บทนำสู่การวิเคราะห์กิจกรรมและการปรับ...

15 มถนายน 2553

อ.มะลวลย เรอนค า

สาขาวชากจกรรมบ าบด คณะกายภาพบ าบด ม.มหดล PTOT 301 1

ตงอยบนพนฐานทวา บคคลควรมอสระในการด ารงชวต ทงในดานการท างานหรอการท าหนาทตาง ๆ (Functional independence)

จากประวตความเปนมาของวชาชพกจกรรมบ าบด กจกรรมและสอการรกษาทใชในอดต มรปแบบของการฝกหดอาชพ รปแบบของการท างานฝมอ รปแบบของการจดงานบนเทงตาง ๆ

เนองจาก รปแบบตาง ๆ เหลาน ท าใหบทบาทของนกกจกรรมบ าบดเหมอนชางฝมอและครพละ จงไดมการพฒนาโดยน ารปแบบของแพทยและวทยาศาสตรมาใชรวมกนมากขน

ปรชญาของกจกรรมบ าบด

PTOT 301 2

รปแบบการรกษาในปจจบน

กจกรรมท มงเตรยมความพรอม (e.g., sensory, motor, therapeutic exercise)

กจกรรมท เพมทกษะเบองตน (e.g.,cognitive, ADL device)

กจกรรมท มจดมงหมาย (purposeful activity)

กจกรรมตามบทบาท

(ADL, Work, Leisure)

Performance components

Performance areas

Occupation

PTOT 301 3

สอในการรกษา (media) ทางกจกรรมบ าบดนน เปนอปกรณทสามารถหาไดทวไปหรอเปนกจกรรมหรองานทบคคลท าในแตละวน

นกกจกรรมบ าบด ตองมความสามารถในการเลอกสอไดอยางเหมาะสมกบขอมลเบองตนของผปวยแตละรายไป โดยพจารณาจาก เพศ วย ความสนใจสวนบคคล ความสามารถปจจบน ความคาดหวง ความตองการ รสนยม ทศนคต คานยม

วธการใชสอ (method) คอ ล าดบขนตอนในการท าหรอวธการในการใชสอนน เพอหวงผลในแงของการรกษาเปนส าคญ

สอและวธการใชสอในการรกษาทางกจกรรมบ าบด

PTOT 301 4

กระบวนการท น ากจกรรมใด ๆ กตาม มาแยกออกเปนขนตอนยอย ๆ และตรวจสอบด

วาในขนตอนยอยเหลานน จ าเปนตองอาศยองคประกอบใดบางในการท ากจกรรม

ชวยใหนกกจกรรมบ าบดทราบวา ผรบบรการจะท าอะไร และไดรบประโยชนอะไรจาก

กจกรรมการรกษาน

ขนอยกบวา ใชกรอบอางองใดเปนตวพจารณา เชน

ใช Biomechanics จะเนนไปท ระยะการเคลอนไหว การหดตวของกลามเนอ ก าลงของกลามเนอ ทาทาง

ใช Neurodevelopmental เนนไปท ผลของการเสรมแรง ยบยง กระตนใหเกดปฏกรยาสะทอนกลบ และรปแบบการเคล อนไหว

ใช Occupational performance model กจะมองไปท ทก ๆ ดานของบคคล

การวเคราะหกจกรรม Activity Analysis

PTOT 301 5

แตกกจกรรมออกเปนขนตอนยอย ๆ

วเคราะหวาในแตละขนตอนจะตองใชทกษะและความสามารถอะไรบาง

พจารณาองคประกอบอ น ๆ เชน สถานท เวลา เครองมอ วสดอปกรณ คาใชจาย

พจารณาขอมลเบองตนของผท ากจกรรม เชน อาย เพศ อาชพ วฒนธรรม ความสนใจ

ทศนคต การใหคณคา

พจารณาส อการรกษาท น ามาใช เขากบบรบททางสงคม ส งแวดลอม รวมถงเปน

ทรพยากรท มในชมชน

การวเคราะหกจกรรม

PTOT 301 6

การปรบกจกรรม (Grading activity) เกยวของกบการเปลยนแปลงกระบวนการ สงแวดลอม เครองมอ วสด ในการท ากจกรรมใด ๆ โดยปรบระดบความยากงาย เชน กจกรรมขดไมดวยกระดาษทราย

