Универзитет “Св. Климент Охридски” – Битола

Правен факултет – Кичево

Дисперзирани студии – Битола

СЕМИНАРСКА РАБОТА ПО ПРЕДМЕТОТ ЛОКАЛНА САМОУПРАВА

ТЕМА: ЛОКАЛНАТА САМОУПРАВА ВО РЕПУБЛИКА ХРВАТСКА

Прилеп 2011 година

1

Предметен професор :

Проф. Д-р Илија Тодоровски

Асс. Д-р Горан Илиќ

Изработил :

Гаврил Секулоски

Бр. на индекс: 131/Б

Содржина :

Вовед.............................................................................................................................3

Главен дел

Реформа на локалната самоуправа во Хрватска...............................................6

Територијална структура.......................................................................................7

Градови и комуни.........................................................................................................8

Окрузи............................................................................................................................9

Внатрешна структура на локалната самоуправа.........................................................11

Претставнички тела...............................................................................................................12

Извршни

тела............................................................................................................................13

Административните оддели..................................................................................................15

Изборен систем (локални избори)......................................................................................17

Улогата на политичките партии................................................................................19

Заклучок..............................................................................................................................20

Користена литература...........................................................................................21

2

1. Вовед

Се до 1991 година Хрватска била дел од Социјалистичка Федеративна

Република Југославија во која што се применувал комуналниот систем

карактеристичен за тогашната федерација, чиј составен дел била и

Репиблика Македонија. По првите повеќепартиски избори одржани во мај

1990 година бил формиран повеќепартиски парламент (Саборот на

Република Хрватска) кој на 22 декември 1990 година го усвоил Уставот на

Република Хрватска. 1 Спред Инге Шепаровиќ, со усвојувањето на Уставот

требало да се надмине состојбата на безаконие, која била предизвикана од

дезинтеграцијата на југословенската заедница и уништувањето на правниот

поредок воспоставен со Уставот на СФРЈ од 1974 година и уставите на

федеративните републики истата година.

Како причини поради кои политичките односи на Хрватска со СФРЈ и

понатаму продолжиле да бидат многу затегнати се слениве:

- Заканите од страна на Србите и југолсловенската армија за насилно

преземање на власта;2

- Одбивањето да се прифати Нацрт-договорот за здружување на

југословенските републики, кој Хрватска и Словенија им го понудиле на

другите републики во рамките на СФРЈ.3

1 “Реформа на локалната самоуправа во Хрватска”- Инге Перко Шепаровиќ2 Ibid3 Ibid

3

На 21 февруари 1991 година, Саборот на Република Хрватска усвоил

Резолуција според кој сите федерални закони биле прогласени за

неважечки на територијата на Република Хрватска, освен доколку не се во

согласност со Уставот на Република Хрватска.4 На 19 мај 1991 година бил

одржан референдум на кој 84,94 % од гласаќите излегле на гласање, од кои

93,34 % го подржале суверенитетот и независноста на Република

Хрватска.5 На 25 јуни, Саборот на Република Хрватска ја усвоил

Декларацијата за прогласување на суверена и независна Република

Хрватска и донесол уставна одлука за сувереност и автономија.6

Но, осамостојувањето на Хрватска не поминало без последици во регионот

на Југоисточна Европа поради воениот конфликт кој траел од 1991 до 1995

година и бил заокружен со мировниот договор потпишан во Дејтон. Како

причени за распадот на Југослвија и осамостојувањето би ги навел:

- Смртта на Маршалот Јосип Броз Тито;

- Преголемата задолженот кон странство;

- Високата инфлација;

- Воените конфликти помеѓу побунетите припадници на српското

нациланално малцинство и југословенската армија од една страна, и

хрватските вооружени сили од друга страна.7

На 22 мај 1992 година Хрватска била примена за полноправна членка на

Обединетите Нации.8 Според Шепаровиќ, тука треба да се спомене и

доминацијата на Хрватската Демократска заедница, како партија која се

карактеризирала со ставање акцент на националниот суверенитет и

националната држава, со недостаток на доверба во институциите на

граѓанското општество, со отпор кон меѓународната заедница и со

4 Ibid5 Ibid6 Ibid7 Ibid8“Ustavno pravo”- B. Smerdel, Zagreb 1997 година

4

постојани обиди за вршење политичко-партиски надзор врз институциите

кои припаѓале на правниот и политичкиот систем на Република Хрватска.

