İskenderun Körfezi'nde Orfoz ve Lagos Kaleleri:Sürdürülebilirlik içinKoruma Alanlarının Tespit Edilmesi

Denizlerimizin yarını için Orfoz ve Lagos’a

bir şans ver…

SinanMAVRUK (PhD)

ÇukurovaÜniversitesi,SuÜrünleri Fakültesi

Fethi BENGİL (PhD)

GirneAmerikanÜniversitesi,Denizcilik Fakültesi

İsmet SAYGU (PhDStd.)

ÇukurovaÜniversitesi,SuÜrünleri Fakültesi

Vahit ALAN (MSc)Sualtı Araştırmaları Derneği;Akdeniz KorumaDerneği

by

Strongholds for Groupers in Iskenderun Bay: Defining Conservation Hotspots for Sustainability

BÖLÜM - I ~ Neden koruma önlemleri almalıyız? ~

Neden Bazı Türleri Korumak Zorundayız?

Komunite Karvramı• Aynı alanda yaşayan farklı türlere ait popülasyonların oluşturduğu birliktir. Ekosistemin canlı öğelerini içerir.• Her bir türün komunite içinde bir görevi, doldurduğu bir boşluk vardır. Buna türün “Ekolojik Nişi” yada

“Fonksiyonu” denir.• Her bir tür komunitedeki fonksiyonuna göre av, avcı gibi roller üstlenir.• Bazı fonksiyonlar rekabet halindeki birden fazla tür tarafından gerçekleştirilir. Bu türlerin

popülasyonlarındaki dalgalanmalar komunite içerisinde bertaraf edilebilir.

• Ekosistemdeki bazı fonksiyonlar ise tek bir tür ya da gruptarafından gerçekleştirilir. Bu türler ekosisteminsürdürülebilirliğinde anahtar rol oynarlar.

• Bu türlere ait popülasyonların çöküşü ya datükenmesi tüm komunitenin dengesini alt üst eder.Yeni bir denge durumuna ulaşmak için son dereceuzun bir süreç gereklidir. Yeni denge durumu aslaeskisinin aynısı değildir.

Orfozlar neden önemlidir?• Kıyısal ekosistemlerin büyük predatör balıklarıdır.• Balıklar, karides ve yengeçler, sübye, kalamar ve

ahtapotlarla beslenirler.• Beslendikleri popülasyonları kontrol eder ve zararlı

bir şekilde artmalarını engellerler.• Fonksiyonlarını devralabilecek az sayıda tür vardır.

Popülasyonları ne durumda?• Ekonomik değerleri son derece yüksektir. Bu

nedenle neredeyse dünyanın her yerinde aşırı avcılıkbaskısı altındadırlar.

• Popülasyonları dünya genelinde hızla azalmaktadır?

Avşar ve ark., 2004-2016

Saatlik avdaki Azalış; 400 gr /yıl

Neden standart önlemler yeterli olmuyor?• Orfozlar “periyodik” seçilim stratejisi takip

eder. İri cüsseli balıklardır. Yavaş büyür ve ilkeşeysel olgunluğa geç ulaşırlar (6-7 yıl).

• “Hermafroditlik” olarak adlandırılan oldukçailginç bir üreme taktikleri vardır. 6-7 yaşlarınaulaşan bireyler, ilk olarak dişi (protojinik)özelliklerine sahip olurlar. 10-13 yaşlarında isecinsiyet değiştirerek erkek özelliklerigöstermeye başlarlar.

• Yeni nesil verme süreleri 10 yıldan fazladır.

JYAŞ

16

10

BÖLÜM - II ~ Bölgemizde yaşayan Orfozlar ~

Groupers-Orfozlar:Garupa – Portekiz, Brezilya

• Sistematik AçılımıOrdo: PerciformesFamily: SerranidaeSub-Family: Epinephelinae

• Etimoloji:Latince; Serra – TestereYunanca; Epinephelos - Bulutlu

Serranidae;o Ilıman ve Tropikal denizlerde yaşarlar.o 75 Cins ve 500’den fazla Tür içerir.o Ülkemiz kıyılarında 10 türü bulunur.o Orfoz, Lagos, Grida, Züber ve Hani

Balıkları gibi adlarla bilinirler.

