแรงในครอบครวชดใชเงนชวยเหลอบรรเทาทกขเบองตนตามสมควรแกฐานะ การออกคำสงหามผกระทำความรนแรงในครอบครวเขาไปในทพำนกของครอบครวหรอเขาใกลตวบคคลใดในครอบครว ตลอดจนการกำหนดวธการดแลบตร

มาตรา 12 ในกรณทศาลพพากษาวา ผกระทำความรนแรงในครอบครวมความผดตามมาตรา 4ศาลมอำนาจกำหนดใหใชวธการฟนฟ บำบดรกษา คมความประพฤตผกระทำความผดใหผกระทำความผดชดใชเงนชวยเหลอบรรเทาทกข ทำงานบรการสาธารณะ ละเวนการกระทำอนเปนเหตใหเกดการใชความรนแรงในครอบครว หรอทำทณฑบนไว ตามวธการและระยะเวลาทศาลกำหนดแทนการลงโทษผกระทำความผดกได

พระราชบญญตคมครองผถกกระทำดวยความรนแรงในครอบครวพ.ศ. 2550 นนจะเกดประสทธภาพสงสดควรพจารณาถงกฎหมายรองรบทตองมหลกเกณฑวธการทเหมาะสม อกทงเจาพนกงานจำเปนตองมความร ความเขาใจ ทงตวบทพระราชบญญตและการปฏบตทสอดคลอง ตลอดจนการประชาสมพนธใหประชาชนไดรบรและตระหนกในสทธ หนาท ตามพระราชบญญต

แนวทางการแกปญหาความรนแรงในครอบครว

การแกไขปญหาตองมาจากทงภาครฐและประชาชน โดยภาครฐตองมมาตรการตางๆ เพอวางแนวทางในการปองกน แกไขและชวยเหลอผทถกทำราย ในขณะทภาคประชาชนตองพยายามสรางความเขาใจความเหนอกเหนใจ โดยมองวาความรนแรงในครอบครวมใชเปนเรองสวนตวหรอเรองธรรมดาทรบได


(Veronica Magar, 2003) หากแตเปนเรองสาธารณะทตองรวมกนคดรวมกนทำ จากทกลาวมาสามารถวางแนวทางการแกปญหาความรนแรงในครอบครวไดดงตอไปน

1. การอบรมตำรวจและเจาหนาททเกยวของใหเขาใจสถานการณความรนแรง รวมทงตองสามารถใหขอมลความชวยเหลอเบองตนและขอมลทางกฎหมายแกผทถกทำรายได

2. นกกฎหมายตองทำงานรวมกบนกสงคมศาสตรเพอทจะพฒนาระบบความชวยเหลอทมประสทธภาพมากขนตอไป (Sharon G. Portwood and Julia Finkel Heany, 2007)

3. ความรนแรงในครอบครวเปนปญหาทซบซอน จงควรพจารณาในเรองของเชอชาต ศาสนาชนชน และเพศสภาพประกอบดวย

4. สรางเครอขายทงภาครฐ เอกชน ประชาชน และสอมวลชน ในการรวมกนจดการแกไขปญหาความรนแรงในครอบครว

5. ควรบรรจเนอหาเกยวกบความรนแรงในสงคมดานตางๆ และสทธมนษยชนในเนอหาการเรยนทงในระดบโรงเรยนและมหาวทยาลย

ความรนแรงในครอบครวจดไดวาเปนความรนแรงเชงวฒนธรรมทฝงรากลกมากบบทบาทบรรทดฐาน และคานยมของคนในสงคม ผานการใชกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบ เพอสรางความชอบธรรมในการใชอำนาจกดทบผทดอยกวา (subordinated subject) ทวาในปจจบนการตระหนกในสทธเสรภาพนนมเพมขน เสยงเงยบกลบกลายเปนเสยงทขบขานผานเรองเลาของความเจบปวด เพอใหสงคมไดรบร สงผลใหมการสรางความเขาใจเรองความรนแรงในครอบครวในมตดานเวลา (ศกษาอดต ปจจบนและแนวโนมในอนาคต) และสถานท (ศกษาความเหมอนและความแตกตางของปญหาโดยใชบรบทของสถานท) อกทงศกษาความซบซอนในมตตางๆ เพมมากขน เพอนำไปสการวางแนวนโยบาย กฎหมาย และสวสดการทเออตอผทตกเปนเหยอของความรนแรงในครอบครวตอไป


รายการอางอง

Brenda Sims Blackwell and Michael S. Vaughn, Police civil liability for inappropriate response todomestic assault victims, Journal of Criminal Justice, Volume 31, Issue 2, March-April 2003, Pages129-146

Claudia Garcia-Moreno (et al), Prevalence of intimate partner violence: findings from the WHO

multi-country study on women’s health and domestic violence. THE LANCET,2003, Vol.368, Issue9543

Klein, 1990–1991. C.J. Klein, Will the section 1983 equal protection claim solve the equal protection

problem faced by victims of domestic violence, Journal of Family Law 29, 1990–1991, pages. 635–658.

Sharon G. Portwood and Julia Finkel Heany, Responding to violence against women: Social science

contributions to legal solutions, International Journal of Law and Psychiatry, Volume 30, Issue 3,May-June 2007, Pages 237-247

Veronica Magar, Empowerment approaches to gender-based violence: women’s courts in Delhislums, Women’s Studies International Forum, Volume 26, Issue 6, Nov-Decem 2003, Pages, 509-523

Vivienne H. Ullrich, Equal but not equal – A feminist perspective on family law, Women’s StudiesInternation Forum, 2002, vol.9, Issue 1, pages,41-48


เขตขณฑ ดำรงไทย

ในปจจบนนการสอสารไดมบทบาทในชวตประจำวนของมนษยเปนอยางมาก เมอสงคมมความเจรญกาวหนาในดานตางๆ ทงในดานเศรษฐกจ ธรกจ การคา การลงทน การพฒนาในดานคมนาคม ขนสง การขยายตวของชมชน ยงทำใหมความตองการในการตดตอสอสารมากขน มความซบซอนและขยายตวมากขนอกดวย อกทงการกาวเขามามบทบาทของคอมพวเตอรอยางกวางขวางในทกวงการ ยงชวยเรงใหเกดความตองการ เกดการพฒนา และเกดความซบซอนในดานการสอสารมากขนเปนลำดบ ทำใหเกดเปนเครอขายการสอสารทางอเลคทรอนกสขนาดใหญมากมาย ทงทเปนเครอขายสาธารณะทใหบรการการสอสารแกประชาชนทวไป หรอเปนเครอขายเฉพาะสำหรบหนวยงาน เชน เครอขายสอสารเฉพาะสำหรบการทำธรกรรมภายในองคกรของธนาคาร

ในประเทศไทยหากมองยอนหลงไปประมาณ 20 ปกอน การสอสารนนถอเปนเรองของความมนคง ทมความละเอยดออน มหนวยงานทางราชการเฉพาะทำหนาทใหบรการดานการสอสาร และควบคมความปลอดภย มนคงของประเทศทางดานการสอสาร แตเนองดวยความทเปนหนวยงานราชการ มขนตอนทตองปฏบตตามระเบยบราชการมาก ทำใหไมสามารถตอบสนองตอความตองการของการสอสาร และความคลองตวของการสอสารทเพมมากขน ทำใหทางราชการเรมมการใหสมปทาน มการผอนคลายกฎระเบยบทางดานการสอสารลง ทำใหเอกชนเรมเขามามบทบาทในการขยายเครอขายใหบรการการสอสาร ซงการผอนคลายกฎระเบยบตางๆ ลงแมวาจะมขอดอยมากมาย เชนชวยใหการพฒนาดานการสอสารของประเทศมการเจรญกาวหนา มความซบซอน และทนสมยทดเทยมกบนานาอารยประเทศเปนไปไดอยางรวดเรวมากขน ประชาชนสามารถเขาถงอปกรณสอสารทนสมยไดสะดวก รวดเรว และราคาถกไดมากขน แตกมขอเสยทตามหลายประการดวยกน เชน อปกรณสอสารบางประเภททในอดตเคยเปนอปกรณสอสารทจำกดใหใชเฉพาะในหนวยราชการบางหนวย ปจจบนเปนทแพรหลายโดยทวไปในทองตลาดสามารถหาซอมาเปนเจาของไดโดยไมมกฎระเบยบใดๆ ควบคมอกตอไป

นจงเปนเหตใหบรรดาอาชญากรทหาผลประโยชนจากการขยายตวการสอสารทมความเจรญกาวหนา มความซบซอน ประกอบอาชญากรรมตอระบบเครอขายคอมพวเตอรมมากขนเปนเงาตามตวไปดวย ซงการกออาชญากรรมนมตงแตอาชญากรรมแบบธรรมดาทสด เชน การขโมยโทรศพทเคลอนท หรอการขโมยเครองคอมพวเตอรแบบพกพา (Notebook Computer) หรอเปนการกออาชญากรรมทมความซบซอน และไมใชการกระทำซงหนา อาทเชน กรณการลกลอบดกจบขอมลการใชบตรเครดตผานทางการสอสาร แลวนำขอมลนนมาสรางบตรเครดตปลอมเพอนำไปใชในการจบจายซอสนคาจากหางรานตางๆ หรอ การเจาะระบบเครอขายของมหาวทยาลยเพอขโมยฐานขอมลของบคลากรของมหาวทยาลยเพอนำขอมลนนไปใชแสวงหาผลประโยชนอนตอไป ทซำรายยงไปกวานนโอกาสทอาชญากรทกออาชญากรรมคอมพวเตอรจะถกจบมาดำเนนคด และลงโทษแทบไมมเลย อววาล ลธานจากบรษทวจยในกลมบรษทการเนอร


ประมาณนอยกวา 1 ใน 700 ของอาชญากรรมทเกยวของกบอาชญากรรมเอกลกษณบคคลจะถกตดสนลงโทษ1

ดงนนบทความนจงมงอธบายเพอสรางความรความเขาใจในหลกการเบองตนของการสอสาร และมาตรการการรกษาความปลอดภยในการสอสาร โดยจะเรมดวยการทำความรจกเทคโนโลยทเปนรากฐานของการสอสารทางอเลคทรอนกส คอ โทรศพท และวทย การขยายขอบเขตของการเชอมตอสอสารเปนเครอขาย และกลายเปนเครอขายทสามารถสอสารไดทงเสยง และขอมล และสดทายจะไดกลาวถงมาตรการรกษาความปลอดภยในการสอสารในอนทจะปองกนอาชญากรรมคอมพวเตอร

การสอสาร

ระบบโทรศพท

หลกการในการสอสารดวยโทรศพทมหลกการพนฐานทงายมาก หลายทานอาจจะเคยทดลองเลนเมอครงยงเปนเดกดวยการทำโทรศพทถวยกระดาษ คอ การนำถวยกระดาษสองถวยเชอมตอกนโดยมเสนดาย หรอเสนลวดเปนสอนำเสยงพด แลวผลดกนพดกรอกลงไปในถวยกระดาษขณะทอกฝายแนบหกบถวยอกใบเพอฟงเสยงทวงผานตามเสนดาย หรอเสนลวด ซงโทรศพทกมวธการทำงานทคลายกน คอ การเปลยนเสยงพดใหเปนสญญาณไฟฟาเพอสงไปตามสายจนไปถงปลายทางทซงจะทำหนาทเปลยนสญญาณไฟฟาใหกลบเปนเสยงดงเดม วธนมขอดกวาการทำของเลนแบบถวยกระดาษ คอ มระยะความผดเพยนของสญญาณนอยกวา และระยะทางทสามารถตดตอสอสารไดไกลกวา

รปท 1 การสอสารทางโทรศพท

ระบบวทย

หลกการสอสารในระบบวทยนนจะเปลยนเสยงเปนคลนแมเหลกไฟฟาแลวนำคลนแมเหลกไฟฟาทไดไปผสมกบคลนแมเหลกไฟฟาทเปนคลนความถเฉพาะเพอทำหนาทเปนคลนพาหะแลวสงกระจายแพรไปในอากาศเมอเครองรบหมนไปรบคลนพาหะทความถเฉพาะนนกจะไดคลนแมเหลกไฟฟาทงหมดทอยในความถนนแลวจงเขาสกระบวนการแยกคลนพาหะออกจากคลนแมเหลกไฟฟาแลวจงแปลงคลนแมเหลกไฟฟาใหกลบเปนคลนเสยงอกครงหนง

1 Grand Theft Identity, Steven Levy and Brad Stone, Newsweek, Page 45, 5 Sep. 2005.


รปท 2 การสอสารทางคลนวทย

คลน/ขาวสาร คลนพาหะ

คลนทเขา....


สถานสง

เสาอากาศ

คลนพาหะ คลน/ขาวสาร




จากทไดอธบายใหเหนทระบบการสอสารทงแบบโทรศพท และแบบวทยจะเหนไดวาทงสองระบบมขอด และขอเสยแตกตางกนไป กลาวคอระบบวทย หรอทเรยกวาระบบสอสารแบบไรสายนนมขอดกวาระบบโทรศพท คอ การทไมจำเปนตองการเดนสายเชอมตอการสอสารระหวางจด แตจะมขอเสย คอ ขอบเขตของการตดตอสอสารจะคอนขางใกล ถาตองการใหตดตอสอสารไดไกลๆ จำเปนตองสรางสถานสงทสามารถสงคลนไดแรงๆ ซงสนเปลองพลงงานมากดวย (ซงมกจะทำใหการสอสารเปนแบบทางเดยวเสยเปนสวนใหญ เชน สถานวทยกระจายเสยง หรอสถานโทรทศน) นอกจากนการจะตดตอสอสารระหวางจดสอสารนนจำเปนตองอยในแนวสายตา นนหมายความวาถงแมจะสรางสถานสงทสามารถสงคลนไดแรงมาก แตคลนอาจเดนทางไปไมถงจดหมายกไดหากถกความโคงของผวโลกบง หรอถกกำแพงหนาๆกนคลนสญญาณไมใหผานไปได ดงนนจงมกจะสงเกตเหนวาสถานวทย หรอสถานโทรทศนมกจะสรางหอสงเพอตดตงเครองสงสญญาณ หรอตดตงเครองสงสญญาณบนตกสงๆ ถาจะเปนการตดตอขามประเทศหรอขามทวปแบบไรสายจะเปนการตดตอสอสารผานดาวเทยม สวนกรณการสอสารแบบโทรศพท หรอการสอสารทอาศยสารสอสารนนมขอด คอ อตราการสญเสยความเขมของสญญาณในสงเชอมตอการสอสารตำกวาแบบไรสาย การถกรบกวนจากสภาพอากาศนอยกวาจงรศมการสอสารทไกลกวา แตมขอเสยคอ จำเปนตองการเดนสายเชอมตอไปถงจงสอสารได ดงนน จงไมคอยจะเหมาะสมหากตองมการเคลอนยายจดสอสารอยเสมอ หรอ พนททตองการสอสารอยในพนททรกนดาร

ระบบเครอขาย

การเกดขนของเครอขายกเนองมาจากความตองการการตดตอสอสารทมากขน ในทนจะขออธบายโดยการสมมตใหระบบมความซบซอนนอยโดยจะใชระบบโทรศพทเอเปนตวแทนในการอธบาย ในกรณทมคสนทนาเพยง 2 ฝาย กจะมคำจำเปนตองการสายเชอมตอกนเพยง 1 สาย หากมคสนทนาเพมขนอก 1 คนสายการเชอมตอกจะตองเพมอก 2 เสน หากเพมการใหบรการเปน 4 กจะมความตองการเพมสายการเชอมตอจากเดมจากทง 3 จดเดมไปหาคสนทนาทเพมขนอก 1

ดงนนหากเปนดงนเรากจะสามารถคำนวณไดวามความจำเปนตองวางสายเพมขนตามจำนวนหมายเลขใหบรการดงน

2 หมายเลขใหบรการตองการใชสายการสอสาร 1 สาย หรอ (2-1)3 หมายเลขใหบรการตองการใชสายการสอสาร 3 สาย หรอ (3-1) + (2-1)4 หมายเลขใหบรการตองการใชสายการสอสาร 6 สาย หรอ (4-1) + (3-1) + (2-1)5 หมายเลขใหบรการตองการใชสายการสอสาร 10 สาย หรอ (5-1) + (4-1) + (3-1) + (2-1)6 หมายเลขใหบรการตองการใชสายการสอสาร 15 สาย หรอ (6-1) + (5-1) + (4-1) + (3-1) + (2-1)


ซงหากจำนวนหมายเลขใหบรการเปนจำนวน N จำนวนสายการเชอมตอทตองการก คอ จำนวน (N-1) +จำนวน (N-1-1) + จำนวน (N-1-1-1) + จำนวนทนอยลงไปเรอยๆ จนถงคา (3-1) + (2-1) ในทสด หรอเขยนใหอยในรปสมการ

CL = (N-1) + (N-1-1) + (N-1-1-1) + .... + (6-1) + (5-1) + (4-1) + (3-1) + (2-1)= ((N-1) + (2-1)) + ((N-1-1) + (3-1)) + ((N-1-1-1) + (4-1)) + ....= N + N + N + ... (จำนวนพจนทบวกจะหายเหลอเพยงครงหนง)= N x (N-1)/2

CL คอ จำนวนสายการสอสารทจำเปนสำหรบการสอสารสำหรบทกเลขหมายในระบบN คอ จำนวนเลขหมายในระบบบรการ

รปท 3 ลกษณะการเชอมตอการสอสารทางโทรศพท 5 เลขหมาย

จากทกลาวไปจะเหนวาในกรณทมหมายเลขใหบรการในระบบมาก เชน มากกวา 10 หมายเลขการวางสายเชอมตอกจะเรมเปนปญหาจงไดมการพฒนาระบบการสลบคสายสญญาณ ซงการใชระบบสลบคสายสญญาณอาจจะใชพนกงานสลบสายสญญาณ (Operator) หรอระบบสวตชสลบคสายสญญาณ (SwitchingDevice) ทงนเพราะวาโดยทวไปความตองการทจะใชสายเชอมตอสอสารพรอมๆ กน ในเวลาเดยวกนทงหมดเปนไปไดยากมาก ซงการใชระบบสลบคสายสญญาณนนเปนการประหยด และเพมประสทธภาพในการใหบรการของเครอขายดวย


เลขหมายบรการชมสายท 1 เลขหมายบรการชมสายท 2รปท 4 ลกษณะการเชอมตอการสอสารทางโทรศพทโดยผานชมสาย

ในกรณทมเครอขายหลายเครอขายเชอมตอกน และหมายเลขบรการในแตละชมสายมาก อาจจะเปนไปไดวามการคบคงของการสอสารในเครอขายบางขาย แตในขณะเดยวกนทเครอขายอนๆ อาจจะไมมการตดตอสอสารมากนก เชน สมมตวาในขณะทประเทศไทยเปนเวลา 18.00 นาฬกา ทประเทศมาเลเซยจะเปนเวลา20.00 นาฬกา เครอขายในประเทศไทยจะมการคบคงของการสอสารมาก ขณะทประเทศมาเลเซยจะมความคบคงของการสอสารนอยกวา จงเปนไปไดทจะสามารถใชการสอสารผานไปยงเครอขายประเทศมาเลเซยกอนทจะวงกลบมายงเครอขายในประเทศไทย โดยจะใชอปกรณจำพวกเราทเตอร (Router) เราทเตอรจะมเสนทางการเชอมโยงระหวางแตละเครอขายเกบไวเปนตารางเสนทาง (Routing Table) ทำใหเราทเตอรสามารถหนาทจดหาเสนทาง และเลอกเสนทางทเหมาะสมทสดเพอการตดตอชวยใหการตดตอระหวางเครอขายไดอยางมประสทธภาพ2 ซงกรณแบบนจะมกจะทำกนเปนกรณปกตในการสอสารขอมลระหวางคอมพวเตอร และในระบบอนเตอรเนต

รปท 5 ตวอยางการเชอมตอการสอสารผานชมสายเสนทางการสอสารจากชมสายท 1 ไป ชมสายท 7 อาจจะเปน 1 – 3 – 7 , 1 – 3 – 5 -7, 1 – 4 – 6 -7, ฯลฯ

2 http://www.skn.ac.th/a_cd/syllabus/router.html, เราทเตอร, 30 Apr. 2007.


