f21 Makina Elemanlari-2

8/9/2019 f21 Makina Elemanlari-2

1/42

MAK 302 MAKNA ELEMANLARI-2, Ders Notlar: Prof.Dr. Krad DNDAR

G letim Elemanlar :Dili arklar (Dz,Helis,Konik,Sonsuz vidalar), KaylKasnaklar, Zincirli arklar, Srtnmeliarklar, Miller, Yataklar (Kuru,Yalamal,Rulmanl), Kamalar, Fren, Kavrama, Kaplinler

Mekanik G retimi:

- Elektrik Motorlar: genellikle 1200-2800 dev/dak sabit devirli (daha dk ve deiken devirli zelretimleri var), darbesiz

- ten YanmalMotorlar: ~ 2000-8000 dev/dak (dizel/otto..) deiken devirli, darbeli

- Trbinler: ~ 1000030000 dev/dak deiken devirli, darbesiz, yksek hz, ok ve kritik hz problemli

Dinamik Bantlar :

izgisel hz- asal hz: 2d)s/rad(wv

(1)

Tork-G Bantlar:

Burulma Momenti Tork :w(rad/s)

P(Watt)T(Nm) = veya

)dak/dev(n

)Watt(P55,9 = T(Nm) (2)

Teknik Metrik Birimlerde :)dak/dev(n

)PS,HP,BG(P71620)kgcm(T = (3)

letim oran:

2dw

2dwvv 22

1121 =

letim oran:1

2

2

11 d

d

w

wi = (4)

1

21 T

Ti

Sistemin iletim oran:

321t iiii (5)

Sistemde kayp nemsiz ise G :321 PPP

Kayp varsa verim :

1

21 P

P= (6)

Sistemde toplam verim :

321t (7)

G iletim Elemanlar

seiminde en nemli etkenler verim, hacim ve sestir.Verim; dz dili, dz konik, dz kaylve btn zincirli sistemlerde % 95-98 etrafndadr. V kaylar-

da kayasna; helis ark ve sonsuz vidalarda da helis asna ve srtnme katsaysna bal

olarak verim der.

1w

2w

21 vv=

1d

2d

1w

2w

21 vv=

1d

2d ekil-1

1


2/42

ekil-3 Srtnme ark Var atorl Pres

Btn G letim elemanlarnda :

Ft ile w dnme yn ;dndren ark iin ters, dndrlen ark iin ayndr.

Fr merkeze do rudur.

Ft =

=Dndren1w

2w

1d

2d

Dndrlen

2d

1d

Fr

ekil-2

2w

2d

Dndrlen

Dndren

1w 1d

1F

2F

2 1 E

ekil-4

SRTNMELARKLAR

Dndren kuvvet :

2d

T

2d

TF

2

2

1

1t = (8)

Radyal kuvvet :

tr

FNF (9)

Srtnmeli arklar basittir, byk N kuvveti mile fazla yk

yapar, llendirme ncelikle bu kuvvetin yaptyzey

basnc-andrmaya gre yaplr ( emp deerleri iin Bak Ek-4

.20) ; byk hacim kaplar, volan maksadile kullanlabilir,

kayma yaparlar, en byk stnl varyatr (deiken h

ziletim oranlg iletimi ) olarak kolaylkla tasarlanabilmesidir.

KAYILI KASNAKLAR

G iletiminde uzak mesafe stnl ile kaylve zincirli

mekanizmalar nemlidir. Kaylkasnak-larn dz, dar V,

normal V ve dili (triger) eitleri vardr. V kaylar daha az

hacim kaplar fakat verimi daha azdr.

stnlkleri: - Uzak mesafeye ve farklalara g iletimi ,

basit, ucuz, hafif, sessiz, dz kayta yksek verim, darbe

ve aryk snmler, yksek hz, volana uygun

Eksiklikleri: - Yksek hacim, mile fazla kuvvet uygular,

kayma yapar, polimer malzeme scaklk ve rutubetten etkilenir,

V kaylarda dk verim.

KayMekanii:

Dndren kuvvet:dT2FF 21

= (10)

Kuvvetler arasndaki oran snr: 1eF

F

2

1 (11)

Merkezka dikkate alnrsa : 1evqF

vqF2

2

21

Bu iki formldeki kk sarlma as1 (rad) ;E2

dd2cos

121

=

(12)

Srtnme katsays,kayma olmamasiin hesapta biraz dk alnmaldr.

V kaylarda yerine :

=

2sinV

V alnarak dz kaygibi hesap yaplr,

2

"" V V kayasdr (3439) (13)

Burada kuvvetler Newton ;q ise kayn kg/metre ktlesidir. (11b)


3/42

ekil-5

Gerdirme kuvveti Fg az olursa kaykayar, fazla olursa verim der:

2sin)FF(F1

21g (14)

KayUzunluu:2

1212 E2

ddE)dd(

2E2L

(15)

Kayseimi :

nce kayn aktaracag P dndren g P yardmile bulunur: topKPP (16)

Burada topK kayetkileyen faktrlerin (Bak Ek-1) arpmdr:

KKKKKKK kogVZtop (17)

Dz Kayseimi iin kaytaki ekme, eilme ve merkezkan meydana getirdii ekme gerilmesi

dikkate alnr. Piyasada retilen dz kaylar iin standart olmayan V kaya benzer seim de yaplr.

Normal V kayiin g iKP ve devir hzn yardmile Ek.ekil-1den uygun profil seilir.

Ek.izelge 9dan bir kayn aktarabilecei g 1P kayhzna karlk bulunur;

Gerekli kaysays:1P

Pz

=

(18)

Genelde kaysays3-6arasuygun olup 8i gememelidir. ok fazla kaysaysiin kasnak

geniliini azaltmak iin zel kaytipleri vardr.

ZNCRLARKLAR

stnlkleri: - Uzak mesafe iletimi, kaymasz, zor evre

artlarnda (s, nem, toz vb.) en iyi iletim, yksek verim

Eksiklikleri: - Ar, pahal, hassas montaj ve bakm,

titreimli, darbe snmlemez.

eitleri: - Rulolu-makaral, Kademeli-rulolu, Menteeli, Boncuklu, Dili zincirler

Zincir kuvvetleri kaykuvvetleri gibidir. 2F kuvveti sarkan zincir arlnnn bileenidir.

Sarkma ve merkezka kuvveti 2vq ihmal edilirse:d

T2FF;0F t12

= (19)

Zincirli arklarda tavsiye edilen deerler:

Dndren arkta disays Z1 genelde 17- 26arastercih edilir.

Dndrlen arkta disaysZ2; genelde en fazla 70 ; manonlu zincirlerde en fazla 120 ;dili zincirlerde en fazla 140olmaldr.

letim oran i genelde 5den kk; manonlu zincirlerde en fazla 7; dili zincirlerde en fazla 8;dk hzlarda en fazla 10 olabilir.

Blm dairesi ap:Z

180sin

pd

( Zincir Admp iin seilen zincirin llerine baklr ) (20)

Zincir seimi iin nce zincirin aktaracag *P dndren g P yardmile bulunur:

topKPP (21)

Burada topK zincir faktrlerinin (Bak Ek-1,2) arpmdr: YEioZitop KKKKKK (22)

Rulolu-Burlu tip zincirlerin seim diyagramEk.ekil-2de gsterilmitir. Seilen zincirlerde ayrcayzey basnckontrol yaplr.

3


4/42

DZ DLARKLAR

Dz dililerin i, dve kramayer eitleri vardr.

Dililerin btn lleri modl ile orantldr ; adm: p= m ; (23a)

Blm dairesi ap: d= mZ (23b)

Dili genilii dz dilide : b 4 m Helis dilide : b 6 m (23c)

Tam derinlikteki diykseklii: m25,1h;mh 12 (23d)

Dililerde Kavrama Oran en az 1,1 olmal, bu deer arttka sessizlik artar :

=

sinm2

sin)dd(dddd 2122r

22a

21r

21a

Tavsiye edilen deerleri:

=15 iin : =1,7- 2,5 =20iin : =1,5-1,9 =25iin : =1,2-1,5

ad :dist ap rd :didibi ap

1d , 2d : blm dairesi aplar (24)

1w

Ft

FrFn

Ft

2w

Dndrlen

m

ekil-6

Ft

Dndren1w

2w

1d

2d

Dndrlen

1d

F

2d

DiSaysZ1

DiSaysZ2

ekil-7

4

Dndren

Modl :m (Standartdr, Bak Ek-4)

Disays: Z

Blm dairesi ap: d

Kavrama as: 15,20,25

Dili genilii : b

ark :byk dili

dili

Pinyon :kk dili

Kramayer dili


5/42

Hz faktr Kv dzdililerde hza gre :

-

Alttankesme

Kkdi

-- profilkaydrma

+profilkaydrma

Sfr dili referans izgisi

AZDIRMA VEYA KRAMAYE

dada d

+ X

ekil-8

-X

Dili arklarda disaysbelli bir saydan az olursa imalatta alttan kesme olur, dizayflar. Bu profil

kaydrma (ekil-6) ile nlenebilir. Bu durumda da temas oranazalr, dili grltl alr.

Normal (sfr profil kaydrma) dililer iin teorik en az disays:

=

2min sin

2Z (25)

Profil kaydrma miktarx mm ;

minZ

Z1x (26)

burada minZ normal (sfr kaydrma) dili iindir.

Dz dililerde Dili kuvvetleri: Dndren kuvvet:d

T2Ft

= Radyal kuvvet: tanFF tr (27)

Dz Dili Mukavemeti:

Eilme Kontrol (Lewis) : vK

em23K

3?

Zymk

T2=

= (28)

Burada : Lewis faktr y iin Ek:4de -15e baknz.

Genilik faktr : 4m

bk

Digenilii b buradan bulunur . (29)

{

s/m10v

v v3

3K

{

s/m20v10

v v6

6K

43421

m/s20v

vv6,5

6,5K

>

(30)

Yzey BasncKontrol (Buckingham): Dinamik Yk: wt

ttd F?

FCbv21

)FCb(v21FF

(31)

Burada Deformasyon KatsaysC iin Ek-4de nce: -16 ve 17deki imalat hatasna sonra-18e baknz.

Anma yk :21

2pw ZZ

Z2KbdF

(32)

Burada Pd pinyon apdr. Anma yk faktr K bulmak iin Ek:4de -19a baknz. Daha

farklmalzemeler iin -19daki forml de kullanlr, bu formlde Ep, E pinyon ve arkn

elastiklik modlleridir.

Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham): dK

o F?myb3F = (33)

izelge.1 Dz

dililerde minZ Teorik

Uygu-lama

Profilkaydrma

15 32 27 820 17 14 725 12 10 6

5


6/42

Sahelis

Solhelis

Mil ekseni dorultusunda

kavrama a s:

Mil ekseni dorultusundamodl:

Deformasyon KatsaysC iin Ek-4de nce -16ve 17ye imalat hatasna sonra -18e baknz. (42)

Burada Pd pinyon apdr. Anma yk faktr K ;Ek-4de -19dan bulunur. 43

HELS DLARKLAR

Helis asdorultusunda baklrsa standart

modl mn ve standart kavrama asngrlr ;

Zmdcos

mm n

(34)

=

cos

tan

tan

n

(35)

Edeer disays:

=

3e cos

ZZ (36)

Minimum disays: 3minmin cos)dz(Z?)helis(Z (37)

Helis asarttka verim ve ses der, iletilecek gartar, veya ayngc iletecek hacim klr.

