เล่มที่ 3 · 2018-06-11 · เล่มที่ 3 ชุดกิจกรรมการเรียน ... หน่วยการเรียนรู้ที่

นางเรณ วงคปนตา ต าแหนง คร วทยฐานะ ครช านาญการ

โรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก จงหวดบรรมย ส านกงานเขตพนทการศกษามธยมศกษา เขต 32

โครงสรางและหนาทของล าตน

เลมท

3

วชาชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243 ชนมธยมศกษาปท 5 หนวยการเรยนรท 11 โครงสรางและหนาทของพชดอก

ก

วชาชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243 ระดบชนมธยมศกษาปท 5

นางเรณ วงคปนตา

เลมท 3 ชดกจกรรมการเรยนรโครงสรางและหนาทของพชดอก เรองโครงสรางและหนาทของล าตน

ค าน า ชดกจกรรมการเรยนรเลมน จดท าขนเพอเปนสอนวตกรรมทใชในการจดการ

เรยนการสอน รายวชาชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243 หนวยการเรยนร ท 11 โครงสรางและหนาทของพชดอก เลมท 3 โครงสรางและหนาทของล าตน กจกรรมการเรยนรประกอบดวย แบบทดสอบกอนเรยน กจกรรมหรอการทดลองทางวทยาศาสตร แบบทดสอบความเขาใจ แบบฝกเสรมทกษะ และแบบทดสอบหลงเรยน ซงชดกจกรรมการเรยนรมทงหมด 8 เลม รวมเวลาทใชชดกจกรรมการเรยนร ทงหมด 18 ชวโมง ดงน

เลมท 1 เนอเยอพช จ านวน 2 ชวโมง เลมท 2 โครงสรางและหนาทของราก จ านวน 2 ชวโมง เลมท 3 โครงสรางและหนาทของล าตน จ านวน 3 ชวโมง เลมท 4 โครงสรางและหนาทของใบ จ านวน 3 ชวโมง เลมท 5 การแลกเปลยนแกสและการคายน าของพช จ านวน 2 ชวโมง เลมท 6 การล าเลยงน าของพช จ านวน 2 ชวโมง เลมท 7 การล าเลยงสารอาหารของพช จ านวน 2 ชวโมง เลมท 8 การล าเลยงอาหารของพช จ านวน 2 ชวโมง

ชดกจกรรมการเรยนร เรองโครงสรางและหนาทของล าตน รายวชาชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243 นอกจากจะใชประกอบแผนการจดการเรยนรในชนเรยน นกเรยนยงสามารถศกษาเนอหาและประเมนผลการเรยนไดดวยตนเอง ชวยสงเสรมความร ความเขาใจ ทกษะกระบวนการทางวทยาศาสตร และปลกฝงคณลกษณะ อนพงประสงคทดใหกบนกเรยนคดเปน ท าเปน แกปญหาเปน มความความมนใจในการเรยนตลอดจนเกดเจตคตทดตอวชาชววทยาและสามารถน าความรทไดไปใชในชวตประจ าวนและพฒนาสงคมตอไป

เรณ วงคปนตา

ข




สารบญ

เรอง ค าน า สารบญ ค าชแจงการใชชดกจกรรมส าหรบคร ค าชแจงการใชชดกจกรรมส าหรบนกเรยน ขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนร แบบทดสอบกอนเรยน กจกรรมการเรยนร เรองโครงสรางและหนาทของล าตน 1. สาระส าคญ 2. สาระการเรยนร 3. มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด 4. ผลการเรยนร 5. กจกรรมการเรยนร 5.1 ขนสรางความสนใจ 5.2 ขนส ารวจและคนหา 5.3 ขนอธบายและลงขอสรป 5.4 ขนขยายความร 5.5 ขนประเมนผล เฉลยแบบทดสอบ กอนเรยนและหลงเรยน บรรณานกรม

หนา

ก ข ค ง จ 1 6 6 6 6 7 8 8 9 15 24 41 47 48

ค




1. ชดกจกรรมการเรยนร เลมนเปนเลมท 3 เรอง โครงสรางและหนาทของล าตน

ใชจดกจกรรมการเรยนร 3 ชวโมง

2. กอนการใชครควรศกษาชดกจกรรมการเรยนรใหเขาใจ โดยละเอยดและ

รอบคอบ ศกษาล าดบขนตอนการเรยนรของชดกจกรรมการเรยนร ตลอดจนศกษา

แผนการจดการเรยนร จดประสงคการเรยนร กระบวนการจดการเรยนร สอประกอบการ

เรยนร การวดผลและประเมนผลใหเขาใจ

3. ชดกจกรรมการเรยนร ประกอบไปดวย 3.1 แบบทดสอบกอนเรยน 3.2 สาระส าคญ สาระการเรยนร มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด ผลการเรยนร 3.3 กจกรรมการเรยนร รายวชาชววทยาเพมเตม 3 หนวยการเรยนรท 11

โครงสรางและหนาทของพชดอก เลมท 3 เรองโครงสรางและหนาทของล าตน 3.4 แบบทดสอบหลงเรยน 3.5 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน-หลงเรยน

4. การแบงกลมนกเรยนใหแตละกลม มนกเรยนกลมเกง ปานกลาง และออน รวมกน เพอใหนกเรยนไดชวยเหลอกนในการเรยนร

5. กอนจดกจกรรมการเรยนร ครควรชแจงบทบาทและหนาทของผเรยน ก าหนด

ขอตกลงในการเรยนรรวมกน ตลอดจนแนะน าวธการใชชดกจกรรมการเรยนร ใหกบ

นกเรยน

6. จดกจกรรมการเรยนรตามแผนการจดการเรยนร โดยค านงเสมอวาชดกจกรรมการ

เรยนรน เปนบทเรยนทเนนผเรยนเปนส าคญ นกเรยนตองศกษาคนควาและปฏบตกจกรรม

ดวยตนเอง ครเปนเพยงผดแลและคอยใหค าปรกษาอยางใกลชดเทานน

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบคร

ง




ในการใชชดกจกรรมการเรยนรรายวชาชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243

หนวยการเรยนรท 11 โครงสรางและหนาทของพชดอก เลมท 3 เรองโครงสรางและหนาท

ของล าตน ใหนกเรยนปฏบตตามขนตอนดงตอไปน

1. นกเรยนอานค าแนะน าใหเขาใจทกขอ 2. นกเรยนท าแบบทดสอบกอนเรยน จ านวน 10 ขอ เพอตรวจสอบความร

พนฐานของตนเอง 3. ศกษากจกรรมการเรยนร เรองโครงสรางและหนาทของล าตน 4. ลงมอปฏบตกจกรรมตามขนตอนใน ชดกจกรรมการเรยนรรายวชา

ชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243 หนวยการเรยนรท 11 โครงสรางและหนาทของ พชดอก เลมท 3 เรองโครงสรางและหนาทของล าตน

5. ท ากจกรรม 3.1 เรองโครงสรางภายนอกและโครงสรางภายในของล าตน 6. ท าแบบฝกกจกรรม 3.1 เรองโครงสรางและหนาทของล าตน 7. ท าแบบทดสอบหลงเรยนจ านวน 10 ขอ เพอวดความกาวหนาของตนเอง 8. ตรวจค าตอบแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยนจากแบบเฉลยทายเลม 9. บนทกคะแนนลงในแบบบนทกผล

ค าชแจงการใชชดกจกรรมการเรยนรส าหรบนกเรยน

จ




แผนภมแสดงขนตอนการใชชดกจกรรมการเรยนร

อานค าชแจงใหชดเจน

ท าแบบทดสอบกอนเรยน

ด าเนนการใชชดกจกรรมการเรยนร

ท าแบบทดสอบหลงเรยน

ศกษาชดกจกรรมการเรยนรชดตอไป

ไมผาน เกณฑการผาน

รอยละ 80

ผาน

1


วชาชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243 ระดบชนมธยมศกษาปท 5 นางเรณ วงคปนตา

แบบทดสอบกอนเรยน เรองโครงสรางและหนาทของล าตน

1. โครงสรางภายในของล าตนของพชเมอเทยบกบโครงสรางภายในของรากไมมโครงสรางขอใด ก. โฟลเอม (phloem)

ข. คอรเทกซ (cortex) ค. เอพเดอรมส (epidermis)