Orfoz~Epinephelus marginatus~

Yaşam Alanı: Kayalık zeminlerYerel Adları: Orfoz, Aviş, Kaya Lagosuİlk Eşeysel Olgunluk (Dişi)

Boyu : 45-55 cm (>1.5 kg)Yaşı : 5-6 yıl

İkinci Eşeysel Olgunluk (Erkek)Boyu : 80-90 cm (>9 kg)Yaşı : 14-17 yıl

Vücut koyu kahverengi, kuyruğu dışbükey özelliktedir,vücudunda düzensiz ve şekilsiz benekler vardır.

Uluslararası Koruma Statüsü :EN(TehditAltında)

Türkiye’deki Yasal Durumu:Avlanması, toplanması, gemilerde bulundurulması,karaya çıkarılması, nakledilmesi ve satılması 2020yılına kadar YASAKlanmıştır.

Lagos~Epinephelus aeneus~

Yaşam Alanı: Kayalık ve kumlu zeminlerYerel Adları: Lagos, Beyaz Lagos, Afi, Kum Kayasıİlk Eşeysel Olgunluk (Dişi)

Boyu : 50-60 cm (>2 kg)Yaşı : 5-7 yıl

İkinci Eşeysel Olgunluk (Erkek)Boyu : 80-110 cm (>9.5 kg)Yaşı : 10-13 yıl

Vücut haki-açık kahverengi, kuyruğu dışbükey özelliktedir.Yanakta açık renkli 2-3 adet çizgi mevcuttur.

Uluslararası Koruma Statüsü :NT(NeredeyseTehditAltında)

Türkiye’deki Yasal Durumu:Avlanması, toplanması, gemilerde bulundurulması,karaya çıkarılması, nakledilmesi ve satılması 2020yılına kadar YASAKlanmıştır.

Züber~Mycteroperca rubra~

Yaşam Alanı: Kayalık ve kumlu zeminlerYerel Adlar: Züber, İzber, Şeytan, Çakalİlk Eşeysel Olgunluk (Dişi)

Boyu : 27-32 cm (>250 gr)Yaşı : 4-5 yıl

İkinci Eşeysel Olgunluk (Erkek)Boyu : 50-60 cm (>1.5 kg)Yaşı : 9-10 yıl

Alt çene uzun, vücut koyu kahverengi, kuyruğu düzdür. Vücutüzerinde düzensiz beyaz lekeler ve çizgiler mevcuttur.

Uluslararası Koruma Statüsü :LC(AsgariEndişe)

Türkiye’deki Yasal Durumu:Herhangi Bir Sınırlama Yoktur.

Grida~Epinephelus costae~

Yaşam Alanı: Kayalık ve kumlu zeminlerYerel Adları: Grida, İzber, Kınalı İzberİlk Eşeysel Olgunluk (Dişi)

Boyu : 30-35 cm (> 300 gr)Yaşı : 4-5 yıl

İkinci Eşeysel Olgunluk (Erkek)Boyu : 70-90 cm (> 4 kg)Yaşı : 9-16 yıl

22 cm’den küçük bireylerde vücut üzerinde kahverengi çizgilermevcuttur. Büyük bireylerin göğüs yüzgeci hizasında sarımsı birbenek bulunur.

Uluslararası Koruma Statüsü :DD(YetersizVeri)

Türkiye’deki Yasal Durumu:Herhangi Bir Sınırlama Yoktur.

Siyah Orfoz~Epinephelus haifensis~

Derin sularda yaşıyor.Şimdiye kadar körfezde rastlanmadı.

Lagos?~Epinephelus caninus~

Uluslararası Koruma Statüsü :DD(YetersizVeri)

Türkiye’deki Yasal Durumu:Herhangi bir sınırlama yoktur.

Uluslararası Koruma Statüsü :DD(YetersizVeri)

Türkiye’deki Yasal Durumu:Herhangi bir sınırlama yoktur.

Kayıtları Lagos’la karıştırıldığından hakkında çokaz data var.

BÖLÜM - III ~ Strongholds for Groupers ~

İskenderun Körfezi'nde Orfoz ve Lagos Kaleleri:

Sürdürülebilirlik içinKoruma Alanlarının Tespit

Edilmesi

Amaçlar :

ü Sürdürülebilir Orfoz ve Lagos popülasyonlarıiçin kritik öneme sahip alanları tespit etmek.

