Podstawy zarządzania - wykład 5

© Krzysztof Klincewicz© Krzysztof Klincewicz

Podstawy zarządzania- wykład 5

Studia DSM/MSEM Wydziału ZarządzaniaUniwersytetu Warszawskiego

prof. UW dr hab. Krzysztof Klincewiczkklincewicz@wz.uw.edu.pl

Zakład Teorii i Metod Organizacji (TiMO) WZ UWwww.timo.wz.uw.edu.pl

© Krzysztof Klincewicz

Decyzja – świadomy wybór jednego z możliwych w danej sytuacji wariantów działania

© Krzysztof Klincewicz

Ekwifinalność - zdolność osiągania podobnych rezultatów na różne sposoby

© Krzysztof Klincewicz

Sprzężenie zwrotne (ang. feedback) – pozytywne („+”→”+”), negatywne („+” →”-”)

© Krzysztof Klincewicz

Typy problemów

Problemy ustruktura-

lizowane

• Kwantyfikacja (analiza ilościowa)• Algorytmy, decyzje

programowalne (→badania operacyjne)

Problemy nieustruk-turalizo-

wane

• Analiza jakościowa• Heurystyki, techniki

kreatywne

© Krzysztof Klincewicz

Problemy ustrukturalizowane

© Krzysztof Klincewicz

Problemy nieustrukturalizowane

© Krzysztof Klincewicz

Homo oeconomicus – maksymalizacja użyteczności, racjonalny model podejmowania

decyzji

© Krzysztof Klincewicz

Maksymalizacja użyteczności w modelu homo oeconomicus

• opiera się na systemie wartości danej jednostki, który obejmuje również

korzyści niefinansowe• por. utylitaryzm w filozofii i etyce

© Krzysztof Klincewicz

Racjonalny model podejmowania decyzji

Warianty wyboru

Konsekwencje każdego z wariantów

Preferencje decydenta

Kryterium decyzyjne

Decyzja

© Krzysztof Klincewicz

Problemy homo oeconomicus – nie każdy problem można zdefiniować w kategoriach

ilościowych

© Krzysztof Klincewicz

Problemy homo oeconomicus – brak czasu i nadmiar informacji (ang. information overload)

© Krzysztof Klincewicz

Koncepcja time-based management – szybkie działanie ważniejsze od podejmowania

najbardziej trafnych decyzji

© Krzysztof Klincewicz

Krytyka modelu homo oeconomicus – Herbert Simon: model

ograniczonej racjonalności (ang. bounded rationality)

© Krzysztof Klincewicz

Model ograniczonej racjonalności (suboptymalizacji) – decyzje satysfakcjonujące a nie maksymalizujące użyteczność (łac. homo

satisfaciendus)

© Krzysztof Klincewicz

Fetyszyzacja informacji, które nie są w rzeczywistości wykorzystywane

przez decydentów

© Krzysztof Klincewicz

Decyzje w warunkach pewności – decydent posiada pełną wiedzę o konsekwencjach

swoich wyborów

© Krzysztof Klincewicz

Decyzje w warunkach ryzyka – decydent zna prawdopodobieństwo wystąpienia określonych

konsekwencji decyzji

© Krzysztof Klincewicz

Decyzje w warunkach niepewności – decydent nie potrafi określić prawdopodobieństwa

wystąpienia określonych konsekwencji decyzji

© Krzysztof Klincewicz

Prognozowanie (ang. forecasting) – przewidywanie konsekwencji decyzji lub

przyszłych sytuacji decyzyjnych

© Krzysztof Klincewicz

Znaczenie prognozowania dla projektów inwestycyjnych i oceny efektywności inwestycji

© Krzysztof Klincewicz

Foresight – tworzenie wizji przyszłości współdzielonych przez różnych aktorów

społecznych

© Krzysztof Klincewicz

Analiza scenariuszowa – przewidywanie możliwego rozwoju sytuacji dla kilku

alternatywnych wariantów

© Krzysztof Klincewicz

Poziomy decyzji w organizacjach• decyzje strategiczne

• decyzje taktyczne• decyzje operacyjne

© Krzysztof Klincewicz

James G. March, Michael D. Cohen, Johan P. Olsen - model kosza na śmieci: podejmowanie

decyzji w organizacjach nie jest racjonalne

© Krzysztof Klincewicz

© Krzysztof Klincewicz

Heurystyki - praktyczne reguły postępowania, oparte na doświadczeniu

• uproszczone sposoby oceny sytuacji, pozwalające oszczędzać czas i zasoby

• stosowane do rozwiązywania problemów nieustrukturalizowanych

© Krzysztof Klincewicz

Daniel Kahneman, Amos Tverski - heurystyki są powszechne w codziennym życiu ale mogą

być źródłem błędów decyzyjnych

© Krzysztof Klincewicz

Heurystyka dostępności – decyzje opieramy na informacjach, które są łatwo dostępne