ง. เอนโดเดอรมส (endodermis) จากแผนภาพขางลางใชตอบค าถามขอ 2-3

2. จากภาพเปนโครงสรางภายในตดตามขวางของ ก. รากพชใบเลยงค ข. ล าตนพชใบเลยงค ค. รากพชใบเลยงเดยว ง. ล าตนพชใบเลยงเดยว

ค าชแจง แบบทดสอบน เปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ 10 คะแนน ค าสง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว และท าเครองกากบาท X ลงบนกระดาษค าตอบ

เลมท 3

ก าลงขยาย 10 เทา

A B C D

2



3. จากภาพตวอกษรใดคอไซเลม (xylem) ก. A ข. B ค. C ง. D

4. เมอดภาพโครงสรางภายในตดตามขวางของพชภายใตกลองจลทรรศนพบวามกลมมด ทอล าเลยง (vascular bundle)อยอยางกระจดกระจายแสดงวาเปนเนอเยอของโครงสรางใด ก. รากพชใบเลยงค ข. ล าตนพชใบเลยงค ค. รากพชใบเลยงเดยว ง. ล าตนพชใบเลยงเดยว 5. บรเวณใดในภาพทสามารถเจรญตอไปเปนตาขาง (axillary bud)

6. ขอใดเปนล าตนมอเกาะ(tendril) ทงหมด ก. บวบ น าเตา ฟกทอง ข. พรกไทย พลดาง ผกบง

ค. ถว บอระเพด และเถาวลย ง. ผกบง ผกกะเฉด ผกตบชวา

A

B

C

D

ก. บรเวณ A ข. บรเวณ B ค. บรเวณ C ง. บรเวณ D

3



7. เปรยบเทยบวงปของพชใบเลยงคทมอายมากกวา 1 ปปรากฏวาเซลลชนไซเลมจะเจรญเรวมขนาดใหญท าใหชนไซเลมกวาง และมสจาง แสดงวาอยในฤดกาลใด ก. ฤดฝน ข. ฤดแลง

ค. ฤดหนาว ง. ฤดใบไมผล 8. เนอเยอทลอกเปลอกไมออกไปเพอตอนกงไม คอสวนใดบาง ก. คอรเทกซ (cortex) และโฟลเอม (phloem) ข. เอพเดอรมส (epidermis) และคอรเทกซ (cortex) ค. เอพเดอรมส (epidermis) คอรเทกซ (cortex) และโฟลเอม (phloem) ง. เอพเดอรมส (epidermis) คอรเทกซ (cortex) และเพอรไซเคล (pericycle) 9. ถาตดตนไมยนตนตามขวางซงมอาย 1 ป พบวามเนอเยอชนดตาง ๆ เรยงล าดบจากชนในสดออกมาดานนอกดงน ก. ไซเลม (xylem) โฟลเอม (phloem) และพธ (pith)

ข. ไซเลม (xylem) แคมเบยม (cambium) และโฟลเอม (phloem) ค. โฟลเอม (phloem) แคมเบยม (cambium) และไซเลม (xylem)

ง. ไซเลม (xylem) โฟลเอม (phloem) และแคมเบยม (cambium) 10. จงพจารณาขอความตอไปน ก. แกนไม (heartwood) อยดานในสดของไมยนตนท าหนาทในการใหความแขงแรงกบพช ข. กระพไม (sapwood) เปนสวนของไซเลมทยงมชวตอยและท าหนาทในการ ล าเลยงน า ค. เนอไม (wood) ของพชเปนสวนของไซเลมระยะทสอง (secondary xylem) ทงหมด ขอใดตอไปนกลาวถกตอง ก. ก และ ข ข. ก และ ค

ค. ข และ ค ง. ก ข และ ค

4



เรอง โครงสรางและหนาทของล าตน ชนมธยมศกษาปท 5 รายวชา ชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243 คะแนนเตม 10 คะแนน เวลา 10 นาท

ชอ......................................สกล...............................ชน.................... เลขท..................

แบบทดสอบกอนเรยน

ขอ 1 2 3 4

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

สรปผลการทดสอบ

คะแนน กอนเรยน(คะแนน)

เตม 10

ได

กระดาษค าตอบ

5



โดยพจารณาการใหคะแนน จากค าตอบแตละขอ ขอละ 1 คะแนน

ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดให 0 คะแนน ไมตอบให 0 คะแนน ตอบมากกวา 1 ขอให 0 คะแนน

เกณฑการประเมนรวม

9-10 คะแนน ดมาก 7-8 คะแนน ด 5-6 คะแนน พอใช 4 คะแนนลงมา ตองปรบปรง

เกณฑการใหคะแนน แบบทดสอบกอนเรยน เลมท 3


6



1. สาระส าคญ

ล าตนเปนโครงสรางทเจรญขนมาจากราก มขอปลอง บรเวณขอจะมใบ ทซอกใบมตา เนอเยอบรเวณปลายยอดมสวนประกอบจากปลายสดเขามาคอ เนอเยอเจรญปลายยอดใบเรมเกด ใบออน และล าตนออน โครงสรางภายในของล าตนจากนอกสดไปในสดคอ เอพเดอรมส (epidermis) คอรเทกซ (cortex) สตล (stele) ในรอบ 1 ปวาสควลาร- แคมเบยม (vascular cambium) ของพชทมเนอไมจะมการสรางเซลลสรางไซเลม(xylem) และโฟลเอม(phloem) ขนทสองจ านวนมากนอยตางกน ท าใหเกดเนอไมสเขมจางสลบกนเรยกวา วงป (annual ring) ล าตนสรางใบและกง ชวยพยงกงกานสาขา ชใบใหกางออกเพอรบแสงแดด ล าเลยงน า ธาตอาหาร และสารตาง ๆ ทจ าเปนตอการด ารงชวต หนาทพเศษอน ๆ ของ ล าตน ไดแก หนาม มอเกาะ อวบอมน า สงเคราะห สะสมอาหารอยใตดน

2. สาระการเรยนร

สาระท 1 สงมชวตกบกระบวนการด ารงชวต สาระท 8 ธรรมชาตของวทยาศาสตรและเทคโนโลย

3. มาตรฐานการเรยนร/ตวชวด

มาตรฐาน ว 1.1 เขาใจหนวยพนฐานของสงมชวต ความสมพนธของโครงสราง

และหนาทของระบบตางๆ ของสงมชวตทท างานสมพนธกน มกระบวนการสบเสาะหา

ความร สอสารสงทเรยนร และน าความรไปใชในการด ารงชวตของตนเองและดแลสงมชวต

กจกรรมการเรยนรเรอง โครงสรางและหนาทของล าตน

7



มาตรฐาน ว 8.1 ใชกระบวนการทางวทยาศาสตรและจตวทยาศาสตรในการสบเสาะหาความร การแกปญหา รวาปรากฏการณทางธรรมชาตทเกดขนสวนใหญมรปแบบ ทแนนอนสามารถอธบายและตรวจสอบได ภายใตขอมลและเครองมอ ทมอยในชวงเวลานนๆ เขาใจวา วทยาศาสตร เทคโนโลยสงคม และ สงแวดลอม มความเกยวของสมพนธกน

ตวชวด -

4. ผลการเรยนร

1. สบคนขอมล ทดลอง อภปราย และสรปเกยวกบเนอเยอของพช โครงสรางและ

หนาทของพชดอก การแลกเปลยนแกสและการคายน า และกระบวนการล าเลยง

8



นกเรยนคดวาการทพชมการเจรญเตบโตจากล าตนทมขนาดเลก เปนล าตนทมขนาดใหญขนล าตนตองมโครงสรางเปนอยางไร โครงสรางใดทท าใหพชเจรญเตบโตได

มรากชวยดดน าและแรธาต ล าตนชวยล าเลยง ใบชวยสรางอาหาร การทพชเจรญเตบโตมาจากการแบงเซลลทปลายยอด การทพชขยายขนาดดานขางทใหญขนนาจะเกยวกบการขยายขนาดเนอเยอตางๆ ทเกยวของนะครบ

คะ การทพชมขนาดทสงขนเนองจากการแบงเซลลทปลายยอด เหนอขอ และการทพชมล าตนทมขนาดกวางใหญมากขนเกดจากการแบงเซลลเพอขยายขนาดดานขางของล าตน เรามาศกษาโครงสรางและหนาทของล าตนจากชดกจกรรมนกนคะ

