5. Sınıf Sosyal Bilimler 1. Ünite Haklarımı Öğreniyorum

I.ÜNİTE HAKLARIMI

ÖĞRENİYORUM

BİZ BU TOPLUMUN BİR ÜYESİYİZ

Birey : Toplumu oluşturan insanların her birine birey denir.

Grup: İki ya da daha fazla bireyin, ortak bir amaç için kendi aralarında iş birliği yapmasına grup denir.

Aile, içinde bulunduğumuz en önemli gruptur.

Aile bir gruptur.

Sınıftaki öğrenciler bir gruptur.

Basketbol takımı bir gruptur.

İzci kulübü bir gruptur.

Halk oyunları bir gruptur.

Grubun Özellikleri

• Grup üyeleri arasında iş birliği ve iş bölümü vardır.

• Üyeler aynı amaç için bir araya gelmişlerdir.

• Grup üyeleri gönüllü olarak bir araya gelir ve birçok grup kısa sürelidir.

Kalabalık : Belli bir amaç doğrultusunda bir arayagelmemiş olan sadece rastlantı sonucu bir araya gelmişkişilerdir.

Sokakta yürüyen insanlar

Pazarda alışveriş yapan insanlar

Sinemada film izleyen insanlar

Kalabalık ve grup kavramları birbirine karıştırılmamalıdır.Kalabalık , rastlantı sonucu bir araya gelen insanlardan, grup ise ortak amaç için bir araya gelen insanlardan oluşur.

KALABALIK ve GRUP ARASINDAKİ FARKLAR

KALABALIK GRUP

Rastlantı sonucu bir araya gelirler. İsteyerek planlayarak bir araya gelirler.

Ortak amaçları yoktur. Ortak amaçları vardır.

Birbirlerini yakından tanımazlar. Birbirlerini yakından tanırlar.

Süreklilik yoktur. Süreklilik vardır.

Kurum : Belirli düşüncelerin , bireyler arasındaki ilişkilerin ve karşılıklı görevlerin oluşturduğu ; genellikle devletle ilişkisi olan toplumsal örgütlenmelere kurum denir.

Hastane sağlık kurumudur.

Okul eğitim kurumudur.

Valilik yönetim kurumudur.

Kurumların Özellikleri• Belli bir hizmet sunarlar.• Kanun ve yasalara uygun çalışırlar.• İhtiyaçları karşılamak için kurulurlar.

Her kurum bir grup oluşturur ancak her grup birkurum oluşturmayabilir.

Bireyler birden fazla grup ve kurum içinde yer alabilir, aynı anda birden çok grup veya kurumun üyesi olabilirler.

ROLLERİMİZ

Rol : Grup ya da kurumlarda yer alan bireylerinüstlendikleri göreve rol denir.

Birey olarak üyesi olduğumuz farklı grup vekurumlarda farklı rolleri yerine getiririz. Okuldaöğretmen, evde baba, apartmanda komşu gibi……….

HAKLARIMIZ VE SORUMLULUKLARIMIZ VAR

HAK : Adaletin, hukukun bireye sağladığı kazançtır.Birey olarak bazı haklarımız:Eğitim hakkı Sağlık hakkıBeslenme hakkı

SORUMLULUK : Kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir olayın sonuçlarını üstlenmesidir.

Okul eşyalarına zarar vermemek Odamızı temiz tutmak Yerlere çöp atmamak Başkalarının malına zarar vermemek

ÇOCUK HAKLARINA YOLCULUK

Yasalara göre on sekiz yaşın altındaki her insan çocuktur. Çocukların doğuştan sahip oldukları bazı hakları vardır.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 20 Kasım 1989 tarihinde hazırlanan bu sözleşme 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Türkiye de dahil olmak üzere yaklaşık 191 ülke bu sözleşmeyi kabul etmiştir.

20

20 Kasım günü tüm dünyada “ ÇOCUK HAKLARI GÜNÜ” olarak kutlanmaktadır.

BM’ye ( Birleşmiş Milletler) bağlı olarak görev yapan UNICEF, çocuk haklarının başlıca savunucusudur.

Ülkemizde çocuk haklarının korunması amacıyla SHÇEK (Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu) kurulmuş, yetiştirme yurtları açılmıştır.

ÇOCUK HAKLARINA DAİR SÖZLEŞME’NİN BAZI MADDELERİ

Madde 1: Ben çocuğum. On sekiz yaşına kadar bir çocuk olarak vazgeçilmez haklara sahibim.