Helis dili eitleri: , d, kramayer, ok ve kros .

Helis arklarda Dili Kuvvetleri :

Dndren kuvvet Ft, Radyal kuvvet Fr, Eksenel kuvvet Fe;

d

T2Ft

=

cos

tanFF ntr tanFF te (38)

Helis arklarda kuvvet ynleri :

Helis Dili Mukavemeti:

Helis Dili Mukavemeti:Dz Dili iin yaplan hesaplar (Denklem 28-33) helis as dikkate alnarak tekrarlanr.

- Eilme Kontrol (Lewis) : vK

eme

23K

3?

cosZymk

T2=

= (39)

burada Z hakiki disaysdr. Edeer disays(D.36) ile Ek-4deki -15den ye bulunur.

Genilik faktr helis iin: 6m

bk1

digenilii b buradan bulunur. (40)

Hz faktr helis iin btn hzlardav6,5

6,5Kv

(41)

- Yzey BasncKontrol (Buckingham) : Dinamik Yk:

w

t2

t2

td F?FcosCbv21

cos)FcosCb(v21FF

- Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham): dK

0 F?cosmyb3F = (44)

- Anma yk:21

22

pw ZZ

Z2

cos

KbdF

=

Dndren SaHelis saelle, sol helis sol elle; orta parmak mil dnme ynn gsterecekekilde tutulur; Bu durumda baparmak Fe ynn gsterir.

Dndrlen ark iin aynilem yaplr fakat baparmak Fe yn ile tersdir.dndrlen ark iin ayndr.

Fr merkeze dorudur.

Standart modl mn

ve anbakyn

FeSaEl

Dndren

Dndrlen Ft

FtFe

Fr

ekil-7

6


7/42

KONK DLARKLAR

Konik asekilden:2

1

2

11 Z

Z

d

dtan = (45)

Ortalama ve blm apbants: sinbddo (45b)

Edeer disays:cos

ZZe (46)

Minimum disays:

cos)dz(Z)konik(Z minmin (47)

Konik dililerin dz, helis, zerol, spiral, hipoid, sproid,plan, beveloid, planoid, helikon gibi ok eitleri vardr.

Konik arklarda Dili Kuvvetleri :

o

t d

T2F

= costanFF tr sintanFF te

Konik Dili Mukavemeti:

- Eilme Kontrol (Lewis) :

vK

eme

2K

3?

bL

L

Zymb

T2=

= (49)

ye edeer disaysiin Ek-4deki -15den bulunur.

b genilii konik iin:3

1

L

b

4

1

43421

imalattalal

v v6

6K

44 344 21

imalatdkm

vv6,5

6,5K

(51)

- Yzey BasncKontrol (Buckingham) : Dinamik Yk:

wd F?FCbv21

)FCb(v21FF

(52)

Burada F gcn hza blm ile bulunur: vPF

=

(52b)

Deformasyon KatsaysC iin Ek-4de nce -16 ve17den imalat hatasna sonra -18e baknz.

- Anma yk:e2e1

e2

1

pw ZZ

Z2

cos

Kbd75,0F

= (53)

Burada Pd pinyon apdr. Anma yk faktr K bulmak iin Ek-4de -19a baknz.

- Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham): deK

0 F?L

bLmyb

3F = (54)

2d 2o

2d 1o

b1

2

2d2

2d1

ekil-10

Fe1

FtFr1

Dndren

Ft

Fe2

Fr2

Dndrlen

7

(48)

buradan L 3 btercih edilir. (50)

vhzfaktrKvkonik iinbtn hzlarda:


8/42

SONSUZ VDA ve ARK MEKANZMALARI

Sonsuz vida arkhelis ark zellikleri tar. Vidann Silindirik ve okyksek iletim oranlarnda(100) tercih edilen Globoid eitleri vardr.

v

Z

Zi=

(55)

Helis as dorultusunda baklrsa standart modl mn

ve standart kavrama asngrlr;

Mil ekseni dorultusunda modl : n Zmd

cos

mm

(56)

Mil ekseni dorultusunda kavrama as:

=

cos

tantan n (57)

Sahelis, savida ile; sol helis, sol vida ile alr.

Vida-ark eksenleri 90 ise : (58)

Vida helis as: vv

d

Zm

tan

= (59)

Verim:

Verim %50den kkse hareket tek ynldr. Tek ynl hareketiin


9/42

Sehim, Eilme Miktar:

y==

M/EI dxdxEim:y=tan

A B

m1m2

m3

L

y

1 32

A 1

B

23

ekil-12

MLLERMil MukavemetiMiller balca dndren kuvvetlerin etkisi ile burulma momenti (tork) T; btn kuvvetlerin etkisiile meydana gelen eilme momenti M ile zorlanr. Nadiren milin eilme momentinin etkili olmadyerlerinde kesme kuvveti dikkate alnabilir. Eksenel kuvvetin yaptekme veya basma da ilave birzorlama meydana getirir. Burulma gerilmesi ve eilme gerilmesi ile maksimum kayma gerilmesiteoreminden gerekli ii dolu mil apd;

22

em

3 TM32

d

(64)

Bu forml, Momentler darbe faktrleri ile arplarak ve emniyetli gerilme dinamik alnarak okkullanlr. Fakat millerde genellikle eilme tam deiken, burulma tek ynl ve statiktir. Soderbergforml de dikkate alnrsa;

2

sem

2

dem

3 TM32d

(65)

Burada ems ve emd statik ve dinamik emniyetli gerilmelerdir;

Sak

em S

=

by

d K

KKdem S

= (66)

Torkun deimesi ve iki ynl olmasdurumunda ems yerine emd alnr veya daha detaylSoderberg forml kullanlabilir. D.66 ve 67de ak malzemenin akma gerilmesi, d srekli

(yorulma) mukavemetidir. Konstrksiyon eliklerinde d; kopma gerilmesi Knn yarsdr. Snet emniyet katsaysolup normal 1,5 2arasdr. Can ve mal emniyeti durumunda 3 - 4arasolabilir. Yzey faktr Ky, byklk Faktr Kb. entik faktr K Ek-5 : .21,22,23denbaklabilir. Bu faktr devamldikkate alnr, bunlar dnda nemli olduunda scaklk vegvenirlik gibi faktrler de arplarak eklenir.

Mil Katl

Millerde sadece mukavemetkontrol yeterli deildir. Millerdefazla sehim ve burulma as kritik hzn dk olmasnasebep olur ve snrlanmaldr.Desteklerdeki eim rulmanmrn azaltr, dili arkhizalarndaki eim desnrlanmaldr:

{

0005,00002,0L

sehim

millerde

arkldili

uzaklkarasyataklar

mak

{

{

desteklerkenardaysa

mm

idak

dev

kr1

950nhz

kritik

Sabit bilyallarda < 0,5 0,009 rad silindirik makarallarda < 0,2 0,0035 rad

Dili arklarn bulunduu noktalarda : < 0,06 0,001 rad (68)

}

{

444 3444 21

metredeher

32d

p

uzaklkarasndakiyapanlariletimig

rad009,0005,0IG LTSnrAs

Burulma

4

=

LIE2T

TorkKritik pkr

(69)

Burada elastiklik modl : 2elik mmN210000E

kayma modl : 2elik mmN80000G

9

(67)


10/42

ekil-14

RULMANLAR

Rulman eitleriBilyal: - Sabit bilyal

- Omuzlu bilyal : bilezikler daha skyataklanr, daha yksek devire uygun- Eik bilyal : daha yksek eksenel kuvvet, daha yksek devire uygun- Oynak bilyal : daha fazla mil eksen hatalarve 4ye kadar eim asna uygun- Eksenel bilyal : byk eksenel kuvvetler iin

Makaral - Silindirik makaral: daha yksek radyal kuvvet ve hz

- Oynak makaral : daha fazla mil eksen hatalarve 0,5ye kadar eim asna uygun- Konik makaral : daha yksek eksenel kuvvet

RulmanlYataklarn KaymalYataklara stnlkleri :lk hareket srtnmesi dk, Radyal yk ile eksenel yk beraber, az bakm, az ya,dnyaca standart, kk en, yksek scakla dayankl(zel malzeme ile 400Cye kadar)

RulmanlYataklarn KaymalYataklara Eksiklikleri :Pahal, ar, hassas montaj, iki paralyaplamaz, Darbeye zayf,Sesi yksek hzlarda fazla, byk dap.

Rulman Seimi:

Rulmana gelen radyal yk Fr ve eksenel yk Fe ileedeer yk bulunur Pe;

ere FYFXP (70)

Burada X ve Y Ek-4deki .24den rulman tipine balolane yardmile bulunur. Hesaplanan Pe yardmilerulman mr L milyon devir olarak bulunur;

)makaral(33,3,)bilyal(3k

ePCL

= (71)

burada C Ek.izelge-25den Rulman eidine gre bulunur.

60n10

h6

LL

(72)

Burada seilen makinenin gnlk alma saati dikkate alnarak yl olarak mr bulunur.

KAYMALI YATAKLAReitleri :

- Yalamasz yataklar : Yalamann zararlvemmkn olmadyerlerde kullanlr,yksek hzlarda ok s retir, ebatlar byr.

- Hidrostatik yataklar: Hz yasnmasveviskozite ile kontrol edilir.

- Hidrodinamik yataklar: Balangta kurusrtnme vardr, hz arttka yatabakasartar, dolaysyla yk tama kapasitesi artar.

- Kendinden yabeslemeli yataklar: Yalama bilezik, disk vb.elemanlarla yaplr,baka yalama cihazgereksizdir. Yk yalama ile snrldr.

- Gzenekli kendinden yalamalyataklar: Yatak malzemeleri gzeneklidir, yaemer,yk snma kontrol ile snrldr.

Fe2ry

2rxr FFF

Fry

Frx

ekil-13

Milyon devir olan L rulman mr, mil devir hznyardmile saat olarak rulman mrne (Lh) evrilir:

10


11/42

ML GBEK BALANTILARI

- Dz kamalar: eimsiz (uygu), eimli, yass, oyuklu, akma (burunlu), vidal, teet- Yarmay kamalar (ucuzdur, dk momentlerde uygun)- Silindirik (boyuna pim) kamalar- Kamalmiller (yksek momentlerde uygun)- Enine kamalar (ayar ve deiken ykler iin uygun,eksenel kaymaynler )- Bilezik kamalar- Pres geme- konik geme (vidalskma manonlu)

FREN, KAVRAMA VE KAPLNLER

Genellikle milleri birbirine sabit balayan elemanlara kaplin ; istee gre balayan elemanlara

kavrama denir. Bazen her ikisine birden kavrama denir. Kavrama milleri istendiinde dndren

fren de milleri istee baldurduran elemanlardr. Fren ve Kavramann bir ksmnn alma

prensipleri birbirine benzer. Genellikle problemler miller arasndaki asal ve eksenel sapmalar;

yksek hzlarda veya kavrama ve fren esnasnda meydana gelen sarsntlar ve otomasyondur .