ภาพแสดง การเจรญเตบโตของล าตนพช ทมา : http://www.nana-bio.com 16 มถนายน 2559

5. กจกรรมการเรยนร

5.1 ขนสรางความสนใจ

http://www.nana-bio.com/

9



กจกรรมท 3.1 โครงสรางภายนอกและโครงสรางภายในของล าตน

จดประสงคของกจกรรม เพอใหนกเรยนสามารถ

1. สงเกต เปรยบเทยบ และอธบายลกษณะภายนอกของล าตนพชใบเลยงคและ ล าตนพชใบเลยงเดยว

2. ทดลอง สงเกต เปรยบเทยบ และอธบายโครงสรางโครงสรางภายในของล าตนพชใบเลยงคและล าตนพชใบเลยงเดยวทตดตามขวาง

วสดอปกรณ

1. ล าตนพชใบเลยงคและใบเลยงเดยว เชน กระดมทอง บวบ คะนา ตอยตง ชบา วาสนา ไผ ขาวโพด เปนตน

2. กลองจลทรรศน 1 ตว 3. พกน 1 อน 4. เขมเขย 1 อน 5. จานเพาะเชอ 1 ใบ 6. หลอดหยด 1 อน 7. แผนสไลด 2 แผน 5. กระจกปดสไลด 2 แผน 6. ใบมดโกน 1 ใบ

8. กลองถายรปหรอโทรศพทมอถอ 1 ตว 9. สซาฟรานน 3-4 หยด

5.2 ขนส ารวจและคนหา

10. กระดาษช าระ 1 มวน

10



ขนตอนการปฏบตกจกรรม

นกเรยนแบงกลม กลมละ 5-6 คนมนกเรยนกลมเกง ปานกลาง ออนรวมกน เลอกประธาน รองประธาน เลขานการ แบงหนาทรบผดชอบ ศกษาโครงสรางภายนอกของ ล าตนและโครงสรางภายในของล าตนแลวรวมกนอภปรายผลการศกษา 1. นกเรยนแตละกลมสงเกตลกษณะขอ ปลอง ต าแหนงทเกดใบ และตาบรเวณซอกใบ ผว สของล าตน ลกษณะของล าตน(กลม เหลยม) ปลายยอดของพชทน ามาศกษา

2. บนทกผลการทดลอง บนทกผลการสงเกต อภปรายและลงขอสรป

ก. ข.

ภาพแสดง นกเรยนศกษาโครงสรางภายนอกของล าตน ก´ พชใบเลยงเดยว (ไผ) ข. พชใบเลยงค (มะขาม) ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 14 พฤศจกายน 2559

11



ตอนท 2 โครงสรางภายในล าตน

1. แตละกลมเตรยมวสดอปกรณการทดลอง

2. เลอกล าตนพชใบเลยงคมา 1 ชนด เชน กระดมทอง บวบ คะนา ตอยตง ชบา วาสนา ไผ ขาวโพด เปนตน มาศกษาโครงสรางภายใน

ภาพแสดง ล าตนพชทใชทดลอง ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 พฤศจกายน 2559

ภาพแสดง วสดอปกรณการทดลอง ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 พฤศจกายน 2559

12



3. นกเรยนตดล าตนพชตามแนวขวางใหไดชนบางมากทสดโดยจบทอนล าตนดวยนวหวแมมอ และนวชใหหนาตดทตองการตดอยในแนวระนาบและสงกวานวมอเลกนอย จบใบมดโกนดวยนวหวแมมอ และนวชของมออกขางหนงใหคมมดอยในแนวระนาบเสมอ จรดใบมดกบหนาตดล าตน ดงใบมดเขาหาตว พยายามดงใบมดดวยนวทงสองเขาหาตวครงเดยวเพอใหไดสวนของพชเปนแผนบาง ตดใหไดหลายๆ แผน

4. แชชนสวนทตดไดในน าทหยดสซาฟรานนชนดน าลงไป 3-4 หยด ประมาณ 5 นาทเพอใหเซลลเตงและยอมตดส

ภาพแสดง การน าชนสวนของล าตนแชในน าผสมสซาฟรานน

ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 พฤศจกายน 2559

ภาพแสดง การตดล าตนพชตามแนวขวาง ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 พฤศจกายน 2559

13



5. น าสไลดวางบนกระดาษช าระ หยดน าลงบนแผนสไลด 1 หยด ใชพกนเขยแตะชนสวนล าตนทบางและสมบรณทสดซงยอมสแลวจากจ านวน 1ชน วางลงบนหยดน าบนสไลดและปดทบดวยกระจกปดสไลด ระวงอยางใหมฟองอากาศอยภายใน เชดน าทลนตรงขอบกระจกปดสไลด

ภาพแสดง ก. การหยดน าลงบนสไลด ข. การวางชนสวนล าตนของพชบนแผนสไลด ค. ปดดวยกระจกปดสไลด ง. ซบน าทลนออกดวยกระดาษช าระ ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 พฤศจกายน 2559

ข. ก.

ค. ง.

14



6. น าสไลดไปศกษาดวยกลองจลทรรศนเรมตนดวยเลนสใกลวตถทมก าลงขยาย 4 เทา และเพมขนตามล าดบ

7. เปรยบเทยบโครงสรางล าตนพชใบเลยงคและล าตนพชใบเลยงเดยว พรอมทงถายภาพทปรากฏภายใตกลองจลทรรศน บนทกผลและบอกเนอเยอชนตาง ๆ เรมจากดานนอกเขาไปดานใน

ภาพแสดง การสองกลองจลทรรศน ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 พฤศจกายน 2559

ท ากจกรรมแลวเรามาบนทกผลการท ากจกรรมและสรปผลการท ากจกรรมรวมกนคะ

15



กจกรรมท 3.1 โครงสรางภายนอกและโครงสรางภายในของล าตน

สมาชกในกลม

1. …………………………………………………. 4. ………………………..……………........…………. 2. …………………………………………………. 5. ……………..........…………………………………. 3. …………………………………………………. 6. …………………….........……...………………….

จดประสงคของกจกรรม …………………........…………………………………………………............……………………………… ……………………………………........………………………………………………………............………………….………………………........…………………………………………............……………………… วสดอปกรณ ……………………………………………………………………………............……………………………… …………………………………………………………………………............………………………………… ……………………………………........………………………………………………………............……………………………………………........………………………………………............……………………… ……………………………………........………………………………………............……………………… ……………………………………........………………………………………............……………………… ……………………………………........………………………………………............……………………… ……………………………………........………………………………………............……………………… ……………………………………........………………………………………............………………………

กลมท ……..

5.3 ขนอธบายและลงขอสรป

รายงานผลการท ากจกรรม

16



วธท าการทดลอง …………………........………………………………………………............………………………………… ……………………………………........………………..……………………………………….............…………………………………………........………………………………………............……………………… …………………………....……………………………………………............………………………………… ……………………………………........………………………………………………………............………………………….………………………………………………………………………………............………… ………….………………………………………………………………………………............………………… ………….………………………………………………………………………………............………………… ………….………………………………………………………………………………............………………… ………….………………………………………………………………………………............………………… ………….………………………………………………………………………………............…………………

ผลการท ากจกรรม

ล าตนพชใบเลยงค ล าตนพชใบเลยงเดยว 1.ขอและปลอง....................................................... ...............................................................................

1.ขอและปลอง....................................................... ...............................................................................

2. ต าแหนงทเกดใบ................................................ ...............................................................................

2. ต าแหนงทเกดใบ................................................ ...............................................................................

3. ตาทซอกใบ........................................................ ...............................................................................

3. ตาทซอกใบ........................................................ ...............................................................................

4. ผวและสล าตน.................................................... ...............................................................................

4. ผวและสล าตน.................................................... ...............................................................................

5. ปลายยอด.......................................................... ...............................................................................

5. ปลายยอด.......................................................... ........................................................ .......................

