: اخالق تکنولوژی اطالعات

موجبیت گرایی تکنولوژیکی در برابر

برساخت اجتماعی تکنولوژی

ارشاد حسینیه کتابخانه94مرداد

مقدمه

تجهی%ز فعالیت های انس%انی ب%ه تکنولوژ%ی اطالعات و ارتباطات منج%ر ب%ه تغ%ییرات%ی در فعالیت ه%ا، نهادها واجتماعی گردیده است. آرایش های

اینترن%ت، اخالق در عصر اطالعات، اخالق اخالق س%ایبری، اخالق رایان%ه، اخالق فضای مجازی، اخالق تکنولوژی اطالعات و اخیرا اخالق اطالعات.

مس%ائل و موضوعات اخالق%ی از قبی%ل ناشناختگ%ی، مس%ئولیت پذیری، حری%م اطالعات%ی، مالکی%ت داراییس%ایبری، جرائ%م اطالعات، عص%ر در کار محی%ط اطالعات، امنی%ت اخالق جهان%ی، اخالق اطالعات%ی،

حرفه ای نزد متخصصان تکنولوژی اطالعات »می شود، یادآور مسائل و موضوعات نام گذاری آنچ%ه ب%ا عنوان متعارف »اخالق تکنولوژ%ی اطالعات

اخالق%ی متعدد و متنوع%ی اس%ت ک%ه از رویکردهای متعدد ب%ا اس%تفاده از روش های برگرفته از رشته های تخص%صی متنوع به تجزیه و تحلیل این مسائل اخالقی می پردازد.

اطالعات فناوری اخالق تاریخی تطور بر مروری

1940-1950 خودکار؛ فناوری های اخالقی پیامدهای دربارة اولیه یادداشت های و سایبرنتیکتوسط خودکار ماشین های و الکترومکانیک/ی ابزارهای توس/عة از ناش/ی اخالق/ی مس/ائل بر تمرک/ز

وینر نوربرت1960-1980 غفلت؛ دهه یک از پس رایانشی فناوری گسترش و رشد از ناشی اخالقی مسائل مجدد احیای

رایانشی فناوری با مرتبط کارورزان و متخصصان برای حرفه ای اخالق مسائل بر تمرکز

1980-1990 فناوری های با مرتب/ط س/پس و رایانه ه/ا ب/ا مرتب/ط اخالق/ی موضوعات بر تمرک/ز و رایان/ه اخالقشبکه؛

مالکیت ناشناختگ/ی، و محرمانگ/ی حرفه ای، مس/ؤولیت پذیری هم چون اخالق/ی مس/ائلی بر تمرک/زشبکه ای سامانه های امنیت اطالعاتی، حریم نرم افزارها، معنوی

1990-2000 می یابد؛ گسترش و بسط گسترده تری، اخالقی ساحت در اطالعات فناوری اخالقجهانی ارتباطات و مجازی فضای و اینترنت گسترش و رشد از ناشی اخالقی مسائل بر تمرکز

2000-2010 می یابد؛ توسعه و رشد مستقلی مطالعاتی رشتة عنوان به اطالعات اخالقرایانشی، فناوری های گس/ترش و رش/د از ناش/ی اخالق/ی مس/ائل یکپارچه س/ازی و بازخوان/ی

ارتباطی و اطالعاتی

پرسش از رابطه میان تکنولوژی )اطالعات( و جامعه

تجزیه و تحلیل کرد؟می توان ( رابطه میان تکنولوژی )اطالعات( و جامعه را چگونه 1( آیا تکنولوژی )اطالعات(، جامعه را شکل می دهد یا بالعکس؟2تأثیر 3 یکدیگ%ر بر و پذیرفت%ه تأثی%ر یکدیگ%ر از جامع%ه و )اطالعات( تکنولوژ%ی آی%ا )

می گذارند؟( بر این اساس، وظیفه اخالق تکنولوژی اطالعات چیست؟ 4

در اینجا ادعا می شود این رابطه، رابطه ای هنجارمند است؛ آن چنان که تعریف ما از وظیفه اخالق فناوری )اطالعات( را تحت تأثیر قرار

می دهد.

