คัดย่อแนวเชื่อมต่อระบบนิเวศในประเทศไทย

1á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â

แนวเชอมตอระบบนเวศในประเทศไทยแนวเชอมตอระบบนเวศในประเทศไทยEcological Corridor in ThailandEcological Corridor in Thailand

สถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองสถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง

สานกอทยานแหงชาตสานกอทยานแหงชาตกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช

2 á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â

พมพครงท 1 พมพครงท 1 พทธศกราช 2557พทธศกราช 2557

ISBN 978-616-316-163-5ISBN 978-616-316-163-5จานวน 1,000 เลมจานวน 1,000 เลม

¼ÙŒàÃÕÂºàÃÕÂ§¼ÙŒàÃÕÂºàÃÕÂ§ทรงธรรม สขสวางทรงธรรม สขสวางธรรมนญ เตมไชยธรรมนญ เตมไชย

¾ÔÊÙ¨¹�ÍÑ¡ÉÃ/¢ŒÍÁÙÅ¾ÔÊÙ¨¹�ÍÑ¡ÉÃ/¢ŒÍÁÙÅหทยรตน นกล มยร แสงสวาง ประทมพร ธรรมลงกา บรวฒน ราชปกษหทยรตน นกล มยร แสงสวาง ประทมพร ธรรมลงกา บรวฒน ราชปกษดารงศกด เฮงสวาง พทกพงษ จนทรด ออมฤทย อปละดารงศกด เฮงสวาง พทกพงษ จนทรด ออมฤทย อปละเบญจมาพร ตะวงษ ปยธดา สองแคว สนต ตนจารส เบญจมาพร ตะวงษ ปยธดา สองแคว สนต ตนจารส

á¼¹·Õè»ÃÐ¡Íºá¼¹·Õè»ÃÐ¡Íºพนธทพา ใจแกวพนธทพา ใจแกว

ÀÒ¾»ÃÐ¡ÍºÀÒ¾»ÃÐ¡Íºทรงธรรม สขสวาง ธรรมนญ เตมไชย ทรงธรรม สขสวาง ธรรมนญ เตมไชย ตฤณ ศกดมงกร เจาหนาทอทยานแหงชาตทเกยวของตฤณ ศกดมงกร เจาหนาทอทยานแหงชาตทเกยวของ

แนวเชอมตอระบบนเวศในประเทศไทยแนวเชอมตอระบบนเวศในประเทศไทย

2 á¹Çàª×èÍÁμ‹Í·Ò§ÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â

พมพทพมพท โรงพมพดอกเบย จากด โรงพมพดอกเบย จากด 1032/203-208 ซ.รวมศรมตร ถนนพหลโยธน 1032/203-208 ซ.รวมศรมตร ถนนพหลโยธน แขวงจอมพล เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900 แขวงจอมพล เขตจตจกร กรงเทพมหานคร 10900


3á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â 3á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â

ภาพโดย : เขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤภาพโดย : เขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤ าไนาไน

4 á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â4 á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â

¤íÒ¹íÒ


ในปจจบนพบวาพนทคมครองของประเทศไทยทไดประกาศเปนพนทคมครองแหงชาตในรปแบบของพนทของอทยานแหงชาตและเขตรกษาพนธสตวปา และยงพบอกวา

พนทคมครองทางบกเกอบทกพนททาใหมการบกรกเพอตงถนฐานและทาการเกษตร ทาใหมการแตกกระจายเปนหยอมปาไมตดตอเปนผนเดยวกน ดงนนการแกไขปญหาพนทคมครองทถกแบงแยกนน จาเปนตองหาวธสรางแนวเชอมตอ (corridor) เพอใหสตวปาและพชปาสามารถเคลอนยายไปมาระหวางกนได สนบสนนใหเกดสมดลของระบบนเวศ และสามารถเสรมสรางความเขมแขงของความหลากหลายทางชวภาพของพนทคมครองมากขน นอกจากนผลจากการวจยทวโลกพบวาการอนรกษพนทคมครองทมขนาดเลกเกนไปไมเปนสงด เพราะจะทาใหเกดการผสมพนธในหมเครอญาต (Inbreeding) ของพชและสตวในพนท ทาใหสงมชวตเหลานมพนธกรรมออนแอลง และอาจสญพนธไดในอนาคต นาไปสการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพได นอกจากนการทมผนปาขนาดใหญซงมระบบนเวศทหลากหลายและตอเนองสมบรณจะสามารถอนรกษความหลากหลายทางชวภาพไดอยางมประสทธภาพ แตถาพนทสวนใดสวนหนงทอยใกลเคยงกนกบระบบนเวศพนทคมครองถกรบกวนหรอถกทาลายจะมผลกระทบตอเนองถงระบบนเวศของพนทคมครองนนอยางหลกเลยงไมไดดวย ดงนน ความพยายามในการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพในพนทคมครอง โดยนกวชาการของสถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดมองภาพรวมของแผนกลยทธในการปองกนพนทคมครองทเหลออยในอนาคต โดยการจดการอนรกษพนทเชงระบบนเวศ (Ecosystem Management) ซงเปนการอนรกษผนปาขนาดใหญและผนปาขนาดเลกทถกตดขาดโดยถนนหรอถกบกรกทาลายในชวงกอนหนาน ซงอยหางกนกบพนทคมครองหลก (Core Area) ไมมากนก

5á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â 5á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â 5á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â

แตปจจบนถกแบงแยกและอยหางกนกจาเปนทจะตองหาวธการสรางแนวเชอมตอเพอใหสตวปาและพนธพชมการแลกเปลยนพนธกรรมระหวางกนใหได เมอพนทคมครองดงกลาวมความหลากหลายทางชวภาพทสมบรณและมนคง (Integrity) จะสงผลทดตอการดารงชวตของประชาชนรอบผนปาทเปนพนทคมครองและสงผลดตอเศรษฐกจของประเทศโดยรวม ดงนน แนวความคดในการเชอมตอระบบนเวศ (Ecological Corridor) จงเปนประเดนทถกหยบยกขนมาพจารณา เพราะเหนวาเปนหนทางหนงทจะชวยใหระบบนเวศของพนทคมครองทกระจดกระจายอยในกลมปาตางๆทวประเทศกลบคนสความอดมสมบรณและคงไวซงนเวศบรการ (Ecosystem Service) ทด รวมทงยงเปนวธการแกไขปญหาตางๆ ดงกลาวขางตนได โดยทางสถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง กรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช ไดใหความสาคญในการศกษาเกยวกบหนทางในการเชอมตอระบบนเวศของพนทคมครองมาเปนเวลาหลายป และยงคงดาเนนการสนบสนนใหแนวความคดเหลานเปนจรงขนมาโดยอาศยกลไกตางๆ ของการจดการเชงระบบนเวศเขามาเปนเครองมอในการจดการพนทคมครองและใชเปนแนวคดพนฐานทสาคญอกประการหนงทจะผลกดนใหเกดการจดทาแนวเชอมตอทางนเวศวทยาของกลมปาในประเทศไทยใหประสบความสาเรจใหได ดงนน เอกสารเลมนจงไดเรยบเรยงจากงานวจยของสถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทค มครองรวมทงไดหาขอมลจากคมอและประสบการณเกยวกบการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศในตางประเทศ รวมทงงานศกษาอนๆ ทไดดาเนนการในประเทศไทย โดยคาดหวงวาจะไดชวยเผยแพรแนวความคดการเชอมตอระบบนเวศนใหแพรหลายและเปนทเขาใจ รวมทงไดรบความสนบสนนจากทกภาคสวนทเกยวของกบการจดการพนทคมครองของประเทศไทยตอไป


สารบญสารบญบทนา 8การจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ : ประสบการณจากประเทศอนภมภาคลมนาโขง (GMS - BCI) 12

ความรเบองตนเกยวกบแนวเชอมตอระบบนเวศ 16

ความหมายและความสาคญ 16

การแตกกระจายของผนปา 19

กระบวนการเกดการแตกกระจายของผนปา 21

ความสาคญและรปแบบการจดสรางแนวเชอมตอ 22

งานวจยทเกยวของกบการสรางแนวเชอมตอ 27

แนวทางการจดการแนวเชอมตอระบบนเวศ 30

แนวคดการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศในประเทศไทย 30

เปาหมายของการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ 32

การจดทาแนวเชอมตอสาหรบสตวปา 34

การออกแบบแนวเชอมตอสตวปา 36

รปแบบและแนวทางการจดการแนวเชอมตอระบบนเวศตอปจจยดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง 38

ยทธศาสตรการวางแผนจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศและการอนรกษเชงบรณาการ 46

ยทธศาสตรการวางแผนการจดทายทธศาสตรแนวเชอมตอ 46

วธการแกไขผลกระทบจากปจจยภายนอกในพนทแนวเชอมตอ 48

ขอจากดในการวางแผนยทธศาสตร การจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ 49

การวางแผนเชงพนทในการจดการพนทคมครองเชงระบบนเวศ 53

หลกการปองกนพนทหลกของถนอาศยตามธรรมชาตของสตวปา 53

หลกการใหความสาคญกบการอนรกษเปนลาดบแรกสด 53

หลกความเชอมโยงของการอนรกษและการฟนฟแบบเชงระบบนเวศ 53

หลกการจดการเชงระบบนเวศระหวางพนทอนรกษและบรเวณโดยรอบ 54

หลกการพจารณาจดทาแนวเชอมตอทมความสาคญทสด 55

ขนาดของแนวเชอมตอทสามารถคงไวของกระบวนการทางนเวศวทยา 57

ระดบความสาคญของแนวเชอมตอกบถนทอยอาศย 57

ระดบของภยคกคามทมผลตอชนดพนธหรอนเวศวทยาของพชและสตวในพนททจะจดทาแนวเชอมตอ 58

ชนดสตวปาเปาหมายทไดประโยชนจากแนวเชอมตอ 58

ความสามารถของแนวเชอมตอในการอานวยประโยชนทางนเวศวทยาและสงแวดลอม 59


กลมปาของประเทศไทยกบแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปา 60

กลมปาลมนาปาย – สาละวน 63

กลมปาศรลานนา - ขนตาล 69

กลมปาดอยภคา - แมยม 78

กลมแมปง - อมกอย 83

กลมปาภเมยง - ภทอง 87

กลมปาภเขยว - นาหนาว 94

กลมปาภพาน 100

กลมปาพนมดงรก - ผาแตม 104

กลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ 108

กลมปาตะวนออก หรอปารอยตอ 5 จงหวด 114

กลมปาตะวนตก 120

กลมปาแกงกระจาน 128

กลมปาชมพร 134

กลมปาคลองแสง - เขาสก 139

กลมปาเขาหลวง 145

กลมปาเขาบรรทด 150

กลมปาฮาลา - บาลา 155

หมเกาะอางทอง อาวไทย 159

หมเกาะทะเลตะวนออก 161

หมเกาะทะเลอนดามน 163

แนวเชอมตอระบบนเวศระหวางกลมปา 165

พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศ (Transboundary Protected Area) 169

กรณศกษาแนวเชอมตอระบบนเวศ เพอใชในการวางแผนการใชประโยชนทดนและการอนรกษ 184

การศกษาความหลากหลายทางชวภาพของปาไมและสตวปาบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศของกลมปาแกงกระจาน 185

โครงการการประเมนสถานภาพสตวปาและถนอาศยในพนทแนวเชอมตอปาเทอกเขาตะนาวศร 193

โครงการทางเชอมผนปามรดกโลกบนทางหลวงหมายเลข 304 สาย อ.กบนทรบร – ปกธงชย 196

การศกษาความหลากหลายทางชวภาพของปาไมและสตวปาบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศ

ระหวางเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไนและอทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวง 199

เอกสารและสงอางอง 208


1.1 º·¹íÒ

การจดการพนทคมครองมความสาคญยงตอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ผลการศกษาวจยหลายเรองแสดงใหเหนวา พนทคมครองขนาดใหญสามารถอนรกษความหลากหลายทางชวภาพไดอยางมประสทธภาพมากกวาพนทคมครองขนาดเลก (Harris, 1984) เพราะพนทคมครองขนาดใหญมแนวโนมในการรองรบจานวนชนดและปรมาณของสตวปาไดมากขน รวมทงสงมชวตบางชนดจะไมสามารถอยรอดไดถาอาศยอยในพนทคมครองขนาดเลกและพนทนนแยกตวอยางโดดเดยวเนองจากปจจบนพนทคมครองของประเทศไทยตง

อยกระจดกระจายทวประเทศและหลายแหงแยกพนทอยางโดดเดยวไมตอเนองกบปาผนใหญ การอนรกษพนทคมครองเหลานใหมประสทธภาพสงและสามารถรองรบความหลากหลายทางชวภาพไดมากขน จงจาเปนตองมการจดการพนทคมครองในเชงระบบนเวศในพนทขนาดใหญ เนองจากประเทศไทยตงอยในเขตภมศาสตรทมความสาคญเชงภมศาสตรตอสตวปาและพชพรรณ

ยงผลใหเกดความหลากหลายของถนทอยอาศยของสงมชวตหลากหลายรปแบบ แตจากสถานการณดานปาไมของประเทศไทยในอดตทลดลงอยางตอเนองโดยมสาเหตมาจากนโยบายการพฒนาดานเศรษฐกจและสงคม และความตองการทดนของราษฎร ไดสงผลใหพนทปาไมถกตดขาดกลายเปนหยอมปาทแยกสวนกน (Habitat fragmentation) และมขนาดเลกลง (ภาพท 1 และภาพท 2) ทตงบานเรอนและสงกอสรางอนๆ กลายเปนสงแปลกปลอมเขามากดขวางเสนทางการเดนตามธรรมชาตของสตวปาสงผลตอสตวปาบางชนดทไมสามารถขามผานพนทหากนและผสมพนธ ซงในทางนเวศวทยาจะทาใหสดสวนความสมบรณของปจจยการดารงชพของสตวปา เกดการตดขาดของประชากรสตวปาเดมออกเปนประชากรยอยๆ (Metapopulation) และไมมการแลกเปลยนหรอการไหลผานของยน (Gene flow) เกดขน สงผลตอความหลากหลายทางพนธกรรมใหลดลง ทาใหประชากรยอยในแตกลมงายตอการถกทาลายใหหมดไปในอนาคต ในขณะทสตวปาบางชนดทสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการหากนใหเขากบการเปลยนแปลงของพนท เชน ชางปา สามารถปรบตวเองใหคนเคยกบการหากน

º·¹íÒ


ในพนทเกษตรกรรม เรยนรวธขามถนนและสงกดขวาง จงสามารถหากนและขามไปมาระหวางหยอมพนทปาทถกตดขาดออกจากกนไปแลวได แตสงทตามมาคอพชผลทางการเกษตรกลายเปนอาหารของสตวปาบางชนด ซงมกทาใหเกดปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตวปาอยเสมอ ยงความเสยหายตอพชผลทางการเกษตร ชวต และทรพยสนของราษฎร โดยมแนวโนมความรนแรงเพมขนทกปนอกจากนยงมรายงานการเสยชวตของสตวปาทพยายามขามผานสงกอสรางของมนษย เชน ถนน ทาใหเกดการสญเสยทรพยากรสตวปา กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชไดจดพนทค มครองในประเทศไทยออกเปน 20 กลมปา โดยใชหลกเกณฑพนฐานตางๆ เชน ลกษณะภมประเทศ สภาพปา ลมนา การกระจายของพนธ พช พนธ สตว โดยเฉพาะสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญมการจดการพนทค มครองภายในกลมปาอยางบรณาการ เพอมงใหเกดการจดการเชงระบบนเวศ ใหเกดผนปาขนาดใหญทสามารถอนรกษความหลากหลายทางชวภาพไดอยางมประสทธภาพ แตกยงพบวากลมปาทางบกเกอบทกกล มยงมการแตกกระจายเปนหยอมปาไมตดตอเปนผนเดยวกน ซงสวนหนงเปนผลจากการพฒนาดานสาธารณปโภค หรอการทาการเกษตร การแกไขปญหาพนทปาทถกแบงแยกนน จาเปนตองหาวธสรางแนวเชอมตอความหลากหลายทางชวภาพ (Biodiversity Corridor) เพอใหสตวปาและพชปาสามารถแลกเปลยนพนธกรรมระหวางระบบนเวศทอยหางกน และสนบสนนใหเกดความหลากหลายทางชวภาพและสมดลของระบบนเวศมากขน นอกจากนยงสอดคลองกบโปรแกรมงานพนทค มครองตามอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพทประเทศไทยเปนภาคสมาชก

และตอบสนองตอเปาหมายการลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ. 2010 ทไดรบการรบรองในการประชมสดยอดวาดวยการพฒนาอยางยงยนทสาธารณรฐแอฟรกาใต ในป ค.ศ. 2002 การจดการพนทใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศหรอ Ecological corridor area เปนแนวความคดหนงในกระบวนการจดการกลมปาในเชงระบบนเวศมการเชอมตอกน มเปาหมายหลกเพอชวยใหกระบวนการทางระบบนเวศปาไมมความสมบรณ สงเสรมใหมการแพรกระจายพนธ ของสตวปาและพชพรรณทเปนอาหารสตวปามโอกาสแพรพนธผานไปยงพนทปาทหางไกล การเกดปญหาการขามผานไปมาของสตวปาและปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตวปา ตามทไดกลาวมาแลวขางตน ทาใหพนทปาบางสวน

เปนชวภมศาสตรแบบเกาะ (Island Biogeography)ทสงผลใหจานวนชนดพนธในพนทนนลดจานวนลงและแนวความคดเพอแกไขปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตวปา (Wildlife - Human conflict)ไดสนบสนนใหแนวความคดในการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ (Ecological Corridor หรอ WildlifeCorridor) มบทบาทสาคญในการรกษาความเชอมโยงทางธรรมชาตของระบบนเวศ เออใหกลมประชากรสตวปาสามารถเคลอนยายกระจายพนธ เกดการถายเททางพนธกรรม ลดการผสมเลอดชดในหมเครอญาต (Inbreeding) สรางความมนคงแขงแรงใหสงคมสตวปาโดยรวม และทสาคญคอมสวนในการลดปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตวปาใหเบาบางลง แตทงนตองดาเนนการภายใตการวางแผนการจดการทรดกมรอบคอบ ภายใตฐานขอมลทางวชาการและความเหมาะสมทางเศรษฐกจและสงคมของพนทนนๆ ดวย


ภาพท 1 พนทปาไมทเหลอในป พ.ศ. 2551 กระจายเปนหยอมปา ซงเกดจากการเปลยนแปลงการใชประโยชนทดนอนๆ เชน การเกษตรกรรม และการตดเสนทางคมนาคมผานพนทปาไม

ทมา : ขอมลพนทปาไมจากระบบสารสนเทศภมศาสตร กรมปาไม


ภาพท 2 ภาพถายสผสมของดาวเทยม Landsat แสดงความเปลยนแปลงของพนทปาบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศของพนท อทยานแหงชาตเขาชะเมา - เขาวง และเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน พนทสแดงคอพนทปาไม สเหลองและสฟา เปนพนทเกษตรกรรมและทอยอาศย ความเปลยนแปลงในลกษณะนเกดขนทวประเทศไทย มผลใหผนปาถกแบงแยกออก เปนหยอมปาทมขนาดเลกลง

ทมา : ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดเพชรบร (2556)

พ.ศ. 2516 พ.ศ. 2519

พ.ศ. 2543 พ.ศ. 2544


1.2 ¡ÒÃ¨Ñ´·íÒá¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈ :

»ÃÐÊº¡ÒÃ³�¨Ò¡»ÃÐà·ÈÍ¹ØÀÙÁÔÀÒ¤ÅØ‹Á¹íéÒâ¢§ (GMS - BCI)

พนทปาในแถบภมภาคลมนาโขง (ไทย เมยนมารลาว กมพชา เวยดนาม และจนตอนใต) หรอทเรยกกนในชอสากลวา Greater Mekong Subregion (GMS) เปนแหลงทอยอาศยของคนในพนททมความหลากหลายทางชวภาพสง และมการบรการทางระบบนเวศ (ecosystem services) ถงแมวาในหลายพนทจะมการประกาศใหเปนเขตพนทอนรกษเปนจานวนมาก แตพนทอนรกษและระบบนเวศเหลานยงมการแยกสวน แตกออกเปนหยอมปา ซงสงผลตอความเสยงในการดารงอยอยางยงยนของระบบนเวศ การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพดวยการสรางแนวเชอมตอ (The BiodiversityConservation Corridors) จงเปนแนวทางในการเชอมระบบนเวศทแยกสวนกนเขาไวดวยกน เพอคงสภาพทอยอาศยสาหรบการเคลอนยายชนดพนธ (species movement) และคงไวซงจานวนประชากร เพอเพมศกยภาพและคงไวซงการบรการทางนเวศและสงเสรมและสนบสนนใหชมชนทองถนมความเปนอยทดไปพรอมๆ กบการอนรกษและการใชประโยชนจากแหลงทรพยากรอยางยงยน แนวเชอมตอระบบนเวศอาจเปนเกราะปองกนและสรางความสมดลในการขยายตวทางเศรษฐกจในกลมประเทศภมภาคลมนาโขง (GMS) ทมความหลากหลายทางชวภาพและเปนแหลงทรพยากรทางธรรมชาตทเออตอการพฒนาของประเทศ คอ เปนแหลงพลงงานเชอเพลงทเออตอการพฒนาประเทศ ทงนความเปนอยทดไมไดหมายถงการ

เพมขนของผลตภณฑมวลรวมประเทศ (Gross Domestic Product: GDP) เพยงอยางเดยวเทานน แตความเปนอยทดของประชากรไดหมายรวมถงการมบรการทางระบบนเวศทดดวย แนวเชอมตอระบบนเวศมสวนทาใหเกดการพฒนาทางสงคมและเศรษฐกจ โดยการสงเสรมการใชประโยชนทรพยากรธรรมชาตอยางยงยน เพอความยงยนของคนในพนทและประชากรอกหลายลานคนในพนททตองพงพาแหลงทรพยากรพนฐานเพอการดารงชวต นอกจากนการสรางแนวเชอมตอระบบนเวศยงเปนการสรางโอกาสทางเศรษฐกจการทองเทยวเชงนเวศและเชงวฒนธรรมอกทางหนง รฐบาลในกลมประเทศอนภมภาคลมนาโขง ทไดรบการสนบสนนจากธนาคารเพอการพฒนาแหงเอเชย (The Asian Development Bank : ADB) และกลมองคกรเอกชน (Non Government Organizations : NGOs) ไดทาการจาแนกพนททมความสาคญในดานความหลากหลายทางชวภาพและเหนควรใหมการสรางแนวเชอมตอระบบนเวศ โดยมพนทนารอง 5 ประเทศ ไดแก ไทย เมยนมาร ลาว กมพชา เวยดนามและจนตอนใต (ยนนาน) ซงอยบนพนฐาน 6 หลกเกณฑ คอ เปนพนททมเศรษฐกจรวมอย ในกล มประเทศ GMS หรอไดรบอทธพลจากกลมประเทศดงกลาว ลดระบบนเวศทเปนลกษณะแบบหยอมปาดวยการเชอมตอพนทอนรกษตงแต 2 พนทขนไป เปนพนททมความสาคญทางดานความ หลากหลายทางชวภาพ


เป นพนททมอตราการเกดและความยากจนสง (มการเพมขนของประชากร) เปนพนทธรรมชาตระหวางพรมแดน มสถาบน/องคกร (ทงทเปนของรฐบาลและไม ใช ของรฐบาล ) ทมขดความสามารถขนพนฐานในการทาโครงการตงแต 1 โครงการหรอมากกวาใหบรรลผลสาเรจได

ในโครงการดงกลาว พนทนารองในประเทศกมพชา คอ The Cardamom and Elephant Mountains เปนพนทชายฝงทางตะวนตกเฉยงใต ในจงหวด Koh Kong โดยมเปาหมายเพอเชอมเขตพนทปาอนรกษ (protected forest) กบพนทเขตรกษาพนธสตวปา (wildlife sanctuary) ทาแนวเชอมตอในเขตพนทชายฝงหรอปาชายเลน รวมถงมการใชประโยชนในพนทแนวเชอมตออยางยงยน พนทนารองในประเทศจนตอนใต (ยนนาน) คอสบสองปนนา (Xishuangbanna) เปนพนทปาฝนเขตรอน ซงมพนทตดกบประเทศลาวพนทดงกลาวเปนพนททสรางแนวเชอมตอในพนทยอย 9 พนท พนทนารองในประเทศลาว มการพฒนารปแบบการใชประโยชนแนวเชอมตอในพนทอนรกษความหลากหลายทางชวภาพแหงชาต (National Biodiversity Conservation Area : NBCA) ระหวางแขวงจาปาศกด แขวงอตปอ และ แขวงเซกองพนทนารองในประเทศเวยดนาม เปนพนททอยในจงหวดกวงนา (Quang Nam) ตงอยบรเวณสวนกลางของประเทศ โดยมงการแกไขปญหาพนททมความเสยงตอการสญเสยปาเปนลาดบแรก และทาการ

เชอมตอพนทปา 3 แหลง คอ ฮอกลน (Ngoc Linh) ซองทาน (Song Thanh) และ บานา (Ba Na)และพนทอนรกษความหลากหลายทางชวภาพแหงชาตเซซบ (Xe Sap) ของประเทศลาว สาหรบพนทนารองในประเทศไทย คอ พนทแนวเชอมตอผนปาตามแนวเทอกเขาตะนาวศร ทางภาคตะวนตกของประเทศไทย เปนแนวเชอมตอผนปาตะวนตกกบผนปาแกงกระจาน มการสรางแนวเชอมตอระบบนเวศระหวาง 2 พนทปา ดวยการรวมพนทอนรกษ 19 แหง จงเปนพนททมความสาคญอกแหงหนงในแถบภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต ประสบการณจากประเทศอนภมภาคลมนาโขง ดงกลาว ใหขอสรปถงวธการทจะนาไปสการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศไว 5 ประการทนาสนใจ คอ ม งส การอนรกษความหลากหลายทางชวภาพของระบบนเวศในระดบภมภาพ (landscape)และระดบภมภาค (regional scale) ใหความสาคญกบการรกษาหรอเพมศกยภาพการเชอมตอของระบบนเวศ ตงแตเรมแรกกระทงการจดหาแนวทางการสรางแนวเชอมตอระบบนเวศ เพมแนวกนชนในพนทวกฤตท ได รบผลกระทบจากกจกรรมภายนอก ฟนฟระบบนเวศทถกทาลายดวยวธการท เหมาะสม สรางความสมดลในการสงเสรมการใชประโยชนทดนและวตถประสงคในการรกษาความหลากหลายทางชวภาพ โดยเฉพาะการเพมมลคาความหลากหลายทางชวภาพในพนทขนาดยอม


ภาพท 3 พนทนารองในกลมประเทศอนภมภาคลมนาโขง

ทมา : Asian Development Bank (2005)


ภาพท 4 พนทนารองโครงการสรางแนวเชอมตอระบบนเวศในประเทศไทยพนทแนวเชอมตอผนปาตามแนวเทอกเขาตะนาวศร ทางภาคตะวนตกของประเทศไทย เปนแนวเชอมตอผนปาตะวนตกกบผนปาแกงกระจาน

ทมา : สมาคมอนรกษสตวปา (ไมปรากฏป)


¤ÇÒÁÃÙŒàº×éÍ§μŒ¹à¡ÕèÂÇ¡Ñºá¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈ

2.1 ¤ÇÒÁËÁÒÂáÅÐ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞ

แมวาคาวา “ทางเชอมตอหรอแนวเชอมตอ (corridor)” จะมการใชกนอยางมากในหลากหลายสาขาวชา แตนกวจยทางดานการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพทมผลงานตพมพในวารสารวจยระดบนานาชาตโดยสวนใหญไดใหคาจากดความของคาวา “ทางเชอม” ทคอนขางใกลเคยงกน ตวอยางเชน Corridor: “narrow strips of land which differ from the matrix on either side or maybe isolated strips, but are usually attached to a patch of somewhat similar vegetation” (Forman & Gordon, 1986) Corridor: “a linear landscape element that provides for movement between habitat patches, but not necessarily reproduction. Thus, not all life history requirements of a species may be met in a corridor” (Rosen-berg et al. 1997).

Corridor: “a swath of land that is best expected to serve movement needs of an individual species after the remaining matrix has been converted to other uses” (Beier et al. 2005). จากคาจากดความดงกลาว ในบทความนจงขอใหคาจากดความของคาวาทางเชอมตอไววา “ทางเชอมตอ หมายถง พนทขนาดเลกโดยมากมกมรปรางเปนแถบยาวชวยทาหนาทตอบสนองความตองการของชนดเฉพาะนนๆ ทต องการเคลอนทระหวางหยอมปาทแตกตางกนได โดยแนวเชอมตอมกมพชพรรณใกลเคยงกบถนทอาศยหลกทอย ใกลเคยง” เหนไดว าคาจากดความดงกลาวนไดเนนยาถงความสาคญของความสามารถในการเคลอนทของชนดพนธ จากหยอมถนทอาศยแหงหนงผานแนวเชอมตอไปยงหยอมถนทอาศยทอย ไกลออกไป โดยแนวเชอมตอนอาจเปนทตองการของชนดพนธเฉพาะในบางชวงเวลาหนงหรอทกชวงเวลาของวงจรชวต ขณะทความหมายของคาวา “ถนทอาศย (habitat)หมายถงบรเวณพนททมความเหมาะสมทงในแงของการสนบสนนปจจยพนฐานตางๆ ในการดารงชวต


เชน แหลงอาหาร แหลงหลบภย แหลงนาและอยในสภาพแวดลอมทเอออานวยใหชนดพนธสามารถอยรอดจากการตายและสบพนธออกลกหลานตอไปได” ดงนน แนวเชอมตอระบบนเวศ หรอ Ecologicalcorridor จงหมายถง เสนทางสาหรบการเคลอนยายทของชนดพนธ โดยเฉพาะสตวปา และระบบนเวศอนๆ ระหวางพนทหนงไปยงอกพนทหนงเพอสรางความเชอมโยงตอกน ซงการเชอมโยงดงกลาวจะประกอบดวย 4 องคประกอบหลก (ภาพท 5) คอ เขตพนทอนรกษซงมความอดมสมบรณ (core areas) แนวเชอมตอผนปาแบบหยอม (stepping stones) พนทกนชน (buffer zones) พนทการใชประโยชนอยางยงยน (sustain able use areas)

นอกจากน Tischendorf & Fahrig (2000, อางโดย ทรงธรรม และคณะ, 2554) ไดอธบายความหมายของคาวา landscape connectivityไว ว า “คอความสามารถของพนททสามารถสงเสรมหรอขดขวางการเคลอนทของสงมชวตทผานไปมาระหวางหยอมปาทเหมาะสมตอการเปนถนทอาศยและการสบตอพนธ” สตวปาในเขตรอนเชน ประเทศไทย โดยมากมกเปนสตวปาทมความตองการปจจยในการดารงชวตทคอนขางเฉพาะเจาะจง (specialist) และมกไมสามารถปรบตวใหเขากบสงแวดลอมทถกเปลยนแปลงไปเพอกจกรรมของมนษย สตวปาเหลานมการตอบสนองตอการเลอกใชถนทอาศยแตกตางกนไปตามระดบความเหมาะสมของถนทอาศยนนๆ เนองจากมสตวปาตางตวและ/หรอตางชนดกนจะมระดบความทนทาน (amplitude of tolerance)ทไมเทากน หรออาจกลาวอกนยหนงไดวาการเปลยนแปลงของถนทอาศยของสตวปามอทธพลอยางยงตอการรบรของสตวปาและความทนทานทไมเทากนของสตวปาแตละชนด สงผลทาใหความสามารถในการเคลอนทไปตามหยอมปาทเหลออยนนไมเทากนในแตละชนดบางชนดมการปรบตวไดดกบสภาพแวดลอมใหมทเปลยนไปจากเดม ทาใหมความสามารถในการเสาะหาหยอมปาทมความอดมสมบรณกวาไดไมยากนก ขณะทสตวปาอกหลายชนด โดยเฉพาะชนดทมสถานภาพถกคกคามสวนใหญมกพบวาดอยความสามารถ หรอไมมความสามารถในการปรบตวใหเขากบถนทอยอาศยทเปลยนสภาพไปจากเดมได ทาใหสตวปาเหลานนไมสามารถเดนทางผานพนทขางเคยงทมกจกรรมของมนษยรบกวนอยางรนแรงและตอเนองได ในกรณนพบวาการรกษาไวซงรปแบบการกระจาย

ภาพท 5 แนวเชอมตอระบบนเวศในรปแบบตางๆ

ทมา : ดดแปลงจาก Sicirec Group (http://www.sicirec.org)


ของหยอมปา รวมถงการจดเรยงตวของหยอมปา มผลกระทบโดยตรงตอระดบของความสามารถในการเชอมตอกนของภมภาพโดยรวม การจดการพนทใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศหรอ Ecological corridor area เปนแนวความคดหนงทตองการใหกระบวนการจดการกลมปาในเชงนเวศมการเชอมตอกน มเปาหมายหลกเพอชวยใหกระบวนการทางระบบนเวศปาไมมความสมบรณ สงเสรมใหมการแพรกระจายพนธของสตวปาและพชพรรณ ทเปนอาหารสตวปามโอกาสแพรพนธผานไปยงพนทปาทหางไกลออกไป ตวอยางทใกลตวมากทสดสาหรบนยามของคาวา “แนวเชอมตอระบบนเวศ” เชน เสนทางของกงกานสาขาตนไมทกระรอกใชวงจากบรเวณหนงผานไปหากนยงอกบรเวณหนง หรอหากจะกวางไกลไปอกในระดบทวป เชน เสนทางทนกอพยพหนความหนาวเยนจากซกโลกเหนอลงมายงซกโลกใตและอพยพกลบเมออณหภมสงขน โดยแวะพกและหากนในจดตางๆ ตามเสนทาง เปนตน แนวความคดเรองการใชแนวเชอมตอเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ ไดถกออกแบบขนมาเพอเชอมตอระหวางพนททมความหลากหลายทางชวภาพในแตละระบบนเวศ รวมถงลดการสญเสยความสมพนธของหนาทและการบรการของระบบนเวศทจะสงผลกระทบตอการทาเกษตรกรรมในพนท ซงผลลพธทไดจากการดาเนนการตามแนวความคดน คอ

ปรบปรงแนวเชอมตอถนทอยอาศยของชนด พนธ และหนาทในระบบนเวศเพอการรกษา ความหลากหลายทางชวภาพ โดยใชแนวเชอม ตอระบบนเวศเพอการปกปองพนทอนรกษให เชอมโยงเปนเครอขาย เพมความอดมสมบรณในพนทชายขอบ

ของพนทอนรกษ

18 á¹Çàª×èÍÁμ‹Í·Ò§ÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â


2.2 ¡ÒÃáμ¡¡ÃÐ¨ÒÂ¢Í§¼×¹»†Ò

(Forest Fragmentation)

การสญเสยพนทปาไมและการเปลยนแปลงสภาพการใชประโยชนทดนอยางถาวรประมาณครงหนงของพนทระบบนเวศบนบกของโลก ในชวงครงศตวรรษทผานมาถอไดวาเปนสาเหตของภยคกคามหลกตอความความหลากหลายทางชวภาพ (SCBD, 2001) การเปลยนแปลงสภาพพนทปาไมกลายเปนประเภทการใชประโยชนทดนอนๆ เชน พนทเพอการเพาะปลกและปศสตว พนทเพอการอตสาหกรรม แหลงนาถาวรขนาดใหญ ตลอดจนพนทเพอการอยอาศยของมนษย ถอไดวาเปนปญหาสาคญตอการสญเสยถนทอาศยของพชพรรณและสตวปาทสามารถพบเหนไดในประเทศตางๆ ทวโลกในปจจบน การสญเสยถนทอาศย (habitat loss) กอใหเกดการเปลยนแปลงของขนาดพนทปาหรอพนทธรรมชาตทอดตเคยเปนพนทใหญตอเนองเปนผนเดยวกน กลบกลายเปนผนปาทมการแตกกระจาย (fragmentation) เกดเปนหยอมปา (patches) ทมขนาดใหญบาง เลกบาง กระจายตวอยทามกลางสภาพพนทโดยรอบทมการพฒนาจากกจกรรมของมนษย ผลจากการเปลยนแปลงดงกลาวทาใหเกดการเปลยนแปลงตอรปแบบของภมทศน (landscape pattern) ของระบบนเวศโดยรวม โดยเฉพาะอยางยงการลดลงของพนทปาไมธรรมชาตและการเพมขนของระยะหางระหวางหยอมปา Bennett (2003) ไดชใหเหนถงกระบวนการการเกดการแตกกระจายของผนปาวาเปนพลวตการเปลยนแปลงของรปแบบถนทอาศยตามระยะเวลาทเปลยนแปลงไป การแตกกระจายของผนปาเปนคาทใชในการอธบายถง

ภาวะของการเปลยนแปลงพนททมขนาดใหญท ถ กปกคลมด วยพชพรรณจากการท าลายทยงไมสมบรณกอใหเกดการเหลอหยอมพนทพชพรรณขนาดเลกๆ ทถกแบงแยกออกจากกนฉะนนการแตกกระจายของผนป าจงหมายถงการเปลยนแปลงของถนทอาศยทอดตเคยตอเนองเปนผนเดยวกน กลายเปนหยอมทอา ศย ทม ความผนแปรท งทางด านขนาดและรปลกษณทางภมทศน ( landscapeconfiguration) สาหรบการศกษาผลกระทบทเกดจากการแตกกระจายของถนทอาศยตอความหลากหลายทางชวภาพหาอานเพมเตมไดจากงานของ Fahrig (2003) เมอพจารณาการลดลงของพนทโดยรวมของถนทอาศยของสตวปา โดยทวไปแลวพนททมการใชประโยชนทดนของมนษยอยางเขมขนมกเปนพนททมความเหมาะสมตอการอยอาศยของสตวปาในอดตดวยเชนกน พนททมสภาพภมประเทศเปนพนทราบลมหรอหบเขาขนาดใหญ ทมความลาดชนไมมาก และมกไมไกลจากแหลงนา มกจะถกบกรกและยดครองโดยชมชนทอยใกลเคยงกบพนทปาไม การลดลงของขนาดหยอมปาทเหมาะสมตอการเปนถนทอาศยของสตวปา และการเพมพนทบรเวณขอบปา (edge) ทอยตอเนองกบพนทการใชประโยชนทดนประเภทอนๆ โดยรอบ พบวาในระยะยาวแลวพนทหยอมปาทเหลอมแนวโนมจะลดขนาดลงอก และอาจหายไปใน ทสด การเปลยนแปลงทางดานองคประกอบทางดานนเวศของถนทอาศย เกดจากความกดดนจากการใชประโยชนทดนดานตางๆ ทเกดจากกจกรรมของมนษย การบกรกดงกลาวมไดเกดโดยบงเอญ แตเปนความตงใจของมนษยทต องการเปลยนสภาพการใชประโยชนทดน เชน การเลอกพนท


การเกษตรกรรมทมความอดมสมบรณของดนสงทาใหเกดพนท เกษตรกรรมใกลเคยงกบพนทหยอมปาอกทงเกดการเปลยนแปลงรปรางของหยอมปา เนองจากแรงกดดนจากการใชประโยชนของมนษยโดยรอบพนท พบวาหยอมปาทมรปรางไมสมาเสมอยอมมเสนรอบรปยาวกวาหยอมปาทมรปรางกลมหรอสเหลยม และพนทหยอมปาดงกลาวมกมความเสยงตอการคกคามสงขนเนองจากความขดแยงระหวางหยอมปาและพนทขอบโดยรอบ (edge contrast) มมากขนตามชวงเวลาทผานไป (Forman, 1995; Bennett, 2003; Fahrig, 2003) จากผลกระทบทเกดขนจากการแตกกระจายของผนปา หยอมปาทกระจดกระจายตวอย ท ว ไปมกมความใกล เ คยง กนของหย อมป า (proximity) ในระดบทแตกตางกนไปในแตละพนท และยงผนแปรไปตามแรงกดดนจากความตองการการใชประโยชนทดนโดยรอบของชมชน เมอหยอมปาทเหมาะสมตอถนทอาศยของพชพรรณหรอสตวปาอยหางกนมากขนและ/หรอหยอมปาเหลานนมขนาดเลกลง ประชากรของ