Иако се одело кон тоа да се изврши целосна децентрализација на

адмистрацијата и судството како предуслов за демократизација на

хрватското општество, напорите на владеачката партија довеле до

негативен резултат кој се отсликува преку тотална централизација на

администрацијата и судството.9 Иако во 2000 година доаѓа до промена на

власта преку претседателски и парламентарни избори, Хрватска се соочила

со многи негативности како резултат на автократското управување со

земјата од страна ХДЗ, на чело со Фрањо Туџман, а тоа се:

- Неправилно функционирање на државните институции;

- Големи повреди на човековите права;

- Политичката контрола врз медиумите;

- Високиот степен на корупција;

- Кризата во правната професија и системот на правнотот образование;

- Неразвиена правна свест.10

Резиме :

Република Хрватска de facto до 1991 година била дел од СФРЈ, што значи

била вклучена во комуналниот ситем на Југославија, карактеристичен за

периодот од 1974 до 1991 година, веднаш по донесувањето на Уставот на

СФРЈ од 1974 година. Кризата на социјализмот која се раширила во

социјалистичкиот блок во СФРЈ довела до нејзина поделба која не

завршила само со мир, туку била крваво одбележана со воен конфликт од 5

години, кој завршил со склучувањето на Дејтонскиот мировен договор. Со

политичкото осамостојување на Хрватска се растурила сликата за

наводното “братство и единство”, кое се воздигнувало како најголем идеал

во борбата за еднаквост помеѓу луѓето. Но, состојбата во Хрватска не била

воопшто сјајна пред се поради автократското владеење на ХДЗ, кое

9 “Реформа на локалната самоуправа во Хрватска”- Инге Перко Шепаровиќ10 Ibid

5

придонело земјата да се соочува со големи проблеми по нивното

заминување од власт.

2. Главен дел

-Реформа на локалната самоуправа во Хрватска-

Во одредбата од Член 126 од Уставот на Република Хрватска на граѓаните

им се гарантира правото на локална самоуправа.11 Во 1992 година Саборот

донесол четири закони со кои се воспоставил системот на локална

самоуправа а тоа се: Закон за локална самоуправа и администрација, Закон

за териториите на окрузите, градовите и општините на Република Хрватска,

Закон за избор на пратеници на претставничките тела и административните

единици на локалната самоуправа и Закон за градот Загреб.12

Врз основа на овие закони биле одржани првите локални избори во

февруари 1993 година, а во текот на следните два месеци биле

конституирани локалните претставнички тела и започнал да функционира

новиот систем на локална самоуправа во Хрватска.13 Во текот на 1993

година биле донесени уште два особено значајни закони: Закон за

финансирање на единиците на локалната самоуправа и администрација и

Закон за одредување на доменот на дејностите на единиците на

локаланата самоуправа и администрација.14

Основни единици на локалната самоуправа во Хрватска се комуните и

градовите. Сите овие општини припаѓаат на окрузи, кои се и едници на

локалната администрација и на локалната самоуправа. Притоа, главниот

11 Устав на Република Хрватска од 22.12.1990 година12 “Реформа на локалната самоуправа”- Инге Шепаровиќ13 Ibid14 Ibid

6

град на Хрватска, Загреб, е исклучен од вакавата организација на

локалната самоуправа, бидејќи тој претставува посебна интегрална

територијална единица и има статус на округ.15

Резиме:

Уставот на Р. Хрватска на граѓаните им се гарантира правото на локална

самоуправа. Со донесената правна рамка во доменот на локалната

самоуправа се прави голем исчекор кон демократските вредности, чиј столб

е поголема улога на единиците на локалната самоуправа во системот на

одлучување и решавање на проблемите на граѓаните со постоење на

финансиска автономија и финансиска доволност, клучни за развојот на

локално ниво.