) جامعه ) و اطالعات تکنولوژی میان رابطه

) ( دیدگاه چهار از می توان را جامعه و اطالعات تکنولوژ%ی میان رابطه کل%ی، به طور: کرد بررسی و بحث

1 ( ) ( موجبیت گرایی( رهیاف%%ت می ده%%د شک%%ل جامع%%ه ب%%ه اطالعات تکنولوژ%%ی)، تکنولوژیکی

2) ( ) ( )، اجتماعی موجبیت گرایی رهیافت می دهد شکل اطالعات تکنولوژی به جامعه3) ( ) ( )، ؟ ندارند یکدیگر بر تأثیری جامعه و اطالعات تکنولوژی4 ( ) رهیافت( ) می گذارن%د تأثی%ر یکدیگ%ر بر متقاب%ل به طور جامع%ه و اطالعات تکنولوژ%ی

.) تکنولوژی اجتماعی برساخت

چشم انداز از تکنولوژی اخالقممکن فلسفی رهیافت دو

: تکنولوژیک/ی انجام موجبیت گرای/ی برای جامعه ک%ه هس%تند ابزارهای%ی تکنولوژی ه%ا . گرفته به کار فعالیت ها انجام در ابزارها این وقتی می گیرد کمک آن ها از معین اموریبرخوردار فعالیت ها ای%ن بر موجبیت%ی و تعین بخ%ش بی%ش و ک%م تاثی%ر از می شون%د،

هستند.

: تکنولوژ/ی اجتماع/ی گرفته برس/اخت تأثی%ر یکدیگ%ر از ابتدا، از جامع%ه و تکنولوژ%ی . و اجتماعی فعالیت های میان مس%تمری متقابل% اث%ر می شوند یکدیگ%ر از متأث%ر و

. دارد وجود تکنولوژی از استفاده در هم و طراحی در هم تکنولوژیکی مصنوعات

تکنولوژی؟ بودن ارزش بار از پرسش

: اس/ت ارزش از ره/ا ارزش مص%نوعاتتکنولوژ/ی فاقد فی نفس%ه تکنولوژیک%یبه رس%یدن برای وس%یله ای ک%ه باشن%د ارزش ای%ن از برخوردار می توانن%د ص%رفا و هس%تند

. مص%نوعات غای%ی ارزش رو، ای%ن از هس%تند کاربردهای اهداف%ی بر مبتنی تکنولوژیک%ی. است آن ها خاص ابزاری

: اس/ت ارزش بار ارزش مص%نوعاتتکنولوژ/ی دارای فی نفسه تکنولوژیک%ی

مص%نوعات. غای%ی ارزش آن ها هس%تند خاص کاربردهای بر مبتن%ی ص%رفا تکنولوژیک%یسیاست گزاران، توس%عه دهندگان، طراحان، س%یاسی و اجتماع%ی گرایشات و نیس%ت

. دارند آن ها توسعه و تولید طراحی، در به سزایی نقش کاربران

ارزش و تکنولوژی

بودن تکنولوژیارزش بار تکنولوژی ارزشی بی طرفی

غیرابزاری رویکرد ابزاری رویکرد

دارای تکنولوژیکی مصنوعاتاین ارزش های که هستند

هنجاری ارزش ها پیامدهایهمچنین و خودخواسته

.ناخواسته ای دارند دنبال به را

دارای تکنولوژیکی مصنوعاتو ارزش های هستند مستقلی

تحت ارزش ها این را جامعه. می دهد قرار تغییر و تأثیر

دارای تکنولوژیکی مصنوعاتهستند، ارزش های مستقلی

برابر در جامعه که به طوریاختیار دارای آن ها پذیرش

) اما ) نیست، نگوییم اگر عملی. است محدود بسیار

تکنولوژیکی مصنوعاتکه هستند صرف ابزارهاییبی طرفی دارای فی نفسه

غایی ارزش هستند؛ ارزشیکاربردی هدف به وابسته آنها

آن ها بالفعل مصرف کنندگان واست.

تکنولوژی اجتماعی برساخت تکنولوژی نرم کیموجبیت گرایی تکنولوژی کیموجبیت گراییسخت

اجتماعی موجبیت گرایی

جامعه و تکنولوژی میان هنجاری رابطهتکنولوژی فیلسوفان منظر از

: تکنولوژی« »اخالق اصطالح به غیرباورمند دیدگاه های

( گروه اول باور دارن%د ک%ه تکنولوژ%ی همان عل%م کاربردی اس%ت. اگ%ر چنی%ن نگاه%ی ب%ه تکنولوژی 1داشت%ه باشی%م تکنولوژ%ی چنان خنث%ی و ره%ا از ارزش اس%ت ک%ه در دس%ت ه%ر فرد ب%ه شک%ل و شمایل

خصایل اخالقی آن فرد در می آید.

( گروه دوم باور دارن%د تکنولوژ%ی شر مجس%م و مجس%مه شر اس%ت. اخالق تکنولوژ%ی برای این 2گروه مطرح نیس%ت چرا ک%ه اخالق حوزه گزین%ش و انتخاب خوب و ب%د ی%ا درس%ت و نادرس%ت اخالقی

از یکدیگر است.