การรกษาความปลอดภยในการสอสาร

ในปจจบนปญหาอาชญากรรมคอมพวเตอรทวโลกมแนวโนมเพมมากขนทกป ทงนเพราะความแพรหลายมากขนของเครอขายสอสารทางคอมพวเตอรขนาดใหญ ขอมลทถายโอนในเครอขายสอสารกมเพมมากขนอกทงอตราการเขาไปใชงานอนเตอรเนตของประชากรในทกประเทศทวโลกกเพมขน ทำใหการกออาชญากรรมคอมพวเตอรมมากขนเปนเงาตามตว ดงเชนตวเลขทรายงาน ในเวบของศนยฝกอบรมระบบคอมพวเตอรเครอขายและความปลอดภยขอมล (ACIS Professional Center) วาจำนวนคดดานอาชญากรรมในประเทศเกาหลใตมจำนวนทงหมด 77,099 คด ในป 2547 และเพมเปน 88,731 คด ในป 25483 ดงนนความสำคญในการออกแบบ หรอสรางมาตรการสำหรบการรกษาความปลอดภยในการสอสารจงมมากขนเปนลำดบ

มาตรการการรกษาความปลอดภยในการสอสาร4 ตามทคณะกรรมการบรหารความปลอดภยในระดบอตสาหกรรมเพอคานาดาและนานาชาต (Canadian and International Industrial Security Directorate -CIISD) นนจะเกยวของกบการปองกนความลบ และความถกตองของขาวสารทไดรบการจดลำดบชนความลบ หรอถกปองกนในขณะทถกสงไปในชองทางการสอสาร โดยทในขณะเดยวกนจะตองประกนวาผทไดรบอนญาตใหสามารถเขาถงขาวสารนนจะไมถกกดกนออกไป มาตรการการรกษาความปลอดภยในการสอสารนจะตองถกบงคบใชใหครอบคลมทงระบบการสอสาร การเชอมตอ และอปกรณทเกยวของตางๆโดยมวธการ และเครองมอทใชในการรกษาความปลอดภย เชน การปองกนการเขาถงตวทรพยากร หรออปกรณในระบบ, การเขารหสขาวสาร ระเบยบวธรกษาความปลอดภยในการขนตอนการสงขาวสาร และการแพรกระจายขาวสาร

เพอใหเขาใจโดยกระจางจะขออธบายโดยใชรปดงทแสดงในขางลางเพอแสดงถงแนวคดในเรองของมาตรการการรกษาความปลอดภยในการสอสาร

รปท 6 การลกลอบดกฟงการสนทนา

3 http://acisonline.net/article_prinya_eweek_150749.htm, กรณศกษาเกยวกบ อาชญากรรมคอมพวเตอร และ การใชกฎหมายการกระทำผดเกยวกบคอมพวเตอรในกระบวนการยตธรรมของประเทศเกาหลใต (Case Study : Cyber Crime and IT Law in South Korea),ปรญญา หอมเอนก, 27 Apr. 2007.4 http://www.ciisd.gc.ca/text/os/csc-e.asp, Communication Security (COMSEC), Canadian and International Industrial Security Directorate(CIISD), 27 Apr. 2007.

สายทลกลอบดกฟง


จากรปจะเหนวาในการสอสารหากมบคคล หรอฝายทไมอยในขายทจะไดรบขอมล หรอขาวสารสามารถเขาถงชองทางการสอสารกจะทำใหการสอสารนนไมมความปลอดภย ดงนนการสอสารทมความปลอดภยจะตองมคณสมบตใน 3 ประการ คอ

การสอสารนนตองเปนความลบ (Confidentiality) หมายถง ขอมล หรอขาวสารระหวางกนของผสง และผรบจะตองไมถกรบรโดยบคคลทไมเกยวของ แมขอมล และขาวสารนนจะถกดกจบโดยผทไมประสงคด แตผทไมประสงคดนนจะตองไมรถงความหมาย หรอขอความสำคญของเนอหาในตวสารทไดไป

ความถกตองนาเชอถอของขาวสาร (Data Integrity) หมายถง ขอมล และขาวสารทสอสารระหวางกนของทงสองฝายนนจะตองมความถกตอง นาเชอถอสามารถยนยนไดวาเปนขอความททงสองฝายตองการสอถงกนจรง มไดถกดดแปลง แกไข หรอตกหลน สญหาย ไปบางสวน หรอทงหมดในระหวางการสอสารถงกน

การยนยนตวตนทแทจรงของผสงสารและผรบสาร (Authentication) หมายถง การรบรองยนยนทระบวาทงผสงสาร และผรบสารทเปนบคคลทถกตองตามทกลาวอางวาเปนผสง และผรบสาร ไมใชผสง หรอผรบถกแอบอางเอาชอมาดำเนนการ เชนในกรณทม อาชญากรขโมยขอมลบตรเครดต แลวใชขอมลนนทำรายการซอสนคาทางอนเตอรทงทตวเจาของบตรเครดตจรงไมรเรองเลย

จากทกลาวในขางตนในเรองคณสมบตของการสอสารทปลอดภย ตอไปผเขยนอยากอธบายถงวธการทนยมใชกนในเพอสรางความปลอดภยใหกบการสอสาร

การทำใหการสอสารเปนความลบ

การทจะทำใหขอมล และขาวสารทจะสอถงกนนนเปนความลบนนสามารถทำไดโดยอาศยการเขารหสขอมล (Cryptography) กระบวนการเขารหสจะทำงานในลกษณะการแปลงขอมล ขอความ หรอขาวสารจากขอความขาวสารทบคคลโดยทวไปสามารถเขาใจไดใหกลายเปนขอความขาวสารทบคคลธรรมดาไมสามารถเขาใจได หรอไมมความหมายแมจะไดรบขอความขาวสารนนมา เวนแตจะถกถอดรหสใหกลบคนมาเปนขอความขาวสารกอนจะถกเขารหส ซงหลกการทำงานจะมองคประกอบสำคญ 2 สวน คอ1) กรรมวธในการเขารหส/ถอดรหส และ 2) กญแจสำหรบกรรมวธในการเขารหส/ถอดรหส ในทนจะขอยกตวอยางแบบงายๆ เชน การเขารหสโดยวธการแทนทอกษรในลำดบสลบ โดยมกญแจในการเขารหสเปนลำดบอกษรถดไป 6 ลำดบ ดงนนจงสามารถสรางเปนตารางสำหรบใชในการแปลงเปนรหสไดดงตารางขางลางน


อกขระปกต อกขระเขารหส อกขระปกต อกขระเขารหส อกขระปกต อกขระเขารหสก ง ข จ ค ฉค ช ฅ ซ ฆ ฌง ญ จ ฎ ฉ ฏช ฐ ซ ฑ ฌ ฒญ ณ ฎ ด ฏ ตฐ ถ ฑ ท ฒ ธณ น ด บ ต ปถ ผ ท ฝ ธ พน ฟ บ ภ ป มผ ย ฝ ร พ ลฟ ว ภ ศ ม ษย ส ร ห ล ฬว อ ศ ฮ ษ กส ข ห ค ฬ คอ ฅ ฮ ฆ

ตารางท 1 ตารางตวอยางการเขารหสดวยกญแจรหส “ง”

เมอนำขอความทตองการจะเขารหส เชน “ทดสอบ” ผานการเขารหสกจะไดขอความวา “ฝบขฅภ” เมอผทไดรบขอความทราบกญแจรหสวา คอ “ง” กจะสามารถถอดรหสไดเปนขอความทถกตอง ในกรณภาษาไทยทมสระ และวรรณยกตอาจจะใชกรรมวธในการเขารหส/ถอดรหส และกญแจสรางเปนตารางแยกขนมาตางหากสำหรบสระและวรรณยกต หรอจะนำสระและวรรณยกตมาประมวลผลรวมในกลมเดยวกนกบพยญชนะทง 44 ตวกได ทงนขนกบการออกแบบ และระดบของความตองการความปลอดภยในการรกษาความลบ

อยางไรกดจะเหนวาในกรณทเราใชกญแจโดยการแทนทอกษรดวยอกษรทสลบลำดบเพยงครงเดยวอาจจะมความปลอดภยไมมากนก เนองจากหากมผตองการจะทำลายการการเขารหส มความอดทนมากพอกจะสามารถทดลองทำลายการเขารหสโดยการสลบลำดบของอกษรเรมตนจากสลบ 1 ลำดบ, 2 ลำดบ,3 ลำดบ ตอไปเรอยๆ จนสามารถทำลายรหสได ซงโอกาสในการสลบลำดบมเพยง 43 ลำดบเทานนในกรณตวอยางน วธทจะเพมความปลอดภยในการรกษาความลบนนคอการเพมขนตอนในการสลบลำดบหรอเพมจำนวนครงในการสลบลำดบ เชนเมอไดขอความทเขารหสในขนแรกแลวใหนำไปเขารหสซำอก


ครง โดยในครงนจะสลบลำดบใหม ซงอาจจะเปนลำดบท 3 ดงนนหากผทตองการจะถอดรหสตองการจะทำลายรหสโดยใชวธการแบบทอๆ (Brute force) นกเจาะทำลายรหสจะตองทดลองพยายามถง 1849รปแบบ (43 x 43) ดงนนทานผอานจงจะพอมองเหนวายงความเปนไปไดในการสลบทของอกขระ และความยาวของกญแจเพมมากขนเทาใด โอกาสทรหสจะถกทำลายไดกจะมนอยลงเทานน5 แตขอจำกดทจะจำกดไมใหกญแจยาวไมมทสนสด คอ เวลาทใชในการประมวลผลเพอทจะเขารหส และถอดรหสเมอมกญแจรหสทถกตอง

แตทวาปญหาเรองการทำใหการสอสารนนเปนความลบนนยงมปญหาอยอกหนงเรอง คอ การทจะทำใหบคคลภายนอกไมสามารถทราบไดวากญแจรหสคออะไร ในกรณทกรรมวธการเขารหสและถอดรหสเปนแบบสมมาตร (Symmetrical algorithms) หมายความวากญแจการเขารหส และกญแจถอดรหสเปนกญแจอนเดยวกน ทำใหตองมความเสยงเมอตองการสงขอมลใหทงสองฝายทราบเกยวกบกญแจรหส ซงสามารถแกไขโดยใชกรรมวธการเขารหสและถอดรหสเปนแบบอสมมาตร (Asymmetrical algorithms) โดยกรรมวธในการเขารหสและถอดรหสใชกญแจสองดอก คอกญแจเขารหส และ กญแจถอดรหส สำหรบกญแจเขารหสทเปนคกบกญแจถอดรหสนนสามารถเปดเผยใหทราบไดโดยทวไป ดงนนในจงมชอเรยกวา กญแจสาธารณะ (Public key) สวนกญแจถอดรหสนนจะไมเปนทเปดเผย ดงนนจงเรยกวา กญแจสวนบคคล (Private key) ฉะนนใครกตามททราบกญแจสาธารณะจะสามารถเขารหสโดยกญแจสาธารณะแลวสงขอความเขารหสไปแตเฉพาะผรบทมกญแจสวนบคคลเทานนจงจะสามารถถอดรหสได

กญแจสาธารณะ (ผรบ) กญแจสวนบคคล(ผรบ)

กรรมวธเขารหส กรรมวธถอดรหส

ขอความปกต ขอความเขารหส ขอความปกต

รปท 7 กระบวนการเขารหสแบบอสมมาตรา

1 ปจจบนความยาวของกญแจทไดรบการยอมรบวามความปลอดภยสงมความยาวรหส 1024 บต หรอ128 ตวอกขระ


การปกปองและรกษาความถกตองของการสอสาร

สำหรบกรณการพสจนยนยนความถกตอง นาเชอถอวาเปนขอความททงสองฝายตองการสอถงกนจรงมไดถกดดแปลง แกไข หรอตกหลน สญหาย ไปบางสวน หรอทงหมดในระหวางการสอสารถงกนนนสามารถทำไดโดยการใชกรรมวธเพอประมวลเปนผลสรปรวมของขาวสาร (Hash function)ไดออกมาเปนขอมล หรอขาวสารชดหนง (Checksum หรอ Digital summary) ถาจะอธบายใหงายๆ ใหทานผอานลองนกดวาคลายกบการสงโทรสารทมกจะมใบปะหนาสรปวาเอกสารทสงมทงหมดกหนา และทเอกสารแตละหนาจะเขยนวาเปนหนาทเทาไรจากทงหมด เชน 1/4, 2/4, ..., 4/4 และทปลายเอกสารในแตละหนาจะแสดงขอความสนๆ ทขนตนในหนาถดไป สำหรบในกรณของกรรมวธการประมวลผลสรปรวมขาวสาร เมอผรบไดรบขาวสารนน แลวนำขาวสารนนไปประมวลผลดวยกรรมวธเดยวกนกจะทราบวาผลสรปรวมขาวสารคออะไร และหากคาทไดนนแตกตางจากคาทกำกบมาจากทางฝงผสง ผรบกจะทราบไดทนทวาขาวสารทไดรบมความผดปกต ไมถกตอง ผรบกเพยงตดตอผสงใหสงขาวสารเดมซำอกครงหนง

ขอความ ............................> กรรมวธประมวลผลสรป ............................> ขอความ + ผลสรปรวมขาวสาร

ขอความ + ผลสรปรวมขาวสาร(ผสง) เปรยบเทยบ

......................................> กรรมวธประมวลผลสรป ....................................> ผลสรปรวมขาวสาร(ผรบ)

การยนยนตวตนทแทจรงของผสงสารและผรบสาร

ในหวขอสดทายทเราจะตองคำนงถงในมาตรการการรกษาความปลอดภยในการสอสาร คอ การยนยนตวตนทแทจรงของผสงสาร และรบสาร ซงวธการนกคอการใชลายมอชอดจตอล (Digital Signature) ซงวธการสอสารจะคลายกบการเขารหสโดยทวไปเพยงแตในขนตอนการเขารหสจะใชกญแจรหสสวนบคคลของผสงเพอทำกรรมวธการเขารหส เมอขอมล ขาวสารไปถงยงผรบ สวนผรบจะใชกญแจสาธารณะของผสงถอดรหสหากผลสรปรวมขาวสารทไดหลกการถอดรหสไดออกมาอยางถกตองกจะเปนการยนยนวาผสงเปนผสงขาวสารทแทจรง


กญแจสวนบคคล (ผสง) กญแจสาธารณะ (ผสง)

กรรมวธเขารหส + ลงลายมอชอ กรรมวธถอดรหส + การรบรองลายมอชอ

ขอความตนฉบบ ขอความเขารหสพรอมลงลายมอชอกำกบ ขอความทผานการรบรอง

รปท 8 กระบวนการสรางและตรวจสอบการลงลายมอชอดจตอล

การวางมาตรการการรกษาความปลอดภยในองครวม

จากทกลาวมาในขางตนเปนเพยงมาตรการในการรกษาความปลอดภยในกระบวนการสอสารเทานน แตวาการโจมตตอระบบรกษาความปลอดภยนนอาชญากรจะใชวธการหลายรปแบบ เชน การวางกบดก การลกลอบดกจบขอมล การใชโปรแกรมเพอควบคมเครองคอมพวเตอรอน (Bot and Drone) ฯลฯ ดงนนจงจำเปนทผทวางระบบรกษาความปลอดภยจะตองระลกไวเสมอระบบรกษาความปลอดภยจะแขงแกรงทสดเทากบจดทออนแอทสดในระบบ ฉะนนการวางนโยบายเพอสรางเสรมความปลอดภยในเครอขายคอมพวเตอร การใหความรแกผปฏบตงาน ผใชงาน และผทเกยวของ การตรวจสอบอปกรณเครองใช การควบคมการเขาถงและการใชงานอปกรณตางๆ โดยรอบคอบ และการตรวจสอบโปรแกรมทใชงานตางๆจงตองไดรบการพจารณา และมมาตรการควบคมทเหมาะสม ซงโดยหลกแลวจะสามารถแบงไดเปน3 สวน คอ6

การควบคมการบรหารจดการ (Administrative controls)การควบคมการพฒนาโปรแกรม (System development controls)การควบคมการปฏบตการ (Processing controls)

การควบคมในระดบการบรหารจดการจะเปนการควบคมในเชงการวางกรอบนโยบาย ตลอดจนถงกรอบวธปฏบตงานทเกยวของในระบบคอมพวเตอร ซงไดแก