สงมชวตทอาศยอยมกมอตราเสยงตอการสญพนธเรวยงขน ซงเปนไปตามทฤษฎชวภมศาสตรของเกาะ (island biogeography theory) ทเสนอโดย McArthur and Willis (1967) และทฤษฎการเกดประชากรยอย (metapopulation) ทเสนอโดย Levins (1969) ภายหลงจากการเกดหยอมปาสงมชวตโดยเฉพาะอยางยงสตว ป าไม สามารถเคลอนทไปมาอยางอสระระหวางถน ทอาศยได เช นในอดต ประชากรสงมชวตมแนวโนมถกกกใหอาศยอย ในเฉพาะหยอมปานนๆ กอใหเกดปญหาการผสมเลอดชด (inbreeding) หรอการผสมพนธภายในประชากรทมลกษณะทาง

พนธกรรมทใกลเคยงกน เปนเหตใหพนธกรรมของประชากรยอยนนๆ ขาดความหลากหลายและออนแอ และมจานวนลดลงในทสด (ศกษาผลกระทบของการเกดการแตกกระจายของผนปาไดเพมเตมจาก Saunders et al., 1991) ความหลากหลายทางชวภาพทฤษฎท งสองดงกล าวนเป นแรงขบเคลอนสาคญททาใหนกวจยทางดานการอนรกษ (conservation biodiversity) หนมาใหความสนใจในการออกแบบและจดทาทางเชอมตอระหวางหยอมปาโดยเฉพาะอยางยงนกวจยสวนใหญใหนาหนกไปกบการออกแบบทางเชอมตอสาหรบ

สตวปาทอยในภาวะเสยงตอการสญพนธมากกวาสงมชวตประเภทอนๆ ดงตวอย างงานวจยทเกยวของไดแก Beier (1993); Laurance and Laurance (1999); Meegan and Maehr(2002) ทงนเ นองจากสตว ป าบางชนดมการเคลอนไหว ยายถนตลอดเวลา จะเกดผลกระทบจากการแตกกระจายของหยอมปาอยางเหนไดชด


จากความตองการของสงมชวตในการเคลอนทหาแหลงถนทอาศยในระบบนเวศบนพนดนนน พบวาสงมชวตตางๆ โดยเฉพาะสตวปาทเปนสงมชวตทสรางอาหารเองไมได แตมความสามารถในการเคลอนทสงเพอเสาะแสวงหาอาหารไดแสดงใหเหนวาประสบปญหาในการเคลอนทอยางเหนไดชดในสภาวการณปจจบน สตวเลยงลกดวยนมขนาดกลางถงขนาดใหญมกถกจากดใหหากนอยในพนททมขนาดเลก โดยทวไปพนทหยอมปาขนาดเลกดงกลาวไมสามารถตอบสนองความต องการข น พนฐานต อการดารงช วต(basic needs) ของประชากรของสตวปาเหลานนได ฉะนนจงถอไดวาสภาพการแตกกระจายของผนปาทพบในปจจบนเปนอปสรรคสาคญตอการเคลอนทของสตวปาในธรรมชาต และจดเปนภยคกคามทสาคญมากทสดอยางหนงตอความหลากหลายทางชวภาพทงสามระดบ ไดแก ระดบพนธกรรรม ระดบชนดพนธ และระดบระบบนเวศ

ของประเทศไทยและประเทศตางๆ ทวโลก

ตามการศกษาของ Bennett (2003)

พบวาการเกดการแตกกระจายของผนปาประกอบไปดวย 3 องคประกอบสาคญ ไดแก การเกดการสญเสยถนทอาศย (habitat loss) ไดแก การลดลงของขนาดพนทถนทอาศยภายหลงจากเกดการแบงแยกพนทและการทาลายพนทบางสวนออกไป (habitat reduction) การเพมระดบของความโดดเดยวของถน

ทอาศย โดยการเพมขนของระยะทางระหวางหยอมปาทเหลออย ขณะทการใชประโยชนพนทดนประเภทอนๆ เกดขนมาแทนทระหวางหยอมปา (habitat isolation) การแตกกระจายของกลมปา ถอไดวามผลกระทบตอระบบนเวศทงในระดบทองถน (local landscape) และระดบภมภาค (regional landscape) อกทงยงสงผลกระทบตอทงในระดบโครงสราง (structure) และหนาท (function) ของระบบนเวศดวย สาหรบกระบวนการเกดการแตกกระจายของผนปามกระบวนการเกดหลายแบบ ซง Hunter (2002) ไดสรปขนตอนการเกดการแตกกระจายของหยอมปาเปนขนตอนตางๆ ไดดงตอไปน 1) การตดผาน (dissection) ขนแรกของการเรมตนการเกดการแตกกระจายของหยอมปา ตองมการพฒนาเสนทางคมนาคมประเภทตางๆ ไดแก ถนน ทางเกวยน ทางเดนเทา หรอทางรถไฟ เปนการเพมความสามารถในการเขาถงพนทไดของมนษย กลาวไดวาการเขามาของเสนทางคมนาคมเปนจดเรมตนของการเกดการสญเสยถนทอาศย 2) การเปนรทะลของผนปา (perforation) กจกรรมตางๆ ของมนษยเปนตวการทาลายพนทธรรมชาต โดยการทาลายไดเรมจากพนทขนาดเลกๆเสมอนเปนการเจาะรทะลไปบนพนทธรรมชาต อตราการสญเสยถนทอาศยจะเรวหรอช าผนแปรไปตามระดบความเขมขนของกจกรรมของมนษย 3) การแตกกระจายของผนปา (fragmentation)เมอมการตงถนฐานของมนษย การขยายพนทเขต

2.3 ¡ÃÐºÇ¹¡ÒÃà¡Ô ¡ÒÃáμ¡ÃÐ¨ÒÂ¢Í§¼×¹»†Ò (Fragentation Process)


เมองและพนทเกษตรกรรมเปนไปอยางรวดเรว ทาใหพนทธรรมชาตเรมแยกตวหางออกจากกน และทายทสดเกดเปนหยอมปาขนาดใหญ อยางไรกตามพนทสวนใหญทอยโดยรอบ (matrix) ยงคงมสภาพเปนปาธรรมชาตอย 4) การลดจานวนพนทปา (attrition) เวลาเพยงไมกชวคน การขยายพนททากนทาใหพนทหยอมปาขนาดใหญเปลยนแปลงไปเปนหยอมปาขนาดเลก ขณะทพนทโดยรอบมการเปลยนสภาพไปเปนพนทการใชประโยชนของมนษยประเภทอนๆมากยงขน เชน พนทเพอการเกษตรกรรม ปศสตว และเขตเมอง เปนตน กลาวคอพนทปาธรรมชาตสวนใหญในทสดแลวจะถกพฒนากลายเปนพนทสาหรบการอยอาศยและประกอบกจกรรมตางๆสาหรบมนษยนนเอง

2.4 ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞáÅÐÃÙ»áºº¡ÒÃ¨ÑÊÃŒÒ§á¹Çàª×èÍÁμ‹Í

2.4.1 ความสาคญของแนวเชอมตอ จากคาจากดความทงหมดดงกลาว พบวาแนวเชอมตอมความสาคญ 2 มมมอง ไดแก 1) มมมองทางดานโครงสราง (structural perspective) เปนการพจารณาแนวเชอมตอโดยเนนไปทลกษณะหรอรปลกษณภายนอกททาการเชอมตอ เชน ความยาว ความแคบ ความกวาง หรอความโคง ของทางเชอมตอ หรออกนยหนงคอการพจารณาถงการมการเชอมตอทางดานโครงสรางเทานน (structural connectedness) 2) มมมองทางดานหนาท (functional perspective) เปนการพจารณาทางเชอมตอใน

ฐานะของความสามารถททาใหมการเชอมตอกนได (connectivity) โดยความสามารถในการเชอมตอนนเปนสงทบอกไดวาพชหรอสตวสามารถเคลอนยายผานระหวางหยอมปาหรอหมเกาะไปไดดวยความยากงายเพยงใด (Hess and Fischer, 2001) ฉะนนเพอใหการออกแบบทางเชอมตอเปนไปอยางมประสทธภาพ นกวจยและนกจดการพนทคมครองจาเปนอยางยงทจะตองพจารณาถงความสามารถในการเคลอนทของชนดพนธของสงมชวตชนดนนๆ ทจะผานไปตามทางเชอมตอทได ออกแบบไว สงมชวตตางชนดพนธกนยอมมความสามารถในการเคลอนททแตกตางกน จงมความจาเปนทจะตองออกแบบทางเชอมตอใหเหมาะสมกบพฤตกรรมของชนดพนธนนๆ อยางเฉพาะเจาะจง Bennett (2003) ยงไดยาใหเหนถงความสาคญของการสงเสรมใหเกดความสามารถในการเชอมตอกนทางดานหนาท (functional connectivity) มากกวาทจะมงเนนการเชอมตอเฉพาะทางดานกายภาพเทานน (physical connectivity) และยงใหรวมพจารณาถงคณภาพและสภาพแวดลอมของแนวเชอมตอทชนดพนธนนๆ จะสามารถผานไปไดหรอไมและอยางไร กลาวไดวาการเขาใจองคประกอบทางดานพฤตกรรมของแตละชนดพนธทเปนเปาหมายในการอนรกษ เปนสงสาคญเบองตนทจะรบประกนถงความสาเรจของการใชแนวเชอมตอระหวางผนปาเพอการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ สาหรบหนาททางดานนเวศวทยาของแนวเชอมตอ พบวาบทบาทของแนวเชอมตอทเหนไดชดเจนทสดกคอการสงเสรมใหสงมชวตสามารถกระจายและเคลอนตวไปตามหยอมทอาศยทอยหางไกลออกไปได อยางไรกตาม Forman and Gordon (1986) ไดกลาวถง


บทบาทหนาททางดานนเวศวทยาของแนวเชอมตอซงมอยหลายประการ ไดแก การเปนถนทอาศย (habitat) การเปนทางเชอมผาน (conduit) การเปนตวกรอง (filter) การเปนตวขดขวาง (barrier)การเปนแหลงผลต (source) และการเปนแหลงกาจด (sink) นอกจากน Hess and Fischer (2001) ไดเนนยาใหเหนถงบทบาทของทางเชอมตอทมความสาคญ 2 ดาน ทนกจดการพนทคมครองตองการ ไดแก 1) บทบาทของแนวเชอมตอททาหนาทชวยเหลอการเคลอนทของชนดเพยงอยางเดยว 2) บทบาทของทางเชอมตอทชวยเหลอชนดในแงการเปนแหลงอาหารและแหลงสบพนธดวย โดยจะเรยกกล มของสตวปาเหลานวาเปนผอาศยในทางเชอมตอ (corridor dwellers) ซงชนดพนธเหลานอาจมความสามารถในการเคลอนท ตางจาเปนตองใชเวลาหลายชวอายเพอการขยายพนธและยายถนฐานออกไปจากถนทอาศยดงเดม ในบางสถานการณแนวเชอมตอทมความกวางมากๆ อาจชวยใหสงคมแหงชวตและระบบนเวศสามารถอยไดอยางมนคง สตวปาและพชพรรณทเปนอาหารของสตวปาสามารถเคลอนทไปมาระหวางพนทคมครองทมขนาดใหญไดในชวงหลายชวอายของสงมชวต ทางเชอมตอทมคณลกษณะเชนนรจกกนในนาม “landscape linkage” ตามแนวคดของ Bennett (2003) ในทางตรงกนขาม บทบาทการเปนตวกรองและตวขดขวางของทางเชอมตอเปนการพจารณาบทบาทของบรเวณพนทดานนอกทมแนวเชอมตอคนกลาง พนททอยตรงขามกนของสองฝงทางเชอมถกแบงแยกออกจากกน ฉะนน แนวทางเชอมตอทาหนาทเสมอนเปนอปสรรคไมใหสงมชวต

บางประเภทขามผานไปมาไดโดยงาย อาจมการยอมใหสงมชวตบางประเภทหรอสงมชวตทมบางคณลกษณะทเฉพาะสามารถขามผานไปไดเทานน หรออาจไมยอมใหสงมชวตใดๆ ผานไปเลยกได ตวอยางเชน การใชลานาเปนแนวเชอมตอระหวางทะเลสาบสองแหงอาจทาใหสตวบกขนาดเลกไมสามารถขามผานไปได เปนตน ขณะทบทบาทของการเปนแหลงผลตและแหลงกาจดสงมชวตเปนสงทไมคอยไดรบความสนใจนกตอการพจารณาการออกแบบแนวเชอมตอเนองจากบทบาทของแนวเชอมตอทมอทธพลตอดานนมไมมากนก แหลงผลตเปนการอธบายถงถนทอาศยทมภาวการณการสงเสรมการเพมของประชากรมากกวาภาวการณในการลดจานวนของประชากร โดยทแหลงกาจดหมายถงถนทอาศยทพบภาวการณลดลงของประชากรมากกวาภาวการณเพมของประชากร

2.4.2 รปแบบการสรางแนวเชอมตอ Bennett (2003) อางโดย กรมอทยานแหงชาตสตวปา และพนธพช (2555) ไดเสนอแนวทางในการสรางทางเชอมตอสาหรบสตวปาไว 3 รปแบบ ไดแก 1). การเชอมตอถนทอาศยแบบโมเสค (Habitat mosaics) ในการเชอมตอถนทอยอาศยแบบโมเสค (Habitat mosaics or Landscape corr idor ) ในสภาพพนทบางแห งซ งมการเปลยนแปลงจากสภาพธรรมชาตเดมไมมากนก ทาใหถนทอาศยท เป นธรรมชาตกบพนทท ได เปลยนแปลงไปนนคอนขางไมแตกตางกนมากนก การแยกแยะระหวางถนทอาศยทเหมาะสมกบทไมเหมาะสมจงอาจทาไดยาก แตสตวบางชนดสามารถใชถนทอาศยเหลานนได แมจะถกเปลยนแปลงไป


บางและมขอจากดบางประการ การเชอมตอในสภาพพนทเชนนขนกบชนดพนธสตวทใชพนทนนๆ การเคลอนยายของสตวจะเปนการใชทงผนโมเสคในการเคลอนยาย แมวาจะตองใชบางพนทซงอาจไมเหมาะสมอยบางกตาม (ภาพท 6) การจดการเชอมตอแบบนเปนวธการทจะไดผลดเมอ

พนทสวนใหญของภมทศนยงคงเปนธรรมชาตหรอคอนขางเปนธรรมชาต เชน สวนปา

ชนดพนธ หรอสงคมสตวทเปนเปาหมายมความทนทานสงตอลกษณะการใชทดนปจจบน

เปาหมายของการเชอมตอแบบโมเสคเนนชนดพนธตางๆ ทตองการถนทอาศยขนาดใหญ แตการเชอมตอแบบนจะไมเหมาะสมในสภาพพนททมการเปลยนแปลงไปจากธรรมชาตอยางมาก และ/หรอชนดพนธสตวทจะใชพนทนนไมสามารถทนตอถนทอาศยทมการเปลยนแปลงดงกลาวได 2). การเชอมตอถนทอาศยโดยอาศยระบบนเวศทมอยเดม (Habitat corridor) เปนการ

ภาพท 6 การเชอมตอถนทอาศยแบบโมเสค (Habitat mosaics or Landscape corridor)

เชอมตอระหวางถนทอาศยทเหมาะสมผานสภาพพนททไมเหมาะสมเนนสาหรบสตวปาเพอเอออานวยการเคลอนยายไปยงถนทอาศยทเหมาะสมทถกแบงแยกกระจายดวยกจกรรมของมนษย เชน พนทเกษตรกรรม ถนน เปนตน การเชอมตอทางนเวศวทยาแบบนมความเหมาะสมสาหรบกรณทพนทสวนใหญถกเปลยนแปลงไปแลวและไมเหมาะสมกบชนดพนธ สาหรบชนดพนธทตองอาศยถนทอาศยทเปนธรรมชาตไมถกรบกวนเทานนหรอเปนถนทอาศยเฉพาะ เปนชนดพนธทมขอจากดในการเคลอนยายโดยเฉพาะในเรองขอจากดดานระยะทางและความสามารถในการเคลอนทเมอเปาหมายตองการใหรกษาความสมาเสมอและตอเนองของประชากรระหวางถนทอาศยทตองการเชอมตอมากกวาเปนการใชประโยชนนานๆ ครง และเมอตองการรกษากระบวนการทางนเวศวทยาทจาเปนตองมความตอเนองของถนทอาศยในการรกษากจกรรมและหนาทในกระบวนการดงกลาว (ภาพท 7)


ภาพท 7 การเชอมตอถนทอาศยแบบอาศยระบบนเวศเดม (Habitat corridor)

แนวเชอมตอแบบอาศยระบบนเวศทมอยเดม สามารถจาแนกออกเปน (a) แนวเชอมตอธรรมชาต (natural habitat corridor) เชน ลานาและพนทชายฝงลานา (b) แนวเชอมตอพนทธรรมชาตทคงเหลออย (remnant habitat corridor) เชน แนวปาทเหลออยรมถนนหรอตามหบเขา ปาในพนทชมชน เปนตน (c) แนวเชอมตอพนทธรรมชาตทฟนตวขน

ภาพท 8 การเชอมตอถนทอาศยแบบ Stepping stones

ใหม (regenerated habitat corridor) เชน พนทไรรางแลวทงไวใหฟนตวตามธรรมชาต (d) แนวเชอมตอพนททปลกปาขนใหม (planted habitat corridor) และ (e) แนวเชอมตอทปรากฏการ

รบกวนของกจกรรมมนษย (disturbance habitat corridor) เชน ถนนทางรถไฟ พนทใตสายสงไฟฟา เปนตน 3). การเชอมตอถนทอาศยโดยใชหยอมปาทกระจายอย ในแนวเชอมตอ (Stepping stones) เปนการเชอมตอถนทอาศยในพนททมการพฒนา โดยจดใหเกดหยอมปาทเหมาะสมสาหรบสตว เป นชวงๆ เหมาะสาหรบสตว ทมความสามารถในการเคลอนทสง สามารถขามผานบรเวณทไมเหมาะสมได เชน สตวปกเปนตน (ภาพท 8)


1. การเชอมตอหยอมปานนตองมจดเรมตนและจดสนสดทเปนหยอมทอาศย ซงมคณลกษณะเหมาะสมในการเปนถนทอาศยและรองรบการขยายสบตอพนธ ของสตวป าชนดทกาหนดในอนาคตได 2. แนวเชอมตอระหวางหยอมปาทมศกยภาพ (potential corridors) คอแนวเชอมตอระหวาง habitat patches ทมระยะทางใกลทสดและผานพนททมความเหมาะสมทสด โดยคานงถงความ

กวางของแนวเชอมตอทเหมาะสมสาหรบสตวปาแตละชนดดวย แนวเชอมตอในลกษณะนอาจอยใกลในระยะมองเหน ซงเหมาะกบสตวปาทวไปทจะคอยๆ ขยบไปทละจดๆ จนถงเปาหมาย เชน ชางปา อาจอาศยหมไมหรอหยอมปาขนาดเลก และคอยๆ เคลอนยายหากนและหลบภยจากหยอมไมเหลาน หรอหากกลาวถงในระดบสากล กอาจอธบายไดดวยเสนทางอพยพของนกโดยใชเสนทางอพยพทมการแวะพกยงจดตางๆ จนถงทหมาย


นอกจากนแลว Hilty et al. (2006) กลาววาทางเชอมตอระหวางถนทอาศยของสตวปาอาจแบงแยกไดตามลกษณะของการเกดทางเชอมทอาจมอยแลวในสภาพธรรมชาตหรอเปนแนวทางเชอมทตงใจทาใหเกดขน อยางไรกตามแนวเชอมตอทพบเหนในปจจบนมเพยงสองประเภทหลก ไดแก 1) ทางเชอมทไมไดมาจากการวางแผน (unplanned corridor) คอแนวเชอมตอตามธรรมชาตหรออาจมาจากการสรางของมนษยโดยทไมตงใจ โดยแนวเชอมตอดงกลาวไดเปนสวนหนงของระบบนเวศอยแลว แนวเชอมตอประเภทนมไดมวตถประสงคเพอการชวยเหลอการเคลอนทของสงมชวตแตอยางใด แตในทางพฤตนยสงมชวตมการเคลอนยายไปมาผานตามทางเชอมนอยแลว ทางเชอมประเภทนไดแก แนวรว แนวกนลม ตนไมตามหวไรปลายนา พชพรรณทปลกไวสองฟากถนน และแนวคลองขดเพอการระบายนา พนททกลาวมานมกมสงคมพชปกคลมอยในระดบหนง โดยทสตวปาสามารถใชเปนทหลบภยและเปนแนวเชอมตอเพอเสาะแสวงหาถนทอาศยแหงใหม กรณแนวเชอมตอของสองฝงถนนเปนแนวเชอมตอทสตวปามการใชอยเปนประจามกเปนถนนทมกจกรรมของมนษยไมมากนกอาจเปนถนนสายรองหรอเปนถนนทใชสญจรของประชาชนในทองถนมากกวาทจะเปนถนนสายหลกทเชอมตอระหวางเมองใหญ สตวปาทพบตามแนวเชอมตอตามสองฟากถนนมกเปนชนดพนธทปรบตวไดด (generalist) มความทนทานสงตอสภาพพนททเปลยนไปจากธรรมชาตเดมสามารถใชประโยชนบรเวณพนททถกรบกวนจากกจกรรมมนษยไดและไมมความเฉพาะเจาะจงในการเลอกใชปจจยแวดลอมทพเศษบางอยาง อยางไรกตามสตวปาทใชทางเชอมเหลานอาจประสบอบตเหตจากรถทผานไปมาไดงาย ขณะทพนทหวไรปลายนา พนท

เกษตรกรรม พนทปศสตว แนวกนรว แนวกนลมแนวคคลองระบายนาทไมไดมการจดการการใชประโยชนอยางเขมขน มกพบวามสตวปาขนาดเลกใชเปนพนทในการยายไปหาถนทอาศยหรอหาอาหาร สตวเลยงลกดวยนมขนาดเลก นกขนาดเลกทหากนใต เรอนยอด สตว เ ลอยคลาน และสตวสะเทนนาสะเทนบก โดยกล มสตวทงหมดดงกลาวเปนกลมทปรบตวไดดกบสภาพพนททมศกยภาพในการใชทางเชอมประเภทน 2) ทางเชอมทมาจากการวางแผน (planed corridor) เปนทางเชอมทถกออกแบบมาเพอวตถประสงคหลกสาหรบการเชอมตอระหวางถนทอาศยของสตวปาดงทไดกลาวแลวขางตน อยางไรกตามพบวาปจจบนในหลายประเทศไดมการจดทาแนวพนทสเขยวขนเพอตอบสนองวตถประสงคทหลากหลาย โดยเฉพาะเพอการนนทนาการสาหรบประชาชนทอยในเขตชานเมองและเขตเมองรวมถงมวตถประสงครองเพอใหเปนแนวเชอมตอของสตวปาดวย

2.5 §Ò¹ÇÔ¨ÑÂ·Õèà¡ÕèÂÇ¢ŒÍ§¡Ñº¡ÒÃ ÊÃŒÒ§á¹Çàª×èÍÁμ‹Í กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2555) กลาววา การวจยเกยวกบการจดทาแนวเชอมตอไดมการประยกตใชเครองมอหลายแบบในหลายประเทศ โดยตวอยางการคดเลอกชนดพนธเปาหมายของ Walker and Craighead (1997) ได คด เลอก umbrel la spec ies ในการศกษาแนวเชอมต อสาหรบการเคลอนทของสตว ป าโดยประยกต ใช GIS ณ มอนตานา (Analyzing Wildlife Movement Corridors


in Montana Using GIS) สตวปาเปาหมายไดแก หมใหญสนาตาล (Grizzly Bear), กวางเอลค (Elk), และสงโตภเขา (Mountain Lion) เพราะหมใหญสนาตาล เปนสตวทใชเปนดชนสาหรบการศกษาการเกดหยอมปา และผลกระทบจากการพฒนาของมนษย ซง Walker and Craighead (1997) ไดอธบายถงความสาคญของสตวซงเปน Umbrella Species วาโอกาสทจะจดการไดในระยะยาว โดยเชอวาการคงอยของสตวกลมน จะเออใหเกดความคงอยของสตวชนดอนๆ ในระบบนเวศดวย เพราะสตวกลมนตองการถนอาศยทไมถกทาลาย จากการศกษาของ Wieren and Worm (2001) ใชเวลาในการศกษา 6 ป ในประเทศเนเธอรแลนด พบวาสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญ เชน กวางปา หมปา หมาปาสแดง และสตวเลยงบนทสง จะใช

ทางเดนดานบน และใชทางเดนดานบนบอยขนในชวงฤดผสมพนธ ซงปจจยทสาคญทสดสาหรบการสรางแนวเชอมตอของสตวปาดานบน คอตองมความยาวของทางไมควรเกนระยะ 40 - 50 เมตร Harris and Scheck (1991) เสนอวา หากตองการใหแนวเชอมตอยงรกษากระบวนการของ Metapopulation ใหคงอยเปนรอยปแลว ความกวางของแนวเชอมตออยางนอยทสดควรอยในชวง 100 ถง 1,000 เมตร แตถาอยากใหแนวเชอมสามารถชวยใหกระบวนการทางนเวศดาเนนตอไปไดในชวงศตวรรษ ความกวางของแนวเชอมตอไมควรนอยกวา 1 กโลเมตร ความกว า ง ท เหมาะสมของแนว เชอมตอบางครงขนอย กบระยะทาง เชน จากการศกษาประสทธภาพการกระจายของสงโตภเขา


(Felis concolor) โดยใชแนวเชอมตอ พบวาขนาดความกวางของแนวเชอมตอทเหมาะสมเพยง 0.5 ถง 1 กโลเมตร (Beier, 1993) ซงสนกวาทประมาณจากขนาดถนทอยอาศย อยางไรกตามแนวเชอมตอนมความยาวเพยง 6 กโลเมตรซงแคบกวาความกวางเฉลยของพนทอาศยของสงโตภเขา ทมขนาดกวางประมาณ 12 กโลเมตร ดงนนแนวเชอมตอทมประสทธภาพอาจแคบไดถาระยะทางไมไกลมาก และเปนระยะทสตวไมจาเปนตองหยดพกกนอาหารระหวางการเคลอนทบรเวณแนวเชอมตอ Harrison (1992) ไดกาหนดความกวางนอยทสดของแนวเชอมตอจากขอมลขนาดพนทหากนของชนดสตวเปาหมาย ซงขดแยงกบผลการศกษาของ Lindenmayer and Nix (1993) ทไดศกษาแนวเชอมตอสาหรบสตวทมถงหนาทองทอาศยบนตนไม (Arboreal Marsupials) โดยเสนอวาควรใหความสนใจในการพฒนาทฤษฎตางๆ ในการประเมน และออกแบบแนวเชอมตอทเหมาะสมเพอการเคลอนทของสตวเปาหมายแตละชนด และจากผลการศกษาของ Lindenmayer and Nix (1993) พบประเดนทนาสนใจ คอ 1. สตวเปาหมายบางชนดสามารถอยรอดไดเปนอยางดในถนทอยทเปนแนวเชอมตอ ในขณะเดยวกนกมสตวปาหลายชนดทไมปรากฏในแนวเชอมตอ สตวทพบในแนวเชอมตอสวนใหญเปนสตวทหากนตามลาพง ซงสามารถกนอาหารทมในพนทได เชน ใบไม ตรงกนขามกบสตวทอาศยอยเปนกลมหรอฝง และมความตองการอาหารทหลากหลาย 2. การวเคราะหถนทอย ทเหมาะสมเพยงอยางเดยว ไมเพยงพอทจะใชอธบายการปรากฏ หรอความมากมายของสตวมถงหนาทองทอาศยบน

ตนไมในแนวเชอมตอได 3. พบวาสงแวดลอมของแนวเชอมตอมความสาคญ เชน แนวเชอมตอทตอเนองตงแตรองหวยไปจนถงสนเขาสามารถรองรบจานวนชนด ไดมากกวาแนวเชอมตอทจากดอยในลกษณะภมประเทศเดยว และความกวางของแนวเชอมตอไมไดมผลตอการอาศยอยและเคลอนทผานของสตว

ไ ใ ไ


3.1 á¹Ç¤Ô ¡ÒÃ¨Ñ ·íÒá¹Çàª×èÍÁμ‹Í ÃÐºº¹ÔàÇÈã¹»ÃÐà·Èä·Â

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2555) ได ทาการศกษาความเหมาะสมในการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศของผนปาในกลมปาทสาคญของประเทศไทยโดยใชทฤษฎและแนวคดพนฐานเรองนเวศวทยา (Landscape ecology)ทฤษฎชวภมศาสตรของเกาะ (Theory of Island Biogeography) และแนวคดการจดการผนปาเชงระบบนเวศ (ecosystem based management)โดยใหความสาคญกบองคประกอบของพนท

3 ประการ คอ ระบบนเวศพน (matrix) ระบบนเวศหยอม (patch) ซงอยภายในระบบนเวศพน และการเชอมตอระหวางหยอมปา เพอใหเกดการเคลอนยายกระจายพนธอยางเขมแขง เกดการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ และการเชอมตอภายใตการเปลยนแปลงพนทอนเกดจากอทธพลของมนษย ทงนการจดการนเวศวทยาภมทศนนน นอกจากเรอง

á¹Ç·Ò§¡ÒÃ¨Ñ´¡ÒÃá¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈ


องคประกอบของพนทแลว ยงใหความสาคญกบเรองโครงสราง หนาท และการเปลยนแปลงของการใชทดนอกดวย ดงนนจากหลกการขางตน ขอบเขตการศกษาความเชอมโยงของผนปาในกล มปาทสาคญจงไมไดเนนการศกษาในปาอนรกษหรอพนทคมครองเทานน แตคานงถงระบบนเวศตางๆในภาพรวมของพนท และการเชอมโยงของระบบนเวศจากตนนาสชายฝงดวย การศกษานอาศยแนวคดพนฐานเรองนเวศภมทศน หรอภมนเวศ (landscape ecology) ซงใหความสาคญกบการเชอมตอผนปา โดยมนยสาคญทการรกษากระบวนการทางนเวศวทยา (ecologicalprocess) และความหลากหลายทางชวภาพ (biodiversity) โดยเฉพาะเรองสตวปา ทงนในปจจบนผนปาไดถกแบงแยกเปนหยอมๆ เนองจากกจกรรมของมนษย เชน การพฒนาถนน ทางรถไฟ การตงถนฐาน การเกษตรกรรม เปนตน จงมความจาเปนอยางยงทตองมการเชอมตอพนท (landscape connectivity) เพอใหเกดความยงยนของประชากรสตวปาทสาคญและสามารถรกษาสมดลของระบบนเวศเอาไวได ภมทศน (landscape) ประกอบดวยถนทอาศย (habitat) ตางๆ ทงทเปนสภาพธรรมชาตและทเปลยนแปลงไปแลวดวยกจกรรมของมนษย ผสมผสานกนขนในลกษณะโมเสค (mosaic) ดงนนสงทควรคานงถงในการศกษาภมน เวศ (Landscape) กคอ การใชทดนตางๆ ทประกอบขนเปนพนทนนมผลอยางไรตอกระบวนการทางนเวศวทยา และมการเปลยนแปลงอยางไรเมอระยะเวลาผานไป การศกษานเวศภมทศนนใหกรอบอยางกวางในการศกษาหนาทและกจกรรมทางนเวศวทยาของถนทอาศยซงเปนหยอมๆ ในสภาพ

พนททพฒนาหรอเปลยนแปลงไปแลว ซงประโยชนของการเชอมตอถนทอาศยตางๆ รวมไปถงการแลกเปลยนประชากรระหวางหยอมถนทอาศยนนๆ เพอความยงยนของประชากรและพลวตในระดบทองถนและระดบภมภาค การรกษาระบบนเวศใหยงยน จาเปนตองเออใหเกดการเคลอนยายของสตว นา และลม พรอมกบมการขนถายสสาร พลงงาน แรธาตอาหาร ผานพนททประกอบกนขนเปนภมทศนนน การจดวางองคประกอบและรปแบบการเรยงตวของถนทอาศยทประกอบขนเปนโมเสคของสภาพพนทนนมผลตอการเคลอนยายเหลาน ดงนนการเปลยนแปลงองคประกอบและรปแบบการเรยงตวของถนทอาศยอนเนองมาจากการเปลยนแปลงสภาพการใชทดนหรอกจกรรมการพฒนาตางๆ ของมนษยทาใหเกดหยอมปา หรอการขยายตวของชองวางระหวางหยอมปา หรอในทางกลบกนการเชอมตอหยอมปาโดยการพนฟระบบนเวศหรอการปลกปายอมสงผลตอการเคลอนยายของสตว และองคประกอบอนๆ ในระบบนเวศทงทมชวตและไมมชวตไดเชนกน ลกษณะของถนทอาศยทเชอมกนอยางตอเนองในลกษณะเปนเสน (linear habitat) เชน ระบบลานา (stream system) เปนตวอยางทดของการเคลอนยายนา ตะกอน สตวไมมกระดกสนหลง และสตวนาอนๆ จากพนทตอนบนสพนทตอนลางในระยะไกลๆ ได นอกจากนน การเชอมตอปายงมบทบาทสาคญสาหรบสตว ป าเพอเออใหสตว ป าสามารถเคลอนยาย กระจายพนธ เกดประชากรใหม ลดการผสมเลอดชด (inbreeding)เกดการถายเททางพนธกรรมเพอความมนคงของประชากรสตวปา สงคมสตวปา และระบบนเวศโดยรวม


กลาวโดยสรป การรกษาความเชอมโยงธรรมชาตในพนท มสวนสาคญทชวยใหเกดสมดลทางธรรมชาต การศกษาครงนมงเนนการหาแนวเชอมตอผนปาม 2 เปาหมายหลก คอ 1) เพอประโยชนของสตวปาทเปนดชน (key species) ซงถอไดวาเปนองคประกอบของระบบนเวศทมความสาคญตอกจกรรมหนาทตางๆ ในการรกษาสมดลทางนเวศ แนวเชอมตอเพอเปาหมายนเรยกวา wildlife corridor หรอแนวเชอมตอสตวปา และ 2) เพอประโยชนในการเสรมสรางความเขมแขงของความหลากหลายทางชวภาพและกระบวนการทางนเวศวทยา หรอทเรยกวาแนวเชอมตอทางนเวศ (ecological corridor) โดยใหความสาคญกบการเชอมตอผนปาเขาดวยกน

กอนทจะกลาวถงการออกแบบแนวเชอมตอระหวางผนปาหรอระบบนเวศ มความจาเปนอยางยง

ทผมสวนเกยวของตองเขาใจถงบทบาทและหนาทของแนวเชอมทมตอระบบนเวศ หนาทหลกของแนวเชอมคอการสงเสรม (enhance) ใหเกดความสามารถในการเชอมตอ (connectivity) กนของสงมชวต ระหวางหยอมปาทกระจดกระจายอยทวไป กลาวคอเปนการสงเสรมหรอชวยเหลอใหเกดการเคลอนทของสงมชวต (โดยเฉพาะสตวปา) สามารถเคลอนยายไปมาระหวางหยอมถนทอาศยทมระยะทางหางจากกนได การสงเสรมใหเกดการเชอมตอกนระหวางหยอมปาตางๆ นนจะชวยใหสงมชวตมโอกาสแลกเปลยนพนธกรรมระหวางประชากรทแตกตางกนมากขน เปดโอกาสใหมการตงถนฐานของประชากรสงมชวตในพนทแหงใหม รวมถงการเพมโอกาสในการเสาะแสวงหาปจจยสาคญหลกในการดารงชวต (keystone resources) ไดมากขนการจดการพนทค มครองในลกษณะของกลมปา

3.2 à»‡ÒËÁÒÂ¢Í§¡ÒÃ¨Ñ´·íÒ á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈ


โดยการสงเสรมใหมการเชอมตอระหวางผนปาตางๆถอไดว าเปนหนงในกลยทธหลกสาคญในการวางแผนการจดการพนทค มครองแบบเปนระบบ (systematic conservation planning) ขอดของการจดใหมทางเชอมตอระหวางหยอมปาสรปไดดงตอไปน (Forman, 1995; Haddad et. al., 2003) 1) เพมอตราการอพยพเขาสพนทคมครองโดยชวยใหเกดการ เ พมหรอรกษาความหลากหลายของชนดพนธ เพมขนาดของประชากรแตละชนดพนธและชวยลดโอกาสการสญพนธ เกดการตงถนฐานใหมของบางประชากรในระดบทองถนซงไดสญพนธไปกอนในอดตแลว ปองกนไม ให เกดความกดดนภายในประชากรจนเกดการผสมพนธ ในสายเลอดทใกลชดกน และขณะเดยวกนเปนการดารงไวซงความหลากหลายทางพนธกรรมภายในประชากร 2) เพมพนทในการเสาะแสวงหาอาหาร เปนการชวยใหชนดพนธทเคยอยในถนทอาศยทไมเหมาะสมไดผานไปยงททมความเหมาะสมกวา 3) ทาหนาทเปนพนทหลบภย (cover) สาหรบชนดพนธ ในขณะทมการเคลอนทระหวางหยอมปา 4) กอใหเกดความหลากหลายของถนทอาศยเพอชวยใหสงมชวตในแตละชวงชวตสามารถเลอกใชถนทอาศยทเหมาะสมในพนท และชวงเวลาทตองการตามวงจรชวตของสตวชนดนน 5) จดหาพนททเปนทางเลอกสาหรบหลบภยของสงมชวตในชวงทเผชญกบการรบกวนทมความรนแรงมาก เชน ภยจากไฟปา หรอนาทวม เปนตน

6) เกดทางสเขยว (greenway or green belt) ชวยจากดการเตบโตของเขตเมองทไมหยดยงทางออม สงเสรมใหเกดโอกาสทางนนทนาการ และชวยพฒนาทวทศนใหเกดความรมรน เปนการเพมคณคาทางออมใหกบพนท 7) สงเสรมใหมการดแลคณภาพแหลงนาและการจดการแหลงนาทดขน (กรณของการใชลานาเปนทางเชอมตอ) สาหรบสมมตฐานหลกในการออกแบบแนวเชอมตอนน Hilty et al. (2006) ไดเสนอแนะไวว าจาเปนทจะตองคานงถงเปาหมายในการอนรกษ ดานใดดานหนง หรอทกๆ ดาน ดงตอไปน 1) เปาหมายตามความหลากหลายทางชวภาพ ระดบรายตวของสตวปา (individual of a species) ระดบประชากร (Population) ระดบชนดพนธ (species) ระดบสงคม (community) ระดบภมทศน (landscape)

2) เปาหมายตามระดบสดสวนเชงพนทของการเชอมตอ (spatial scale of linkage) ระดบทองถน เชน ทางลอด หรอทางขามของสตวปาเปนทางเชอม ระดบภมภาค เชน การใชแนวแมนาหรอ ลานาเปนทางเชอม ระดบทวป หรอการขามไปยงอกทวป เชนการใชแนวเทอกเขาเปนทางเชอม


3) เปาหมายตามศกยภาพเฉพาะในการใชประโยชน เพอการเคลอนทในรอบวน (dai ly movement) เชน การเสาะแสวงหาอาหารรายวน เพอการเคลอนทตามฤดกาล (seasonalmovement) เชน การอพยพเปลยนถนทอาศย เพอการขยายและการกระจาย (dispersal)เชน เพอแลกเปลยนพนธกรรม การคนหาคผสมพนธ เ พอเป นถนทอาศย (habitat) เช น แนวเชอมตอทมความกวางมาก เพอใหแนใจวาชนดพนธยงคงอยสบไป (long-term species persistence) เชน การปรบตวใหเขากบภาวะโลกรอน

3.3 ¡ÒÃ¨Ñ ·íÒá¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÊíÒËÃÑº ÊÑμÇ�»†Ò

การรกษาไวซงความหลากหลายทางชวภาพทงในระดบชนด พนธกรรม และระบบนเวศ ถอไดวาเปนเปาหมายสงสดสาหรบการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพ (SCBD, 2001) การ จดการพ น ทค มครองของประเทศไทยโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธ พชกาหนดใหมกล มปาทงสน 20 กล มปา โดยมวตถประสงคเพอใหการจดการพนทค มครองของประเทศ เปนไปอยางมประสทธภาพมากขน การกาหนดโครงข ายพนทค มครองดงกล าวซงถอไดวาเปนการเรมตนการจดการพนทคมครองโดยภาพรวม เพอใหบรรลเปาหมายของการจดการเชงระบบนเวศ (ecosystem management) ของ