جامعه و تکنولوژی میان هنجاری رابطهتکنولوژی فیلسوفان منظر از

»تکنولوژی »اخالق اصطالح به باورمند :دیدگاه های

در نظ%ر بگیریم، جهان شمول ( عام گرای%ی اخالق%ی نس%بت ب%ه تکنولوژ%ی: اگ%ر اخالق تکنولوژ%ی را 3تکنولوژی در معرض از و اس%تفاده تکنولوژیک%ی نوآوری و ای%ن رأ%ی هس%تیم ک%ه فعالی%ت ب%ه قائ%ل اجتماعی بس%ترهای در و بوده جهان شمول و عام ارزیابی ه%ا ای%ن و هنجاری هس%تند ارزیابی های

متنوع% به طور یکسان کاربست پذیرند.

( خاص% گرایی اخالق%ی نس%بت ب%ه تکنولوژ%ی: در مقاب%ل دیدگاه فوق ای%ن تلق%ی وجود دارد ک%ه هر 4تص%میم اخالق%ی خاص بای%د در بس%تر تحق%ق واقعیت های عین%ی خود اتخاذ شود و برای تصمیم گیری اخالق%ی نمی توانی%م ب%ه قواع%د کل%ی متوس%ل شوی%م و ای%ن قواع%د کل%ی لزوما در بس%ترهای اجتماعی

متنوع% کاربست پذیر نیستند.

رهیافت اول: موجبیت گرایی تکنولوژیکی

جامعه در تکنولوژ%ی می کن%د فرض ک%ه اس%ت تقلیل گرایان%ه نظریه ای تکنولوژیک%ی، موجبیت گرای%ی رهیاف%ت . می پردازد فرهنگی ارزش های و اجتماعی ساختارهای توسعه و هدایت به

معرفی اجتماع%ی تغییرات فرآین%د در عل%ی عمدت%ا و اص%لی عام%ل مثاب%ه ب%ه تکنولوژ%ی رهیاف%ت، ای%ن منظ%ر ازمی شود.

. می کند دیکته نیز را کاربران رفتار تغ%ییر می گردد، تثبیت جامع%ه ای در تکنولوژی که هم چنان

: تکنولوژیکی موجبیت گرایی در مشترک آموزه دوخودبنیاد تکنولوژی آموزه

اجتماعی تغییر آموزه

تکنولوژیکی موجبیت گرایی آموزه دو

:توس%عه تکنولوژ%ی، فی نفس%ه از مس%یری پیش بینی پذی%ر، قاب%ل ردیابی و آموزه تکنولوژ/ی خودبنیاداز به طور مستقل تکنولوژ%ی دیگ%ر عبارت ب%ه پیروی می کند. و س%یاسی فرهنگ%ی تأثیرات از فرات%ر جامع%ه توسع%ه می یابد و توسعه تکنولوژیکی از اکتشافات علمی یا از منطقی مختص به خودش پیروی

می کند، آن چنان که یک ابداع مبنای ابداع بعدی قرار می گیرد.

:تکنولوژ%ی بی%ش از آ%ن ک%ه متأث%ر از جامع%ه باش%د، خود اثرات ذات%ی مترتبی بر آموزه تغیی/ر اجتماع/یجامع%ه خواه%د گذاش%ت؛ زیرا جامع%ه خود را برای حمای%ت و توس%ع%ه آت%ی تکنولوژ%ی سازمان دهی می کند. ب%ه عبارت دیگ%ر هنگام%ی ک%ه ی%ک تکنولوژ%ی در جامعه ای مطرح شده و ب%ه کار گرفته می شود، آنگاه اس%تفاده از ای%ن تکنولوژ%ی باع%ث ایجاد تمهیدات و الگوهای رفتاری اجتماع%ی نوینی می شود، آن چنان

که سرشت جامعه را تغییر می دهد.

موجبیت گرایی تکنولوژیکی سخت

موجبیت گرایی س%خت، تکنولوژ%ی را به عنون امر مس%تقل توسع%ه یافته ای از مالحظات اجتماع%ی تلقیمی کند.

تنظیم در فعال قدرتمن%د نیروهای از مجموع%ه ای ایجادک%ننده تکنولوژ%ی، ک%ه دارد بیان دیدگ%اه ای%ن تمهیدات و فعالیت های اجتماعی مان است.

از منظ%ر موجبیت گرای%ی س%خت، م%ا خود را برای مواجه%ه ب%ا نیازهای تکنولوژ%ی س%ازماندهی می کنیم وپیام%د ای%ن س%ازماندهی فرات%ر از کنترلمان اس%ت، ی%ا برای ارائ%ه ی%ک انتخاب معطوف ب%ه نتیجه اختیاری

نداریم که از آن با عنوان »تکنولوژی خودبنیاد« نام می برند. .ژاک ایلول را می توان حامی موجبیت گرایی سخت و طرفدار دیدگاه تکنولوژی خودبنیاد تلقی نمود قدرت به خاطر تکنولوژ%ی، ک%ه می کن%د ادع%ا تکنولوژی%ک« »جامع%ه عنوان ب%ا خود ک%تاب در وی

کارآمدی اش، بهتری%ن جوان%ب قاب%ل تحق%ق برای توس%عه خود را از طری%ق ی%ک فرآین%د انتخاب طبیعی تعیین می کند.

