TC AFYON KOCATEPE ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ HARİTA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

CBS’DE KONUMSAL ANALİZLER ‘’Tehlike Anında Alınması Gereken Acil Kararlar’’

150747010 YASİN TOSUN

DERS’İN ÖĞRETİM GÖREVLİSİ DOÇ.DR. SAFFET ERDOĞAN

2015

TEHLİKE ANINDA ALINMASI GEREKEN ACİL KARARLAR

• Kazalar, doğal afetler ve terörist eylemler tüm kaotik iç güvenlik durumları bilgiye dayalı koordineli bir yanıt gerektirir.

• CBS, bu acil durumlar için uygulandığında, can ve mal kurtarır. Bu modül iki otoyoldaki geniş bir alanı tehdit eden Tehlikeli Maddeler taşıyan araçların acil olaylarını yerine koyar. CBS de analiz ederek, ilk yardım ekipleri nasıl yardımcı olacak, insanlar tahliye edilecek, nerede barınacak, trafik nasıl yönlendirilecek ve helikopterlere erişim gerekecek. Tampon bölgeler oluşturarak, trafiğin yoğun olduğu yerleri analiz etmek ve acil durum barınağı olarak kullanılabilecek uygun okullar belirlenecek.

Bu Modülde ;

• Patlayıcı Bir Durum (Springfield, Virginia)• Devrilerek Dökülme(Mecklenburg County,

North Carolina)

Proje 1

• Patlama Durumu (Springfield, Virginia)Senaryo: 2 Haziran 1999 tarihinde Siyah Patlayıcı Bir Toz Taşıyan Aracın Devrilmesi Sonucu Oluşan Tehlikeli Bir Durum İçin Analiz Yapmamız Gerekiyor.Eyalet Polisleri ve Fairfax ilçe polisleri olayı koordine etmektedir.

Problem

• Fairfax Polis Memurları İlk Olarak Olay Yerine Gelir. Veri Tabanından Tehlikeli Madde İle İlgili Bilgi Edinirler. Memurların, Kaza Alanının Çevresini Gösteren Haritaya İhtiyaçları Vardır.

Tahmini hane sayısı, barınak sayısı ve trafik analizleri için.Tahliye için Ve Tıbbi Yardım İçin Helikopter Pisti Gerekmektedir.

• Coğrafi Bilgi Sistemlerinden faydalanmak için, senaryonun net bir şekilde anlaşılması gerekiyor.

• Bunun içinde 4 tane sorudan yararlanarak problemi daha kolay çözebiliriz.

1. Nasıl bir coğrafi alanda çalışıyoruz ?2. Nasıl Kararlara İhtiyacımız var ?3. Hangi bilgiler karar vermemize yardımcı olabilir?4. Bu sorun için anahtar kişiler kimler?

Çıktılar

• Çözmeye çalıştığımız sorunu belirledikten sonra, ihtiyacımız olan veriler elde edilir. ( haritalar, grafikler, tablolar…) diğer önerilen çıktılar.

• Yollar ve okulları gösteren Fairfax haritası• Tampon bölgenin etrafındaki yerler,Barınakların yerleriTahliye edilecek evlerHelikopter iniş alanı• Tampon bölgedeki yolların güzergahlarını yönlerini

gösteren harita

Adım - 1 -

Fairfax Şehrinin Haritasını Oluşturmak

• Fairfax haritamızı ve okulları gösteren datalarımızı ekliyoruz.

• Sokakları gösteren datamızı ekliyoruz• Capital Beltway Caddesini Buluyoruz ve

işaretliyoruz.

Adım 2Olayı tanımlamak ve endişe alanını izole etmek

• Polisler olay yerine geldikten sonra, dağılan maddeyi sistemden araştırıyorlar ve tahliye alanının olay yerinden 0.5 mil çapında bir alanda olması gerektiğini öğreniyorlar

A. Olay Bölgesinin Etrafında Tampon Bölge Oluşturmak

• Olay Yerinin Koordinatlarını girerek, analizlerde kullanacağımız noktamızı oluşturuyoruz.

• Daha sonra kazanın meydana geldiği rampayı seçiyoruz ve sadece onu dışa aktararak analizimize devam ediyoruz.

Tampon Bölgeyi Belirlemek

• Tampon bölgemizin sınırlarını belirlemek için, Multiple Ring Buffer aracını kullanıyoruz ve mesafe aralığımızı 0.5-1 mil olarak seçiyoruz.

Böylece Tampon Bölgemizi 0.5 mil aralıklarla oluşturmuş oluyoruz.

B. Tahliye Alanlarını ve Sığınakları Belirleme

• Kaza alanının 0.5 mil ile 1 mil uzaklıkları arasındaki okulları tahliye etmek gerekmektedir

• 0.5 mil uzaklık içinde okul bulunmamaktadır• Okullar potansiyel sığınık durumundadır

1- Clip Tool’ u kullanarak, okulların verilerini oluşturmuş olduğumuz tampon bölge ile çakıştırıyoruz.