พนทค มครองในประเทศไทย อยางไรกตามการจดการกล มปาเพอใหขบวนการทางนเวศมการเชอมตอกนระหวางผนปาตางๆ ยงคงเปนความทาทายทจะตองทาใหสมฤทธผลในอนาคตอนใกล การออกแบบทางเชอมสาหรบสตวปา (wildlife corridor design) เปนเครองมอสาคญอยางหนง ทจะชวยใหระบบนเวศปาไมมกระบวนการทสมบรณ การเคลอนยายของสตวปาจากพนทแหงหนงไปยงพนทอกแหงหนงนนมไดเปนเพยงแคการสงเสรมใหมการแพรกระจายพนธของสตวปาเทานน แตพชพรรณทเปนอาหารสตวปากจะมโอกาสแพรพนธผานไปยงพนทปาทหางไกลออกไปดวยเชนกน อยางไรกตามการออกแบบแนวเชอมตอถอไดว าเปนสงทคอนขางใหมตอนกวจยและนกจดการพนทคมครองของประเทศไทย เนองจากหลกการจดการสตวปาในประเทศไทยใหความสาคญกบความปลอดภยของสตวปา และความอดมสมบรณของอาหารสาหรบสตวปา โดยทวไปแผนการทางานทเหมาะสมสาหรบการอพยพเคลอนยายของสตวปาจากทหนงไปยงอกทหนง โดยเฉพาะในเรองการฟนฟถนทอยอาศยของสตวปา การสรางแนวเชอมตอของสตวปา (WildlifeHabitat) การออกแบบและการจดการพนทใหเปนแนวเชอมตอถนทอาศย หรอแนวเชอมตอระบบนเวศ เปนแนวทางทตองการใหกระบวนการจดการ

ใหกลมปามความเชอมตอกน ทาใหกระบวนการทางระบบนเวศมความอดมสมบรณเกดขน สงเสรมใหมการแพรกระจายหรอการเคลอนยายของชนดพนธสตวปา ตลอดจนการแพรกระจายของพชพรรณไมทเปนอาหารหรอทหลบภยสาหรบสตวปา และสตวปามโอกาสกระจายไปยงพนทแหงใหมทห างไกลตอไปได


แนวเชอมตอถนทอาศยของสตวปาจงหมายถงการจดการเสนทางทเอออานวยใหสตวปาเคลอนทไปมาหากน มอาหารกน มทหลบภย หรอแหลงผสมพนธและพนทมความกวางจากปจจยดงกลาวเพมมากขน สตวปาสามารถใชเปนเสนทางอพยพไปมาในพนทคมครองอาจจะเปนการอพยพเคลอนยายประจาวนหรอฤดกาลหรอขนกบสภาพภมอากาศทเปลยนแปลง ทาใหชนดพนธสตวปาและพชพนธแพรกระจายสามารถแลกเปลยนพนธกรรมไดตามธรรมชาต แนวเชอมตอถนทอาศยของสตวปาหรอแนวเชอมตอระบบนเวศ มการกาหนดขนมาตามความตองการตามวตถประสงคทเกยวของ แนวเชอมตอดงกลาวจะมประโยชนตอชนดพนธใดชนดพนธหนงหรอหลายๆ ชนดพนธและอานวยประโยชนใหแกสตวปาหรอประโยชนอยางอน เชน การทาใหสภาพแวดลอมดขน การพกผอนหยอนใจ หรอทาใหเศรษฐกจและสงคมดขน รปแบบในการปฏบตจะมหลายรปแบบ เชน ถนนยกระดบทใหสตวปาเคลอนยายลอดผานไปมาได หรอจะทาเปนอโมงคใหสตวปาเคลอนยายไปมาบรเวณทเปนอโมงค แนวเชอมตอของถนทอาศยทเปนถนนยกระดบอาจมความยาว หรอทาขนระหวางพนทคมครอง ขนาดและรปแบบของแนวเชอมตอจะถกนามาพจารณาออกแบบและมวธการจดการ การกาหนดรปแบบหรอแนวทางการจดการแนวเชอมตอของถนทอาศยจะไมมการกาหนดรปแบบทตายตว ขนอยกบลกษณะของพนทและองคประกอบ การวเคราะหหรอการอธบายถงสวนทเกยวของดานชววทยาของพนทและสตวปาซงมอทธพลตอการจดทาแนวเชอมตอ เพอใหการจดทาแนวเชอมตอมประสทธภาพ จะตองนาการวเคราะห

สถานการณ โดยหลกการทวๆ ไปการพจารณาถงแนวเชอมตอ การจดการของถนทอาศยของชนดพนธเพอปองกนการลดลงหรอการสญพนธของสตวปา การจดการถนทอาศยของสตวปาจะเกดขนไดตองเปนทยอมรบของฝายตางๆ เชน นกนเวศวทยาและนกวชาการปาไม จะเสนอแนะวาสวนสาคญทเขามาเกยวของกบการดาเนนงานคอ ปจจยตางๆ ในทองถน สงคมและการเมอง จากการวจยพบวาทกๆ แนวเชอมตอไมวาจะเปนแนวเชอมตอของถนทอาศยของสตวปาหรอระบบนเวศจะมภาคสวนของสงคมและชมชนเขามาเกยวของเปนอยางมากกบการยอมรบของชมชนและการมสวนรวมในการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศธรรมชาต ตวอยางในพนทคมครองของสาธารณรฐแทนซาเนย และสาธารณรฐคอสตารกา ไดระบถงขอมลทางเศรษฐกจ สงคมและการเมองเขามามสวนรวมทสาคญ การกาหนดรปแบบแนวเชอมตอถนทอาศยของสตวปาหรอระบบนเวศ เปนแตเพยงทฤษฎของระบบในการทจะคงไวซงการเชอมตอของภมทศน โดยมคาถามเกดขนมาวา 1. การจดการแนวเชอมตอใหคงอยไดโดยไมกระทบกบภมทศนจะดาเนนการอยางไร 2. การเชอมตอภมทศนโดยการใชถนทอาศยของสตวปาเปนสาคญตามเปาหมายทตองการจะสมพนธกบชนดพนธสตวปาอยางไร 3. การฟนฟแนวเชอมตอระหวางถนทอาศยตามธรรมชาตดงกลาวจะคงพฒนาตอไปหรอไม


ธนาคารพฒนาแหงเอเชยไดใหแนวทางในการพจารณาและการตดสนใจกาหนดรปแบบและการจดการแนวเชอมตอเพอการอนรกษ ดงน (Asian Development Bank, 2005)

ตารางท 1 แนวทางในการพจารณาเพอกาหนดรปแบบการจดการแนวเชอมตอระบบนเวศของสตวปา

ดานนเวศ - ชววทยา ดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง

1. เปาหมายหรอวตถประสงคของแนวเชอมทางนเวศ - ชววทยา 1. สถานภาพและการถอครองทดน

2. นเวศวทยาและพฤตกรรมของชนดพนธสตวปา 2. ความรบผดชอบของการใชประโยชน

3. โครงสรางของแนวเชอมตอ ทรพยากร

4. คณภาพของถนทอาศย 3. การสนบสนนจากชมชนทองถน

5. แนวเชอมตอของระบบพนทคมครอง 4. การบรณาการรวมกบโครงการตางๆ ใน

6. ความกวางของแนวเชอมตอทเหมาะสม การจดการแนวเชอมตอระบบนเวศอยาง

7. สถานทตงของแนวเชอมตอ ยงยน

8. การตดตามและประเมนผล 5. การใหการศกษาและสรางความตระหนก

แกชมชน

6. การกาหนดยทธศาสตรการวางแผน

3.4 ¡ÒÃÍÍ¡áººá¹Çàª×èÍÁμ ‹Í ÊÑμÇ�»†Ò การออกแบบแนวเชอมตอสตวปาจาเปนตองคานงถงคณภาพของแนวเชอมตอวามความเหมาะสมตอการชวยเหลอการเคลอนทของสตวปาวามมากนอยเพยงใด แนวเชอมตอทมประสทธภาพจาเปนอยางยงทตองมสวนพนทแกนกลางของถนทอาศย (core area) ภายในแนวเชอมตอในระดบหนงกลาวคอแนวเชอมตอทมความกวางยงมาก ยงเปน

การเพมประสทธภาพของการเคลอนทและสงเสรมใหชนดพนธทหลากหลายสามารถใชแนวเชอมตอได อยางไรกตามแรงกดดนจากพนททไมใชปาไมทอยโดยรอบมกเปนอปสรรคหลกทสาคญตอการจดการแนวเชอมตอใหมความกวางในระดบทเหมาะสม การวจยเพอใหทราบถงขนาดแนวเชอมตอทเหมาะสมตอสตวปาแตละชนดเปนหวขอทมการวจยอยางกวางขวางโดยเฉพาะในทวปอเมรกาเหนอ อยางไรกตามงานวจยสวนใหญกยงมไดตอบคาถามหลกทวาความกวางของทางเชอมควรจะมขนาดเทาใดเพอใหสตวปากลมเปาหมายสามารถเคลอนท


ไดอยางมประสทธภาพ ซงประสทธภาพของทางเชอมมกผนแปรไปตามความยาวของแนวเชอม ความตอเนองของถนทอาศย และคณภาพของถนทอาศย Bentrup (2008) ไดอธบายความสมพนธโดยทวไปของความกวางของแนวเชอมตอกบประสทธภาพในการเคลอนยายของสตวไววา 1) ชนดพนธทมขนาดใหญจาเปนตองใชแนวเชอมตอทมความกวางมากขน เพอชวยเหลอการเคลอนยายและการเปนถนทอาศยชวคราว 2) ความยาวของแนวเชอมตอทมากขนทาใหจาเปนตองกาหนดใหความกวางของแนวเชอมทเหมาะสมมขนาดมากขนเชนกน แนวเชอมตอทมระยะสนกวามความเปนไปไดทจะชวยใหระดบความตอเนองของพนทมมากกวา 3) แนวเชอมตอจาเปนทจะตองมขนาดกวางขนเมอพนทสวนใหญถกยดครองโดยมนษย 4) หากวางแผนใหแนวเชอมตอมการใชประโยชนระยะยาวนานนบทศวรรษหรอศตวรรษ ควรออกแบบใหแนวเชอมตอมความกวางมากขน การพจารณาออกแบบแนวเชอมตอจาเปนตองคานงถงขอบเขตพนททนกจดการใหความสนใจทงหมด รวมถงสดสวนเชงพนทและเวลา เปาหมายการจดการทดจาเปนตองกาหนดขอบเขตพนทคมครองใหเดนชดและเปนไปตามเปาหมายของการอนรกษ ควรตองกาหนดใหพนทอนรกษมขนาดใหญเพยงพอทจะทาใหขบวนการทางนเวศภายในพนทคมครองนนเกดขนไดอยางมเอกภาพและสามารถดารงไวไดซงความหลากหลายทางชวภาพ อยางไรกตามพนทเปาอนรกษนนไมควรจะใหญเกนไปจนไมสามารถดาเนนมาตรการดานการอนรกษในทางปฏบตไดอยางเปนรปธรรม การ คา น ง ถ งมาตราส วน เช ง พน ท เป น

สงจาเปนอยางยงในสาขานเวศวทยาภมทศน (landscape ecology) เนองจากสงมชวตตางชนดกนจะรบรถงความละเอยดเชงพนทไดแตกตางกนดวย ตวอยางเชน สตวขนาดเลกจาพวกแมลงมการรบรในขอบเขตพนททใชในการดารงชวตขนาดเลกกวา แตการรบร ความละเอยดในเชงพนทมความละเอยดมากกวาสตวทมขนาดใหญกวาและมความสามารถในการเคลอนทไดดกวา แตขณะเดยวกนการรบรดงกลาวมกถกชดเชยโดยขอบเขตของพนททมขนาดเลก ในทางตรงกนขาม สตวทมขนาดใหญหรอสตวทมความสามารถในการเคลอนทไดสงจาเปนตองใชพนทหากนขนาดใหญ สงผลใหเกดการรบรถงความละเอยดเชงพนทมความหยาบมากกวาสตวทมพนทหากนขนาดเลกทมความสามารถในการเคลอนทไมมากนก นอกจากนแลวสดสวนเชงเวลายงมอทธพลสาคญตอการออกแบบทางเชอมตอดวย สตวปาบางชนดมการเคลอนยายเปนระยะทางไกลในรอบวนเพอการหาอาหาร ดงนนการออกแบบทางเชอมตอจงจาเปนตองตอบสนองตอสดสวนเชงเวลาของชนดพนธทเปนเปาของการอนรกษดวยเชนกน


นกชววทยาและนกจดการสตวปามความตงใจในเรองการสงวนพนทธรรมชาต การจดการชนดพนธสตวปาทใกลจะสญพนธและถนทอาศย บทบาทหนาทของแนวเชอมตอเพอการอนรกษ นอกจากนความสาเรจของการอนรกษขนอยกบความรทเกยวของกบความรทางชววทยา และจะตองไดรบการสนบสนนจากประชาชน โดยประชาชนตองเขาใจและตระหนกถงแนวเชอมตอ ความตองการและผลประโยชนทไดรบ ทางเศรษฐกจสงคม และมทกษะในการปฏบตงานทมประสทธภาพ ดงนนการดาเนนงานใหสเปาหมายตองมความเขาใจทงทางชววทยา เศรษฐกจ และสงคม ดานการวางแผนและการอนรกษ ขอกาหนดทจะตองดาเนนการจดทาแนวเชอมตอของระบบนเวศใหมประสทธภาพ ทเกยวของกบเศรษฐกจ สงคม และการเมอง มดงตอไปน

3.5.1. สถานภาพและการถอครองทดนของประชาชน แนวเชอมของถนทอาศยทเปนปาหยอมเลกหยอมนอยระหวางพนทคมครองขนาดใหญ การใชประโยชนทดนจะตองมการจดการทดนใหมความเหมาะสมกบชนดพนธของสตวปา เพอใหไดผลลพธทตองการ ทดนในแนวเชอมตออาจจะเปนทดนทเอกชนใชประโยชน หรอทดนของรฐ ทดน

3.5 ÃÙ»áººáÅÐá¹Ç·Ò§¡ÒÃ

Ñ´¡ÒÃá¹Çàª×èÍÁμ ‹ÍÃÐºº

¹ÔàÇÈμ‹Í»˜¨¨ÑÂ´ŒÒ¹àÈÃÉ°¡Ô¨

ÊÑ§¤ÁáÅÐ¡ÒÃàÁ×Í§

อาจประกอบดวยสวนทถอครองของบคคล บรษท หนวยงานภาครฐหรอบคคลอนใด ชมชนหรอกลมอนรกษ จะมความเปนเจาของในทดน ตองใหแนใจวามขอตกลงระหวางรฐและชมชน หรอเอกชนในการจดทาแนวเชอมตอทอาศยของสตวปา จานวนแนวเชอมต อทจาเป นต องจดทา เรองทตงของแนวเชอมตอจะเกยวของกบสถานภาพและการถอครองพนทนน ซงมกมปญหากบประเทศกาลงพฒนา สวนใหญจะมปญหาเรองการถอครองทดนและไมคอยยนยอมในการคนพนทในการจดทาแนวเชอมตอ ในขณะทประเทศทพฒนาแลว จะมความพรอมในการจดทาแนวเชอมตอทสงกวา เนองจากภาครฐมมาตรการในการจดการทดน สงแวดลอมซงมแบบแผนในการยอมรบจากภาคสงคมมากกวา เพอใหมขอตกลงเรองการจดการทดนอาจจะมการดาเนนงานไดหลายวธการ เชน รฐมการซอทดนคน หรอจายคาชดเชยทดนใหแกบคคล เอกชน หรอไดรบความชวยเหลอจากองคกรอนรกษ สหกรณ ขอตกลงและขอกาหนดในการใชประโยชนทดน มการวางแผนการใชประโยชนทดนใหเหมาะสม หรอมขอตกลงระหวางชมชนทองถน จาตองใชนวตกรรมใหมๆ บางโอกาสตองพจารณาถงผจดการทดนหรอชนพนเมองดงเดม ตวอยางท เกดขนในอทยานแหงชาตเมาทคลมนจาโร (Mt.Kilimanjaro) สาธารณรฐแทนซาเนย มทงทราบสงและทราบตา กาหนดบรหารจดการโดยใชกฎหมายทองถน และอนญาตใหชนชาวพนเมอง เชน เผามาไซ สามารถอาศยอยไดตามประเพณและวฒนธรรม และงดการเลยงปศสตวแบบเรรอน ในบางพนทอาจจะไดรบผลกระทบจากการพฒนาและการใชประโยชนทดน นกจดการทดนหลายคนกลาววา เปนการยากทจะดาเนนการจดทา


แนวเชอมตอระบบนเวศ ถาจะดาเนนการจดทาจะตองมการเจรจาทาขอตกลงกนระหวางเจาของทดนและผดาเนนการจดทาแนวเชอมตอ 3.5.2. บคลากร งบประมาณ และทรพยากรทจาเปนตอการจดการแนวเชอมตอ บคลากรทจะจดการแนวเชอมตอระบบนเวศจาเปนตองมความร ความเขาใจขอมลพนฐานดานการจดการกบผทมความเกยวของในพนท เชน ความเขาใจในเรองการสญเสยองคประกอบของระบบนเวศ อาจเกดขนจากกลมภาคทเกยวของในพนทหรอมปญหาทอาจแกไขไมได จาเปนทจะตองมขอตกลงถงเปาหมายการจดการแนวเชอมตอและความรบผดชอบในการจดทาแผนงานเชอมตอและรวบรวมขอมล รวมทงขอตกลงในเรองความตองการคงไวซงสถานภาพของทดนในแนวเชอมตอและคณภาพของถนทอาศยเพราะวาทดนดงกลาวทจะนามาใชประโยชนในแนวเชอมตอจะขนอยกบเจาของทดน ในโครงการการจดการแนวเชอมต อจะตองใหแนใจวาแผนงานและขอปฏบตจะตองมประสทธภาพ ทกษะของผ บรหารระดบสงทเกยวของกบการเจรจาขอซอทดนเพอใชในการจดทาแนวเชอมตอ และการเชอมตอของถนทอาศยในระดบทองถนจะตองไดรบความรวมมอระหวางเจาหนาทและเจาของทดนภาคเอกชน นกพฒนาทดน และพนกงานเจาหนาทในพนท องคประกอบทสาคญทมวตถประสงคและเปาหมายทถกตอง การวเคราะหระบบของขนตอนการทางาน หลกการทสาคญเพอตดตามความกาวหนาจะตองไดรบการยนยนความถกตองจากผประสานงานและผแทนการทางาน เปนตน

ทรพยากรทนามาใช ในการจดการ เช น บคลากรและงบประมาณ จาตองมเพยงพอในการสนบสนนตามวตถประสงค มความโปรงใสในการทางาน จานวนของทรพยากรขนอยกบขนาดของแนวเชอมตอและความซบซอนของการใชประโยชนทดนในระดบทองถน มเครอขายในการดาเนนงานทประกอบดวยอาสาสมคร เจาของทดนหรอกลมชมชน การดาเนนการจดการแนวเชอมตอตองการบคลากรทมการอทศตนใหกบงานและมงบประมาณเพยงพอเพราะเปนโครงการทสาคญ หนวยงานจดการมความตองการบคลากรทมทกษะในการปฏบตงาน เชน ผเชยวชาญดานชววทยากควรมทกษะในการจดการทดนและมประสบการณทางดานเศรษฐกจสงคมดวย ตวอยางเชน สาธารณรฐคอสตารกา มโครงการจดทาแนวเชอมตอถนทอาศยของสตวปามบคลากรหลายฝายเขามามสวนรวม ไดแก กลมชมชนทองถน นกกฎหมาย นกธรณวทยา วศวกรปาไม นกชววทยา พนกงานเจาหนาทของรฐผรบผดชอบ หนวยงานระดบชาตและนานาชาต ตลอดจนมเครอขายอาสาสมคร สวนงบประมาณกไดรบความชวยเหลอจากภาครฐและนานาชาตทสนบสนนใหมโครงการน 3.5.3. การสนบสนนจากชมชนทองถน การสนบสนนจากชมชนในการจดการและพฒนาดานการอนรกษแนวเชอมตอ จะเปนหลกประกนทสาคญในการรกษาและคงไวของแนวเชอมตอระบบนเวศ ซงในการดาเนนการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศใหมประสทธภาพตองไดรบความรวมมอจากผทมสวนไดสวนเสย หนวยงานตางๆและชมชน โดยมหวขอทควรพจารณาเพอการสนบสนนทดคอ


ภาพท 9 การเกบขอมลดานเศรษฐกจ สงคม และขอคดเหนของชมชน เปนสงสาคญสาหรบการจดทาแนวเชอมตอ ระบบนเวศซงนกจดการจาเปนตองศกษาและสรางแนวรวม

ผลสาเรจในการจดทาแนวเชอมตอขนอยกบความรวมมอของเจาของทดนและผมอานาจในการจดทาแนวเชอมตอ และการใชประโยชนทดนของประชาชนระดบทองถน ความสามารถของภาครฐและชมชนทองถนในการบรหารจดการและดาเนนการตามกฎหมาย ในการปองกนการรบกวนแนวเชอมตอจากการเลยงปศสตว การลกลอบลาสตว ป า การลกลอบตดไมหรอการขยายพนทเพอการเกษตร การแกไขปญหาดงกลาวตองไดรบความรวมมอจากชมชนทองถนจงจะทาใหการจดทาแนวเชอมตอมประสทธภาพมากยงขน การทภาครฐสนบสนนงบประมาณเพอการจดการพนทค มครองและแนวเชอมตอระบบนเวศ จะมสวนเกยวของกบชมชน โดยใหมมาตรการการจดการสรางความเขาใจใหแกชมชนและมความรตลอดจนประสบการณ กลมของชมชนหรอบคคลจะไดเขามามสวนรวมในการดแลปรบปรง

ถนทอย อาศยของสตวปา การลดผลกระทบทอาจจะเกดขนและการตดตามผลการใชประโยชนจากถนทอาศยของสตวปา การสนบสนนใหอาสาสมครเขาไปรวมสารวจสตวปาในพนทแนวเชอมตอ ควรใหผ ทใชประโยชนทดนบรเวณใกลเคยงพนทแนวเชอมตอมสวนรวมในการสนบสนนโครงการอาจจดทาเปนแนวกนชนดวยถนทอยอาศย หรอจดกลมปาเลกๆ บรเวณทดนใหเปนเขตแนวเชอมตอระบบนเวศ การสนบสนนของชมชนทองถน อาจจะมการทาขอตกลงในการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศเพอใหตรงตามเปาประสงคของโครงการ โดยกลาวถงการใชประโยชน เชน ไมฟน ผลไมปาหรอของปาอนๆ รวมถงการปองกนโรคระบาดจากสตวเลยงในพนทเกษตรกรรมเขาสพนทแนวเชอมระบบนเวศทอาจสงผลตอพชพรรณและสตวปาในพนทคมครอง ซงทองถนจะตองมสวนรวมในการรบผดชอบดวย


3.5.4. การบรณาการรวมกบโครงการตางๆ ในการจดการแนวเชอมตอระบบนเวศอยางยงยน การดาเนนการจดทาแนวเชอมตอเพอใหมประสทธภาพในดานระบบนเวศ ตองมการบรณาการรวมกบโครงการอนๆ ทมการพฒนาการใชประโยชนทดน เชน การปองกนและการพฒนาแหลงนาเพอประโยชนสาหรบชมชน โครงการปลกปาโครงการคารบอนเครดต ธนาคารตนไม หรอแมแตการจดตงกองทนชดเชยความเสยหายจากสตวปา เปนตน ซงโครงการตางๆ จะชวยสนบสนนใหเกดวตถประสงครวมกนในการอนรกษดานตางๆ ตงแตการปองกนดนและนาตลอดจนการจดการเพอการทองเทยว ดวยเหตผลนจงตองมหนวยงานเขามาสนบสนนการเชอมตอของถนทอาศยสาหรบการเคลอนยายของสตวปา และสามารถจดการใหมภมทศนทสวยงาม มความอดมสมบรณสาหรบเปนทอยอาศยของสตวปา และเปนการอนรกษคณภาพนาไปพรอมๆ กน นอกจากการอนรกษแหลงนาเพอชมชนใชในการอปโภคและบรโภคและการพกผอนหยอนใจ จะเปนการไดรบผลประโยชนรวมกนของชมชนและผจดทาแนวเชอมตอ

3.5.5. การใหการศกษาและสรางความตระหนกแกชมชน ขอมลเกยวกบการจดการแนวเชอมตอถนทอาศยของสตวปา จะตองมการบรณาการรวมกนระหวางนกนเวศวทยาและผจดการทดนในแนวเชอมตอ ซงการตดสนใจในเรองการใชประโยชนทดนของชมชน มกจะมการละเมดเกยวกบการใชประโยชนทดน ในหลายๆ พนทของประเทศไทยพบวาชมชนททากนในพนทอนรกษมกขาดความเขาใจเกยวกบขอกฎหมายทครอบคลมพนทนนๆ

จงเกดป ญหาเกยวกบการใช ประโยชน ทดน นกนเวศวทยาอาจจะไมมประสบการณการทางานเกยวกบชมชนและการใชประโยชนทดนในดานตางๆ ดงนนการใหความรแกชมชน การสรางความตระหนกวาแนวเชอมตอของระบบนเวศมประโยชนอยางไร การดาเนนงานและกระบวนการมความเกยวของกบประชาชนอยางไรบางจงเปนสงจาเปนทตองทาขอมลขาวสารทจะใชในการสอซงมหลายรปแบบ รปแบบแรก คอเรองของวตถประสงคและเปาหมายของการจดทาแนวเชอมตอและการสรางเครอขาย ขอมลนจะเปนเรองความสาคญของการอนรกษชนดสตวปาทใชพนทเชอมตอเปนถนอาศย รปแบบทสอง คอ แผนทของแนวเชอมตอทมรายละเอยดทชดเจนทสามารถสอกบประชาชนไดประสทธภาพของการทางานทเหนวาแนวเชอมตอมความสาคญมากทสดโดยการสอสารกบประชาชนทเกยวของในทกระดบ เพอใหการดาเนนงานเปนไปตามเปาหมาย การมสวนรวมของชมชนในการตดสนใจ การวางแผน การสารวจและการตดตามผล หรอการมสวนรวมในการปรบปรงถนทอาศยของสตวปาโดยชมชน ตลอดจนแผนการสรางสงกอสรางตางๆเชน ถนน แหลงนาโดยในชมชนจะตองนามาพจารณารวมกนดวย

3.5.6 ยทธศาสตรการวางแผนเพอสรางแนวเชอมตอ การวางแผน การรวมมอ การสงวนและการปองกนแนวเชอมตอระบบนเวศตองใชระยะเวลานานจงจะเหนผล ในขณะทกาลงดาเนนการ การวางแผน มกจะมการสญเสยถนทอาศยเกดขนอย ตลอดเวลา การยอมรบจากการพฒนาและปองกนการทาลายทรพยากรธรรมชาตและ


สงแวดลอม จงตองรบเรงวางแผนยทธศาสตรดานการอนรกษพนทใหมการดาเนนงานทมประสทธภาพ แผนยทธศาสตรทกาหนดในระยะยาวเชน 10 ป 20 ป หรอ 30 ป ขางหนา เมอกาหนดเวลาแลวจะสามารถวเคราะหเหตการณของแนวเชอมตอของถนทอาศยไดวา การลงทนมความคมคาหรอไม ถนทอาศยหรอระบบนเวศมความอดมสมบรณเพมขนหรอไม และมประสทธภาพมากนอยเพยงใด กอนทจะสญเสยถนทอาศย จะตองดาเนนการปองกน และตองมกระบวนการวางแผนทสมเหตสมผล ในการสงวนและอนรกษ มการรวมพจารณาตดสนใจทงในปจจบนและอนาคต วาแนวเชอมตอของถนทอาศย มความสาคญตอชนดพนธสตวปาเปนอยางไร

ตารางท 2 ประเดนและกจกรรมทสาคญในการดาเนนงานแนวเชอมตอระบบนเวศ

ประเดนทสาคญ กจกรรมทสาคญทตองพจารณาใน

การจดทาแนวเชอมตอถนทอยอาศย

1. การกาหนดวตถประสงคและเปาหมาย บทนยามเบองตนการจดการแนวเชอมตอ

ของการจดทาแนวเชอมตอ กจกรรมเปาหมายและวตถประสงคของ

การจดการแนวเชอมตอ

2. นเวศวทยาและพฤตกรรมของสตวปา ใหทาการประสานงานเขาดวยกนดานนเวศ

วทยาและรปแบบการเคลอนยายของชนด

พนธในเขตแนวเชอมตอ

การวางแผนเชอมภมทศน เพอใหอานวยผล

ทางดานถนทอาศยและทรพยากรอนๆ

โดยเฉพาะพฤตกรรมความตองการของ

ชนดพนธ

3. โครงสรางของแนวเชอมตอ มการจดการถนทอาศยใหมชองวางของ

แนวเชอมตอใหนอยทสด

ประเมนผลกระทบจากภายนอก ความเสยหาย

ทเกดจากผลกระทบการพฒนาเครอขาย

และเตรยมแผนรองรบในกรณทมภย

คกคามเกดขนอยางไมคาดหมาย


การรวบรวมความซบซอนของแนวเชอมตอ

ทเกยวของกบถนทอาศย

4. คณภาพของถนทอาศย จดการถนทอาศยตองใหแนใจวามเพยงพอ

กบชนดพนธสตวปาทเขามาใชแนวเชอมตอ

คอ อาหาร ทหลบภย ทพกหรอทผสมพนธ

จดตงหรอจดทาแนวเชอมตอใหมในพนท

ธรรมชาตหรอกงธรรมชาตทปราศจากภย

คกคาม

ตองระลกไววาความตองการจดการแนวเชอมตอ

และทรพยากรในถนทอาศยตองไดรบการ

ฟนฟและปองกน

5. แนวเชอมตอระบบนเวศ ประเมนแนวเชอมระบบนเวศและความ

สามารถในการรองรบและผลกระทบดาน

ชนดพนธสตวปา

ความกวางของแนวเชอมตอตองใหมความ

เหมาะสมกบระบบนเวศ

วธการลดผลกระทบภายในเขตแนวเชอมตอ

หรอนาเอาปจจยททาใหเกดผลกระทบออกไป

รวบรวมขอมลผลกระทบจากภายนอกตาม

แนวเชอมตอโดยใหมการปองกนเพอลดผล

กระทบ

6. ความกวางของแนวเชอมตอ ความกวางของแนวเชอมตอตองใหสมพนธ

กบวตถประสงคทางชววทยา

ความกวางของแนวเชอมตอใหระบเปน

กโลเมตร

ประเมนความตองการใชพนทแนวเชอมตอ

ของชนดพนธสตวปา

ความกวางของแนวเชอมตอจะตองเพมขน


เมอขนาดประชากรและความหลากหลายของ

ถนทอาศยสาหรบชนดพนธสตวเพมขน

เพอใหแนใจวาความกวางของแนวเชอมตอ

สามารถทจะรองรบผลกระทบได

7. สถานทตงของแนวเชอมตอ ใชความรเกยวกบเสนทางเดนหรอเสนทาง

อพยพของชนดพนธสตวปาในการกาหนดท

ตงของแนวเชอมตอ

หลกเลยงการจดทาแนวเชอมตอทขดขวาง

กระบวนการระบบนเวศ

ดาเนนการจดตงแนวเชอมตอใหมสงแวดลอม

ตามระดบความสงของพนทถนทอาศยเฉพาะ

ใหมากทสด

ดาเนนการจดตงแนวเชอมตอ สนบสนนแผน

ยทธศาสตรการอนรกษทรพยากรธรรมชาต

8. การตดตามผล ใหรวมถงสวนทเกยวของกบการจดการแนว

เชอมตอทกๆ สวน

กาหนดรปแบบและกระบวนการตดตามผล

ดานประสทธภาพของแนวเชอมตอสาหรบ

ชนดพนธสตวปา

ใชผลการประเมนเพอปรบปรงการจดการ

แนวเชอมตอ

9. ความเปนเจาของทดน สถานภาพ เพอสรางความเชอมนของสถานภาพพนทท

และการถอครองทดน นามาจดการเปนแนวเชอมตอถนทอาศยของ

สตวปาและหลกเลยงการใชประโยชนใน

ทดนทสงผลกระทบกบชนดพนธสตวปา

มเอกสารทสาคญและมแผนยทธศาสตรการ

ใชประโยชนทดนเพอสรางความเชอมนในการ

กาหนดและขยายพนทแนวเชอมตอ


10. ความรบผดชอบของการใชประโยชน มผรบผดชอบการจดการโดยเฉพาะ

ทรพยากร เพอใหแนใจวาขอตกลงสามารถจดการไดตาม

เปาหมายของผรบผดชอบดานการจดการทดน

เพอใหแนใจวามงบประมาณ บคลากรและ

การจดการทดนทมศกยภาพ

การเปลยนแปลงการใชประโยชนทดน ทาใหม

ผลกระทบกบแนวเชอมตอ

11. การสนบสนนจากชมชนทองถน มความเกยวของกบการตดสนใจของชมชน

เพอการจดการและการตดตามผล

มการชกชวนใหเจาของทดนขางเคยงมสวนรวม

ระมดระวงในเรองการขยายพนทแนวเชอมตอ

อาจจะมผลกบชมชนทองถนดงเดม

12. การบรณาการรวมกบโครงการตางๆ ดาเนนการโครงการแนวเชอมตอใหสอดคลอง

ในการจดการแนวเชอมตอ หรอประสานกบโครงการจดการทรพยากร

ธรรมชาตประเภทอนๆ

วเคราะหและประสานความรวมมอกบการ

ขยายพนทระบบนเวศและผลประโยชนทไดรบ

13. การใหการศกษาและสรางความเขาใจ มการสอสารและมขอมลทเกยวของกบการ

จดการรวมกน

การมประสทธภาพของการจดการ หมายถง

การมขอมลไปยงทกกลมทเกยวของ

ชกชวนใหชมชนทองถนเขามามสวนทเกยวของ

14. ยทธศาสตรการวางแผนและสรางความ แผนยทธศาสตรการจดการแนวเชอมตอ

ตระหนกแกชมชน ควรเปนภาพรวมทชดเจนและมเวลาดาเนน

การในระยะยาว

วเคราะหถงความตองการในอนาคต สาหรบ

โอกาสในการจดทาแนวเชอมตอทเกยวของ

กบการใชประโยชนทดน


ยทธศาสตรการจดการเชงบรณาการ คอการคงไวหรอเปนการเพมพนทถนทอยอาศย เพอใหพนทมคณภาพ ปราศจากการรบกวนจากปจจยภายนอก ยทธศาสตรการวางแผนจดทาแนวเชอมตอและการอนรกษเชงบรณาการ สามารถดาเนนการไดทงในระดบทองถน หรอระดบภมภาค ตองกาหนดเวลาการพฒนาพนทใหเปนไปไดในระยะยาวสามารถตรวจสอบผลลพธได เพราะการเปลยนแปลงของพนทตามธรรมชาต ไมสามารถแสดงใหเหนไดในระยะเวลาอนสน หากไมวางแผนอยางรอบคอบอาจทาใหเกดความลมเหลวตามมาได ดงนนการกาหนดแผนยทธศาสตรเชงบรณาการจะเปนการรวมแผนตางๆ ไวดวยกน และมการลาดบความสาคญในการดาเนนงาน เป าหมายและวตถประสงคทสาคญ คอ การอนรกษและการพฒนาแนวเชอมตอถนทอาศยของสตวปาใหอย ในระดบทองถน มการสรางเครอขายการเชอมตอของระบบนเวศ ซงจะตองรกษาประสทธภาพของแนวเชอมตอเพอประชากรสตวปาและกระบวนการทางระบบนเวศ

ÂØ·¸ÈÒÊμÃ�¡ÒÃÇÒ§á¼¹¨Ñ´·íÒá¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈáÅÐ¡ÒÃÍ¹ØÃÑ¡É�

àªÔ§ºÙÃ³Ò¡ÒÃ

การสนบสนนการสงวนหรอปรบปรงแนวเชอมตอใหเปนไปตามวตถประสงค การวางแผนยทธศาสตรจงเปนกญแจสาคญทจะนาไปสความสาเรจ การแกไขปญหาการพฒนาแผนยทธศาสตรเพอใหสามารถปฏบต ไดมการตงคาถามและรวมกนอภปรายถงแนวเชอมตอทสรปได 3 ประเดน คอ บทบาทของแนวเชอมตอมประโยชนใน เรองใดในแผนยทธศาสตร จะมการรวมมอกนในการจดการแนว เชอมตอไดอยางไร ความสาคญของแนวเชอมตอจะอยใน ระดบใด ระดบแรกหรอระดบรองลงไป ตามทปรากฏอยในแผนยทธศาสตร

4.1 ÂØ·¸ÈÒÊμÃ�¡ÒÃÇÒ§á¼¹¡ÒÃ ¨Ñ ·íÒÂØ·¸ÈÒÊμÃ�á¹Çàª×èÍÁμ‹Í

ยทธศาสตรการวางแผนการจดทายทธศาสตรแนวเชอมตอ ตองมขอมล ดงน


4.1.1. การจดบทบาทของแนวเชอมตอทปรากฏในแผนยทธศาสตรการอนรกษ ปญหาการสญเสยและการกระจายของถนทอาศยไดเกดขนมาตลอดตามลาดบ ปญหาทเกดขนไดนามาพจารณาถงแนวคดทจะร วมมอกนกบแผนการใช ประโยชน ทดน นกวางแผนและผจดการทดนจะตองมการดาเนนการรวมกน โดยเฉพาะในบรเวณถนทอาศยของสตวปา วธการปองกน ดแล คณภาพของถนทอาศย การลดผลกระทบจากปญหาการใชพนท ผลกระทบจากการพฒนาการใชประโยชนของภาครฐ ตามแผนยทธศาสตรจะมการสรางความตระหนกในเรองการพฒนาการอนรกษพนทกบแผนพฒนาการใชประโยชนทดนทกาหนดขนโดยกลมของชมชน และใหอยในแนวทางปฏบตระดบทองถน ระดบภมภาค หรอระดบชาต 4.1.2. การขยายพนทค มครองดานถนทอาศย โดยมแนวทางการประกาศและขยายพนทดงน การกาหนดพนทถนทอาศยของสตวปาใหเป นพนทค มครองจะทาใหมพนทค มครองเพมขนและจะเปนการอนรกษระบบนเวศในพนท เชน การประกาศเขตหามลาใหเปนเขตรกษาพนธสตวปา แผนความรวมมอในการปฏบตงานทกาหนดโดยภาคเอกชนหรอชมชนดานการอนรกษพน ทธรรมชาต จะรวมพนททแยกจากพน ทคมครองและตงอยภายนอกพนทคมครอง อาจจะเปนพนทดนของเอกชน ชมชนหรอบรษทหรอ

าทของแนวเชอมตอรการอนรกษ ปญหา

ยของถนดตามนาะ

วมถนทปองกน การลดผลกระทบจาก

บจากการพฒนาการใชผนยทธศาสตรจะมการการพฒนาการอนรกษระโยชนทดนทกาหนด

ทดน ของรฐทเป นเขตสงวนเข ามามส วนร วม โดยทาใหเปนพนททมการอนรกษสงแวดลอมมขนาดกวางขวางมากขน สามารถกาหนดความรวมมอกนปองกนถนทอาศยในระดบอาเภอหรอภมภาค มการรวมมอหรอสนบสนนใหมการปลกตนไมในพนทดนใกลเคยงกบพนทถนทอาศยจะทาใหมถนทอาศยของสตวปาเพมมากขน ขอเสนอแนะและความตองการของชมชนทตองการใหมถนทอาศยในพนทใกลเคยงและชวยปองกนการสญเสยหรอการสญหายไปของถนทอาศย


4.1.3. การสรางคณภาพของถนทอาศยทเหมาะสมสาหรบสตวปา ถนทอาศยของสตวปาทเปนพนทขนาดใหญเปนสงสาคญมากในการจดการสตวปาเพอใหสตวปามการดารงชวตทด กจกรรมทกาหนดอาจจะประกอบดวยหลายๆ ประเดน เชน การควบคมการใชประโยชนทดนทเปนปาเสอมโทรม เชน การเลยงปศสตวมากเกนไปจนทาใหเกดการเปลยนแปลงของสงคมพชจาเปนตองมการควบคมการใชประโยชนอยางเขมงวด การจดการทเ กยวข องกบการนาเอาทรพยากรธรรมชาตไปใชประโยชน เชน การทาไม การเกบผลไมปา การลาสตวปาจะตองแนใจวามความยงยนและไมเปนการทาลายถนทอาศยของสตวปา การคงไวซงกระบวนการธรรมชาตทไมทาใหมการเปลยนแปลงทรพยากรธรรมชาตอนๆ การจดการเพอคงไว ซงคณภาพของถนทอาศยจะเกยวของกบการจดตงพนทค มครอง เพอประโยชนอเนกประสงค คอเปาหมายของการอนรกษทสอดคลองกบวตถประสงคของการใชประโยชนทดนดานตางๆ เชน การจดการปาไมเพอตองการทาไมอาจไมเหมาะสมกบการแพรกระจายของชนดพนธสตวปา หรอการทาไมเปนการคกคามถนทอาศย จะทาใหเกดการสญเสยของประชากรสตวปาบางชนดได