موجبیت گرایی تکنولوژیکی نرم

نیس%ت، ول%ی مهم تری%ن عامل ب%ه جامع%ه و فرهن%گ تعی%ن بخشیدن تنه%ا عام%ل این ج%ا، تکنولوژ%ی در است.

تکنولوژی در اینجا واسطه ایی است ک%ه از پدیده های اجتماعی و فرهنگی و سیاسی تأثیر می پذیرد وخود بر این پدیده ها اثر می گذارد.

می کند بیان ک%ه آن چنان دارد، تکنولوژیک%ی توس%عه از مع%تدل تری قرائ%ت نرم، موجبیت گرای%ی تکنولوژی با موقعیت های پسینی سیاسی و اجتماعی در تعامل است.

نظری%ه خود را ک%ه بیانگ%ر توسعه 1922ویلیام اگ%برن از حامیان موجبیت گرای%ی نرم اس%ت؛ وی در تکنولوژی متأثر از تغییرات پسینی اجتماعی است مطرح ک%رد.

این نظریه ادع%ا می کن%د جامع%ه بایس%تی با پیامدهای ابداعات مه%م تعدی%ل شود، ام%ا این ام%ر اغلب پساز دوره ای وقفه فرهنگی حاصل می گردد.

الگوی تغییر اجتماعی

ابداعات تکنولوژیکی )تغییر اجتماعی(

فلسفه اجتماعی جامعه سازمان اقتصادی

نهادهای اجتماعی

الگوی دوار تغییر اجتماعی )پیکان سفید نشان دهنده امکان تحت تاثیر قرار گرفتن امر تکنولوژیک توسط مؤلفه های فرهنگی

غیرتکنولوژیکی است.(

تکنولوژی اطالعات مبتنی بر رهیافت موجبیت گرایی تکنولوژیکی

.تکنولوژی اطالعات، ابزاری است که جامع%ه برای انجام اموری معین از آن ها کمک می گیرد وقتی ابزارها در فعالیت ها به کار گرفته می شوند، فرض بر آن است ک%ه تاثیر کم و بیش تعین بخشی

بر این فع%الیت ها دارند. تکنولوژ%ی اطالعات در کنار دیگ%ر تکنولوژی های نوی%ن هم چون زیس%ت تکنولوژی، تکنولوژ%ی محیطی و

نانوتکنولوژی و... از امکان نفوذ و کنترلی گسترده بر جامعه برخوردار هستند. آن چنان ک%ه ب%ا س%لطه خود بر مناس%بات انس%انی و جامع%ه ابعاد اخالق%ی، اجتماع%ی، س%یاسی و اقتصادی

حیات در جهان معاصر را دستخوش تغییر و تحوالتی بنیادین می نماید. .به هنگام ورود مصنوعات تکنولوژی اطالعات جامعه، نقشی پذیرا در برابر این تحوالت دارد

جیمز مور و روایت استاندارد از اخالق تکنولوژی اطالعات

( به خاطر فراگیری و نفوذش در میان آثار و آرای 1985روایت مور از اخالق رایانه )مبتن%ی بر مقال%همطرح در حوزه اخالق تکنولوژی اطالعات به عنوان روایت استاندارد شناخته می شود.

خالءهای بررسی ب%ه ک%ه می کن%د معرف%ی مطالعات%ی حوزه ای عنوان ب%ه را رایان%ه اخالق وی س%یاست گزاری و آشفتگی های مفهوم%ی معطوف ب%ه کاربرد اجتماع%ی و اخالق%ی تکنولوژی اطالعات

می پردازد: عرضه فعاليتهایمان برای را جديدی امکانات و می کنن%د فراه%م را جديدی توانايي های رایانه ه%ا

می کنند. .ب%ا خالء س%یاست گزاری مواجه می شویم را عرض%ه می کنن%د، نوین%ی امکانات رایانه ه%ا ک%ه هنگام%ی

امکانات جدید ما را به شرایط ناشناخته می رساند.

از استاندارد روایت و مور جیمزاطالعات تکنولوژی اخالق

از نظر مور رایانه ها ابزارهایی هستند که از آن با عنوان ماشینی انقالبی نام می برد. اما وی انقالبیانقالب دارد ماهیت باور بلک%ه نمی کن%د، آ%ن جس%ت وجو در خص%وصیات ظاهری را ابزار ای%ن بودن

رایانه ای در ذات خود رایانه ها است. نکته قاب%ل توج%ه در ای%ن مقال%ه، حضور ردپای برخ%ی مدعاهای موجبیت گرایان%ه نس%بت ب%ه تکنولوژ%ی رایانش%ی یا