6โปรดศกษารายละเอยดจากวารสารยตธรรมคขนานฉบบท 1, 1 พ.ย. 2549


การวางมาตรการรกษาความปลอดภยของทรพยสน และการเขาใชงานระบบคอมพวเตอรและขอมลการกำหนดกรอบวธปฏบตและนโยบายในการใชงานระบบคอมพวเตอรขององคกรสำหรบพนกงาน การควบคมการกระจาย การแจกจายผลลพธ และรายงาน การกำหนดชวงเวลาในปฏบตงานเพอจะไดพบสงผดสงเกตไดงายขนในกรณทมการปฏบตงานนอกเหนอจากชวงเวลาทกำหนดการกำหนดขอบเขต และแบงแยกอำนาจ การตรวจสอบซงกนและกนระหวางหนวยงาน หรอผทปฏบตงานการควบคมการใชงานในระบบเครอขาย และในระบบอนเตอรเนต

การควบคมการพฒนาโปแกรม การพฒนาระบบงานคอมพวเตอรไมวาจะเปนการเขยนโปรแกรมขนมาสำหรบการทำงานโดยเฉพาะสำหรบองคกร หรอการซอโปแกรมสำเรจรปมาเพอปรบใชกบงานขององคกร สงทองคกรตองสนใจควบคมดแล คอ

เอกสารประกอบของการพฒนาระบบ และคมอการการใชงานของระบบการทดสอบโปรแกรม และระบบอนๆ ทเกยวโยง

การควบคมในการปฏบตการ การควบคมในการปฏบตการเพอเปนการรบประกนวาการปฏบตงานของระบบจะมความถกตอง ครบถวน โดยผทมอำนาจในการสงการเทานน ซงการควบคมในจะควบคมในทกกระบวนการของการปฏบตงานตงแตการปอนขอมลเขา การปฏบตงานตามชดคำสง การแสดงผลและรายงาน ตลอดจนรวมถงการควบคมการปรบปรงขอมลทกระทำกบแฟมขอมลและฐานขอมล ตวอยางในการตรวจสอบทเปนไปได อาทเชน

ในขนตอนของการปอนขอมลเขาจะตองมการควบคมทสำคญ คอ การปอนขอมลใหครบถวนการตรวจสอบความถกตองของขอมลทปอนเขาไปในขนการปฏบต ในบางครงกอนทระบบจะดำเนนการประมวลผลตอ ระบบจะถามถงรหสพนกงาน และรหสอนมตในขนของการรายงานผล ระบบจะตองมการควบคมเพอใหแนใจวาผลลพธจากการประมวลผลจะถกสงไปยงผทมสทธไดรบขอมลนนอยางแทจรง

การตรวจสอบ คอ วธปฏบตเพอใหเกดความมนใจวาการวางมาตรการนโยบายในการใชงานระบบ การใชงานระบบ ระบบทปฏบตงานอย และมาตรฐานในการควบคมเปนไปอยางถกตอง เหมาะสมและรดกมตามสมควร เครองมอและวธการเพอการตรวจสอบสามารถแยกเปนประเภทตางๆ ไดดงน

การตรวจสอบโดยใชขอมลทดสอบการตรวจสอบคำสงปฏบตงานในขนตอนตางๆการตรวจสอบการปฏบตงานใหหนวยงานสมมต หรอลกคาสมมตการใชโปรแกรมเพอชวยในการตรวจสอบ


แหลงขอมลเพอการอางองและศกษาเพมเตม

http://electronics.howstuffworks.com/question250.htm, Is it possible to detect if someone is illegallyusing my phone line?, 27 Apr. 2007.http://www.pgpi.org/doc/pgpintro/, How PGP works, 17 May 2007.http://www.skn.ac.th/a_cd/syllabus/router.html, เราทเตอร, 30 Apr. 2007.http://www2.cs.science.cmu.ac.th/cs202/document/cs202_2.pdf, การสอสารขอมลเบองตน (Data Communication), 6 May 2007.Axis Communications AB, http://www.axis.com/documentation/whitepaper/security.pdf,Communication Security. - available techniques., 24 Feb. 2003.Canadian and International Industrial Security Directorate (CIISD), http://www.ciisd.gc.ca/text/os/csc-e.asp, Communication Security (COMSEC), 27 Apr. 2007.Computer Science and Telecommunication Board, Division on Engineering and Physical Sciences,National Research Council, Cybersecurity Today and Tomorrow: Pay Now or Pay Later, NationalAcademy Press, Washington, D.C. 2002.Marshall Brain, http://electronics.howstuffworks.com/telephone.htm, How Telephones Work, 27 Apr.2007.Ross J. Anderson, Security Engineering: A Guide to Building Dependable Distributed Systems, JohnWiley & Sons Inc., 2001.Steven Levy and Brad Stone, Newsweek, Grand Theft Identity, Page 42 – 48, 5 Sep. 2005.Tom Harris, http://electronics.howstuffworks.com/wiretapping.htm, How Wiretapping Works, 27 Apr.2007.จตชย แพงจนทร, Master in Security, อรรณพ ขนธกล (บรรณาธการ), อนโฟเพรส (Infopress),บรษท ไอดซ อนโฟ ดส- ทรบวเตอร เซนเตอร จำกด, นนทบร, มนาคม 2550.ปรญญา หอมเอนก, http://acisonline.net/article_prinya_eweek_150749.htm, กรณศกษาเกยวกบอาชญากรรมคอมพวเตอร และ การใชกฎหมายการกระทำผดเกยวกบคอมพวเตอรในกระบวนการยตธรรมของประเทศเกาหลใต (Case Study : Cyber Crime and IT Law in South Korea), 27 Apr. 2007.ศรวรรณ อภสรเดช, http://www.thaicert.nectec.or.th/paper/encryption/pgp.php, การเขารหสอ-เมลและเซนรบรองดวย PGP, 17 May 2007.



1 ทมา JUDY Pearsall (ed) The Concise Oxford Dictionary 10th edition (Oxford University Press Oxford 2001) 11412 Samuel P Huntington ไดเขยนหนงสอ Soldier and the State (Harvard University Press) ในป 1957 หรอ 12 ป หลงสนสดสงครามโลกครงทสอง ซงโลกกำลงเผชญกบภยจากสงครามรปแบบใหมทเรยกวา “สงครามเยน (Cold War) อนเปนความขดแยงระหวางคายประชาธปไตยทมสหรฐอเมรกาเปนแกนนำ กบสหภาพโซเวยตรสเซย (ชอในขณะนน) ทมการปกครองดวยลทธคอมมวนสต ซงสหรฐอเมรกาประเทศท Huntington เปนพลเมองอยนนบทบาทของทหารกบการเมองมมากอยางนาเปนหวงวาจะมผลกระทบตอความเปนประเทศเสรนยมทนาจะถงคราวแหงการพจารณาจำกดบทบาทของกองทพใหอยในขอบเขตทสมควร3 ทมา http://kingsofwar.wordpress.com/2007/10/17/the-paucity-of-professionalism/4 Gordon Marshall ไดใหนยามคำวา corporate society คอ การทสงคมหนงๆ ไดใหโอกาสกลมผลประโยชนทเปนองคกรขนาดใหญและมอทธพลสงไดเขามามสวนรวมในกระบวนการตดสนใจเพอสาธารณะทงในดานเศรษฐกจ การเมองและสงคม (ทมา Gordon Marshall Dictionary of Sociology(Oxford University Press Oxford 1998) 122


บทนำ

คำวา “ทหารอาชพ” เปนคำกลาวทตองอาศยการตความทงอยางกวางและอยางแคบตามบรบทของสงคมและวฒนธรรม (social and cultural context) ของแตละประเทศและระบอบการเมองการปกครองทแตกตางกนดงจะเหนไดชดเจนระหวางประเทศสงคมนยมคอมมวนสตและประเทศทมการปกครองในระบอบประชาธปไตยรวมไปถงประเทศทอยภายใตการปกครองโดยคณะผนำของกองทพททำใหบทบาทภารกจของทหารในความหมายของประเทศทมการบรหารปกครองแตกตางกนเหลานมรายละเอยดภารกจหนาทหลกและปลกยอยแตกตางกนออกไปตามเปาประสงคและพนธกจกองทพของประเทศนนๆ

อยางไรกดโดยเนอหาขอบขายความหมายทางวชาการทวไปแลว คำวา “ความเปนอาชพหรอทำอยางมออาชพ(professionalism)” มความหมายอนเปนทยอมรบทวกนวา หมายถง ความสามารถในการทำกจการงานใหสำเรจบรรลเปาประสงคตามลกษณะอาชพทเปนมาตรฐาน ซงเปนคำทตรงขามกบคำวา “มอสมครเลน(amateurs)”1 ทขาดความจรงจงหรอมความยงยนถาวรนอยกวา

หากพจารณาถงแนวความคดท Samuel P Huntington 2 ศาสตราจารยแหงมหาวทยาลยฮารวารด ผเคยเปนหนงในคณะทำงานดานความมนคงของอดตประธานาธบด Lyndon B Johnson ผลวงลบ ไดกลาวถง “ความเปนมออาชพของทหารหรอกองทพ” ไวในผลงานทไดรบการยกยองใหเปนงานเขยนทรงคณคา (classicwork) ในชอ Soldier and the State ถงความหมายของการบรรลความเปนทหารอาชพวา จะตองประกอบดวย3 ความชำนาญการ (expertise) ความรบผดชอบ (responsibility) และการมสวนรวมในการตดสนใจตอสาธารณะ (corporate)4

คำกลาวของ Huntington เทากบยนยนไดวาในระบอบประชาธปไตย ความเปนทหารอาชพจะไมถกตดขาดจากโลกภายนอกอยางสนเชง หรอแมแตจะมความพยายามใดๆ ทเปนไปเพอจำกดบทบาทขอบเขตของกอง


5 L W Pye ไดกลาวถงสวนดทกองทพไดเขามามบทบาทนำในการเปลยนแปลงทางสงคมบางสงคม (change agent) วา บางครงประโยชนของรฐบาลทหารคอการสรางแรงกดดนใหสงคมและเศรษฐกจเปลยนไปในทศทางทเปนความคาดหวงของสงคมสวนรวมไดอยางมประสทธภาพกวารฐบาลพลเรอน ดวยเหตปจจยทางความพรอมดานการจดระบบระเบยบองคกร เทคโนโลยตางๆ ทมอยแลว (ทมา M Janowitz The Military in the Politicaldevelopment of the New Nations (University of Chicago Press Chicago 1964) pp 75-83

ทพใหเปนองคกรเอกเทศ (autonomy) โดยมการควบคมดวยระเบยบกฎหมายทเขมงวดอยางทเขาใจกนผดๆเพราะนอกจากการกระทำทกลาวถงจะเปนสงทเปนไปไดยากในทางปฎบตแลว ในฐานะททหารและกองทพรวมถงภาคประชาชนและองคกรเครอขายสถาบนตางๆ จะตองอยรวมกนในโครงสรางใหญของระบบสงคมสงทรฐบาลซงมาจากการเลอกตงหรอทเรยกกนวา “รฐบาลพลเรอน” จะตองกระทำใหได คอ การจดวางตำแหนง “ทเหมาะสม” ในกรอบของการดำเนนกจกรรมตางๆ ใหทกภาคสวนไดเขามามสวนรวมอยางเปนธรรม ตามความรความชำนาญและความสามารถทมอยแตกตางกนออกไปเพอความมประสทธภาพในการบรหารจดการ ซงจะเปนกระบวนการหนงทจะลดทอนโอกาสททหารหรอกองทพจะเขามากาวกายหรอยงเกยวกบการเมองหรอในทางกลบกนยอมจะเปนการยากท “การเมอง” จะเขาไปแทรกแซงหรอทำลายความเปนเอกภาพของกองทพไดอยางทแลวๆ มา5

สำหรบการศกษาประเดนวาดวย “ทหารอาชพกบประชาธปไตย” น นอกจากจะดำเนนการศกษาวจยผานการคนควาเกบรวบรวมขอมลจากเอกสารอางองและหนงสอตำราทเกยวของแลว ยงไดรบความกรณาจากผแทนของสถานเอกอครราชทตตางประเทศบางแหงในประเทศไทย ทมบทบาททางดานการทหารในระดบแนวหนาในเขตภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ทไดกรณาใหขอคดเหนตอการปรบปรงพฒนากองทพของไทยอยางไมเปนทางการ เนองดวยทศนะความคดเหนสวนบคคลทไดรบมาน ผใหขอมลไมประสงคจะใหมการเปดเผยชอและสงกด เพราะสภาวการณทางการเมองการปกครองไทยในปจจบน (ขณะเขยนบทความพ.ย. 2550) ทางผใหขอมลเหนวายงมความลอแหลมและเกรงวาจะมผลกระทบตอความสมพนธระหวางประเทศ ทำใหการนำเสนอในสวนนจะกลาวถงประเดนตางๆ ทไดรบมาจากผใหขอมลในลกษณะเปนภาพรวมของความคดเหนทไดรบจากการสมภาษณผสมผสานเขากบขอเสนอแนะทางวชาการจากแหลงคนควาอนๆ ไปพรอมๆ กน

กองทพกบระบบการเมอง และกลมผลประโยชน

ทงนเพอใหเกดความเขาใจเกยวกบการดำเนนการไปสการพฒนากองทพใหเปนทหารอาชพภายใตการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนพระประมข สงทจะตองใหความสำคญและทำความเขาใจตรงกนในเบองตน คอ เรองวาดวยระบบการเมองในระบอบประชาธปไตยทมความซบซอนในแงความตองการทแอบแฝง (Hidden agenda) ไมตองตรงกนของกลมผลประโยชนตางๆ ในสงคม (vestedinterest groups) ซงกองทพเองดงไดนยามไวขางตนจดวาเปนกลมผลประโยชนในเชง “อำนาจ” และยงมบทบาทเปรยบไดกบเปนตวแสดงหนง (actor) ในฐานะผปกปองรกษาความมนคงแหงรฐ จงเกดภาพซอนของภารกจหนาทและพนธกจสำคญทมรปแบบเฉพาะ และไมอาจหลกเลยงการนำเสนอใหเหนถงความเกยวเนองสมพนธกบกลมผลประโยชนอนๆ ในสงคมรวมทงระบบการเมองทครอบทกภาคสวนของสงคมอย


6 Aristotle นกปราชญชาวกรกไดกลาวไวและแปลความเปนภาษาองกฤษไดวา Man is by nature a political animal (ทมา Antony Jay (ed) TheOxford Dictionary of Political Quotations (Oxford University Press 2001) 137 ทมา : โดย William C Mitchell & Randy T Simmons “Unromantic Side of Democracy” in Beyond Politics (Westview Press Oxford 1994) 41

ทงนระบบการเมองของประเทศไทยหรอประเทศใดๆ ในโลกหากใชแนวคดของ William C Mitchell และRandy T Simmons นกรฐศาสตรชาวอเมรกน จะเหนไดวา เปนเรองทสามารถพจารณาไดดวยการประยกตหลก “ทฤษฎทางเลอกทเตมไปดวยเหตผล (Rational Choice theory)” มาเปนแนวทางในการศกษาปญหาอปสรรคและรปแบบการกำหนดทศทางนโยบายหรอความเปนไปตางๆ ในสงคม (โปรดดภาพแสดงระบบการเมองถดจากนไปเพอประกอบการพจารณาดวย)

ดวยเหตผลความเชอทวามนษยในฐานะสตวสงคมและเปนสตวการเมองในขณะเดยวกน (political animal)6

ทมความสามารถในการคดพจารณาและตดสนใจเลอกทจะกระทำหรอไมกระทำสงใดโดยยดถอเปาหมายวธการ (Means Ends Approach) คอ เครองบงชประการหนงวา มนษยใชเหตใชผลในการตดสนใจดำเนนกจการทงหลายทงปวง

ในขณะทสงคมมนษยเตมไปดวยกลมผลประโยชนมากมาย และหากมองในระบบการเมอง ทง Mitchell และSimmons แสดงทศนะตามแผนภมตอไปนวามองคประกอบของกลมผลประโยชนหลกๆ ทเกยวของปฎสมพนธกนอยประกอบไปดวย

Security MaximizationBUREAUCRATS

Utility Maximization Profit MaximizationCONSUMERS ? PRODUCERS

POLITICTICANSVote Maximization

ภาพแสดงระบบการเมอง ( The Political System)7

(ก) ขาราชการประจำพนกงานของรฐ รวมทงกองทพ (ข) ผผลตซงกคอบรรดาพอคานกธรกจ ตามมาดวย

(ค) นกการเมอง และ (ง)ประชาชนในฐานะผบรโภค

ตามแผนภมขางตนจะเหนไดวา ทง Mitchell และ Simmons เปรยบเทยบระบบการเมองเฉกเชนเดยวกบ“ระบบตลาด” ในแขนงความรทางเศรษฐศาสตร นนคอ หนวยยอยๆ ของระบบตางมเปาหมายคอการไดรบ


ประโยชนสงสดในสงทตนเองตองการ โดยเครองหมายคำถามในภาพหมายถงการทแตละฝายมจดหมายหรอวตถประสงคสวนตนแอบแฝงซอนเรนอย (Hidden agenda)

(ก). ในทนขาราชการพนกงานของรฐ (Bureaucrats) รวมทงกองทพ ซงเปนองคประกอบสำคญในการขบเคลอนกลไกตางๆ ของสงคมและถอเปนเครองมอของนกการเมองในการบรรลวตถประสงคตามแนวนโยบายมหภาคทจะตองทำงานคขนานกนไป กมความตองการสวนตนอนเปนทรบรโดยทวไปวาอยในแงของความมนคงปลอดภยในอาชพหนาทการงาน จงไมนาประหลาดใจทมกไดยนคำกลาวถงขาราชการหรอพนกงานของรฐทหากสามารถตอบสนองนโยบายนกการเมองในทศทางทตองการไดกจะมความเจรญกาวหนาในอาชพการงาน สวนผทอยฝายตรงขามหรอเปนปรปกษตอนกการเมองทเขามามอำนาจกมกไดรบผลกระทบในทางไมพงปรารถนา

สงเหลานคอบรบททไมเพยงเฉพาะขาราชการหรอพนกงานของรฐของไทยจะตองประสบพบเจอ แตเปนปรากฏการณทางสงคมทวโลกกระทงทำให Mitchell และ Simmons กลาวเปนสำนวนภาษาองกฤษวามนคอดานมดของระบอบประชาธปไตย หรอ Unromantic Side of Democracy