4.1.4. การลดผลกระทบจากการใชประโยชนในทดนใกลเคยง ผลจากการทพนทป าไม แยกจากกนเปนกลมๆ เปนกระบวนการจากภยคกคามภายนอก

พนท อาจเกดจากอทธพลของประชาชนและสงคม การระบาดของโรคพชและสตวปา การเปลยนแปลงของภมอากาศ ลกษณะทางกายภาพตามแนวเขตพนท การบกรกของชมชน สงกอสรางตางๆ และมการรบกวนจากปจจยภายนอก ทาใหความสามารถในการคงอยของพนทรวมทงพนทสงวนอนๆ ลดลงดวย ดงนนจงตองมการวางแผนเกยวกบการลดผลกระทบจากการใชประโยชนทดนขางเคยงดวย

4.2 ÇÔ¸Õ¡ÒÃá¡Œä¢¼Å¡ÃÐ·º¨Ò¡»˜¨¨ÑÂÀÒÂ¹Í¡ã¹¾×é¹·Õèá¹Çàª×èÍÁμ‹Í มแนวทางการดาเนนการดงน 1. มการกาหนดเขตการจดการ (Zoning) ทชดเจน กลาวคอมการกาหนดลงไปวาบรเวณใดในพนททควรใชประโยชนลกษณะใด และพนทใดตองหามกระทาการใดๆ โดยเฉพาะในพนททมความสาคญทางธรรมชาต 2. การใชแนวกนชนรอบๆ พนทค มครอง เพอปองกนผลกระทบจากอทธพลภายนอกทมตอสงแวดลอมตามธรรมชาต 3. การกาหนดกจกรรมการจดการหรอโครงการจดการผลกระทบทเกดจากภยคกคาม

จากโรคพชและสตวปา รวมถงชนดพนธตางถน พชรกราน หรอสตวผลา หรอชนดพนธทมการตอสแกงแยงกน

4.2.1 การสงเสรมใหมการจดทาแนวเชอมตอของถนทอาศยทไดรบผลกระทบจากการแยกของระบบนเวศ การสงเสรมใหมการจดทาแนวเชอมตอระบบ


นเวศ เปนการจงใจใหมการกาหนดแนวเชอมตอภายในพนททมภมทศนแยกจากกน โดยแนวเชอมตอจะมประโยชนในการเคลอนยายของชนดพนธสตวปาภายในสภาพแวดลอมทเหมาะสม อาจจะเหมาะสมกบการกระจายสตวปา และอกหลายชนดทมการอพยพยายถน การแพรกระจายของชนดพนธดงกลาวอาจทาใหประชากรของสตวปาทลดจานวนลง สามารถเพมขนไดก อนทประชากรของชนดพนธ นนๆ จะหายไปจากพนท หรอการสรางถนทอาศยสาหรบชนดพนธสตวปาทเพมจานวนมากขน แนวเชอมตอจะชวยในการรกษากระบวนการทางระบบนเวศโดยเฉพาะชนดพนธสตวปามสวนชวยในกระบวนการระบบนเวศ เชน การผสมเกสรดอกไม การกระจายพนธของเมลดไม ความสมพนธระหวางผลาและเหยอ ภายในแนวเชอมตอจะมความแตกตางกนไปของระบบนเวศ การใชประโยชนกมหลายรปแบบทเปนองคประกอบของระบบนเวศ การสนบสนนใหมการจดทาแนวเชอมตอขนอยกบบทบาทและหนาททแตกตางกนไปตามลกษณะการอนรกษภมทศน ปจจยทสาคญคอการปรบปรงศกยภาพของการอนรกษพนทเดยวๆ ของถนทอาศยใหเชอมตอกนอยางมประสทธภาพ แนวเชอมตอของระบบนเวศ จะทาใหเกดการแลกเปลยนพนธกรรมกนระหวางชนดพนธพช และการทาใหสตวปาเคลอนทไปมาระหวางระบบนเวศได

4.2.2 แนวเชอมตอและการอนรกษภมทศนอยางบรณาการ การจดการพนททเปนพนทคมครองหรอพนทอนรกษอนๆ เชน อทยานแหงชาตหรอเขตรกษาพนธสตวปา หรอพนทคมครองประเภทอนๆ ทม

เป าหมายในการอนรกษ ทรพยากรธรรมชาต บางกรณการกาหนดเปาหมายของพนทค มครองไดเนนหนกในเรองอนๆ ดวย โดยเฉพาะการใชประโยชนทดน ลกษณะของพนทกจะถกกาหนดแบงแยกตามลกษณะของภมประเทศ มความแตกตางกนในระบบนเวศ มโนทศนของนกอนรกษจะพจารณาชวงเวลาการอนรกษพนทใหอยในระยะยาวเพอใหไดผลทมประสทธภาพ การฟนฟถนทอาศยตามกระบวนการทางระบบนเวศและการใช ประโยชนของชนดพนธ สวนการขยายหรอการผนวกพนทกจะเปนงานขนตอๆ ไป บางพนทสามารถกระทาไดและบางพนทกไม สามารถกระทาได โดยทวไปพนทคมครองหลายแหง นกอนรกษไดมแนวคดการอนรกษใหครอบคลมพนททงระบบ มการกาหนดแผนยทธศาสตรการจดการพนทคมครองอยางบรณาการ (Protected Area Integration) พนทคมครองเหลานจะประกอบดวยระบบนเวศหลายๆ ระบบ มการพฒนาพนทในหลายรปแบบ และการยกระดบการจดการใหเปนระดบชาตหรอระดบนานาชาต เชน การอนรกษทรพยากรธรรมชาตเพอตองการผลตผลจากเนอไม การอนรกษปาไมเพอเปนแหลงนาใหแกภาคการเกษตร การอนรกษชนดพนธภายใตประเพณวฒนธรรมและการอนรกษพนทเพอการแกปญหาโลกรอน

ในการวางแผนยทธศาสตรการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ จะตองคานงถงขอจากดดงตอไปน

4.3 ¢ ŒÍ íÒ¡Ñ´ã¹¡ÒÃÇÒ§á¼¹

ÂØ·¸ÈÒÊμÃ �¡ÒÃ¨Ñ´·íÒá¹Çàª×èÍÁμ ‹Í

ÃÐºº¹ÔàÇÈ


4.3.1. พนทคมครองมไดเปนตวแทนของสงคมธรรมชาตทกระบบ พนทอนรกษหรอพนทคมครองสวนใหญมไดเปนตวแทนของสงคมสงมชวตทกชนด ภายในพนทหรอภายในประเทศ พนทคมครองทกาหนดเพอการอนรกษทรพยากรธรรมชาตอยางนอยทสดคอการปองกนดนพงทลาย เพราะพนทดงกลาวมความลาดชนหรอเปนเทอกเขาสง หรอเปนพนทชมนาทไมสามารถจะใชเปนพนทการเกษตรได พนทคมครองบางแหงอาจใชเพอผลผลตทางเศรษฐกจ สงคม บางแหงเปนพนททมความอดมสมบรณ บางแหงอาจจะมความอดมสมบรณตา หรออาจจะไมเปนไปตามถนทอาศยเสมอไป บางแหงอาจเปนตวแทนของสงคมพชและสงคมสตวทหายไปจากพนทคมครองเดม การอนรกษสงคมสงมชวตในพนทค มครอง

อาจจะมความแตกตางกน เนองมาจากคาใชจายในการดแล การใชประโยชนในทดน ตลอดจนมการใชประโยชนเพอกจกรรมอนๆ หรอมธรรมชาตของถนทอยอาศยทตงอยกระจดกระจายทงพนทปาและพนทการเกษตรอยดวยกน ทาใหไมสามารถอนรกษหรอใชขอบงคบโดยกฎหมายได

4.3.2. พนทคมครองสวนใหญมขนาดเลกเกนกวาจะรองรบประชากรและกระบวนการของระบบนเวศตามธรรมชาต ขนาดของพนทค มครองมความแตกตางกนไปตามสภาพแวดลอมและลกษณะทางกายภาพ บางแหงเปนพนทคมครองทมขนาดใหญแตมความ


เปนเอกลกษณของการอนรกษเฉพาะถนเทานน แตละพนทมความสามารถในการรองรบประชากรสตวปาทองถนทมความเหมาะสมเฉพาะอยาง หรอความตองการถนทอาศยทมพนทขนาดใหญ เพอรองรบประชากรทงชนดพนธผลาและเหยอ พนทสงวนขนาดใหญในบางประเทศกมใชวาจะสามารถรองรบประชากรและชนดพนธสตวปาไดทงหมด ขอเสนอในการจดการใหพจารณาถงชนดพนธทมแนวโนมลดลง ภยคกคามทเกดขน หรอมขนาดพนททไมเพยงพอหรอไมสามารถรองรบประชากรได หากพนทคมครองสามารถรองรบชนดพนธไดและมภยคกคามเกดขนโดยไมมผลกระทบตอกน พนทคมครองควรมพนทอยางนอยเทาไหร ทถง แมมภยธรรมชาตรบกวน แตยงคงรกษาระดบของธรรมชาตไวไดโดยไมเกดความเสยหาย ตวอยางไฟปาทเกดขนอาจจะทาลายพนทธรรมชาตมากมาย แตถาหากพนทไฟไหมมจานวนนอยทรพยากรยงคงอยได ในทางตรงกนขามถาหากเปนพนทขนาดเลกอาจจะเกดไฟไหมทงหมดระบบนเวศกไมสามารถดารงอยได สตวปาบางชนดชอบอาศยตามกระบวนการเปลยนแปลงของพชพรรณในพนททขนอย และจะปรบตวไปตามกระบวนการทางระบบนเวศเมอระบบนเวศเปลยน ฉะนนพนทคมครองทมขนาดใหญกจะสามารถตอตานภยคกคามทเกดขนทาใหระบบนเวศไมสญหายไป

4.3.3. รปแบบการเคลอนยายของสตวปาระหวางพนทคมครอง หากปรากฏวาภายหลงความพยายามจดทาแนวเชอมตอสาหรบสตวปาไดขามไปมาระหวางพนทอนรกษแลว แตหากพบวาสตวปาในพนทนน โดยเฉพาะชนดทเปนเปาหมายในการจดการไม

สามารถเคลอนยายไปมาระหวางพนทคมครองไดกหมายความวาการดาเนนการยงดอยประสทธภาพสตว บางชนดใช พนทถนอาศยเพอการหากน ทหลบภย ทพก หรอทสรางรงวางไข บางชนดมการอพยพยายถนตามระดบความสงหรอสภาพทางภมศาสตรทมระยะทางนบเปนรอยกโลเมตร พนทคมครองกจดเปนถนอาศยเปนทรองรบของชนดพนธดงกลาว เชน เสนทางอพยพของนกนา ตองอาศยพนทชมนา (Wetland) ทอยในเสนทางบนเปนจดแวะพก หรอชนดพนธทมการอพยพยายถนตามฤดกาล สอดคลองกนระหวางสถานทและเวลา ชนดพนธทกนนาหวานจากดอกไม ผลไมหรอเมลดไมจะตอบสนองตอพนธพช จะผลตลกไม ดอกไม ไดตลอดป นกนาทอาศยอยในพนททแหงแลงในฤดแลง จะมปฏกรยาตอบสนองตอการตกของฝนและนาทวม ซงการจดการจาเปนตองเขาใจถงพฤตกรรมและนเวศวทยาของสตวปาชนดนนๆ เปนอยางดดวย

4.3.4. พนทอนรกษทมการใชประโยชนทดนอยางอนอยโดยรอบ การอนรกษพนทคมครองทเปนหยอมปา คลายเกาะธรรมชาตทลอมรอบดวยสภาพแวดลอมอนๆ การจดการพนทคมครองบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางหยอมปาเหลานจะตองไมมองเพยงพนทเดยวๆ แคหยอมปาเดยว โดยระบบนเวศดงกลาวจะเกยวของกบสงแวดลอมทมผลตอการเคลอนยายของสตวปา การจดการอาจมกจกรรมทตองอาศยชมชนใหเขามาชวยดาเนนการดวย เนองจากพนทเหลานจะมผลตอการจดการแนวเชอมตอในอนาคต


4.3.5. แนวโนมของการอนรกษภมทศนอยางบรณาการ (Landscape Integretion) การอนรกษภมทศนอยางบรณาการทเนนหนกในเรองแผนการอนรกษ และการจดการ ทรวมไปถงทรพยากรธรรมชาตทตงอยภายนอกเขตพนทคมครอง เรยกวา การอนรกษทงระบบ มการกาหนดเวลาใหอยในระยะยาวเพอใหกระบวนการทางระบบนเวศไดพฒนาตามลาดบขนตอน และทาใหชนดพนธพชและพนธสตวคงอยได ควรมการพฒนาวธการจดการถนทอาศยรวมถงเครอขายใหมประสทธภาพมากยงขน รวมทงพนททเปนพนทคมครองและนอกพนทคมครอง อนจะทาใหระบบของถนทอาศยมการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพอยางบรณาการ ถงแมว าคณคาและความสาคญของพนทคมครองจะไมเดนชด แตแนวคดการจดการพนทค มครองอยางบรณาการ กยงเปนยทธศาสตรสาคญทตองกาหนดใหชดเจนรวมกบการขยายพนทสงวนในพนทคมครองรวมถงสวนทเปนพนทสวยงามอนๆ ทอยรอบๆ ดวย ในประเทศทมอตราการเพมของประชากรอยางรวดเรว มการใชประโยชนทดนเพอการพฒนาทางดานการเกษตร การพฒนาหม บ านและชมชน สงเหลานจะมผลกระทบกบการดารงอย ของสงแวดลอมตามธรรมชาต การอนรกษจงขนอย กบความร ความ

สามารถในการอนรกษชนดพนธภายใตประเพณวฒนธรรม และการพฒนาทางดานการเกษตรทมความเกยวของกบผทอยอาศยในพนทเกษตรกรรมหรอการใชผลตผลจากการปาไมทมกจกรรมหรอไมมกจกรรมการอนรกษ ดงนนโครงการอนรกษภมทศนเชงบรณาการจงเปนการจดการทดนอยางยงยนเพอประโยชนทางดานอาหารและผลตผลของปาไมสาหรบชมชนทอยรอบๆ พนทคมครองนนดวย แนวคดการจดการพนทคมครองเชงบรณาการจงตองจดทาเปนแผนยทธศาสตรในทกระดบ ตงแตยทธศาสตรในระดบทองถน ระดบภมภาค จนถงระดบชาต โดยมหลกการ ดงน 1. การจดทาแผนยทธศาสตรการจดการเชงบรณาการควรมหลายระดบ 2. จะตองดาเนนการปองกนบรเวณทเปนทอาศยของสตวปาเปนสาคญ 3. ตองใหความสาคญกบการอนรกษเปนลาดบแรก 4. ในการจดการระบบนเวศใหเนนการคงของเดมไว สวนการฟนฟจะตองมความเชอมโยงสมพนธกนกบของเดม 5. ใหมการอนรกษและการจดการตลอดจนการใชประโยชนทดนเชงบรณาการ


¡ÒÃÇÒ§á¼¹àªÔ§¾×é¹·Õèã¹¡ÒÃ¨Ñ´¡ÒÃ¾×é¹·Õè¤ØŒÁ¤ÃÍ§àªÔ§ÃÐºº¹ÔàÇÈ

สมพนธระหวางสภาพแวดลอมกบชนดพนธสตวปา ซงควรเหมาะสมสอดคลองกน

5.2 ËÅÑ¡¡ÒÃãËŒ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞ¡Ñº¡ÒÃÍ¹ØÃÑ¡É�à»š¹ÅíÒ´ÑºáÃ¡ÊØ´

5.3 ËÅÑ¡¤ÇÒÁàª×èÍÁâÂ§¢Í§¡ÒÃÍ¹ØÃÑ¡É�

áÅÐ¡ÒÃ¿„œ¹¿ÙáººàªÔ§ÃÐºº¹ÔàÇÈ

หลกแนวคดในการจดการถนทอาศยเชงระบบนเวศ จาเปนตองใหความสาคญกบการอนรกษเปนลาดบแรกสด ทงนเพอความมนคงของการใชประโยชนทดน ไมวาจะมการจดการทดนใหเปนรปแบบการใชประโยชนทดนใดกตาม แตหากยนอยบนหลกการของการอนรกษแลว กยงมนใจไดวาจะไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมมากนก

การสรางแนวเชอมตอระบบนเวศเปนหลกการ

การวางแผนในระดบตางๆ ของการจดการเชงระบบนเวศ โดยเฉพาะการวางแผนในการใชประโยชนทดน เพอใหมการใชประโยชนอยางมนคง และสนบสนนการเขามามสวนรวมของประชาชน จาเปนตองไดรบความรวมมอจากหลายๆ ภาคสวน ซงระดบของการจดการควรมกรอบทครอบคลมและสมพนธกบหนวยงานทรบผดชอบ รวมทงตองมกระบวนการวางแผนทสอดคลองกบสภาพแวดลอมตามธรรมชาตของพนททจะจดการดวย โดยมหลกปฏบตดงตอไปน

5.1 ËÅÑ¡¡ÒÃ»‡Í§¡Ñ¹¾×é¹·ÕèËÅÑ¡¢Í§¶Ôè¹ÍÒÈÑÂμÒÁ¸ÃÃÁªÒμÔ¢Í§ÊÑμÇ�»†Ò การปองกนพนทอาศยหลกตามธรรมชาตของสตวปา เปนเปาหมายแรกของการอนรกษธรรมชาตและเปนแผนยทธศาสตรการจดการเชงระบบนเวศปจจยหลกของถนทอาศยทมขนาดใหญ คอความเหมาะสมของพนท หากเปนพนทขนาดใหญทเกยวของกบการจดการสตวปา ใหพจารณาถงความ


พนฐานในการอนรกษเชงบรณาการ เปนการเชอมตอของพนททสามารถรองรบการแลกเปลยนชนดพนธและพนธกรรมระหวางภมทศนตางๆ เรยกวา “การเชอมระบบ (linked system)” ซงจะกอใหเกดผลดกวาทจะปลอยใหพนทอยอยางโดดเดยว รปแบบของการเชอมตอของภมทศนทขนอยกบการวางแผนของพนทถนทอย อาศย พนทรอบภมทศนดงกลาวจะถกใชประโยชนท เกยวกบชนดพนธ กระบวนการทางนเวศ แนวเชอมตอของถนทอย อาศยจงเปนแนวทางท เหมาะสมทสด ยทธศาสตรการอนรกษเชงระบบนเวศจะมพนททเปนพนทเกษตรกรรมเขามาเกยวของดวย องคประกอบเหลานจะเปนการสรางเครอขายของพนท จงมความจาเปนอยางยงทจะตองวเคราะหถงระบบของถนทอาศยภายใตแผนการจดการเฉพาะทไมมการเชอมตอกบพนทอน

บรเวณพนทคมครองทมผลกระทบจากมนษยทงทเปนพนทธรรมชาตและมการใชประโยชนทดนอยางอน จะทาใหเกดการเปลยนแปลงทงสงคมพช สตวปา แรธาต และสวนประกอบอนๆ ทตงอย

ตามแนวเขตของพนท การจดตงระบบการอนรกษและการใชประโยชนพนทรอบแนวเชอมตอจะเปนหลกการพนฐานในการบรณาการการจดการภมทศน ซ งต องยอมรบว าความสา คญของกระบวนการจดการพนท ไมเฉพาะพนทคมครองเทานน แตตองมแนวคดการจดการทเกยวของกบพนทอยางอนดวย โดยความตองการในการจดการแบงออกได 2 ประการ คอ

5.4 ËÅÑ¡¡ÒÃ Ñ ¡ÒÃàªÔ§ÃÐºº¹ÔàÇÈÃÐËÇ‹Ò§¾×é¹·ÕèÍ¹ØÃÑ¡É�áÅÐºÃÔàÇ³â´ÂÃÍº


1. การจดการภยคกคามจากการใชประโยชนทดนภายนอกพนทแนวเชอมตอ ทจะไปลดศกยภาพการอนรกษถนทอาศยของสตวปาการเพมขนของมลพษหรอปรมาณแรธาตทไมตองการ การรกรานของพชและสตวตางถน การลดลของทรพยากรและคณภาพนา หรอการนาเขาซสตวผลาจากตางถนเหลานจะเปนปจจยคกคามกระบวนการจดการพนท เพอใหการจดการพนทมประสทธภาพและมความเชอมโยงจงตองคานงถงความรวมมอกนอนรกษใหมากกวาการทางานในพนทแตฝายเดยว 2. การจดการภยคกคามหรออทธพลทเกยวของกบธรรมชาตของถนทอาศยโดยชมชนทองถน โดยการสนบสนนการแกไขปญหาเกยวกบพชและสตวทมผลกระทบตอชมชนทองถน เชน สตวผลาขนาดใหญและสตวกนพชทมาคกคามพนทเกษตร โดยเฉพาะการคกคามความปลอดภยของมนษยหรอปศสตว เปนตน ศกยภาพในการพฒนาการจดการพน ทค มครองระหวางการอนรกษกบความตองการผลตผลภายในพนทแนวเชอมตอจะตองมขอตกลงในเรองความยงยนของทรพยากรธรรมชาต ทงหมดนจะขนอยกบสถานการณในทองถน เชน การจดการทรพยากรธรรมชาตบนพนฐานของความยงยน โดยการปองกนและการฟนฟชนดพนธทองถนในพนทการเกษตร ดวยการเพมความยงยนของดนและนา การทาการเกษตรแบบยงยน การพฒนาโครงการการท องเท ยวเช ง น เวศ (Ecotourism) โดยการมสวนรวมของชมชนทองถน การใชประโยชนจากของปาอยางยงยน เปนตน หลกการพนฐานของการอนรกษภมทศนอยางบรณาการ คอ การพฒนาและการปฏบตใหประสบผลสาเรจมประสทธภาพตองมการจดการทรพยากรอนๆ ดวย โดยเฉพาะในสวนทเกยวของกบความพง

พอใจในการอนรกษทจะนาไปสเปาหมายเดยวกนของบคคลหรอหนวยงานอน สวนความไมพงพอใจในการเปลยนแปลงประเพณการใชประโยชนทดน ผลประโยชนทางเศรษฐกจและรายได การขาดความรวมมอทางการเมอง จะทาใหการจดการภมทศนไมสาเรจ ตวอยางจากโครงการทมการกาหนดแผนยทธศาสตรการอนรกษการจดการเชงระบบนเวศหลายๆ โครงการทประสบผลสาเรจอย างมประสทธภาพ หลายโครงการยงตองมการตดตามผลวามประสทธภาพหรอไม คมคากบการลงทนหรอไม มหลกการทตองคานงถง คอ 1. ตองศกษาวามชมชนใดบางทยอมรบในการปรบปรงและตองการเรองการอนรกษสงแวดลอมเปนสาคญ 2. ยทธศาสตร และประเพณวฒนธรรม ในการกระจายอานาจบรหารดานการใชประโยชนทดนทเปนการยอมรบโดยทวไป สงหนงทตองคานงคอประเพณและวฒนธรรมทองถนทตองนามาบรณาการในการจดการ 3. ตองคานงวามหนวยงานใดบางทมสวนเกยวของกบการจดการพนท

5.5 ËÅÑ¡¡ÒÃ¾Ô¨ÒÃ³Ò¨Ñ´·íÒ

á¹Çàª×èÍÁμ‹Í·ÕèÁÕ¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞ·ÕèÊØ´

การปฏบตงานตามแผนยทธศาสตร การอนรกษเชงระบบนเวศ จะตองตดสนใจวามกจกรรมอะไรบางทควรดาเนนการเปนประการแรก ไมจาเปนตองดาเนนการทกกจกรรมไปพรอมๆ กน แตทกกจกรรมตามแผนยทธศาสตรกต องทาโดยใหพจารณาถงทรพยากรทมอย ประสทธภาพของการ


ตารางท 3 หลกการพจารณาความสาคญของการอนรกษพนทแนวเชอมตอระบบนเวศ

ระดบความสาคญ

- แนวเชอมตอทคงไวซงกระบวนการทางระบบ

นเวศและสงคมของสงมชวตใหกระจาย

อยตามลกษณะภมประเทศและภมภาค

- แนวเชอมตอและระบบของถนทอาศยเปน

แบบเฉพาะทางและการฟนฟ

- แนวเชอมตอตองมประโยชนตอชนดพนธ และสงคม จะตองปราศจากภยคกคามภายใต

สถานการณการอนรกษ- แนวเชอมตอควรเปนพนททกวางขวาง

พอสมควร ทรพยากรธรรมชาตไมถกรบกวน และยงปรากฏใหเหนอยในปจจบน

- แนวเชอมตอจะอานวยประโยชนใหชนดพนธ อยางตอเนอง

- แนวเชอมตอจะอานวยผลประโยชนอยาง เอนกประสงค ไมเปนวตถประสงคดานการ

อนรกษสตวปาแตเพยงอยางเดยว

หลกการพจารณา

1. พจารณาระดบความสาคญของแนวเชอมตอใน

การคงไวซงกระบวนการระบบนเวศ

2. พจารณาระดบการทาหนาทของแนวเชอมตอ

กบระบบของถนทอาศย

3. พจารณาระดบของภยคกคามตอชนดพนธหรอ

สงคมถนทอาศยทจะตองจดทาแนวเชอมตอ

4. พจารณาสภาพของแนวเชอมตอ ดานองคประกอบ

ของสงคมพช ความกวางและภยคกคาม

5. พจารณาชนดพนธภายในเขตแนวเชอมตอ

6. พจารณาความสามารถของแนวเชอมตอในการ อานวยผลประโยชนทางนเวศวทยาและสงแวดลอม

ดาเนนงานตามกจกรรมจะขนอยกบลาดบความสาคญ ซงตองมการพจารณาวาแนวเชอมตอใดทมความสาคญทสด รวมทงงบประมาณทจะตองใชซงขนอยกบสถานการณทเกยวของ ความสาคญของการจดการจะขนอยกบการวเคราะหหลกการจากขอเสนอของโครงการทจะนาไปสความสาคญและความสาเรจ ประการแรกจะพจารณาถงความสาคญระหวางแนวเชอมตอทอยบนพนฐานความสาคญของความหลากหลายทางชวภาพกบนโยบายของรฐ หรอองคกรสวนทองถนและอนๆ จะตองพจารณารวมปจจยอนๆ ไดแก

งบประมาณและทรพยากรอนๆ ทตองใช หนวยงานรบผดชอบบรหารจดการแนว

เชอมตอ เวลาทกาหนดในการปฏบตงานและ ผลลพธทคาดหวง ระดบของการไดรบความรวมมอจาก ชมชน คณคาทางดานวฒนธรรมและผลทไดรบ คณคาทางการศกษาและสาธารณประโยชน


5.6 ¢¹Ò´¢Í§á¹Çàª×è ÍÁμ ‹ Í·Õè

ÊÒÁÒÃ¶¤§äÇŒ¢Í§¡ÃÐºÇ¹¡ÒÃ·Ò§

¹ÔàÇÈÇÔ·ÂÒ แนวเชอมตอเปนการดารงไวซงกระบวนการทางนเวศวทยาและความเปนไปอยางตอเนองของสงคมสงมชวต โดยการกระจายทางภมศาสตรของแนวเชอมตอระดบภมภาคจะมความเหมาะสมกวาระดบทองถน ประสทธภาพของแนวเชอมตอในระดบดงกลาว จะคงไวซงบทบาทหนาทของสงคมสงมชวตในระดบชาตหรอนานาชาต โดยเฉพาะแนวเชอมตอระหวางประเทศ ตวอยางพนทแนวเชอมตออาจจะประกอบดวยแมนา ลาหวย ลาธาร เทอกเขา หรอปาหยอมเลกหยอมนอยกได เชน พนทชมนา ชนดของปาไมทขนอยอาจเหมาะสมกบชนดของนกอพยพยายถน การสรางแนวเชอมตอขนมาใหม อาจเปนไปไดยาก ถงแมวาจะกาหนดเปาหมายหลกทสาคญ โดยตองมการวเคราะห การปองกน การรกษาและการดแลใหดารงไวกอนทองคประกอบทางระบบนเวศจะสญหายไปหรอเกดการเปลยนแปลงของความหลากหลายทางชวภาพในแนวเชอมตอนนๆ แนวเชอมตอในระดบภมภาคของสงคมสงมชวตจะมประโยชนในระดบความสาคญทเปนมรดกทางธรรมชาต ระบบแนวเชอมตอทางแมนา ลาหวย ลาธารจะประกอบไปดวยพนธพชรมนา จะใหคณคาดานถนทอาศยและเกดความตอเนองของภมทศนในระดบทองถน อยางไรกตามแนวเชอมตอในระดบทองถน พนทปาไม แนวเชอมตอระหวางสองพนทอาจชวยดารงไวซงความหลากหลายทางชวภาพในระดบภมภาคได ความสาคญของแนวเชอมตอในระดบตางๆ

สาหรบการอนรกษขนอยกบความรบผดชอบขององคกรระดบชาตและหนวยงานระดบทองถน เชน ความสาคญและมขอตกลงในเรองการอนรกษทรพยากรธรรมชาตทเปนลาหวยลาธารทเปนแนวเชอมตอระหวางพนทคมครองกบชมชนในภมภาค จะเปนหนาทรบผดชอบของหนวยงานทองถน แตหนวยงานรบผดชอบระดบชาต จะเนนหนกไปในเรองของการอนรกษสงคมสงมชวตระดบชาต อยางไรกตาม การอนรกษในพนทชมชนจะเปนเปาหมายหลกโดยเฉพาะพนทแนวเชอมตอระหวาง

สองพนทในทองถนจะตองใชหนวยงานระดบทองถนรบผดชอบเพราะสามารถทจะดาเนนการไดงาย เพราะมอานาจในการดาเนนการไดด

5.7 ÃÐ´Ñº¤ÇÒÁÊíÒ¤ÑÞ¢Í§á¹Çàª×èÍÁμ‹Í¡Ñº¶Ôè¹·ÕèÍÂÙ‹ÍÒÈÑÂ ในปจจบนอาจมคาถามทเกยวของกบหลกการจดการแนวเชอมตอ 3 ประเดน คอ 1. มแนวทางสารองหรอมวธการอนๆ ในการดารงไวซงแนวเชอมตอทางนเวศอกหรอไม 2. สามารถทจะดาเนนงานดานการอนรกษอนๆทดแทนไดหรอไม ถาหากไมประสบผลสาเรจในการจดการใหเปนแนวเชอมตอ 3. มพนทบรเวณอนทจะจดทาแนวเชอมตอไดอกหรอไม ถาพนทเดมไมประสบความสาเรจ ความสาคญอนดบแรกของโครงการเพอการอนรกษแนวเชอมตอจะตองเขาใจถงสถานการณเกยวกบการเปลยนแปลงของแนวเชอมตอ ถาหากไมสามารถหาพนทอนทดแทนได หรอไมมระบบถนทอาศยเฉพาะสงคมของสตวปาทจะเขามาใช


ประโยชน ถามแผนสารองกยงไมจาเปนตองกระทาทนท เพราะอาจมโอกาสเปลยนแปลงแนวคดในการจดทาแนวเชอมตอเกดขนไดในอนาคต

5.8 ÃÐ Ñº¢Í§ÀÑÂ¤Ø¡¤ÒÁ·ÕèÁÕ¼Åμ ‹Í

ª¹Ô ¾Ñ¹ Ø�ËÃ×Í¹ÔàÇÈÇÔ·ÂÒ¢Í§¾×ªáÅÐÊÑμÇ�ã¹¾×é¹·Õè·Õè¨Ð¨Ñ´·íÒá¹Çàª×èÍÁμ‹Í

พนทคมครองหรอพนทปาทแยกจากกนจะมภยคกคามตอชนดพนธและระบบนเวศ ในการจดทาแนวเชอมตอจะตองตดสนใจเปนพเศษ เพราะเมอมภยคกคามเกดขน ชนดพนธทถกรบกวนจากภยคกคามจะมความเสยงทจะลดจานวนลง อยางไรกดในการปองกนถนทอาศยของแนวเชอมตอ และการพฒนาแนวเชอมตอตองมการพจารณาอยางรอบคอบในประเดนตอไปน คอ มเหตผลใดบางทจะทาใหแนวเชอมตอมประสทธภาพในการดารงไวซงชนดพนธทไดรบผลกระทบจากภยคกคาม เชน การใหความสาคญกบชนดพนธหรอประชากรทหายากใกลสญพนธ ขณะทประชากรของสตวปาลดจานวนลงเนองมาจากการลาสตว หรอเหตผลจากสาเหตอน เชน พนทของกลมปาเลกเกนไปทจะเปนทอยอาศยของสตวปา แนว เช อ มต อท ก า หนด ขนมาจะ มประสทธภาพดานการเคลอนยายของสตวปาหรอการเพมของประชากรสตวปามากนอยเพยงใด ซงแนวเชอมตอบางแหงอาจจะมอาหารและถนทอาศยเฉพาะสาหรบสตวปาบางชนดเทานน ความรความเขาใจเกยวกบการกระจายของชนดพนธทสามารถดารงชพอยในแนวเชอมตอกบประสทธภาพของชนดพนธทสามารถอยรวม

กบประชากรสตวปาอนๆ ดงนนการเกดขนของชนดพนธเดยวหรอหลายๆ ชนดพนธทหายากใกลสญพนธ อาจตองมการลงทนพนฟหรอมกจกรรมการอนรกษ โดยเฉพาะเพออนรกษ ชนดพนธ เหลานไว โดยทวไปการสารวจพนธพชทปรากฏอยตามธรรมชาตยงเปนสงทจาเปน โดยเฉพาะเพอการประเมนถงความสมบรณของถนทอาศยสตวปาตามธรรมชาต การฟ นฟสภาพระบบนเวศทสญเสยไปแลวจาเปนตองสรางขนใหมโดยเลยนแบบโครงสรางธรรมชาตเดม และการฟนฟสภาพระบบนเวศขนมาใหมทงหมดนนยงเปนสงทยงยาก ใชงบประมาณมหาศาล และตองใชเวลานานหลายสบปจงจะคงความสมบรณได ดงนนวธทควรนามาพจารณาคอการปกปองใหระบบนเวศเดมไดมการฟนตวตามธรรมชาต เชน การปองกนไฟปา และการดแลไมใหพชตางถนเขามารกราน นอกจากนแลวการศกษาถงโครงสรางของระบบนเวศในพนทอนรกษขางเคยงยงมประโยชนในการคดเลอกชนดพรรณไมทจะนามาใชในการปลกฟ นฟระบบนเวศในเขตพนทแนวเชอมตออกดวย

หลกการกาหนดเปาหมายทสาคญในการอนรกษพนทแนวเชอมตอขนอยกบระดบของชนดพนธทสมพนธกบผลประโยชนทไดจากแนวเชอมตอซงมสถานภาพของกลมชนดพนธ เชน กลมหยอมปาทมสตวปาจาพวกนกและสตวเลยงลกดวยนมทอาศยอยตามหยอมปาหรอระบบนเวศของสตวปา

5.9 ª¹Ô´ÊÑμÇ �»†Òà» ‡ÒËÁÒÂ·Õè ä´ Œ

»ÃÐâÂª¹�¨Ò¡á¹Çàª×èÍÁμ‹Í


ทงหมด จะไดรบการพจารณาเปนอนดบแรกๆ มากกวาการพจารณาถงชนดพนธใดชนดพนธหนงโดยเฉพาะ ฉะนนหลกการเชอมตอระบบนเวศจงตองพจารณาการเชอมตอกนของสถานภาพการอนรกษเพอชนดพนธสตวปาเปาหมายดวย

5.10 ¤ÇÒÁÊÒÁÒÃ¶¢Í§á¹Çàª×èÍÁμ ‹ Í ã¹¡ÒÃÍíÒ¹ÇÂ»ÃÐâÂª¹ �·Ò§¹ÔàÇÈÇÔ·ÂÒáÅÐÊÔè§áÇ´ÅŒÍÁ แนวเชอมตอระบบนเวศจะอานวยประโยชนทางดานนเวศวทยาและสงแวดลอม และในดานสตวปาเปนหลก แนวเชอมตอทเปนระบบลาหวย ลาธาร แมนา จะมความสาคญมาก เพราะมประโยชนสาหรบสตวปาในแงการเปนถนทอาศยของชนดพนธพช และของสงคมสงมชวต นอกจากนยงชวยชะลอการพงทลายของดนรมฝงลาหวย ลาธาร แมนา ทาใหพนธพชชวยยดดนใหแนน ชวยใหมนาไหลตลอดทงปและลดความเรวของลม รวมทงเปนการคงไวซงวฏจกรของนา นาใตดนและนาผวดน ชวยชะลอการไหลของนาและทาใหนาซมลงใตดนไดดนอกจากนยงเปนการคงไวซงคณภาพของนา แรธาต ชวยกรองสารพษหรอสารเคมทจะไหลลงสแมนา ลาหวย ลาธาร และอานวยแรธาตในนาเพอเปนองคประกอบทางดานหวงโซอาหาร และสายใยอาหารในกระบวนการระบบนเวศอกดวย


¡ÅØ‹Á»†Ò¢Í§»ÃÐà·Èä·Â¡Ñºá¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈ

ÀÒÂã¹¡ÅØ‹Á»†Ò

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพชไดจดพนทคมครองในประเทศไทยออกเปน 20 กลมปา (Forest complex) โดยใชหลกเกณฑพนฐานตางๆ เชนลกษณะภมประเทศ สภาพปา ลมนา การกระจายของพนธพช พนธสตว โดยเฉพาะสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญ เปนการจดการพนทค มครองภายในกลมปาอยางบรณาการ เพอมงใหการจดการเปนลกษณะเชงระบบนเวศใหเกดผนปาขนาดใหญทสามารถอนรกษความหลากหลายทางชวภาพไดอยางมประสทธภาพ แตกยงพบวากล มปาทางบกเกอบทกกล มยงมการแตกกระจายเปนหยอมปาไมตดตอเปนผนเดยวกน ดงนน การแกไขปญหาพนทปาทถกแบงแยกนนจาเปนตองหาวธสรางแนวเชอมตอ (corridor)เพอใหสตวปาสามารถเคลอนยายไปมาระหวางกนไดสนบสนนใหเกดสมดลของระบบนเวศปาไมมากขนเพอเสรมสรางความเขมแขงของความหลากหลายทางชวภาพสอดคลองกบโปรแกรมงานพนทคมครองตามอนสญญาวาดวยความหลากหลายทางชวภาพทประเทศไทยเป นภาคสมาชกและตอบสนองตอเปาหมายการลดอตราการสญเสยความหลากหลายทางชวภาพ ค.ศ. 2010 ทไดรบการรบรองในการประชม สดยอดวาดวยการพฒนาอยางยงยนทสาธารณรฐแอฟรกาใต ในป ค.ศ. 2002

จากรายงานของกรมอทยานแหงชาต สตวปาและพนธพช (2555) พบวา กลมปาทมความเปนไดในการใชเปนเสนทางเชอมตอระบบนเวศสาหรบสตวปาในกลมปาทางบก 17 กลมปา จานวน 174 แนว จาแนกเปนแนวเชอมตอสาหรบชางปา 48 แนว เสอโครง 8 แนว แนวทเสอโครงและชางปาใชรวมกนได 106 แนว และแนวทไมระบชนดสตวปาอก 12 แนวในจานวนดงกลาวจาแนกเปนแนวเชอมตอประเภทผนปาตอเนอง 120 แนว แบบแนวแคบ 49 แนว และแบบหยอม 5 แนว ทง น จากผลการศกษาดงกลาวได มการประเมนลาดบความสาคญออกเปน 6 ลาดบ และพบวา มเพยง 76 แนวเทานนทมความสาคญในลาดบท 1 และ 2 และแนวเชอมตอทควรดาเนนการในระยะ 10 ปแรก คอ แนวเชอมตอทอยใน 8 กลมปาทมความสาคญทางนเวศวทยาในอนดบตนๆ คอ กลมปาตะวนตก กลมปาแกงกระจาน กลมปาแมปง – อมกอย กลมปาลมนาปาย – สาละวน กลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ กลมปาพนมดงรก – ผาแตม กลมปาภเขยว – นาหนาว และกลมปาตะวนออก แนวเชอมตอระบบนเวศทปรากฏในแตละกลมปา (ภาพท 10 และภาพท 11) มดงน