تکنولوژی اطالعات است. وی ب%ه ص%راحت تکنولوژ%ی رایانش%ی را امری خنث%ی و ره%ا از ارزش قلمداد نمی کن%د: »اخالق رایانه کاربرد مکرر

اص%ول اخالق%ی نس%بت ب%ه ی%ک تکنولوژ%ی ره%ا از ارزش نيس%ت. اخالق رایان%ه م%ا را ملزم به تفکری دوباره درباره ماهيت تکنولوژی رایانشی و ارزش هایمان فرا می خواند.«

با فرض پذیرش قرائتی موجبیت گرایانه از روایت مور درباب فناوری اطالعات، آیا روایت وی مبتنی بر موجبیت گرایی تکنولوژیکی سخت است یا نرم؟

بر مبتنی مور، روایت آیانرم؟ یا است سخت تکنولوژیکی موجبیت گرایی

:به دو دلیل نمی توان قرائت سخت را به روایت مور نسبت داد( تاکی%د بر آموزه تکنولوژ%ی خودبنیاد، مهم تری%ن پیش فرض قرائ%ت س%خت از موجبیت گرای%ی تکنولوژی 1

اس%ت. حال آ%ن ک%ه در بررس%ی رون%د اس%تدالل مور، ن%ه به طور ص%ریح و ن%ه به طور ضمن%ی تکنولوژی انقالب نیروهای اجتماع%ی در پذیرش رایانش%ی، تکنولوژ%ی خودبنیاد شمرده نمی شود. مور بر نق%ش رایانه ای در قال%ب تالش برای پاس%خ ب%ه خالءهای مفهوم%ی ناش%ی از ظهور تکنولوژ%ی رایانه ای تاکید

می ورزد.( آنچنان ک%ه ایلول باور دارد، تکنولوژ%ی ذات%ا مشروع% و مس%تقل از اخالق و داوری های اخالق%ی، به 2

تکنولوژ%ی تمامی معیارهای نوی%ن بدل می شود، به طوری ک%ه نیروی خالق ارزش های نوی%ن و اخالق پیشی%ن داوری های ارزش%ی را نابود کرده و ب%ا داوری های%ی ارزش%ی ب%ا منشاء بیرونی مخالفت می کند. اگ%ر چنی%ن تع%ابیری را در پذیرش قرائ%ت س%خت بپذیری%م، بایستی از دیدگاه مور تالش برای بنیان نهادن

اخالق تکنولوژی اطالعات را، در همان قدم اول، محکوم به شکست بشماریم.

رابطه تکنولوژی )اطالعات( و جامعهموجبیت گرایی تکنولوژیکی نرمچشم انداز از

. هستند غیرابزاری ارزش های دارای و بوده ارزش بار تکنولوژیکی مصنوعات و تکنولوژی تحت را جامع%ه و هس%تند برخوردار مس%تقلی ارزش های از تکنولوژیک%ی مص%نوعات اگرچ%ه

محدود بسیار عمل%ی اختیار دارای آن ه%ا پذیرش برابر در ه%م جامع%ه ام%ا می دهن%د، قرار تأثی%رنیست.

این ب%ه معطوف آداب%ی و قواع%د تکنولوژیک%ی، مص%نوعی به کارگیری در می توان%د جامع%ه. کند هدایت و مدیریت امکان حد تا را آن هنجاری پیامدهای تا کند وضع مصنوع

اطالعات تکنولوژی اخالق وظیفهتکنولوژیکی موجبیت گرایی رهیافت بر مبتنی

دیدگاه این مطاب%ق ک%ه چرا می گیرد، قرار غیرابزاری ارزش های ذی%ل نرم موجبیت گ%رای%ی رهیاف%ت . نیست ارزش از خنثی و رها تکنولوژی

که هس%تند ارزش بار ابزارهای%ی تکنولوژی ه%ا اطالعات، تکنولوژ%ی ب%ه نرم موجبیت گرای%ی رهیاف%ت از . می گیرد کمک آن ها از مع%ین اموری انجام برای جامعه

اخالقی عام گرای%ی مؤی%د می توان را اطالعات تکنولوژ%ی از نرم قرائ%ت بر مبتن%ی اخالق رو، ای%ن ازو اخالقی پیامدهای برابر در جهان شمول%ی و عام اخالق%ی قواع%د دنبال ب%ه ک%ه برشمرد تکنولوژ%ی ب%ه

. است اطالعات تکنولوژی توسعه و رشد از ناشی اجتماعی از استفاده ب%ا فعالیت ه%ا بر تاثی%ر ای%ن تحلی%ل اطالعات، تکنولوژ%ی اخالق وظیف%ه اس%اس، ای%ن بر

برای مقتضی تدابیری ی%ا جهانشمول رهنمودهای معرف%ی و جدی%د و موجود اخالق%ی نظریه هایفع%الیت های بر اطالعات تکنولوژی از ناش%ی اجتماع%ی و اخالق%ی موضوعات و مس%ائل هدای%ت

. است اجتماعی

تکنولوژی اجتماعیتبرساخرهیافت دوم:

ای%ن تلق%ی موجبیت گرایان%ه ک%ه تکنولوژ%ی به طور مس%تقل از جامع%ه تکنولوژ%ی اجتماع%ی ییبرس%اخت گرا می کند. ردبه شدت توسعه می یابد را

بر اس%%اس نظری%%ه »برس%%اخت اجتماع%%ی تکنولوژ%%ی«، ای%%ن گروه های اجتماع%%ی هس%%تند ک%%ه نق%%شتعیین کننده ای در توسع%ه تکنولوژی دارند.