-Територијална структура-

Законот за териториите на окрузите (жупаниите) , градовите и општините ја

поставил територијалната структура на локалната самоуправа во

Република Хрватска од 1992 година, како и законот со ист назив од јануари

1997 година.16 Системот на локаланата самоуправа е заснован на голем

број на релативно мали комуни и на формална, но не битна разлика помеѓу

руралните(комуните) и грдските локани единици. Во Хрватска има 122 града

422 комуни и 20 окрузи односно жупании, како единици на локаланата

самоуправа и администрација. 17 Градот Загреб е исклучен од вакавата

територијална структура, а неговиот статус е регулиран со посебен закон.18

-Градови и комуни-

15 Ibid16 Ibid17 “Локална самоуправа”- Проф. Д-р Илија Тодоровски; Проф. Д-р Јове Кекеновски, Кичево 2011 година 18 “Реформа на локалната самоуправа”- Инге Шепаровиќ

7

Според Законот за локална самоуправа и администрација, статус на град

може да му се даде на населено место кое е седиште на округ (жупанија)

или на населено место кое има повеќе од 10 000 жители.19 Во дополнение

на ова, не само потесните градски центри, ами исто така и приградските

населби кои правата природна, економска и социјална целина со

конкретена град, засновани врз секојдневните потреби на населението, се

здобиваат со градски статус.20 Законот исто така предвидува можност за

прогласување на место за град, дури и доколку не ги задоволува овие

услови, но доколку постојат посебни причини за такава одлука (историски,

економски или такви што се однесуваат на сообраќајот).21

При спроведувањето на овој закон исклучокот станал правило затоа што од

постоечките 122 града само 41 ги исполнувале основните законски

критериуми што се однесувале на администрацијата и населението.22

Дури 30 градови успеале да ги задоволат критериумите во поглед на

населението од околината со тоа што населението наградската населба

исто така го вклучувало населението од околината односно од селските

населби.23

Законот предвидува дека комуните по правило се основаат на територијата

на неколку населени места кои прават природна, економска и општествена

целина.24 Но, ова правило во практиката не е доследно спроведено, бидејќи

околу 35 комуни опфаќаат само едно населено место, а 9 комуни опфаќаат

повеќе од 40 населени места.25 Дошло до процес на зголемување на бројот

на градовите и комуните, што резултирало со зголемен број на комуни чии

19Закон за локална самоуправа и администрација, донесен од хрватскиот Сабор во декември 1992 година20 Ibid21 Ibid22 “Реформа на локалната самоуправа”- Инге Шепаровиќ

23 Ibid24 Закон за локална самоуправа и администрација, донесен од хрватскиот Сабор во декември 1992 година

25 “Реформа на локалната самоуправа”- Инге Шепаровиќ

8

финансии, персонал или организација не биле во состојба да даваат

локални услуги.26

-Окрузи-

Целокупната територија на Република Хрватска е поделена на 20 окрузи

кои се и админстративни и самоуправни единици.27 Областите се

одредувани врз основа на административните критериуми, со што се

занемарени историските граници на регионите во Хрватска.

Во Хрватска постоеле жупании уште од средниот век. Нивната големина,

имиња и места се имаат променето низ времето.28. Денежните жупании биле

утврдeни согласно Уставот на Република Хрватка од 1990, и одтогаш се имаат

променето само многу малку.. Пред тоа, во СФРЈ, Република Хрватска се делела

на општини помали од денешните жупании. Денес општините постојат исто така,

но се помали единици од жупаниите, а и помали од старите општини.29

Секоја жупанија има свое собрание (županijska skupština) кое се состои

од пратеници избрани од народот по партија, и служат по четири години.30

Собранијата ги избираат извршните власти на жупаниите, донесуваат за

годишен буџет, општинските имоти и др.

Жупанијата има водач наречен жупан (župan), кој има еден или двајца заменици

наречени дожупани (dožupani). Жупанот претседава со извршната власт на

жупанијата (županijsko poдlavarstvo), и е претставник на таа жупанија во нејзините

надворешни работи.31

Листа на жупаниите по поголеми историски или географски региони:

Централна Хрватска

26 Ibid27 Ibid28 www.wikipedia.org

29 Ibid30 Ibid

31 Ibid

9

Централна

Хрватска

Истра,

Северно

приморје и

Планинска

Хрватска

Славонија Далмација

ЗагрепскаПриморско-

горскаВировитичко-

подравскаЗадарска

Крапинско-

загорска

Личко-

сењска

Пожешко-славонска

Шибеничко-

книнска

Сисачко-

мославинска

Истарска Бродско-посавска

Сплитско-

далматинска

Карловач

ка

Осјечко-барањска

Дубровничко-

неретванска

Вараждинска

Вуковарско-сремска

Копривничко-

крижевска

Бјеловарско-

билогорска

Меѓимурска

10

Главниот град на Хрватска, Загреб, е исклучен од ваквата организација на

локалната администрација и самоуправа.. статусот на загреб е регулиран со

посебен закон – тој претставува посебна и интегрална територијална и

административна целина и има статус на округ.