Kaplin eitleri : Flanl, Zarfl, Oldham, Kardan, Elastik, Zincirli, Skma manonlu

Kavrama eitleri : Eksenel Disk, Konik, eneli, Merkezka, Hidrolik, Pnmatik, Elektromanyetik,Kayl

Fren eitleri: Dtan Pabulu, ten Pabulu Tanbur, Disk, KaylBirok Kavrama eidi Frenolarak da kullanlabilir

________________________________________________________________________________________________________________________________izelgeler kaynaklardan olup Ders Notu Amaldr, rnek zmler orijinaldir, ticari amalakullanlamaz,.KAYNAKLAR:1- Hall, A.S., H. A.F., L. H.G., Theory and Problems of Machine Design, McGraw Hill C. 1961,2- Black, H.B.,A.O.E.,Machine Design, McGraw Hill C. 1981,3-Akkurt,Mustafa Makine Elemanlar,3-Can,A..Makine Elemanlartasarm,4-Ko,E.Makine Elemanlar,5-Dimarogonas,A.Computer Aided Machine Design,Prentice Hall,1989,6-Shigley,J.E., C.R.M.,R.G.G.,Machine Engineering Design, McGraw Hill C. 2004,7-Deutschman,A.D.,W.J.M.,C.E.W..,Machine Design,1975,8-Juvinall,C.R.,K.M.M.,Machine Component Design, McGraw Hill C. 1981

Kavramametodu

otomatik

hidrolik

pnmatik

mekanik

elektrik

ekil-15 KAVRAMA ve FREN

ALIMA PRENSB

Pozitiftemas

Hz ve ynkontrol

Srtnme

Elektro-manyetik

akkan

Ya sar

l

bil al

Radyal

Kare ene

S iral ene

vidal ene

Konik

zel

Manyetik tozlu

ndksiyonakml

Pnmatik

hidrolik

Eksenel

11


12/42

yx

z

11

Soru-1 ekilde A/BeksenlerarasE=500mm; iletim oran; 2ddi

AB

1 = ; kayverimi )( 1 : %90

D/Esonsuz vida verimi )( 2 :%45 olduuna gre Gde kaldrlan ykn arlnve hznbulunuz.

Soru-2 A/Biin Normal Sonsuz V kayiin seim ve llendirmeleri yapnz.

Soru-3 A/Biin Rulolu-MakaralZincir seim ve llendirmeleri yapnz.

Soru-4 D/Esonsuz vida ve arkn =10ve mn= 4mm iin llendirmeleri yapnz,skontrol yapnz.

Soru-5 BDmilindeki srtnmeli eksenel disk kavramann ortalama srtnme apdort=80mm,

=0,40, pem= 0,34N/mm2 (Asbest-metal Ek-4 .19) olduuna gre srtnme alanA=?

Soru-6 ekilde 30mm aplEGmili zerindeki 5mm kesitli 40mmboyundaki bir kare kamadameydana gelen kayma gerilmesi: =?

Soru-7 BD milinde hareket yn ile D Sonsuz vida ve B kaykuvvetlerini ekilde gsteriniz

RNEK PROBLEM.1a ZMCevap 1: G iletimi : Ada asal hz:

s/rad26230

2500wdak/d2500n AA ==

D.4den A/Bve D/Eiin iletim oranlar:

2d

di

A

B1 = 40

1

40

Z

Zi

1

22 =

D.5den toplam iletim oran : 80402iii 21T =

D.4den EG devir hz: s/rad28,3ww26280

wwi EG

EGEGAT =

D.1den Gde yk kaldrma hz: s/m246,0215,028,32

dwv GEGG =

D.7den toplam verim : 405,045,09,021t =

Kayplar dikkate alnnca D.6dan Gdeki g : W5271300405,0PP AtG =

D.2den bu hzda tanabilecek yk: N2142246,0527FvFP GGGG =

Veya ayn

kuvvet tork ile bulunur, D.3den : N2146215,0161

FNm16128,3

527

w

P

T GEG

G

EG =

Yorum: Bu gibi g iletimlerinde genellikle hedef istenilen yk istenilen hzda kaldrmaktr. Budurumda nce ykn kaldrldmilde g ve asal hz bulunur. Verim dikkate alnarak gereklimotor gc ve motorun devir hzna baklarak da gerekli iletim oranbulunmuolur.

ZD=1 Bir AzlSonsuz SaVida

vG=?

A

dBdA

PA=1300 WnA=2500 d/d

Tek silindiryan. motor

B

Makara

150

DiskKavrama

SaHelisZE=40

C

E

G D

FG=?

rnek Problem-1a1.vize rne i

B

C

D

12

Verilmeyen

faktrlerinormal : (1)alnz.


13/42

Cevap 2:Kaylkasnak seimi

Ek-1: .1den asansr - tek sil.motor iin Ki=1,75 W227575,11300KP i =

Ek-1:.7den10 numaralprofil iin dmin=63mmburdan: 125632d63d BA mm

D.12denoo 1734,862062,05002

63125

E2

dd2cos 1AB1

=

=

=

Ek-1:.6den 173 iin interpolasyonla : 014,1K170180

170173

02,11

02,1K=

=

Ek-1: .3den birden fazla kayfarzedilirse : Kvz=1,25

Ek-1 .2, .4, .5deki dier faktrler verilmediinden normal farzedilir, 1 alnr:

D.17 ve D.16dan kW89,2W28861014,125,175,11300P

D.1den kayhz s/m25,8s/mm82532

632622

dwv A

AA

Ek .9dan Profil-10ve 8,25m/s hz iin bir kayn iletebilecei g:

kW405,0P810

825,8

395,0477,0

395,0P1

1=

=

D.18den gerekli kaysays: 814,7405,0

89,2

P

Pz

1

adet alnr.

Sonsuz V kaynn uzunluu D.15den : mm12975002

63125500)63125(

25002L

2

=

Yorum :Kaysaysmmkn, fakat fazladr. 8 kaylyaplacak ise 7,11yerine 8alndiin kk kasnak

ap: 0,5663811,7dA = mm alnarak aynilemler tekrarlanabilir. Fakat Ek .2de Profil-10

iin hz 8,25ten yukarda daha fazla g ilettii dikkate alnrsa kasnak aplararttrlarak kaysaysindirilebilir. En yakn profil-13denenebilir; dz veya dar V kaylarda dikkate alnabilir.

___________________________________________________________________________________

Cevap 3-Zincirli ark seimi

Ek-1,2: .1,10,11,12,13 den Klar : Ki =1,75 ; Kio=1,08 (i=2iin) ; KY=1 (yalama:normal)

Kz~1(19difarzedildi, sonradan bulunacak) KE~1 (E/p=40farzedildi, sonradan bulunacak)

D.22 ve D.21den kW46,2W2457108,175,11300P

Ek .2den 2,46kW ve 2500d/dak iin 9,525x5,72 llerindeki zincirin uygun olup bu zincirin

tek srada ayndevirde 2,46dan fazla yaklak 3kW ilettii grlr.

Ek-2: .12dan 1 farzedilen KE iin Adm = 9,525mm seildiinden tekrar hesaplanr:

erpolasyonint5,52525,9500pE 9438,0K4060

405,52

191,0

1KE

E

=

=

zmak K9438,008,175,113003000PP

Burdan olabilecek en yksek disaysfaktr : 295,1KZ bulunur.

2500 d/dak ve 2275 W iin Ek-1: .1den 10 numaralprofil seilir.

13


14/42

Bu disaysfaktrne karlk gelen en az disaysEk-2:.10dan bata farzedilen 19diyerine

tam olarak bulunur:

En az disaylar 30152Z15Z737,14Z27,146,1

27,1295,1

1513

15Z211

1=

=

D.20den

mm1,9130180sin

525,9

d:iindi30Zmm8,4515180sin

525,9

Z180sin

p

d:iindi15Z B2A1 =

Hz konrol : D.1den uyguns/m12s/m0,6s/mm600028,45262vA <

Yorum :

9,525lik zincir iin mmkn olan en kk disaylarve aplar bulunmutur. Ayrca sral8x3

2,4kW tamaktadr, g ve hz snrile mmkndr, aplar ve hz %15 orannda der fakat 3

sradan dolaymaliyeti 2katkadar artar. Seilen zincirlerde ayrca yzey basnckontrol yaplr

____________________________________________________________________________________

Cevap 4: Sonsuz vida

Vida helis asark helis asile ayndr : =10=

ark ve Vida lleri D.57

mm5,16240062,4d56.Dmm062,410cos

4

cos

mm =

n

D.59

mm76,12062,4:admvidamm04,23dd

1062,410tan

d

Zmtan v

vv

v===

D.61 mm48,67)400628,01,14(062,4)Z0628,01,14(mL =

mm82,1604,2373,0d73,0b v =

IsKontrol : Sonsuz vida mekanizmasnn ilettii g: Watt117013009,0PP A1c =

Eksenler aras: mm77,922

5,16204,23

2

ddC

v===

D.55 iletim oran 40140

ZZ

iv

=

D.63den uygunWatt1425540

77,9229

5i

C29?1170P

7,17,1

Yorum:

Burada bu modl ve aiin llendirme ve sadece skontrol yapld. Ayrca helis arkn

mukavemeti (kabaca dier helis iftleri gibi) bu llerde kontrol edilir. Yeterli olmuyorsa ayn

llerde malzeme deitirilir veya modl byltlr. Vida, D.61 l snrlariinde kalndnda

salamdr. .2den tek ynl hareket isteniyor ise en fazla 10 olup verim %50den azdr.

Verim attrlmak istenirse en fazla 25ye kadar arttrlr.

14


15/42


16/42

C

B

D

rnek Pr. 1-b (1.vize rnei)

ABeksenleraras: E=700mm;

A/Biletim oran: 5,2ddi

AB

1 =

A/B verimi: 1 =%95

D/Esonsuz vida verimi:2

=%50

Verilmeyen faktrlerinormal (1) alnz.

Soru-1 (10 puan) Gde kaldrlan ykn arln ve hznbulunuz.

Soru-2 (25 puan) A/Biin Normal Sonsuz V kayiin llendirmeleri yapnz.

Soru-3 (25 puan) A/Biin Rulolu-MakaralZincir llendirmeleri yapnz.

Soru-4 (15 puan) D/Esonsuz vida ve ark

n =10 ve mn= 6,3mm iin llendirmeleri yap

n

z,skontrol yapnz.

Soru-5 (10 puan) Cdeki srtnmeli eksenel disk kavramann ortalama srtnme apdort=60mm,

= 0,30, pem= 0,34N/mm2 olduuna gre srtnme alanA=?

Soru-6(5 puan) ekilde 40mm aplEGmili zerindeki 5mm kesitli 50mmboyundakibir kare kamada meydana gelen kayma gerilmesi: =?

Soru-7(10 puan) BD milinde hareket yn ile D Sonsuz vida ve B kaykuvvetlerini yandaki ekil zerinde gsteriniz.