คงไมจำเปนตองอธบายความประการใดใหเกนความจำเปน เพราะเปนททราบกนดวาการปรบตวของขาราชการไมวาจะเปนพลเรอน ตำรวจ ทหาร หรอพนกงานของรฐอนๆ จะตองมทกครงทเกดการผลดเปลยนอำนาจทางการบรหารของประเทศ เชน การปฎวตรฐประหาร หรอหากอยในยามปกตกคอ การไดมาซงรฐบาลใหมหลงการเลอกตงทวไปเชนทกำลงจะเกดขนในเดอนธนวาคม 2550 ทจะถงน

เหลาขาราชการและพนกงานของรฐมสงทกงวลใจอยกบตนเองเสมอนนคอ ความมนคงปลอดภยในสถานภาพและตำแหนงงานทตนเองครอบครองอย กระทงมคำกลาวตดปากเปนสำนวนทางการบรหารของไทยประการหนงวา “เมอใครมาดวยการเมอง กตองไปดวยการเมอง” อนเปนการสะทอนใหเหนถงกรรมวธในการสรางความกาวหนาในอาชพของขาราชการบางประเภทบางจำพวกทนอกจากความสามารถแลวปญหาในการเลนพรรคเลนพวก (cronyism) รวมไปถงการแอบองฝกใฝอำนาจทางการเมองถอเปนปจจยหลกแหงความสำเรจทไดรบความนยมยดถอปฎบตกนในหลายหนวยงานและองคกร แมแตกระแสขาวความขดแยงและการขาดเอกภาพในกองทพภายหลงการรฐประหารครงลาสดกปรากฎใหไดรบทราบกนทงในกรณการเผยแพรเอกสารลบของทางราชการทมอยอยางตอเนอง8 และยงมกระแสขาววาดวยความไมพงพอใจตอการแตงตงโยกยายนายทหารประจำปผานสอตางๆ เปนระยะๆ9 เปนตน

นคอสาเหตหลกหรอทมาของความตองการของคนสวนใหญในฝายขาราชการประจำพนกงานของรฐและกองทพทตองการจะธำรงรกษาเสถยรภาพความมนคงในหนาทการงานหรออกนยหนงคอ “อำนาจ” ไวกบ

8 ทมา หนงสอพมพบานเมอง ฉบบวนท 3 พฤศจกายน 25509 “การจดทพใหมของ พล.อ.อนพงษครงน ถอเปนการตระเตรยมกำลงรบศกภายในทอาจจะเกด ‘คลนใตนำ’ ได โดยเฉพาะเมอ ‘ความขดแยง’ ในกองทพมสงขน ภายหลง ‘โผทหาร’ ประจำป 2550 คลอดออกมา” (ทมา หนงสอพมพมตชน ฉบบ วนองคารท 13 เดอนพฤศจกายน พศ. 2550)


ตนเองหรอหนวยงานของตนใหยาวนานทสด ดงอกหนงตวอยางทปรากฎใหเหนจากแรงคดคานหรอกระแสตอตานทกครงในการมแนวความคดยบรวมโยกยายหนวยงานหรอการแปรรปรฐวสาหกจและองคกรของรฐทงหลาย อนเปนธรรมชาตของมนษยตามทฤษฎเกม (game theory)10 ทมนษยตางมความมงหวงทำการตดสนใจในสงทใหตนเองไดรบประโยชนสงสด ภายใตเงอนไขทกำหนดไวหรอในกรอบของสภาวะแวดลอมองคกรขณะนนๆ ซง Mitchell และ Simmons ใหความเหนตอสงทบรรดาขาราชการและพนกงานของรฐตางมคาดหวง ตรงกบคำในภาษาองกฤษทเรยกวา Security Maximization หรอการไดรบความมนคงปลอดภยในสถานภาพและความมนคงในอาชพการงานของตนนนเอง เมอคนเหลานเขาไปพวพนกบระบบการเมองจงทำใหเมอพจารณาเขาไปในกลองดำ (black box) หรอในแผนภมตรงกบเครองหมายคำถาม เทากบแสดงใหเหนวาตางฝายตางซอนเรนสงทตวเองตองการไวภายใน

(ข). ทางดานพอคาผผลตหรอนกธรกจตางๆ ซงกมอำนาจทนในสงคม (Producers) จะมบทบาทสงมากในการเกยวของกบการเปลยนแปลงทางการเมอง ดงเคยไดยนการวพากษวจารณของสอมวลชนและนกวเคราะหการเมองตางๆ อยเสมอวา นกการเมองรวมทงชนชนนำทางสงคมซงจำเปนตองรวมบคคลในกองทพกบพอคานกธรกจทมการกลาวกนวา มสายสมพนธตอกนประดจดงภาษตไทยทวา “นำพงเรอ เสอพงปา”

ดวยเหตผลของผลประโยชนทนกการเมองและชนชนนำทตองการเขามามอำนาจรฐ แตบางสวนยงคงขาดแคลนทนทรพยคาใชจายในการดำเนนกจกรรมทางเมอง จงทำใหสอดรบกบเปาหมายของพอคานกธรกจทตองการรกษาผลประโยชนทางการคาหรอสรางกำไรสงสดใหอยกบตนเองหรอกลมธรกจใหมากทสดดงจะเหนไดจากขอเรยกรองตางๆ ของกลมธรกจอตสาหกรรม การรวมตวเปนหอการคาทงของนกธรกจไทยและตางประเทศ อกทงขาวสารทเกยวของกบการยนขอเสนอขนราคาสนคาประเภทตางๆ ทามกลางภาวะเศรษฐกจทผนผวน11 ยอมเปนเครองยนยนความจรงนไดเปนอยางด

หากจะมองวาพอคานกธรกจในฐานะพลเมองทดจะตองแสดงความเสยสละใหสงคมใหมากทสด ยอมขดกบหลกปรชญาทางการดำเนนธรกจทจะตองแสวงหาผลประโยชนหรอกำไรสงสด (Profit Maximization) ซงทำใหหลายครงกลมคนเหลานมกถกคนสวนใหญในสงคมมองวาเอารดเอาเปรยบคนกลมอนๆ ในสงคมอยตลอดเวลา และหลายครงปญหา “ขาวยากหมากแพง” อนสบเนองจากการประกอบธรกจทไมมการเสยสละเทาทควรน รวมทงการทจรตประพฤตมชอบของนกการเมองและพวกพองมกเปนหนงในขออางของคณะปฎวตรฐประหารทนำมาใชเปนเหตผลของการลมลางอำนาจเดมอยเสมอ12

(ค). สำหรบในสวนของนกการเมอง (Politicians) ซงไดกลาวไวแลววามความใกลชดและมความสมพนธในลกษณะเกอกลกบบรรดาพอคานกธรกจตามกรอบแนวคด (paradigm) ของนกวชาการสหรฐทงสองทาน(Mitchell และ Simmons ) ทไดยกมาเปนอทาหรณ พบวาบรรดานกการเมองตางมความมงหวงสงสด คอ

10 ทมา Martin J Osborne ‘Nash Equilibrium theory’ in An Introduction to Game Theory (Oxford University Press 2003) 11-1211 ดงเชนขาวการขอขนราคาสนคาในหนงสอพมพไทยรฐ ฉบบวนท 24 ตลาคม 2550 ความตอนหนงทวา “นายยรรยง พวงราช อธบดกรมการคาภายใน เปดเผยวา ขณะน มผผลตสนคาอก 10 รายยนเรองขอปรบขนราคามายงกรมการคาภายใน”12 ทมา คอลมน ดลยภาพดลยพนจ โดย นวลนอย ตรรตน หนงสอพมพ มตชน วนท 01 พฤศจกายน พ.ศ. 2549


การไดรบการเลอกตงกลบเขามาทกครง ดวยคะแนนเลอกตงทมนใจวาจะสามารถทำใหตนเองไดรบเลอกอยางแนนอน (vote maximization) ซงมกเปนปญหาใหทางปฎบตทคณะกรรมการการเลอกตง (ก.ก.ต.) ทงของประเทศไทยเองและประเทศอนๆ ทวโลก จะตองคอยสอดสองดแลการกระทำการทจรตหรอประพฤตมชอบในการเลอกตงของนกการเมองทมมากมายหลายรปแบบ และมแตจะพฒนาวธการรวมไปถงกลเมดเดดพรายทกาวหนาลกซงขนไปเรอยๆ

อนเปนสงสำคญททางสำนกงานคณะกรรมการการเลอกตงและผเกยวของไมอาจนงนอนใจหรอใชการแกปญหาเฉพาะหนาในการเลอกตงเปนคราวๆ ไปได แตจะตองมการศกษาวจยหาความรถงเลหเหลยมกลโกงตางๆ พรอมทงพฒนาแนวทางวธการทจะสามารถนำมาปรบใชกบสงแวดลอมทางสงคมและวฒนธรรมเฉพาะของประเทศไทยใหไดมากทสด โดยปราศจากการแทรกแซงจากผมอทธพลทงทางการเมองชนชนนำในสงคมและกองทพ13 ทมกมขอกลาวหาใหไดรบทราบทางสอมวลชนแขนงตางๆ อยเสมอเมอฤดกาลการเลอกตงมาถง

แมวาจะยงไมมขอสรปแนชดวาจะมการทจรตการเลอกตงเกดขน แตสงททางคณะกรรมการการเลอกตงไดวางกรอบแนวทางปองกนไวดงปรากฏเปนขาวสารในหนาหนงสอพมพและสอหลากหลายแขนง เปนสงทยนยนไดดวา การเลอกตงในวนท 23 ธนวาคมน มแนวโนมของความเปนไปไดในการทจรตการเลอกตงคอนขางสงจากปรมาณพรรคการเมองททราบตวเลขอยางเปนทางการวา จะมพรรคการเมองสงสมาชกเขารบการเลอกตงเปนสมาชกสภาผแทนราษฎรสงถงเกอบ 70 พรรคการเมอง และยงมกฎกตกาตางๆ รวมทงกรรมวธการแบงเขตเลอกตงใหมของทาง ก.ก.ต. ททำใหมกระแสขาวถงการรอมชอมกนระหวางพรรคการเมองทเปนพนธมตรรวมกน ในภาษาตลาดทรจกกนในนามของคำวา “ฮว” นนเอง14

ทำใหความยากลำบากในการปฎบตงานของเจาหนาทควบคมดแลการเลอกตงและสวนงานอนๆ ทเกยวของทงขาราชพลเรอน ตำรวจและทหารในทองถนจะตองเปนไปดวยความรอบคอบและบรสทธยตธรรม ไมแทรกแซงหรอรเหนเปนใจกบฝายหนงฝายใด เพอลดเงอนไขการบรรลผลการดำเนนการในทางการเมองของผไมหวงด และมใหเปนอกเงอนไขในการลมลางระบอบประชาธปไตยไมวาจะมาจากฝายใดกตาม

(ง) กลมสดทายคอกลมประชาชนหรอผบรโภค (Consumers) ซงมกถกมองเปนกลมทจะไดรบผลกระทบจากความเปลยนแปลงทางการเมองมากทสด เนองจากอำนาจตอรองเทาทผานมาในบรบทของสงคมไทยแมจะมองคกรคมครองสทธเสรภาพ และองคกรคมครองผบรโภคแขนงตางๆ จดตงขนมา แตในการทำหนาทตรวจสอบและบงคบใชกฎหมายใหเปนไปตามระเบยบกฎเกณฑทกำหนดไวเปนไปดวยความยากลำบากดวยขออางทมกไดยนอยเสมอถง การขาดแคลนงบประมาณ กำลงคน และเครองมอวสดอปกรณ กระทงกลายเปนขออางทมกลอเลยนกนวา “เปนการทองจำจนขนใจ”

13 กองทพปฎเสธขอกลาวหาทมกระแสขาวการสงกองกำลงปฎบตการพเศษลงพนทบางจงหวดในแถบภาคเหนอและตะวนออกเฉยงเหนอเพอควบคมหรอขมขฝายตรงขาม (หนงสอพมพ บางกอกทเดย ประจำวนพฤหสบดท 15 พฤศจกายน 2550)14 ทมาจากคอลมน หลกพนทเลอกตง เกมฮวการเมอง ในหนงสอพมพบางกอกทเดย ฉบบวนท 3 พฤศจกายน 2550


อยางไรกตามกลมประชาชนผบรโภคซงเปนคนสวนใหญของสงคม และมสวนทบซอน (overlap) กนกบสมาชกของระบบการเมองทงสามกลมทกลาวถงแลวขางตน เพราะไมวาจะเปนขาราชการ พนกงานของรฐบคลากรในกองทพ พอคานกธรกจ นกการเมอง ตางเปนสมาชกสวนหนงของสงคมเชนเดยวกน

จงถอไดวา กลมประชาชนผบรโภคมความสำคญและเปนกลไกขบเคลอนทางการเมองทดเทยมกบภาคสวนอนๆ เพราะในระบบจดการบรหารสมยใหมทใหความสำคญตอลกคา (client) ตามหลกการแหงธรรมาภบาล(good governance) เปนสงทไดรบการนำมาใชปฎบตกนอยางแพรหลาย กระทงในบางสงคมถงกบมการตรากฎระเบยบขอบงคบเปรยบเสมอนพนธะสญญาของขาราชการหรอพนกงานของรฐทจะตองใหบรการตอประชาชนหรอลกคาทมาตดตอสมพนธดวย เพอเปนหลกประกนของคณภาพการใหบรการ เชน การกำหนดมาตรการของการรองทกข ตลอดทงมาตรฐานและความคมคาทงเวลาและคาใชจายทผเขามาตดตอสมพนธกบองคกรตองเสยไป ดงตวอยาง The Citizen Charter ของประเทศสหราชอาณาจกร15 ซงหากจะพจารณาถงสวนทจะสามารถนำมาปรบใชกบกองทพได นาจะเปนเรองของการพฒนาไปสประมวลจรยธรรม (codeof conduct) ทกองทพเองกมวสยทศนและมมมองตอการทำหนาทเพอสงคมและประชาชนอยกอนแลวดงปรากฎเปนคำขวญของกองทพบกไทยทวา “เพอชาต ศาสน กษตรย และประชาชน”16

ยงกวานน การเปดโอกาสใหประชาชนไดเขามามสวนรวมในการบรหารจดการตามระบบวธการ “กระจายอำนาจ” เพอใหองคกรภาครฐสามารถตอบสนองความตองการของภาคประชาชนใหมากทสด จดเปนอกหนงหลกประกนของการเนนยำถงรการรเพมพนะบบตรวจสอบและคานอำนาจให ประชาชนไดเขามามสวนในการปกปองพทกษสทธของตนเองมากขน รวมทงการเรยกรองทจะสามารถเขาไปมสวนรวมในการตรวจสอบการบรหารจดการของกองทพในสวนทไมกระทบตอความมนคงของชาตดงเชนปญหาขอสงสยในเรองการจดซออาวธยทโธปกรณตางๆ ทมกเกดปญหาขอถกเถยงถงเรองของความโปรงใสและผลประโยชนตางตอบแทนทยากตอการพสจนตรวจสอบถงทมาทไปหากทางกองทพไมใหความรวมมอหรอยอมรบใหมการตรวจสอบเกดขน ดวยเหตผลในแงสถานะทางสงคมและขออางวาดวยความมนคงทมกไดรบทราบกนอยเสมอมา

มาตรการ เชน การทำประชาพจารณ (Public Hearing) หรอการเปดใหมการรบฟงความคดเหนของประชาชนในหลากหลายสาขาอาชพ รวมทงจากผทเกยวของทงในภาคประชาชน แวดวงวชาการและระดบนโยบายเปนสงทประเทศไทยไดเรมนำมาใชจากขอกำหนดทปรากฏอยในรฐธรรมนญฉบบป พ.ศ. 2540 โดยเฉพาะโครงการขนาดใหญของรฐ (Mega Projects) ทสงผลกระทบตอชวตความเปนอยของชมชนหรอสงคม แมจะยงไมเปนทยอมรบถงประสทธภาพจากการดำเนนการดงกลาวมากนกกตาม กตองถอเปนจดเรมตนทเชอวาจะมการทบทวนพฒนาใหเกดผลเปนทนาพงพอใจในทางปฎบตตอไป ทอาจกนความไปถงประเดนนโยบายดานความมนคงทนาจะเปนโอกาสสำคญทจะนำพาใหกองทพและภาคประชาชนไดมสวนในการ

15 ทมา Howard Elock “What Price Citizenship? Public Management and the Citizen’s Charter” in J.A. Chandler (ed) The Citizen’s Charter(Darmouth, Sydney) 1996: 2516 ทมา http://www.rta.mi.th/index1.asp


17 ทมา อมร วาณชววฒน ‘สภาพการณและปญหาอปสรรคในการปฎรประบบราชการ เพอววฒนส ธรรมาภบาล’ ใน วารสารยตธรรมคขนาน ปท 2ฉบบท 1 เดอนกรกฎาคม 2550 หนา 7418 ผบญชาการทหารสงสดมอบนโยบาย ผบ.เหลาทพประจำป 2551 “อนพงษ” ยำทหารอาชพ ไมยงเกยวการเมอง ตอไปจะทมเทสรรพกำลงและทรพยากรทงหมดลงไปแกปญหาชายแดนใตอยางบรณาการ ยนยนการเขาไปเกยวของเลอกตงตามคำรองขอจาก กกต.และคำสงรฐบาลเทานน (ทมาhttp://parcy.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=102100 )19 ทมา http://www.bangkokbizweek.com/20060905/localbiz/index.php?news=column_21694806.html

ปฎสมพนธกนอยางใกลชดมากยงขน และหากกองทพมความพรอมในการใหรายละเอยดขอมลตางๆ อยางครบถวนและชดเจน ยอมทำใหปญหาความหวาดระแวงสงสยในเรองมบงควรตางๆ ลดนอยลงไปได17