ص%رفا ی%ک نظری%ه فلس%فی نیس%ت%، بلک%ه هم چنی%ن ی%ک روش تحلیل برای برس%اخت اجتماع%ی تکنولوژ%ی ،تبیین فرآیند تولید و توسعه مصنوعات تکنولوژیکی است.

گام ه%ا و اص%ولی را ص%ورتبندی می کن%د ک%ه وقت%ی کس%ی می خواه%د عل%ل موفقیت ه%ا و ناموفقیت های یکتکنولوژی را تحلیل کند، از این گام ها و اصول پیروی می کند.

دبورا جانسون و روایت نوین از اخالق تکنولوژی اطالعات

از اخالق تکنولوژ%ی اطالعات را در چارچوب »حوزه مطالع%ات علم و جانس%ون روای%ت نوی%ن خود اخالق از استاندارد روای%ت نق%د ب%ه مطالعات%ی حوزه ای%ن کم%ک ب%ه و می کن%د مطرح تکنولوژ%ی«

تکنولوژی اطالعات متاثر از آرای جیمز مور می پردازد. س%یستم های تکنولوژیک%ی نوی%ن را به ب%ا اس%تفاده از آموزه های برس%اخت اجتماع%ی تکنولوژ%ی، وی

. معرفی می کند( sociotechnical systems)منزله »سیستم های اجتماعی-تکنیکی« بر ای%ن اس%اس، طراح%ی، تولی%د و توس%عه س%یستم های تکنولوژیک%ی در تعام%ل پیوس%ته ب%ا طی%ف وسیعی

از عوامل اجتماع%ی قرار دارد، آن چنان تولید و توسع%ه تکنولوژی، مجزا و مستقل از جامع%ه نیست و بر یکدیگر تأثیر گذاشته و از یکدیگر متأثر می شوند.

-ب%ه منزل%ه س%یستم های اجتماع%ی نی%ز ب%ه تکنولوژ%ی اطالعات از نظ%ر جانس%ون، مص%نوعات وابس%ته تکنیک%ی از جامع%ه تأثی%ر گرفت%ه و بر آن تأثی%ر می گذارد، و چنی%ن پیش فرض%ی مبنای تعری%ف روای%ت نوین

وی از اخالق تکنولوژی اطالعات قرار می گیرد.

آموزه اول: رد موجبیت گرایی تکنولوژیکی/ تأمل درباب تز هم شکل دهی

:نقد دو مدعای موجبیت گرایی تکنولوژیکی( تکنولوژی به طور مستقل از جامعه توسعه می یابد، و 1( هنگام%ی ک%ه ی%ک تکنولوژ%ی در جامعه ای نفوذ یافت%ه و به کار گرفت%ه می شود، آن گاه ای%ن تکنولوژی، 2

سرشت جامع%ه را تع%ین می بخشد.

رد ادعای اول: توس%ع%ه تکنولوژ%ی برکنار و مجزا از جامع%ه نیس%ت، بلک%ه تولی%د و توس%عه مصنوع%اتتکنولوژیکی توسط طیف وسیعی از عوامل اجتماعی تحت تاثیر قرار می گیرد.

رد ادعای دوم: ع%وامل و نیروهای اجتماع%ی، طراحی، به کارگیری، هدف و توس%عه تکنولوژ%ی را تحتو دوباره ب%ه عقب رانده را تکنولوژ%ی ی%ک ای%ن خص%وص جامع%ه می توان%د و در تأثی%ر قرار می ده%د

پیکربندی نماید و آن را به چیزی بدل سازد که طراحان آن هرگز چنین قصدی نداشته اند.

آموزه دوم: رد تکنولوژی به منزله اشیاء مادی/ تأمل درباب سیستم های

اجتماعی-تکنیکی

یا فیزیک%ی اشیائ%ی ب%ه تکنولوژ%ی ص%رفا گوی%ی ک%ه آن چنان می اندیشن%د »تکنولوژ%ی« درباره مردم مصنوعاتی محض داللت می کند.

تکنولوژی ه%ا از ناکجاآباد پدی%د نمی آین%د، بلک%ه به واس%طه فعالی%ت آگاهان%ه انس%انی خل%ق شده و از طریقنیروهای اجتماعی شکل می گیرند.