RNEK PROBLEM.1b ZM

Cevap 1: G iletimi

Ada asal hz: s/rad41930

4000wdak/d4000n AA ==

D.5den toplam iletim oran : 50205,2iii 21T =

D.4den EG devir hz: s/rad38,850

419wEG =

D.1den Gde yk kaldrma hz: s/m838,0s/mm838220038,8vG =

D.7den toplam verim : 475,05,095,0t =

Kayplar dikkate alnnca D.6dan Gdeki g : W8081700475,0PP AtG =

Tanan arlk tork ile bulunur : N964

220096400

FNm4,96

38,8

808T GEG =

16

yx

z

dB

dA

PA= 1700 W

nA= 4000 d/dok silindir yan.motor

B

DiskKavrama

vG=?

Makara

200

Sol HelisZE=20

FG=?

A

E

D

C

ZD=1 Bir AzlSonsuz Sol Vida

E

C

B A

G

FG=?


17/42

Cevap 2:Kaylkasnak

Ek-1: .1den asansr - ok sil.motor iin Ki=1,5 W25505,11700KP i =

Ek-1: .7den 10 numaralprofil iin 1605,157635,2d63d BA mm

D.12den oo 1720,8620693,07002

63160

E2

dd

2

cos 1AB1

=

=

=

Ek-1: .6 : 172 iin interpolasyon : 016,1K170180

170172

02,11

02,1K=

=

Ek-1: .2, .3, .4, .5den dier Klar da bulunur:

kW24,3W32391016,125,150,11700P

kayhz s/m2,13s/mm13198263419vA

Ek-2: .9: Profil-10ve 13,2m/s hz iin bir kayn iletebilecei g:

kW583,0P1214122,13

552,0604,0552,0P 11 =

=

D.18den gerekli kaysays: deta655,5583,0

24,3

P

Pz

1

alnr.

Sonsuz V kaynn uzunluu D.15den : mm17547002

63160700)63160(

27002L

2

=

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Cevap 3: Zincirli ark

Ek-1,2: .1,10,11,12,13: Klar :

Ki=1,50, Kio=1,04 (i=2,5 iin), Kz~1(19 difarzedildi), KE~1 (E/p=40farzedildi), KY=1

D.22, D.21: kW65,2W2652104,150,11700P

Ek-2: .2den 2,65kW ve 4000d/dak iin 9,525x 5,72 llerindeki zincirin uygun olup bu

zincirin tek srada ayndevirde 2,65den fazla 3,1kW ilettii grlr.

Ek-2: .12dan 1 farzedilen KE iin Adm = 9,525mm seildiinden tekrar hesaplanr:

erpolasyonint5,73525,9700pE

883,0K6080

605,73

91,087,0

91,0KEE=

=

zmak K883,004,150,117003100PP

Burdan olabilecek en yksek disaysfaktr : 324,1KZ bulunur.

Bu disaysfaktrne karlk gelen en az disaysEk-2:.10dan tam olarak bulunur:

375,37155,2Z15Z43,14Z27,146,1

27,1324,1

1513

15Z211

1

=

D.20den

mm3,112

37180sin

525,9d:iindi37Zmm8,45

15180sin

525,9

Z180sin

pd:iindi15Z B2A1 =

Hz konrol : uygun12s/m57,9s/mm956528,45419vA <

4000 d/dak ve 2550 W iin Ek-1: .1den 10 numaralprofil seilir.

17


18/42

Cevap 4: Sonsuz vida

Vida helis asark helis asile ayndr : =10= : ark ve Vida lleri D.56,57 :

mm9,12720397,6d56.Dmm397,610cos

3,6

cos

mm =

n

D.59 mm28,36dd

1397,610tantan v

v==

D.61 mm23,98)200628,01,14(397,6Z0628,01,14(mL =

mm48,2628,3673,0d73,0b v =

IsKontrol : Sonsuz vida mekanizmasnn ilettii g: Watt1615170095,0PP A1c =

Eksenler aras: mm09,822

9,12728,36

2

ddC

v=== D.55 iletim oran 201

20Z

Ziv

=

D.63den uygunwatt2083520

09,8229

5i

C29?1615P

7,17,1

________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap.5 Eksenel Srtnmeli Disk kavrama

D.6 W1615170095,0PP A1BD =

D.4 s/rad1685,2419

iww

1A

BD =

D.3 Nm61,91681615

wPT

BDBD

BD =

N320309610F2

dFT srtsrtBD =

N10673,0320FNNF srtsrt =

________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap-6 Dz kare kama

Cevap-1den EG milindeki tork : Nm4,96TEG=

N4820

240

96400Fkama =

Kamada kayma gerilmesi : 2

kama

kama

mmN3,19

505

4820

A

F=

________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap.7BD milindeKuvvet veHareketynleri

21 vv=

T

N Fsrt

60 t

50mm5

Fkama

40

E

TEGD

2srt

srtsrtem mm1383AA

106734,0ANp =

18

E

G

Dndren

F1

F2

Sol el /Sol vida

B

C

D

wBD


19/42

rnek Problem.2

ark, Pinyon, Mil malzemeleri elik:

K=400N/mm2 ak=250N/mm2 BHN150Akademeli:KA1,5 B kamalKB1,3Centiksiz:KC=1 Dkademeli/kamal: KD1,5

Soru -1 D Dz dili l ve kuvvetlerini bulunuz.

Soru -2 D Dz dili pinyon mukavemet kontrol yapnzSoru -3 ADmili (torna) 20mm apnda olup A ve D ucu 15mme kademe

yaplmtr. Mil emniyetini gerekli yerlerde kontrol edip bulunuz.

Soru -4 20000saat mrl Ave Crulmanseiniz.

Cevap-1

AD iin Asal hz: srad314

303000wAD = , kk dili apD.23den d1=mz=520=100mm

buradan D.3den burulma momenti,tork : Nmm31800Nm8,31

314

10000

w

PT

AD

BD

D.27den dili kuvvetleri: N636100

318002

d

T2F

1

BDt === N23120tan636tanFF tr =

D.28de genilik orank 4 alnr; D.29dan dili genilii b: mm6283,6254b4m

bk

Cevap-2

Eilme Kontrol (D.28) iin aynmalzemeden yaplan dililerde daha zayf olan pinyon dikkate alnr.

Z1=20iin Ek-4: .15den y=0,102alnr . D.1den hz v;D.30dan da Kv hz faktr bulunur:

276,07,156

6Kdan'30.Ds/m7,15s/mm15700

2

1003142

dwv v1AD =

Eilmeyedayanr

2v

Kem23

123BD N/mm9,36276,0

3

400K

3?32,6

20102,054

318002

Zymk

T2=

=

=

Yzey basnc(anma) Kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, elik-elik malzeme iin

Ek-4:-18den C=11400e alnr. Hata enin imalat (ticari-freze, hassas-talanm, ok hassas-

zel) ekline balolduu grlr. Bu hata da hz ile snrldr. Ek-4:-16te snrlanan imalat hatas

enin v=15,7m/s iin 0,0273.0,020arasnda ve 0,0273e yakn olduu grlr. Ek-4:-17de

m= 5iin sadece ticari(ekonomik) dili imalatnn (e=0,0595mm) ve hassas imalatn (e=0,0295mm) yetersiz olduu grlr. Bu durumda pahalolan zel imalat (hassas talama.polisaj) iin :

eokhassas=0,0145 mm


20/42

Cevap-3

AD miline gelen kuvvetler ekil.17de

gsterilmitir. D.64den mili zorlayan

eilme momentlerini bulmak iin nce A,C

destek kuvvetleri bulunur. Sonra dey ve

yatay kesme kuvvetleri grafikleri izilir. Bugrafiklerin alanlaryardmile eilme

momentleri bulunur.

Dey dzlemde destek kuvvetleri:

231400R3001001500M CyA

N258RCy

231R100R0F CyAyy

N127RAy=

Yatay dzlemde destek kuvvetleri:

636400R3000M cxA

N848Rcx

636RR0F CxAxx

N212RAx=

Moment grafiklerinden milde en fazla

zorlanan yerin C olduu grlr.

D

127

+19050+4050

-23100A BC

27

231

Myz dey eilme momenti

19050

A B C D

23100

+31800+31800

-63600A BC

D

212

636

212

Cevap-2 Yorumu : ncelikle hzn fazla olduu bu nedenle pahalolan ok hassas zel imalatn

gerektii grlr. Bu durumda hzn dmesi iin disaysnn 14e azaltlmasgerekir. Bu

uygulama hassas imalatkurtarr. Ayrca mukavemetin elverdii kadar modl drlmelidir.Bu

malzemenin eilmeye dayand, anmaya dayanmadgrlr. Bu malzeme kullanlacaksa modl

bytlmelidir. Fakat istenmeyen hz da artacaktr. Bu nedenle Ek-4:.19den BHN ve K deeri

daha yksek elik-dkm veya dkm-dkm iftinin daha uygun olduu grlr. Bu uygulama ile

modl drlebilir. Hz daha da der.________________________________________________________________________________________________________________________________

Emniyetli gerilmeler: D.66,67 :

S250

Sak

emS ==

{S

151

1S

9,084.04005,0

SentiksizC

23,22.:5Ek

KKKd

em

byd =

==

48476

D.65den

2

sem

2

dem

3C

TM32d

43421

UYGUN

C 69,1S

22

2

22

223

S250

31800

S151

63600231003220=

Ft FrRCy

100 N

A CD

BTBDwAD

RAyRCxRAx

y

z

x

31800

A B C D

63600

Mxz yatay eilme momenti Nmm

150 150 100A mm B C D

yz dey (n) dzlem

RAy 100 RCy Fr(127) (-258) 231

RAx RCx Ft(212) (-848) 636

xz yatay (st) dzlem

150 150 100A B mm C D

20


21/42

Yorum: Milin B noktasnda kama entii var fakat eilme momenti daha azdr. Milin D ap

kk fakat eilme momenti yoktur. Aynaptaki Ada ise ok az bir etkisi olan deiken bir

kayma gerilmesi vardr. Bunlar dnda utaki A ve D iin kritik grlrse yarm rulman

uzaklndaki eilme momenti de dikkate alnabilir. Sonu olarak yukardaki C kontrol yeterlidir.

Buna ramen A,B,D kontrol:

6,28S5,1S 95,084,02005,0

415

21212733,1 A2

22

A =

=

11,2S250

31800

5,19,084,0200

3180019050S3220d B2

2

2

2233

B =

60,2S250

31800

5,195,084,0200

0S3215d D2

2

233

D =

________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap-3

A rulmanseimi: 0Yve1Xden'24.:5Ek0F247212127F eA22rA =

D.70den N24702471FYFXP ere =

D.72den devirmilyon3600L603000

10L20000LL

6

60n10

h6

=

=

D.71den N3785C247

C

3600P

C

L

33

e=

=

=

Ek-6:.25den 15mm iin 16002seilir : C=4,82kN

C rulmanseimi: 0Yve1Xden'24.:5Ek0F886848258F eC22rC =

D.70den N88608861FYFXP ere =

D.71den N12997C848

C3600

3

=

=

Ek-6:.25den 20mm iin 6304seilir : C=13,9kN

Yorum: Adaki gerilme ve istenen rulman kapasitesinin azlndan Adaki kademenin ok uygun

olduu grlr.