ภาพท 10 กลมปาทมการออกแบบใหมแนวเชอมตอระบบนเวศทางบกในประเทศไทย


ภาพท 11 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศในประเทศไทย


กล มป าล มนาปาย – สาละวน มเ นอท 6,701,923.55 ไร หรอ 10,723.08 ตารางกโลเมตร ตงอย ในเขตจงหวดเชยงใหมและแมฮ องสอน ประกอบดวย อทยานแหงชาต 12 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 8 แหง ไดแก อทยานแหงชาตหวยนาดง อทยานแหงชาตสาละวน อทยานแหงชาตดอยอนทนนท อทยานแหงชาตถาปลา – ผาเสอ อทยานแหงชาตดอยสเทพ – ปย อทยานแหงชาตนาตกแมสรนทร อทยานแหงชาตผาแดง อทยานแหงชาตออบหลวง อทยานแหงชาตแมวาง อทยานแหงชาตออบขาน อทยานแหงชาตขนขาน

อทยานแหงชาตแมโถ เขตรกษาพนธสตวปาลมนาปาย เขต รกษา พน ธ ส ตว ป าแม เ ลา – แม แสะ เขตรกษาพนธสตวปาสนปนแดน เขตรกษาพนธสตว ป าดอยเชยงดาว เขตรกษาพนธ สตว ป าลมนาปาย เขตรกษาพนธสตวปาสะเมง เขตรกษาพนธ สตวปาแมยวมฝ งขวา และเขตรกษาพนธสตวปาเวยงหลา ลกษณะทางภมศาสตรเปนยอดดอยสงและมเทอกเขาสลบซบซอน หบเขาสงชน หบหวย ผาหน ถา นาพรอน ทราบรมฝงนา กลมปาแหงนเปนสวนหนงของเทอกเขาถนนธงชยและเทอกเขาแดนลาว ทศ เหนอ กบทศตะวนตกตด กบสาธารณรฐแหงเมยนมาร ปกคลมดวยชนดปาทแตกตางกนตามสภาพผนดนและความสงจากระดบนาทะเล ทงปาดบเขา ปาดบชน ปาดบแลง ปาสนเขา ทงหญา และสงคมพชแบบกงอลไพน

โดยพนทส วนใหญ เป นป า เบญจพรรณและปาเตงรง ตงแตระดบความสงประมาณ 150 – 2,565 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง จงเปนปาตนนาของแมนาหลายสาย ทงแมนาปง แมนากกแมนาปาย และแมนาสาละวน สภาพภมอากาศทความสงเฉลย 1,000 – 1,200 เมตร ตามยอดเขามอากาศหนาวเยน และมเมฆปกคลมตลอดป มการสารวจพบสตว ป าหลากหลายชนดโดยเฉพาะจาพวกนกพบมากกวา 400 ชนด โดย เป นนก ทอพยพมาในช ว งฤ ดหนาวถ ง 100 ชนด เชน นกศวะหางสตาล (Minla strigula) นกอแพรดทองเหลอง (Rhipidura hypoxantha) นกจบแมลงหนาผากขาว (Ficedula hyperythra) นกกนแมลงเดกแนน (Stachyris rodolphei) ไกฟาหางลายขวาง (Syrmaticus humiae) และนกกะรางหวแดง (Garrulax erythrocephalus) เปนตน สตวเลยงลกดวยนมทพบ ไดแก กระทง (Bos gaurus) ชางปา (Elephas maximus) เสอโครง (Panthera tigris) เสอไฟ (Catopuma temminckii) เสอดาว (Panthera pardus) กวางผา (Naemorhedus caudatus) เลยงผาเหนอ (Capricornis milneedwardsi) พญากระรอกดา (Ratufa bicolor) หมควาย (Ursus thibetanus) หมหมา (Helarctos malayanus) เกงเหนอ(Muntiacus vaginalis) หมาใน (Cuon alpines) หมาจงจอก (Canis anureus) และกวางปา (Rusa unicolor) เปนตน กลมปาลมนาปาย -สาละวน อยในกลมพรรณพฤกษชาตอนเดย – พมา (Indo – Burmese elements) พชพรรณทพบหลายชนดเป นพรรณไมหายากและมค าทางเศรษฐกจ เช น

¡ÅØ‹Á»†ÒÅØ‹Á¹íéÒ»ÒÂ – ÊÒÅÐÇÔ¹

(Lum Num Pai – Salawin

Forest Complex)


สก (Tectona grandis L. f.) พญาไม (Nageia wallichiana (C. Presl) kuntze) กหลาบขาวเชยงดาว (Rhododendron ludwigianum Hoss.) โพสามหาง (Exbucklandia populnea(R. Br. ex Griff.) R.W.Br.) ชมพเชยงดาว (Pedicularis siamensis Tsoong) คาปองหลวง (Clematis buchananiana DC.) หรดเชยงดาว (Gentiana leptoclada Balf. f. & Forrest) แดงกอนจาก (Ophiorrhiza ripicola Craib) พมพใจ (Luculia gratissima (Wall.) Sweet) หญาดอกลาย (Swertia striata Collett & Hemsl.) ขาวปน (Pterocephalodes siamensis (W. G. Craib) V. Mayer & Ehrend.) เทยนนกแกว

(Impatiens psittacina Hk. f.) กลวยไมสงโตเชยงดาว (Bulbophyllum albibracteum Seidenf.) และรองเทานารเชยงดาว (Paphiopedilum insigne (Wall. ex Lindl.) Pfitze) เปนตน ในพนทกล มปาล มนาปาย – สาละวน มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง โดยมแนวทมความเปนไปได 19 แนว (ภาพท 12 ถงภาพท 15) แนวทมความสาคญมากทสด 5 แนว ประกอบดวย

. แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาลมนาปาย และเขตรกษาพนธสตวปาแมเลา - แมแสะ . แนวเชอมตอระหวางวนอทยานแกวโกมล และเขตรกษาพนธสตวปาแมยวมฝงขวา . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตหวยนาดง และเขตรกษาพนธสตวปาดอยเชยงดาว

. แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาดอยเชยงดาว และอทยานแหงชาตผาแดง . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตหวยนาดง และเขตรกษาพนธสตวปาแมเลา - แมแสะ

แนวเชอมตอเหลาน สวนใหญวางตวในแนวทศเหนอ – ทศใต ซงเหมาะสมสาหรบการรองรบการเคลอนยายของสตวปาเมอมการเปลยนแปลงของฤดกาล เชน การเคลอนยายเพอหลกหนอากาศอนหนาวเยนในฤดหนาว หรอการเคลอนยายเพอหนไฟปาในฤดแลง


ภาพท 12 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาลมนาปาย – สาละวน


ภาพท 13 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ภายในกลมปาลมนาปาย – สาละวน สเขยวทปรากฏในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม

ทมา : ภาพ TM Mosaic ของดาวเทยม Landsat บนทกภาพวนท 8 มกราคม 2532/25 ตลาคม 2537, The Global Land Cover Facility (www.landcover.org)


ภาพท 14 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ระหวางอทยานแหงชาตหวยนาดง เขตรกษาพนธสตวปาดอยเชยงดาว และอทยานแหงชาตผาแดง



ภาพท 15 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ระหวางอทยานแหงชาตหวยนาดงและเขตรกษาพนธสตวปาดอยเชยงดาว



กลมปาศรลานนา – ขนตาล ครอบคลมพนท 5,932,948.50 ไร หรอ 9,492.72 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดเชยงใหม เชยงราย ลาปาง ลาพน พะเยา แพร และสโขทย ประกอบดวยอทยานแหงชาต 15 แหง และ เขตรกษาพนธสตวปา 1 แหง ไดแก อทยานแหงชาตดอยขนตาล อทยานแห งชา ตแจ ซ อน อทยานแห งชา ตเวยงโกศย อทยานแหงชาตขนแจ อทยานแหงชาตศรสชนาลย อทยานแหงชาตดอยหลวง อทยานแหงชาตดอยผากลอง อทยานแหงชาตแมวะ อทยานแหงชาตศรลานนา อทยานแหงชาตถาผาไท อทยานแหงชาตแมปม อทยานแหงชาตลานากก อทยานแหงชาตดอยฟาหมปก อทยานแหงชาตดอยเวยงผา อทยานแหงชาตแมตะไคร และเขตรกษาพนธสตวปาดอยผาเมอง ลกษณะภมประเทศเปนเทอกเขาสลบซบซอน ในเทอกเขาแดนลาวและเทอกเขาถนนธงชย สลบกบเนนเขาและทราบระหวางหบเขา สภาพโดยทวไปปกคลมด วยป าดบแล ง ปาดบชน ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปาสนเขา ปาดบเขา และทงหญา มความอดมสมบรณสง จงเปนตนกาเนดของลานาสายสาคญหลายสาย เชน แมนาปง แมนาวง แมนายม และลานากก เปนตน

สภาพภมอากาศ แบงได 3 ฤดกาล ไดแก ฤดรอน ฤดฝน และฤดหนาว ชวงฤดรอนอยระหวางเดอนกมภาพนธถงเมษายน อณหภมเฉลยประมาณ 35 – 40 องศาเซลเซยส ชวงฤดฝนอยระหวางเดอน

พฤษภาคมถงกนยายน มปรมาณนาฝนเฉลย 800 – 1,200 มลลเมตรตอป ชวงฤดหนาวอยระหวางเดอนตลาคมถงมกราคม มอากาศหนาวจดโดยเฉพาะบรเวณยอดดอย อณหภมอาจลดตาถง 0 องศาเซลเซยส อณหภมเฉลย 10 – 17 องศาเซลเซยส ใน พนท ม การส ารวจพบสตว ป าหลายชนด เชน หมาใน (Cuon alpinus) หมาจงจอก (Canis aureus) กวางปา (Rusa unicolor) เลยงผาเหนอ (Capricornis milneedwardsi) เสอโครง (Panthera tigris) หมควาย (Ursus thibetanus) กระทง (Bos gaurus) เปนตน นอกจากนยงพบปลานาจดกวา 100 ชนด นกกวา 200 ชนด ทงนกประจาถนและนกอพยพ เชน นกพญาไฟใหญ (Pericrocotus flammeus) เหยยวก งก า สดา (Aviceda leuphotes ) เหยยวดา (Milvus migrans) นกจบแมลงคอแดง (Ficedula albicilla) นกเขนหวขาวทายแดง (Chaimarrornis leucocephalus) นกแซวสวรรค (Terpsiphone paradisi) นกหวขวานสนวหล งทอง (Ch ry soco lap tes luc idus ) นกจบแมลงสฟ า (Eumyias thalassina ) นกยอดหญาสเทา (Saxicola ferrea) เขตชวภมศาสตรของพชพรรณ อยในกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา (Indo – Burmese elements) มพชพรรณทพบหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมคาทางเศรษฐกจ เชน สก (Tectona grandis L. f.) ประด (Ptero-carpus macrocarpus Kurz) แดง (Xylia xylo-carpa (Roxb.) Taub. var. kerri (Craib & Hutch.) I.C.Nielsen) ยมหน (Chukrasia tabularis A. Juss.) ตะเคยนทอง (Hopea

¡ÅØ‹Á»†ÒÈÃÕÅÒ¹¹Ò – ¢Ø¹μÒÅ

(Sri Lanna – Khun Tan

Forest Complex)


odorata Roxb.) เทยนหาง (Impatiens jurpia Buch.-Ham.) กอสามเหลยม (Trigonobalanus doichangensis (A.Camus) Forman)

ในพนทกลมปาลมนาปาย – สาละวน มบรเวณท เหมาะสมส าห รบการจดการให เป นแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง โดยมแนวทมความเปนไปไดและมความสาคญ 7 แนว (ภาพท 16 ถงภาพท 23) คอ . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตดอยหลวง และอทยานแหงชาตลานากก . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตศรลานนา และอทยานแหงชาตผาแดง . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตดอยหลวง และอทยานแหงชาตแจซอน จานวน 2 แนว . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตดอยเวยงผา และอทยานแหงชาตผาแดง . แนวเชอมตอภายในอทยานแหงชาตแมตะไคร . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตดอยหลวง และอทยานแหงชาตถาผาไท


ภาพท 16 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาศรลานนา – ขนตาล


ภาพท 17 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ภายในกลมปาศรลานนา – ขนตาล สเขยวทปรากฏในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 18 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตดอยหลวง และอทยานแหงชาตลานากก



ภาพท 19 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ระหวางอทยานแหงชาตดอยหลวง และอทยานแหงชาตแจซอน



ภาพท 20 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ภายในอทยานแหงชาตแมตะไคร



ภาพท 21 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ระหวางอทยานแหงชาตดอยหลวงและอทยานแหงชาตถาผาไท



ภาพโดย อทยานแหงชาตแจซอน

ภาพท 22 ความอดมสมบรณของผนปาบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตแจซอน และอทยานแหงชาตแมตะไคร

ภาพโดย อทยานแหงชาตแจซอน

ภาพท 23 ความอดมสมบรณของผนปาบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตแจซอน และอทยานแหงชาตขนแจ

โ

โ


กลมปาดอยภคา – แมยม ครอบคลมพนท 6,157,162.37 ไร หรอ 9,851.46 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดแพร นาน ลาปาง เชยงราย พะเยา และอตรดตถ ประกอบดวย อทยานแหงชาต 11 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 5 แหง ไดแก อทยานแห งชาตดอยภคา อทยานแห งชาตถาสะเกน อทยานแหงชาตภนาง อทยานแหงชาตลานานาน อทยานแหงชาตศรนาน อทยานแหงชาตน นท บร อทยานแห งชา ตแม ยม อทยานแหงชาตคลองตรอน อทยานแหงชาตภซาง อทยานแหงชาตแมจรม อทยานแหงชาตขนนาน เขตรกษาพนธสตวปาลานานานฝงขวา เขตรกษาพนธ สตว ป าเวยงลอ เขตรกษาพนธ สตว ป าดอยหลวง เขตรกษาพนธสตวปาแมจรม และเขตรกษาพนธสตวปาดอยผาชาง ล ก ษณ ะ ภ ม ป ร ะ เ ท ศ เ ป น ภ เ ข า ส ล บซบซอนในเทอกเขาหลวงพระบางและเทอกเขาผป นนา มลกษณะเป นลกระนาดและทราบระหวางหบเขา ความสงเฉลยตงแต 300 – 1,980 เมตรจากระดบนาทะเลปานกลาง สภาพโดยทวไปปกคลมดวยปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปาสนเขา ปาดบแลง ปาดบเขา และสงคมพชเขาหนปน ซงมความอดมสมบรณสงจงเปนแหลงตนกาเนดของลานาสาคญหลายสาย เชน แมนายม แมนานาน ลานาวา และลานาปาด

ลกษณะภมอากาศ แบงได 3 ฤดกาล ไดแก ฤดฝน ฤดหนาว และฤดรอน ชวงฤดฝนอยระหวางเดอนพฤษภาคมถงตลาคม มปรมาณนาฝนเฉลยไมเกน 1,000 มลลเมตรตอป ชวงฤดหนาวอยระหวางเดอนพฤศจกายนถงกมภาพนธ อณหภม เฉลย 15 -17 องศาเซลเซยส ชวงฤดรอนมระยะเวลาสนมาก อยระหวางเดอนมนาคมถงเมษายน อณหภมเฉลยไมเกน 28 องศาเซลเซยส มการสารวจพบสตว ป าหลายชนด เช น คางแวนถนเหนอ (Semnopithecus phayrei) ชะนมอขาว (Hylobates lar) ลงอ ายเงยะ (Macaca assamens i s ) เ ล ย งผา เห นอ (Capricornis milneedwardsi) กวางปา (Rusa unicolor) เสอโครง (Panthera tigris) หมควาย (Ursus thibetanus) หมหมา (Helarctos malayanus) เปนตน และพบนกไมนอยกวา 200 ชนด เปนนกหายาก 3 ชนด คอ นกมนรกคอแดง (Alcippe rufogularis) นกพงใหญพนธอนเดย (Acrocephalus stentoreus) และนกยง (Pavo muticus) ซงอาศยอยเปนจานวนมากโดยเฉพาะในอทยานแหงชาตดอยภนาง จงหวดพะเยา กลมปาดอยภคา – แมยม อยในกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา ( Indo –Burmese elements) และกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนโดจน (Indo - chinese) มพชพรรณทพบหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมคาทางเศรษฐกจ เชน สก (Tectona grandis L. f.) มะคาโมง (Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib) ประด (Pterocarpus macrocarpus Kurz) ตะแบก (Lagerstroemia cuspidata Wall.)

¡ÅØ‹Á»†Ò´ÍÂÀÙ¤Ò – áÁ‹ÂÁ

(Doi Phuka – Mae Yom

Forest Complex)


พะยอม (Shorea roxburghii G. Don) ยมหน (Chukrasia tabularis A. Juss.) เสลา (Lagerstroemia tomentosa C. Presl) กระบก ( Irvingia malayana Oliv. ex A. W. Benn.) เตง (Shorea obtusa Wall. ex Blume) รง (Shorea siamensis Miq.) และนางพญาเสอโครง (Prunus cerasoides Buch.-Ham. ex D. Don) เปนตน พชเฉพาะถนทพบ เชน กวมภคา (Acer oblongum Wall. ex DC.) รางจดตนภคา (Thunbergia coccinea Wall.) ชมพภคา (Bretschneidera sinensis Hemsl) เตารางยกษ (Caryota maxima Blume ex Mart.) ทพบเฉพาะในปาดบทระดบความสงเฉลย 1,500 – 1,700 เมตร ในพนทกลมปาดอยภคา - แมยม มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง โดยมแนวทมความเปนไปได 7 แนว (ภาพท 24 และภาพท 25) แนวทมความสาคญมากทสด 1 แนว คอแนวเช อมต อระหว าง อทยานแหงชาตดอยภคาและอทยานแหงชาตแมจรม (ภาพท 26)


ภาพท 24 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาดอยภคา – แมยม


ภาพท 25 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ภายในกลมปาดอยภคา – แมยม



ภาพท 26 ภาพถายดาวเทยมบรเวณพนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ ระหวางอทยานแหงชาตดอยภคาและอทยานแหงชาตแมจรมทมา : ภาพ TM Mosaic ของดาวเทยม Landsat บนทกภาพวนท 8 มกราคม 2532/25 ตลาคม 2537, The Global Land Cover Facility (www.landcover.org)


¡ÅØ‹Á»†ÒáÁ‹»�§ – ÍÁ¡ŽÍÂ

(Mae Ping – Om Koi

Forest Complex)

กลมปาแมปง – อมกอย ครอบคลมพนท 4,082,039 ไร หรอ 6,531.26 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดเชยงใหม ลาพน และแมฮองสอน ประกอบดวย อทยานแหงชาต 9 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 3 แหง ไดแก อทยานแหงชาตแมเมย อทยานแหงชาตแมปง อทยานแหงชาตตากสนมหาราช อทยานแหงชาตลานสาง อทยานแหงชาตแมเงา อทยานแหงชาตขนพะวอ อทยานแหงชาตนาตกพาเจรญ อทยานแหงชาตรามคาแหง อทยานแหงชาตดอยจง เขตรกษาพนธสตวปาแม ตน เขตรกษาพนธ สตว ป าอมก อย และเขตรกษาพนธสตวปาถาเจาราม ลกษณะภมประเทศเป นเทอกเขาสงชน สลบกบทราบระหวางภเขาในเทอกเขาถนนธงชย มความสงเฉลยตงแต 200 – 1,000 เมตรขนไป ปกคลมดวย ปาดบเขา ปาดบชน ปาดบแลง ปาสนเขา ปาเตงรง และปาเบญจพรรณ ปาเตงรงแบงได 2 สงคมยอย ไดแก ปาเตงรงทมไมพลวงเปนไมเดน และปาเตงรงผสมไมสน โดยปาเตงรงทมไมพลวงเปนไมเดน อยทระดบความสงตากวา 1,100 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง ปาเตงรงผสมสน พบทระดบความสงตงแต 600 -1,200 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง มความอดมสมบรณสง จงเปนตนกาเนดของลานาหลายสาย เชน แมนาปง ลานาแมตน และลานาแมละเมา สภาพภมอากาศ แบงได 3 ฤดกาล ไดแก ฤดรอน ฤดฝน ฤดหนาว โดยไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใต มปรมาณนาฝนเฉลย

1,132.42 มลลเมตรตอป ชวงฤดฝนอยระหวางเดอนพฤษภาคมถงตลาคม ชวงฤดหนาวอย ระหวางเดอนตลาคมถงกมภาพนธ ฤดรอนอย ระหวางชวงเดอนกมภาพนธถงเดอนพฤษภาคม สารวจพบสตวเลยงลกดวยนม 43 ชนด นก 192 ชนด สตวเลอยคลานมากกวา 32 ชนด สตวสะเทนนาสะเทนบก 13 ชนด และปลานาจดกวา 94 ชนด ตวอย างสตว ทพบ เช น กวางผา (Naemorhedus caudatus) เลยงผาเหนอ (Capricornis milneedwardsi) หมหมา (Helarctos malayanus) ชางปา (Elephas maximus) ววแดง (Bos javanicus) กระทง (Bos gaurus) เสอดาว (Panthera pardus) เสอไฟ (Catopuma temminckii) นกกระทาดงแขงเขยว (Arborophila chloropus) เตาหก (Manouria emys) เปนตน กล มป าแม ป ง - อมก อย อย ในกล มพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา (Indo –Burmese elements) พชพรรณทพบหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมคาทางเศรษฐกจ เชน สก (Tectona grandis L. f.) ประด (Pterocapusmacrocarpus Kurz) สนสองใบ (Pinus merkusii Jungh. & de Vriese) สนสามใบ (Pinus kesiya Royle ex Gordon) กระบาก (Anisoptera costata Korth.) เปนตน ในพนทกลมปาแมปง - อมกอย มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอร ะบบน เ ว ศ เ น อ ง จ าก ม แนว โน ม ขอ งก า รเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง โดยมแนวทมความเปนไปได 3 แนว (ภาพท 27 และภาพท 28) แนวทมความสาคญมากทสด 1 แนว คอแนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตขนพะวอ และเขตรกษาพนธ สตวปาแมตน (ภาพท 29)


ภาพท 27 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาแมปง – อมกอย


ภาพท 28 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาแมปง – อมกอย สเขยวทปรากฏใน ภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม

ทมา : ภาพ TM Mosaic ของดาวเทยม Landsat บนทกภาพวนท 9 กมภาพนธ 2531/25 ตลาคม 2537, The Global Land Cover Facility (www.landcover.org)


ภาพท 29 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตขนพะวอ และเขตรกษาพนธสตวปาแมตน สเขยวทปรากฏในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



¡ÅØ‹Á»†ÒÀÙàÁÕèÂ§ – ÀÙ·Í§

(Phu Meang – Phu Thong

Forest Complex)

กลมปาภเมยง – ภทอง ครอบคลมพนท 3,208,689 ไร หรอ 5,133.90 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดอตรดตถ พษณโลก เพชรบรณ เลย และนาน ประกอบดวย อทยานแหงชาต 8 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 3 แหง ไดแกอทยานแหงชาตภหนรองกลา อทยานแหงชาตทงแสลงหลวง อทยานแหงชาตนาตกชาตตระการ อทยานแหงชาตภสอยดาว อทยานแหงชาตภสวนทราย อทยานแหงชาตขนสถาน อทยานแหงชาตเขาคอ อทยานแหงชาตแกงเจดแคว เขตรกษาพนธสตวปาภเมยง – ภทอง เขตรกษาพนธสตวปานาปาด และเขตรกษาพนธสตวปาภขด ลกษณะทางภมศาสตร เปนเทอกเขาสงชน มระดบความสงต งแต 900 – 2,102 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง สภาพโดยทวไปปกคลมดวย ปาดบเขา ปาสนเขา ปาทง ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง และปาดบแลง โดยทบรเวณปาดบ เรอนยอดไมจะแนนทบเตมไปดวยตนไมขนาดใหญ เป นพนทตนกาเนดลานาสาคญหลายสาย เชน แมนานาน แมนาเลย และแมนาปาสก สภาพภมอากาศ แบงได 3 ฤดกาล ไดแก ฤดรอน ฤดฝน ฤดหนาว ฤดรอนอย เดอนกมภาพนธถงเมษายน อณหภมเฉลยประมาณ 32 องศาเซลเซยส ฤดฝนอย ระหว างเดอนพฤษภาคมถงตลาคม ปรมาณนาฝนเฉลยประมาณ 1,375 มลลเมตรตอป ฤดหนาวอยระหวางชวงเดอนพฤศจกายนถงเดอนมกราคม อณหภมเฉลย 19 องศาเซลเซยส

สตวปาทพบมไมนอยกวา 300 ชนด เปนสตวเลยงลกดวยนม เช น ชางปา (Elephas maximus) กระทง (Bos gaurus) ววแดง (Bos javanicus ) เลยงผาเหนอ (Capr icornis milneedwardsii) เสอดาว (Panthera pardus) หมาใน (Cuon alpinus) หมควาย (Ursus thibetanus) หมหมา (Helarctos malayanus)เมนหางพวง (Atherurus macrourus) และชะนมอขาว (Hylobates lar) เปนตน นกทสารวจพบ ไดแก นกเขยวกานตองปกสฟา (Chloropsis cochinchinensis) ไกฟาหลงขาว (Lophura Nycthemera) นกพญาไฟใหญ (Pericrocotus flammeus ) นกพญาปากกว า งอกส เ ง น (Serilophus lunatus) นกหวขวานใหญสเทา (Muelleripicus pulverulentus) นกกระทาทง (Francolinus pintadeanus) และนกโพระดกคอสฟา (Megalaima asiatica) เปนตน กล มป า ภ เ ม ย ง – ภทอง อ ย ในกล มพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา (Indo –Burmese elements) และกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนโดจน (Indo – Chinese elements) ซงพบพชพรรณหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมคาทางเศรษฐกจ เชน ไมวงศกอ (Fagaceae) มะคาโมง (Afzelia xylocarpa (Kurz Craib) ประด (Pterocarpus macrocarpus Kurz) มะมวงปา (Mangifera sp.) เกดดา (Dalbergia cultrata Benth.) ชงชน (Dalbergia oliveri Pra in) ไม สก (Tectona grandis L. f . ) กหลาบขาว (Rhododendron ludwigianum Hoss.) เทยนปา (Impatiens griffithii Hook. f. & Thomson) เปง (Phoenix paludosa Roxb.) คอ (Livistona speciosa Kurz) เทยนนายเนย


ภาพท 30 แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตทงแสลงหลวงและอทยานแหงชาตเขาคอ

(Impatiens noei Craib.) สรอยสยาม (Bauhinia siamensis K. Larsen & S. S. Larsen) เปนตน ในพนทกล มป าภ เมยง-ภทอง มบร เวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตว ป าจากพนทอนรกษ หน งไปยงพนทอนรกษขางเคยง โดยมแนวทมความเปนไปได 9 แนว (ภาพท 30 ถงภาพท 36) ประกอบดวย

. แนวเชอมตอภายในอทยานแหงชาตคลองตรอน . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตคลองตรอน และเขตรกษาพนธสตวปานาปาด . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตทงแสลงหลวง และอทยานแหงชาตภหนรองกลา

. แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตท งแสลงหลวง และเขตหามลาสตวปาวงโปง - ชนแดน . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตทงแสลงหลวง และอทยานแหงชาตเขาคอ . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตแกงเจดแคว และอทยานแหงชาตทงแสลงหลวง . แนวเชอมต ออทยานแห งชาตน าตกชาตตระการ และเขตรกษาพนธสตวปาภเมยง - ภทอง

. แนวเชอมต อระหว างเขตรกษาพนธ สตวปานาปาด และเขตรกษาพนธสตวปาภเมยง - ภทอง . แนวเชอมต อระหว างเขตรกษาพนธ สตวปาภเมยง - ภทอง และอทยานแหงชาตภสอยดาว


ภาพท 31 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาภเมยง – ภทอง


ภาพท 32 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาภเมยง – ภทอง สเขยวทปรากฏในภาพ คอพนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 33 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตทงแสลงหลวง อทยานแหงชาต เขาคอ และเขตหามลาสตวปาวงโปง - ชนแดน



ภาพท 34 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตนาตกชาตตระการ และเขตรกษาพนธสตวปาภเมยง - ภทอง



ภาพท 35 แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตทงแสลงหลวงและเขตหามลาสตวปาวงโปง - ชนแดน

ภาพท 36 แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตทงแสลงหลวง อทยานแหงชาตเขาคอ และเขตหามลาสตวปาวงโปง – ชนแดน


กลมปาภเขยว – นาหนาว ครอบคลมพนท 4,816,420.75 ไร หรอ 7,706.27 ตารางกโลเมตรในเขตจงหวดเลย ขอนแกน ชยภม หนองบวลาภ อดรธาน เพชรบรณ และลพบร ประกอบดวย อทยานแหงชาต 12 แหงและเขตรกษาพนธ สตวปา 7 แหง ไดแก อทยานแหงชาตภกระดง อทยานแหงชาตนาหนาว อทยานแหงชาตปาหนงามอทยานแหงชาตภเรอ อทยานแหงชาตตาดโตน อทยานแหงชาตภเกา-ภพานคา อทยานแหงชาตไทรทอง อทยานแหงชาตภผามาน อทยานแหงชาตภแลนคา อทยานแหงชาตภเวยง อทยานแหงชาตตาดหมอก อทยานแหงชาตนาพอง เขตรกษาพนธสตวปาภเขยว เขตรกษาพนธสตวปาผาผง เขตรกษาพนธสตวปาภหลวง เขตรกษาพนธสตวปาภผาแดง เขตรกษาพนธสตวปาตะเบาะ – หวยใหญ เขตรกษาพนธสตวปาซบลงกา และเขตรกษาพนธสตวปาภคอ – ภกระแต ลกษณะภมประเทศเปนทราบสง ธรณสณฐานสวนใหญเปนหนทราย ในเทอกเขาเพชรบรณและ

เทอกเขาดงพญาเยนตอนบน มระดบความสงเฉลยมากกวา 1,000 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง สภาพปาปกคลมดวยปาสน ทงหญาลานหน ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง และปาดบแลง ปกคลมตามเชงเขา เกดเปนระบบนเวศทหลากหลาย เปนปาตนกาเนดลานาสาคญหลายสาย เชน แมนาปาสก แมนาช และแมนาโขง เปนตน สารวจพบ

สตวปาหลายชนด ทงสตวเลยงลกดวยนม นก และอนๆ เชน เสอโครง (Panthera tigris) เสอดาว (Panthera pardus) เสอลายเมฆ (Neofelis nebulosa) เสอไฟ (Catopuma temminckii) ชางปา (Elephas maximus) กระทง (Bos gaurus) เลยงผาเหนอ (Capricornis milneedwardsii) หมาใน (Cuon alpinus) เพยงพอนหลงขาว (Mustelastrigidorsa) สตวปาหายาก เชน กะทางหรอจงจกนา (Tylototriton verrucosus) และเตาปล (Platysternon megacephalum) เปนตน กลมปาภเขยว - นาหนาว อยในกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา ( Indo –Burmese elements) พชพรรณทพบหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมคาทางเศรษฐกจ เชน กวมแดงหรอเมเปล (Acer calcaratum Gagnep) กหลาบขาว (Rhododendron ludwigianum Hoss.) และสนแผง (Calocedrus macrolepis Kurz) พชยนตนใกลสญพนธของโลกสามารถพบไดในบรเวณปาแหงน พบกลวยไมปาสายพนธทองถนอกมากกวา 250 ชนด เปนกลวยไมทพบไดเฉพาะในเมองไทย เชน รองเทานารสขะกล (Paphiopedilum sukhakulii Schoser & Senghas) รองเทานารเหลองเลย (Paphiopedilum hirsutissimum (Lindl. ex Hook.) Stein) เอองครงแสด (Dendrobium uni-

cum Seidenf.) เอองสาเภางาม (Cymbidium insigne Rolfe) สงโตนพนธ (Bulbophyllum ni-pondhii Seidenf.) สงโตธานนวต (Bulbophyl-lum dhaninivatii Seidenf.) เปนตน ในพนทกลมปาภเขยว - นาหนาว มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยาย

¡ÅØ‹Á»†ÒÀÙà¢ÕÂÇ – ¹íéÒË¹ÒÇ

(Phu khiew – Nam Naew

Forest Complex)


ของสตว ป าจากพนทอนรกษ หน งไปยงพนทอนรกษขางเคยง ทงหมด 8 แนว (ภาพท 37 ถงภาพท 40) ประกอบดวย . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตภกระดง และอทยานแหงชาตนาหนาว . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตนาหนาว และเขตรกษาพนธสตวปาภหลวง . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตนาหนาว และอทยานแหงชาตภผามานจานวน 2 แนว . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตภผามาน และเขตรกษาพนธสตวปาผาผง . แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาภคอ - ภกระแต และอทยานแหงชาตภกระดง . แนวเชอมตอภายในอทยานแหงชาตนาหนาว จานวน 2 แนว


ภาพท 37 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาภเขยว – นาหนาว


ภาพท 38 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาภเขยว – นาหนาว สเขยวทปรากฏ ในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 39 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในอทยานแหงชาตนาหนาว อทยานแหงชาตภผามาน และอทยานแหงชาตภกระดง



ภาพท 40 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตนาหนาว เขตรกษาพนธสตวปา ภคอ-ภกระแต และเขตรกษาพนธสตวปาภกระแต



กลมปาภพาน ครอบคลมพนท 1,706,436.67 ไร หรอ 2,730.30 ตารางกโลเมตร อยในเขตจงหวดสกลนคร กาฬสนธ นครพนม มกดาหาร อานาจเจรญ หนองคาย ยโสธร ประกอบดวยอทยานแหงชาต 5 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 1 แหง ไดแก อทยานแหงชาตภพาน อทยานแหงชาตภผายล อทยานแหงชาตภสระดอกบว อทยานแหงชา ตภ ผ า เหล ก อทยานแห งชา ตภ ผ า เ ทบ และเขตรกษาพนธสตวปาภสฐาน ลกษณะภมประเทศเปนทราบสงสลบกบเทอกเขาหนทรายในเทอกเขาภพาน สภาพโดยทวไปปกคลมดวย ปาดบเขา ปาดบแลง ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง และทงหญาบนลานหน ซงเปนแหลงกาเนดของลานาสาคญหลายสาย ไดแก แมนาโขง แมนาช และแมนามล สภาพภมอากาศ แบงได 3 ฤดกาลไดแก ฤดร อน ฤดหนาว และฤดฝน ชวงฤดรอนอย ระหวางเดอนมนาคมถงพฤษภาคม อณหภมสงสดประมาณ 40 องศาเซลเซยส ชวงฤดฝนอยระหวาง

เดอนมถนายนถงตลาคม ฝนตกชกประมาณเดอนกนยายน ปรมาณนาฝนเฉลยประมาณ 1,000 – 1,400 มลลเมตรตอป และชวงฤดหนาวอย ระหว างเดอนพฤศจกายนถงกมภาพนธ อณหภมเฉลยประมาณ 15 - 20 องศาเซลเซยส อณหภมตาสดประมาณ 10 องศาเซลเซยส

มการสารวจพบทรพยากรสตวปาหลากหลายชนดประกอบดวย สตวเลยงลกดวยนมประมาณ 44 ชนด นกประมาณ 178 ชนด สตวเลอยคลานประมาณ 47 ชนด และสตวสะเทนนาสะเทนบก

ประมาณ 17 ชนด ไดแก ชางปา (Elephas maximus) หมหมา (Helarctos malayanus) เกง (Muntia-cus muntjak) หมาจงจอก (Canis aureus) ตะพาบนา (Amyda cartilaginea) เตาหบ (Cuora amboinensis) เตานา (Malayemys subtrijuga) เตาเหลอง (Indotestudo elongata) กล มป า ภพานอย ใน เขตช ว ภมศาสตร ของพชพรรณของกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนโดจน (Indo – Chinese elements) พชพรรณทพบหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมคาทางเศรษฐกจ เชน เมองภพาน (Platostoma fimbriatum A. J . Paton) กฤษณาน อย (Gyrinops vidalii P. H. Hô) เกลดเข (Parashorea densiflora Slooten & Symington) สรนธรวลล (Bauhinia sir indhorniae K. Larsen & S. Larsen) ในพนทกล มปาภพานมบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง โดยมแนวทมความเปนไปได 5 แนว (ภาพท 41 และภาพท 42) แนวทมความสาคญมากทสด 1 แนวคอ แนวเชอมตอระหวางวนอทยานภแฝก และอทยานแหงชาตภพาน (ภาพท 43)

¡ÅØ‹Á»†ÒÀÙ¾Ò¹

(Phu Phan Forest Complex)


ภาพท 41 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาภพาน


ภาพท 42 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาภพาน สเขยวทปรากฏในภาพคอ พนททปกคลมดวยปาไม (เสนสดากลางภาพเกดจากความไมสมบรณในการโมเสคภาพ)



ภาพท 43 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางวนอทยานภแฝกและอทยานแหงชาตภพาน



กลมปาพนมดงรก - ผาแตม ครอบคลมพนท 1,881,250 ไร หรอ 3,010 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดอบลราชธาน ศรสะเกษ มกดาหาร และสรนทร ประกอบดวย อทยานแหงชาต 4 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 5 แหง ไดแก อทยานแหงชาตแกงตะนะ อทยานแหงชาตภจอง - นายอย อทยานแห งชา ตผาแต ม อทยานแห งชา ตเขาพระวหาร เขตรกษาพนธ สตว ป ายอดโดม เขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก เขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน - หวยสาราญ เขตรกษาพนธสตวป าหวยศาลา และเขตรกษาพนธ สตวป าบณฑรก – ยอดมน ล กษณะทา งภ ม ศ า สต ร เ ป น ภ เข า ส งในเทอกเขาพนมดงรก สภาพโดยทวไปปกคลมดวยปาดบชน ปาดบเขา ปาดบแลง ปาเตงรง ปาเบญจพรรณ และทงหญาบนลานหน กลมปานเป นตนกาเนดของลานาสายสาคญหลายสาย ไดแก แมนามล แมนาช ลานาลาแซะ ลาโดมนอย ลาโดมใหญ ลาเสยวทบ ลาเสยวนอย ลาเซบาย หวยสาราญ หวยทบทน หวยทา สภาพภมอากาศแบงได 3 ฤดกาล ไดแก ฤดหนาว ฤดร อนและฤดฝน ชวงฤดหนาวอย ระหวางเดอนตลาคมถงมกราคม ซงไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ และรองความกดอากาศตาจากประเทศจน ชวงฤดร อนอย ระหวางเดอนกมภาพนธถงพฤษภาคม อากาศรอนอบอาว ชวงฤดฝนอยระหวางเดอนพฤษภาคมถง

ตลาคม ปรมาณนาฝนไมแนนอน ขนอยกบอทธพลของลมมรสมและพายดเปรสชนในทะเลจนใต สตวปาทพบจาพวกนกประมาณ 118 ชนด สตวเลยงลกดวยนมประมาณ 37 ชนด สตวเลอยคลานประมาณ 51 ชนด และสตวสะเทนนาสะเทนบกประมาณ 24 ชนด เช น ช างป า (Elephas maximus) ววแดง (Bos javanicus)กวางปา (Rusa unicolor) เลยงผาเหนอ (Capricornis milneedwardsii) ชะนมอขาว (Hylobates lar) หมควาย (Ursus thibetanus) หมหมา (Helarctos malayanus) ตะพาบนา (Amyda cartilaginea) เตานา (Malayemys subtrijuga) เตาเหลอง (Indotestudo elongata) เตาจกร (Heosemys spinosa) เปนตน กล มปาพนมดงรก – ผาแตม อย ในเขตชวภมศาสตรของพชพรรณ กลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนโดจน (Indo – Chinese elements) มพชพรรณหลายชนดเปนพรรณไมหายากและม ค าทา ง เศรษฐก จ เช น ประด บ หนพวง (Argos temma conc innum Hems l . ) เสยวพระวหาร (Bauhinia saigonensis Gagnep.) บาบน (Entada reticulata Gagnep.) ใน พน ทก ล มป าพนมดงรก – ผาแต ม มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศ เนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง จานวน 1 แนว คอแนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตภจอง - นายอย และเขตรกษาพนธ สตวปาบญฑรก - ยอดมน (ภาพท 44 ถงภาพท 46)

¡ÅØ‹Á»†Ò¾¹Á´§ÃÑ¡ –¼ÒáμŒÁ

(Phanom Dong Rak –

Pha Taem Forest Complex)


ภาพท 44 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาพนมดงรก – ผาแตม


ภาพท 45 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาพนมดงรก – ผาแตม สเขยวทปรากฏ ในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 46 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตภจอง-นายอย และเขตรกษาพนธ สตวปาบญฑรก - ยอดมน



กลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ ครอบคลมพนท 3,872,938.78 ไร หรอ 6,196.70 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดนครนายก นครราชสมา ปราจนบร บรรมย สระบร และสระแกว ประกอบดวย อทยานแหงชาต 5 แหง และ เขตรกษาพนธสตวปา 1 แหง ไดแก อทยานแหงชาตเขาใหญ อทยานแหงชาตทบลาน อทยานแหงชาตปางสดา อทยานแหงชาตตาพระยา อทยานแหงชาตนาตกสามหลน (อทยานแหงชาตพระพทธฉาย) และเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ ลกษณะทางภมศาสตร เป นภเขาสลบซบซอนในเทอกเขาสนกาแพง ประกอบดวยหนดนดาน หนปน และหนทรายเปนสวนใหญ มระดบความสงตงแต 246 – 1,365 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง สภาพโดยทวไปปกคลมดวย ปาดบชน ปาดบแลง ปาดบเขา ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปารนสอง และทงหญา มความอดมสมบรณและความชมชนสง จงเปนตนกาเนดของลานาสาคญหลายสาย เชน แมนานครนายก แมนาประจนตคาม แมนาบางปะกง แมนาปราจนบร ลาพระเพลง ลาตะคอง และแมนามล สภาพภมอากาศแบงได 3 ฤดกาล ไดแก ฤดหนาว ฤดรอนและฤดฝน กลมปาแหงนไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใต มปรมาณนาฝนเฉลยประมาณ 1,100 – 2,270 มลลเมตรตอป ชวงฤดฝนอย ระหวางเดอนมถนายนถงตลาคม ฤดรอนอยในชวงเดอนมนาคมถงเดอน

เมษายน อณหภมประมาณ 23 -30 องศาเซลเซยส ฤดหนาวอย ระหวางเดอนพฤศจกายนถงเดอนกมภาพนธ อากาศแหงแลงและมอณหภมตาประมาณ 10 – 17 องศาเซลเซยส มการสารวจพบสตวปาไมนอยกวา 805 ชนด เปนสตวเลยงลกดวยนม 71 ชนด นก 340 ชนด ผเสอ 189 ชนด สตวสะเทนนาสะเทนบกและสตวเลอยคลาน 205 ชนด สตวชนตาทไมมกระดกสนหลงกว า 1,000 ชนด ตวอยางสตว ป าทพบ เชน ชางปา (Elephas maximus) ประมาณ 250 – 300 ตว เสอโครง (Panthera tigris) ประมาณ 10 ตว และยงเปนแหงเดยวทสารวจพบทงชะนมอขาว (Hylobates lar) และชะนมงกฎ (Hylobates pileatus) พบนกเงอกอาศยอยอก 4 ชนด จาก 12 ชนดทพบในประเทศไทย ไดแก นกเงอกกรามชาง (Aceros undulates) นกกก (Buceros bicornis) นกแกก (Anthracoceros albi rostr is ) และนกเ งอกสน าตาลคอขาว (Anorrhinus austeni) สตวใกลสญพนธทพบ คอ จระเขนาจด (Crocodilus siamensis) ในปาลกของอทยานแหงชาตปางสดา และพบแมวดาว (Prionailurus bengalensis) แมวลายหนออน (Pardofel i s marmorata ) เ สอลายเมฆ (Pardofelis nebulosa) นกลมพแดง (Columba punicea) นกแกวหวแพร (Psittacula roseate) นกโกโรโกโส (Carpococcyx renauldi) ไกฟาพญาลอ (Lophura diardi) และผเสอถงทอง (Troides aeacus) เปนตน กลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ อยในกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา (Indo –Burmese elements) พรรณไมหายากทพบในกล มป าแห ง น เช น ปดเตม (Geostachys

¡ÅØ‹Á»†Ò´§¾ÞÒàÂç¹ – à¢ÒãËÞ‹

(Dong Phayayen –

Khao Yai Forest Complex)


smitinandii K. Larsen) กฤษณา (Aquilaria crassna Pierre ex Lecomte) โมลสยาม(Reevesia pubescens Mast.) พศวง (Thismia mirabilis K. Larsen) เปนตน ในพนทกล มป าดงพญาเยน - เขาใหญ มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศ เนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง ทงหมด 3 แนว (ภาพท 47 ถงภาพท 50) ประกอบดวย . แนวเชอมตออทยานแหงชาตทบลาน และอทยานแหงชาตเขาใหญ . แนวเชอมตอภายในเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตทบลาน และอทยานแหงชาตตาพระยา


ภาพท 47 บรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ


ภาพท 48 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ สเขยวทปรากฏ ในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 49 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตทบลาน และอทยานแหงชาต เขาใหญ สเขยวทปรากฏในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 50 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ สเขยวทปรากฏ ในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



กล มปาตะวนออก หรอ ปาพนมสารคาม ครอบคลมพนท 1,675,985.55 ไร หรอ 2,681.58 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดจนทบร ปราจนบร ตราด ฉะเชงเทรา ชลบร และ ระยอง ประกอบดวย อทยานแหงชาต 5 แหงและเขตรกษาพนธสตวปา 3 แหง ไดแก อทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวง อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ อทยานแหงชาตนาตกพลว อทยานแหงชาตนาตกคลองแกว อทยานแหงชาตเขาสบหาชน เขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน เขตรกษาพนธสตวปาเขาสอยดาว และเขตรกษาพนธ สตว ป าคลองเครอหวายเฉลมพระเกยรต ลกษณะทางภมศาสตร กล มปาตะวนออกเปนสวนหนงของเทอกเขาจนทบร มความลาดชนไมมากนก ตอนกลางสวนใหญเปนทราบลกฟก ทางทศตะวนตกเฉยงใต ทศตะวนออกเฉยงเหนอ และทศตะวนออกเฉยงใตเปนภเขาสง พนทกวารอยละ 80 ปกคลมดวยปาดบแลง สวนทเหลอเปนปาดบชน ปาดบเขา ปาเตงรง และปาเบญจพรรณ จงเปนตนกาเนดของลานาสาคญหลายสาย ไดแก แมนาเวฬวน แมนาจนทบร แมนาบางปะกง แมนาประแสร คลองตะเกรา คลองเครอหวาย และแควสยด สภาพภมอากาศ กลมปาตะวนออกอยในเขตรองลมมรสมพดผาน จงมกเกดพายดเปรสชนในชวงเดอนสงหาคม ฝนตกชก มปรมาณนาฝนเฉลยตลอดป ประมาณ 2,000 – 2,500 มลลเมตร

พนทปาแหงนมการสารวจพบสตวปาไมนอยกวา 468 ชนด ประกอบดวย นก 284 ชนด สตวเลอยคลาน 53 ชนด ปลานาจด 23 ชนด และสตวเลยงลกดวยนมกวา 122 ชนด เชน ชางปา (Elephas maximus) กระทง (Bos gaurus) ว วแดง (Bos javan icus ) เ ลยงผา เหนอ (Capricornis milneedwardsii) ชะนมงกฎ (Hylobates pileatus) เสอปลา (Prionailurus viverinnus) เสอดาว (Panthera pardus) หมควาย (Ursus th ibetanus ) หมหมา (Helarctos malayanus) อเหนเครอ (Paguma larvata) กลมสตวทนาสนใจ เชน กงกายกษหรอตะกอง (Physignathus cocincinus) สตวเลอยคลานจาพวกกงกาทมขนาดใหญทสดในประเทศไทย กลมปาตะวนออก อยในเขตชวภมศาสตรของพชพรรณ กล มพรรณพฤกษชาตภมภาคอนโดจน (Indo – Chinese elements) และกลมพฤกษชาตมาเลเซย (Malaysian elements) พชพรรณทพบหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมค าทาง เศรษฐกจ เช น ตะแบกใหญ (Lagerstroemia calyculata Kurz) ซงพบทนมากทสดในประเทศ มะคาโมง (Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib) กระบก (Irvingia malayana Oliv. ex A. W. Benn.) ประด (Pterocarpus macrocarpus Kurz) ยางนา (Dipterocarpus alatus Roxb.ex G .Don) ว านเพชรห ง (Grammatophyllum speciosum Blume) เปนตน ในพนทกลมปาตะวนออก มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของ

¡ÅØ‹Á»†ÒμÐÇÑ¹ÍÍ¡

ËÃ×Í»†ÒÃÍÂμ‹Í 5 Ñ§ËÇÑ´

(The Eastern Forest Complex)


การเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง ทงหมด 9 แนว (ภาพท 51 และภาพท 54) ประกอบดวย . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตเขาชะเมา-เขาวง และเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน . แนวเชอมต อระหว างเขตรกษาพนธ สตวปาคลองเครอหวายเฉลมพระเกยรต และเขตรกษาพนธสตวปาเขาสอยดาว . แนวเชอมต อภายในเขตรกษาพนธ สตวปาคลองเครอหวายเฉลมพระเกยรต . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตน าตกคลองแก วและเขตรกษาพนธ สตว ป าคลองเครอหวายเฉลมพระเกยรต . แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาเขาสอยดาว และอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ . แนวเชอมต อเขตรกษาพนธ สตว ป าเขาอางฤาไน และปาสงวนแหงชาตขนซอง จานวน 2 แนว . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตเขาชะเมา - เขาวง และเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน . แนวเชอมตอภายในเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน


ภาพท 51 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาตะวนออก


ภาพท 52 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาตะวนออก สเขยวทปรากฏในภาพคอ พนททปกคลมดวยปาไม

ทมา : ภาพ TM Mosaic ของดาวเทยม Landsat บนทกภาพวนท 30 มนาคม 2531/25 ตลาคม 2537, The Global Land Cover Facility (www.landcover.org)


ภาพท 53 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวง และเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน สเขยวทปรากฏในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 54 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางเขตรกษาพนธสตวปาเขาสอยดาว อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ เขตรกษาพนธสตวปาคลองเครอหวายเฉลมพระเกยรต สเขยวทปรากฏในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



กลมปาตะวนตก มเนอท 11,426,414.96 ไร หรอ 18,282.26 ตารางกโลเมตร อยในเขตจงหวด ตาก กาญจนบร กาแพงเพชร นครสวรรค อทยธาน และสพรรณบร ประกอบดวย อทยานแหงชาต 11 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 6 แหง ไดแก อทยานแหงชาตคลองวงเจา อทยานแหงชาตแมวงก อทยานแหงชาตเขอนศรนครนทร อทยานแหงชาตคลองลาน อทยานแหงชาตเฉลมรตนโกสนทร อทยานแหงชาตไทรโยค อทยานแหงชาตเอราวณ อทยานแหงชาตเขาแหลม อทยานแหงชาตพเตย อทยานแหงชาตทองผาภม อทยานแหงชาตลาคลองง เขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวรดานตะวนตก เขตรกษาพนธ สตว ป าท งใหญนเรศวรดานตะวนออก เขตรกษาพนธสตวปาหวยขาแขง เขตรกษาพนธสตวปาอ มผาง เขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ และเขตรกษาพนธสตวปาเขาสนามเพรยง ลกษณะทางภมศาสตร เปนทวเขาสงสลบซบซอน ทศตะวนตกตดกบชายแดนประเทศพมา สลบกบทงราบแคบระหวางภเขา มความสงเฉลยตงแต 150 - 2,152 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง พนทปกคลมดวย ปาดบชน ปาดบแลง ปาดบเขา ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปาเตงรงผสมสน ปาไผ ปาพร ปาท งหญา และปาท ง ผนปานเปนตนกาเนดแมนาสายสาคญ 3 สาย ไดแก แมนาเจาพระยา แมนาแมกลอง และแมนาสาละวน

ลกษณะภมอากาศ แบงได 3 ฤดกาล คอ ฤดหนาว ฤดฝน และฤดรอน ชวงฤดหนาวอย ระหวางเดอนธนวาคมถงกมภาพนธ บนยอดเขาสงอณหภมสามารถลดตาลงไดถง 0 องศาเซลเซยส ชวงฤดฝนอยระหวางเดอนพฤษภาคมถงตลาคม ช วงฤดร อนอย ระหว างเดอนพฤศจกายนถงเมษายน เดอนท ร อนทสดคอเดอนเมษายน กลมปานไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใตพายโซนรอน และพายดเปรสชน ทาใหเกดฝนตกชกในบรเวณกลมปาน สารวจพบสตวมกระดกสนหลงกวา 1,000 ชนด ประกอบดวยสตวเลยงลกดวยนม 153 ชนด นก 490 ชนด สตวเลอยคลาน 89 ชนด และปลานาจดมากกวา 188 ชนด มสตวปาสงวนของไทยหลายชนด เชน เลยงผาเหนอ (Capricornis milneedwardsii) ควายปา (Bubalus bubalis) แมวลายหนออน (Pardofelis marmorata) และสตวคมครองชนดตางๆ เชน ชางปา (Elephas maximus) กระทง (Bos gaurus) ววแดง (Bos javanicus) เกงหมอ (Muntiacus feae) กวางปา (Rusa unicolor) เสอโครง (Panthera tigris) เ สอดาวหรอเ สอดา (Panthera pardus ) หมควาย (Ursus th ibetanus ) ป ราชน (Thaiphusa sirikit) ปลาคอถา (Schistura spiesi) และเปดกา (Cairina scutulata) เปนตน กลมปาตะวนตก อยในเขตชวภมศาสตรของพชพรรณกล มพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา (Indo – Burmese elements) และกล มพฤกษชาตมาเลเซย (Malays ian elements) พชพรรณทสารวจพบหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมคาทางเศรษฐกจเชน

¡ÅØ‹Á»†ÒμÐÇÑ¹μ¡

(Western Forest Complex :

WEFCOM)


กอเดอย (Castanopsis acuminatissima (Blume) A.DC) กอตลบ (Quercus ramsbot-tomii A.Camus) ขนไม (Nageia wallichiana (C. Presl) Kuntze) ยางนา (Dipterocarpus alatus Roxb. ex G.Don) ยางกลอง (Dipterocarpus dyeri Pierre ex Laness. ) ตะเคยนทอง (Hopea odorata Roxb.) มะคาโมง (Afzelia xylocarpa (Kurz) Craib) ตะแบก (Lagerstroemia cuspidata Wall.) ประด (Pterocarpus macrocarpus) เตง (Shorea obtusa Wall.ex Blume) รง (Shorea siamensis Miq.) ยางเหยง (Diptero-carpus obtusifolius Teijsm. ex Miq.) ยางกราด (Dipterocarpus intricatus Dyer) ปรงปา (Cycas siamensis Miq.) เปง (Phoenix acaulis Roxb.) เปนตน ในพนทกลมปาตะวนตก มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง ทงหมด 11 แนว (ภาพท 55 ถงภาพท 61) คอ . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตทองผาภม และเขตรกษาพนธ สตวปาท งใหญนเรศวรดานตะวนตก (จานวน 3 แนว) . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตเฉลมรตนโกสนทร และอทยานแหงชาตเขอนศรนครนทร . แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ และอทยานแหงชาตเอราวณ . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตเอราวณ และอทยานแหงชาตไทรโยค . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาต

คลองวงเจา และอทยานแหงชาตคลองลาน . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตคลองวงเจา และเขตรกษาพนธสตวปาอมผาง . แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาอมผาง และเขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวรดานตะวนออก . แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวรดานตะวนออก และเขตรกษาพนธสตวปาทงใหญนเรศวรดานตะวนตก . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตทองผาภม และอทยานแหงชาตไทรโยค


ภาพท 55 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาตะวนตก


ภาพท 56 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาตะวนตก สเขยวทปรากฏในภาพคอ พนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 57 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตเอราวณ และเขตรกษาพนธ สตวปาสลกพระ สเขยวทปรากฏในภาพคอพนททปกคลมดวยปาไม



ภาพท 58 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตเขอนศรนครนทร อทยานแหงชาตเฉลมรตนโกสนทรและอทยานแหงชาตพเตย



ภาพท 59 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตทองผาภม และเขตรกษาพนธ สตวปาทงใหญนเรศวร



ภาพโดย อทยานแหงชาตเอราวณ

ภาพท 60 ถนนทกนระหวางแนวเขตเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตเอราวณและเขตรกษาพนธสตวปาสลกพระ

ภาพโดย อทยานแหงชาตเอราวณ

ภาพท 61 ปายเตอนเกยวกบสตวปาบรเวณพนทเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตเอราวณและเขตรกษาพนธสตวปา สลกพระ


กล มป าแก งกระจาน ครอบคลมพนท 3,151,187.3 ไร หรอ 5,041.90 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดเพชรบร ราชบร และประจวบครขนธ ประกอบดวยอทยานแหงชาต 3 แหง และ เขตรกษาพนธสตวปา 1 แหง ไดแก อทยานแหงชาตแกงกระจาน อทยานแหงชาตกยบร อทยานแห งชาต เฉลมพระเกยรตไทยประจน และเขตรกษาพนธสตวปาแมนาภาช และรวมถงพนทปาสมบรณทเปนเขตปลอดภยในราชการทหารซงตงอยระหวางอทยานแหงชาตแกงกระจานและอทยานแหงชาตกยบรดวย ลกษณะทางภมศาสตร มลกษณะเปนเทอกเขาสลบซบซอน มหบหวยตามรองเขาชนในเทอกเขาตะนาวศร รอยละ 38.3 ของพนททงหมดปกคลมดวยปาดบชน รอยละ 47.76 ของพนทปกคลมดวยปาดบแลง (ธรรมนญ และคณะ, 2554) สวนทเหลอเปนสงคมพชอนๆ เชน ปาเบญจพรรณ ปาเตงรง ปาดบเขา มระดบความสงของพนทตงแต 300 – 1,518 เมตรจากระดบนาทะเลปานกลาง มความอดมสมบรณสง จงเปนตนกาเนดของแมนาสาคญหลายสาย เชน แมกลองตอนลาง แมนาเพชรบร และแมนาปราณบร สภาพภมอากาศเป นแบบฝนเมองร อนเฉพาะฤด คอ มสภาพอากาศแบบกงแหงแลง จะไมรอนและไมหนาวจนเกนไป ไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ และลมมรสม

ตะวนตกเฉยงใต ถงจะมปรมาณฝนตกมาก แตเนองจากมทวเขาตะนาวศรปดกนทางลมไว จงทาใหพนทนไดรบปรมาณนาฝนนอยลง โดยฝนจะตกมากในชวงเดอนตลาคม - พฤศจกายน ชวงฤดหนาวอยระหวางเดอนตลาคมถงกมภาพนธ ชวงฤดรอนอย ระหวางชวงเดอนกมภาพนธถงเดอนพฤษภาคม มปรมาณนาฝนเฉลยประมาณ 1,000 – 1,500 มลลเมตรตอป สารวจพบสตวเ ลยงลกดวยนม 47 ชนด นกมากกวา 505 ชนด สตวสะเทนนาสะเทนบก 49 ชนด ปลานาจด 97 ชนด และผเสอกลางวน 289 ชนด สตวเลยงลกดวยนมทพบ ไดแก ชางปา (Elephas maximus ) สมเสรจ (Tapirus indicus) ลงเสน (Macaca fascicularis) คางแวนถนใต (Trachypithecus obscurus) คางดา (Presbytis femoralis) ชะนมอขาว (Hylobates lar) เสอโครง (Panthera tigris) เสอดาว (Panthera pardus) เกงหมอ (Muntiacus feae) เลยงผาเหนอ (Capricornis milneedwardsii) และหมาใน (Cuon alpinus) เปนตน นกเงอกทพบ เชน นกกก (Buceros bicornis) นกเงอกก ร ามช า ง (Ace r o s undu l a t e ) และนกแกก (Anthracoceros albirostris) บางชนดเปนนกหายากระดบโลกทยายถนเขามาเฉพาะฤดหนาว เชน นกขมนขาว (Oriolus mellianus) ก ล มป า แก ง ก ระจาน ไ ด ร บ อท ธพลหลกๆ จากกล มพรรณพฤกษชาต ภมภาคอนเดย – พมา (Indo– Burmese elements) ก ล มพรรณพฤกษชา ตซ โ น – ห ม าลาย น (Sino – Himalayan elements) กลมพรรณพฤกษชาตซนดา (Sunda ic e lements ) และกล มพรรณพฤกษชาตภมภาคอนโดจน

¡ÅØ‹Á»†Òá¡‹§¡ÃÐ¨Ò¹

(Khaeng Krachan

Forest Complex : KKFC)


(Indo - Chinese elements) ซงเปนการรวมพรรณไมจากหลายภมภาคทกระจายพนธ มาถง มรายงานการพบพรรณไมชนดใหมของโลกหลายชนด เช น กระชายพะเนน (Boesenbergia gelatinosa K. Larsen) ประดบหนพระยาดารง (Damrongia cyanantha Triboun) เอองกลบตดปากฝอย (Gastrodia fimbriata Suddee) ชะลดจนด (Kamettia chandeei D. J. Middleton) แดงพะเนน (Rhodoleia championii Hook. f.) แตงพะเนนทง (Trichosanthes phonsenae Duyfjes & Pruesapan) จนทนหอม (Mansonia gagei J. R. Drumm.) เปนตน ในพนทกล มป าแกงกระจาน มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตว ป าจากพนทอนรกษ หน งไปยงพนทอนรกษขางเคยง ทงหมด 3 แนว (ภาพท 62 ถงภาพท 65) ประกอบดวย . แนวเชอมตอระหวางเขตหามลาสตวปาเขากระปก - เขาเตาหมอ และอทยานแหงชาตแกงกระจาน . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตกยบร และอทยานแหงชาตแกงกระจาน . แนวเชอมตอภายในอทยานแหงชาตกยบร


ภาพท 62 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาแกงกระจาน


ภาพท 63 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาแกงกระจาน สเขยวทปรากฏในภาพคอ พนทปกคลมดวยปาไม



ภาพท 64 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตแกงกระจานและอทยานแหงชาต กยบร สเขยวทปรากฏในภาพคอพนทปกคลมดวยปาไม



ภาพท 65 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในอทยานแหงชาตกยบร สเขยวทปรากฏในภาพ คอพนทปกคลมดวยปาไม



กลมปาชมพร ครอบคลมพนท 1,442,270 ไร

หรอ 2,307.63 ตารางกโลเมตร อยในเขตจงหวด

ประจวบครขนธ ชมพร และระนอง ประกอบดวย

อทยานแหงชาต 3 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา

3 แหง ประกอบดวย อทยานแหงชาตนาตกหงาว

อทยานแหงชาตนาตกหวยยาง อทยานแหงชาต

ลานากระบร เขตรกษาพนธสตวปาอทยานเสดจ

ในกรม กรมหลวงชมพรดานทศเหนอ เขตรกษาพนธ

สตว ป าอทยานเสดจในกรม กรมหลวงชมพร

ดานทศใต และเขตรกษาพนธสตวปาทงระยะ – นาสก

ลกษณะทางภมศาสตรเปนภเขาสงชนสลบ

ซบซอนในเทอกเขาภเกต และเทอกเขาตะนาวศร

ตอนลาง มระดบความสงทสด 1,251 เมตร จากระดบ

นาทะเลปานกลาง สภาพพนทโดยทวไปสวนใหญ

เปนปาดบชน และมปาชายเลน ปาชายหาด กลมปาน

เปนตนกาเนดของสายนาในลมนาภาคใตฝงตะวนตก

ลมนาภาคใตฝงตะวนออก และลมนาชายฝงทะเล

ตะวนตก

สภาพภมอากาศ แบงได 2 ฤดกาล คอ ฤดฝน

และฤดร อน เ นองจากกล มป าแหงนอย ใกล

เสนศนยสตร และไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวน

ออกเฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ

ทาใหฝนตกชกตลอดทงป ปรมาณนาฝนเฉลย

ประมาณ 1,500 – 2,400 มลลเมตรตอป

สตวปาทสารวจพบประกอบดวย นกประมาณ

226 ชนด สตวเลยงลกดวยนม 47 ชนด สตวเลอย

คลาน 34 ชนด และสตวสะเทนนาสะเทนบก 19

ชนด ไดแก ชางปา (Elephas maximus) สมเสรจ

(Tapirus indicus) กระทง (Bos gaurus) ววแดง

(Bos javanicus) เลยงผาเหนอ (Capricornis

milneedwardsii) หมควาย (Ursus thibetanus)

หมหมา (Helarctos malayanus) กวางปา (Rusa

unicolor) คางดา (Presbytis femoralis) นกเงอก

สนาตาล (Ptilolaemus tickelli) นกเงอกกรามชาง

ปากเรยบ (Rhyticeros subruficollis) นกเปลาใหญ

(Treron capelle i ) นกพญาไฟเลกคอดา

(Per i c rocotus i gneus ) และนกชนหน

(Rhinoplax vigil) เปนตน

กลมปาชมพร อยในเขตชวภมศาสตรของพช

พรรณ กลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา

(Indo – Burmese elements) และ กลมพฤกษชาต

มาเลเซย (Malaysian elements) พรรณไมหายาก

ทสารวจพบ เชน เขากวาง (Platycerium ridleyi

H. Christ.) กระชด (Blachia siamensis Gagnep.)

กรายดา (Hopea oblongifolia Dyer) กลาย

(Mitrephora keithii Ridl.)

ในพนทกลมปาชมพร มบรเวณทเหมาะสม

สาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศ

เนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปา

จากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง

ทงหมด 4 แนว (ภาพท 66 ถงภาพท 69) ประกอบดวย

¡ÅØ‹Á»†ÒªØÁ¾Ã

(Chumporn Forest Complex)


ภาพโดย อทยานแหงชาตนาตกหวยยาง

ภาพท 66 สภาพสงคมพชในพนทแนวเชอมตอภายในอทยานแหงชาตนาตกหวยยาง

. แนวเชอมตออทยานแหงชาตนาตกหงาว

และอทยานแหงชาตลานากระบร

. แนวเชอมต อเขตรกษาพนธ สตว ป า

อทยานเสดจในกรม กรมหลวงชมพร ดานทศเหนอ

และเขตรกษาพนธ สตวปาอทยานเสดจในกรม

กรมหลวงชมพร ดานทศใต

. แนวเชอมตอภายในอทยานแหงชาต

นาตกหงาว

. แนวเชอมตอภายในอทยานแหงชาต

นาตกหวยยาง


ภาพท 67 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาชมพร


ภาพท 68 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาชมพร สเขยวทปรากฏในภาพคอพนท ปกคลมดวยปาไม



ภาพท 69 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศอทยานแหงชาตนาตกหงาว และอทยานแหงชาต ลานากระบร สเขยวทปรากฏในภาพคอพนทปกคลมดวยปาไม



กลมปาคลองแสง – เขาสก ครอบคลมพนท 3,426,935.50 ไร หรอ 5,483.10 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดสราษฎรธาน ระนอง ชมพร และพงงา ประกอบดวยอทยานแหงชาต 8 แหง และเขตรกษาพนธ สตว ป า 5 แหงได แก อทยานแหงชาตเขาลาป – หาดทายเหมอง อทยานแหงชาตเขาสก อทยานแหงชาตแหลมสน อทยานแหงชาตแกงกรง อทยานแหงชาตเขาหลก – ลาร อทยานแหงชาตศรพงงา อทยานแหงชาตหมเกาะระนอง (อทยานแหงชาตหมเกาะพยาม) อทยานแห งชาตคลองพนม เขตรกษาพนธ สตว ป าคลองนาคา เขตรกษาพนธ สตว ป าคลองแสง เขตรกษาพนธสตวปาคลองยน เขตรกษาพนธสตวปาโตนปรวรรต และเขตรกษาพนธสตวปาควนแมยายหมอน ลกษณะทางภมศาสตร เป นภเขาสงสลบซบซอนยาวตอเนอง ลกษณะพนทเปนแบบคารสต (Karst Topography) สภาพพนทส วนใหญปกคลมดวยปาดบชนและปาดบทราบตา มความอดมสมบรณมาก จงเปนแหลงกาเนดของลานาสายสาคญหลายสาย เชน แมนาตาป ลมนาภาคใตฝงตะวนออก และลมนาภาคใตฝงตะวนตก สภาพภมอากาศเปนแบบรอนชนแถบมรสม คอ มฝนตกชกสลบกบฤดแลงสนๆ ไมมฤดหนาวเนองจากไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใต และตะวนออกเฉยงเหนอ ทาใหมฝนตกชกเกอบตลอดทงป แบงออกเปน 2 ฤดกาล คอ ฤดฝน และ

ฤดแลง โดยฤดฝน อยระหวางเดอนพฤษภาคมถงเดอนธนวาคม และฤดแลง อย ระหวางเดอนมกราคมถงเดอนเมษายน ปรมาณนาฝนประมาณ 2,500 – 3,000 มลลเมตรตอป อณหภมเฉลยประมาณ 21 - 27 องศาเซลเซยส สารวจพบสตวปาไมนอยกวา 400 ชนด เชน ช า งป า (E lephas max imus ) สมเสร จ (Tapirus indicus) กระทง (Bos gaurus) ววแดง (Bos javanicus) หมควาย (Ursus thibetanus) หมหมา (Helarctos malayanus) เกงหมอ (Muntiacus feae) เสอดาว (Panthera pardus) แมวดาว (Pr iona i lu rus bengalens i s ) พญากระรอกดา (Ratufa bicolor) กระจงควาย (Tragulus napu ) พญากระรอกบนหแดง (Petauristapetaurista) บรเวณปาทบและรอบอางเกบนาของเขอนรชประภายงพบนกหายากหลายชนด เชน นกอายงว (Anhinga melano-gaster) เหยยวปลาใหญหวเทา (Ichthyophaga ichthyaetus) นกออก (Haliaeetus leucogaster) นกหวา (Argusianus argus) นกกก (Buceros bicornis) นกเงอกกรามชาง (Rhyticeros undulus) นกตบยงภเขา (Caprimulgus indicus) เปนตน กล มป าคลองแสง – เขาสก อย ในเขตชวภมศาสตรของพชพรรณ กลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา ( Indo –Burmese elements ) และกล มพฤกษชาตมาเลเซย (Malaysian elements) กล มปาแหงนอดมไปดวยพรรณไมหายากและสตวปาใกลสญพนธนานาชนด พรรณพชทพบไดแก กดตน (Cyathea borneensis Copel.) มหาสแดง (Cyathea gigantea (Wall . ex Hook.) Holttum) ละมดชมศร (Madhuca chia-ananii Chanta-

¡ÅØ‹Á»†Ò¤ÅÍ§áÊ§ – à¢ÒÊ¡

(Klong Saeng – Khao Sok

Forest complex)


ranothai) ตะเคยนชนตาแมว (Neobalanocar-pus heimii (King) P.S. Ashton) กลเขา (Mad-huca smitinandii Chantaranothai) หมากพระราห (Maxburretia furtadoana J. Dransf.) กกเขาสก (Khaosokia caricoides D. A. Simpson, Chayam. & J. Parn.) ในพนทกลมปาคลองแสง-เขาสก มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตว ป าจากพนทอนรกษ หน งไปยงพนทอนรกษขางเคยง ทงหมด 3 แนว (ภาพท 70 ถงภาพท 73) คอ

. แนวเชอมตอเขตหามลาสตวปาคลองมวงกลวง และเขตรกษาพนธสตวปาควนแมยายหมอน

. แนวเชอมตอเขตหามลาสตวปาคลองมวงกลวง และเขตรกษาพนธสตวปาคลองนาคา

. แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตคลองพนม และอทยานแหงชาตเขาสก


ภาพท 70 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาคลองแสง – เขาสก


ภาพท 71 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาคลองแสง – เขาสก สเขยวทปรากฏใน ภาพคอพนทปกคลมดวยปาไม

ทมา : ภาพ TM Mosaic ของดาวเทยม Landsat บนทกภาพวนท 31 กรกฎาคม 2531/23 กนยายน 2537, The Global Land Cover Facility (www.landcover.org)


ภาพท 72 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตศรพงงา และเขตหามลา สตว ปาเกาะระ – พระทอง สเขยวทปรากฏในภาพคอพนทปกคลมดวยปาไม



ภาพท 73 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางเขตรกษาพนธสตวปาคลองนาคา และเขตหามลาสตวปาคลองมวงกลวง สเขยวทปรากฏในภาพคอพนทปกคลมดวยปาไม



กลมปาเขาหลวง ครอบคลมพนท 1,416,046 ไร หรอ 2,265.67 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดนครศรธรรมราช และสราษฎรธาน ประกอบดวย อทยานแห งชาต 5 แห งและเขตรกษาพนธ สตวปา 1 แหง ไดแก อทยานแหงชาตเขาหลวง อทยานแหงชาตนาตกสขด อทยานแหงชาตเขานน อทยานแหงชาตใต ร มเยน อทยานแหงชาตนาตกโยง และเขตรกษาพนธสตวปากะทน ลกษณะทางภมศาสตรเปนทราบสลบเทอกเขาสงสลบซบซอนในเทอกเขานครศรธรรมราช สภาพโดยทวไปปกคลมดวยปาดบชนเปนสวนใหญ จงเป นต นกาเนดลานาสาคญหลายสาย เช น แมนาตาป แมนาปากพนง คลองกรงชง คลองระแนะ และคลองเขาแกว สภาพภมอากาศ แบงได 2 ฤดกาล ไดแก ฤดฝน และฤดรอน โดยฤดฝนอยในชวงระหวางเดอนพฤษภาคมถงมกราคม ฝนตกมากในชวงเดอนตลาคมถงเดอนธนวาคม และฤดแลงอยในชวงเดอนกมภาพนธถงเดอนเมษายน เนองจากไดรบอทธพลจากลมมรสมทงจากฝ งอาวไทยและทะเลอนดามนทาให เกดฝนตกชกตลอดทงป อณหภมสงสดประมาณ 28 – 30 องศาเซลเซยสและอณหภมต า สดประมาณ 15 -17 องศาเซลเซยสผนแปรตามฤดกาล มการสารวจพบสตวปาไมนอยกวา 327 ชนด มสตวปาสงวน สตวปาค มครอง และสตวปาหายาก เช น ชางปา (Elephas maximus)

เสอลายเมฆ (Neofelis nebulosa) สมเสรจ (Tapirus indicus) เมนหางพวง (Atherurus macrourus) ลงกง (Macaca nemestrina) เสอโครง (Panthera tigris) เสอดาว (Panthera pardus) เสอไฟ (Catopuma temminckii) กวางปา (Rusa unicolor) หมควาย (Ursus thibetanus) หมหมา (Helarctos malayanus) คางแวนถนใต (Trachypithecus obscurus) คางดา (Presbytis femolaris) นกเงอกปากดา (Anorrhinus galeritus) นกเงอกดา (Anthracoceros malayanus) นกชนหน (Rhinoplax vigil) นกเงอกหวหงอก (Berenicornis comatus)นกหวา (Argusianus argus) นกอนทรดา ( Ictinaetus malayensis) ไกฟ าหนาเขยว (Lophura ignita) เปนตน กลมปาเขาหลวง อยในเขตชวภมศาสตรของพชพรรณ กลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา (Indo –Burmese elements) และกลมพฤกษชาตมาเลเซย (Malaysian elements)สาหรบพชพรรณทพบหลายชนดเปนพรรณไมหายากและมค าทางเศรษฐกจ เช น ยางนา (Dipterocarpus alatus Roxb. ex G.Don) หลมพอ (Intsia bijuga (Colebr.) Kuntze) ตะเคยนทอง (Hopea odorata Roxb.) อบเชย (Cinnamomum bejolghota (Buch.-Ham.) Sweet) เทพทาโร (Cinnamomum porrectum (Roxb.) Kosterm.) จาปาปา (Magnolia elegans (Blume) H. Keng) นากบด (Mesua nervosa Planch. & Triana) เปนตน พชคลมดนทโดดเดนในเขตน ไดแก บวแฉก (Dipteris conjugata Reinw.) และยงพบกลวยไมอกไมตากวา 300 ชนด

¡ÅØ‹Á»†Òà¢ÒËÅÇ§

(Khao Luang Forest Complex)


ภาพโดย อทยานแหงชาตนาตกสขด

ภาพท 74 แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตนาตกสขดและอทยานแหงชาตเขานน

ในพนทกลมปาเขาหลวงมบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโน มของการเคลอนย ายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง ทงหมด 5 แนว (ภาพท 74 ถงภาพท 77) คอ . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตนาตกสขด และอทยานแหงชาตเขานน

. แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตเขานน และอทยานแหงชาตเขาหลวง . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตนาตกโยง และอทยานแหงชาตเขาหลวง . แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปากะทน และอทยานแหงชาตเขาหลวง . แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตใตรมเยน และอทยานแหงชาตเขานน


ภาพท 75 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาเขาหลวง


ภาพท 76 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาเขาหลวง สเขยวทปรากฏในภาพคอ พนทปกคลมดวยปาไม



ภาพท 77 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาเขาหลวง สเขยวทปรากฏในภาพคอ พนทปกคลมดวยปาไมทมา : ภาพ TM Mosaic ของดาวเทยม Landsat บนทกภาพวนท 31 กรกฎาคม 2531/23 กนยายน 2537, The Global Land Cover Facility (www.landcover.org)


กลมปาเขาบรรทด ครอบคลมพนท 1,461,818.38 ไร หรอ 2,338.91 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดตรง พทลง นครศรธรรมราช สงขลาและสตล ประกอบดวยอทยานแหงชาต 2 แหงและเขตรกษาพนธสตวปา 2 แหง ไดแก อทยานแหงชาตเขาป – เขายา อทยานแหงชาตทะเลบน เขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด และเขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชาง ลกษณะทางภมศาสตร เป นภ เขาสลบซบซอนในเทอกเขาบรรทด ประกอบดวย หนอคน หนชน และหนแปรเปนสวนใหญ มระดบความสงเฉลยตงแต 100 - 1,350 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง สภาพปาเกอบทงหมดปกคลมดวย ปาดบชน ดวยสภาพปาดบทรกทบ และมปรมาณนาฝนทตกเกอบตลอดป จงเปนแหลงกาเนดของลานาสาคญหลายสาย เชน คลองนาทอม คลองหวมร คลองทามะเดอ คลองปาบอน คลองพรพอ และคลองรตภม ฝ งตะวนตกมแม นาตรง แมนาปะเหลยน คลองลพง และคลองละง เปนตน สภาพภมอากาศ แบงได 2 ฤดกาล คอ ฤดฝน และฤดรอน โดยทวไปจะมฝนตกชกยาวนานถง 8 เ ด อ น ม ป ร ม า ณ น า ฝ น เ ฉ ล ย ป ร ะ ม า ณ 1,800 – 2,000 มลลเมตรตอป ชวงฤดฝน อยระหวางเดอนพฤษภาคมถงมกราคม ในดานทรพยากรสตวปามการสารวจพบสตวปาหลากหลายชนด เชน สมเสรจ (Tapirus indicus) เลยงผาใต (Capricornis sumatraensis)กระจงควาย (Tragulus napu) กวางปา (Rusa

unicolor) คางแวนถนใต (Trachypithecus obscurus) คางดา (Presbytis femoralis) พญากระรอกบนหแดง (Petaurista petaurista) กระรอกหางมาใหญ (Sundasciurus hippurus) คางคาวขอบหดา (Megaerops ecaudatus) คางคาวหางโผล (Emballonura monticola) คางคาวหวดา (Chironax melanocephalus) พบปลานาจดไมนอยกวา 29 ชนด และพบนกไมนอยกวา 280 ชนด เชน นกปากกบปกษใต (Batrachostomus stellatus) นกบงรอกแดง (Phaen i cophaeu s ch l o r ophaeu s ) นกแซวสวรรค (Terpsiphone paradis i )นกขนแผนตะโพกแดง (Harpactes duvaucelii) นกจอกปาหวโต (Calorhamphus fuliginosus)นกกนแมลงหว สน าตาล (Malacopteron magnirostre) นกปรอดอกลายเกลด (Pycnonotus squamatus) นกเขยวกานตองปกสฟา (Chloropsis cochinchinensis) เปนตน กลมปาเขาบรรทด อยในเขตชวภมศาสตรของพชพรรณกลมพรรณพฤกษชาตภมภาคอนเดย – พมา (Indo – Burmese elements) และกลมพรรณพฤกษชาตมาเลเซย (Malaysian elements) พชพรรณทพบในกล มปาแหงน เชน กระบาก (Anisoptera costata Korth.) ตะเคยนทอง (Hopea odorata Roxb.) หวายเลก (Calamus javensis Blume) และ ชางไห (Borassodendron machadonis (Ridl.) Becc.) เปนตน ในพนทกลมปาเขาบรรทดมบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศ เนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายของสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษขางเคยง ทงหมด 5 แนว (ภาพท 78 ถงภาพท 80) คอ

¡ÅØ‹Á»†Òà¢ÒºÃÃ·Ñ´ (Khao Bantad Forest Complex)


. แนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตเขาป - เขายาและเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด . แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด และวนอทยานนาตกธาราสวรรค . แนวเชอมตอระหวางวนอทยานนาตกธาราสวรรค และเขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชาง . แนวเชอมตอระหวางเขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชางและอทยานแหงชาตทะเลบน


ภาพท 78 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาเขาบรรทด


ภาพท 79 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาเขาบรรทด สเขยวทปรากฏในภาพคอ พนทปกคลมดวยปาไม



ภาพท 80 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางเขตรกษาพนธสตวปาเขาบรรทด วนอทยานนาตกธาราสวรรค เขตรกษาพนธสตวปาโตนงาชาง และอทยานแหงชาตทะเลบน



กล มป าฮาลา - บาลา ครอบคลมพนท 1,287,427.25 ไร หรอ 2,059.88 ตารางกโลเมตร ในเขตจงหวดสงขลา ยะลา ปตตาน และนราธวาส ประกอบดวย อทยานแหงชาต 7 แหง และเขตรกษาพนธสตวปา 2 แหง ไดแก อทยานแหงชาตเขานาคาง อทยานแหงชาตบางลาง อทยานแหงชาต บโด - สไหงปาด อทยานแหงชาตนาตกทรายขาว อทยานแหงชาตอาวมะนาว – เขาตนหยง อทยานแหงชาตสนกาลาคร อทยานแหงชาตนาตกซโป เขตรกษาพนธสตวปาฮาลา - บาลา และเขตรกษาพนธสตวปาเฉลมพระเกยรตสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร ลกษณะทางภมศาสตรมลกษณะเปนทราบสลบทวเขาสลบซบซอน ในเทอกเขาสนกาลาคร ททอดตวในแนวทศตะวนออก – ตะวนตก กนเขตแดนระหวางประเทศไทยและมาเลเซย สภาพปาถกปกคลมดวยปาดบชนสลบกบปาดบเขา ปาพร ปาชายเลน ซงเปนแหลงกาเนดของลานาสาคญหลายสาย เชน แมนาปตตาน แมนาสายบร แมนาเทพา คลองฮาลา และคลองโตะโมะ สภาพภมอากาศ แบงได 2 ฤดกาล คอ ฤดร อน และฤดฝน ฤดร อนอย ระหว าง เดอนกมภาพนธถงเดอนเมษายน และฤดฝนเรมจากเดอนพฤษภาคมถงเดอนมกราคม ปรมาณนาฝนตลอดปประมาณ 2,560 มลลเมตร อณหภมเฉลย 27 องศาเซลเซยส สารวจพบสตวปาไมนอยกวา 600 ชนด เชน ชะนมอดา (Hylobates agilis) กระซ (Dicerorhinus

sumatrensis) เสอโครง (Panthera tigris) เสอดาว (Panthera pardus) เสอลายเมฆ (Neofel i s nebulosa ) แมวลายหนอ อน (Pardofelismarmorata) ชางปา (Elephas maximus) สมเสรจ (Tapirus indicus) หมหมา (Helarctos malayanus) กระทง (Bos gaurus) คางคาวดายค (Dyacopterus spadiceus) และเตาทบทม (Notochelys platynota) เปนตน กลมปาฮาลา - บาลา อยในกลมพฤกษชาตมาเลเซย (Malaysian elements) พบพชพรรณหลายชนดเป นพรรณไมหายากและมค าทางเศรษฐกจ เชน ปดกง (Etlingera apus-hang C.K.Lim) สานมลาย (Dillenia reticulata King) ขาวกาหลง (Scaphochlamys obcordata S i r i rugsa & K . Larsen) แดงประดบผา (Rhododendron malayanum Jack) ยานดาโอะ (Bauhinia aureifolia K. & S. S. Larsen) และปาล มบ งส รย ( Johanneste i j smann ia altifrons (Rchb. f. & Zoll.) H. E. Moore) เปนตน ในกลมปาฮาลา - บาลา มบรเวณทเหมาะสมสาหรบการจดการใหเปนแนวเชอมตอระบบนเวศเนองจากมแนวโนมของการเคลอนยายสตวปาจากพนทอนรกษหนงไปยงพนทอนรกษใกลเคยงท งหมด 3 แนว (ภาพท 81 ถงภาพท 83) ประกอบดวย . แนวเช อมต ออทยานแห งชาตบ โด -สไหงปาด และอทยานแหงชาตนาตกซโป . แนวเชอมตออทยานแหงชาตนาตกซโป และเขตรกษาพนธสตวปาฮาลา - บาลา . แนวเชอมต อภายในเขตรกษาพนธ สตวปาฮาลา - บาลา

¡ÅØ‹Á»†ÒÎÒÅÒ - ºÒÅÒ

(Hala - Bala Forest Complex)


ภาพท 81 พนทอนรกษและบรเวณทเหมาะสมสาหรบจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาฮาลา – บาลา


ภาพท 82 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศภายในกลมปาฮาลา – บาลา สเขยวทปรากฏในภาพ คอพนทปกคลมดวยปาไม



ภาพท 83 ภาพถายดาวเทยมบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศเขตรกษาพนธสตวปาฮาลา - บาลา อทยานแหงชาต นาตกซโป และอทยานแหงชาตบโด - สไหงปาด



หมเกาะอางทอง-อาวไทย มพนท 63,750 ไร หรอ 102 ตารางกโลเมตร บรเวณของหมเกาะอยในทองทอาเภอสมย จงหวดสราษฎรธาน มเพยงอทยานแหงชาตหมเกาะอางทอง (ภาพท 79) แตประกอบดวยเกาะ 42 เกาะ ลกษณะภมประเทศเปนเกาะทเกดจากภเขาหนปน เรยงตวในแนวทศเหนอ - ใต และมหนาผาสงชน มความสงจากระดบนาทะเลตงแต 10 - 396 เมตรจากระดบนาทะเล สภาพพนทสวนใหญเปนพนนา มพนทปารอยละ 15 สภาพปาโดยทวไปเปนปาดบแลง ปาชายหาด ปาเขาหนปน และปาชายเลน มแนวปะการงทสวยงาม ลกษณะภมอากาศ แบงออกเปน 3 ฤดกาล ไดแก ฤดฝน ฤดหนาว และฤดรอน โดยชวงฤดฝนอยระหวางเดอนพฤษภาคมถงตลาคม ฤดหนาวอยระหวางเดอนตลาคมถงกมภาพนธ แตเนองจากไดรบอทธพลจากทะเลอาวไทย อากาศจงไมหนาวเยนมากนกและจะมฝนตกโดยทวไป โดยเฉพาะในเดอนตลาคมถงพฤศจกายน ช วงฤดร อนอย ระหวางเดอนกมภาพนธถงกลางพฤษภาคมและมอากาศรอนจดในเดอนเมษายน สตวทสารวจพบมหลายชนด จาแนกไดเปนสตวเลยงลกดวยนม พบ 16 ชนด ไดแก คางแวนถนใต (Semnopithecus obscurus) ลงแสม (Macaca fascicularis) คางคาวแมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) เปนตน นก พบไมนอยกวา 54 ชนด ไดแก นกยางเขยว (Butorides

ËÁÙ‹à¡ÒÐÍ‹Ò§·Í§ - Í‹ÒÇä·Â

Angtong - Aothai Island

striata) เหยยวแดง (Haliasturindus) นกออก (Haliaeetus leucogaste) นกแอนกนรง (Collo-calia fuciphaga) เปนตน นอกจากนยงมแนวปะการงทสวยงาม เปนแหลงทอดมสมบรณดวยสตวนา เชน ปลาผเสอลายแปดเส น (Chaetodon octofasc iatus ) ปลานกแกว (Chlorourus sp.) ปลากระเบนทอง (Taeniura lymma) ปลาฉลามหดา (Carcharhinus melanopterus) เปนตน ลกษณะพรรณพชตามธรรมชาต เชน กระทง (Ca lophy l l um i nophy l l um L i nn . ) จกทะเล (Barringtonia asiatica (L.) Kurz) ปอทะเล (Hibiscus tiliaceus L.) เต าร าง (Caryota mitis Lour.) พลองกนลก (Memecylon ovatum J .E. Smith) เกด (Manilkara hexandra Dubard) เปนตน และมกลวยไมหลายชนดไมทมความสาคญทางเศรษฐกจ เชน กลวยไมนารชองอางทอง (Paphiopedilum godefroyae var. ang-thong) ในพนทหมเกาะทะเลอนดามน มความเปนไปไดสงในการสรางแนวเชอมตอระบบนเวศทางทะเล โดยมการศกษาถง เส นทางของโลมาอ รว ด (Orcaella brevirostri) ซงดาเนนการโดยศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองทางทะเล จงหวดชมพร


ภาพท 84 หมเกาะอางทอง อาวไทย


หม เกาะทะเลตะวนออกครอบคลมพนทประมาณ 214,431 ไร หรอประมาณ 343.09 ตาราง

กโลเมตร ในเขตจงหวดระยองและตราด ประกอบดวยอทยานแหงชาต 2 แหง ไดแก อทยานแหงชาตเขาแหลมหญา - หมเกาะเสมด และอทยานแหงชาตหมเกาะชาง มลกษณะภมประเทศเปนพนทชายฝงทะเลและหมเกาะทวางตวในแนวทศตะวนออก - ตะวนตก (ภาพท 80) สภาพภมประเทศของเกาะสวนใหญเปนภเขาและเนนเขา มความสงตงแต 108 - 743 เมตรจากระดบนาทะเลปานกลาง สภาพโดยทวไปปกคลมดวยปาดบชน ปาดบแลง ปาชายหาด และปาพร ลกษณะภมอากาศ ไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนตกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ สามารถแบงฤดกาลออกเปน 3 ฤดกาล ไดแก ฤดฝน อย ในชวงเดอนพฤษภาคม ถงตลาคมฤดหนาวมเพยงระยะเวลาสนในชวงเดอนพฤศจกายนถงกมภาพนธ อากาศไมหนาวเยนมากนก ฤดรอนอยระหวางเดอนมนาคม ถงเมษายน

สตวปาทสารวจพบมหลายชนด เชน ลงเสน (Macaca arctoides) คางหงอก (Semnopithecus cristatus) ชะมดเชด (Viverricula indica) กระจงหน (Tragulus javanicus) และกบเกาะชาง (Rana kohchangae) ซงเปนสตวเฉพาะถนของ

เกาะชางและบรเวณใกลเคยง นกมทงทเปนนกประจาถนและนกอพยพ เชน นกนางแอนแปซฟก (Hirundo tahitica) นกหวโตทรายใหญ (Char-adrius leschenaultii) นกแตวแลวอกเขยว (Pitta Sordida) เปนตน สวนพรรณไมธรรมชาตมความหลากหลายมาก เชน เตาราง (Caryota mitis Lour.) หวา (Syzygium cumini (L.) Skeels.) กอนก (Lithocarpus polystachyus (Wall.) Rehd.) เอองมาลาย (Doritis minus (Seidenf.) T. Yukawa & K. Kita) ยางนา (Dipterocarpus alatus Roxb.) กระบาก (Anisoptera costata Korth.) ตะเคยนทอง (Hopea odorata Roxb.) โพทะเล (Hibiscus tiliaceus L.) ตะบน (Xylocarpus rumphii (Kostel.)) สนทะเล (Casuarina equi-setifalia J. R. & C. Forst.) เตยทะเล (Pandanus odoratissimus L. f. ) นอกจากนทรพยากรใต ทะเลจะพบแนวปะการงในบรเวณรอบเกาะทมความอดมสมบรณ และความหลากหลายของสตวทะเล เชน ปะการงกอน ปะการงเขากวาง ปะการงพม ปลาผเสอลายแปดเสน (Chaetodon octofasciatus) ปลาโนรครบยาว (Heniochus acuminatus) ปลาสนสมทรลายนาเงน (Pomacanthus annularis) ปลาการตน (Amphiprion ocellaris) ปลานกแกว (Scarus quoyi) เปนตน

ËÁÙ‹à¡ÒÐ·ÐàÅμÐÇÑ¹ÍÍ¡

Eastern Island


ภาพท 85 หมเกาะทะเลตะวนออก


หม เกาะทะเลอนดามนครอบคลมพนท 2,455,311 ไร หรอ 3,928.50 ตารางกโลเมตร ตงอยในพนทเขต 5 จงหวด ไดแก จงหวดตรง กระบ พงงา ภเกต และสตล ประกอบดวย อทยานแหงชาต 9 แหง เขตรกษาพนธสตวปา 1 แหง เขตหามลาสตวปาอก 2 แหง ไดแก อทยานแหงชาตหมเกาะสมลน อทยานแหงชาตอาวพงงา อทยานแหงชาตหาดนพรตนธารา - หมเกาะพพ อทยานแหงชาตสรนาถ อทยานแหงชาตหมเกาะลนตา อทยานแหงชาตตะรเตา อทยานแหงชาตหมเกาะเภตรา อทยานแหงชาตธารโบกขรณ อทยานแหงชาตเขาพนมเบญจา เขตรกษาพนธ สตวปาเขาประ - บางคราม เขตหามลาสตวปาเขาพระแทว และเขตหามลาสตวปาหมเกาะลบง (ภาพท 81) ลกษณะทางภมศาสตรเปนทวเขาสลบซบซอนและพนทลาดชนในเทอกเขาภเกตททอดตวในแนวทศเหนอ - ใต และเกาะนอยใหญทมความเปนธรรมชาตเฉพาะตวกระจดกระจายอยทวไปในฝงทะเลอนดามน นอกจากนยงมอาวนอยใหญทมหาดทราย มแนวปะการงทสมบรณ สภาพพนทปกคลมดวยปาดบชน ปาดบแลง ปาเขาหนปน ปาพร ปาชายเลน และปาชายหาด สภาพอากาศแบงไดเปน 2 ฤดกาล ไดแกฤดรอน และฤดฝน โดยไดรบอทธพลจากลมมรสมตะวนเฉยงใต และลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ทาใหมฝนตกเกอบตลอดทงปในชวงฤดฝนอย ระหวางเดอนพฤษภาคมถงธนวาคม โดยจะมฝนตกชก และฤดรอนอยระหวางเดอนมกราคมถงเมษายน สตวทพบ เชน เลยงผา (Capricornis suma-traensis) คางดา (Presbytis femoralis) คาง

แวนถนใต (Semnopithecus obscurus) คางคาวแมไกเกาะ (Pteropus hypomelanus) คางคาวปกถงเคราดา (Taphozous melanopogon) โลมาหวขวด (Tursiops truncatus) พะยน (Dugong dugon) นก เชน นกเงอกหวหงอก (Anthracoceros malayanus) นกเงอกดา (Aceros comatus) และมนกหายากไดแก นกชาปไหน (Caloenas nicobarica) พบเฉพาะทเกาะสรนทรและเกาะสมลน นกแตวแลวทองดา (Pitta gurneyi) นกทจดวาใกลสญพนธ พรรณพชธรรมชาตทพบหลายชนดเป นพรรณไมหายากและเปนไมเศรษฐกจ เชน งวงชางทะเล (Heliotropium foertherianum Diane & Hilger) ปาลมเจาเมองถลาง (Kerriodoxa elegans Dransfield) รองเทานารดอกขาว (Paphiopedilum niveum (Rchb. f.) Stein) หลมพอ (Intsia bakeri Prain.) และมระบบนเวศทสาคญคอเปนแหลงทอยอาศยและแหลงอาหารอนสมบรณของสตวทะเล ซงในเขตอนดามนพบหญาทะเล 11 ชนด จากทพบในนานนาไทยทงหมด 12 ชนด นอกจากน ในบรเวณเกาะต างๆ ยงมแนวปะการงใต น า ทมความสวยงามและอดมสมบรณ ไปด วยทรพยากร ธรรมชาตใตทะเลทงปะการงและสตวนา เชน ปะการงลายใบไม (Polyphyllia talpina) ปะการงเขากวาง (Acropora sp.) โนร (Heniochus acuminatus) ปลาผเสอ (Chaetodon trisciatus) เปนตน ในพนทหมเกาะทะเลอนดามน มความเปนไปไดสงในการสรางแนวเชอมตอระบบนเวศทางทะเล โดยมการศกษาเสนทางวางไขของเตาทะเล และเสนทางหากนของพะยน (Dugong dugon) ซงดาเนนการโดยศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองทางทะเล จงหวดตรง และศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครองทางทะเล จงหวดภเกต ในป พ.ศ. 2556 - 2557

ËÁÙ‹à¡ÒÐ·ÐàÅÍÑ¹´ÒÁÑ¹

Andaman Island


ภาพท 86 หมเกาะทะเลอนดามน


แนวเชอมตอระบบนเวศระหวางกลมปาหรอระหวางภมภาคเปนความพยายามเชอมโยงผนปาทมระยะหางมากกวา 12 กโลเมตรเขาดวยกนใหเกดการเคลอนทของสตวปาทงในแนวเหนอ - ใต และ ตะวนออก - ตะวนตก พบวามทงสน 33 แนว (ภาพท 87 ถงภาพท 89) โดยเชอมพนท 8 กลมปาเขาดวยกน ซงในจานวนนมแนวเชอมตอทมระยะหางมากกวา 12 กโลเมตรอย 15 แนว แนวเชอมตอระหวางกลมปาทรจกกนดในหมของนกวชาการปาไมและนกอนรกษ คอ แนวเชอมตอระหวางกลมปาตะวนตกและกลมปาแกงกระจาน ลกษณะเปนแนวเลยบชายขอบประเทศไทยตงแตบรเวณอทยานแหงชาตไทรโยค จงหวดกาญจนบรลงไปถงเขตรกษาพนธ สตวปาแมนาภาช จงหวดราชบร ซงสมาคมอนรกษสตวปา (WCS) ประเทศไทย ไดรบมอบหมายจาก GMS - BCI ภายใตความเหนชอบของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธ พช ใหดาเนนการโครงการศกษาในพนทแนวเชอมตอเทอกเขาตะนาวศร ซงสมาคมอนรกษสตวปา ไดใชสตวปาแหงผนปา (Landscape species) เปนดชนทใชในการประเมนแนวเชอมตอ พรอมทงเสนอแนะพนททควรดาเนนการอนรกษและฟนฟแนวเชอมตอปาในอนาคต สมาคมฯ ไดใชเวลาในการดาเนนงานตงแตป พ.ศ. 2549 – 2552

á¹Çàª×èÍÁμ‹Í

ÃÐºº¹ÔàÇÈÃÐËÇ‹Ò§¡ÅØ‹Á»†Ò


ภาพท 87 แนวเชอมตอระหวางกลมปาในประเทศไทย


ภาพท 88 แนวเชอมตอระหวางกลมปาตะวนตกและกลมปาแกงกระจาน


ภาพท 89 แนวเชอมตอระหวางกลมปาทสาคญ


พนทค มครองเชอมตอระหวางประเทศ (Trans-boundary Protected Area หรอ TransboundaryCorridor) หมายถงพนททมความรวมมอระหวางประเทศในการจดการคมครองและดแลรกษาพนทใหเปนไปตามเจตนารมณของการประกาศจดตง Sandwith et al. (2001) ไดใหความหมายไววาหมายถงพนดนหรอพนนาซงมแนวเขตครอบคลมหรอเชอมต อกนกบประเทศหรอรฐข างเคยงโดยพนทไดถกกาหนดขนเพอวตถประสงคหรอเปาหมายในการคมครองรกษาความหลากหลายทางชวภาพตลอดจนทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมทเกยวเนองโดยการจดการพนทนนเกดจากความรวมมอระหวางประเทศผานทางกฎหมายและเครองมออนๆ ทมประสทธภาพ

นอกจากนนยงม “อทยานเพอสนตภาพ” หรอ “Parks for Peace” ซงมการใหความหมายไววาเปนพนทคมครองระหวางประเทศซงไดกาหนดขนเพอดแลค มครองรกษาความหลากหลายทางชวภาพตลอดจนทรพยากรธรรมชาตและวฒนธรรมทเกยวเนองอยแตเดมแลวและเพอสงเสรมสนตภาพและความรวมมอระหวางประเทศ จากการประชม

¾×é¹·Õè¤ØŒÁ¤ÃÍ§àª×èÍÁμ‹ÍÃÐËÇ‹Ò§»ÃÐà·È

(Transboundary Protected Area, TBPA)

เชงปฏบตการซงจดโดย IUCN และ ITTO ทจงหวดอบลราชธาน ในป ค.ศ. 2003 ผเขารวมประชมไดกาหนดประเภทและความหมายของพนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศดงน 1) พนทคมครองอยางนอย 2 แหงทมพนทตอเนองระหวางประเทศ (Two or more contiguous protected areas across a national boundary)เปนพนทค มครองซงไดรบการจดการรวมกนจากประเทศทมพนทค มครองเชอมโยงตดตอกนเพอบรรลเปาหมายดานการอนรกษเดยวกน 2) กลมของพนทคมครองกบพนทประเภทอน (A cluster of protected areas and the intervening land) เปนความพยายามทจะสรางสมดลระหวางการสงวนหรอการค มครองรกษาอยางเขมงวดในกลมของพนทคมครองและอนญาตการใชประโยชนอยางยงยนในพนทกนชนและ/หรอสวนอนๆ 3) กลมพนทค มครองทไมเชอมโยงกนและไมได มการจดการรวมไปกบพนทประเภทอน (A cluster of separated protected areas without intervening land) เปนพนทคมครอง


ทตงอยกระจายกนไปไมตดตอกนหรออาจไมอยในประเทศเดยวกนแตมลกษณะทางนเวศวทยาหรอประเดนปญหาคลายคลงกน 4) กลมพนทคมครองทขามแนวเขตประเทศซงอาจรวมพนททกาลงเสนอประกาศจดตงเปนพนทคมครอง (A trans-border area including proposed protected areas) อธบายไววาเปนลกษณะทประเทศใดประเทศหนงไดมการประกาศจดตงพนทคมครองขนแลวและมความหวงวาพนทปาทตดตอกนในประเทศใกลเคยงจะไดรบการพจารณาใหเปนพนทคมครองเพอใหประโยชนดานการอนรกษความหลากหลายทางชวภาพมากขน

5) พนทค มครองในประเทศหนงซงไดรบประโยชนจากการจดการการใชประโยชนทดนจากอกประเทศ (A protected area in one countryaided by sympathetic landuse over the border) ยกตวอยางเชน ฝงประเทศมาเลเซยมการปรบปรงระบบการจดการปาไมใหดขนชวยในการสงวนประชากรสตวปาขนาดใหญในพนทอทยานแหงชาตคะยนเมนทารง (Kayen Mentarang National Park) ซงอยขางเคยงในประเทศอนโดนเซย เปนตน สาหรบประเทศไทยพนทค มครองเชอมตอกบประเทศเพอนบาน (อางองจากฐานขอมลพนทคมครองของ World Database on Protected Areas (WDPA); www.wdpa.org) มทงสน 11 แหงใน 4 ประเทศไดแก มาเลเซย สาธารณรฐ แหงสหภาพเมยนมาร สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และราชอาณาจกรกมพชา ดงน บรเวณอทยานแหงชาตดอยภคาและอทยานแหงชาตแมจรม อทยานแหงชาตขนนาน และอทยานแหงชาตศรน าน เชอมตอกบเขตอนรกษความหลากหลายทางชวภาพแหงชาตนาปย

(Nam Poui National Biodiversity Conservation Area) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว(ภาพท 91) บรเวณอทยานแหงชาตผาแตม (กลมปาพนมดงรก – ผาแตม) เชอมตอกบเขตอนรกษความหลากหลายทางชวภาพแหงชาตภเซยงทอง (Phou Xieng Thong National Biodiversity Conservation Area) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว (ภาพท 92) บรเวณอทยานแหงชาตภจอง - นายอย อทยานแหงชาตยอดโดม และอทยานแหงชาตเขาพระวหาร เชอมตอกบปาอนรกษพระวเฮยร (Preah Vihear Protected Forest) ราชอาณาจกรกมพชา (ภาพท 93) บร เวณอทยานแห งชา ตตาพระยา (กล มปาดงพญาเยน – เขาใหญ) เชอมตอกบพนทอนรกษบนเตยชมาร (Banteay Chhmar Protected Landscape) ราชอาณาจกรกมพชา (ภาพท 94) บรเวณอทยานแหงชาตนาตกคลองแกว และเขตรกษาพนธ สตว ป าคลองเครอหวายเฉลมพระเกยรต เชอมตอกบพนทใชประโยชนอเนกประสงคซาโลด (Samlaut Multiple Use Management Area) และเขตรกษาพนธสตวปาพนมซาเกาะ (Phnom Samkos Wildlife Sanctuary) ราชอาณาจกรกมพชา (ภาพท 95) บรเวณอทยานแหงชาตแกงกระจาน (กลมปาแกงกระจาน) เชอมตอกบอทยานแหงชาตตะนนทาย (Tanintharyi National Park) สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร (ภาพท 96) บรเวณอทยานแหงชาตนาตกหวยยางเชอมต อกบอทยานแหงชาตเลนยา (Lenya


National Park) สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร(ภาพท 96) บรเวณอทยานแหงชาตทองผาภมและอทยานแหงชาตไทรโยค (กลมปาตะวนตก) เชอมตอกบเขตสงวนธรรมชาตตะนนทาย (Tanintharyi Nature Reserve) สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร(ภาพท 97) บรเวณอทยานแห งชาตสนกาลาคร เชอมตอกบเขตสงวนสตวปาอลมดา (Ulu Muda Wildlife Reserve) ประเทศมาเลเซย (ภาพท 98)

บรเวณอทยานแหงชาตบางลางและเขตรกษาพนธสตวปาฮาลา – บาลา เชอมตอกบเขตสงวนสตวปาเบลม (Belum Wildlife Reserve) ประเทศมาเลเซย (ภาพท 98) ในป พ.ศ. 2557 รฐบาลไทยโดยกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดดาเนนการในการเจรจาสรางความรวมมอดานการอนรกษกบประเทศ

ทมแนวเชอมตอกบพนทคมครองของประเทศไทย โดยเฉพาะแนวเชอมตอระหวางอทยานแหงชาตแกงกระจาน เขตรกษาพนธสตวปาแมนาภาช และตอเนองไปถงอทยานแหงชาตกยบร (กลมปาแกงกระจาน) เชอมตอกบอทยานแหงชาตตะนนทาย(Tanintharyi National Park) สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร ซงเปนพนทปาผนใหญของ อาเซยน (ASEAN) ทตอเนองกนไปถงกลมปาตะวนตกของประเทศไทย แนวเชอมตอบรเวณอทยานแหงชาตดอยภคา อทยานแหงชาตแมจรม อทยาน

แหงชาตศรนาน และอทยานแหงชาตขนนานเชอมตอกบเขตอนรกษความหลากหลายทางชวภาพแหงชาตนาปย (Nam poui National Biodiversity Conservationarea) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว และมแผนดาเนนการอยางตอเนองในปตอไป โดยขยายผลการดาเนนงานไปยงพนทเชอมตออนๆ ดวย


ลาดบท ประเทศ พนทคมครอง ประเภทตาม ขนาดพนท รวมพนท สถานภาพของ (ตร.กม.) คมครอง IUCN เชอมตอ (ตร.กม.)

1 ไทย เขตรกษาพนธสตวปา IV 265.28 8,413.83

คลองเครอหวายเฉลมพระเกยรต

อทยานแหงชาตนาตกคลองแกว II 197.92

ราชอาณาจกร Central Cardamom Mountains IV 4,013.13

กมพชา Phnom Samkos IV 3,337.5

Samlaut VI 600

2 ไทย กลมปาดงพญาเยน - เขาใหญ WHC 6,152.14 11,503.89

- อทยานแหงชาตเขาใหญ II 2,165.56

- อทยานแหงชาตทบลาน II 2,235.80

- อทยานแหงชาตปางสดา II 844

- อทยานแหงชาตตาพระยา II 594

- เขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ IV 312.78

เขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน IV 350.13

เขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ IV 502

เขตรกษาพนธสตวปาหวยศาลา IV 380

เขตรกษาพนธสตวปายอดโดม IV 225.35

อทยานแหงชาตเขาพระวหาร II 130

เขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก IV 316

อทยานแหงชาตภจองนายอย II 686

ราชอาณาจกร Banteay Chhmar V 812

กมพชา Preah Vihear V 50

Preah Vihear IV 1,900.27

ราชอาณาจกร Central Cardamom Mountains IV 4 013 13

Samlaut VI 600

Phnom Samkos IV 3 337 5

- อทยานแหงชาตเขาใหญ II 2,165.56

- อทยานแหงชาตทบลาน II 2,235.80

- อทยานแหงชาตปางสดา II 844

- อทยานแหงชาตตาพระยา II 594

- เขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ IV 312.78

เขตรกษาพนธสตวปาบณฑรก-ยอดมน IV 350.13

เขตรกษาพนธสตวปาหวยทบทน-หวยสาราญ IV 502

เขตรกษาพนธสตวปาหวยศาลา IV 380

เขตรกษาพนธสตวปายอดโดม IV 225.35

อทยานแหงชาตเขาพระวหาร II 130

เขตรกษาพนธสตวปาพนมดงรก IV 316

อทยานแหงชาตภจองนายอย II 686

ราชอาณาจกร Banteay Chhmar V 812

อทยานแหงชาตนาตกคลองแกว II 197 92

ตารางท 4 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน


3 ไทย อทยานแหงชาตแกงตะนะ II 80 1,620.00

อทยานแหงชาตผาแตม II 340

สาธารณรฐ Phou Xiengthong VI 1,200

ประชาธปไตย

ประชาชนลาว

4 ไทย อทยานแหงชาตดอยภคา II 1,704.00 7,691.53

อทยานแหงชาตขนนาน II 999.15

อทยานแหงชาตแมจรม II 432

อทยานแหงชาตศรนาน II 1,024.38

สาธารณรฐ Nam Pouy VI 1,912

ประชาธปไตย

ประชาชนลาว

5 ไทย กลมปาแกงกระจาน ASEAN 4,702.25 7,292.25

- อทยานแหงชาตแกงกระจาน II 2,914.70

- อทยานแหงชาตกยบร II 969

- อทยานแหงชาตเฉลมพระเกยรต II 329.24

ไทยประจน

- เขตรกษาพนธสตวปาแมนาภาช IV 489.31

สาธารณรฐแหง Tanintharyi II 2,590

สหภาพเมยนมาร


อทยานแหงชาตผาแตม II 340

สาธารณรฐ Phou Xiengthong VI 1,200

4 ไทย อทยานแหงชาตดอยภคา II 1 704 00 7 691 53

อทยานแหงชาตขนนาน II 999 15

อทยานแหงชาตแมจรม II 432

อทยานแหงชาตศรนาน II 1,024.38

สาธารณรฐ Nam Pouy VI 1,912

5 ไทย กลมปาแกงกระจาน ASEAN 4 702 25 7 292 25

สาธารณรฐแหง Tanintharyi II 2,590



6 ไทย อทยานแหงชาตนาตกหวยยาง II 161 2,907.37

เขตรกษาพนธสตวปาอทยานเสดจในกรม IV 664.99

กรมหลวงชมพร (ดานทศเหนอ)

เขตรกษาพนธสตวปาอทยานเสดจในกรม IV 315

กรมหลวงชมพร (ดานทศใต)

สาธารณรฐแหง Lenya II 1,766.38

สหภาพเมยนมาร

7 ไทย อทยานแหงชาตบางลาง IV 261 4,609.26

เขตรกษาพนธสตวปาฮาลา - บาลา IV 433.16

มาเลเซย Belum Unset 2072

Bukit Perangin Unset 121.5

Jeli Unset 70.8

Kuala Gula Unset 8.9

Ulu Muda Unset 1,152.57

Ulu Muda Unset 489.33

42,418.13

เขตรกษาพนธสตวปาอทยานเสดจในกรม IV 664 99

เขตรกษาพนธสตวปาอทยานเสดจในกรม IV 315

สาธารณรฐแหง Lenya II 1 766 38

มาเลเซย Belum Unset 2072

เขตรกษาพนธสตวปาฮาลา - บาลา IV 433.16

Bukit Perangin Unset 121.5

Jeli Unset 70 8

Kuala Gula Unset 8 9

Ulu Muda Unset 1 152 57

Ulu Muda Unset 489 33

หมายเหต: II National Park; IV Habitat/Species Management Area; V Protected Landscape/Seascape

ทมา: กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช (2555)


ภาพท 90 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศไทยและประเทศเพอนบาน

ทมา : ปรบปรงจากฐานขอมลพนทคมครองของ World Database on Protected Areas (WDPA, 2014)


ภาพท 91 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศบรเวณอทยานแหงชาตดอยภคาและอทยานแหงชาตแมจรม เชอมตอกบ เขตอนรกษความหลากหลายทางชวภาพแหงชาตนาปย (Nam Poui National Biodiversity Conservation Area) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว



ภาพท 92 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศบรเวณอทยานแหงชาตผาแตม (กลมปาพนมดงรก – ผาแตม) เชอมตอกบ เขตอนรกษความหลากหลายทางชวภาพแหงชาตภเซยงทอง (Phou Xieng Thong National Biodiversity Conservation Area) สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว



ภาพท 93 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศบรเวณอทยานแหงชาตภจอง - นายอย เขตรกษาพนธสตวปายอดโดม และ อทยานแหงชาตเขาพระวหาร เชอมตอกบปาอนรกษพระวเฮยร (Preah Vihear Protected Forest) ราชอาณาจกรกมพชา



ภาพท 94 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศบรเวณอทยานแหงชาตตาพระยา (กลมปาดงพญาเยน – เขาใหญ) เชอมตอกบ พนทอนรกษบนเตยชมาร (Banteay Chhmar Protected Landscape) ราชอาณาจกรกมพชา



ภาพท 95 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศบรเวณอทยานแหงชาตนาตกคลองแกว และเขตรกษาพนธสตวปา คลองเครอหวายเฉลมพระเกยรต เชอมตอกบพนทใชประโยชนอเนกประสงคซาโลด (Samlaut Multiple Use Management Area) และเขตรกษาพนธสตวปาพนมซาเกาะ (Phnom Samkos Wildlife Sanctuary) ราชอาณาจกรกมพชา



ภาพท 96 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศบรเวณอทยานแหงชาตแกงกระจาน เชอมตอกบอทยานแหงชาต ตะนนทาย (Tanintharyi National Park) และอทยานแหงชาตนาตกหวยยาง และเขตรกษาพนธสตวปา อทยานเสดจในกรม กรมหลวงชมพร ดานทศเหนอ เชอมตอกบอทยานแหงชาตเลนยา (Lenya National Park) สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร



ภาพท 97 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศบรเวณอทยานแหงชาตทองผาภมและอทยานแหงชาตไทรโยค เชอมตอกบเขตสงวน ธรรมชาตตะนนทาย (Tanintharyi Nature Reserve) สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร



ภาพท 98 พนทคมครองเชอมตอระหวางประเทศบรเวณอทยานแหงชาตสนกาลาคร เชอมตอกบเขตสงวนสตวปาอลมดา (Ulu Muda Wildlife Reserve) และบรเวณอทยานแหงชาตบางลางและเขตรกษาพนธสตวปาฮาลา – บาลา เชอมตอ กบเขตสงวนสตวปาเบลม (Belum Wildlife Reserve) ประเทศมาเลเซย



ปจจบนมกรณศกษาและการจดการแนวเชอมตอระบบนเวศทได ดาเนนการไปแล วและมการสรางเครอขายการทางานทกาหนดใหเปนแผนยทธศาสตรการอนรกษเชงบรณาการ มตวอยางหลายแห ง ทประสบความสาเรจและใช เป นแนวทางในการดาเนนงานทางดานน สาหรบประ เทศ ไทย ได ม ก า รศ กษา เพ อ ออกแบบแนวเชอมตอระบบนเวศในหลายพนท โดยมเปาหมายและวตถประสงคหลกเพอความยงยนของระบบนเวศปาไมและสตวปา นอกจากนการใชแนวทางการจดการดวยการสรางแนวเชอมตอระบบนเวศยงเปนวธหนงสาหรบการแกไขปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตวปาทเคลอนยายไปมาระหวางพนทอนรกษทมชมชนเปนแนวขวาง

กนเสนทางหากนของสตวปา ในสวนของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธ พช ไดมการดาเนนการศกษาเรองนอยางจรงจงตงแตป พ.ศ. 2552 โดยดาเนนการศกษาพนททมศกยภาพในการจดทาแนวเชอมตอทางระบบนเวศของประเทศไทย ในป พ.ศ. 2554 สวนศกษาและวจยอทยาน

¡Ã³ÕÈÖ¡ÉÒá¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈà¾×èÍãªŒã¹¡ÒÃÇÒ§á¼¹¡ÒÃãªŒ»ÃÐâÂª¹�·Õè´Ô¹

áÅÐ¡ÒÃÍ¹ØÃÑ¡É�(Case Studies of Linkages in Land-use

Planning and Conservation)

แหงชาต สานกอทยานแหงชาต ดาเนนการศกษาในรายละเอยดถงระบบนเวศของปาไมและสตวปาในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตแกงกระจานและอทยานแหงชาตกยบร จงหวดประจวบครขนธ โดยดาเนนการศกษาครอบคลมดานตางๆ เชน การใชประโยชนของสตวปา ระบบนเวศถนทอยอาศย รวมถงปจจยทางดานเศรษฐกจและสงคมของพนทโดยรอบ ซงผลจากการศกษาในครงนไดนาไปใชในการจดการพนทอยางเปนรปธรรม มการขยายการศกษาไปยงพนทอนๆ อยางตอเนอง จนถงปจจบน ในเอกสารเลมนจะยกตวอยางกรณศกษาทนาสนใจ ซงนอกจากนแลวปจจบนสถาบนนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง (เดมคอสวนศกษา

และวจยอทยานแหงชาต) สานกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ไดมอบหมายใหศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง ทตงอยในสวนภมภาคดาเนนการศกษา เพอหาแนวทางในการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศตามลาดบความสาคญอยางตอเนอง รวมทงมการศกษาเกยวกบความเปนไปไดของการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศทางทะเลอกดวย


ทรงธรรม และคณะ (2554) ไดทาการสารวจความหลากหลายทางชวภาพในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตกยบร และอทยานแหงชาตแกงกระจาน โดยมวตถประสงคเพอประเมนความหลากหลายทางชวภาพของสตวปาบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศของกลมปาแกงกระจาน รวมทงประเมนความจาเปนในการจดการใหเปนพนทปาอนรกษตามกฎหมาย โดยพนทแนวเชอมตอระบบนเวศแหงน เปนพนทปาผนใหญ ทยงไมไดรบการจดการในลกษณะปาอนรกษ ตงอยระหวางอทยานแหงชาตแกงกระจาน และอทยานแหงชาตกยบร ทองทจงหวดประจวบครขนธ การศกษาดานทรพยากรสตวปาไดทาการวางเสนสารวจโดยกาหนดความยาวของเสนสารวจไวเสนละ4 กโลเมตรตามแนวทศเหนอ - ใตจานวน 10 เสน ระยะหางระหวางเสนสารวจแตละแนว 2 กโลเมตร แบงเปน 2 บรเวณ คอ บรเวณทเชอมตอกบอทยานแหงชาตแกงกระจาน และบรเวณทเชอมตอกบอทยานแหงชาตกยบร บรเวณละ 5 เสน โดยกงกลางของแตละเสนอย บรเวณแนวแบงเขตระหวางอทยานแหงชาตและพนทแนวเชอมตอ ผลการศกษา สารวจพบ 61 วงศ 177 ชนด

จาแนกเปนสตวเลยงลกดวยนม 8 อนดบ 18 วงศ 35 ชนด นก 32 วงศ 107 ชนด สตวเลอยคลาน 10 วงศ 22 ชนด สตวสะเทนนาสะเทนบก 3 วงศ 13 ชนด ซงเปนสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญทมบทบาทตอระบบนเวศ 10 ชนด ไดแก เสอโครง (Panthera tigris) เสอดาว (Panthera pardus) สมเสรจ (Tapirus indicus) กระทง (Bos gaurus) เลยงผา (Capricornis sumatraensis) หมควาย (Ursus thibetanus) หมหมา (Ursus malayanus)หมปา (Sus scrofa) เกง (Muntiacus muntjak) และกวางปา (Cervus unicolor) สตวปาสงวน 3 ชนด ไดแก สมเสรจ (Tapirus indicus) เลยงผา (Capricornis sumatraensis) และเกงหมอ (Muntiacus feae) สถานภาพทางกฎหมายของสตวปาทสารวจพบในพนทแนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปาแกงกระจานโดยจาแนกสถานภาพตามพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปาบญชไซเตส (CITES) และ IUCN ปรากฏวาสตวปาทมรายชอตามพ.ร.บ.สงวนและคมครองสตวปา 138 ชนดแบงเปนสตวเลยงลกดวยนม 22 ชนด นก 106 ชนด สตวสะเทนนาสะเทนบก 4 ชนด และสตวเลอยคลาน 6 ชนด

¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¤ÇÒÁËÅÒ¡ËÅÒÂ·Ò§ªÕÇÀÒ¾¢Í§»†ÒäÁŒáÅÐÊÑμÇ�»†Ò

ºÃÔàÇ³á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈ¢Í§¡ÅØ‹Á»†Òá¡‹§¡ÃÐ¨Ò¹

ปทศกษา : 2554ผรบผดชอบดาเนนการ : ทรงธรรม สขสวาง ธรรมนญ เตมไชย คมกรช เศรษบบผา

และ ชมพล แกวเกตสานกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช


โดยมสตวปาสงวน 3 ชนดคอ เลยงผา เกงหมอและสมเสรจ สตวปาทมรายชอตามบญชไซเตส (CITES) ม 21 ชนด แบงเปนสตวเลยงลกดวยนม 15 ชนด นก 6 ชนดและสตวปาทมรายชอในการกาหนดสถานภาพของ IUCN ม 44 ชนด เปนสตวเลยงลกดวยนม 15 ชนด นก 5 ชนด สตวสะเทนนาสะเทนบก 6 ชนด และสตวเลอยคลาน 18 ชนด ผลการสารวจการกระจายของสตวเ ลยงลกดวยนม แสดงใหเหนวาในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางอทยานแหงชาตแกงกระจานและอทยานแหงชาตกยบรมสตวปาทหากนในชวงคาบเกยวและมอาณาเขตทตอเนองกนจากอทยานแหงชาตกยบร จนถงอทยานแหงชาตแกงกระจานและเมอแสดงผลการกระจายของจดพกดทสารวจพบสตวปาทมความสาคญตอ

ระบบนเวศบางชนด พบวาในพนทแหงนยงมการปรากฏของสตวปาหายาก และนาสนใจหลายชนดเชน เสอโครง (Panthera tigris) มการพบเหนรองรอยและกองมลใน 2 บรเวณใกลเคยงกนซงมความเปนไปไดว าอาจจะเปนตวเดยวกนกระทง (Bos gaurus) และสมเสรจ (Tapirusindicus) พบรองรอยบรเวณปาดงดบชนใกลเคยงกบบานสวนทเรยนซงเปนหมบานรางไปจนถงในปาดงดบเขาบนสนแดนระหวางประเทศไทยและเมยนมาร ซงในการสารวจครงนไดตดตามรองรอยและไดยนเสยงรองและปรากฏวากระทงมการขามไปมาระหวางพรมแดนประเทศดวย การวเคราะหคาความหลากชนดของสตวเลยงลกดวยนมเปรยบเทยบระหวางบรเวณตางๆ พบวายงมคาในระดบสง แตความแตกตางของคาดชน

ภาพท 99 ทตงและสภาพภมประเทศของพนทแนวเชอมตอทางระบบนเวศกลมปาแกงกระจาน

ทมา : ทรงธรรม และคณะ (2554)


ตางๆ ชใหเหนวาสถานภาพการจดการสตวปาในพนทแนวเชอมตอยงดอยกวาการจดการสตวปาในพนทอทยานแหงชาตแกงกระจานและอทยานแหงชาตกยบร ผลการศกษาดานความหลากชนดดงกลาว

ถงแมคาความหลากชนดของสตวเลยงลกดวยนมในบรเวณตางๆ จะยงมคาในระดบสง แตความแตกตางของตวเลขกลบชใหเหนวาบรเวณทเปนพนทอนรกษ (อทยานแหงชาตแกงกระจานและอทยานแหงชาตกยบร) มคาความหลากหลายสงกวาบรเวณทเปนพนทแนวเชอมตอทางระบบนเวศ ซงบงบอกสถานภาพการจดการสตวปา เชน การปองกนการลาสตวปา และการทาลายและ

ภาพท 100 คาดชนความหลากหลายของสตวเลยงลกดวยนมในบรเวณตางๆ แสดงโดยคา Shannon Weiner Index (ตวตรง) และ Simpson’s Index (ตวเอน)

รบกวนถนทอยอาศยสตวปา ในบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศซงอยนอกพนทอนรกษ ยงดอยกวาการจดการสตวป า ในพน ทอทยานแห งชาตทงสองแหงดงกลาว ดวยอาจจะเปนเพราะขอจากดของกฎหมายดานการอนรกษท ไมครอบคลม

หรอเขมงวด จงจาเปนอยางยงทจะตองดาเนนการประกาศใหแนวเชอมตอแหงน เปนพนทอนรกษลกษณะใดลกษณะหนงโดยเรงดวนตอไป เมอพจารณาคาความชกชมของสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญทมความสาคญตอระบบนเวศจะเหนไดวาหมปา (Sus scro fa) และ เกง (Muntiacusmuntjak) มความชกชมมาก เลยงผา (Capricornis sumatraensis) และกวางปา (Cervus unicolor)


มความชกชมปานกลาง ซงสตวจาพวกนเปนสตวกนพชและเปนอาหารของสตวผลา เชน เสอโครง (Panthera tigris) และ เสอดาว (Panthera pardus) ซงมความชกชมนอย นอกจากนยงมสตวปาทหายากทมความชกชมนอย เชน กระทง (Bos gaurus) สมเสรจ (Tapirus indicus) หมควาย (Ursus thibetanus) และหมหมา (Ursus malayanus) เปนตน ซงแตละชนดมคาความชกชมทแตกตางกนไป คาความคลายคลงของสตวเลยงลกดวยนมเปรยบเทยบกนระหวางบรเวณตางๆ ดงกลาวจะมคาความคลายคลงทมากกวารอยละ 50 ทง 3 บรเวณ ซงในพนททมคาความคลายคลงมากจะบงบอกถงการทมสตวปาชนดทคลายกนและมโอกาสในการหากน และการผสมพนธกนกบกลมอนๆ หรออาจอธบายถงความสาคญของพนทในบรเวณ

แนวเชอมตอระบบนเวศวามความจาเปนสาหรบการเปนถนทอยอาศยของสตวปาในพนทใกลเคยงเปนอยางยง ผลการเปรยบเทยบความคลายคลงของสตวเลยงลกดวยนม ระหวางบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศกบอทยานแหงชาตแกงกระจาน และ

ตารางท 5 ดชนความคลายคลงของสตวปาระหวางพนทศกษา คานวณโดยใช Sorensen Coeffi cients of Similarity

บรเวณทสารวจ Sorensen Coeffcients of Similarity

ปาแกงกระจานตอนลางกบแนวเชอมตอตอนบน 0.710

ปากยบรตอนบนกบแนวเชอมตอตอนลาง 0.694

บรเวณแนวเชอมตอตอนบนกบแนวเชอมตอตอนลาง 0.680

ผลการสารวจไดนามาวเคราะหสถานภาพการกระจายของสตวปาในปจจบนในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร แสดงในรปของแผนทซงมขอสงเกตประการหนงคอ การพบเหนสตวป าจะนอยลงเมออย ใกลพนทแหลงนาบงบอกใหทราบวาบรเวณใกลแหลงนาเชน ลาหวยจะเปนพนทอนตรายของสตวปาซงสอดคลองกบผลการสารวจในภาคสนามทพบแคมปลาสตวจานวนมากอยใกลแหลงนา ซงหากพนทแหงนไดรบการจดการในรปแบบพนทอนรกษจะชวยแกปญหาตางๆ ดงกลาว และชวยรกษาความหลากหลายทางชวภาพของกลมปาแกงกระจานไวไดเปนอยางด

แนวเชอมตอระบบนเวศกบอทยานแหงชาตกยบร พบวาบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศทเชอมกบอทยานแหงชาตกยบร มดชนความคลายคลงนอยกวาบรเวณทเชอมตอกบอทยานแหงชาตแกงกระจาน ซงนยนอาจเปนผลกระทบจากถนนเสนทางเขาสนาตกแพรกตะครอ ซงเกอบเปนเสนแบงแนวเขตระหวางอทยานแหงชาตกยบรและพนทแนวเชอมตอระบบนเวศ


กระทง (Bos gaurus) เสอโครง (Panthera tigris)

เลยงผา (Capricornis sumatraensis) ชะนธรรมดา (Hylobates lar)

เสอดาว (Panthera pardus) สมเสรจ (Tapirus indicus)

ภาพท 101 การกระจายของสตวปาบางชนดในพนทแนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปาแกงกระจาน



ภาพท 102 คาดชนความคลายคลงในบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศและพนทอนรกษใกลเคยง



เสอดาว (Panthera pardus) เสอโครง (Panthera tigris)

กระทง (Bos gaurus) สมเสรจ (Tapirus indicus)

กวางปา (Cervus unicolor) เกง (Muntiacus muntjak)

ภาพท 103 สถานภาพการกระจายของสตวปาบางชนดในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศ



ภาพท 104 สถานภาพการกระจายของสตวเลยงลกดวยนมในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศ


รายงานผลการศกษาครงนเปนประโยชนอยางมาก สาหรบการจดการพนทในรปแบบของปาอนรกษ โดยนาเสนอเพอผนวกพนทแหงน รวมกบอทยานแหงชาตกยบร และเกยวของกบขอมลสาหรบการนาเสนอกลมปาแกงกระจานเปนมรดกโลกทางธรรมชาต


สมาคมอนรกษสตวปา (WCS) ประเทศไทย ไดรบมอบหมายจาก GMS-BCI ภายใตความเหนชอบของกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช ใหดาเนนการโครงการนในพนทแนวเชอมตอเทอกเขาตะนาวศร ซงสมาคมอนรกษสตวปา ไดใชสตวปาแหงผนปาเปนดชนทใชในการประเมนแนวเชอมตอ พรอมทงเสนอแนะพนททควรดาเนนการอนรกษและฟนฟแนวเชอมตอปาในอนาคต สมาคมฯ ไดใชเวลาในการดาเนนงานทงสน 2 ป 3 เดอน ตงแตป 2549 – 2552

วตถประสงคของโครงการน ไดแก การสารวจเพอทราบสถานภาพของสตวปาแหงผนปา ในพนทแนวเชอมตอปาเทอกเขาตะนาวศรและพนทอนรกษขางเคยง เสนอแนะแนวเชอมตอปา และหยอมปา ทสามารถเออใหสตวปาแหงผนปาไดใชเคลอนยายหากน วางระบบการตรวจวดสตวปา และปจจยคกคามระยะยาว เพอตรวจวดการเปลยนแปลงการใชพนท ทงคน และสตวปา ฝกคนทองถนและเจาหนาทประจาพนทอนรกษ ใหสามารถใชระบบตรวจวดการเปลยนแปลงสตวปาและปจจยคกคาม สงเสรมคณคาการอนรกษสตวปาและปาไมในพนทแนวเชอมตอปา

â¤Ã§¡ÒÃ¡ÒÃ»ÃÐàÁÔ¹Ê¶Ò¹ÀÒ¾ÊÑμÇ�»†ÒáÅÐ¶Ôè¹ÍÒÈÑÂã¹¾×é¹·Õè

á¹Çàª×èÍÁμ‹Í»†Òà·×Í¡à¢ÒμÐ¹ÒÇÈÃÕ

ปทศกษา : 2549 – 2552ผศกษา : สมาคมอนรกษสตวปา (WCS) ประเทศไทย

ผลงานหลกทไดจากการศกษาในโครงการน คอ มแผนทการกระจาย และฐานขอมลสตวปาแหงผนปาในพนทแนวเชอมตอปาเทอกเขาตะนาวศรพรอมแผนทและฐานขอมลแสดงสถานภาพของแนวเชอมตอปาและหยอมปาทเปนปจจบน ผลการสารวจพบวาพนทแนวเชอมตอปาเทอกเขาตะนาวศร ยงคงมสตวเลยงลกดวยนมขนาดกลาง ถงขนาดใหญ ใชพนทอยถงกวา 20 ชนด และมนกเงอกอก 4 ชนด รวมเปน 24 ชนด ซงในจานวนน 16 ชนด เปนสตวปาทอยในบญชสตวปาทถกคกคามในระดบโลกของ IUCN ในจานวนสตวปาทพบ ชางปา (Elephas maximus) ยงพบวามการใชพนททางตอนเหนอของแนวเชอมตอตดกบอทยานแหงชาตไทรโยค กระทง (Bos gaurus) พบเฉพาะในพนทอนรกษทงตอนเหนอและใต พบรองรอยเสอขนาดใหญ อาจเปนทงเสอโครง และเสอดาวทางดานตอนใตของแนวเชอมตอ แตขอมลทนาสนใจคอมการพบกวางปา (Rusa unicolor) เลยงผา (Capricornis sumatraensis) และนกกก (Buceros bicornis)ในพนทแนวเชอมตออยพอสมควร และสตวเลยงลกด วยนมท มากท ส ด ในแนวเช อมตอคอ เก ง (Muntiacus muntjak) ในโครงการน สมาคมอนรกษสตวปา ไดใชวธการสรางโมเดล โดยวธ Corridor designer ซงเปนชดเครองมอในโปรแกรม ArcGIS ในการออกแบบ


แนวเชอมตอ หรอหยอมเชอมตอในพนททมความหลากหลายของชนดปาและการใชประโยชนทดน ผลการออกแบบไดแบงพนทแนวเชอมตอปา โดยแบงแนวเชอมตอเปนกรดทมขนาดกรดละ 1 ตารางกโลเมตร จากนนนาขอมลในแตละกรดมาดคณภาพของเนอทปาภายใน แลวจดชนคณภาพเปน 4 ชน คอ โซน 1 โซนบารงรกษาสภาพเดม (มปาไมถกรบกวนมากกวารอยละ 50 ในกรดนน) โซน 2 โซนฟนฟสภาพธรรมชาต (มปาดงเดมเหลออยตงแตรอยละ 1 ถงรอยละ 50) โซน 3 โซนปลกเสรมปาโดยใชพนธไมทองถน (มปาดงเดมเหลออยนอยกวารอยละ 1) โซน 4 โซนใชประโยชนอยางยงยน (มปาดงเดมเหลออยนอยกวารอยละ 1 และมคนใชจบจองทากน มากกวารอยละ 50 ของพนทกรดนน)

ภาพท 105 พนทศกษาของโครงการชนดสตวปาสาคญทพบในพนทศกษา

ทมา : สมาคมอนรกษสตวปา (WCS) ประเทศไทย (ไมปรากฏป)


ภาพท 107 เขตการจดการการใชประโยชนทดน ทไดรบการออกแบบใหเหมาะสม สาหรบการเชอมตอของระบบ นเวศระหวางกลมปาตะวนตกและ กลมปาแกงกระจาน


ภาพท 106 ด ชน ความช กช มของส ตว ป าแห งผ นป าในพ นท แนวเช อมต อป าเท อกเขาตะนาวศร



â¤Ã§¡ÒÃ·Ò§àª×èÍÁ¼×¹»†ÒÁÃ´¡âÅ¡º¹·Ò§ËÅÇ§ËÁÒÂàÅ¢ 304

ÊÒÂ Í.¡ºÔ¹·Ã�ºØÃÕ – »˜¡¸§ªÑÂ

ผศกษา : กรมทางหลวง

ผนปาดงพญาเยน–เขาใหญ ไดรบการขนบญช เปนแหลงมรดกทางธรรมชาตและจากการประชมคณะกรรมการมรดกโลก ครงท 29 ทสาธารณรฐแอฟรกาใต เมอวนท 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2548 ดวยความโดดเดนตามหลกเกณฑขอท 10 อนเปนถนทอยอาศยทสาคญ และมความหมายตอชนดพนธพช และพนธสตวทหายากควรคาแกการอนรกษ และความหลากหลายทางดานชวภาพ สถานะปจจบนมเนอทรวมกนทงสนประมาณ 3.8 ลานไร ตงอยระหวางเสนละตจดท 14° 00′ - 14° 33′ เหนอ ระหวางเสนลองตจดท 101° 05′ - 103° 14′ ตะวนออก ประกอบดวยพนทคมครอง (Protected Areas) หรอพนทอนรกษสภาพธรรมชาต จานวน 5 แหง ไดแก อทยานแหงชาตเขาใหญ อทยานแหงชาตทบลาน อทยานแหงชาตปางสดา อทยานแหงชาตตาพระยา และเขตรกษาพนธสตวปาดงใหญ ครอบคลมพนทบางสวนของจงหวดสระบร นครนายก นครราชสมา ปราจนบร สระแกว และบรรมย โดยเฉพาะดานตะวนออกมอาณาเขตตดตอกบผนปาบนเตยชมาร (Banteay Chmor) ซงเปนพนทคมครองภมทศน (Proteced Landscape) ของราชอาณาจกรกมพชา ไดมขอเสนอแนะใหประเทศไทยดาเนนการเกยวกบการจดทาแนวเชอมผนปาเขาใหญ–ทบลานเปนหนงในขอเสนอซ งสอดคลองกบผเชยวชาญ The International Union for Conversation of Nature (IUCN) เมอเดอน

ตลาคม พ.ศ. 2547 ไดระบถงประเดนสาคญเกยวกบปญหาของทางหลวงหมายเลย 304 ซงแบงแยกผนปาเขาใหญ – ทบลาน โดยมความจาเปนทจะตองจดทาแนวเชอมตอ (Wildlife Corridor) เพอเพมความหลากหลายทางชวภาพและปองกนสตวปาไดรบอนตรายจากการถกรถชน กรมทางหลวงในฐานะหนวยงานหลกผรบผดชอบโครงการศกษาและสารวจออกแบบรายละเอยดทางเชอมผนปามรดกโลก บนทางหลวงหมายเลข 304 สาย อ.กบนทรบร – อ.ปกธงชย ตอน กม.26 ถง กม.29 รวมกบกรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช สานกงานนโยบายและแผนทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม และคณะกรรมการแหงชาตวาดวยอนสญญาคมครองมรดกโลก ไดรวมกากบการศกษาและพจารณาโครงการฯ ดงกลาว กรมทางหลวงไดวาจางกลมบรษททปรกษาซงประกอบดวย บรษททม คอนซลตงเอนจเนยรงแอนด แมเนจเมนท จากด บรษทแอสดคอนคอรปอเรชน จากด บรษทวศวกรรมธรณและฐานราก จากด และบรษทดาวฤกษ คอมมนเคชนส จากด ใหดาเนนงานการศกษาและสารวจออกแบบทางเชอมผนปามรดกโลกบนทางหลวงหมายเลข 304 สาย อ.กบนทรบร - อ.ปกธงชย และออกแบบขยายทางหลวงเปน 4 ชองจราจร หรอมากกวาในชวงบรเวณ กม.ท 26 - 29 ในการศกษาไดมการสารวจทรพยากรปาไม


สตวปา และขอมลดานกายภาพอนๆ ในสวนของดานทรพยากรปาไม พบวาทางฝงอทยานแหงชาตเขาใหญ ประกอบดวยปาเบญจพรรณ ปาดบแลง ปารนสอง สวนทางฝงอทยานแหงชาตทบลาน ประกอบดวยปาเบญจพรรณ ปาดบแลง ทงหญาปารนสอง และปาปลก สถานภาพของพรรณพชไมมชนดทอยในสถานภาพใกลจะสญพนธ (endangered species) พบไมหวงหามประเภท กอยางนอย 34 ชนด และไมหวงหามประเภท ข อยางนอย 2 ชนด ในส วนของผลการส า รวจด านส ตวป า พบวาในบรเวณนมสตวปาหากนอยหลายชนด เชน เลยงผา (Capricornis sumatraensis) แมวลายหนออน (Pardofelis marmorata) เสอโครง (Panthera tigris) ววแดง (Bos javanicus) ชะนมงกฎ (Hylobates pileatus) และชางปา (Elephas maximus) ในจานวนสตวทพบ ม 2 ชนดเปนสตวปาสงวน 72 ชนด เปนสตวปาคมครอง 9 ชนดอยในสถานภาพใกลสญพนธ โครงการน ไดด า เนนการสารวจและออกแบบรปแบบของทางเชอมผนปา ไว 2 ลกษณะ คอ สตวปาขามอยบนทางหลวง และรปแบบทใหสตวปาลอดอยดานลางของทางหลวง และมรปแบบยอยใหเลอกอก 4 รปแบบ คอ รปแบบทางยกระดบ รปแบบทางเลอกอโมงคชนดตดดนแลวถมกลบ รปแบบทางเลอกผสมผสาน และรปแบบทางสตวขามเฉพาะจด

จากผลการพจารณาคดเลอกรปแบบในเบองตนกอนทสรปผลการศกษาของโครงการฯ และผานกระบวนการดานการมสวนรวมของประชาชน อกครงในการจดประชมสมมนาครงท 3 (เดอนมนาคม 2553) ผลการพจารณาเปรยบเทยบรปแบบพบวารปแบบทางเลอกทเหมาะสม คอ รปแบบผสมผสาน (ทางยกระดบรวมกบทางสตวปาขามทางหลวง) จากคะแนนรวมในแตละดานมคาคะแนนรวมคอนขางสง แมประสทธภาพของการเชอมตอของผนปาจะดอยกวาทางเลอกท 2 ทเปนทางยกระดบแตผลคะแนนรวมทคอนขางดในทกๆ ดาน จงเปนรปแบบทมความเหมาะสมเพยงพอในการกอสรางทางเชอมผนปา และประชาชนผ ใชทางในพนทคอนขางยอมรบตอรปแบบทางเลอกดงกลาวดวยมผลกระทบตอชมชนและวถชวตไมมากนก

ภาพท 108 ตวอยางภาพสตวปาบางชนดทหากนบรเวณเสนทางเชอมตอทถายไดดวย กลองดกถายภาพ

ทมา : กรมทางหลวง (2556)


ภาพท 109 ตวอยางภาพจาลองทางเลอกแบบผสมผสานทออกแบบโดยโครงการ

ทมา : กรมทางหลวง (2556)


โครงการนมเปาหมายหลกเพอสารวจขอมลดานสตวปาและสภาพถนอาศยของสตวปา เพอใชในการออกแบบแนวเชอมตอระบบนเวศสาหรบการแกไขปญหาความขดแยงระหวางคนกบชางปา ซงเปนปญหาทนาความสญเสยมาสชวตและทรพยสนของราษฎรในพนท รวมทงการสญเสยทรพยากรสตวปา การศกษาแบงออกเปน 3 ดาน คอ ดานทรพยากรปาไม (ถนทอยอาศยของสตวปา ) ดานสตวปา และดานเศรษฐกจสงคม การศกษาดานทรพยากรปาไม ดาเนนการโดยแปลภาพถายดาวเทยมจาแนกกลมสงคมพชและขอบเขตการปกคลม การวางแปลงตวอยางขนาด 30 x 60 เมตร ในแตละสงคมพช รวมทงการสารวจชนดพรรณพชทขนในพนท สวนการศกษาดานเศรษฐกจสงคมดาเนนการโดยใชแบบสอบถามชมชนในพนทเกยวกบขอมลพนฐาน การไดรบผลกระทบจากสตวปา และความคดเหนเกยวกบการจดการสตวปาโดยใชวธการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศ สงคมพชทพบสวนใหญเปนสงคมพชไมผลดใบ (evergreen forest) ทมสภาพคอนขางสมบรณ ซงแบงออกเปนปาดบแลง

¡ÒÃÈÖ¡ÉÒ¤ÇÒÁËÅÒ¡ËÅÒÂ·Ò§ªÕÇÀÒ¾¢Í§»†ÒäÁŒáÅÐÊÑμÇ�»†Ò

ºÃÔàÇ³á¹Çàª×èÍÁμ‹ÍÃÐºº¹ÔàÇÈÃÐËÇ‹Ò§à¢μÃÑ¡ÉÒ¾Ñ¹ Ø�ÊÑμÇ�»†Òà¢ÒÍ‹Ò§Ä Òä¹

áÅÐÍØ·ÂÒ¹áË‹§ªÒμÔà¢ÒªÐàÁÒ – à¢ÒÇ§

ปทศกษา : 2556ผดาเนนการ : ธรรมนญ เตมไชย และคณะ

ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดเพชรบรเขตหามลาสตวปาถาคางคาว – เขาชองพราน และอทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวง

(Dry evergreen forest) และบางบรเวณทเปนปาดงดบชน (Moist evergreen forest) และปารนสอง (Secondary forest) นอกจากนยงมสวนปา (Plantation forest) และพนทเกษตรกรรม (Agricultural area) การศกษาดานสตวปาไดทาการวางแนวสารวจในแนวทศเหนอ-ใต ความยาวเสนสารวจเสนละ 6 กโลเมตร จานวน 9 เสน แตละเสนมระยะหางกน 1 กโลเมตร โดยใหทง 2 ดานของเสนสารวจลกเขาไปในพนทปาอนรกษทง 2 ดาน คอ ดานทศเหนอในเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤ าไน และดานทศใตในอทยานแหงชาตเขาชะเมา-เขาวง ในแตละเสนสารวจทาการสารวจและจาแนกชนดสตวปาทพบเหนหรอพบรองรอย เชน รอยตน กองมล รองรอยการหากน รอยขวนตามตนไม เปนตน ทาการบนทกตาแหนงพกดอางองพกดบนพนโลกโดยใชเครองมอหาพกดภมศาสตร (GPS) นอกจากนยงทาการบนทกขอมลดานปจจยแวดลอมท เ กยวของกบการกระจายของสตวปา เชน ชนดปา ระดบความลาดชนและระดบความสง เพอนาไปใชในการวเคราะหดานสารสนเทศภมศาสตรรวมกบฐานขอมลอนๆ


ผลการศกษาพบสตวเลยงลกดวยนม 7 อนดบ 18 วงศ 28 ชนด (ไมรวมสตวเลยงลกดวยนมกลมคางคาว) นก 32 วงศ 107 ชนด สถานภาพของสตวปาทเปนเลยงลกดวยนมขนาดใหญ (large mammal) เปนสตวปาสงวนตามพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 จานวน 1 ชนด คอ เลยงผา (Naemorhedus sumatraensis) สวนอก 26 ชนด (ยกเวนหนทองขาว) สตวปาคมครองตามกฎหมายทสาคญคอ ชางปา (Elephus maximus) กระทง (Bos gaurus) ววแดง (Bos javanicus) หมาใน (Cuon alpines) เสอลายเมฆ (Pardofelis nebulosa) สถานภาพตามบญชของอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาหรอพชปาทใกลจะสญพนธ (CITES) พบวามสตวปาถง 8 ชนด ทอยในบญชท 1 ไดแก ลนพนธใต (Manis javanica) หมคน (Ursus malayanus) หมควาย (Ursus thibetanus) ชางปา (Elephus maximus) กระทง (Bos gaurus) เลยงผา (Naemorhedus sumatraensis) เสอลายเมฆ (Pardofelis nebulosa) และชะนมงกฎ (Hylobates pileatus) และม 4 ชนดอยในบญชท 2 คอ หมาใน (Cuon alpines) แมวดาว (Prionailurus bengalensis) ลนพนธใตหรอลนชวา (Manis javanica) และลงกง (Macaca nemestrina) สวนสถานภาพตามบญชของสหภาพนานาชาตเพอการอนรกษธรรมชาตและทรพยากรธรรมชาต (IUCN) นน พบวา ชางปา

ภาพท 110 แนวเสนสารวจสตวปาทงหมด 9 เสนความยาวเสนละ 6 กโลเมตร ระยะหางระหวางเสน 1 กโลเมตร



(Elephas maximus) และ ววแดง (Bos javanicus)ถกจดอย ในบญชใกลสญพนธ (endanger) กระทง (Bos gaurus) เลยงผา (Naemorhedus sumatraensis) หมาใน (Cuon alpines) เสอลายเมฆ(Pardofelis nebulosa) หมควาย (Ursus thibetanus) ลงกง (Macaca nemestrina) และชะนมงกฎ (Hylobates pileatus) อยในบญชมแนวโนมใกลสญพนธ สวนลนพนธใต (Manis javanica) อยในบญชใกลถกคกคาม (vulnerable) สตวจาพวกนก ทสารวจพบ มจานวน 107 ชนดพบวา 106 ชนด เปนสตวปาค มครอง ยกเวน นกตทอง (Megalaima haemacephala) ทยงไมไดรบการคมครองตามพระราชบญญตสงวนและคมครองสตวปา พ.ศ. 2535 สวนในบญชของอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ ม 2 ชนด ทจดอยในบญชท 2 ไดแก นกหกเลกปากแดง (Loriculus vernalis) และเหยยวรง (Spilornis cheela) และสถานภาพในบญชของสหภาพนานาชาตเพอการอนรกษธรรมชาตและทรพยากรธรรมชาต พบวา นกกระสาแดง (Ardea purpurea) อยในบญชมแนวโนมใกลสญพนธ นกขนทอง (Gracula religiosa)นกยางลายเสอ (Gorsachius melanophus) นกลมพ (Ducula aenea) มสถานภาพกาลงจะถกคกคาม นอกจากนแลว หากจดสถานภาพตามฤดกาลหากนทเปนนกอพยพ เชน นกกระสาแดง (Ardea purpurea) นกขมนทายทอยดา (Oriolus chinensis) นกอเสอสนาตาล (Lanius cristatus) เปนตน สวนทเหลออก 96 ชนดเปนนกประจาถน ในสวนของชางปามพนทการใชประโยชนสวนใหญอยในพนทปาทอยใกลกบพนทเกษตรกรรม และมระดบความสงและความลาดชนทไมสงมากนก

เนองจากชางปาเปนสตว ขนาดใหญ มความตองการอาหารในปรมาณมากจงมกหากนในพนททไมสงชนมากและมแหลงอาหารเพยงพอ อยใกลกบโปงและแหลงนาซงเปนปจจยสาคญสาหรบชางปา และชางปายงสามารถปรบตวใชประโยชนในพนทชมชนซงสวนใหญเปนสวนผลไมได ซงในฤดฝน ช างป าจะมการใช ประโยชน ในพนทเกษตรกรรมมากกวาฤดแลง อาจเนองมาจากพชอาหารจาพวกผลไมมการออกผลในชวงน ในขณะทภาพรวมของสตวเลยงลกดวยนมสวนใหญจะออกมาหากนในพนทเกษตรกรรม และพนทชมชนในฤดฝนมากกวาฤดแลง อาจเนองมาจากพชอาหารจาพวกผลไมสวนใหญมการออกผลในชวงฤดฝน และสตวเลยงลกดวยนมบางชนดสามารถปรบตวใหเขากบมนษยและชมชนได ทาใหสตวเหลานออกมาหากนนอกพนทอนรกษ ในการวเคราะหดชนความหลากหลายของสตวปาบรเวณทสารวจ พบวาพนทปาทางดานเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤ าไนมความหลากหลายสงกวาพนทปาทางดานอทยานแหงชาตเขาชะเมา– เขาวง แตทสาคญคอในพนทเกษตรกรรมทคนกลางระหวางพนทอนรกษดงกลาวมคาดชนความหลากหลายในระดบปานกลาง ซงหมายความวามสตวปาทขามไปมาระหวางพนทปาหรอออกมาหากนในพนทเกษตรกรรมเปนจานวนทมนยสาคญ เมอวเคราะหถงคาดชนความคลายคลงของสตวปาบรเวณตางๆ พบวาสตวเลยงลกดวยนมในเขตอทยานแหงชาตเขาชะเมา-เขาวง และเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤ าไนมความคลายคลงกนมาก เนองจากพนทอนรกษทงสองพนทมสภาพปา และพรรณไมคลายคลงกน และอยบรเวณทใกลเคยงกน ซงหมายความวาหากทาใหสตวปาทอาศยในพนท


อนรกษทง 2 แหง ไปมาหาสกนได กจะชวยในการแลกเปลยนพนธกรรม ลดปญหาเลอดชด (inbreeding) ในสตวปาลงได สวนชนดสตวเลยงลกดวยนมในพนทเกษตรกบพนทอนรกษทงสองแหงมความคลายคลงกนในระดบปานกลาง เนองจากพนทเกษตรกรรมอยใกลกบพนทอนรกษทงสองแหง และสวนใหญเปนสวนผลไมซงเปนพชอาหารของสตวเหลาน จงทาใหมสตวเลยงลกดวยนมบางชนดทสามารถปรบตวใหเขากบมนษยและชมชนได ออกมาใชประโยชนในพนทเกษตรกรรม

ภาพท 111 สตวปาบางชนดทบนทกภาพไดในพนททาการศกษา ก.หมหรง (Arctonyx collaris) ข.กวางปา (Cervus unicolor) ค.ชางปา (Elephus maximus) ง.ชะมดแผงหางปลอง (Viverrazibetha) จ.ลงกง (Macaca nemestrina) ฉ.เกงเหนอ (Muntiacus vaginalis) ช.แมวดาว (Proionailurus bengalensis) ซ.หมปา (Sus scrofa)



ฤดแลง ฤดฝน

ภาพท 112 การกระจายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญตามบรเวณแนวเสนสารวจในฤดแลงและฤดฝน


ฤดแลง ฤดฝน

ภาพท 113 การกระจายของชางปาตามบรเวณเสนสารวจในฤดแลงและฤดฝน



ภาพท 114 การกระจายของชางปาในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศวเคราะหดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร



ภาพท 115 การกระจายของสตวเลยงลกดวยนมขนาดใหญในพนทแนวเชอมตอระบบนเวศ



การศกษาในครงนไดนาไปสกระบวนการจดการสตวปาเพอแกไขปญหาความขดแยงระหวางคนกบสตวปาในพนทอทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวงและเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤ าไน โดยใชกระบวนการการมสวนรวมของชมชน เชน

ภาพท 116 ระดบความชกชมของสตวปาภาพรวมทงสองฤด


การสนบสนนใหมการตงกองทนแทนคณระบบนเวศ (Payment for Ecosystem Services) และการวางแผนปรบปรงถนทอยอาศยของสตวปาอยางมแผนการจดการ


ภาพท 117 เปรยบเทยบดชนความหลากหลายของสตวปาในบรเวณตางๆ ในฤดกาลตางกน


ภาพท 118 เปรยบเทยบดชนความคลายคลงของสตวปาในฤดกาลตางกน (อกษรสนาเงน ตวเอน) ระหวางพนทเกษตรกรรมและอทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวง (อกษรสดา ตวตรง) ระหวางพนทเกษตรกรรมและเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไน


ภาพท 119 เปรยบเทยบดชนความคลายคลงของสตวปาระหวางพนทอทยานแหงชาตเขาชะเมา – เขาวง และเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไนทมา : ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดเพชรบร (2556)


เอกสารและสงอางอง

กรมทางหลวง . 2556 . รายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (ฉบบผบรหาร). โครงการทางเชอมผนปามรดกโลก บนทางหลวงหมายเลข 304 สาย อ.กบนทรบร – ปกธงชย. ทม คอนซลตง เอนจเนยรง แอนด แมเนจเมนท จากด, กรงเทพฯ 1,494 หนา

กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. 2555. โครงการศกษาความเหมาะสมในการจดทาแนวเชอมตอระบบนเวศวทยาของผนปาใน กลมปาทสาคญของประเทศไทย. กรงเทพฯ. 196 หนา

ทรงธรรม สขสวาง ธรรมนญ เตมไชย คมกรช เศรษบบผา และ ชมพล แกวเกต. 2554. ความหลากหลายทางชวภาพของปาไมและสตวปาบรเวณ แนวเชอมตอทางระบบนเวศของกลมปาแกงกระจาน. สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต สานกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช, สามใบเถากอปปปรนท, เพชรบร. 225 หนา

ธรรมนญ เตมไชย ชลธร ชานาญคด อภชา อยสมบรณ และทรงฉตร ประคลภานนท. 2554. รายงานฉบบสมบรณโครงการการจาแนก การใชประโยชนทดนในกลมปาแกงกระจาน. ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาต จงหวดเพชรบร. สวนศกษาและวจยอทยานแหงชาต สานกอทยานแหงชาต กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. สามใบเถากอปปปรนท, เพชรบร. 253 หนา

ศนยนวตกรรมอทยานแหงชาตและพนทคมครอง จงหวดเพชรบร. 2556. รายงานความกาวหนาโครงการศกษาและสารวจความหลากหลาย ทางชวภาพของปาไมและสตวปาบรเวณแนวเชอมตอระบบนเวศระหวางเขตรกษาพนธสตวปาเขาอางฤาไนและอทยานแหงชาต เขาชะเมา - เขาวงในกลมปาตะวนออก. ฤดกาลท 1 (ธนวาคม 2555 - 2556) เพชรบร. 36 หนา

สมาคมอนรกษสตวปา (WCS) ประเทศไทย. มปป. สถานภาพสตวปาและแนวทางการฟนฟแนวเชอมตอปาเทอกเขาตะนาวศร. 28 หนา

Asian Development Bank. 2005. Greater Mekong Subregion Biodiversity Conservation Corridors Initiative.

Beier, P. 1993. Determining minimum habitat areas and habitat corridors for cougars. Conservation Biology 7: 94 - 108

Bennett, A. F. 2003. Linkages in the Landscape: The Role of Corridors and Connectivity in Wildlife Conservation. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK. 254 p.

Bentrup, G. 2008. Conservation buffers: design guidelines for buffers, corridors, and greenways. Gen. Tech. Rep. SRS-109. Asheville, NC:Department of Agriculture, Forest Service, Southern Research Station. 110 p.

Nick M. Haddad, David R. Bowne, Alan Cunningham, Brent J, DAnielson, Douglas J. Levey, Sarah Sargent, and Tim Spira. 2003. Corridor Use by Diverse Taxa. Ecology, The Ecological Society of America. 84 (3), pp. 609-615,

Fahrig, L. 2003. Effects of habitat fragmentation on biodiversity. Annu. Rev. Evol. Syst. 34: 487 – 515.

Forman, R. T. T. 1995. Lands Mosaicas: The ecology of Landscapes and Regions. Cambridge University Press. Cambridge.

Forman, R. T. T. and M. Gordon. 1986. Landscape Ecology. John Wiley and Sons. New York. 620 p.

Greater Mekong Subregion Core Environment Program. 2006. Biodiversity Conservation Corridors Initiative. International Symposium Proceedings 27 – 28 April 2006, Bangkok. Clung Wicha Press Co., Ltd., Thailand. 242 pages.

Harris, L. 1984. The Fragmented Forest: Island Biogeography Theory and the Preservation of Biotic Diversity. The University of Chicago Press, Chicago.

Hess, G. R. &R.A. Fischer. 2001 Communicating clearly about conservation corridors. Landscape and Urban Planning 55: 195 – 208

Hilty, J. A., W. Z. Lindicker Jr. &A. M. Merenlender. 2006. Corridor Ecology: The Science and Practice of Linking Landscape for Biodiversity Conservation. Island Press, Washington, D.C. 323 p.



Hunter, M. L., Jr. 2002. Fundamentals of Conservation Biology 2nd. Blackwell Science, Lnc.Massachusetts.

Laurance, S. G. & W. F. Laurance. 1999. Tropical wildlife corridors: use of linear rainforest remnants by arboreal mammals. Biological Conservation 9: 231 - 239

Levins. R. 1969. Some Demographic and genetic consequences of environmental heterogeneteity for biological control. Bull Entomol. Soc. Am.15: 237 – 240.

McArthur, R. H. &E. O. Willis. 1967. The Theory of Island Biogeography. Princeton University Press. Princston. NJ.

Meegan, R. P. & D. S. Maehr.2002. Landscape conservation and regional planning for the fl orida Pather. Southeastern Naturalist 1: 217-232

Rosenberg, D. K., B. R. Noon & E. C. Meslow. 1997. Biological Corridor: Form, Function, and Effi cacy. Bioscience. 47:677 - 687. Sandwith, T., Shine, C., Hamilton, L. and Sheppard, D. (2001). Transboundary Protected Areas for Peace and Co-operation. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, UK.

Sandwith, T.S., Shine, C., Hamilton, L.S. & Sheppard, D.A. 2001. Transboundary protected areas for peace and co-operation. IUCN, Gland, Switzerland and Cambridge, U.K. available at www.wcpa.iucn.org

Saunders, D.A. Saunders, R.J. Hobbs and C.R. Margules, 1991. Biological consequences of Ecosystem fragmentation: a review. Conservation Biology, 5 (1991): pp. 18-32

Secretariat of the Convention on Biological Diversity (SCBD), 2001. Handbook of the Convention on Biological Diversity, 3rd edition, Black Eye Design, Inc. Canada, Friesen.

Sicirec Group; http://www.sicirec.org

The Global Land Cover Facility; www.landcover.org

World Database on Protected Areas (WDPA); www.wdpa.org