17



ค าถามหลงท ากจกรรม

1. จงจ าแนกชนดของพชใบเลยงค และพชใบเลยงเดยว ……………………………………........……............………………………………………………………………………………… ……………………………………........……............………………………………………………………………………………… ……………………………………........……………………………………………………………………............…………………

2. ลกษณะขอปลองของล าตนพชใบเลยงคและล าตนพชใบเลยงเดยวตางกนอยางไร ……………………………………........……............………………………………………………………………………………… ……………………………………........……............………………………………………………………………………………… ……………………………………........……………………………………………………………………............…………………

3. ต าแหนงทเกดใบและตาของพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวเหมอนหรอตางกนอยางไร.............................................................................. ............................................................................................................................................................................................................... ................................. ................................................................................................................................................................

4. ลกษณะผวและสของล าตนพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวเหมอนหรอตางกนอยางไร ……………………………………........……............………………………………………………………………………………… ……………………………………........……............………………………………………………………………………………… ……………………………………........……………………………………………………………………............…………………

5. ปลายยอดของพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวเหมอนหรอตางกนอยางไร ……………………………………........……............………………………………………………………………………………… ……………………………………........……............………………………………………………………………………………… ……………………………………........……………………………………………………………………............…………………

18




1. โครงสรางภายนอกล าตนพชใบเลยงค (ตน................................... )

2. โครงสรางภายในล าตนพชใบเลยงเดยว (ตน...................................)

ก าลงขยาย.........เทา

ก าลงขยาย....... เทา

19




1. จงบอกสวนประกอบของโครงสรางภายในล าตนพชใบเลยงคและล าตนพชใบเลยงเดยวเรยงจากดานนอกลงไปดานใน ..................................................................... ........................................................................................................................................................................................................................ ................................. ........................................................ ........................................................................................................ ................................................................... .................................................................................... ......... ................................................................. ...............................................................................................

2. โครงสรางภายในของล าตนพชใบเลยงคและโครงสรางภายในของล าตนพชใบเลยงเดยวตางกนอยางไร ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................... ............................................................................. ............................................................................................................................. ...................................

อภปรายและสรปผลการทดลอง ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................... ............................................................................. ............................................................................................................................. ................................... .............................................................................................................................................. .................. ................................................................................................................ ................................................ ............................................................................................................................. ................................... ................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................. ...................................

คะแนนเตม 10 คะแนน

ได.............คะแนน

20



ล าตนพชใบเลยงค ล าตนพชใบเลยงเดยว 1. ขอและปลองไมชดเจน

1. ขอและปลองเหนไดชดเจน

2. ต าแหนงทเกดใบอยตรงขอบรเวณทมกานใบตดอย

2. ต าแหนงทเกดใบอยตรงขอโดยมกานใบซง เปลยนแปลงไปเปนกาบใบหมบรเวณขอ

3. ซอกใบมตา

3. ไมเหนตาตามซอกใบโผลออกมา

4. ผวของล าตนมลกษณะเรยบหรอขรขระสของล าตนมสเขยวหรอมสอนปน

4. ผวของล าตนมลกษณะเรยบหรอขรขระสของล าตนมสเขยวหรอมสอนปน

5. ปลายยอดมใบเกดใหมขนาดเลกซอนกนอยหมยอดอดกนแนน

5. ปลายยอดมใบเกดใหมขนาดเลกซอนกนอยใบมวนตามยาวหมยอด


1. จงจ าแนกชนดของพชใบเลยงค และพชใบเลยงเดยว

1) ล าตนพชใบเลยงคไดแกตนกระสง ตนต าลง ตนต าลงทอง 2) ล าตนพชใบเลยงเดยวไดแกตนไผ ตนขาวโพด ตนหญา

2. ลกษณะขอปลองของล าตนพชใบเลยงคและล าตนพชใบเลยงเดยวตางกนอยางไร

พชใบเลยงคเหนขอและปลองไมชดเจน สวนพชใบเลยงเดยวขอและปลองเหนไดชดเจน

ตวอยางการบนทกผลการท ากจกรรม

21



3. ต าแหนงทเกดใบและตาของพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวเหมอนหรอตางกนอยางไร

พชใบเลยงคต าแหนงทเกดใบอยตรงขอบรเวณทมกานใบตดอยทซอกใบมตา สวนพชใบเลยงเดยวต าแหนงทเกดใบอยตรงขอโดยมกานใบซงเปลยนแปลงไปเปนกาบใบหมบรเวณขอไมเหนตาตามซอกใบโผลออกมา

4. ลกษณะผวและสของล าตนพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวเหมอนหรอตางกนอยางไร

ล าตนพชใบเลยงคและล าตนพชใบเลยงเดยวผวของล าตนมลกษณะเรยบหรอขรขระสของล าตนมสเขยวหรอมสอนปนเหมอนกน

5. ปลายยอดของพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยวเหมอนหรอตางกนอยางไร

พชใบเลยงคปลายยอดมใบเกดใหมขนาดเลกซอนกนอยหมยอดอดกนแนน สวนพชใบเลยงเดยวปลายยอดมใบเกดใหมขนาดเลกซอนกนอยใบมวนตามยาวหมยอด


1. โครงสรางภายในล าตนพชใบเลยงค (ล าตนกระดมทอง)

ภาพแสดง โครงสรางภายในล าตนพชใบเลยงค (ตนกระดมทอง) ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 พฤศจกายน 2559

เอพเดอรมส (epidermis)

คอรเทกซ (cortex)

ทอล าเลยงน า (xylem)

ทอล าเลยงอาหาร (phloem)

พธ (pith)

วาสควลารแคมเบยม (vascular cambium)

สตล (stele) ก าลงขยาย 10 เทา

22



2. โครงสรางภายในล าตนพชใบเลยงเดยว (ล าตนบวบ)


1. จงบอกสวนประกอบของโครงสรางภายในล าตนพชใบเลยงคและล าตนพชใบเลยงเดยวเรยงจากดานนอกลงไปดานใน

ประกอบดวยชนเอพเอรมส คอรเทกซ และชนสตล(กลมทอล าเลยง และพธ)

2. โครงสรางภายในของล าตนพชใบเลยงคและโครงสรางภายในของล าตนพชใบเลยงเดยวตางกนอยางไร

ล าตนพชใบเลยงเดยว ล าตนพชใบเลยงค 1. มดทอล าเลยง (vascular bundle)กระจายตวไมเปนระเบยบ

1. มดทอล าเลยง (vascular bundle) เรยงเปนระเบยบในแนวรศม

2. สวนใหญไมมแคมเบยม(cambium) ท าใหเนอเยอไมมการเจรญดานขาง

2. มแคมเบยม(cambium) ระหวางชน โฟลเอม และไซเลม ท าใหมการเจรญขนท 2 ได

3. ไมมการรวมตวกนของชนคอรเทกซกลายเปนเปลอกไม

3. มชนคอรเทกซรวมตวกบโฟลเอม กลายเปนเปลอกไมได

4.ไมมการสรางไมเนอแขง กลางล าตนจงกลวง 4. ไซเลมทอายมาก ถกดนเขาดานในกลายเปนไมเนอแขง


ภาพ : โครงสรางภายในล าตนพชใบเลยงเดยว(ล าตนบวบ) ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 พฤศจกายน 2559



ทอล าเลยงน า (xylem)

ทอล าเลยงอาหาร (phloem)

พธ (pith) ; ชองกลวง

สตล (stele)

23



อภปรายและสรปผลการทดลอง

พชใบเลยงคมขอและปลองไมชดเจนใบเกดอยตรงขอบรเวณทมกานใบตดอยทซอกใบมตาผวของล าตนมลกษณะเรยบหรอขรขระสของล าตนมสเขยวหรอมสอนปนอยทปลายยอดมใบเกดใหมขนาดเลกซอนกนอยหมยอดอดกนแนนสวนพชใบเลยงเดยวเหนขอและปลองไดชดเจนใบเกดอยตรงขอโดยมกานใบซงเปลยนแปลงไปเปนกาบใบหมบรเวณขอไมเหนตาตามซอกใบโผลออกมาผวของล าตนมลกษณะเรยบหรอขรขระสของล าตนมสเขยวหรอมสอนปนอยบรเวณปลายยอดมใบเกดใหมขนาดเลกซอนกนอยใบมวนตามยาวหมยอด