15

A

B

C

D

Rotor

2015

62mm15mm63 04

8mm16002

21


22/42

________________________________________________________________________________________________________________________________

Cevap-1

letim oranndan AD mili hzD.4: d/d800n180632286ni ADAD1

srad78,83

30800w AD =

buradan burulma momenti, tork D.3: Nmm59680Nm68,5978,83

5000

w

PT

ADAD

Kaylarda dndren kuvvet D.10: 663180

596802

d

T2FF 21 ===

kinci bantiin nce V kaysrtnme katsaysD.13: 03,12

34sin3,0

2sinV

V =

=

Sonra kk kasnak kavrama as180-37=143yardmile srtnme bantsD.11:

07,13eeeF

F 57,218014303,1

2

1 1v=

Yukardan D.10 ve D.11den kan bantlar ortak zlrse : N719FN559,54F 12 =

Gerdirme kuvveti D.14 : N7342143

sin)55719(2sin)FF(F1

21g =

Burada kayma olmamasiin katsaysgerek deerinden emniyet paykadar kk olmaldr.

Helis pinyonda modl , standart modlden ve blm dairesi apD.34;

mm0,8899,8717176,5Zmd176,515cos

5

cos

mm 11

n

Helis dili kuvvetleri D.38 : N135688

596802

d

T2F

1

ADt ===

N51115cos

20tan1356

cos

tanFF ntr =

N36315tan1356tanFF te =

rnek Problem.3 (2.Vize rnei)

ark ve Pinyon Dk.Demir :K=220N/mm2 BHN160

Mil (torna) elik: K=400 , ak=300N/mm2

A,Dkama:K1,3 Bsegman: K2,5C:K=1

Soru-1:ADmilinde kayve helis kuvvetlerini bulunuzSoru-2:Dhelis pinyonda mukavemet kontrol yapnz.

Soru-3: 25mm apndaki ADmili emniyetini bulunuz.

Soru-4: Eksenel yk tayan 64 05numaralB

rulmannn mrn bulunuz.

Helis:=15

n=20

Z1=17

mn=5

Z2=35y

z

x

40 240 mm 60

5kW2286d/dMotor

DA

100N

37

63

C

V kay: =0,3V kayas:34

B

180

22


23/42

Cevap-2

Helis pinyonun eilme kontrol :

Genilik b D.40 : mm97b57,97176,56b6m

bk

=

Edeer disaysD.36 : 86,1815cos

17

cos

ZZ

331

e1 =

=

Z1e=18,86iin Ek-4:.15den interpolasyon : 09972,0y18-19

18-18,86

0,098-0,1

0,098-ye

e=

Hz v ve Kv hz faktr D.1, D.41 :

7447,0686,36,5

6,5

v6,5

6,5Ks/m686,3s/mm36862

8878,832dwv v1AD =

6,547447,03

220K

3?88,8

15cos1709972,0176,56

596802

cosZymk

T2v

Kem23

1e23

AD==

=

=

Yzey basnc(anma) Kontrol :

Anma kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, dk. demir-dk. demir malzeme iin:

Ek-4:-18den C=5700e

Ek-4:-16da v=3,686m/s iin : esnr= 0,1.0,0718

(gerekirse interpolasyonla bulunur) :5,25

5,2686,3

1,00718,0

1,0esnr

=

Ek-4:-17de mn= 5iin : uygun0718,0...1,0emm0595,0e

s

n

rticari =

Ek-4:-18den C=57000,0595=339,2kN/m bulunur,

D.31den Dinamik Yk:t

2

t2

tdFcosCbv21

cos)FcosCb(v21FF

N10709135615cos339200097,069,321

15cos)135615cos339200097,0(69,3211356F

2

2

d =

Ek-4:.19dan dk.demir-dk.demir (BHN160) : K=1420kN/m2

D.43 : yzeydayanrd221

22

pw N10709F174883517

352

15cos

1420000097,0088,0

ZZ

Z2

cos

KbdF

=

=

D.44 :

ykestatikdayanrd

Ko N10709F1113915cos176,50997,0973

220cosmyb

3F =

Yorum : Dkm malzemeden dolayD.43de yzeyin iyi dayandfakat D.44de statik ykn de

snrda olduu grlr. elik pinyon, dkm ark ile daha dk modl alnabilir. Helis (=15)

pinyonda Z1=17yerine D.37den dolay 13Z6,1215cos14Z 13

min = almakla daha

kk ebatlar bulunabilir.

23

Eilmeye dayanr


24/42

Cevap-3

Dey dzlem yz:

Ada kasnaktaki toplam dey kuvvet :

N-730cos37719-55-100- =

1356300R240407300M CyB

N1817RCy

1356RR7300F CyByy

N1191RBy

Yatay dzlem xz:

Ada kaykuvveti bileeni:

N43137sin719F x1 =

Dde eksenel kuvvetin eilme momenti:

15972288363MD

0MB=

87615972

Dcx M511300R240404310

N500RCx

511RR4310F CxBxx

N442RBx

Moment grafiklerindeki hatann diermomentlere oranla %1den az veyuvarlamadan kaynaklandanlalr.Moment grafiklerinde milde en fazlazorlanan yerin C olduu grlr.

Emniyetli gerilmeler:

D

-730

110640

-29200-81360

A B C

461

-1356

25AB C

D

97 mm

21 mm6405

25

D.66S

300

Sak

emS == D.6

{S

143

1S

85,084.04005,0

SCentiksiz

23,22.:5Ek

KKKd

em

byd =

==

48476

D.652

sem

2

dem

3C

TM32d

uygun52,2S

22

2

22

223

C

S300

59680

S143

14600814403225

=

Bde eilme momentinin az fakat segman entii olduu

dnlrse de Bnin daha salam olduu grlr:

45,2S2

2

2

223

B300

59680

5,2

85,084,0200

1724029200S3225

=

Yorum: Milin B noktasnda eilme momenti daha azolduu iin eksenel yk tayan segman Byeyerletirimitir. Milin fazla ykl olduu yerlerde entiktenkanlmaldr.

Sol El

F1=719Ft

y

z

x

Fr

RCy

100 N

RBy

RCxRBx

DA

37

CB

F255

Fe

Sol Helis

Myz dey eilme momenti

+81440

A B

C D

-29200

Mxz yatay eilme momentiNmm

A B C

D

14600

+17240

-16060

C-2640

+17240

A B

D

431

-511

-11-30660

RBy RCy Ft

40 240 60A B mm C D

yz dey (n) dzlem

(-730) (+1191) (-1817) 1356

100

F2

F1y

F1x RBx RCx Fr=511

xz yatay (st) dzlem

(431) (-442) (-500) Fe=363

40 240 60A B mm C D

MD

24


25/42

Cevap-4

B rulmanna gelen radyal kuvvet: N12704421191F 22rB =

eksenel kuvvet: N363FeB=

Ek-6:.25den: 25mm. apl6405numaralrulman iin: C=31,4 kN, Co=22,2 kN

Edeer kuvveti bulmak iin gerekli olan X,Y deerleri Ek-5:.24den;

e?286,01270363

FF

r

e<

Burada kontrol iin gerekli e deeri, 64 tipi rulmanlarda Fe/Co deeri yardmile bulunur;

0164,022200

363

C

F

0

e=

Bu deer iin e deerinin Ek-5:.24den 0,19ile 0,22arasnda kaldanlalr:

22,0......19,0e286,0 = eksenel yk nemli !

e tam bulunmak istenirse interpolasyon ile 195,0e014,0028,0014,00164,0

19,022,0

19,0e

=

=

Bulunan e deerinin Fe/Fr deerinden kk olmassebebi ile eksenel yk nemli olup, X,Y

faktrleri yine Fe/Co yardmile hesaplanmasgerekir:

Ek-5:.24X=0,56 interpolasyonla 249,2Y014,0028,0

014,00164,0

3,20,2

3,2Y=

=

D.70den N1528363249,2127056,0FYFXP ere =

D.71den devirmilyon8678152831400

LP

C

L

33

e =

=

=

D.72den saat1807918678LL 6080010

60n10

h66

=

Yorum: Hesaplanan saat olarak mrn srekli alan makinalarda (ORS s.31) uygun olduu

grlr. Veya bu mr; makinenin gndelik alma saatine ve 365e blnr yl olarak hesaplanr

ve uygunluuna baklr.

25


26/42

Motor:P= 400Wn= 2300 d/dak

5 mm 10

10k

rnek Problem: 4 (dev-Snav rnei)

Mil, ark ve pinyonlar elik:

K=1140 ak=910 N/mm2 BHN=420

Konik dililer: modl=3 Z1=12 Z2=20 n20 Helis : modl=3,5 =32(C,sol) Z1=9 Z2=23

B,Ckama K=1,3; A,Dentiksiz; mil yzeyi tornaSoru:1- AD milinin llendirmelerini yapp, konik ve helis

kuvvetlerini bulunuz.

Soru:2- Konik pinyonun mukavemetini kontrol ediniz.

Soru:3- Helis pinyonun mukavemetini kontrol ediniz.

Soru:4- d=10 mm aplAD mili emniyetini bulunuz.

Soru:5- Eksenel yk tayan 60 00 numaral Drulmannn saat olarak mrn bulunuz.

A B C D

Cevap :1B: konik dili: D.46:

oo 04,5996,306,020

12

Z

Z

d

dtan 21

2

1

2

11 =

D.47: Minimum disayskontrol

uygun0,1296,30cos14?12)konik(Zmin

Blm dairesi aplar:

mm60203dmm36123Zmd B211 =

D.50:b32

d

sinb3L1

1

b32

3696,30sin

mm11b66,11bkonik

B 43421=

Ortalama aplar:

mm34,3096,30sin1136sinbdd 111o =

mm57,5004,59sin1160sinbdd 222o =

C: Helis dili: Minimum disayskontrol D.37

uygun54,832cos14cosZ?9Z 33dzminhelismin =

D.34: 127,432cos

5,3

cos

mm n =

mm1,379127,4Zmd 1C1 =

D.40: 6m

bk1

mm77b79,77127,46b

helis

CC 43421=

5911

5,6777 mm

88105 10

A B C D

48476 2

67,55

2

8

128,11

48476 2

7710

2

67,5

513,51

mm535,52

2

810

2

77

48476

26

2d2

2d1

b

1

2

B

2d 1o

2d 2o


27/42

Konik pinyonda asal hz: srad9,240

302300wkp =

Konik pinyonda burulma momenti: Nmm1660Nm660,19,240

400

w

PT

kpkp

letim oranndan AD mili hz d/d1380n20

122300n ADAD s

rad5,14430

1380wAD =

Nmm2768Nm768,25,144

400

w

PT

AD

AD

Konik dili kuvvetleri D.48 : N10957,50

27682

d

T2F

B2o

ADtB ===

N4,2004,59cos20tan109costanFF 2tBrB = N0,3404,59sin20tan109sintanFF 2tBeB =

Helis dili kuvvetleri D.38 : N1491,37

27682

d

T2F

C1

ADtC ===

N0,6432cos

20tan149

cos

tanFF ntr =

N1,9332tan149tanFF te =

Cevap-2Konik pinyonun eilme kontrol :