ü Orfoz ve Lagosların ekosistem için önemi vekorunmasının gerekliliği hakkında farkındalıkyaratmak.

Sorular• Körfezde hangi Orfoz türleri yaşıyor?• Yoğunlukları nedir?• Mevsimsel olarak göç ediyorlar mı?• Nerelerde yaşıyorlar?• Nerelerde yumurtluyorlar?• Larval büyüme sahaları nereleri?

Lagos ve Orfozlar koruma altında olduklarından her bir birey bizler

için çok önemli. Bu nedenle "tahrip edici olmayan" veri toplama yöntemlerini kullanacağız.

Local Ecological Knowledge –Yerel Ekolojik Bilgi Birikimi

Sorular:• Körfezde hangi Orfoz türleri yaşıyor?• Yoğunlukları nedir?• Mevsimsel olarak göç ediyorlar mı?• Nerelerde yaşıyorlar?

ü Profesyonel ve rekreasyonel balıkçılarla görüşmeleryapılacak.

ü Bu görüşmeler için CIESM’in “Tropical Signals”projesinin metodolojisi bölgemiz ve amaçlarımız içinmodifiye edildi.

ü Balıkçılardan alınan bilgiler doğrultusunda dalışgözlemleri yapılacak.

Yumurta ve Larva Taramaları

ü İhtiyoplankton taramaları gerçekleştirilecek.ü Ephinephelin yumurta ve larvaları morfolojik olarak

tanımlanacak.ü Epinephelinlerin tür düzeyindeki teşhisleri genetik

analizlerle gerçekleştirilecek.

Sorular:• Nerelerde yumurtluyorlar?• Larval büyüme sahaları nereleri?

~Proje Kapsamında Yapılan Çalışmalar~ü Web sitemiz ve sosyal medya hesaplarımız yayında;

http://orangerproject.wixsite.com/grouperhttps://www.facebook.com/orangerproject

ü “Yerel Ekolojik Bilgi Birikimi” iş paketi kapsamında Anamur’danIşıklı’ya kadar 10’un üzerinde barınakta faaliyet gösteren 50’ninüzerinde ticari balıkçıyla görüştük.

ü “Farkındalık Yaratılması” iş paketi kapsamında “Yasak ve YasakOlmayan” Serranid’leri tanıtan poster ve broşürler hazırladık.

ü İlk görüşmelerimizin ardından balıkçılardan sonderece olumlu dönütler aldık.

ü Tehdit altındaki Lagos ve Orfozlardan iyihaberler var. Balıkçılara göre her iki türün deİskenderun Körfezi’ndeki popülasyonları gayetiyi durumda.

ü Rekreasyonel balıkçılar Züber popülasyonlarınında gayet iyi durumda olduğunu rapor ediyor.

ü Yaptığımız kontrol dalışları da bu bilgileridoğruluyor. Özellikle körfezin kuzeyindebaktığımız her kovukta Orfoz ve Züberjuvenilleri ile karşılaştık.

~İlk İzlenimlerimiz~

BÖLÜM - IV ~Diğer Araştırmalarımız~Kuzeydoğu Akdeniz’de

Kalın Paraketa ile Lahos Avcılığı

ü Amaç:

Kuzey-doğu Akdeniz’de kalın paraketa ile lagosavcılığında av gücü ve birim çabada yakalanan avdeğerlerinin belirlenmesi.

ü Tahmini Başlangıç: Mart-2017

ü İş Paketleri :

o Lagos Birim Av (CPUE) Değerleri

o Hedef Dışı Av Oranı

o Serbestlik Sonrası Sağ Kalım Oranı

Özbilgin ve ark. 2009

~Hedefler~

PhD. Tez ÇalışmasıOğuzhan DEMİR M.Ü. Su Ürünleri Fakültesi

Doç. Dr. Gökhan GÖKÇE Ç.Ü. Su Ürünleri Fakültesi

Prof. Dr. Hüseyin ÖZBİLGİN M.Ü. Su Ürünleri Fakültesi

Dr. Sinan MAVRUK Ç.Ü. Su Ürünleri Fakültesi

Arş. Gör. İsmet SAYGU Ç.Ü. Su Ürünleri Fakültesi

~Proje Ekibi~

~İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER~

rangER

http://orangerproject.wixsite.com/grouperhttp://www.rufford.org/projects/sinan_mavrukhttps://www.facebook.com/orangerproject/