Madde 2: Bu sözleşmedeki haklar bütün çocuklar içindir; beyaz çocuk, siyah çocuk, kız çocuk, erkek çocuk fark etmez. Doğduğumuz yer, konuştuğumuz dil de fark etmez. Büyüklerimizin inançlarının, görüşlerinin farklı olması yüzünden çocuklara ayrım yapılmaz. Bu haklara sahip olmak için çocuk olmak yeterlidir.

Madde 6: Çocukların yaşamını korumak herkesin ilk görevidir. Yaşamak her çocuğun en temel hakkıdır.

Madde 12: Beni ilgilendiren konularda benim de görüşlerim alınır. Büyükler beni dinlerler. Düşüncemi öğrenmeye özen gösterirler. Çok küçüksem bir büyük de benim adıma konuşabilir.

Madde 13: İsteklerimi ve düşüncelerimi seçtiğim bir yolla açıklayabilirim, resmini çizebilirim ya da yazabilirim. Ama bazı konularda başka kişiler ve toplum zarar görecekse o konudaki kurallara da uymam gerekir.

Madde 32: Ben çocuğum. Büyükler gibi bir işte çalışamam. Ben okula gider ve oynarım. Eğer çalışmak zorunda kalırsam yapacağım iş eğitimime engel olmamalı, sağlığımı bozmamalı, bende zararlı alışkanlıklar yaratmamalıdır.

Madde 33: Çocuklar zararlı maddelere karşı korunurlar. Bunları üretenler ve çocuklara verenler cezalandırılır.

Madde 38: İnsanların birbirlerini öldürmesi kötüdür. Savaş insanların birbirlerini öldürmesidir. Çocuklar savaştan korunmalıdır. On beş yaşından küçük hiçbir çocuk askere alınmaz.

Etkinlik – 1 kalabalık kurum sorumluluk rol grup hak Kişinin kendi davranışlarını veya kendi yetki alanına giren herhangi bir

olayın sonuçlarını üstlenmesine……………………. denir.

Adaletin, hukukun bireye sağladığı kazanca ………………. denir. Grup ya da kurumlarda yer alan bireylerin üstlendikleri göreve

………………… denir. İki ya da daha fazla bireyin, ortak bir amaç için kendi aralarında iş birliği

yapmasına ………..................... denir. Belirli düşüncelerin , bireyler arasındaki ilişkilerin ve karşılıklı görevlerin

oluşturduğu ; genellikle devletle ilişkisi olan toplumsal örgütlenmelere …………………………. denir.

Belli bir amaç doğrultusunda bir araya gelmemiş olan sadece rastlantı sonucu bir araya gelmiş kişilere …………………………denir.

Etkinlik – 2 Aşağıda boş bırakılan yerlere hak ve

sorumluluklarımızdan 3’er tane yazınız.

Okuldaki Haklarım Evdeki Sorumluluklarım1) ………………………...... …………………………………..2) ……………………………. …………………………………..3) …………………………….. ………………………………...

Etkinlik – 3 Aşağıdaki cümleleri okuyup doğru olanları ( D) , yanlış olanları ( Y ) olarak

işaretleyiniz.• UNICEF tüm dünyadaki çocuklara yardım etmek amacıyla kurulan bir

örgüttür.(……)• Dünyada ki tüm ülkeler çocuk haklarını uygulamaktadır.(…….)• Bireyler sorumluluklarını yerine getirirse başarılı olur.(…….)• Ülkemizdeki bakıma muhtaç çocukları SHÇEK koruma altına almıştır.(……)• Çocukların sahip olduğu en önemli hak beslenme hakkıdır.(…….)• Derslere zamanında girmek öğrencilerin sorumluluğudur.(……..)• Her birey farklı gruplarda farklı rollere sahiptir.(……)• Çevremizi kirletenleri uyarmak sorumluluklarımız arasında yer alır.(……..)• Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre; insanlar doğduktan 18 yaşına kadar

çocuk olarak kabul edilirler.(…….)• Çocuklar ailelerine maddi olarak yardım da bulunurlar. .(……)

Etkinlik – 4 Aşağıda verilen grup ve rolleri eşleştiriniz. Grup Roller1. Mahalle a.çocuk2. Aile b.kaleci 3. Müzik kulübü c.komşu4. Futbol takımı d.öğretmen5. Okul e.solist6. Apartman f. yönetici