Edeer disaylarD.45 88,3804,59cos

20

cos

ZZ99,13

96,30cos

12

cos

ZZ

2

2e2

1

1e1 =

Ek-4:.15den: 088,0y14Z ee1 =


s/m34,4s/mm43402369,2402

dwv kp1kpk 580,0

34,46

6

v6

6K

imalattalal

v =43421

22058,03

1140K

3?2,15

b2

b3

12088,0311

16602

bL

L

Zymb

T2v

Kem2

1e2

kpkp ==

=

=

Yzey basnc(anma) Kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, elik pinyon ve ark

malzeme iin: Ek-4:-18den C=11400e

Ek-4:-16da v=4,34m/s iin : esnr= 0,10,0718 (gerekirse interpolasyonla bulunur)

Ek-4:-17de m= 3iin: uygun0718,0...1,0emm052,0e snrticari = Ek-4:-18den : C = 114000,052 = 593 kN/m bulunur; D.52.bden 2,9234,4

400v

PF =

D.52 Dinamik Yk:

wd F?N35872,92593000011,034,421

)2,92593000011,0(34,4212,92

FCbv21

)FCb(v21FF

Ek-4:.19den elik-elik (BHN420) ekstrapolasyon: 2m/kN2807K350-400

350-420

1918-2553

1918-K=

D.53 Anma yk:

3587F142988,3899,13

88,38296,30cos2807000011,0036,075,0

ZZZ2

cosKbd75,0F d

e2e1e2

1pw

=

=

=

27

Eilmeye dayanr

Anmaya dayanmaz

D.49

D.54 Statik yk (Eilme) kontrol (Buckingham):

dayanmazN3587F2309b3

b23088,011

3

1140

L

bLmyb

3F d

K0 =

=


28/42

Cevap-3

Helis pinyonun eilme kontrol :

Edeer disaysD.36 : 76,1432cos

9

cos

ZZ

331

e1 =

=

Z1e=14,76 iin Ek-4: .15den interpolasyon : 09104,0y14-15

14-14,76

0,088-0,092

0,088-ye

e=


7738,068,26,5

6,5

v6,5

6,5Ks/m68,2s/mm26802

1,375,1442dwv vC1ADh =

2947738,03

1140K

3?91,1

32cos909104,0127,46

27682

cosZymk

T2v

Kem23

1e23

AD==

=

=

Yzey basnc(anma) Kontrol (Buckingham D.31) iin gerekli olan C, elik pinyon ve ark

malzeme iin: Ek-4:-18den

C = 11400e

Ek-4:-16da v=2,68m/s iin : esnr= 0,1.0,0718

(gerekirse interpolasyonla bulunur) :5,25

5,268,2

1,00718,0

1,0esnr

=

Ek-4:-17de mn= 3,5iin interpolasyonla:

uygun0718,0...1,0emm053,0e24

25,3

05,0054,0

05,0esnrticari

ticari=

=

Ek-4:-18den : C =114000,053 = 604kN/m bulunur,

D.31den Dinamik Yk:

684214932cos604000077,068,221

32cos)14932cos604000077,0(68,221149FcosCbv21

cos)FcosCb(v21FF 2

2

t2 t

2

td =

Ek-4:.19den elik-elik (BHN420) ekstrapolasyon: 2m/kN2807K350-400

350-420

1918-2553

1918-K=

konik ile aynmalzeme

D.43 : N6842F16027239

232

32cos

2807000077,00371,0

ZZ

Z2

cos

KbdF d221

22

pw =

=

=

D.44 : N6842F2928932cos127,409104,0773

1140cosmyb

3F d

Ko ==

28

Eilmeye dayanr

Yzey dayanr

dayanr


29/42

Cevap-4

Dey dzlem yz:

Bde eksenel kuvvetin eilme momenti:

Nmm860257,5034MB

Cde eksenel kuvvetin eilme momenti:

Nmm172721,371,93MC

0MA= } }

1727

C

860

BDy MMR1166364124,20

N9,54RDy

DyAyy R644,20R0F

N3,11RAy

Yatay dzlem xz:

DxA R11614963121090M

N2,92RDx

DxAxx R149109R0F

N8,165RAx

Moment grafiklerindeki hatann dier

momentlere oranla %1den az ve

yuvarlamadan kaynaklandanlalr.

Moment grafiklerinde milde en fazla

zorlanan yerin C olduu grlr.

Emniyetli gerilmeler:

D.66 S

910

Sak

emS == Myz dey eilme momenti (Nmm)Mxz yatay eilme momenti

D.6 iin KyEk-5:.23 656,0K10001200

10001140

67,065,0

67,0Ky

y=

=

{S

288

3,1S

1656,011405,0

SCkamal

23,22.:5Ek

K

KKdem

byd =

==

48476

D.652

sem

2

dem

3C

TM32d

2

22

22

223

S9102768

S288

488729153210

yz dey (n) dzlem xz yatay (st) dzlem

D

-11,3

+464

- 136- 2910

A B C

9,1

-54,9

A B C D

MBRAy

(-11,3)MC

-64RDy

+20,4(+54,9)

RAx RDx

(165,8) -109 -149 (+92,2)

12 51 mm 53A B C D

+4887

A B C D

+1990

D

+2915

A B

C

- 136

+724+1188

-56,8

D

C+2897+1990

A B

165,8

-92,2

-4887

D

sol helissol el

yz

x12 5351 mm

A D

FeC= 93,1

CB

FtB= 109FrB= 20,4

FeB= 34

FrC= 64

FtC= 149

60

37 150 57

29

SC=4,91Fazla


30/42

Cevap-5

D rulmanna gelen radyal kuvvet: N1079,542,92F 22rD =

Mil kademesiz ve ular arasnda segman olmadndan Bdeki Konik arkn eksenel kuvveti A

rulmann, Cdekihelis pinyonun eksenel kuvveti (bulunan ok ynnden dolay) Drulmann

etkiler:

FeD = Fekonik = 93,1N

Ek-6: .25den: 10mm. apl60 00numaralrulman iin: C=3,98 kN, Co=2,23kN

Edeer kuvveti bulmak iin gerekli olan X,Y deerleri Ek .24den;

e?87,0107

1,93

F

F

r

e Fe/Fr= 128 / 628 = 0,2038 > e= 0,2 eks.yk nemli.

Pe= 0,5 628 + 2,5 128 = 634 L=( 2700 / 634 ) => 77,2 E+06 / 1307 .60= 985 saat____________________________________________________________________________________

rnek Problem-2 : CEVAPLAR

1-

=2 10231 / 5,5 64 0,09704 17 .3/2 = 3,05 ?< 430 /3 6/ (6 + 13,71 )= 44 eilmeye dayanre okhassas= 0,0147 ?< e snr= 0,0273 .. 0,04 uygun C=7900 0,0147 = 117

Fd= 219 +21 13,71 ( 64 117 + 262 )/(21 13,71 +( 64 117 + 262 ))= 6124

Fw=0,75 0,0935 0,064 211000 /cos 14 2 281,08 /( 17,52 + 281,08 )= 1837 < 6124 Fd yzey anr.

Fo= 430 /3 64 0,09704 5,5 2/3 = 10254 >6124 dayanr

2- dey dzlemde : R1,R2 : -12,1 308 grafik momentleri: -194 14231 14784 14784

yatay dzlemde: R1,R2: -588 -549 grafik momentleri:-9408 -26352 (rnee gre yer ve iaret deiir)

emd=0,5 430 0,88 0,97 / S 1,3 =141 /S 13 = 32.S/( 30215 / 141 +40928 / 300 )S=0,85 dayanmaz

3- Fr=(-12,1 +-588 )= 588 Fe= 92,5 -> Fe/Fr= 92,5 / 588 = 0,1573 < e= 0,2 eks.yk nemsiz.

Pe= 1 588 + 0 92,5 = 588 L=( 2700 / 588 ) => 96,8 E+06 / 700 .60= 2305 saat

rnek Problem-2: P=3000W n=2800devir/dak

Mil ve pinyonlar elik, arklar dkm: elik : K=430 ak= 300N/mm2 BHN=125

Konik dililer : m=5,5 Z1=17 Z2= 68 2=76 dz dili : m=5,5 Z1=17 Z2= 68 =20

rnek 1 iin AB=16 BC=52 CD=48 veya rnek 2 - 3 iin AB=48 BC=52 CD=16

Mil : B,C kama K=1,3; A,D entiksiz; mil yzeyi talanm

Tkp= 10231 TAD= 40928 Nmm nAD= 700d/d

Dz dili: Ft= 875 Fr= 319 N

Konik: v= 13,7m/s b= 64mm do2= 312 mm Ft= 262 Fr= 23,1 Fe= 92,5 N

Soru:1- (30 puan) Konik pinyonun mukavemetini kontrol ediniz.

Soru:2- (55 puan) d=13mm aplAD mili (talanm) emniyetini bulunuz.

Soru:3- (15 puan) Konik arkasndaki E 13 numaralrulmann saat olarak mrn bulunuz.

34


35/42

ekil-1 Normal Kayta Profil Seimi - Kayn ilettii g : Ki P kW

Dndren

kasna

n

devirh

z

dev/dak

izelge-3V Kayiin KaysaysFaktr KvzBir adetV-Kayiin

1

Birden fazlaV-Kayiin

1,25

izelge-2KayGerdirme FaktrKgCivata ilegerdirme

1

Ksaltarak (dzKay) gerdirme

1,2

Kendindengerdirme

0,8

izelge-5KonumFaktr Kko

Yatay,Normal 1

45Eik 1,1

KayDikey 1,25

Kasnak yatay 1,1

Yarapraz 1,25

izelge-4 alma Faktr K

Scaklk ve Rutubet Normal 1

Scaklk ve RutubetNormal D

1,1

Tozlu ve YaBuharvb. gibiok deiik evre kosullar

1,25

Scaklk ve Rutubetok Yksek

1,4

izelge-6 KaySarlma AsFaktr

K

Dzkay

-- -- 1,36 1,32 1,26 1,22 1,18 1,13 1,1 1,06 1,03 1 0,98 0,96 0,94 0,93

SonsuzV kay

1,72 1,59 1,47 1,37 1,28 1,22 1,16 1,12 1,09 1,05 1,02 1 -- -- -- --

SonluV kay

-- -- -- -- -- 1,3 1,12 1,15 1,05 1,05 1,02 1 -- -- -- --

70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170 180 190 200 210 220

Ek-1

izelge-1letme Faktr Ki (Kay, Zincir vb. Sistemler) ( gnde 8 saatten fazla alma durumunda arttrn)

Dndren MakinalarDndrlen Makinalar

Elektrik , Trbin Yanmalok silindirli Yanmaltek silindirli

Dzgn ( Vantilatr, santrifuj pompalar) 1,00 1,25 1,5Orta darbeli(BantlKonveyor,Kompresr,Asansrvb) 1,25 1,50 1,75Ar Darbeli(EksantrikPres, TaKrma, Hadde vb) 1,75 2,00 2,25


36/42

izelge 7: Sonsuz Normal V kayiin Profillere gre tavsiye edilen minimum kasnak aplar(DIN 2215)