จากกรอบการมองโดยอาศยตวแสดงสำคญ (Actors) ในระบบการเมองทง 4 กลม อนประกอบดวย ภาคประชาชน ภาคธรกจ นกการเมอง และระบบราชการรวมไปถงกองทพ ดงไดกลาวมาแลวขางตน จงพอจะนำมาเปนพนฐานในการคาดการณและวเคราะหไดดถง “บทบาทของทหารหรอกองทพในภาพรวม” ททงสงคมและผนำเหลาทพตางคาดหวงใหเกด “ความเปนวชาชพ”18 อนเปนสงททกฝายเชอมนวาจะตองเกดขนภายหลงการจดตงรฐบาลใหม ภายหลงการเลอกตงในเดอนธนวาคม 2550 โดยมจดเนนการสรางความเปนมออาชพใหกบกองทพในหลากหลายประเดนทจะตองนำมาพจารณา ทงประเดนทางดาน สงคม เศรษฐกจและการเมอง ดงนคอ

ประการแรก กองทพกบระบบสงคม

หากพจารณาในภาพรวมของระบบสงคม เชอวาการเปลยนแปลงทางการเมองทจะเกดขนจะไมสงผลถงขนาดขดรากถอนโคน (upheaval) ระบบสงคมสวนรวมทมรากฐานความเปนมาทางประวตศาสตรและพฒนาการอยางยาวนานได แมตลอดเวลาในชวงของการบรหารภายใตรฐบาลปจจบนของ พลเอกสรยทธ จลานนท จะมการรณรงคในแงของคณธรรม จรยธรรมใหเกดขนอยางกวางขวางในหมเยาวชนและประชาชนโดยทวไป อนเปนเงอนไขหนงของการทคณะรฐประหารไดใหเหตผลไว ถงความจำเปนทจะตองเขามาแกไขปญหาทเกยวของกนนอยางเรงดวน19 แตกรอบระยะเวลาประมาณหนงปเศษของการอยในวาระดำรงตำแหนงกอนจดใหมการเลอกตงทวไป ในวนท 23 ธนวาคมทกำลงจะมาถง ยอมไมเพยงพอทจะดำเนนการงานใดๆไดอยางเปนรปธรรมทชดเจนนก

อยางไรกตามตองถอวาการรเรมในหลายสวนทเกดขนจะตองมการสานตอดำเนนการจากรฐบาลใหมทจะเขามาบรหารประเทศตอไป มฉะนนแลวการแกปญหาและความคดรเรมตางๆ ทผานมาอาจตองสะดดหยดยง เสยหายทงในแงงบประมาณแผนดนทถกจดสรรลงไปกอนหนานน อกทงกำลงทรพยากรบคคลทมการยกยายถายโอนตามความรความชำนาญทอาจสญเปลาอยางนาเสยดาย

สำหรบรฐบาลทเขามาหลงการเลอกตงซงคาดการณกนลวงหนาวาจะเปนรฐบาลผสม คงจะเกดปญหาในการปรบแนวนโยบายทพรรคการเมองแตละพรรคมจดยดโยงของตวเองกบคำมนสญญาและแนวนโยบายทไดให


ไวกบประชาชนในการหาเสยงเลอกตงเขามาของพรรคตนทมตอประชาชนในพนท แมวาจากการพจารณาภาพรวมของการหาเสยงเลอกตงทปรากฎจะไมมพรรคการเมองใดพดถงการปฎรปหรอดำเนนการสรางความเปนวชาชพใหแกกองทพอยางชดเจน แตกเชอวาจะไมมความยากลำบากนกในการยบรวมนโยบายหรอผสานความคดทอาจมขอแตกตางเขาดวยกน เนองจากวตถประสงคของกลมการเมองและพรรคการเมองตางๆ แมจะมงเนนการแกปญหาความไมเทาเทยมกนทางสงคม นโยบายทเนนหนกใหความสำคญดานการศกษาอาชพ และสงเสรมคณธรรมจรยธรรมความสมครสมานฉนทภายในสงคม แตเชอวากลมการเมองภาคประชาชน (civil society) จำนวนหลายกลมจะตองมความพยายามเรยกรองและกดดนใหรฐบาลใหมหนมาทบทวนกจกรรมภารกจของกองทพเพอใหอยในกรอบทสงคมยอมรบได และเพอหลกเลยงการปฎวตรฐประหารมใหเกดขนอกเทาทจะกระทำได

ประการทสอง ภาพรวมปจจยทางดานเศรษฐกจทจะสงผลตอกองทพ

เปนทยอมรบและมการวพากษวจารณกนคอนขางมากถงปญหาวาดวยเศรษฐกจทเชอกนวาอาจมการถดถอยลงจากทเปนอยในปจจบน จากสภาวะเศรษฐกจโดยรวมของโลกและปญหาการถดถอยในระดบภมภาคทำใหหลายฝายคาดการณลวงหนาถงการทำงานของรฐบาลชดใหมทจะเขามารบหนาทการบรหารปกครองตอจากรฐบาลปจจบนวา เปนไปไดอยางสงทจะตองพบกบมรสมทางเศรษฐกจรอบใหมทอาจเปนไปไดทงในแงของความรนแรงและผลกระทบทจะตามมาในแงของปญหาเงนเฟอ ราคานำมนทถบตวสงขน และคาเงนบาททมองวามการเขามาโจมตจากผไมประสงค ด ดงทมการวเคราะหกนตลอดระยะเวลาหนงปเตมทผานมา กระทงธนาคารแหงประเทศไทยจำเปนตองเขามาแทรกแซงและดแลความเคลอนไหวของคาเงนเมอเทยบกบสกลหลกเชน ดอลลารสหรฐอเมรกา ปอนดสเตอรง ยโรและเงนหลกอนๆ ดวยมาตรการทางการเงนการคลงทเขมงวด

แมวามาตรการททางกระทรวงการคลงและธนาคารแหงประเทศไทยมความเชอมนวามความรดกมแตไดปรากฎเปนขาวรบทราบกนวาในทางปฎบตกอใหเกดการขาดทนจากการปองกนคาเงนบาทเปนจำนวนหลายแสนลานบาท เชอแนวารฐบาลและคณะทำงานทางดานเศรษฐกจของรฐบาลทเขามาใหมคงตองพจารณาไตรตรองอยางถถวนรอบคอบกอนทจะกำหนดแนวนโยบายใหมไมวาจะคงไวหรอยกเลกมาตรการตางๆ ทรฐบาลเดมไดวางกรอบเอาไว เพราะความลมเหลวในระบบเศรษฐกจรอบใหมไมเพยงแตจะสงผลตอการพฒนาประเทศในภาพรวมแตจะมผลทำใหการพฒนาปรบเปลยนกองทพทตองอาศยงบประมาณรายจายประจำปสงมากพลอยจะไดรบผลกระทบไปดวย

สงสำคญคอ การขนราคาสนคาและบรการทเปนปจจยแปรผนตรงตอคาครองชพของประชาชนในสงคมจะเปนสงทสะทอนศกยภาพของรฐบาลใหมไดเปนอยางดวาจะสามารถแกปญหาในระยะยาวไดดเพยงใดเนองจากการเรยกรองขนราคาสนคาและบรการของกลมผผลตและธรกจดานตางๆ ไดมมาอยางตอเนอง โดยในสถานะของรฐบาลทมาจากการเลอกตง เปนทรกนดถงการพงพาทนในการจดการหาเสยงเลอกตงทมกลมธรกจตางๆ เขาชวยเหลอดแลพรรคการเมองตางๆ ทงทางตรงดวยการสงคนของตนเขามาเปนนกการเมอง


20 การกลาวหานกการเมองทเปนแกนนำพรรคใหญๆ ในขณะนนวา รำรวยผดปกตและตองยดทรพย ทำใหนกการเมองเหลานนยอมถอนตนจากวงการเมอง หรอยอมใหพรรคการเมองของตนตกอยใตอาณต รสช.ทำใหแกนนำ รสช. หลายคนรำรวยขนอยางมหาศาล ซงตอมาศาลไดพพากษายกฟองนกการเมองการเลอกตงไดผลตามท รสช.วางไว โดยพรรคสามคคธรรมและพรรคใตอาณต รสช.ได ส.ส.สวนใหญหลงพธกรรมหลอกลวงประชาชนวา จะใหหวหนาพรรคสามคคธรรม นายณรงค วงศวรรณ เปนนายกรฐมนตร แตในนาทสดทายประธานสภา รสช. พล.อ.สนทร คงสมพงษ กลบนำชอพล.อ.สจนดา (รองประธานสภา รสช.) ขนทลเกลาฯ เปนนายกรฐมนตร ทมา หนงสอพมพมตชน วนท 15 พฤษภาคม พ.ศ. 255021 ภาพแหงการทประชาชนจำนวนมากนำดอกไมอาหารและเครองอปโภคบรโภคไปมอบใหกบทหารทรกษาการณอยในจดตางๆ ภายหลงเหตการณรฐประหาร 19 กนยายน 2549 แมมผทอาจไมประสงคดกลาวหาวา เปนยทธวธในการดงมวลชนจากการจดตงขนมาของกลมรฐประหารและผใหการสนบสนนทอยเบองหลง แตเชอวากระแสความไมพงพอใจตอการบรหารและกระแสสงคมทมการรกเราจากฝายตรงขามรฐบาลในขณะนน ยอมมสวนสงผลใหประชาชนจำนวนไมนอยแสดงออกเชนนน ซงเทากบเปนการยอมรบและเชอมนทจะใหทหารหรอกองทพเขามามบทบาทนำในการสรางความเปลยนแปลงในทกดานของสงคม

หรอเขาสการเลอกตงดวยตนเอง หรอแมแตการใหการสนบสนนทางออมดงเชนทผานมาทกยคทกสมย ในแงทนรอนคาใชจายตางๆ ในการหาเสยงหรอดำเนนกจกรรมตางๆ ของพรรคการเมองทงหลาย ยอมเปนสงทมอทธพลอยางยงตอการดำเนนนโยบายดานตางๆ ของรฐบาลใหมอยางหลกเลยงไดยาก ซงรฐบาลทเขามาจะตองลดประเดนเงอนไขเหลานลงใหเหลอนอยทสด มฉนนแลวหากการดำเนนการบรหารจดการผดพลาดหรอทำใหเกดความเสยหายทางเศรษฐกจเชนทเคยเกดขนในป พ.ศ. 2540 ยอมมโอกาสทจะทำใหเกดการแทรกแซงทางการเมองจากผทมศกยภาพในการนำการเปลยนแปลง (change agent) เชน กองทพ ในการเขามาจดระบบระเบยบเศรษฐกจสงคมการเมองใหมอกครง ซงไมมหลกประกนไดวาจะสรางความเปลยนแปลงในทางทดขนไดอยางมประสทธภาพมากนอยเพยงใด

ประการสดทาย ในแงของระบบการเมองไทยกบกองทพ

ระบบการเมองหลายพรรค หรอในรปแบบของรฐบาลผสม (coalition government) จะเปนปญหาสำคญตอเสถยรภาพของรฐบาล เพราะความไมมนคงและการตอรองทางการเมองทหากมพรรคเลกพรรคนอยรวมตวกนจดตงเปนรฐบาลเปนจำนวนมากเทาใด กจะยงทำใหเกดความแปรปรวนตอเสถยรภาพความมนคงของรฐบาลมากขนเทานน และจะมผลทำใหการปรบเปลยนแนวนโยบายรวมทงความรเรมทจะปรบปรงกองทพใหเปนทหารอาชพมความเปนไปไดคอนขางจำกด เชนเดยวกบปญหาทตอเนองมาจากการดำเนนนโยบายทางเศรษฐกจทอาจมความผดพลาดดงปรากฎในสวนของระบบเศรษฐกจกบกองทพทไดกลาวแลวขางตน เพราะนอกจากการปรบปรงพฒนากองทพจะถกมองวาเปนเรองสำคญรองลงมาเมอเปรยบเทยบกบปญหาเศรษฐกจทมแนวโนมความรนแรงทางดานวกฤตการณรอบใหมจากปญหาทลกลามมาจากภมภาคอนและปญหาการบรหารจดการภายในประเทศเอง ยอมมผลทำใหความคดตอการเขาไปดำเนนการใดๆ ทอาจกระทบตอการปรบปรงเปลยนแปลงโครงสรางกองทพยงคงเปนสงทนกการเมองไมประสงคทจะใหบงเกดขน เพราะอาจเกรงจะไดรบผลสะทอนกลบในทางทไมพงปรารถนา ดวยความสมพนธกบกองทพในระบบอปถมภเชงอำนาจ ( patron-client system) ทรจกกนดและยดถอยอมรบกนอยางยงยวดในชวงกอนการเปลยนแปลงทางการเมองกอนเหตการณเดอนตลาคม พ.ศ. 2516 และกอนเหตการณเดอน พฤษภาคม 253520 ไดกลบมามความชดเจนและเปนทยอมรบอกครงภายหลงเหตการรฐประหาร 19 กนยายน 254921


22 ในการประชมสภานตบญญตแหงชาต (สนช.)วนพธท 6 ม.ย. มวาระพจารณา รางพ.ร.บ.แกไขเพมเตมประกาศคณะปฏรปการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข (คปค.)ฉบบท 30 เรอง การตรวจสอบการกระทำทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (คตส.) ซงคณะรฐมนตรเปนผเสนอ โดยรางพร.บ.ดงกลาวมหลกการใหขยายเวลาการดำเนนการของคตส.เพอตรวจสอบเรองทคางพจารณา กำหนดใหคณะกรรมการฯ กรรมการ และบคคลซงไดรบมอบหมายจากคณะกรรมการตรวจสอบ ไมตองรบผดทงในทางแพงและทางอาญาในการกระทำทไดกระทำไปโดยสจรตและอำนาจหนาท โดยแกไขเรองกำหนดเวลาวา ใหคตส.ดำเนนการตรวจสอบเรองทยงไมแลวเสรจตอไป แตตองไมชากวาวนท31 ธ.ค. 2550 ทงนหากตรวจสอบไมแลวเสรจใหมการสงมอบสำนวนเรองทยงคางอยใหกบคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต(ป.ป.ช.) คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการฟอกเงน (ป.ป.ง.) ผวาการตรวจเงนแผนดน หรอหนวยงานอน เพอดำเนนการตามอำนาจหนาทของตนแลวแตกรณ (ทมา http://www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=68117 )23 สวนดสตโพล มหาวทยาลยสถาบนราชภฏสวนดสต ไดสำรวจความคดเหนของประชาชน กรณปฏวต 19 กนยายน 2549 โดยสอบถามความคดเหนของประชาชนทกสาขาอาชพทวประเทศ จำนวน 2,019 คน แบงเปนคนกรงเทพฯ 875 คน รอยละ 43.34 คน ตางจงหวด 1,144 คน รอยละ 56.66 ผลสำรวจดงกลาวพบวา มถงรอยละ 83.98 เหนดวยทจะใหมการปฏวต โดยแบงเปนคนกรงเทพฯ รอยละ 81.60 คนตางจงหวดรอยละ 86.36 โดยใหเหตผลวาเพราะความวนวายตางๆ จะไดยตลง ลดความตงเครยดทางการเมอง มเพยงรอยละ 16.02 เทานนทไมเหนดวยกบการปฏวตครงน เพราะจะทำใหภาพลกษณของประเทศแยลง ความเชอมนลดลง เมอถามวาการปฏวตครงนจะทำใหประเทศไทยเปนอยางไร รอยละ 75.04 ระบวาการเมองไทยดขน รอยละ 20.22 ระบวาการเมองไทยเหมอนเดม และมเพยงรอยละ 4.74 เทานนทระบวาการเมองไทยแยลง (ทมา http://www.matichon.co.th/matichon/matichon_detail.php?s_tag=01p0114210949&day=2006/09/21)24 แนวคดทฤษฎชนชนนำเรมตนจากความคดของนกสงคมวทยาอตาเลยนสองทานในชวงครสตศรรตวรรษท 19 อนไดแก Vilfredo Pareto และ GaetanoMosca ทพจารณาจากหนาประวตศาสตรจะพบวาสงคมมกถกปกครองดวยคนเพยงกลมเดยว (the few) คอ กลมชนชนนำของสงคมเสมอมา ซง Moscaมหนงสอทเขยนขนเปนภาษาอตาเลยนตงแตป ค.ศ. 1896 แตไดรบการพมพขนใหมเปนภาษาองกฤษในป ค.ศ. 1939 ในชอวา The Ruling Class (ทมาGordon Marshall Oxford Dictionary of Sociology (Oxford University Press Oxford 1998) 187

ทงนรปแบบการอปถมภในเชงอำนาจดงกลาวเปนผลมาจากความออนแอทางการเมองทมการมองกนวา สวนหนงนกการเมองเองเปนผสรางเงอนไขหรอเปดชองโหวใหเกดการรฐประหารขน แมแตการรฐประหารครงลาสด ลวนมเหตผลจากขอกลาวหาเกยวกบการประพฤตมชอบดานตางๆ ทกำลงอยในระหวางขนตอนชมลดำเนนคดของ คณะกรรมการตรวจสอบการกระทำทกอใหเกดความเสยหายแกรฐ (ค.ต.ส.)22 หรอแมแตหลายสำนวนทอยในความดแลรบผดชอบของหนวยงานทเกยวของกบขาราชการพนกงานของรฐและผดำรงตำแหนงทางการเมองโดยตรง เชน สำนกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต(ป.ป.ช.) รวมไปถงความเชอมนของประชาชนจำนวนไมนอยตอสถาบนทหารทอยคกบสงคมไทยมาตลอดประวตศาสตรแหงการกอกำเนดรฐชาต (nation state) เปนเหตผลหนงททำใหการรฐประหารทเกดขนไดรบการสนบสนนมากกวาการตอตานดวยความหวงของประชาชนทจะเหนการเปลยนแปลงในทางทดขน23

เหตผลหลกเหลานมสวนทำใหบทบาทและสถานภาพของกองทพทอยภายใตกรอบการควบคมของรฐบาลทมาจากพลเรอนไดถกยกฐานะใหมความโดดเดนในฐานะผเขามาจดระบบระเบยบของสงคมใหมตามความเชอของทฤษฎชนชนนำ (elite theory)24 ทเชอกนวาการเขามาปกครองคนสวนใหญของชนชนนำในสงคมดวยเพราะเหตผลของความสามารถในการจดระเบยบองคกรทมประสทธภาพมากกวาทงในแงของความรความสามารถและศกยภาพในเชงเศรษฐกจ และเปนไปตามความคาดหวงของสงคมทเชอมนในศกยภาพดานอนๆ ของกลมคนเหลาน ซงการปกครองโดยชนชนนำจะคงอยไดนานเทานานตราบเทาทสามารถสนองตอบตอความตองการ หรอคานยมความเชอ (values and beliefs) ของคนสวนใหญในสงคมได มฉนนกจะถกเขามาแทนทโดยผนำอนทสามารถสนองตอบหรอใหในสงทคนสวนใหญในสงคมมความตองการใหเกดขนไดมากกวา