-Внатрешна структура на локалната самоуправа-

Локалните власти се структуирани на следниот начин:

- Претставнички тела (избрано собрание во окрузите или совет во

општините), кои се одговорни пред нивниот електорат за нивните одлуки

и за работата во нивно име;

- Носител на извршната власт (окружен гувернер, градоначалник,

општински раководители и извршен одбор), кои се одговорни за

контролирање на процесот на донесувањето на одлуки;

- Административни одделенија раководени од нивните началници и друг

административен персонал.32

-Претставнички тела-

Општинските совети и окружните собранија претставуваат претставнички тела на

граѓанитекои ги донесуваат нивните локални акти во рамките на правата и

должностите на самоуправните единици, а исто така раководат во соглсност со

законот и нивните статути.33 Со исклучок на Загреб каде точниот број на членови

во претстаничкото тело е одредуван со закон, вкупниот број на членови на едно

претставничко тело е одредено со статутите на општините или окрузите согласно

со големината на нивното население, во границите пропишани со закон.34

32“Реформа на локалната самоуправа во Хрватска”- Инге Шепаровиќ33 Ibid34 Закон за локална самоуправа и администрација

11

Законот ја поставува основната управна структура на претставничкото тело:

претседател, кој претседава со седниците и го претставува претставничкото тело,

и два потпретседатели.35 Претставничкото тело донесува одлуки со мнозинство на

глсови доколку мнозинството на неговите членови се присутни на седницата.36

Исклучок е донесувањето на подзакомски акти, на буџетот и на годишната сметка

кои се усвојуваат со мнозинство гласови на сите членови на претставничкото

тело.37 Процесот на гласање на нивните седници е јавно, освен доколку

претставничкото тели одлучи да употреби тајно гласање.38

Правата и должностите со Законот за локална и регионална самоуправа се:

- Go usvojuva statutot, buxetot i godi{nata smetka na edinicata na

lo-kalna ili regionalna samouprava,

- 2.

- Gi usvojuva odlukite i drugite op{ti akti so koi gi regulira rabotiteod

delokrugot na edinicata na lokalna samouprava na lokalno i re-

gionalno nivo,

- 3.Usvojuva planovi i programi odredeni so zakon,

- 4. Gi izbira i otpu{ta (op{tinskite ili gradski) gra-dona~alnici/okru`ni

rakovoditeli ili nivni zamenici i ~lenovi nagradskiot sovet, osven vo

slu~aite koga istoto e re{eno so zakon napoinakov na~in (vo malite

edinici).

- 5. Go izbira i otpu{ta pretsedatelot ili potpretsedatelot na pret-

stavni~koto telo,

- 6. Osnova rabotni tela na (op{tinskiot ili gradski) sovet, gi izbira ili

otpu{ta nivnite ~lenovi ili nazna~uva ili otpu{ta drugi licaodredeni

so zakon, so drugi regulativi ili statuti,

- 7. Ja odreduva organizacijata i delokrugot na aktivnosti na adminis-

trativnite tela na edinicata,

35 Ibid36 Ibid37 Ibid

38 “Реформа на локалната самоуправа во Хрватска”- Инге Шепаровиќ

12

- 8. Osnova javni institucii i drugi pravni lica za vr{ewe na ekonom-

ski, socijalni, komunalni i na drugi aktivnosti, va`ni za edinicata,

- 9. Raspi{uva referendum,

- 10. Odlu~uva za zdru`uvawe i sorabotka so drugi edinici i

zdru`enija,

- 11. Vr{i drugi aktivnosti, odredeni so zakon ili druga regulativa

vodelokrugot na aktivnosti na pretstavni~koto telo.39

-Извршни тела-

Носители на извршната власт се гувернерот (во окрузите) и градоначалникот (во

општините). Претставничкото тело нив ги избира со мнозинство гласови од сите

членови, на начин и процедура воспоставена од претставничкото тело, со разлика

што назначувањето на гувернерот мора да биде одобрено од Претседателот на

Р.Хрватска по предлог на Владата на Република Хрватска.40 Гувернерите и

градоначалниците се претседатели на извршните одбори на окрузите и

општините.