Profil No: 5 6 8 10 13 17 20 25 32 40 50 mm

Minimum kasnak ap: dmin 22 32 45 63 90 125 180 250 355 500 710 mm

izelge-8Standart kasnak

aplar: mm

22,32,36,40,45,50,56,63,71,80,90,100,112,125,140,160,180,200,224,250,280,315,355,400,450,500,560,630,710,800,900,1000,1120,1250,1400,1600,1800,2000,2500,2240,2500,2800,3150

Sonsuz Normal V kayProfil No: ( = kayst genilii mm ) (DIN 2215)KayHzv

m/s5 6 8 10 13 17 20 25 32 40 50 mm

2 0,013 0,065 0,055 0,104 0,194 0,388 0,552 0,821 1,32 2,03 3,30kW

4 0,028 0,055 0,104 0,201 0,403 0,716 1,04 1,65 2,58 4,07 6,58 kW

6 0,037 0,082 0,149 0,298 0,604 1,04 1,54 2,42 3,85 6,04 9,92 kW

8 0,051 0,104 0,209 0,395 0,768 1,37 2,03 3,13 5,06 7,68 12,7 kW

10 0,055 0,134 0,239 0,477 0,940 1,70 2,47 3,80 6,12 9,32 15,1 kW

12 0,060 0,134 0,261 0,552 1,10 1,92 2,86 4,40 7,03 11,0 17,6 kW

14 0,060 0,134 0,283 0,604 1,21 2,19 3,18 4,95 7,53 12,1 19,2 kW

16 0,060 0,149 0,298 0,656 1,27 2,36 3,47 5,39 8,65 13,2 21,4 kW

18 0,055 0,142 0,306 0,656 1,42 2,54 3,68 5,71 9,10 14,2 23,1 kW

20 0,037 0,134 0,298 0,709 1,49 2,63 3,80 5,89 9,40 14,9 23,6 kW

22 0,065 0,112 0,269 0,656 1,49 2,63 3,85 6,00 9,55 14,9 24,2 kW

24 - 0,082 0,231 0,604 1,42 2,58 3,73 5,67 9,32 14,3 23,6 kW

26 - 0,044 0,164 0,552 1,37 2,47 3,58 5,56 8,87 13,7 22,5 kW

28 - - 0,097 0,418 1,27 2,31 3,29 5,11 8,13 12,7 20,3 kW

30 - - - - 1,10 1,92 2,80 4,40 7,13 11,0 17,6 kW

izelge-9 Sonsuz Normal V kayta Bir Kayn iletebilecei G P1 kW

Not: Seilen ap : d < dmin ise yukardaki P1 deerlerinimin

seilend

dile arparak deitiriniz.

izelge-10Zincir mekanizmalariin disaysfaktr "KZ

Z1 11 13 15 17 19 21 23 25

KZ 1,72 1,46 1,27 1,12 1,0 0,91 0,83 0,76

izelge-11Zincir mekanizmalarnda iletim oranfaktr KO

i12 1 2 3 5 7KO 1,28 1,08 1 0,92 0,86

izelge-12Zincir mekanizmalariin eksenler arasmesafeE faktr KE

E / adm 20 40 60 80 160

KE 1,18 1 0,91 0,87 0,69

izelge-13Zincir mekanizmalariin yalama faktr KY

Zincirin evresel hzv (m/s)Yalama ekli

v


37/42

ekil-2 Rulolu-Burlu tek sralzincirlerin ilettii g : P (kW) x kk arkn devir hz (devir/dak)

v


38/42

izelge-20BazMalzemelerin Srtnme ve Yzey BasncPmak zellikleri (Hall)Malzeme Mak. Scaklk C Pmak (N/mm2)

Metal-Metal 315 0,25 1,40Deri-Metal 65 0,25 0,48

Asbestos-Metal, yal 265 0,40 0,34Sinterli Metal-Dkm Demir, yal 265 0,15 2,80

izelge-15 Lewis Form Faktr :y

( bazen Y = y kullanlr)

Z 14tam

20tam

20kk

25tam

12 0,067 0,078 0,099 0,08813 0,071 0,083 0,103 0,09314 0,075 0,088 0,108 0,09815 0,078 0,092 0,111 0,10216 0,081 0,094 0,115 0,10617 0,084 0,096 0,117 0,10918 0,086 0,098 0,120 0,11219 0,088 0,100 0,123 0,11520 0,090 0,102 0,125 0,11821 0,092 0,104 0,127 0,12022 0,093 0,105 0,129 0,12223 0,094 0,106 0,130 0,12424 0,096 0,107 1,032 0,12625 0,097 0,108 0,133 0,12826 0,098 0,109 0,135 0,13027 0,099 0,111 0,136 0,13128 0,100 0,112 0,137 0,13329 0,101 0,113 10,38 0,13430 0,101 0,114 0,139 0,13532 0,101 0,116 0,141 0,13934 0,104 0,118 0,142 0,14036 0,105 0,120 0,144 0,14238 0,106 0,122 0,145 0,144

40 0,107 0,124 0,146 0,14550 0,110 0,130 0,151 0,15260 0,113 0,134 0,154 0,15680 0,116 0,139 0,159 0,162100 0,117 0,142 0,161 0,166150 0,119 0,146 0,165 0,171200 0,120 0,147 0,167 0,174300 0,122 0,150 0,170 0,176Kra

izelge-16 Dili imalat hatassnr snre ,mm

v m/s 1,25 2,5 5 7,5 10 15 20 25 25


39/42

izelge-22 Byklk faktr Kbd mm 10 20 30 50 200

Kb 1 0,9 0,8 0,7 0,6

izelge-21 Millerde entik Faktrleri KKama (freze)

ark parmak

Kademed/D0,7r/d0,1

Enine Pimd/D0,14

Skgeme

Segmanyuvas

eilme 1,3-1,6 1,6 - 2 1,5 1,4 - 1,8 1,7- 1,9 2,5 - 3,5burulma 1,3-1,6 1,3-1,6 1,25 1,4 - 1,8 1,3- 1,4 2,5 - 3,5

izelge-23Yzey faktr : Ky

K N/mm2 Ky

Polisaj tm 1Talama tm 0,88

400 0,84600 0,75800 0,711000 0,67

1200 0,65

Tornave

soukekil-

lendirme1600 0,63

izelge-24Rulmanlarda Dinamik Yk Faktrleri X, Y (ORS)

Ek-5


40/42

Sabit BilyalRulmanlar (ORS)

Ana llermm Rulman

KapasitekN

Ana llermm Rulman

KapasitekN

Ana llermm Rulman

KapasitekN

d D B Sembol C Co d D B Sembol C Co d D B Sembol C Co

3 10 4 623 0,51 0,22 20 42 8 160 04 6,78 4,6 45 75 10 160 09 13,2 11,8 20 42 12 60 04 8,09 5,31 45 75 16 60 09 17,8 154 13 5 624 1,06 0,51 20 47 14 62 04 11,1 7,22 45 85 19 62 09 28,2 21,44 16 5 634 1,5 0,75 20 52 15 63 04 13,9 8,95 45 100 25 63 09 45,8 34,9

20 72 19 64 04 26,9 18,4 45 120 29 64 09 67,2 51,75 16 5 625 1,5 0,75 20 42 9 982 04 6,45 4,27 45 76,6 23 60Z45 17 145 19 6 635 2,21 1,18 20 52 14 LR2 04RS 10,5 6,7 45 85 23 42 09 34,1 38,36 19 6 626 1,91 1 20 47 18 62204-2RS 10,5 6,7

20 52 21 62304-2RS 13,1 8,31 50 80 10 160 10 13,5 12,67 19 6 607 1,91 1 20 47 18 42 04 16 14,2 50 80 16 60 10 18,5 16,37 22 7 627 2,6 1,37 20 52 21 43 04 22,5 20,8 50 90 20 62 10 30,1 23,9 20 47 12 E 20 7,03 2,16 50 110 27 63 10 53,6 41,68 22 7 608 2,6 1,37 20 52 15 M 20 9,73 2,85 50 130 31 64 10 79,9 62,8 50 81,6 23 60Z50 17,7 15,19 24 7 609 2,9 1,56 25 47 8 160 05 6,15 4,57 50 90 23 42 10 35,1 419 26 8 629 3,6 2 25 47 12 60 05 8,62 6

25 52 15 62 05 12,1 8,3 55 90 11 160 11 16,3 15,6

10 28 8 161 00 4 2,24 25 62 17 63 05 20,6 13,9 55 90 18 60 11 24 2110 26 8 60 00 3,98 2,23 25 80 21 64 05 31,4 22,2 55 100 21 62 11 37,3 30,310 30 9 62 00 4,42 2,6 25 62 12 982 05 8,21 5,57 55 120 29 63 11 62 48,910 35 11 63 00 7,58 4,52 25 52 18 42 05 17,9 17,1 55 140 33 64 11 87,4 71,110 28 8 E 10 3,35 0,78 25 62 24 43 05 28,3 27,5 55 91,6 25 60Z55 23 20

25 52 15 L 25 6,88 2,32 55 100 25 42 11 40,5 48,111 32 7 E 11 2,7 0,77 25 67 17 M 25 12,6 3,87

60 95 11 160 12 16,7 16,712 30 8 161 01 4,82 2,86 30 55 9 160 06 9,55 7,32 60 95 18 60 12 24,9 22,812 28 8 60 01 4,42 2,6 30 55 13 60 06 11,3 8,4 60 110 22 62 12 45,1 37,312 32 10 62 01 6 3,53 30 62 16 62 06 16,8 11,9 60 130 31 63 12 70,9 56,712 37 12 63 01 8,5 5,1 30 72 19 63 06 24,4 17,4 60 150 35 64 12 95 8012 37 9 983 01 6,34 3,83 30 90 23 64 06 37,7 27,2 60 105 12 982 12 17 17,3

12 32 14 42 01 8,71 6,87 30 62 10 982 06 12,2 8,74 60 96,6 26 60Z60X 23,8 21,112 32 7 E 12 2,7 0,77 30 62 20 42 06 22,7 22,9 60 110 28 62212-2RS 42,8 34,6 30 72 27 43 06 37,4 37,4 60 110 28 42 12 52,7 63,8

13 30 7 E 13 2,7 0,77 30 72 19 M 30 15,6 5,1865 100 11 160 13 17,7 18,7

14 35 8 E 14 3,56 1,05 35 62 9 160 07 10,4 8,63 65 100 18 60 13 26,6 2435 62 14 60 07 13,6 10,4 65 120 23 62 13 49,1 41,3

15 32 8 160 02 4,82 2,99 35 72 17 62 07 22,2 16,2 65 140 33 63 13 80,3 65,215 32 9 60 02 4,82 2,99 35 80 21 63 07 28,9 20,9 65 160 37 64 13 103 89,415 35 11 62 02 6,7 4,13 35 100 25 64 07 47,8 35,4 65 101,6 26 60Z65 25,4 22,315 42 13 63 02 9,88 6,15 35 70 10 982 07 13,6 10,6 65 120 31 42 13 61,3 7715 35 14 42 02 9,51 7,79 35 72 23 42 07 30,1 30,515 35 8 E 15 3,56 1,05 35 80 31 43 07 47,5 48,8 70 110 13 160 14 23,4 23,9