Test -1 1. İnsanlar sahip oldukları hak ve özgürlükleri kullanırken en

çok neye dikkat etmelidirler?A) İsteklerini olabildiğince çok gerçekleştirmeye B) Sorumluluklarını yerine getirmeye C) Tasarruflu olmaya D) Başkalarının haklarına zarar vermemeye

2. Aşağıdakilerden hangisi çocuk haklarından değildir? A) Eğitim B) Askerlik C) Barınma D) Sağlık

3. Çocukların temel hak ve özgürlükleri aşağıdakilerden hangisinde yer alır?A) Brüksel Toplantısı B) Lozan Antlaşması C) Çocuk Hakları Sözleşmesi D) İnsan Hakları Bildirgesi

4. Aşağıdaki haklardan hangisini çocuklar 18 yaşından sonra kullanabilirler ?A) Yaşama Hakkı B) Seçme ve Seçilme HakkıC) İfade özgürlüğü D) Beslenme hakkı

5. Aşağıdakilerden hangisi bir grup oluşturmaz?A) Futbol takımı B) Kızılay Kulübü C) Okul korosu D) Sokaktaki insanlar

6. Aşağıdakilerden hangisi sürekli bir gruptur? A) İzci grubu B) Sınıf C) Aile D) Satranç kulübü

7.Aşağıdaki grup – rol eşleştirmelerinden hangisi yanlıştır?

A) Futbol takımı – kaleci B) Hastane - hemşire C) Okul – baba D) Tiyatro – oyuncu

8. Aşağıdakilerden hangisi, sınıf arkadaşımızın rolü değildir?

A) Evde çocuk olmak B) Bankada memur olmakC) Okulda öğrenci olmak D) Basketbol takımında kaptan olmak

9. Aşağıdakilerden hangisi toplumsal yaşamda uygun bir davranış değildir?

A) Trafikte yeşil ışıkta geçmek B) Derse geç kalmamak C) Toplu taşıma araçlarına sırayla binmek D) Yerlere çöp atmak

10. Aşağıda verilen “ sorumluluk ve hak” ile ilgili açıklamaların hangisi yanlıştır?

A) Eğitim almak hakkımdır. B) Odamı temiz tutmak sorumluluğudur.C) Müzik dinlemek sorumluluğumdur. D) Derste öğretmenleri dikkatli dinlemek

Test – 2

1. UNICEF ile ilgili aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A) Çocukların temel ihtiyaçlarının giderilmesini sağlar.

B) Çocuk haklarının korunmasını sağlar. C) Birleşmiş Milletlere bağlıdır. D) Savaş olmayan ülkedeki çocuklara yardım eder.

2. Aşağıdakilerden hangisi sorumluluğun tanımıdır? A) Bir kişinin grup içerisinde sahip olduğu görev B) Uzun süreli ve kanunlarla belirlenmiş

nitelikleri olan gruplar C) Ortak bir amaç için çalışanların oluşturduğu

toplumsal yapı D) Bir kimsenin üzerine aldığı sorumluluğun

gereklerini yerine getirmesi

3. Aşağıdakilerden hangisi bir grup oluşturur? A) Caddede yürüyen insanlar

B) Alışveriş yapanlar

C) Parkta oynayanlar

D) Sınıftaki öğrenciler

4 . Bir grup yada kurumda üye olan bireylerin görevlerine rol denir. Buna göre aşağıdakilerden hangisi rol değildir?

A) Okul B) Başkan yardımcılığı C) Öğretmenlik D) Başkanlık

5. Kanunlarla belirlenmiş gruplara ne ad verilir? A) sınıf B) öğrenci C) kurum D) grup

6. Aşağıdakilerden hangisi çocuğun ailedeki sorumluluklarından biri değildir?

A) Evin düzenine katkıda bulunma B) Aile bütçesine maddi kazanç sağlama C) Derslerine çalışma D) Anne babasına yardım etme

7. Okula kayıt yaptıran her öğrencinin bir kısım hakları vardır. Aşağıdakilerden hangisi bu haklardan biri olamaz?

A) Okul kütüphanesinden yararlanmak B) Eğitim öğretim imkanlarından yararlanmak C) Okula istediği zaman gelmek D) Okul bahçesinden yararlanmak

8. Grup çalışmalarında başarılı olmak için ……… yapılmalıdır. Cümlesinde noktalı yere aşağıdakilerden hangisi gelmelidir?

A) işbirliği B) sorumsuzluk C) kurum D) rol

9. “Bazı gruplar aynı zamanda kurumdur.” aşağıdakilerden hangisi bu özelliği taşımaktadır?