Извршниот одбор ги управува извршните работи на локалната самоуправа, а во

доменот на доверените должности работите на државната администрација кои

законски му се доверени.41 Членовите на извршниот одбор се бираат од

претставничкото тело на мнозинство гласови од сите членови, на предлог на

претседателот на извршниот одбор (мандаторот).42 Со статутот на

Претставничкото тело е одреден бројот на членовите на извршниот одбор.43

Членовите на извршниот одбор, по правило, се раководители на

административните оддели.

39 “Развој на локалната самоуправа во транзиционите држави во Југоисточна и Централна Европа” –Фондација “Фридрух Еберт”40 Закон за локална самоуправа и администрација41 Ibid42 Ibid43 Ibid

13

Se procenuva deka noviot sistem na politi~ki izvr{en odbor, kade ~lenovite

se isto taka volonteri, e najadekvaten vo pomalite edinici koiimaat samo

eden unificiran administrativen oddel, dodeka vo pogolemiteedinici, kade

ima ~lenovi na odborot i rakovoditeli na administrativnioddeli, ova doveduva

do odredeni nesakani posledici:

•Namaluvawe na efikasnosta i efektivnosta na sistemot bidej}inadle`nostite,

prethodno akumulirani vo edno lice, sega se spo-deleni od ~lenot na sovetot

i rakovoditelot.

•Pogolema potreba od ponatamo{na koordinacija pome|u brojnitedelovi na

sistemot bidej}i sega ima pove}e subjekti vo sinxirot nakoordinacija.

•Povisoka cena na ~inewe za rabota na sistemot - pokraj pla}awetoza edno

lice, se pojavuva pla}awe za ~len na izvr{niot odbor,tro{ocite za rabota se

dvojno povisoki vo odnos na rabotata naizvr{niot odbor, se javuva potreba

od zgolemen prostor za rabota,administrativnite i drugite srodni aktivnosti

rastat.44

•Me{awe na ~lenovite na izvr{niot sovet vo nadle`nostite na rako-voditelot,

kako da e nasoka na administrativnoto telo, potpi{uvawena akti i sli~ni

pra{awa.

Vo gradskiot izvr{en odbor, koj e sostaven vrz osnova na koalicionidogovori

so u~estvo na nekolku politi~ki partii, nositelot na izvr{ni funk-cii vo ramkite

na edinicata, koga }e bide izbran, ne mo`e nezavisno da vli-jae vrz negoviot

sostav. Bidej}i gradskiot izvr{en odbor e politi~ko telo,sostavot zavisi od

koalicionite dogovori pome|u politi~kite partneri okolutoa kako }e si gi

podelat sektorite, kako i od odlukite na politi~kite partiiza ~lenovite na

gradskiot sovet. Formalno gledano, nositelot na izvr{ni ovlastuvawa gi

predlaga ~lenovite, me|utoa vo realnosta, toa go pravatpoliti~kite partii.

Gradskiot izvr{en odbor ima su{tinski organizacioni i li~ni nadle`nosti,

bidej}i toj ja regulira vnatre{nata organizacija na administrativnite tela i

nominirarakovoditeli na administrativnite tela i ima nadle`nosti vo odnos

44 “Развој на локалната самоуправа во транзиционите држави во Југоисточна и Централна Европа” –Фондација “Фридрух Еберт”

14

naupravuvaweto so kapitalot (aktivata).Soglasno so zakonot, gradskiot

izvr{en odbor:

1. Gi podgotvuva predlozite za op{tite akti;

2. Gi izvr{uva ili se gri`i za izvr{uvaweto na op{tite akti na pres-tavni~kite

tela;

3. Gi koordinira aktivnostite na administrativnite tela na edinicatakoi gi vr{at

rabotite vo domenot na deluvawe na lokalnata samou-prava i ja sledi nivnata

rabota;

4. Upravuva so i go otpi{uva nedvi`niot i dvi`niot imot koj esopstvenost na

edinicata, kako i nejziniot prihod i rashod;