15 40 10 BO 15 5,76 1,6 70 110 20 60 14 32,2 30,3 40 68 9 160 08 11,1 9,94 70 125 24 62 14 53,4 45,317 35 8 160 03 5,15 3,36 40 68 15 60 08 14,3 11,5 70 150 35 63 14 90,2 74,317 35 10 60 03 5,15 3,36 40 80 18 62 08 25,1 18,7 70 180 42 64 14 125 11917 40 12 62 03 8,28 5,22 40 90 23 63 08 35,3 26,2 70 125 31 42 14 65,3 85,917 47 14 63 03 11,8 7,47 40 110 27 64 08 55,3 41,717 62 17 64 03 19,9 13,1 40 70 17,5 160Z40 10,6 9,23 75 115 13 160 15 21,3 22,817 40 9 982 03 7,84 4,84 40 80 18 208Z/N 32 27,1 75 115 20 60 15 33,3 32,617 40 16 42 03 12,9 11,2 40 80 23 62208-2RS 23,8 17,4 75 130 25 62 15 56,6 50,117 40 10 L 17 4,57 1,37 40 80 23 42 08 32,9 35,7 75 160 37 63 15 98,3 83,917 44 11 BO 17 6,91 1,98 40 90 33 43 08 56,2 60,2 75 190 45 64 15 134 130

Ek-6


41/42

******** METN SORULARI-1: Aadaki sorularn zt manallarveya cevaplarda (ters) sorulmaktadr******** G letimi, Kay-Zincir Mekanizmalar- Kaylg iletiminin zincirlilere gre stnlkleri ? Basit, ucuz, hafif, sessiz, yksek hz, farklalara g

iletimi , darbe ve aryk snmler, volana uygun- Kaylg iletiminin zincirlilere gre eksiklikleri ? Kayma yapar, polimer malzeme scaklk ve rutubetten

etkilenir, yksek hacim, mile fazla kuvvet uygular, V kaylarda dk verim- Zincirli g iletiminin Kaylya stnlkleri ? Kaymasz, elik malzeme, zor evre artlarnda iletim,

kk hacim, yksek verim- Zincirli g iletiminin Kaya gre eksiklikleri ? Ar, pahal, hassas montaj ve bakm, titreimli-grltl,

darbe snmlemez.- Kayseimini etkileyen faktrler ? letme, kaysays, gerdirme faktr, alma faktr, konum faktr,sarlma asfaktr, kk kasnak ap

- Zincir seimini etkileyen faktrler ? letme faktr, kk disaysfaktr, iletim oranfaktr,eksenlerarasuzaklk faktr, yalama faktr

- G iletiminde zincir eitleri ? Rulolu-makaral, Kademeli-rulolu, Menteeli, Boncuklu, Dili- G iletiminde kayeitleri ? Dz, normal, dar, dili- Srtnmeli arklarn stnl ? Basit, volana ve varyatre uygun- Srtnmeli arklarn eksiklii ? Mile fazla yk yapar, kayma yapar, fazla hacimlidir- Varyatrler ne ie yarar ? Deiken hz iletim oran- Dili g iletiminin kayve zincire gre en nemli stnl ? Kk hacim- Kayve zincirli g iletiminin diliye gre en nemli stnl ? Uzak Mesafe letimi

- Dz kayn V kaya stnl ? Yksek verim, farklaya g iletimi- V kayn dz kaya stnl ? Kk hacimda yksek g iletimi, az mil yk- Dili Kayn dier kaylara stnl ? Kaymaz- Kaygerilmeleri ne etkisi ile olur ? ekme, eilme, merkezka- Zincir arklarnda disaysnn gereinden az olmassonucunda ne olur? Titreim-yalpalama- Dar V kayn normal V kaya stnl ? kk hacimde fazla g- Normal V kayn dar V kaya stnl ? yksek verim- Dili ve G iletim elemanseimi ve llendirmede neler dikkate alnmaldr? Ses, verim-kayma, arlk,

hacim, mukavemet, mil eksen ynleri, imalat teknolojisi******** Mil Konstrksiyonu- Gerekli mil apnbelirlemek iin nelere dikkat etmelidir ? mukavemet, eim, sehim, burulma as, kritik hz

ve tork- Bir milde katl(rijitlii) salamak iin hangi zellikler snrlanmtr? Sehim, Eim, Burulma as- Doal frekans ile oluan kritik hz milde neden dk devirde ortaya kar ? Sehim veya burulma as

fazlal- Bir milde desteklerdeki eim asfazlalneye sebep olur ? Rulman mr azalr- Millerde kademe ncesi fatura ne ie yarar ? entik etkisi azaltr- Millerde segman yuvaskenarlarndaki fatura ne ie yarar ? entik etkisi azaltr- Mil-gbek balanteitleri?Dz-yarmay-silindirik-enine-bilezik kamalar, kamalmiller, pres ve

konik(skma) geme- Millerde kamalmille gbek balantstnl ? Ksa gbek uzunluunda yksek g, kama entik faktr

dk- Yarmay kamann dz kamaya stnl ? Kama entik faktr dk

- Millerde s

kma manonlu gbek balant

stnl ? Kama entii yok, kolay montajl

s

k

balant

- Millerde skma manonlu gbek balanteksiklii ? Kayma yapabilir- Pres gemeli mil gbek balantnn eksiklii ? Kayma yapabilir, zor montaj- Mil-gbek balantlarnda enine pim ve kama stnl ? Eksenel ynde hareketi nler- Rulmanl yataklarn kaymalyataklara stnlkleri nedir ? lk hareket srtnmesi dk, Radyal yk ile

eksenel yk beraber, az bakm, az ya, dnyaca standart, kk en, yksek scaklkta alr- Rulmanlyataklarn kaymalyataklara gre eksiklikleri nedir ? Pahal, ar, hassas montaj, iki paral

yaplamaz,Darbeye zayf, Sesi yksek hzlarda fazla, byk dap.- Bilyalve makaralrulmanlyatak eitleri ? Sabit, omuzlu, eik, oynak, eksenel bilyallar-Silindirik, oynak,

konik makarallar- Kaymalyatak eitleri ? Yalamasz, Hidrostatik, Hidrodinamik, Kendinden YaBeslemeli, Gzenekli

yalamal

- Oynak bilyalveya makaralrulmann stnl ? Daha fazla eim as- Makaralyatan bilyalyataa stnl ? Daha yksek radyal yk ve hz- Bilyalyatan makaralyataa stnl ? Daha fazla eim as, radyal ve eksenel yk birlikte- Eik bilyalyatak stnl ? Daha fazla Eksenel yk ve devir- Yalamasz yatak eksiklii ? abuk Anr, Yksek Hzda snr-byk hacm- Hidrodinamik yataklarn eksiklii ? Balangta kuru srtnme vardr- Hidrodinamik yataklarn stnl ? Hz arttka yk tama kapasitesi artar.


42/42

******** METN SORULARI-2: Aadaki sorularn zt manallarveya cevaplarda (ters) sorulmaktadr

********** Kaplin, kavrama, frenler- Kaplin ne ie yarar ? Milleri devamlbalar- Kavrama ne ie yarar ? Milleri istendiinde balar veya zer- Kaplin eitleri ? Flanl, Zarfl, Oldham, Kardan, Elastik, Zincirli, Skma manonlu- Esnek kaplin eitleri ? Helis, Krkl, yayl, elastik dili, periflex, elastik diskli ve lastikli- Balca hangi metotlarla kavrama yaplr ? Mekanik, Pnmatik, Hidrolik, Elektrik, otomatik

- Kavrama eitleri? Eksenel Disk, Konik, eneli, Merkezka, Hidrolik, Pnmatik, Elektromanyetik, Kayl- Fren eitleri ? Dtan Pabulu Tanbur , ten Pabulu Tanbur, Disk, Kayl, Birok Kavrama eidi- Kaplin balantlarnda hangi problemler nlenmeye allr? Eksenler arasaklk, asal sapma, darbe

snmleme- Kardan kaplin stnl ? Farklave eksenlerdeki milleri balar- Oldham kaplin stnl ? Eksenlerarasfarkllgiderir- Konik kavramann disk kavramaya stnl ? Az eksenel kuvvet- Santrifuj kavrama stnl ? Belirli devri bulunca otomatik kavrar- Santrifuj kavrama eksiklii ? Yksek hz - Fazla hacim ister- Hidrolik kavrama stnl ? Otomatik ve darbesiz kavrama- Zarflkaplinin flanlkapline stnl ? Az olan sapmalargiderir- Yaylkaplin stnl ? Aryk ve darbeleri snmler, sigorta vazifesi grr

- Kavramalarda balca hangi problem vardr ? Sarsnt- Periflex kaplinin nemli stnlkleri ? Darbe snmler az olan sapmalargiderir

********* Dili arklar- Dililerde kavrama asnedir? Diyzeyi blm dairesinde radyal doru ile teet doru arasadr- Dililerde kavrama alararttka ne deiir ? ses artar, hacim klr- Dililerde temas- kavrama orannedir ? Ortalama temas eden disaysdr- Dililerde temas-kavrama oranarttka ne olur ? Ses azalr- Dili arklarda gerekli disaysndan az alnrsa ne olur? Alttan kesme- Dili arklarda alttan kesme hangi durumda oluur? Yeterli disaysyoksa- Dililerde + profil kaydrmann stnl nedir? Kk hacim (az disays)- Dililerde + profil kaydrmann eksiklii nedir? Ses artar- Dili imalatnda Profil Kaydrma nasl yaplr ? Azdrma veya Kramayer tezgahlarileri veya geri kaydrlr,

Dist aplar deitirilir- Helis dilinin dz diliye stnl? Sessizlik, kk hacimda yksek g iletimi, farklaya iletim- Dz dilinin helis diliye stnl ? Yksek verim, eksenel yk yok- Spiral konik dilinin dz konik diliye stnl ? Sessizlik, fazla g-kk hacim- Dz konik dilinin spiral konik diliye stnl ? Yksek verim- Helis dili eitleri ? helis, Dhelis, Kramayer helis, Ok dili, Kros Helis- Ok dili stnl nedir ? Eksenel yk yok- Kros helisin dier helis arklara stnl ? Farklaleksenlere iletim- Kros helisin konik diliye stnl ? Kk hacim

- Kros helisin konik diliye eksiklii ? Dk verim- Helis dililerde helis asarttrmann stnl ? Fazla g- kk hacim, sessizlik- Helis dililerde helis asarttrmann eksiklii ? Verim der- Spiral konik dilinin Hipoid ve sproid diliye stnl ? Yksek verim- Sproid dilinin hipoid ve spiral konik diliye stnl ? Yksek iletim oran- Konik dili eitleri ? dz, spiral (helis), zerol , hipoid, sproid, plan, beveloid, planoid, helikon- Hipoid ve sproid dilinin spiral konik diliden geometrik fark? Eksenler akmaz- Plan dili ile dz konik dili geometrik fark? Silindirik pinyon- Hipoid ve sproid dilinin spiral konik diliye stnl ? Fazla g-kk hacim, sessizlik- Sproid konik dilinin hipoid konik diliden fark? Sproid vidadr- Sonsuz vida eitleri ? Silindirik, globoid- Globoid sonsuz vida ne zaman tercih edilir ? 100 civarndaki iletim oranlarnda

Documents

f21 Makina Elemanlari-2