Ders Notu 6 Baglama Elemanlari

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

Makine Elemanları

BAĞLAMA ELEMANLARI

Doç. Dr. İRFAN KAYMAZ

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

BAĞLAMA ELEMANLARI

Makine elemanlarını, özelliklerini bozmadan ve fonksiyonlarını ortadan

kaldırmadan birbirlerine bağlayan elemanlardır.

StandartlaĢtırılmıĢ olan bağlama elemanları istenilen tasarıma göre seçilir.

Bağlama Elemanları

baĢlıca üç gruba ayrılır

1) ġekil bağlı

2) Kuvvet bağlı

3) Malzeme bağlı

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

1) ġEKĠL BAĞLI BAĞLANTILAR

Elemanlar arasında kuvvet iletimi, bağlama elemanlarının

şekil veya geometrisi tarafından sağlanır.

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

2) KUVVET BAĞLI BAĞLANTILAR

Parçalar arasında bağlantı, parçalar arasında oluĢturulan sürtünme kuvveti

yardımıyla olur ve hareket iletiminde bağlama elemanın geometrisinden

yararlanılmaz

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

3) MALZEME BAĞLI BAĞLANTILAR

Parçalar, bağlantı yerinde malzeme birleĢimiyle bağlanır ve bağlantı, bağlanılan

elemanlara zarar vermeden çözülemez

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

MĠL-GÖBEK BAĞLANTILARI

Bağlantının amacı; mil ve göbeğin bağıl dönmelerini engelleyerek

kuvvet/moment iletmektir

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

KAMA BAĞLANTILAR

Mil ve göbek arasındaki bağıl hareketi önleyen ve momenti/hareketi milden

göbeğe veya göbekten mile ileten elemanlardır.

Kamalar;

geniĢliği boyunca ezilmeye ve/veya kesilmeye çalıĢılıyorsa ENĠNE KAMALAR

uzunluğu boyunca ezilmeye ve/veya kesilmeye çalıĢılıyorsa BOYUNA KAMALAR

olarak adlandırılır

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

ENĠNE KAMALAR

Enine kamalar;

çubuk, mil ve benzeri makine elemanlarının eksenel yönde bağlantısı için kullanılır.

Enine kamaların dezavantajları

Standart değildir,

Bağlantının yapılabilmesi için parçaların birbirine alıĢtırılması gerekir,

Maliyet yükselir.

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

ġekil Bağlı Bağlantılar: BOYUNA KAMALAR

Moment iletimi;

ġekil yoluyla

Kuvvet yoluyla (elemanlar arasında sürtünme kuvveti veya basınç oluĢturarak)

ġEKĠL BAĞLI BOYUNA KAMALAR

Uygu kaması (Feder):

Kamanın alt ve üst yüzü birbirine paraleldir ve dönme momenti sadece yan

yüzeylerin birbirine temasıyla olur

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

A tipi kama: uçları yuvarlatılmıĢ kamalar

(parmak freze ile açılmıĢ kama yuvaları için)

B tipi kama: uçları düz kamalar

(dairesel freze ile açılmıĢ kama yuvaları için)

ġekil Bağlı Bağlantılar: BOYUNA KAMALAR

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

Uygu kaması;

Mil çapına göre standartlardan seçilir

Sadece kama uzunluğu hesapla bulunur.

Uygu kaması boyutu: bxhxl olarak verilir.

b ve h (t1 ve t2): mil çapına göre Çizelge 7.1.3’den

l: hesap ile bulunur ve çizelge 7.1.3’de uygun standart uzunluğundan seçilir

Efektif kama uzunluğu:

A tipi kamada: L=l-b

B tipi kamada: L=l

ġekil Bağlı Bağlantılar: BOYUNA KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

Uygu kamasında döndürme momenti kamayı kesmeye ve ezmeye çalıĢır.

Çevresel kuvvet (Ft):

2/d

MF d

t

Ezilme Kontrolü:

kama ile mil:

kama ile göbek arasında meydana gelir

Kesme Kontrolü:

ġekil Bağlı Bağlantılar: BOYUNA KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

Çizelge 7.1.3 Standart

Kama Boyutları

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

KUVVET BAĞLI KAMALAR

Paralel yüzeyli olmayan bu tür kamalarda hareket/moment iletimi, F çakma

kuvveti ile mil-kama ve kama-göbek arasında oluĢturulan basınç ile olur.

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

KUVVET BAĞLI KAMA ÇEġĠTLERĠ

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

Kuvvet Bağlı Bağlantılar: OYUK KAMA

Alt yüzeyi mil çapına uygun olarak açılmıĢ dikdörtgen prizma Ģeklindedir

Fn normal kuvvetinden dolayı dönme yönüne ters sürtünme kuvvetleri doğar

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

Sürtünme momenti; döndürme momentinin milden göbeğe veya göbekten

mile iletilmesini sağlar

Emniyet faktörü dikkate alındığında:

Kamanın iletebileceği moment yüzeylerde oluĢan basınç değerlerine bağlıdır.

Oyuk kama büyük momentlerin iletilmesinde kullanılmaz

OluĢan yüzey basıncı:

Pem değeri olarak;

ezilmenin hangi elemanda olacağı dikkate alınarak

Pem_mil; Pem_göbek; Pem_kama

değerlerinden biri seçilir.

Oyuk kama bağlantısında mukavemet hesabı

Kuvvet Bağlı Bağlantılar: OYUK KAMA

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

Çakma kuvveti ile oluĢturulan normal kuvvet Fn sürtünme momentini doğurur.

Fç ile Fn arasındaki bağıntı:

Kama bağlantısını sökmek için uygulanması gereken Fsök kuvveti:

ÇalıĢma esnasında kamanın yerinden kendi kendine çıkmaması

(OTOBLOKAJ) için gerek Ģart:

Kuvvet Bağlı Bağlantılar: OYUK KAMA

Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009

Bağlama Elemanları

ÖRNEK:

Bir kasnak mil oyuk kama vasıtasıyla tespit edilmiĢtir. Bağlantının n=750 d/d

N=5 kW’lık bir güç iletilmesi gerekmektedir. Momentin emniyetli bir

Ģekilde iletilebilmesi için kama, gerekli kuvvetin 1.5 katı bir kuvvetle

çakılmıĢtır. Buna göre:

a) Kamanın uzunluğu ne olmalıdır?

b) Kamayı çakmak için gerekli kuvvet ne kadardır?

c) Kamayı sökmek için gerekli kuvvet ne kadardır?

d) Otoblokaj kontrolü yapınız

Mil:St50, Kama St60 ve eğimi tg=1/100, Göbek GG20, mil çapı=40 mm

Bütün yüzeyler arasındaki sürtünme katsayısı =0.15