25 คอลมน แทบลอยด หนงสอพมพไทยโพสต ประจำวนอาทตยท 28 ตลาคม 255026 พลเอกบญสราง เนยมประดษฐ ผบญชาการทหารสงสด (ผบ.สส.) และสมาชก คมช. ใหสมภาษณเมอวนท 13 พ.ย. ถงเสยงวพากษวจารณรางพระราชบญญตรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ....... ทใหอำนาจ ผอ.รมน. มากเกนไป และอาจขดรฐธรรมนญในเรองสทธเสรภาพวา เปนเรองหลายมมมอง คนทำเรองความมนคงมองอยาง คนทำเรองสทธมนษชนมองอกอยางทมา หนงสอพมพบางกอกทเดย ฉบบวนพฤหสบดท 15 พฤศจกายน 2550

แมวาจากการวเคราะหและคาดการณลวงหนาจะมความเปนไปไดทการจดตงรฐบาลนาจะมพรรคการเมองระดบกลางถงใหญรวมตวกนประมาณ 4 พรรคการเมอง แตรปแบบการยบรวมพรรคหรอการยายกลมการเมองทเกดขนตลอดเวลาตงแตกอนมพระราชกฤษฎกาจดใหมการเลอกตงทวไป กระทงถงวนรบสมครเลอกตง ไดเปนบทเรยนและเปนภาพสะทอนอยางชดเจนถง การตอรองผลประโยชนทางการเมองทหวหนาพรรคการเมองพรรคหนงถงกบกลาวตอผสอขาวทสมภาษณตนในทำนองวา “ความขดแยงทเกดขนหาไดเกดจากปญหาในเรองของอดมการณแนวความคด แตเปนเรองของผลประโยชนดานการเงนมากกวา” 25

โดยหากมองถงความสำคญของระบบการเมองตอภาพรวมของการบรหารประเทศ ยอมเปนภาระหนกของผดแลการจดการเลอกตงในการดแลจดการเลอกตงใหเปนไปโดยบรสทธยตธรรม ทสำคญอำนาจเชงสญลกษณของกองทพทยงคงมอยในฐานคตทวาเปนทพงสดทายของการแกปญหาการเมอง และอำนาจทเปนรปธรรมชดเจนในแงของการดำเนนการควบคมจดระเบยบสงคมตามประกาศกฎอยการศกทยงคงอยในอกหลายพนททวประเทศและตามรางพระราชบญญตความมนคงภายในราชอาณาจกร พ.ศ......26 ทอยในขนการพจารณาของคณะกรรมาธการสภานตบญญตแหงชาต ทำใหภาคประชาชนเองทจะตองมความรเทาทนนกการเมองและกลมผลประโยชนตางๆ ในสงคม เพอทการตดสนใจเลอกผแทนราษฎรจะเปนไปดวยเหตผลทมองการณไกลไปถงอนาคตขางหนามากกวาผลตอบแทนระยะสนจากการซอสทธขายเสยงทเชอกนวาจะมกนอยางหนกในการเลอกตงครงทจะถงน เพอจะเปนทางหนงทจะชวยจำกดวงของกองทพทจะเขามาเกยวของกบการเมองไดอกทางหนง

กระบวนทศนขอเสนอแนะในการปรบเปลยนกองทพใหเปนทหารอาชพ

ภายใตการเมองการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข และในฐานะทกองทพเปนองคกรหนงทมความสำคญทงในเชงประวตศาสตรและจากภารกจหนาทในปจจบนทภยคกคามดงเคยมจากการสรบในรปแบบดงเดมไดพฒนาเปลยนแปลงไปสการดำเนนกจกรรมทเปนภยตอความมนคงในรปแบบใหมทเรยกกนวาเปนลกษณะของการกอการราย (Terrorism) ยอมเปนไปไมไดทกองทพเองจะสถตยอยนงไมมการพฒนาปรบเปลยนตวเอง (dynamic) ไปตามกระแสความเปลยนแปลงทกำลงเกดขนนได

ทงนไมเพยงแรงกดดนภายในประเทศเทานนทมอทธพลตอการเรงเราใหเกดการเปลยนแปลงหรอการปรบตวขององคกรตางๆ ในสงคมรวมทงกองทพ แตในระดบนานาชาตถอไดวาอทธพลของคำวา “ธรรมรฐแหง


27 มความพยายามมาเปนเวลานานถงการทำใหโลกมรปแบบธรรมรฐหรอธรรมาภบาลกระจายตวออกไปในรปแบบลกษณธตางๆ เชน ความคดเหนแบบสดขวทจะใหมรฐบาลแหงโลกเกดขน (world government) หรอในตวแบบทไมสดโตงนกอยางขอคดเหนของ Stephen D Krasner (1983) ทตองการใหมองคกรระหวางประเทศเขามาดแลควบคมการดำเนนกจการภายในของประเทศตางๆ ใหเปนไปเพอความเปนธรรมและประโยชนของคนสวนใหญอยางแทจรง แมแตความคดทตองการใหเกดประชาคมแหงโลกทไมมขอผกมดแตเปนองคกรทคนในโลกมความผกพนรวมกน (Epistemic community)ดงเชนความคดของ Ann Florini (2000, 2003) ทมา Peter Dombrowski (ed) Guns and Butter: The Political Economy of International Security (LynneRienner Publishers London 2005) 428 นาย อนโตนโอ เดอ เฟเรย อ มายา เอกอครราชทตโปรตเกส ในฐานะประธานกลมประเทศสหภาพยโรป หรอ อย เปดเผยภายหลงหารอรวมกบตวแทนสำนกงานคณะกรรมการการเลอกตง หรอ กกต. ในการเขามาสงเกตการณการเลอกตงของไทยวา อยไดมอบหมายใหคณะทำงานมาสงเกตการณไมใช ตรวจสอบ หรอควบคมการเลอกตง และจะไมมการชแนะใดๆ ทงน ตงแตป 2543 เปนตนมาอยกเคยสงเกตการณการเลอกตงในทตางๆ ทวโลกมากกวา 60 ครง ซงเปนไปตามกตกาขององคการวาดวยความมนคงและความรวมมอในยโรป (Organization for Security and Cooperate in Europe -OSCE) ทประเทศไทยเปนสมาชกสมทบดวย ทมา หนงสอพมพมตชน ฉบบวนท 6 กนยายน 255029 เทาทตรวจสอบพบจากงานวจยสวนใหญของทงทางกองทพเองและนกวชาการทวไป มกนำเอาแนวคดของตางประเทศทงในยโรปและสหรฐอเมรกามาเปนแนวทางหรอขอเสนอแนะ อาท เชน ทฤษฎวาดวยการตดสนใจเชงกลยทธ ระบบการบรหารงานบคคลสมยใหม และการนำเทคโนโลยทกาวหนาเขามาปรบปรงการปฎบตงาน เปนตน30 ทมา คอลมนจปาถะวฒนธรรม ใน หนงสอพมพสยามรฐ ฉบบวนท 25 ตลาคม 2550

โลก” (global governance)27 เปนสงทนานาชาตซงตดตอดำเนนความความสมพนธในฐานะมตรประเทศกบประเทศไทยของเราเองใหความสำคญอยางยง แมประเทศเหลานจะไมแทรกแซงกจการภายในของประเทศไทยโดยตรง แตไดมกระแสเรยกรองใหประเทศไทยดำเนนการเปลยนแปลงไปในทางซงเปนทยอมรบของสากลในทกดานไมวาจะเปนระบบเศรษฐกจ สงคมและการเมองในระบอบประชาธปไตย ดงเชนการเขาพบผนำทางการทหารในชวงเวลาทผานมาของบรรดาทตานทตตางประเทศสำคญๆ หลายประเทศ ซงมกมขอคำถามถงกรอบเวลาและการสงเกตการณการเลอกตงทวไปทตองการเหนการนำประเทศไทยเขาสการปกครองในระบอบประชาธปไตยอยางเตมรปแบบในเรววน28

ในแงของการแสวงหาตวแบบเฉพาะ (model) ทเชอวามความพยายามจากทงนกวชาการทางดานการทหารและผเชยวชาญทเกยวของตางตองการใหมขนเพอเปนเสมอนเสนทางเดน (roadmap)ไปสการพฒนาใหกองทพมความเปนวชาชพนน หรออกนยหนงเพอวางกรอบจำกดบทบาทขอบเขตอำนาจของกองทพหรอทหารใหมความถกตองเหมาะสม ภายใตรฐบาลพลเรอนทมาจากการเลอกตงทวไปของประชาชน แตพบวาในหลายๆ ตวแบบ29ยงคงมความเปนอดมคตคอนขางสงและมกเปนการลอกแบบหรออาศยการดำเนนแนวทางตามกรรมวธของประเทศทพฒนาแลวเปนหลก ในทนจงจะเนนการนำเสนอขอแนะนำในประเดนทเหนควรปรบปรงเพอพฒนาการเปนทหารอาชพจากมมมองทไดรบจากการคนควายงแหลงขอมลทเกยวของพรอมทงขอมลเชงประจกษทไดจากการสมภาษณบคคลทมประสบการณตรงกบการพฒนาปรบปรงกองทพทประสบความสำเรจซงขอมลทไดรบในสวนนมขอจำกดทางดานการศกษาวจยบางประการดงไดกลาวถงกอนหนาน

เชอแนวาไมมผใดปฎเสธถงความสำคญของกองทพและเหนดวยวากองทพเปนสวนหนงทจะตองพฒนากาวหนาไปพรอมๆ กบทกองคาพยพของสงคม ดงเนอหาทปรากฏอยในเนอเพลงทไดยนคนหกนดวา“เมองกงวล” ซงแมยงมขอถกเถยงกนถงผแตงเพลงวาแทจรงแลวเปนพระราชนพนธของพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหวหรอเปนการประพนธโดยคณถนอม อครเศรณ30 แตเนอหาของเพลงดงกลาวไดสะทอนใหเหนถงความสำคญของกองทพรวมกบองคาพยพอนๆ ดงทอนรองตอนหนงทวา


“เมองใดไมมทหารเมองนน ไมนานเปนขา เมองใด ไรจอมพาราเมองนน ไมชาอบจน เมองใด ไมมพาณชยเลศเมองนน ยอมเกดขดสน เมองใด ไรศลปโสภณเมองนน ไมพนเสอมทราม”

การหยบยกประเดน “ความสำคญของกองทพ” มากลาวนำ มไดมเจตนาเพอใหผคดจะปรบเปลยนพฒนาความเปนมออาชพใหกบกองทพบงเกดความยำเกรงหรอเสมอนเปนการสรางเกราะปองกน ใหกบกองทพสำหรบใชเปนขออางตอตานการเปลยนแปลงใดๆ ทงสน

ในทางตรงขามการกลาวถงนมเหตผลเพอใหผทจะรเรมนำความเปลยนแปลงไปสกองทพจะตองมนใจวาไดมการสอสารอยางถกตองครบถวนกบบคลากรของกองทพในฐานะองคกรระบบราชการขนาดใหญทมความสลบซบซอน มวฒนธรรมองคกรเกยวของทงผลประโยชนและอำนาจเปนรปแบบเฉพาะ เพอใหบคลากรทงหมดเกดความเขาใจทถกตองวา “การพฒนาเปลยนแปลงกองทพ” ใหเปนทหารอาชพ มใชการรดรอนสทธอำนาจหนาทหรอทำใหกองทพตองดอยสถานภาพเมอเทยบกบหนวยงานหรอองคกรอน ดงทมการกลาวหากนในหลายเวปไซตและหองสนทนาทางอนเตอรเนต31ภายหลงเหตการณรฐประหาร 19 กนยายน 2549 ของบรรดาผมความไมพงพอใจตอการรฐประหาร ดงมความเหนบางสวนเขาใจวา เหตผลของการรฐประหารประการหนงเปนเพราะองคกรตำรวจในฐานะคแขงเรองอำนาจและการยอมรบทางสงคมกบกองทพเสมอมานน ไดทวความสำคญเปนอยางมากในรฐบาลภายใตการบรหารของ พ.ต.ท.ทกษณ ชนวตร ในขณะทกองทพ กลบถกลดความสำคญลง ดงเหนไดจากการแตงตงนายตำรวจเขาดำรงตำแหนงสำคญของรฐบาลและหนวยงานราชการองคกรอสระตางๆ ทงชวงรฐบาลทกษณสมยแรก (คณะท 54) และสมยทสอง (คณะท55) อกทงยงมการกลาวหาไปถงอำนาจนอกรปแบบจากการททหารบางสวนเขาไปมสวนเกยวของกบสงผดกฎหมาย ซมมอปน หรออาชพพเศษตามสถานบนเทง บอนการพนนตางๆ โดยเฉพาะกบองคกรอาชญากรรม(organised crimes) กระทงเคยมกรณเปนขาวอยในความสนใจของสงคมอยางมาก เมอมการเขาจบกมนายทหารบางนายทถกพาดพงวาเขาไปเกยวของพวพนกบธรกจไมชอบดวยกฎหมาย แตไดกลายเปนประเดนถกเถยงทางสงคม เมอทางฝายผตองหาไดกลาวหาวาทหารไมไดรบการปฎบตอยางสมเกยรตของความเปนทหาร ถงกบเปนบอเกดความขดแยงระหวางกองทพกบองคกรตำรวจทมนายทหารชนผใหญตองเขามาไกลเกลยยตปญหา กระทงตองมการวางระเบยบกฎหมายทเกยวของใหมความเหมาะสมรดกมยงขน ดงเชน“ระเบยบสำนกนายกรฐมนตรวาดวยการปฏบตและประสานงานกรณทหารถกกลาวหาวากระทำความผดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๔” ทามกลางเสยงวพากษวจารณของสงคมถงสทธพเศษทกองทพอาจมอยเหนอองคกรอนๆ และประชาชนทวไป

สงเหลานไดกอใหเกดความหวาดระแวงและไมไววางใจระหวางกองทพกบองคาพยพอนๆ ของสงคม ซงถอวาเปนเรองละเอยดออนและโดยธรรมชาตของทหารในทกเหลาทพซงมระเบยบวนย มการอบรมเรยนรใน

31 ผเขยนมโอกาสไดคนหาขอมลและพบขอความการสนทนาทคลายคลงกนนภายหลงการรฐประหารจากหองสนทนาทางคอมพวเตอรหรออนเตอรเนตหลายแหง เชน หองราชดำเนนในเวปไซตพนธทพ เปนตน


เรองของเกยรตและศกดศรของการเปนนกรบ การเปนผปกปองรกษาแผนดนมาตภม ตลอดทงการดแลรกษาความสงบเรยบรอยภายในประเทศเมอมเหตจำเปนในสถานการณฉกเฉนตางๆ อาจกอเกดความรสกนอยเนอตำใจขนดงทมการวพากษวจารณปรากฎในชวงเวลาทผานมา

ซงถอเปนประเดนปญหาเกยวของโดยตรงกบ “วฒนธรรมองคกร” ทจะตองมการทบทวนและหากมสงทพงปรบปรงเปลยนแปลง จดเรมตนจะตองขนอยกบเหลา “ผนำ” ของกองทพเปนสำคญ เพราะมฉนนแลวในองคกรทมสายการบงคบบญชาเปนชวงชน และการมแบบธรรมเนยมเฉพาะดงเชนกองทพ การจะกำหนดใหผใตบงคบบญชาเปนผรเรมในเรองละเอยดออนเชนนขนมาคงเปนไปไมได ซงแมจากบทเรยนในอดตกองทพเองเคยมกลมนายทหารทเรยกวา “คณะนายทหารประชาธปไตย (democratic soldier)” ทตอมาไดแสดงความชดเจนตอการแยกการเมองออกจากกองทพ นายทหารเหลานจงไดทำการตงพรรคการเมองของตนเองในนามของ “พรรคปวงชนชาวไทย”32 แตกพบวาไมไดรบการสนบสนนจากกลมอำนาจหลกในกองทพและถกมองในทางลบกระทงทำใหพรรคการเมองดงกลาวตองสลายตวไปในทสด

อยางไรกตามการทจะใหมพรรคการเมองของทหารขนมาโดยเฉพาะ ยงคงมขอนาสงเกตถงบทบาทภารกจวาทหารหรอกองทพนนบนความเปนประชาธปไตยจำเปนหรอไมททหารจะตองลงมาเปนผแสดงบทบาทนำตางๆ ในสงคม ในขณะทหากพจารณาดวยหลกการแบงงานตามหนาทหรอแมแตหลกการบรหารงานบคคลของการกำหนดหนาทของบคคลตางๆ ใหสอดคลองตองกนกบภารกจการงานทพงรบผดชอบกจะพบไดวา การจะใหทหารหรอกองทพเขามาเปนผแสดงบทบาทนไมไดรบการยอมรบเปนสวนใหญของสงคมโลก

สำหรบกองทพเองในแงของศกยภาพและขดความสามารถทางดานการเรยนรและวทยาการตางๆ นนจดไดวาอยในระดบแนวหนาเมอเทยบกบองคกรอนๆ ในสงคม ดวยระบบระเบยบ ความมวนยเปนแนวทางการบรหารจดการ ประกอบกบคณภาพของบคลากรทมการศกษาอบรมพฒนาอยางเปนขนเปนตอน ยอมไมเปนทนาหนกใจสำหรบการรเรมสงใหมๆ หาก ผนำองคกรสามารถเขาใจและยอมรบการเปลยนแปลงนนมาเปนแนวทางปฎบต ซงในปจจบนพบวากองทพมความพยายามอยางสงตอการปรบเปลยนพฤตกรรมองคกรใหเปนองคกรมออาชพภายใตการปกครองแบบประชาธปไตยเชนเดยวกบทเกดขนกบกองทพทวโลก ดงจะเหนไดจากการนำองคความรใหมๆ เขามาปรบปรงพฒนากองทพอยตลอดเวลา

