Upload
furu34
View
280
Download
2
Tags:
Embed Size (px)
Citation preview
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
Makine Elemanları
BAĞLAMA ELEMANLARI
Doç. Dr. İRFAN KAYMAZ
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
BAĞLAMA ELEMANLARI
Makine elemanlarını, özelliklerini bozmadan ve fonksiyonlarını ortadan
kaldırmadan birbirlerine bağlayan elemanlardır.
StandartlaĢtırılmıĢ olan bağlama elemanları istenilen tasarıma göre seçilir.
Bağlama Elemanları
baĢlıca üç gruba ayrılır
1) ġekil bağlı
2) Kuvvet bağlı
3) Malzeme bağlı
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
1) ġEKĠL BAĞLI BAĞLANTILAR
Elemanlar arasında kuvvet iletimi, bağlama elemanlarının
şekil veya geometrisi tarafından sağlanır.
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
2) KUVVET BAĞLI BAĞLANTILAR
Parçalar arasında bağlantı, parçalar arasında oluĢturulan sürtünme kuvveti
yardımıyla olur ve hareket iletiminde bağlama elemanın geometrisinden
yararlanılmaz
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
3) MALZEME BAĞLI BAĞLANTILAR
Parçalar, bağlantı yerinde malzeme birleĢimiyle bağlanır ve bağlantı, bağlanılan
elemanlara zarar vermeden çözülemez
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
MĠL-GÖBEK BAĞLANTILARI
Bağlantının amacı; mil ve göbeğin bağıl dönmelerini engelleyerek
kuvvet/moment iletmektir
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
KAMA BAĞLANTILAR
Mil ve göbek arasındaki bağıl hareketi önleyen ve momenti/hareketi milden
göbeğe veya göbekten mile ileten elemanlardır.
Kamalar;
geniĢliği boyunca ezilmeye ve/veya kesilmeye çalıĢılıyorsa ENĠNE KAMALAR
uzunluğu boyunca ezilmeye ve/veya kesilmeye çalıĢılıyorsa BOYUNA KAMALAR
olarak adlandırılır
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
ENĠNE KAMALAR
Enine kamalar;
çubuk, mil ve benzeri makine elemanlarının eksenel yönde bağlantısı için kullanılır.
Enine kamaların dezavantajları
Standart değildir,
Bağlantının yapılabilmesi için parçaların birbirine alıĢtırılması gerekir,
Maliyet yükselir.
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
ġekil Bağlı Bağlantılar: BOYUNA KAMALAR
Moment iletimi;
ġekil yoluyla
Kuvvet yoluyla (elemanlar arasında sürtünme kuvveti veya basınç oluĢturarak)
ġEKĠL BAĞLI BOYUNA KAMALAR
Uygu kaması (Feder):
Kamanın alt ve üst yüzü birbirine paraleldir ve dönme momenti sadece yan
yüzeylerin birbirine temasıyla olur
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
A tipi kama: uçları yuvarlatılmıĢ kamalar
(parmak freze ile açılmıĢ kama yuvaları için)
B tipi kama: uçları düz kamalar
(dairesel freze ile açılmıĢ kama yuvaları için)
ġekil Bağlı Bağlantılar: BOYUNA KAMALAR
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
Uygu kaması;
Mil çapına göre standartlardan seçilir
Sadece kama uzunluğu hesapla bulunur.
Uygu kaması boyutu: bxhxl olarak verilir.
b ve h (t1 ve t2): mil çapına göre Çizelge 7.1.3’den
l: hesap ile bulunur ve çizelge 7.1.3’de uygun standart uzunluğundan seçilir
Efektif kama uzunluğu:
A tipi kamada: L=l-b
B tipi kamada: L=l
ġekil Bağlı Bağlantılar: BOYUNA KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
Uygu kamasında döndürme momenti kamayı kesmeye ve ezmeye çalıĢır.
Çevresel kuvvet (Ft):
2/d
MF d
t
Ezilme Kontrolü:
kama ile mil:
kama ile göbek arasında meydana gelir
Kesme Kontrolü:
ġekil Bağlı Bağlantılar: BOYUNA KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
Çizelge 7.1.3 Standart
Kama Boyutları
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
KUVVET BAĞLI KAMALAR
Paralel yüzeyli olmayan bu tür kamalarda hareket/moment iletimi, F çakma
kuvveti ile mil-kama ve kama-göbek arasında oluĢturulan basınç ile olur.
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
KUVVET BAĞLI KAMA ÇEġĠTLERĠ
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
Kuvvet Bağlı Bağlantılar: OYUK KAMA
Alt yüzeyi mil çapına uygun olarak açılmıĢ dikdörtgen prizma Ģeklindedir
Fn normal kuvvetinden dolayı dönme yönüne ters sürtünme kuvvetleri doğar
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
Sürtünme momenti; döndürme momentinin milden göbeğe veya göbekten
mile iletilmesini sağlar
Emniyet faktörü dikkate alındığında:
Kamanın iletebileceği moment yüzeylerde oluĢan basınç değerlerine bağlıdır.
Oyuk kama büyük momentlerin iletilmesinde kullanılmaz
OluĢan yüzey basıncı:
Pem değeri olarak;
ezilmenin hangi elemanda olacağı dikkate alınarak
Pem_mil; Pem_göbek; Pem_kama
değerlerinden biri seçilir.
Oyuk kama bağlantısında mukavemet hesabı
Kuvvet Bağlı Bağlantılar: OYUK KAMA
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
Çakma kuvveti ile oluĢturulan normal kuvvet Fn sürtünme momentini doğurur.
Fç ile Fn arasındaki bağıntı:
Kama bağlantısını sökmek için uygulanması gereken Fsök kuvveti:
ÇalıĢma esnasında kamanın yerinden kendi kendine çıkmaması
(OTOBLOKAJ) için gerek Ģart:
Kuvvet Bağlı Bağlantılar: OYUK KAMA
Makine Mühendisliği Bölümü, Konstrüksiyon ve Ġmalat Ana Bilim Dalı 2009
Bağlama Elemanları
ÖRNEK:
Bir kasnak mil oyuk kama vasıtasıyla tespit edilmiĢtir. Bağlantının n=750 d/d
N=5 kW’lık bir güç iletilmesi gerekmektedir. Momentin emniyetli bir
Ģekilde iletilebilmesi için kama, gerekli kuvvetin 1.5 katı bir kuvvetle
çakılmıĢtır. Buna göre:
a) Kamanın uzunluğu ne olmalıdır?
b) Kamayı çakmak için gerekli kuvvet ne kadardır?
c) Kamayı sökmek için gerekli kuvvet ne kadardır?
d) Otoblokaj kontrolü yapınız
Mil:St50, Kama St60 ve eğimi tg=1/100, Göbek GG20, mil çapı=40 mm
Bütün yüzeyler arasındaki sürtünme katsayısı =0.15