5. Izvr{uva drugi aktivnosti odredeni spored statutot.45

-Административните оддели-

Според Законот за локална самоуправа и администрација во Р.Хрватска за

управувањето со работите од самоуправната област на општините и окрузите,

или работите кои им се доверени од страна на државната администрација, треба

де формирааат административни оддели и служби.46 Во комуните со помалку од

8000 жители се формира само еден централен административен оддел.47

Административните оддели се раководени од нивните началници, кои по правило

се членови на извршниот одбор и истите за својата работа одговараат пред

градоначалникот, окружниот гувернер и пред извршниот одбор. Organizacijata na

administrativnite oddeli se formira so op{t akt od strana na pretstavni~kite

tela, dodeka izvr{niot odbor formira vnatre{na organizacija, se razbira, vo

onie edinici koi imaat izvr{en odbor.Spored toa, vo pomalite edinici nema

posebni administrativni oddeli za opslu`uvawe na izvr{nite i na

pretstavni~kite tela. Vo pogolemite ed-inici, situacija e mnogu poinakva. Vo

nekoi edinici, postojat posebni tela,dodeka vo nekoi ne postojat.Sekoja

organizacija koja trgnuva od podelbata, a potoa integracijatana zada~ite e

45 Ibid46 Ibid47 Ibid

15

podobra od onaa koja gi deli rabotnite procesi vo posebniorganizacioni

edinici. Odlukata vo sekoj slu~aj ra|a potreba za pona-tamo{na koordinacija i

porast na rabotnite tro{oci od edna strana, noisto taka i pobrza reakcija kon

potrebite za edinstveno telo, od druga, kakoi mo`nosta nezavisno da se

podgotvat odredeni akti za pretstavni~koto telobez ograni~uvawa kon

inicijativata na izvr{nite tela

Резиме:

Разгледувајќи ја и анализирајќи ја внатрешната структура на локалната

самоуправа во Хрватска доаѓам до следните заклучоци:

- Прво, поради тростепената локална самоуправа постојат два вида на

претставнички тела на општинско и окружно ниво;

- Второ, тростепената локална самоуправа влијаела во Хрватска поради

сложеноста на локалната самоуправа како дел од политичкиот систем на

Хрватска да се појават два вида на носители на извршната власт на

локално ниво (градоначалници и гувернери) кои имаат голем број на

овластувања;

- Трето, нешто без што не може да фукционира системот на локална

самоуправа во Република Хрватска е токму администратиниот апарат.

-Изборен систем (локални избори)-

Изборниот систем за претставничките тела на локалната самоуправа во текот на

90-тите години на минатиот век бил комбинација на пропорционалниот и

мнозинскиот изборен систем.48 Една четвртина од членовите од секое

претставничко тело биле директно избирани во изборните едници

воспоставениспоред посебен закон.49 За избран кандидат се смтало доколку таа

или тој имале добиено најголем број на дадените гласови односно ситем на

релативно мнозинство во едн круг).50 Три четвртини од претставниците се

48 “Реформа на локалната самоуправа во Хрватска”- Инге Шепаровиќ49 Закон за локални избори на Р.Хрватска50 Ibid

16

избирале пропорционално врз основа на фиксни листи на кандидати на таков

начин што територијата на целата општина или округ правеле една изборна

единица (пропроционален систем). 51

Резиме:

Од горенаведеното може да се извлечат следните констатации:

- Во периодот од осамостојувањето на Хрватска па до 1996 година се

применувала комбинација на пропроционалниот и мнознинскиот изборен

систем.

- Подоцна поради сложеноста на политичкиот систем во доменот на

локалната самоуправа се користел само пропорционалниот изборен

систем на локалните избори.

-Надлежности на локалната самоуправа во Република Хрватска-

Според Уставот на Република Хрватска од 1990 година на граѓаните им се

гарантира правото на донесување одлуки од локална важност во однос на

потребите и интересите на граѓаните, особено во однос на регионалниор развој о

планирањето на градскиот развој, организацијата на локалитетите и домувањето,

комуналните услуги, грижата за децата, социјалната помош, културата, физичката

култура, спортот и техничката култура и заштитата и подобрувањето на животната

средина.52 Оваа уставна одредба е понатаму разработена во Законот за локална

самоуправа. Законот ги дефинира горенаведените облсти како “област на

активностите на самоуправата на градовите и на комуните.”53 Иако Законот во

предвид ја има формалната разлика помеѓу градските и руралните единици едвај

да постои каква било разлика помеѓу нив. Оттука може да се заклучи дека Уставот

на Р.Хрватска го застапува принципот дека само законот може да ја одредува

областа на активностите на локалната самоуправа.