แมในความคดเหนสวนตวของผเขยนจะเหนวาองคความรทงหลายมประโยชน แตดเหมอนวา “ผนำองคกร”ยงขาดการเลอกสรรองคความรสมยใหมเขามาแกไขปรบปรงองคกรอยางดพอ แตความพยายามหลายหนวยงานของกองทพในการจดทำแผนยทธศาสตรซงถอเปนหวใจสำคญขององคกร เทาทสำรวจพบจากกระบวนการวางแผนยทธศาสตรของเหลาทพตางๆ ยงขาดความหลากหลายและยงคงนำรปแบบกรรมวธของตางประเทศมาใชอยางเถรตรง ซงมความสลบซบซอนเตมไปดวยคำศพทเฉพาะทาง (jargons) ทยากตอ

32 Chai-AnanSamudavanija & Suchit Bunbongkarn in Zakaria Ahmad & Harold crouch Military-Civilian Relations in South-EastAsia (Oxford University Press Oxford 1985) 103


กระบวนการเรยนร ไมวาจะเปนการวเคราะหจดเดนจดดอยปญหาอปสรรคและโอกาสในความสำเรจขององคกรทเรยกวา SWOT (Strength Weakness Opportunity Threat) หรอแนวความคดวาดวย Balance ScoreCard (BSC) และดชนชวด (Index) ตางๆ ในการประเมนผลการปฎบตงานของทงบคลากรและองคกรซงยงคงมลกษณะดำเนนการกนเปนประเพณหรอแบบธรรมเนยม (ritualistic) เรยกวาเหมอนเปนแฟชนนยมทหากไมทำเหมอนๆ กน จะกลายเปนสงลาสมย ซงเขาใจดวาแนวความคดทเกดขนนทางรฐบาลทผานๆ มาตองการสรางมาตรฐาน (standardisation) โดยผานหนวยงานของรฐทดแลประเมนการปฎบตงานขององคกรตางๆ เชน สำนกงานคณะกรรมการพฒนาระบบราชการ (ก.พ.ร.) ทอาจสงผลเปนแรงจงใจหรอกดดนใหกองทพตองมการปรบตวไปพรอมๆ กบหนวยงานอนๆ

แตตองยอมรบวาการรบเอาแนวความคดของตะวนตกเขามาและไมสามารถประยกตใชไดอยางมประสทธภาพยอมไมตางกบการตำนำพรกละลายแมนำ เพราะนอกจากคาใชจายในการวาจางบคคลภายนอกหรอคณะทำงานเขามาจดระบบวางแผนงานตางๆ จะสงมากแลว หลายหนวยงานจากขอมลทไดสอบถามบคลากรบางหนวยงานของกองทพเมอจดทำแผนยทธศาสตรออกมาแลวกลบไมสามารถนำไปใชปฎบตจรงได เพราะผปฎบตยงขาดความรความเขาใจและสบสนในสาระสำคญตางๆ อยมาก ทำใหผลงานการวางแผนยทธศาสตรเพอการเปลยนแปลงพฒนาองคกรมคณคาเปนเพยงหนงสอหรอเอกสารทเกบไวเปนอนสรณไมกอเกดผลในทางปฎบตจรงไดเลย

ความจรงแลวในแงความรความคดเชงยทธศาสตรนน เปนทยอมรบวาทางกองทพเองมทงบคลากรและศกยภาพทพรรคพรอมในการวมกนระดมสมองคดคนศาสตรในการบรหารจดการทงในยามศกสงครามและยามสงบเพอใหสอดคลองกบสงคมวฒนธรรมองคกรอยางเปนรปธรรมไดพอสมควร ดงจะเหนจากหนาประวตศาสตรทปรากฎเปนตำราพชยสงคราม หรอเทคนคการบรหารจดระบบรปแบบองคกรทเปนตนแบบของภาคสวนอนๆ ในสงคมอยบาง ปญหาหลกหรอหวใจสำคญจงอยท “ผนำองคกร”ในการรเรมนำความเปลยนแปลง ทจะตองสรางวฒนธรรมใหมในลกษณะเดยวกบทวชาชพบางสาขา เชน ตลาการ สามารถสรางเปนแบบธรรมเนยมเปนเอกลกษณเฉพาะของตนทจะหลกเลยงหรอไมนำพาตนเองไปมสวนสมผสกบการเมองหรอการแทรกแซงใดๆ เทาทจะกระทำได

แมวากองทพจะมใชองคกรแบบปดทบ หรออกนยหนงมไดลองลอยอยในสญญากาศยงตองมสวนสมผสกบสงคมชมชนและสภาพแวดลอมขององคกรเหมอนองคกรอนๆ ทวไป แตมองเหนวาดวยระบบวนยและระบบรางวลแหงเกยรตยศ (Honours system)33 จะเปนตวกำกบพฤตกรรมขององคกรไดทางหนง ซงจะตองมการพจารณาถงการปรบปรงแกไขระเบยบการขอพระราชทาน เครองราชอสรยาภรณใหมหลกเกณฑเงอนไขนอกจากการปฎบตหนาทครบกำหนดตามระยะเวลาแลว ควรทำใหระบบรางวลแหงเกยรตยศทวานเปนไปอยางมคณคาสงสดดวยการกำหนดใหมคณะกรรมการพจารณาการเสนอขอพระราชทานอยางเปน

33 ในคำวา Honours system แตกตางจากคำวา Honour (ไมมอกษรอารบคเอส) System ทหมายถงการใหเกยรตยกยอง หรอไววางใจ ซงถอเปนความสำคญสงหนงทกองทพไดรบการยอมรบแลว โดยสรปคำวา Honours System คอการมอบรางวลแหงเกยรตยศใหกบบคคลผรบใชประกอบคณงามความดใหแกประเทศชาต เชน ในสหราชอาณาจกรจะมระบบดงกลาวเพอมอบใหบคคลตางๆ ตงแตสามญชนไปกระทงถงขนนางชนสงทอยในรฐสภา คลายคลงกบ การไดรบพระราชทานเครองราชอสรยาภรณของประเทศไทย โปรดดเพมเตมจาก http://www.honours.gov.uk/


ระบบและมมาตรฐานดงเชนตางประเทศทมขอบเขตกำหนดไปตามความรความชำนาญและการอทศตนเพอสาธารณะและชาตบานเมอง ซงประเดนในการสงเสรมและสนบสนนการปกครองระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมขพงจะไดรบการพจารณาบรรจเพมเตมขนเปนหลกเกณฑสำคญสำหรบประเมนผลการปฎบตงานของบคลากรขาราชการของรฐอยางถวนทวไมจำกดเพยงเฉพาะกองทพเทานน โดยแนวทางดงกลาวนเพอความเปนธรรมเหนควรทจะใหกองทพไดมโอกาสเขาไปมสวนในการแสดงความคดเหนหรอเรยกรองในสงทตนพงมพงไดในขอบเขตทสมควร โดยทผเขยนมองไกลไปถงขนทจะใชระบบรางวลแหงเกยรตยศดงกลาวเปนสงจงใจใหทหารอาชพเขามามสวนสมผสกบการ เมองไดในฐานะบคลากรของกองทพหรอทหารถอเสมอนเปนประชาชนกลมหนง โดยถอหลกเกณฑการคดเลอกบคคลโดยประเมนจาก “ผลหรอคาคะแนนทไดรบจากการประเมนในระบบเกยรตยศดงกลาว” เปนสวนทสำคญในการพจารณา

นอกจากนนยงมแนวคดใหมตำแหนงคณะทปรกษาถาวรเกยวกบกจกรรมทางการทหารและความมนคงของรฐบาลขนเปนการเฉพาะ ซงจะไมใชหนวยงานหลกทมความรบผดชอบตามปกต เชน กองอำนวยการรกษาความมนคงภายในราชอาณาจกร หรอสภาความมนคงแหงชาต แตจะกำหนดใหเปนองคกรเอกเทศตามรฐธรรมนญทำหนาทเสมอนมนสมองดานความมนคง (think tank) ทำหนาทศกษาวจยใหคำแนะนำกบคณะรฐบาลในเชงนโยบายดานความมนคงทมความเปนกลาง เปนการใชวชาชพทางการทหารเขามาพฒนาประเทศโดยตรง ซงจะไมใชองคกรตดอาวธหรอเปนการสรางกองทพพเศษใหกบคณะรฐบาลพลเรอน แมวาโดยสถานะแลวผนำหนวยสงสดจะมสถานะเทยบเทากบผนำสงสดของเหลาทพตางๆ เนองจากตองการใหบคลากรทเขามาดำรงตำแหนงในองคกรดงกลาวยงคงมระบบเกยรตยศรวมทงชนยศไมตำไปกวาเดมและสามารถเลอนไหลขนไปตาม “ตำแหนงงานขององคกร” เปนตวกำหนด ถอเปนการเขามาโดยความสมครใจดวยผลตอบแทนการทำงานและสวสดการทจงใจสง ซงจะเปนตำแหนงทขาดจากตนสงกดเดมของกองทพเพอมใหเกดความซำซอนและสบสนในบทบาทหนาท จะมสายการบงคบบญชาและโอกาสในการกาวหนาทางสายอาชพทชดเจน ถอเปนการยกระดบฐานะความนาเชอถอของผลผลตจากกองทพใหเปนทยอมรบของสงคมมากยงขน รวมไปถงการใชองคกรดงกลาวเปรยบเสมอนแหลงบมเพาะแนวความคดประชาธปไตยทบคลากรของกองทพผมโอกาสจะเขาไปดำรงตำแหนงทางการเมอง เชน การสรรหาวฒสมาชกในสดสวนของกองทพ กอนจะไดรบการเสนอชอเขาดำรงตำแหนงจะตองมเงอนไขการผานการศกษาอบรมยงสถาบนหรองคกรทวาน ในลกษณะเดยวกบการทนายทหารระดบสงตองผานสถาบนการทหารชนสงตางๆ ของกองทพ เชน วทยาลยปองกนราชอาณาจกร วทยาลยของเหลาทพตางๆ เปนตน ซงในระยะแรกหรอดวยเหตผลเพอเปนการประหยดงบประมาณรายจายในการจดตงหนวยงานใหมขนมา อาจมความจำเปนตองยกสถานะหรอออกกฎหมายกำหนดใหหนวยงานทมความพรอมทางดานทรพยากรบคคลและสถานทอปกรณตางๆ อยแลว เชน วทยาลยปองกนราชอาณาจกร รวมทงยบรวมหนวยงานสนบสนนดานการศกษาวจยของกองทพเขาไวเปนหนวยงานเดยวกนขนมา

โดยสถาบนทจดตงขนนจะตองมการแขงขนทสง มหนวยงานกลางเขามาตรวจสอบควบคมมาตรฐานคณภาพการดำเนนงานในทกดาน อกทงในการคดเลอกบคลากรของกองทพใหเขารบการศกษาอบรม รวมทงกรรมวธประเมนผลตางๆ จะตองเปนไปโดยอาศยระบบคณธรรม (merit system) อยางแทจรง ไมวาจะเปนการจด


ใหมคณะกรรมการนโยบายขององคกรทเปนอสระหรอมกระบวนการรองทกขเมอมปญหาไมไดรบความเปนธรรมอยางชดเจน เพอเปนหลกประกนวาบคลากรของกองทพเมอกาวหนาถงจดหนงแลวจะมโอกาสไมตางกนตามความสมครใจในการเขามาปฎบตหนาทเพอสงคมในสวนทเกยวของกบการเมองในเชงนโยบาย ดวยผลตอบแทนและแรงจงใจอยางนาพงพอใจไดอกทางหนง ถอเปนการสรางสายอาชพ (careerpath) อกชองทางหนงใหกบกองทพอยางชดเจน

ซงมองวาระบบจดกรอบบทบาทหนาทของกองทพในลกษณะนจะเปนการขดวงจำกดของกองทพใหเขามามสวนสมผสกบการเมองเทาทจำเปนและเปนไปโดยวชาชพตามความรความชำนาญอยางแทจรง อกทงจะเปนการสรางเอกภาพใหกบกองทพไมใหเกดความแตกแยกตอการชวงชงอำนาจทางการเมองทหลายครงปรากฎเปนเรองของรนของเหลาทสงกดเขามาเกยวของ34 มากกวาเปนปญหาทเกดจากการขดแยงในการดแลรกษาผลประโยชนของสวนรวมเปนสำคญ

อยางไรกตามจะเหนไดวาในปจจบนรปแบบการควบคมตรวจสอบองคกรทหารภายใตการปกครองในระบอบประชาธปไตยนนในทางปฎบตไดมอยแลว เพยงแตไมไดรบการใหความสำคญดงมการยดถอปฎบตในบางประเทศ เชน กรณของประเทศสหรฐอเมรกาทคณะกรรมาธการกจการทหารสามารถเรยกบคคลในทกระดบของกองทพเขาใหถอยคำอยางเปดเผยตอสาธารณะไดตลอดเวลา35 อนเปนการสะทอนแนวความคดวฒนธรรมแหงการแบงแยกอำนาจอธปไตยทงอำนาจบรหาร นตบญญตและตลาการออกจากกนไดอยางเบดเสรจเดดขาด ทระบอบประชาธปไตยของไทยพงศกษากำหนดแนวทางทจะสามารถสงผลใหเกดการเปลยนแปลงเชนเดยวกนนขนมาใหได นาเสยดายอยพอสมควรทภายหลงการรฐประหารครงลาสดมเสยงเรยกรองใหมการแกไขพฒนากองทพใหเปนทหารอาชพเชนกน แตอาจดวยขอจำกดเรองของระยะเวลาและปจจยอนๆ ทำใหเรองดงกลาวไมไดรบความสนใจมากนก ทงๆ ทการเปลยนแปลงในชวงเวลาเชนนจะไมยงยากหรอสรางความขดแยงระหวางกลมการเมองตางๆ มากเทากบในยามปกต

นอกจากนนสงทจะตองกระทำและนาจะเปนสงทไมเกนความเปนไปไดในระยะเวลาอนสน ไดแกการทกองทพจะตองปรบบทบาทยทธศาสตรขององคกร จากการเปนองคกรระบบราชการ (Bureaucracy) ใหพฒนาเปนองคกรผผลตหรอเสมอนหนงเปนผประกอบการ (Entrepreneurship) ใหได ซงตองทำความเขาใจวามไดหมายถงการทำธรกจการคา แตในปรชญาการเปนผประกอบการทเนนหนก คอ การทกองทพจะตองปรบตวเขากบการเปลยนแปลงไดในทกสถานะ เฉพาะอยางยงในยามไมมศกสงครามการสรบเตมรปแบบเชนทกวนน และยงเปนชวงเวลาทโลกกำลงเขาสระบบการสรบดวยเทคโนโลยหรอทเรยกกนวาเปนระบบ

34 มการวเคราะหกนวาปญหาอนเปนทมาของเหตการณความไมสงบเมอเดอนพฤษภาคม 2535 สบเนองมาจากความขดแยงสวนบคคลรวมไปถงความขดแยงระหวางรนของนกเรยนนายรอยพระจลจอมเกลารนท 5 กบรนท 7(ทมา http://www.parliament.go.th/news/news_detail.php?prid=21161)35 ตวอยางทเหนไดดงเชนเมอไมนานมานจากกรณนายพล David Pretaeus ผบญชาการกองกำลงนานาชาตในอรก ถกเรยกตวจากรฐสภาเพอมาใหถอยคำถงปญหาเกยวกบกองกำลงสหรฐอเมรกาทกำลงปฎบตภารกจในประเทศอรก ซงตางจากกรณของประเทศไทยทหลายครงไมไดรบความรวมมอ และการกระทำใดๆ ในลกษณะเชนนอาจถกมองไดวาเปนการทาทายหรอสรางความขดแยงระหวางฝายบรหารกบกองทพขนได (อานประกอบเพมเตมไดจากเวปไซตหนงสอพมพ Washingtonpost ท http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/01/06/AR2007010601185.html)


การทำสงครามแหงอนาคต (Future Combat System; FCS)36ดวยการรเรมนำความคดใหมๆ อยางรเทาทนการเปลยนแปลงของโลกภายนอก ทไดรบการพฒนาขนจากบคลากรและทรพยากรทมอยใหเกดการยอมรบใหไดวาภายใตขอบเขตศกยภาพทมอยของกองทพสามารถชนำตอบสนองความตองการของสงคมดวยการใหความรในเชงเทคนคและทฤษฎ รวมทงสามารถพฒนาสรางสรรวทยาการตางๆ จากการศกษาคนควาวจยและพฒนา (Research and Development) เปนหลก ทกองทพจะตองมความสามารถผนตวเองมาเปนองคกรผผลต (New Change Agent) แทนทจะเปนองคกรทคอยรอรบงบประมาณในทกๆ เรอง ทงเพอการบรหารจดการ การจดซอจดหาอาวธยทโธปกรณตางๆ แตจะเนนการสรางผลตพฒนาสงตางๆ ขนจากงบประมาณแผนดนและการสนบสนนจากแหลงทนอนๆ ซงแนนอนวาในระดบการพฒนาปจจบนกองทพอาจยงมขอจำกดอยมาก แตเชอวาหากรฐบาลพลเรอนเลงเหนความสำคญและใหการสนบสนนอยางจรงจง จะเปนชองทางหนงทจะจำกดบทบาทของกองทพใหมจดเนนไปในเรองทเปนวชาชพเฉพาะ ทไมจำเปนตองเขามาเปนตวแสดงในการเปลยนแปลงทางภาคการเมองดวยตนเองอกตอไป

ซงแนวคดดงกลาวคงตองอาศยความเสยสละเปนอยางสงของผนำในกองทพ เพราะยอมหมายถงการลดทอนบทบาทเชงอำนาจ ซงวฒนธรรมองคกรททหารหรอกองทพมผบงคบบญชาเปนพลเรอนอาจเปนสงทยงไมไดรบการยอมรบจากบคลากรของกองทพเทาทควร ดงจะเหนไดจากการทรฐบาลพลเรอนซงมาจากการเลอกตง หลายครงบคคลทดำรงตำแหนงนายกรฐมนตรจะตองควบตำแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงกลาโหมดวยตนเองอกหนงตำแหนงเพอเปนการใหเกยรตกองทพ หรอมฉนนจะตองเลอกบคคลทเปนนายทหารระดบสงซงเปนทยอมรบของกองทพเขามาดำรงตำแหนงแทน เชน ในสมยของนายชวน หลกภย และ พลเอกชวลตยงใจยทธ ดำรงตำแหนงนายกรฐมนตร37 แตหากความเชอหรอคานยมของกองทพยงเปนอยเชนน กคงยากทจะสรางวฒนธรรมองคกรใหมขนมาภายในกองทพได