© Krzysztof Klincewicz

Heurystyka reprezentatywności – przypisywanie przedmiotu decyzji do jakiejś kategorii na podstawie jej podobieństwa do

innych przypadków, typowych dla tej kategorii

© Krzysztof Klincewicz

Heurystyka zakotwiczenia - zniekształcenia oceny wynikające z sugerowania się innym

zdarzeniem (tzw. kotwicą)

© Krzysztof Klincewicz

Heurystyka eskalacji zarządzania i technika stopy w drzwiach – a zjawisko kosztów

utopionych (ang. sunk costs)

© Krzysztof Klincewicz

Uwaga – podobne i czasami mylone pojęcie!Erystyka - sztuka prowadzenia sporów (Artur

Schopenhauer), w tym techniki odbiegające od zasad logicznego wnioskowania

© Krzysztof Klincewicz

Psychologia – interesuje się m.in. badaniami błędów decyzyjnych (stupidologia)

© Krzysztof Klincewicz

Decyzje podejmowane bez wcześniejszych analiz lub ignorujące dostępne dane

© Krzysztof Klincewicz

Selektywna percepcja

© Krzysztof Klincewicz

Efekt pierwszeństwa

© Krzysztof Klincewicz

Efekt aureoli (ang. halo effect)

© Krzysztof Klincewicz

Efekt świeżości

© Krzysztof Klincewicz

Efekt kontrastu

© Krzysztof Klincewicz

Reaktancja psychologiczna

© Krzysztof Klincewicz

Odrzucanie cudzych pomysłów (ang. not invented here

syndrome, NIH)

© Krzysztof Klincewicz

Efekt kwaśnych winogron

© Krzysztof Klincewicz

Myślenie życzeniowe (ang. wishful thinking)

© Krzysztof Klincewicz

Efekt fałszywej powszechności

© Krzysztof Klincewicz

Złudzenie korelacji

© Krzysztof Klincewicz

Niedocenianie znaczenia niepewności (iluzoryczność

kontroli)

© Krzysztof Klincewicz

Poszukiwanie potwierdzenia przyjętej tezy (strategia

konfirmacyjna)

© Krzysztof Klincewicz

Kategoryzacja / stereotypizacja

© Krzysztof Klincewicz

Konserwatyzm poznawczy i potrzeba domknięcia

© Krzysztof Klincewicz

Syndrom grupowego myślenia (ang. groupthink)

© Krzysztof Klincewicz

Samospełniająca się przepowiednia (ang. self-

fulfilling prophecy)

© Krzysztof Klincewicz

Konformizm (ang. conformity)

© Krzysztof Klincewicz

Burza mózgów (ang. brainstorming)

(1) Faza generowania

pomysłów

(2) Faza ocenypomysłów i podejmowania

decyzji

© Krzysztof Klincewicz

Organizacja pracy – w tym równoległa praca dwóch

zespołów

© Krzysztof Klincewicz

Organizacja pracy – w tym korzystanie z adwokata diabła

(advocatus diaboli)

© Krzysztof Klincewicz

Techniki twórczego rozwiązywania problemów – m.in. synektyka,

analiza morfologiczna, TRIZ (ros. Теория решения

изобретательских задач)

© Krzysztof Klincewicz

Techniki i narzędzia, wspomagające podejmowanie decyzji przez

strukturalizację problemów – m.in. drzewa decyzyjne, diagram ości ryby (diagram Ishikawy) – więcej na ćwiczeniach

© Krzysztof Klincewicz

Problemy nieustrukturalizowane w biznesie często wymagają

kreatywności i niekonwencjonalnych rozwiązań

© Krzysztof Klincewicz

Praca zespołowa pozwala na konfrontację wiedzy, pomysłów i podejść poszczególnych osób