เมอตดล าตนพชใบเลยงคจะพบการเรยงตวของเนอเยอจากภายนอกไปภายในไดแกเอพเดอรมส (epidermis) คอรเทกซ (cortex) และกลมทอล าเลยง (vascular bundle) โดยพบโฟลเอม (phloem)อยดานนอกและ ไซเลม(xylem)อยดานในคนกลางดวยแคมเบยม(cambium) ซงกลมทอล าเลยงเรยงตวเปนระเบยบรอบ ๆ ล าตนสวนพชใบเลยงเดยวการเรยงตวของเนอเยอตาง ๆคลายกนไดแก เอพเดอรมส คอรเทกซ มกลมทอล าเลยงกระจดกระจายไมเปนระเบยบ และไมมแคมเบยมคนระหวาง โฟลเอม และไซเลม

คะแนนเตม 10 คะแนน

ได.............คะแนน

โครงสรางนอกของล าตนทแตกตางจากรากอยางชดเจนคอมขอและปลอง สวนโครงสรางภายในเมอตดตามขวางพชใบเลยงคจะพบการเรยงตวของเนอเยอจากภายนอกไปภายในไดแกเอพเดอรมส คอรเทกซ และกลมทอล าเลยง โดยพบโฟลเอม อยดานนอกและไซเลม อยดานในคนกลางดวยแคมเบยม ซงกลมทอล าเลยงเรยงตวเปนระเบยบรอบๆ ล าตนสวนพชใบเลยงเดยวการเรยงตวของเนอเยอตาง ๆคลายกนแกกลมทอล าเลยงอยอยางกระจดกระจาย

24



ล าตน (stem )

ล าตนคอสวนของพชทเจรญมาจากเอพคอทล (epicotyl) และไฮโพคอทล(hypocotyl) มกเจรญตานแรงโนมถวงของโลก ล าตนอาจมการเจรญและเปลยนแปลงรปรางตางๆ แตล าตนประกอบดวยสวนทส าคญ คอ ตา ขอ ปลอง ลกษณะของล าตน ประกอบดวย 2 สวนคอ

1 ขอ (node) เปนบรเวณทเกดของตากง ตาดอก ตาใบ พชใบเลยงคอาจจะสงเกตไมชดเจนสงเกตจากมสวนของใบหรอดอกตดอย แตในพชใบเลยงเดยวจะเหนชดเจน เชน ไมไผ ขอ คอสวนทตน ไมกลวง

2 ปลอง (internode) บรเวณระหวางขอ คอสวนทเปนทอกลวงในไมไผนนเองส าหรบพชใบเลยงคปลองสนมาก และไมชดเจน แตสามารถสงเกตจากพชลมลกเชน ล าตนฟกทอง ล าตนผกบง ล าตนบางชนดมขอปลองสนมาก เชน ล าตนของ หวหอม

ก.

ข.

ภาพ : ก. ขอของล าตนไผ ข. ปลองของล าตนไผ ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 มถนายน 2559

ปลอง(internode)

ขอ (node)

5.4 ขนขยายความร

25



การเจรญเตบโตในขนปฐมภม (primary growth )

1. โครงสรางบรเวณปลายยอดพช

2. โครงสรางของล าตนพชตดตามขวาง

โครงสรางของล าตนจากปลายยอด แบงเปน 4 สวน

เมอน าล าตนของพชมาตดตามขวางบรเวณทเซลลเจรญเตมทแบบปฐมภมแลว

ศกษาภายใตกลองจลทรรศน จะพบวาโครงสรางภายในประกอบดวยชนตาง ๆ 3 ชนหลก คอ ชนเอพเดอรมส (epidermis) ชนคอรเทกซ (cortex) และชนสตล (stele)เชนเดยวกบราก แตจะมความแตกตางในรายละเอยดดงน

ภาพ : โครงสรางภายในล าตนขนปฐมภม ทมา : http://www.nana-bio.com/e- learning/plant%20organ/stem.html 20 มถนายน 2559

1. เนอเยอเจรญปลายยอด (apical meristem) จะมการแบงเซลลตลอดเวลา 2. ใบเรมเกด (leaf primordium) อยทางดานขางของปลายยอด เจรญตอไปเปน ใบออน 3. ใบออน (young leaf)เซลลบรเวณนจะมการบงเซลลเพอเปลยนแปลงไปเปนใบทเจรญเตมท 4. ล าตนออน (young stem) เจรญมาจากล าตนออนของเอมบรโอ ประกอบดวย เอพคอทล (epicotyl) ไฮโพคอทล(hypocotyls) และยอดออน

http://www.nana-bio.com/e-

26



1. ชนเอพเดอรมส(epidermis) เปนชนนอกสดของล าตน โดยทวไปเซลลมกเรยงตวเปนแถวเดยว ผนงเซลลของเซลลผวดานนอกโคงออก บรเวณผวดานนอกของชน เอพเดอรมส ในล าตนมสารพวกควทน (cutin) เคลอบอย เรยกชนของควทนนวาควทเคล (cuticle) ซงจะแตกตางจากในรากทจะไมมควทนเคลอบทางดานนอก ขอกจากนยงอาจพบเซลลคมขน หรออาจเปนเซลลหรอโครงสรางทเปนตอม (glandular trichome) ได 2. ชนคอรเทกซ (cortex) ชนคอรเทกซในล าตนมขอบเขตแคบมากเมอเทยบกบในราก ประกอบดวยเนอเยอพาเรงคมา(parenchyma) สวนใหญ อาจพบเนอเยอ คอลเลงคมา(collenchyma) ซงอยใตผวหรอตามมมของล าตนออนทมลกษณะเปนเหลยม ในพชน าชนคอรเทกซจะจดเรยงตวของเซลลท าใหเกดชองอากาศ (air space) เพอชวยในการลอยตว 3. ชนสตล (stele) ของล าตนไมสามารถแยกจากชนคอรเทกซชดเจนเหมอนในราก โดยทวไปชนสตลมบรเวณกวางมากและกวางทสดในล าตน ชนนประกอบดวยสวนตาง ๆ 3 สวน 3.1 มดทอล าเลยง (vascular bundle) ประกอบเนอเยอชนไซเลมและเนอเยอโฟลเอม ในพชใบเลยงคมดทอล าเลยงจะเรยงเปนวงรอบล าตน โดยมไซเลมอยทางดานในและมโฟลเอมอยทางดานนอก ขณะทในพชใบเลยงเดยว มดทอล าเลยงจะเรยงกระจายทวล าตน แตจะอยหนาแนนมากบรเวณทใกลกบชนเอพเดอรมส

ภาพแสดง โครงสรางภายในล าตนขนปฐมภม ทมา : http://www.nana-bio.com/e -learning/plant%20organ/stem.html 20 มถนายน 2559

http://www.nana-bio.com/e-

27



3.2 วาสคลารเรย (vascular ray ) หรอพธเรย (pith ray) เปนกลม ของเนอเยอพาเรงคมา ทอยระหวางแตละมดของทอล าเลยง เชอมระหวางชน คอรเทกซกบพธสวนของวาสคลารเรย หรอพธเรย พบไดเฉพาะในพชใบเลยงคเทานน

3.3 พธ (pith) เปนชนในสดของล าตนมขอบเขตถดจากมดทอล าเลยงเขา ไปพบไดทงพชใบเลยงคและพชใบเลยงเดยว ประกอบดวยเนอเยอพาเรงคมา เปนหลก มบทบาทในการสะสมแปงหรอสารตาง ๆ ในพชใบเลยงคทมการเจรญเตบโตทตยภม สวนของพธ จะสลายไปกลาย เปนชองกลวง อาจพบในพชใบเลยงเดยวบางชนดได เชน ไผและหญา เปนตน ในล าตนพชใบเลยงเดยวซงมมดทอล าเลยงกระจายทวไปในเนอเยอ พาเรงคมา ไมมขอบเขตทจดวาเปนพธ จงเรยกเนอเยอพนฐานเหลานวา ground tissue แทน

ภาพแสดง โครงสรางมดทอล าเลยง (Vascular bundle) ของล าตนพช ก. พชใบเลยงเดยว ข. พชใบเลยงค ทมา : http://www.nana-bio.com/e-learning/plant%20organ/stem.html 20 มถนายน 2559

ก. ข.