อยางไรกตามนอกเหนอจากการปรบวฒนธรรมในระดบองคกรแลว สงทตองกระทำควบคกนไปพรอมๆ กนคอการใหการศกษาอบรมตามแนวคดทศนคตดงกลาวตอ “เลอดใหม (young blood)” หรอบรรดานกเรยนการทหารของกองทพทกเหลาทพตงแตระดบเรมตน รวมทงบคลากรทสำเรจการศกษาจากภายนอกแตไดเขามารบราชการกบกองทพทกๆ คน ใหเขาใจบทบาทภารกจ “ทควรจะเปน” ของกองทพ

ซงรฐบาลพลเรอนยอมไมอาจกระทำการอยางเบดเสรจเดดขาดดวยการปรบเปลยนสงตางๆ ในลกษณะทเรยกวาขดรากถอนโคนในคราวเดยวได แตการทำความเขาใจและการหารอถงการเปลยนแปลงรวมกนของทกๆฝาย เพอใหกองทพและบคลากรมความเขาใจกระทงสามารถกำหนดขนมาใหเปนภารกจหลก หรออาจเรยกตามสมยนยมใหเปนวาระแหงชาต (national agenda) ทประชาชนทกคนในชาตมความตระหนกและรบรรวมกน นาจะเปนทางออกทดทสด

36 ดเพมเตมจาก http://www.army.mil/fcs/37 ทมา เวปไซตสำนกงานเลขาธการคณะรฐมนตร http://www.cabinet.thaigov.go.th/bb_main11.htm


ทงนการดำเนนการปรบเปลยนตางๆ ในรายละเอยดทมความสำคญและอาจกระทบตอการรดรอนสทธอำนาจทเคยมอยของกองทพนน เพอใหเกดความชอบธรรมและเปนทยอมรบโดยทวกน อาจจำเปนตองจดใหมการลงประชามต (Referendum) ในขอบญญตใหมๆ รวมไปถงประมวลจรยธรรมทอาจเรยกไดวาเปน “สตยาบน(Charter)” ดงตวอยางในสงคมของบางประเทศยดถอปฎบตรวมกน เชนเดยวกบการดำเนนการลงประชามตตอรางรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2550 ทผานมา

ซงการดำเนนการดงกลาวยอมไมสามารถกระทำไดอยางทนททนใด เพราะในบางสวนอาจมความสำคญทตองมการบรรจไวหรอแกไขเพมเตมในรฐธรรมนญเพอใหกองทพตระหนกถงความสำคญในบทบาทหนาทใหมน แทนทจะคอยบญญตเปนขอหามหรอกดกนกองทพออกจากการเมองอยางปราศจากเหตผล ทรงแตจะทำใหกองทพดเหมอนจะเปนสงทเขากนไมไดกบระบอบประชาธปไตยดงเชนทเคยคดกนเชนนมาแตในอดต

จงจำเปนทกระบวนการเปลยนแปลงจะตองผานกระบวนการใหขอมลขาวสารทถกตอง มการระดมสมองรบฟงความคดเหนจากทกภาคสวนของสงคมอยางถวนทวและเปนไปอยางรอบคอบ ซงเชอวากระบวนการเปลยนแปลงในระบอบประชาธปไตยเชนนนอกจากจะเปนการปรบทศนคตของบคลากรของกองทพใหเกดการเรยนรวถทางประชาธปไตยอยางตรงไปตรงมาแลว ยงเปนการสรางเสรมความเขาใจระหวางกองทพกบประชาชนไดเปนอยางด และนาจะมการตอตานการเปลยนแปลงนอยลง เนองจากเปนการกระทำอยางเปดเผยและจะตองใหโอกาสกองทพไดเขามามสวนรวมในทกกระบวนการขนตอนอยางมอสระ

รฐบาลพลเรอนเองจะตองเขามาดแลประสานความชวยเหลอในเชงวชาการและสนบสนนทางดานทรพยากรอยางพอเพยงเพอใหกองทพสามารถเลยงตวไดเองนอกเหนอจากงบประมาณทจะไดรบ38 ซงทางเลอกอกสวนหนงทจะขาดไมไดเลย คอจะตองดำเนนการความรวมมอในโครงการคนควาวจยตางๆ ทตองพฒนาหรอรวมมอกบนานาชาต (International cooperation) โดยเฉพาะกลมประเทศในภมภาคอาเซยน (ASEAN) รวมทงกลมพนธมตรอนๆ39 และองคกรของรฐทเกยวของไมวาจะเปนหนวยงานระดบมหาวทยาลย ทนกเรยนการทหารในอนาคตนาจะสามารถลงทะเบยนศกษาอบรมรวมกบนกเรยนนสตนกศกษาของสถาบนอดมศกษาอนๆ ทกสถาบนตามความรความสนใจทไรพรมแดน และในขณะเดยวกนนสตนกศกษาจากสถาบนตางๆทมความสนใจกยอมสามารถดำเนนการในวธการเดยวกนนได รวมไปถงการรเรมดำเนนงานในโครงการ

38 โดยวธการดงกลาวนจะแตกตางกบกระบวนการออกนอกระบบของมหาวทยาลยหลายแหงของรฐ ในความหมายของการเลยงตวเองไดของกองทพคงเปนไปไดยากทงบประมาณทางความมนคงหรองบดำเนนการในแงเงนเดอนสวสดการทเคยมเคยไดจะถกตดทอนลง แตสงทกองทพพงมพงไดหรอเคยไดอยแลวจำเปนจะตองคงไวเชนเดมเพอเปนขวญกำลงใจ (morale) แตการเลยงตวเองไดจะเปรยบไดกบการพอกพนทรพยากรและผลตอบแทนททำใหกองทพสามารถมอตราคาตอบแทนและรางวลเกยรตยศเพมเตม ทควบคไปกบผลการปฎบตงานทมการปรบเปลยนขน ซงบทความนเปนเพยงการใหขอเสนอแนะเบองตน ในทางปฎบตจรงจะมรายละเอยดทจะตองดำเนนการในเชงลกและเขมขนทงในประเดนวาดวย ระบบประเมนผลการปฎบตงาน การจดการพฒนาองคกรและบคคากร รวมไปถงระบบการบรหารงานบคคลอนๆ39 การรวมมอกบนานาชาตไมวาจะเปนการฝกรวมไทย สหรฐ สงคโปร เชน การฝกรวมผสมในนาม Cobra Gold นอกจากเปนการฝกยทธวธแลวเปนอกทางหนงของการสรางเครอขายในการปองกนประเทศรวมกนระหวางประเทศเพอนบานในภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใต ซงแรงกดดนจากนานาชาตในปจจบนมอทธพลอยางสง จะเหนไดวาบนความสมพนธปกตแลว ประเทศประชาธปไตยจะมแนวนบายคลายคลงกนทวโลกคอจะตอตานรฐบาลทมาจากการรฐประหารหรอไมชอบดวยกฎหมาย การทจะปองกนหรอปองปรามการเปลยนแปลงการปกครองนอกรปแบบโดยอาศยแรงกดดนจากนานาชาตอาจเปนทางหนงทจะเปนขอยบยงหรอเปนปจจยสำคญทผคดกอการรฐประหารในอนาคตจำเปนตองตระหนกถง


ความรวมมอในเชงบรณาการรวมกบ หนวยงานตางๆ ของรฐ อาท กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กรมวทยาศาสตรการแพทย อกทงสถาบนศกษาวจยของรฐทมอยมากมาย ไมวาจะเปนสำนกงานปรมาณเพอสนตศนยเทคโนโลยโลหะและวสดแหงชาต (MTEC) ศนยเทคโนโลยอเลคทรอนคสและคอมพวเตอรแหงชาต(NECTEC) เปนตน แทนทจะปลอยใหตางคนตางทำกระจดกระจายเนองานออกไปมากมายในเรองทคลายคลงกน ซงนอกจากจะสนเปลองทงงบประมาณ เวลา และทรพยากรแลว ยงไมกอเกดผลงานทสามารถนำมาใชประโยชนตอบสนองตอสงทสงคมมความตองการอยางเปนรปธรรมชดเจน

ดวยวธการเชนนจะทำใหวฒนธรรมมมมองของบคลากรในองคกร (personal culture) ไมอาจอนรกษหรอตานการเปลยนแปลงตามกระแสโลกไดอกตอไป เพราะในทสดแลวไมวาจะเปนระบบประเมนผลการปฎบตงาน ระบบการบรหารงานบคคลทจะตองมการใหรางวลและการลงโทษในรปแบบใหม จะทำใหบคลากรของกองทพตองมการปรบตวแปรเปลยนไปตามวฒนธรรมองคกรทถกสรางขนใหมนไปโดยปรยายโดยเฉพาะแรงกดดนจากนานาชาตทไมยอมรบรฐบาลทมาจากวถทางนอกรปแบบ จะเปนปจจยหนงททำใหการกอการรฐประหารอยางไมสมเหตสมผลเปนไปไดยากยงขน ซงแมการเปลยนแปลงในเชงวฒนธรรมองคกรทวาน จะตองใชชวงระยะเวลาหนง แตถอเปนความคมคาตอการวางรากฐานวฒนธรรมองคกรของกองทพใหเปน “ผนำในรปแบบใหม” เปนกองทพหรอเปน “ทหารอาชพ” ทจะสามารถสมพนธเชอมโยงเขากบระบบอนๆ ของโครงสรางสงคมสวนรวมในระบอบการปกครองแบบประชาธปไตยไดอยางราบรนและยงยน


Amorn Wanichwiwatana, D.Phil. (Oxon)

Amorn Wanichwiwatana, D.Phil. (Oxon)criminologist, Chulalongkorn University

The latest arrest of former British policeman involving sex trade by the RTP was notsomething we should feel pride. Judging the so-called haven for organised as well asmany other transnational crimes still at large in Thai society. Recently, the RTP justnade arrest Russian fugitive who mainly dealt with arms smuggling and we were praisedby the world community about the cooperative between the Thai authority and theINTERPOL (International Police Organisation). But this does not mean we did successin curbing these hideous crimes.

In the latter half of the twentieth century, we have all witnessed countless innovations thathave transformed our lives. Some of these have made our lives easier and more prosperous,while others provide opportunities for individuals and countries to develop at anunprecedented rate.

At the same time, while society has acknowledged and lavished praise on the innovatorswho have been instrumental in the transformation of our daily lives, society often gives lesstime to examine the “dark innovators.”

What do I mean by this? What I mean is that along with the many innovators anddevelopments that have given new life and light to our lives, there are also many who seeknew ways of exploiting new technologies, laws, and regulations to selfish and even destructiveends. In the past, most crimes could be restricted inside the borders of nation states, but inpresent twenty-first century society, crimes can often be easily committed across borders. Itis the novelty of these crimes, where it only takes a few people to cause terrifying damage,as well as the complications arising from their cross-border nature that makes these crimesparticularly threatening to the well-being of modern nation-states.

I will attempt to address the major concerns as it presently stands in the ASEAN region.Naturally, it’s impossible to provide an accurate overview of all major concerns within anhour, but I hope that you will be able to gain some insight from a broader perspective.

1 Keynote speech for ‘Transnational Crime Workshop’ organised by Department of Special Investigation (DSI) between 30th

January - 2 February 2008 at Bonunza Hotal and Resort, Khaoyai, Nakorn Rajasrima province


Before we go any further, we need to clarify the term “transnational crime.” For convenience,I think it can be used interchangeably with “transnational organised crime” simply because,in most cases, it is extremely difficult for a single individual to commit a crime that wouldplunge the entire world into chaos. In fact, despite the media’s fixation on finding the“mastermind” to plots and conspiracies, these crimes usually require an elaborate andextensive support network, in terms of both logistics and finances, comprising of a wholevariety of groups and personalities.

As I have already mentioned, transnational crimes are an imminent and constant threat tomany countries. Never before have we witnessed problems such as human smuggling, drugtrafficking, illegal arms trade, as well as many other problems on such a scale. What makesthese crimes so sinister and what makes them a major concern of the superpowers is the linkof these crimes to terrorism. For example, money from illicit drugs has often been used tofinance various terrorist activities and weapons acquisition.

However, when transnational crimes do occur, they by their very nature harm more than onecountry. Major cases may even lead to unforeseen fallout including market, political, andsocial instability. In this present age where the economy is run primarily on confidence,such chaos could bring untold damage to many countries.

Transnational crime has thus become a global agenda, since it poses a major threat tothe economies and societies of countries across the world and no individual agency has thecompetence, resources, or ability to fight this threat alone. The United Nations’ involvement,through the passage of several resolutions and protocols, has been instrumental in encouragingglobal co-operation on dealing with this new threat.

In 1997, the former UN Secretary-General Boutros Boutros-Ghali commented that criminalsand major businesses often exploited the weaknesses and loopholes in the law in poor ordeveloping countries to get away from justice. While I do agree with the statement to acertain extent, it is often too easy to point fingers at poor nations or criminals and theirgangs. Indeed, looking at the point of origin, many criminal organisations were born out ofconflicts between government authorities and/or among the ethnic minorities.

More importantly, we have to accept that the policies of some superpower nations are currentlymore orientated towards “pushing” rather than “pulling” the threats out of the world. I do


not mean to single out any countries in particular, but I think the events in today’s world canspeak for themselves as to the folly of this policy. It is through globalco-operation and not through the unilateral actions of individual nations that this world willbe kept stable and safe from the acts of criminals and terrorists.

Thus, the way Asian countries have been drawn together to share ideas, as well as increasetransnational co-operation is a step forward in the right direction. This ASIA TransnationalCrime Conference will be another opportunity for us to learn about the nature of the variousthreats within our region, and perhaps also, their solutions. However, even if ASEAN wereto stand as a united bloc, it may still not be enough, as eventually we will need to increaseour co-operation with other nations and agencies outside our region. As crimes are nolonger restricted within a single nation’s border, they also cannot be restricted to one region.

Although Thailand has its unique problems, I believe that it also shares the same problemsthat are common across the region. Nevertheless, we may already run into trouble withwhat constitutes a “transnational crime.” For example, several people in Thailand maycomment that the invasion of multinational superstores, such as Macro, Tesco-Lotus, orCarrefour can be considered a sort of transnational crime! Naturally, there are many interestsbehind such accusations. More seriously, in some cases, crimes in one country may notnecessarily be constituted as crimes in another.

Nevertheless, as long as the petroleum continues to flow and ease of global travel andcommunications remains the norm, we must learn to accept and deal with both the sweetnessof the world; that is, it’s conveniences, luxuries, and progress as well as its bitterness; thatis, transnational crime.

Of course, we will never be able to get rid of every criminal in the world. Dealing withtransnational crimes, therefore, should be considered an “ongoing project” as opposed to aproject that has a definite, defined goal. If we considered it as such, we would also be lessprone to dogma and be more adept at adapting to the up and coming new generation ofglobal criminals.

It is therefore imperative for nations to co-operate in the exchange of information, resources,training, and education of our law enforcement personnel so that they can remain up tospeed with the methods of these new criminals, rather than left behind as in the past.


The UN should form a centre for this endeavour, and should utilise it to encourage andreinforce transnational co-operation through its resolutions, agreements, and conventions.Already, with regards to transnational crime, the UN has held conferences and its conventionshave been agreed to by many member states, although the co-operation of other organisationsuch as the ICPO or the International Police Organisation (INTERPOL) and several otherlaw enforcement would still be instrumental to success.

However, in practice, the convention left some things to be desired. Many conferenceswere held and much resource has been committed, but we have yet to see the fruits of co-operation. Indeed, there remain many obstacles in combating the transnational crime. Ofparticular relevance to this region is the over-insistence on national sovereignty. Once thisissue raises its head in criminal cases, it is often the case that criminals would escapeprosecution. These cases are made worse and needlessly political if they are coupled withserious accusations, and co-operation in these cases is usually non-existent.

Aside from terrorism, some territories remain well-known as safe havens for moneylaundering because they have no stringent rules or regulations concerning finances. Thus,drug lords, mafia bosses, terrorists, as well as corrupt politicians can happily exploit thisloophole to hide and safeguard their assets.

Thus, one of the major ways in which a decisive blow could be dealt to transnational crimeis the regulation of the flow of money. Without financial resources, most criminal syndicateswould be vulnerable to collapse or at the very least be unable to operate effectively. Regionaland global co-operation is therefore vital in order to pressure these countries to tighten uptheir regulations so that they can no longer be the criminals’ bankers.

In tackling these cases, we should always keep in mind the concept of how people could bejudged as a criminal. There are at least six elements, which I think is familiar to mostpeople here, such as mens rea, actus reus, and so on. Also, the important idea that ourpioneer criminologists have put forward: ‘nullum crimen, nullum poena sine praevia legepoenavi’ that is, no crime (can be committed), no punishment (can be imposed), without(having been proscribed by) a previous penal law.

The question is, which countries’ penal laws should form the benchmark? Is there anycountry that could provide it? It is unlikely, and there will have to be a consensus, regionallyor otherwise.


Furthermore apart from this, the differences in terms of judicial process, criminal law, andcultures are also difficult issues that impede the prosecution of transnational criminals. Inmany cases where bribes are offered and taken to protect criminal individuals or organisations,it is not because of individual greed but fear that their own life and the lives of their familymembers would be under threat if they did not comply.To curb these unprecedented transnational crimes, I suggest that the following elements befocused and worked on:

1. The building of regional networks that are focused on combating transnational crimes.This measure will at least guarantee the co-operation between neighbouring andclosely linked countries.

2. The Education and training of law enforcement personnel to enhance their capabilitiesof combating the new generation of criminals as well as various advanced organisedcrimes.

3. Mutual funding for fighting these crimes must be established because it is almostimpossible to cope with the high technology and complexities of crimes withouthuge investments on government personnel and equipment.

4. Improving the criminal justice system on the basis that the “delay of justice is justicedenied.”

5. The imposition of sanctions on countries that refuse to co-operate without reasonablecause. However, this is a controversial issue, and consensus should be reachedbefore it is imposed.


Documents

วารสารยุติธรรมคู่ขนาน เล่มที่ 3 (ปีที่3 ฉบับที่1)