0.5-1 mil mesafe aralığındaki okulları belirlemiş oluyoruz.

Gscools tabakasını siliyoruz ve elimizde sadece tampon bölge içindeki okullar kalıyor.

2- 0.5 mil içindeki binaların tahliye edilmesi gerekmektedir.

Bina Verilerinide aktararak, bölgedeki binaları belirliyoruz.

• 0.5 mil içindeki aile binalarını belirliyoruz.0.5 mil tampon alanını ve aile binalarını seçerek bu mesafedeki binaları analiz ediyoruz.

Analizimize göre şu soruları sorabiliriz

• Kaç tane bina tehlike altındadır?• Binaların Yerleri Nerelerdir?• Güneydoğu çeyreği tarafındaki sığınak olarak

kullanılabilecek okul hangisidir?• Güneybatı çeyreği tarafındaki sığınak olarak

kullanılabilecek okul hangisidir?

C. Helikopter İniş Alanı Seçimi

• Öncelikle bina verilerimizi ve sığınak verilerimizi kopyalıyoruz ve helikopter alanı olarak yeni tabakalar oluşturuyoruz.

• Raster Tabakamızı açıyoruz ve bölgeye yakınlaşarak helikopter alanına uygun olabilecek yerleri harita üzerinde işaretliyoruz

Oluşturduğumuz tampon harita sonucunda;• Sığınak yerlerini• Tahliye edilmesi gereken evleri• Helikopter iniş alanınıBelirlemiş olmamız gerekiyor.

3.AdımBarınaklara ulaşmanın en iyi rotalarının haritasını oluşturmak

• Bu adımda ArcGIS Network Analyst’ i kullarak ağ tabanlı veri analizi yöntemini kullanacağız

• Ağ üzerinden yapılan bu uygulama sayesinde adresleri, yolların yönlerini elde edebileceğiz

• Bu proje için bize uygun ağlar uygun olarak verilmiştir.

A. Kaza Mahalinin Etrafının Haritası

‘’Usastreetsnet’’ isimli datamızı WGS 84 olarak ekliyoruz.

Network Analyst araç çubuğunu çağırıyoruz.

Analyst menüsünden yeni rota seçeneğini seçiyoruz ve bize rota için yeni tabakalar oluşturuyor.

Network analiyst penceresinden Duraklar sekmesine sağ tıklayarak, konumları yükle sekmesini seçiyoruz.

Route1 başlıklı datamızı yüklediğimiz zaman,2 tane konum bilgisi alıyoruz. Buradaki noktalar Yolun burada kapatıldığını gösteriyor.*Hangi Yollar tampon bölgeden dolayı kapatılmıştır?

0.5 millik alanı kapsayan tampon bölgeyi seçiyoruz ve bu sefer bariyer alanlarınasağ tıklayarak konum yüklüyoruz.

Tampon bölgedeki bütün yolları kullanmamızı engeller.

Böylelikle Analiz menüsünden çözüm istediğimiz zaman, tampon bölgedeki yolları kullanmadan bir rota belirlenir.

2 rotaya daha ihtiyacımız olduğu için aynı işlemleri rota2 ve rota3 içinde tekrarlıyoruz.Analiz menüsünden yeni rotalar ekleyip, tampon bölgemizi seçip, diğer rotalarımızı daBelirliyoruz.

Sığınaklar İçin En İyi Rotayı Belirlemek

Binalar için sığınak olacak okullardan biri Güneydoğu tarafındaki Robert E Lee Kolejiyle, Güneybatı tarafındaki Lynbrook İlköğretim okuludur.

Sığınaklara gidilebilecek en iyi yolların belirlenmesi için belirlenen noktalardan sığınaklar için bir analiz yapmamız gerekmektedir. Lokasyonu verilen yerleri Duraklar sekmesine sağ tıklayarak arama menüsüne giriyoruz ve adresimizi girerek bulunduğu yere nokta ekliyoruz.

Daha sonra Network Location Tools sekmesinden önce eklediğimiz noktayı sonra Lynbrook İlkokulunu seçiyoruz ve çözüm analizimizi yapıyoruz.

Böylelikle seçtiğimiz noktadan sığınak olarak kullanacağımız okula giden en kısa yolu bulmuş oluyoruz.

Yaptığımız analizler sonucunda, Tehlike anında bu analizlerin öneminin yüksek olduğunu daha çok anlamış olmaktayız. Koordineli bir şekilde hareket edildiği taktirde hem can güvenliği hızlı bir şekilde sağlanmış olur, hem de kaza olayına daha hızlı müdahale edilip çözülmesi hızlanır.