A) Aile B) Satranç kulübü

C) Futbol takımı D) Sınıf

10. Bazı gruplar uzun sürelidir ve kanunlarla belirlenmiş özellikleri vardır.

Aşağıdakilerden hangisi bu tür gruplardan biri değildir?

A) Oyun grubu B) Kaymakamlık C)Aile D) Okul

11. Uyumlu bir grubun üyeleri aşağıdaki davranışlardan hangisini göstermez?

A) Kararları grup arkadaşlarıyla birlikte alır. B) Alınan kararlara uyar. C) Grup kararları alınırken kendi görüşlerini

ifade eder. D) Kendi görüşünü ifade etmeyen kararlara

uymaz.

12.Aşağıdakilerden hangisi Çocuk Hakları Bildirisi’ndeki ifadelerden biri değildir?

A) Her çocuk doğduğu andan başlayarak, bir isme ve yurttaşlığa hak kazanmalıdır.

B) Her çocuk bir işte çalışarak hayatını devam ettirme hakkına sahiptir.

C) Hiçbir çocuk; ırk, renk, cinsiyet, din, dil ve siyasal inancı nedeniyle ayrıma tabi tutulamaz.

D) Engelli çocuklar için özel bakım ve eğitim uygulamalıdır.

13. Aşağıdaki kurum ve kuruluşlardan hangisi ülkemizde kimsesiz ve bakıma muhtaç çocukları koruma altına alır?

A) Belediyeler B) Hastaneler C) Millî Eğitim Müdürlüğü D) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme

Kurumu

14. Aşağıdaki davranışlardan hangisi başkalarının haklarına saygısızlıktır?

A) Toplu taşıma araçlarında yaşlılara yer vermek B) Kantinden alışveriş yaparken hep en öne geçmek C) Otobüs durağında sıraya geçmek D) Arkadaşımız konuşurken onun sözünü

kesmemek

15. Yeni doğan bir bebeğin doğar doğmaz ilk elde edeceği hak, aşağıdakilerden hangisi olabilir?

A) Eğitimden yararlanma B) Düşüncelerini özgürce ifade edebilme C) Annesinin yanında olma D) Yaşama

16. Aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır? A) Gruplar sosyal hayatı kolaylaştırır. B) Oyun oynamak için oluşturduğumuz topluluk

bir gruptur. C) Aynı anda farklı gruplara üye olamayız. D) Grup üyeleri görevlerini yerine getirmelidir.

17. Selma hanım 35 yaşında ve evlidir. 2 çocuk sahibidir. Bankada çalışmaktadır. Oturduğu ilçede Anne - Çocuk Eğitim Vakfı'nın da başkanlığını yapmaktadır. Boş vakitlerinde resim yapmaktan hoşlanır.

Selma Hanım ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Her yerde aynı role sahiptir. B) Annelik rolü vardır. C) Bir kurumda çalışmaktadır. D)Sorumlulukları fazladır.

18. Ahmet, 35 kişilik sınıfın başkanı, aynı zamanda, 6 kişilik ailesinin en küçük bireyidir. Mahallesinde futbol takımının vazgeçilmez oyuncusudur.

Bu bilgilere göre Ahmet kaç gruba üyedir?

A) 2 B) 3 C) 4 D) 5

19. Sedat sınıfında arkadaşları ve öğretmeni ile birlikte belirledikleri kurallara uymamıştır. Bu durum için aşağıdakilerden hangisinisöylemek doğru olur?

A) Sedat özgür bir insandır. B) Sedat hakkını almamıştır.C) Sedat sorumluluğunu yerine getirmemiştir. D) Sedat bilinçli bir öğrencidir.

20. Ayşe'nin üyesi olduğu kütüphane kendisine bir kart verdi. Bu kartla istediği kaynaktan dilediğince faydalanacaktı.

Yukarıda anlatılanlar hangi seçenekle ilişkili olabilir? A) araç – gereç B) hak - sorumlulukları C) mutluluk – başarılar D) çalışmaları – ağırlığı