28



สรปวาพชใบเลยงเดยวและล าตนพชใบเลยงคตางกนดงนคะ ล าตนพชใบเลยงเดยว ล าตนพชใบเลยงค

1. กลมทอล าเลยง (vascular bundle) กระจายตวไมเปนระเบยบ

1. กลมทอล าเลยง (vascular bundle) เรยงเปนระเบยบในแนวรศม

2. สวนใหญไมมแคมเบยม (cambium) ท าใหเนอเยอไมมการเจรญดานขาง

2. มแคมเบยม (cambium) ระหวางชน โฟลเอม และไซเลม ท าใหมการเจรญขนท 2 ได

3. ไมมการรวมตวกนของชนคอรเทกซกลายเปนเปลอกไม

3. มชนคอรเทกซรวมตวกบโฟลเอมกลาย เปนเปลอกไมได

4.ไมมการสรางไมเนอแขง กลางล าตนจงกลวง

4. ไซเลมทอายมาก ถกดนเขาดานในกลายเปนไมเนอแขง

ภาพแสดง โครงสรางภายในของล าตนพช (พธ (pith)) ทมา : https://www.slideshare.net/somycha/stem-structure 20 มถนายน 2559


ทอล าเลยง (vascular bundle

พธ (pith)


สตล (stele)

29



การเจรญขนทสองของล าตนเกดจากการแบงเซลลออกทางดานขางของ วาสคลาร แคมเบยม (vascular cambium) ซงอยระหวางเนอเยอล าเลยงน าและแรธาต และเนอเยอล าเลยงอาหาร การแบงเซลลของวาสคลาร แคมเบยม จะแบงได 2 ทศทาง คอแบงเขาดานในจะเรยกเนอเยอทเกดขนวาเนอเยอล าเลยงน าและแรธาตขนทสอง (secondary xylem) แตถาแบงออกดานนอกจะเรยกเนอเยอนวาเนอเยอล าเลยงอาหารขนทสอง(secondary phloem) ท าใหพชมการขยายขนาดออกทางดานขางได

การแบงเซลลเพมจ านวนของวาสคลาร แคมเบยม เพอเจรญไปเปนเนอเยอล าเลยงนนท าใหเซลลทเกดมาใหมดนให primary phloem รวมถงเนอเยอในชน คอรเทกซ ถกเบยดใหตายและสลายลงไปเรอย ๆ จนกระทงเหลอเนอเยอพาเรงคมาประมาณ 1-2 แถว เนอเยอพาเรงคมาเหลานจะเปลยนกลายเปนเนอเยอเจรญชนด คอรกแคมเบยม ซงจะแบงเซลลเพมจ านวนตอไปไดสองทศทาง

ภาพแสดง การเปลยนแปลงของล าตนพชใบเลยงคขณะเกดการเจรญเตบโตขนทสอง ทมา : http://www.nana-bio.com 22 มถนายน 2559

http://www.nana-bio.com/

30



4. เปลอกไมและเนอไม(bark and Wood)

โดยถาแบงเขาดานในจะเรยกวา เฟลโลเดรม (phelloderm) แตถาแบงออกทางดานนอกจะเรยกเนอเยอสวนนวา คอรก (cork) ซงการแบงตวออกทางดานนอกเพอเพมจ านวนเนอเยอ คอรกนเกดขนไดเรว ท าใหเนอเยอเอพเดรมสถกเบยดใหตายและสลายไปเปลอกภายนอกของล าตนทมการเจรญเตบโตขนทสองจงเปนเนอเยอคอรก หนาทเซลลคอรก สรางความแขงแรงใหพช บางเซลลมรอยแตกทเรยกวา เลนทเซล (lenticel) ซงชวยในการคายน าและแลกเปลยนกาซ

4.1 เปลอกไม (bark) คอสวนทอยถดออกมาจากวาสคลาร แคมเบยม ทงหมด ประกอบขนจากโฟลเอมทตยภม ชนคอรเทกซ และชนเพอรเดม (periderm) โดยปกต คอรก แคมเบยม จะสรางคอรกทมผนงเซลลเปนสารพวกซเบอรน

4.2 เนอไม (wood)คอสวนของไซเลมทตยภมซงอยทางดานในของล าตน ไซเลมทมอายมากสดจะอยดานในสด ไดแก

ภาพแสดง โครงสรางของเลนทเซล (lenticel) ทมา : ศภณฐ ไพโรหกล : Biology ;255. 22 มถนายน 2559

เลนทเซล(lenticel)

เลนทเซล(lenticel)

31



- แกนไม (heartwood) คอการทพชมการเจรญเตบโตจนอายมากขน ไซเลม ทตยภมทอยดานในสดจะไมสามารถล าเลยงน าไดอก และมกเหนเปลอกเปนสเขมอาจมการสะสมของพวกเทนนนอยท าหนาทใหความแขงแรงแกตนพช

- กระพไม (sapwood) คอไซเลมทตยภมทอยรอบนอกยงสามารถล าเลยงน าไดอยและเหนเปนสออน

ภาพแสดง เปลอกไมและเนอไม (bark and wood) ทมา : http://sakaerat32.weebly.com 22 มถนายน 2559

เปลอกไม(bark)

กระพไม (sapwood)

แกนไม (heartwood )

ภาพแสดง โครงสรางของเนอไมและเปลอกไม (ตนขเหลก) ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 18 มถนายน 2559

http://sakaerat32.weebly.com/

32



วงป (annual ring) ของพช

5. หนาทหลกของล าตน

ในรอบ 1 ป วาสควลารแคมเบยมของพชทมเนอไมจะมการแบงเซลลสรางไซเลมและโฟลเอมขนทสองจ านวนมากนอยตางกนในแตละฤดขนอยกบปรมาณน าและแรธาตอาหาร ในฤดทสงแวดลอมอดมสมบรณด เชน ฤดฝน เซลลชนไซเลมจะเจรญเรวมขนาดใหญท าใหไดชนไซเลมกวาง และมสจาง สวนในฤดแลงเซลลชนไซเลมจะเจรญชามขนาดเลกเบยดกนแนนท าใหเหนเปนแถบแคบๆ และมสเขม ลกษณะดงกลาวท าใหเนอไมมสจางและมสเขมสลบกนมองเหนเปนวงเรยกวา วงป (annual ring)

3.1 ชวยค าจน (supportig) สวนตางๆ ของพช เชนใบ กงใหแผกงกานสาขา อยได 3.2 ล าเลยง (transportation) ล าตนมเนอเยอล าเลยงน าและอาหาร เมอรากพชดดน าและแรธาตจากนนกจะถกล าเลยงไปยงสวนตาง ๆ โดยเฉพาะใบ เพอใชในการสงเคราะหดวยแสง และล าเลยงอาหารทไดจากใบไปยงสวนอนๆ ของตนพช นอกจากหนาทหลกดงกลาวแลว ล าตนยงมหนาทอนๆ ตามลกษณะของล าตนทเปลยนแปลงไป

ภาพแสดง โครงสรางของเปลอกไมและวงป ทมา : ศภณฐ ไพโรหกล : Biology ; 256. 20 มถนายน 2559

33



6.การปรบตวของล าตนเพอท าหนาทพเศษ

ก.

1. ครพพง สเตม (creeping stem) เปนล าตนททอดหรอเลอยขนานไปตามผวดนหรอน าเชน ผกบง ผกกะเฉด ผกตบชวา

ล าตนเหนอดน

2.ไคลบบง สเตม (climbing stem) เปนล าตนทเลอยหรอไตขนทสง

2.1 ทวนนง สเตม (twinin stem) เปนล าตนทไตขนทสงโดยใชล าตนพนหลกเปนเกลยวไปเชน ถว บอระเพด และเถาวลยตางๆ

2.2 มอเกาะ (tendril stem) เปน ล าตนทดดแปลงไปเปนมอเกาะ(tendril) ส าหรบพนหลกเพอไตขนทสง เชน ตนองน บวบ น าเตา ฟกทอง

ข.

ค.

ภาพแสดง ล าตนเหนอดน ก. ครพพง สเตม (creeping stem) ; ผกบง ข. ทวนนง สเตม (twinin stem) ; บอระเพด ค. มอเกาะ (tendril stem) ; ฟกทอง

ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 22 มถนายน 2559

34



2.3 รท ไคลบบง (root climbing) เปนล าตนทไตขนทสงโดยใชรากทงอกออกมาตามขอยดกบหลกหรอตนไม เชน ตนพรกไทย พลดาง

2.4 หนาม (stem spine) เปนล าตนทเปลยนแปลงไปเปนหนามรวมทง ขอเกยว(hook) ส าหรบไตขนทสง เชน เฟองฟา มะนาว มะกรด

ล าตนใตดน

1. แงง หรอเหงา หรอ ไรโซม (rhizome) มกอยขนานกบผวดน มขอและปลองเหนไดชดเจน ตามขอมใบทเปลยนแปลงมาเปนสน าตาลใบนไมมคลอโรฟลลล าตนชนดนถามการสะสมอาหารไวมากกจะอวบอวนขน เชน ขง ขา

ง.