Proje 2

• Tehlikeli maddelerin sızıntıları şehirlerin ve eyaletlerin büyük bir endişe kaynağıdır.

Bu Senaryoda ‘’Interstate 85 northof Charlotte in Mecklenburg County, North Carolina’’ da bulutlu ve rüzgarsız bir havada gerçekleşen bir tır kazasını ve bu kaza sonucunda gazı taşıyan tankerin hasar görmesiyle sızıntı başlamasını ele alacağız.

Mecklenburg County, North Carolina

Problem

• Olay sonucu bölgeye giden polisler öncelikle madde hakkında bilgi alırlar.

• Aynı şekilde Nereler barınak olabilir, hangi yollar kullanılabilir, helikopter pisti neresi olabilir gibi sorulara cevaplar bulunmalıdır.

Yardımcı Olabilecek Görevler

• Coğrafi çalışma alanını belirlemek• Çalışmanın adımlarını belirlemek• Alınacak kararları belirlemek• Kararlar için gerekli bilgileri geliştirmek• Bu sorunla ilgili yetkili kişilerin tanınması

Teslim Edilecekler

• Yollar ve okulları gösteren Mecklenburg County haritası

• Olayın etrafının tampon bölge haritasıBarınak yerleriniYaklaşık kaç hane olduğunuHelikopter iniş alanın gösterildiği bir harita

olmalıdır.

Hatırlatma

• Doğru dizin yapısını oluşturmak• Süreç özeti oluşturmak• Belge haritası• Veri Dosyalarının koordinat sistemiyle hava

fotoğrafının koordinat sistemi aynı olmalı• Çalışma dizini ayarlamak• Karalama dizini ayarlamak• Çıktı koordinat sistemini görünen ile aynı olarak

ayarlamak

Analiz

• CBS analizinde ilk adım temel haritaları geliştirmek.

Teslim 1: Okulları ve yolları gösteren haritaTeslim 2: Hangi yol kuzeyden güneye giderTeslim 3: Hangi yol batıdan doğuya gider

• Olay yerine giden Carolina eyalet polisleri konum bilgilendirmesi yaptıktan sonra tır şoförüyle konuşur ve sızan gazın klor olduğunu öğrenirler. Hava durumuna bakan polisler havanın gün boyu bulutlu ve rüzgarsız olduğunu öğrenirler. Maddeyle ilgili bilgi alan polisler olay etrafından 2 millik bir bölgeyi boşaltma kararı alırlar ve tampon bölge dışından yarım millik alanda sığınak belirlenmesi gerektiğini söylediler.

• Bu bilgilere göre analizlerimize devam edebiliriz. Hatırlatma: • Tahliye için hangi bölgede daha çok hane var?• Toplam kaç hane Tahliye edilmelidir?

Bölgemizin Yollarını ve okullarını gösteren harita.

Olayın gerçekleştiği yerin koordinatlarını girerek nokta oluşturuyoruz

Olayın gerçekleştiği yolu seçiyoruz ve tampon bölgemizi oluşturuyoruz.

2 ve 2.5 mil uzaklıkta iki tane tampon bölgesi oluşturulur

Tampon bölge içinde kalan okullar Belirlenir.

Bu alanda net bir nüfus sayımı olmadığı için sadece blok bilgilerini kullanarak,Hane tahmini yapılmalı tahliye buna göre ayarlanmalıdır.

Helikopter iniş alanını seçerken, hava fotoğrafımızdan yararlanıyoruz.Olay yerine yakın ve uygun olan yerleri haritamızda işaretliyoruz.

Rotalarımızı oluşturmamız için durak noktalarımızın belli olduğu verileri kullanıyoruz.

2 mil uzaklık içindeki alanı blokladıktan sonra duraklarımız arası rotalarımızı oluşturuyoruz.

Toplamda 5 adet rotamızı tampon bölgenin dışından olacak şekilde oluşturmuş olduk.Bu yollar sayesinde düzgün bir ulaşım ağı oluşmuş olup, olay bölgesinden tahliye kolaylaştırılmaya çalışılmıştır.

Belirlenen toplama alanlarından sığınaklara giden en uygun rotayı belirlememiz gerekiyor.

Toplanma bölgelerimiz ile sığınaklarımızın güzergahları, bu analizimiz sonucunda belirlenmiş olmaktadır.

• Bu Analizlerimiz sayesinde, Herhangi bir tehlikeli kaza olayına nasıl müdahale edilmesi ve gerekli hangi önlemlerin alınması konusunu işlemiş olduk.

• 2 projenin de önceliğinin insanları oradan en kısa sürede nereye ve nasıl tahliye edilebileceği olduğunu görmüş olduk.

• ArcGIS bizlere böyle olaylarda çeşitli analiz yöntemleri sunarak hem müdahaleyi daha net bir şekilde yapabilmeyi hem de oldukça zaman kazanmamızı sağlamaktadır.