ปรบใหมความยากขน โดยการใชกระดาษทรายทมความหยาบ เพอใหผปวยไดออกแรงมากขน หรอ วางชนไมใหมความลาดเอยง

ปรบใหมความงายขน โดยปรบใหท าบางขนตอน ท าชนงานขนาดเลก

การปรบกจกรรมกลมส าหรบผปวยจตเวช

การประยกตการวเคราะหกจกรรม

PTOT 301 7

การประยกตกจกรรม (Adaptation) คอกระบวนการทเกยวของกบการเปลยนแปลงวธในการท ากจกรรม หรอ เปลยนแปลงสงแวดลอมเพอใหผปวยสามารถท ากจกรรมนนไดจนส าเรจตามความสามารถทผรบบรการมอย ณ ขณะนน

เกยวของกบการน าเทคโนโลยเขามาเปนอปกรณชวย (assistive technology) เกยวของกบการเปลยนแปลงสงแวดลอม (modifying environmental) เชน universal cuff ในผปวย spinal cord injury

การประยกตการวเคราะหกจกรรม

PTOT 301 8

ใชเหตผลทางคลนกในการอธบายและเลอกใชส อการรกษา

ตองอยบนพนฐานท วา กจกรรมหรอส อการรกษามคณคาและท าใหผปวยมแรงจงใจท จะ

ท าใหบรรลเปาหมาย

ตองพจารณาปจจยสวนบคคล (client factors)

การเลอกใชสอการรกษา

PTOT 301 9

Client factors

Mental functions

Sensory functions and pain

Neuromusculoskeletal

Cardiovascular

Hematological

Immunological

Respiratory system functions

PTOT 301 10

ตวอยางค าถามทชวยในการเลอกสอการรกษา

1. ส อการรกษาท เลอกมความเก ยวของกบอายและบทบาทของผรบบรการหรอไม

2. ส อการรกษาท เลอกมความเก ยวของกบความสนใจ งานอดเรก หรอจดประกาย

ใหผรบบรการสนใจกจกรรมใหม ๆ เชน การวาดรป คอมพวเตอร การถายรป

3. ผรบบรการเคยมประสบการณหรอความสนใจเดมเก ยวกบส อการรกษานน

หรอไม

PTOT 301 11

Questions may help OT select activities

เปาหมายเฉพาะในการรกษาท ควรค านงถง

กจกรรมนนสามารถชวยใหผรบบรการบรรลเปาหมายไดหรอไม

กจกรรมท เลอกมานนสามารถกระตนใหผรบบรการมแรงจงใจท จะท างานให

ส าเรจหรอไม

PTOT 301 12

Questions may be useful in guiding OT

What physical requirements are needed to complete the activity or use the media (e.g., ROM, strength, bilateral hand use)?

What specific mental functions (e.g., attention, organization, awareness, memory, perception) must the client posses to successful work with the selected media?

What are the performance skills (e.g., motor, process, communication/interaction) required to successfully complete this activity?

PTOT 301 13

Questions may be useful in guiding OT

What are the safety issues surrounding the use of the media? Does the client possess the safety awareness to handle the media or participate in the activity without risk (e.g., impulsiveness, allergies)?

What sensory functions are required for the client to participate in the activity or with the media (Visual acuity, balance, tactile discrimination)?