51 Ibid52 Устав на Република Хрватска од 22.12.1990 година53 Закон за локална самоуправа и администрација

17

-Улогата на политичките партии-

Pretstavni~kite tela na edinicite na lokalna i regionalna samou-prava se na

sli~en na~in sostaveni kako pretstavni~kite tela na nacionalnonivo, glavno

od ~lenovi na politi~ki partii i tie isto taka se politi~kiareni za odredeni

partiski aktivnosti.54 Samo mal del od ~lenovite na pretstavni~kite tela ne se

partiski lica i doa|aat od nezavisni izborni listi. Pove}epartiskata struktura

celosno da odrazuva rabotata na pretstavni~kite tela na nivnite sednici, vo

nivniot sostav i rabota na nivnite rabotni tela i parlamentarni grupi koi

zazemaat stav kon pra{awata predlo`eni na dnevniot red na sednicata.

Istata situacija se odnesuva i na izvr{nite tela. Nivnata strukturae soodvetna

na izbornite rezultati i soglasnosta na politi~kite partii. Nepostoi slu~aj

gradona~alnikot na op{tinata, gradot i okru`niot rakovoditelda bidat od

opozicionata partija bidej}i nema mehanizam za niven direkten(neposreden)

izbor koj bi dovel do takva situacija. So ogled na toa deka pretstavni~koto

54 “Развој на локалната самоуправа во транзиционите држави во Југоисточна и Централна Европа” –Фондација “Фридрух Еберт”

18

telo go izbira nego/nea od nivnite redovi, obi~no пodnositelite na listi,

nesomneno deka takviot izbor }e bide rezultat na `elbata na pobedni~kata

partija ili koalicija koja do{la na vlast.55 Vo odnos na izvr{niot odbor,

politi~kata uloga na partiite e istotaka od odlu~uva~ko zna~ewe. Iako

gradona~alnikot na op{tinata, gradot iokru`niot rakovoditel se nositeli na

mandat za da predlo`at izvr{en odbor, tie ne mo`at nezavisno da imaat

vlijanie vrz sostavot na izvr{niot odbor.56 Bidej}i gradskiot izvr{en odbor e

politi~ko, a ne profesionalno telo, sostavot zavisi od koalicionite dogovori na

politi~kite partneri zazaemnata podelba na sektorite i odlukite na politi~kite

partii za~lenovite na sovetot. Formalno, nositelot na izvr{nata funkcija gi

predlaga ~lenovite, no vo realnosta toa go pravat politi~kite partii.

3. Заклучок

Република Хрватска според мене, го има едн од најсложените системи на

локална самоуправа од земјите на Јуогоисточна Европа. Иако била дел од

една федерација и по осамостојувањето била жртва на самоволието на ХДЗ и

Фрањо Туџман кои наместо децетрализација предизвикало уште поголема

централизација, сепак Хрватска денес во процесот на реформите на локалната

самоуправа и администрацијата. Тука треба да се земе предвид и фактот

токму децентрализацијата на локалната самоуправа може да и ги отвори

вратите на Хрватска кон големото семејство наречено Европска Унија, од каде

доби кандидатски статус и можност тоа да го стори во блиска иднина.

55 Ibid56 Ibid

19

4. Користена литература:

“Реформа на локалната самоуправа во Хрватска”- Инге Перко Шепаровиќ;

“Ustavno pravo”- B. Smerdel, Zagreb 1997 година;

Устав на Република Хрватска од 22.12.1990 година;

“Локална самоуправа”- Проф. Д-р Илија Тодоровски; Проф. Д-р Јове

Кекеновски, Кичево 2011 година;

Закон за локална самоуправа и администрација, донесен од хрватскиот

Сабор во декември 1992 година;

www.wikipedia.org;

“Развој на локалната самоуправа во транзиционите држави во Југоисточна и

Централна Европа” –Фондација “Фридрух Еберт”.

20