ภาพแสดง ล าตนเหนอดน ง. รท ไคลบบง (root climbing) ; พลดาง จ. หนาม (stem spine) ; มะนาว


จ.

ภาพแสดง แงง หรอเหงา หรอ ไรโซม (rhizome) ; ขา ทมา : เรณ วงคปนตา ถายภาพทโรงเรยนละหานทรายรชดาภเษก 22 มถนายน 2559

35



2. ทเบอร (tuber) ล าตนสนและใหญมตาอยโดยรอบ เชน มนฝรง

ข.

3. บลบ(bulb) ล าตนตรงอาจมพนพนดนขนมาบาง มขอปลองสนมาก ตามปลองม ใบเกลด (scale leaf) สะสมอาหารลอมกนหลายชนหมล าตน เชน หวหอม พลบพลง เปนตน

ค.

4.) คอรม(corm )ล าตนตงตรงมขอปลอง เหนไดชดเจน เชน แหว เผอก

ภาพแสดง ก. ทเบอร (tuber) ; มนฝรง ข. บลบ (bulb) ; หวหอม ค. คอรม (corm) ; เผอก


ก.

http://cyberlab.lh1.ku.ac.th/elearn/faculty/fisher/fi15/web/images/tmp/tuber.jpg

http://cyberlab.lh1.ku.ac.th/elearn/faculty/fisher/fi15/web/images/tmp/corm1.jpg

http://cyberlab.lh1.ku.ac.th/elearn/faculty/fisher/fi15/web/images/tmp/corm.jpg

36



สรปวาการเจรญขนทสองของล าตนเกดจากการแบงเซลลออกทางดานขางของ vascular cambium ท าใหพชมการขยายขนาดออกทางดานขางได ถาแบงออกทางดานนอกจะเรยกเนอเยอสวนนวา คอรก (cork)

เปลอกไม (bark) คอสวนทอยถดออกมาจากวาสคลาร แคมเบยม ทางดานนอกทงหมดเปนสารพวกซเบอรนเนอไม คอสวนของไซเลมทตยภมซงอยทางดานในของล าตน ประกอบดวยกระพไมและแกนไมการแบงเซลลสรางไซเลมและโฟลเอมในแตละฤดจะไมเทากนท าใหเกดวงปท าใหเนอไมมสจางและมสเขมสลบกนมองเหนเปนวง ล าตนนอกจากจะมหนาทหลกในการชวยค าจนสวนตางๆของพช ล าเลยงน าและอาหารแลวยงมการปรบตวเพอท าหนาทพเศษตาง ๆ เชน เปลยนแปลงเปนหนาม เปลยนไปเปนมอเกาะ สงเคราะหแสงได ชวยพยงตวใหลอยน าได หรอบางชนดกมหนาทสะสมอาหาร

37



ชอ...................................................................ชน...................เลขท.........................

จงพจารณาภาพถายจากกลองจลทรรศนตอไปน แลวตอบค าถามขอท 1-2

1. บรเวณทสามารถเจรญตอไปเปนตาตามซอกและเปนกง คอ (1 คะแนน) .............................................................................................................................................. 2. บรเวณทมเนอเยอเจรญซงจะเจรญไปเปนล าตน ใบ และตาตามซอก คอ (1 คะแนน) .............................................................................................................................................. 3. ถาตดตนไมยนตนตามขวางซงมอาย 1 ป พบวามเนอเยอชนดตางๆ เรยงล าดบจาก

ชนในสด ออกมาดานนอก คอ (1 คะแนน) .............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................. .................................

ตอนท 1

ค าชแจง แบบฝกกจกรรมนมทงหมด 2 ตอน

จงตอบค าตามตอไปน

E

D

A

B

C

38



คะแนนเตม 10 คะแนนได...............คะแนน

4. จงพจารณาภาพถายจากกลองจลทรรศนตอไปน แลวเตมค าลงในชองวาง (1 คะแนน)

5. อธบายหนาทของล าตน(1 คะแนน) ............................................................................................................................. ................................. ............................................................................................................................. .................................

1. เนอไม (Wood)คอสวนของไซเลมทตยภมซงอยทางดานในของล าตน ไซเลมท มอายมากสดจะอยดานในสดไดแกกระพไมและแกนไม 2. วงปของตนไม ในฤดฝน เซลลชนไซเลมจะเจรญเรวมขนาดใหญท าใหไดชน ไซเลมกวางและมสเขม สวนในฤดแลงเซลลชนไซเลมจะเจรญชามขนาดเลก เบยดกนแนนท าใหเหนเปนแถบแคบๆ และมสจาง 3. ขง ขา เปนล าตนใตดนทมการปรบตวเพอสะสมอาหาร 4. แกนไม (heartwood) อยดานในสดของไมยนตนท าหนาทในการใหความ แขงแรงกบพช 5. กระพไม (sapwood) เปนเนอไมสวนนอก สจาง สามารถล าเลยงน าและ แรธาตได

ตอนท 2 จงพจารณาขอความตอไปน จงเตมเครองหมาย / หนาขอทเหนวาถก และ X หนาขอทเหนวาผด (5 คะแนน)

39



แนวการตอบค าถาม

ชอ...................................................................................ชน...................เลขท................

จงพจารณาภาพถายจากกลองจลทรรศนตอไปน แลวตอบค าถามขอท 1-2

1. บรเวณทสามารถเจรญตอไปเปนตาตามซอกและเปนกง คอ (1 คะแนน) ตอบ C (ตาตามซอกเรมเกด)

2. บรเวณทมเนอเยอเจรญซงจะเจรญไปเปนล าตน ใบ และตาตามซอก คอ (1 คะแนน) ตอบ A (เนอเยอเจรญสวนปลาย)

ตอนท 1

ค าชแจง แบบฝกกจกรรมนมทงหมด 2 ตอน

จงตอบค าตามตอไปน

E

D

A

B

C

40



คะแนนเตม 10 คะแนนได...............คะแนน

3. ถาตดตนไมยนตนตามขวางซงมอาย 1 ป พบวามเนอเยอชนดตางๆ เรยงล าดบจาก

ชนในสด ออกมาดานนอก คอ (1 คะแนน)

ตอบ ชนเอพเดอรมส ชนคอรเทกส ชนสตล (ไซเลม โฟลเอม และพธ)

4. จงพจารณาภาพถายจากกลองจลทรรศนตอไปน แลวเตมค าลงในชองวาง (1 คะแนน)

5. อธบายหนาทของล าตน(1 คะแนน)

ตอบ 1) เปนแกนส าหรบชวยพยงกงกานสาขา ใบและดอก 2) เปนตวกลางส าหรบล าเลยงน า เกลอแร และอาหาร สงผานไปยงสวน

ตางๆ ของพช

/ 1. เนอไม (Wood)คอสวนของไซเลมทตยภมซงอยทางดานในของล าตน ไซเลมทม อายมากสดจะอยดานในสดไดแกกระพไมและแกนไม 2. วงปของตนไม ในฤดฝน เซลลชนไซเลมจะเจรญเรวมขนาดใหญท าใหได ชนไซเลมกวางสเขมสวนในฤดแลงเซลลชนไซเลมจะเจรญชามขนาดเลกเบยดกน แนนท าใหเหนเปนแถบแคบๆ และมสจาง 3. ขง ขา เปนล าตนใตดนทมการปรบตวเพอสะสมอาหาร 4. แกนไม(heartwood) อยดานในสดของไมยนตนท าหนาทในการใหความ แขงแรงกบพช

5. กระพไม (sapwood) เปนเนอไมสวนนอก สจาง สามารถล าเลยงน าและแร ธาตได

ตอนท 2 จงพจารณาขอความตอไปน จงเตมเครองหมาย / หนาขอทเหนวาถก และ X หนาขอทเหนวาผด (5 คะแนน)