PTOT 301 14

Question serve to highlight contextual influence in activity selection:

กจกรรมการรกษาท ใหสอดคลองกบวฒนธรรม สงคม จตวญญาณ ความเชอและภมหลง

ของแตละบคคล

ปจจยทางสงคมรอบตวผรบบรการมผลตอการท ากจกรรมหรอไม

ลกษณะเฉพาะสวนบคคลอะไรท มผลตอการท ากจกรรมหรอการเลอกส อการรกษา

ระยะเวลาในการท ากจกรรม เหมาะสมหรอไม

ปจจยทางส งแวดลอมของผรบบรการมผลตอการท ากจกรรมหรอไม

PTOT 301 15

กจกรรมการรกษาทเลอกไว สามารถปรบระดบความซบซอนหรอ ปรบใหเขากบ

ระดบการรบรของผรบบรการไดหรอไม เชน decreasing steps, taught by backward chaining, fading assistance

กจกรรมการรกษาทเลอกไว สามารถเปลยนแปลงเพอเขากบ physical skills ของผปวยไดหรอไม เชน ปรบขนาดอปกรณใหเขากบความสามารถในการใชมอของผรบบรการ

กจกรรมการรกษาสามารถเปลยนใหเหมาะสมกบ sensory function requirement เชน ปรบใหสตดกนเดนชด ส าหรบ low vision หรอ ปรบใหมสมผสทหลากหลาย

กจกรรมการรกษาสามารถปรบไดทงแบบกลมและแบบเดยวไดหรอไม สามารถหาอปกรณเสรมหรออปกรณชวยส าหรบผรบบรการไดหรอไม

Question to help OT in grading activities

PTOT 301 16

เก ยวของกบอปกรณ เครองมอ เครองใช วามความจ าเปนตองใชหรอไม อยในลกษณะท พรอมใชงานรอไม

มอปกรณเพยงพอส าหรบทกคนหรอไม

มพนท ในการท างาน เปนท เปดโลงหรอทบ มแสงพอเพยง

ทกษะทางสงคมและทกษะการส อสารท ใชในการท ากจกรรมนคออะไร

ขนตอน ล าดบ และระยะเวลาท ใชในการท ากจกรรม เวลาเพยงพอท จะเสรจทนหรอไม

ทกษะการท างานในขอใดท จ าเปนตองใชเพอใหกจกรรมบรรลเปาหมาย

โครงสรางของรางกายท จ าเปนในการท ากจกรรมใหส าเรจ

จะมการปรบเปล ยนกจกรรมใหเหมาะส าหรบผท มความบกพรองอยางไร

มขอควรระวงหรอค าเตอนเพอความปลอดภยหรอไม

ราคา คาใชจายในการท ากจกรรม

เม อท าเสรจแลวจะน าผลงานไปท าอะไรตอ

Activity Demands

PTOT 301 17

Analysis of activities (systematic breakdown of something complex

into its smaller, simple parts) วเคราะหกจกรรมตามกรอบอางองท ใชในการรกษา Adaptation of activity (a change that facilitates performance) เปลยน

ท task กบ environment

Gradation of activity (the process of advancing step by step; the course of gradual progress) ปรบกจกรรมใหมความทาทายเพอเพมความสามารถใหม ทกษะใหม

Collaboration การรวมมอท างานกบผอ นในการท าใหผปวยบรรลเปาหมาย

บทบาทของนกกจกรรมบ าบดในการเลอกและปรบสอการรกษา

PTOT 301 18

Kevin 7 years old boy with rheumatoid arthritis , 2nd

grade. ชอบเรยนศลปะมาก แตมปญหาในการใชพกนเม อขอมออกเสบจะปวดจนหยบจบไมได

Goal ของ Kevin คอ เพ มความสามารถในการท างานศลปะ

กจกรรมท OT ให

Step 1 : stretching exercise (both passive and active)

Step 2 : set up a painting activity similar to the one in art class ซงท โรงเรยน Kevin จะใชเวลานานมากกวาจะท างานเสรจ

Step 3 : breaking down the steps

Step 4 : built up handled paintbrush and adapt easel positions close to him and lower that he not raise his arm

Case study

PTOT 301 19

Hanner K. Nadine, Marsh C. Angela, Neideffer C.

Randi. Therapeutic Media: Activity with Purpose. Pediatric skills of Occupational Therpy.

Early B. Mary. Mental Health Concepts and Techniques for Occupational Therapy Assistant. 3rd edition, Lippincott Willams & Wilkins, 2000.

สภาพร ชนชยและคณะ. หลกเบองตนทางกจกรรมบ าบด. คณะเทคนคการแพทย

มหาวทยาลยเชยงใหม. 2543.

Reference

PTOT 301 20