برای شناخ%ت ارتباط میان اخالق و تکنولوژ%ی، تص%دیق ای%ن نکت%ه ضروری اس%ت ک%ه تکنولوژ%ی صرفامص%نوعاتی فیزیکی نیس%ت، بلکه مص%نوعاتی جای گرفته در آداب و رسوم اجتماع%ی و ممل%و از مفاهیم

و هنجارهای سیاسی و اجتماعی است.

آموزه سوم:رد تکنولوژی به منزله امری خنثی/ تأمل درباب تکنولوژی

برخوردار از ارزش

وین%ر ب%ه رابط%ه میان تکنولوژ%ی و س%یستم های ب%ا قدرت و ب%ا نفوذ س%یاسی و اجتماع%ی توجه لنگدوناجتماعی تمهیدات از خاص%ی انواع بدون خاص تکنولوژی های ک%ه می کن%د اس%تدالل و کرده

نمی توانند وجود یا کارکرد داشته باشند. اس%تدالل او ای%ن اس%ت ک%ه پذیرش ی%ک تکنولوژ%ی خاص ب%ه مع%نای پذیرش ی%ک ترتی%ب اجتماعی خاص

است. .این ترتیب های خاص اجتماعی، مؤید ارزش بار بودن اشیاء مادی یا مصنوع%ات تکنولوژیکی است

مثال اول( سرگذشت رشد و توسعه اینترنت

،جن%گ س%رد دوران در اول: آموزه پژوه%ش و آزمای%ش برای ،ARPA هدف از تاس%یس موس%سهتایی%د ه%ا دس%تیابی ب%ه روش%ی بود ک%ه بتوان از طری%ق خطوط تلفن%ی، واقع . در کردرا ب%ه ه%م مرتب%ط رایان%ه

ایجاد ،ARPAهدف ی%%ک شبک%%ه اینترنت%%ی نبود و فق%%ط ی%%ک اقدام احتیاط%%ی در مقاب%%ل حمل%%ه احتمال%%ی اد جماهیر شوروی بود.حموشک های اتمی دوربرد ات

شناخت%ه نمی شود، بلک%ه امروزه در تکنولوژیک%ی تایی%د آموزه دوم: اینترن%ت ص%رفا ب%ه عنوان مص%نوع%یآداب و رس%وم اجتماع%ی جای گرفت%ه و مفاهیم%ی مانن%د »رفتار اطالع%ات%ی« ی%ا »رفتار مجازی« را معن%ا

شناخته می شود.اجتماعی-تکنیکی بخشیده است. از این رو به عنوان سیستمی تایی%%د آموزه س%%وم: اینترن%%ت امری خنث%%ی و ره%%ا از ارزش نیس%%ت. ب%%ه عنوان مثال، روش لینک ده%%ی

است.صفحات وب به یکدیگر کامال آکنده از ارزش و جهت دار

مثال دوم( سرگذشت شبکه اجتماعی فیس بوک

را جهت هاروارد، فیس% بوک دانشگاه در دانشجوی%ی خود دوران در زاکربرگ اول: آموزه تایی%د تس%هیل و تقوی%ت فعالیته%ا و تعامالت دانشجوی%ی طراح%ی و اجرا نمود. ام%ا بعده%ا ب%ه عنوان شبکه

رسما شکل نوینی از 2004اجتماع%ی گسترده ای میان سایر مردم جهان گس%ترش داد و در سال رابطه رفاقت در جهان را ارائه نمود.

تایی%د آموزه دوم: کاربران این وبگاه، آن را ص%رفا شیئ%ی مادی یا قطع%ه برنامه ای نرم افزاری تلقیرا آ%ن بلک%ه در ب%ه عنوان س%یستمی نمی کنن%د، اجتماعی شبکه ای قال%ب در و اجتماعی-تکنیک%ی

فضای مجازی می انگارند. است برخوردارارزش ه%ا و هنجارهای س%یاسی و اجتماع%یتایی%د آموزه س%وم: فیس% بوک از بس%یاری

و به هیچ وجه خنثی و رها از ارزش نیست.

) جامعه ) و اطالعات تکنولوژی رابطهبرساخت اجتماعی تکنولوژیچشم انداز از

برساخ ذیل ترهیافت تکنولوژی می گیرد ارزش های اجتماعی قرار .غیرابزاری از آکنده تکنولوژیکی بوده مصنوعاتی نیستند. آن از رها و ارزش ،مثال عنوان تکنولوژیک%ی اینترن%ت ب%ه مص%نوع تاریخی یمردم س%االرضرورتا شواه%د بلک%ه نیس%ت،

اینترن%ت ک%ه میده%د جامعه ای نشان ه%ر و در ممک%ن طور بس%تر ب%ه و شرای%ط ب%ه توج%ه سیاسی، ب%افرهنگ%ی اجتماع%ی تحکی%م آ%ن و برای مص%نوعی عنوان ب%ه میتوان%د عنوان ی%ا اریمردم س%الجامع%ه، به