เอพเดอรมส(epidermis)

แคมเบยม(cambium)

โฟลเอม(phloem)

ไซเลม(xylem)

พธ(pith)

/

/ /

/

X

41



1. เมอดภาพโครงสรางภายในตดตามขวางของพชภายใตกลองจลทรรศนพบวามกลม มดทอล าเลยง (vascular bundle)อยอยางกระจดกระจายแสดงวาเปนเนอเยอของโครงสรางใด ก. รากพชใบเลยงค

ข. ล าตนพชใบเลยงค ค. รากพชใบเลยงเดยว ง. ล าตนพชใบเลยงเดยว 2. บรเวณใดในภาพทสามารถเจรญตอไปเปนตาขาง (axillary bud)

5.5 ขนประเมนผล

ค าชแจง แบบทดสอบน เปนแบบทดสอบปรนย 4 ตวเลอก จ านวน 10 ขอ 10 คะแนน ค าสง ใหนกเรยนเลอกค าตอบทถกตองทสดเพยงขอเดยว และท าเครองกากบาท X ลงบนกระดาษค าตอบ

เลมท 3

B

C

D

ก. บรเวณ A ข. บรเวณ B ค. บรเวณ C ง. บรเวณ D

A

42



3. เปรยบเทยบวงปของพชใบเลยงคทมอายมากกวา 1 ปแลวปรากฏวาเซลลชนไซเลมจะเจรญเรวมขนาดใหญท าใหชนไซเลมกวาง และมสจาง แสดงวาอยในฤดกาลใด ก. ฤดฝน ข. ฤดแลง

ค. ฤดหนาว ง. ฤดใบไมผล 4. ขอใดเปนล าตนมอเกาะ (tendril) ทงหมด

ก. บวบ น าเตา ฟกทอง ข. ถว บอระเพด เถาวลย ค. พรกไทย พลดาง ผกบง ง. ผกบง ผกกะเฉด ผกตบชวา

จากแผนภาพขางลางใชตอบค าถามขอ 5-6

5. จากภาพเปนโครงสรางภายในตดตามขวางของ ก. รากพชใบเลยงค ข. ล าตนพชใบเลยงค ค. รากพชใบเลยงเดยว ง. ล าตนพชใบเลยงเดยว


A B C D

43



6. จากภาพตวอกษรใดคอไซเลม (xylem)

ก. A ข. B ค. C ง. D

7. เนอเยอทลอกเปลอกไมออกไปเพอตอนกงไม คอสวนใดบาง ก. คอรเทกซ (cortex) และโฟลเอม (phloem) ข. เอพเดอรมส (epidermis) และคอรเทกซ (cortex) ค. เอพเดอรมส (epidermis) คอรเทกซ (cortex) และโฟลเอม (phloem) ง. เอพเดอรมส (epidermis) คอรเทกซ (cortex) และเพอรไซเคล (pericycle) 8. จงพจารณาขอความตอไปน ก. แกนไม (heartwood) อยดานในสดของไมยนตนท าหนาทในการใหความ แขงแรงกบพช ข. กระพไม (sapwood) เปนสวนของไซเลมทยงมชวตอยและท าหนาทในการ ล าเลยงน า ค. เนอไม (wood) ของพชเปนสวนของไซเลมระยะทสอง (secondary xylem) ทงหมด ขอใดตอไปนกลาวถกตอง ก. ก และ ข

ข. ก และ ค ค. ข และ ค

ง. ก ข และ ค

44



9. โครงสรางภายในของล าตนของพชเมอเทยบกบโครงสรางภายในของรากไมมโครงสรางขอใด ก. โฟลเอม (phloem)

ข. คอรเทกซ (cortex) ค. เอพเดอรมส (epidermis)

ง. เอนโดเดอรมส (endodermis) 10. ถาตดตนไมยนตนตามขวางซงมอาย 1 ป พบวามเนอเยอชนดตาง ๆ เรยงล าดบจากชนในสดออกมาดานนอกดงน ก. ไซเลม โฟลเอม ไซเลม

ข. ไซเลม แคมเบยม โฟลเอม ค. โฟลเอม แคมเบยม ไซเลม

ง. ไซเลม โฟลเอม แคมเบยม

45



ชอ........................................สกล..................................ชน................ เลขท.................

แบบทดสอบหลงเรยน

ขอ 1 2 3 4

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

สรปผลการทดสอบ

คะแนน หลงเรยนเรยน(คะแนน)

เตม 10

ได

กระดาษค าตอบ

เรอง โครงสรางและหนาทของล าตน ชนมธยมศกษาปท 5 รายวชา ชววทยาเพมเตม 3 รหสวชา ว30243 คะแนนเตม 10 คะแนน เวลา 10 นาท

46



โดยพจารณาการใหคะแนน จากค าตอบแตละขอ ขอละ 1 คะแนน

ตอบถกให 1 คะแนน ตอบผดให 0 คะแนน ไมตอบให 0 คะแนน ตอบมากกวา 1 ขอให 0 คะแนน


9-10 คะแนน ดมาก 7-8 คะแนน ด 5-6 คะแนน พอใช 4 คะแนนลงมา ตองปรบปรง

เกณฑการใหคะแนน แบบทดสอบหลงเรยน เลมท 3


47



เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน

ขอ ค าตอบ 1 ง 2 ข 3 ข 4 ง 5 ง 6 ก 7 ก 8 ค 9 ข 10 ง

ขอ ค าตอบ 1 ง 2 ง 3 ก 4 ก 5 ข 6 ข 7 ค 8 ง 9 ง 10 ข

เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน

..

ใครท าถก 10 ขอเกงมากคะ ใครท าถก 8-9 ขอเกง

สวนใครทท าไดไมถง 7 ขอ ทบทวนใหม แลวฝกท าแบบทดสอบบอย ๆ

48



บรรณานกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2551). หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ ากด.

________. (2552). ตวชวดและสาระการเรยนรแกนกลางกลมสาระการเรยนรวทยาศาสตร พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย.

________. (2557). คมอครรายวชาเพมเตม ชววทยา เลม 3 ชนมธยมศกษาปท 4-6. พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว.

________. (2557). แนวทางการวดและประเมนผลการเรยนตามหลกสตรการศกษา ขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ.

ฉลอง สรวฒนสมบรณ. (2545). การเลอกและการใชสอการสอน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

ชวาล แพรตกล. (2543). เทคนคการเขยนขอสอบ. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภา. ชยชาญ วงศสามญ. (2543). เทคนคการเขยนขอสอบ. ขอนแกน : ขอนแกนการพมพ ธนพงษ วชรโรจน. (2558). SUPER BIOLOGY สรปเขมชววทยา มธยมปลาย. กรงเทพฯ :

ส านกพมพ Life Balance. ประดษฐ เหลาเนตร ,ณฐภสสร เหลาเนตร. (2554). หนงสอเรยน รายวชาเพมเตม วทยาศาสตร

ชววทยา เลม 3. กรงเทพฯ : แมค จ ากด. ภาพประกอบเรอง โครงสรางและหนาทของล าตนสบคนจาก

http://www.nana-bio.com/e-learning/plant%20organ/stem.html http://sakaerat32.weebly.com https://www.slideshare.net/somycha/stem-structure

ศภณฐ ไพโรหกล. (2559). Biology. กรงเทพฯ : บรษท แอคทฟ พรนท จ ากด. สงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย, สถาบน.(2557). คมอคร รายวชาเพมเตมชววทยา

เลม 3. พมพครงท 2 กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค. ลาดพราว

สถาบนสงเสรมการสอนวทยาศาสตรและเทคโนโลย,สถาบน. (2556). หนงสอเรยนรายวชาเพมเตมชววทยา เลม 3. พมพครงท 4 กรงเทพฯ : โรงพมพ สกสค.ลาดพราว.

อภย ดวงค า. (2559). BIOLOGY LABORATORY คมอปฏบตการชววทยา ม.4-5-6. พมพครงท 1 นครราชสมา :บรษทโจเซฟ พลาสตก การด (โคราช) แอนด ปรนท จ ากด.

Documents

เล่มที่ 3 · 2018-06-11 · เล่มที่ 3 ชุดกิจกรรมการเรียน ... หน่วยการเรียนรู้ที่