تحدید برای ی اریمردم سالمص%نوعی توسعه و ابد. رشد

وظیفه اخالق تکنولوژی اطالعات مبتنی بر برساخت اجتماعی تکنولوژی

مبتنی بر برساخت اجتماعی تکنولوژی، تکنولوژی اطالعات و جامعه از ابتدا به ساخت متقابل یکدیگر(. co-construct)یا به هم سازی یکدیگر می پردازند

اامری جدا و مستقل از جامع%ه در نظر گرفته نمی شود بلکه باطالعات تکنولوژی دیدگاه، مطابق این طراحی، در ارتباط%ی تنگاتن%گ ب%ا جامع%هاطالعات و مص%نوعات آ%ن ع%املی%ت اجتماع%ی، تکنولوژ%ی رمحو

.تولید و توسعه می یابند بدی%ن معن%ا ک%ه ای%ن مص%نوعات تکنولوژیک%ی و فعالیت های انس%انی ب%ه شیوه های متفاوت%ی در تعامل بوده

می یابد.و در راستای منحصربه فردی تع%ین ن بر ای%ن اس%اس، وظیف%ه اخالق تکنولوژ%ی اطالعات، افش%ا و آشکار کردن فرض ه%ا، ارزش ه%ا و عالئق

مطرح در طراح%ی، پیاده س%ازی و اس%تفاده از ای%ن تکنولوژ%ی اس%ت و ضرورتا تجوی%ز رهنموده%ا ی%ا تدابیر تأمالتی جهان شمول و مالحظات بررس%ی برای نقادان%ه فرآین%د ای%ن مس%تمر گشودن بلک%ه نیس%ت،

اخالقی است.

اخالق تکنولوژی اطالعات نتیجه گیری: مبتنی بر رهیافت موجبیت گرایی تکنولوژیکی سخت

رهیافت فلسفی موضع اخالقی به تکنولوژی

دیدگاه نماینده در اخالق تکنولوژی

اطالعات

رابطه تکنولوژی و جامعه

وظیفه اخالق تکنولوژی اطالعات

موجبیت گرایی تکنولوژی سخت )به تعبیر ایلول(

تکنولوژی به مثابه امر شر

 

تکنولوژی شر مجسم و مجسمه شر است.

اخالق تکنولوژی برای این گروه مطرح نیست چرا که اخالق، حوزه گزینش و انتخاب خوب و بد و

درست و نادرست اخالقی از یکدیگر است و

هنگامی که کنشی را مظهر شر در نظر

بگیریم، در برابر هرگونه گزینش و انتخابی

ایستاده ایم.

اخالق تکنولوژی اطالعات نتیجه گیری: مبتنی بر رهیافت موجبیت گرایی تکنولوژیکی نرم

رهیافت فلسفی موضع اخالقی به تکنولوژی

دیدگاه نماینده در اخالق تکنولوژی

اطالعات

رابطه تکنولوژی و جامعه وظیفه اخالق تکنولوژی اطالعات

موجبیت گرایی تکنولوژی نرم

)به تعبیر اگبرن(

عام گرایی اخالقی

روایت استاندارد)مبتنی بر دیدگاه

جیمز مور(

سیستم تکنیکی، است ارزش بار ابزاری

که باعث تغییرات اجتماعی شده و

جامعه را دستخوش . می کندتغییر و تحول

اخالق تکنولوژی اطالعات به تجویز رهنمودها یا

تدابیر عام و جهان شمول اخالقی برای هدایت مسائل و موضوعات

اخالقی و اجتماعی ناشی از نفوذ و گسترش این

تکنولوژی در جوامع می پردازد.

اخالق تکنولوژی اطالعات نتیجه گیری: مبتنی بر رهیافت برساخت اجتماعی تکنولوژی

رهیافت فلسفی موضع اخالقی به تکنولوژی

دیدگاه نماینده در اخالق تکنولوژی

اطالعات

رابطه تکنولوژی و جامعه

وظیفه اخالق تکنولوژی اطالعات

برساخت گرایی اجتماعی تکنولوژی

خاص گرایی اخالقی

روایت نوین)مبتنی بر دیدگاه

دبورا جانسون(

سیستم اجتماعی-تکنیکی که در آن

تکنولوژی و جامعه از ابتدا به هم سازی یکدیگر می پردازند.

افشا و آشکارسازی پیوسته پیش فرض ها،

ارزش ها و عالئق مطرح در طراحی، توسعه تکنولوژی اطالعات؛

تجویز رهنمودها یا تدابیر خاص اخالقی با توجه به موقعیت ها و بسترهای

اجتماعی متنوع. 

نیک ورزی و نیک روزی آرزوی با