WELCOME

Mindoro State College of Agriculture and Technology

  

INTRO SA PAG-AARAL NG

WIKA

Irene P. Banuelos

SINTAKS

SAKLAW NG ARALIN

Ang KP Sa Pangungusap

Inversion o Paglilipat

Wh-Movement

Mga BalakidAt Limitasyon

sa mga Transpormasyon

Universal Grammar At

Parametric

Variation/Pagkakaiba-iba

Pagkakaiba-iba Sa Mga

Sintaktik-kategori

SAKLAW

Pagkakaiba sa mga Batas ng PS Pangunahing Anyo ng PangungusapBatas sa Pagsasapaksa o Subjectivalization Rule

Pagkakaiba sa Pagpili ng mga TranspormasyonPagkakaiba sa Pormulasyon ng mga TranspormasyonIba pang Dulog ng Sintaktik-analisis

SAKLAW

ANG KP

SA pangungusap

Are the children __

sleeping?

(Natutulog ba ang mga bata?)

Batay sa batas ng

pangungusap, ang S ay binubuo ng isang NP at

isang VP lamang.

Kapag nakapaloob ang isang S sa

malaking pangungusap, masasabing may

lantad na komplementayser ang KP.

Pero kung hindi, naroroon ang pusisyon

ng K sa KP, wala man itong laman na

pinaglilipatan ng Oks sa mga Tanong na

ang Sagot ay Oo at Hindi.

Kung tatanggapin ang

istrukturang ito, ipinapalagay

na nasa loob ng malaking KP

ang lahat ng mga S,

nakapaloob man ito o hindi.

INVERSiON

Ang tanging nagagawa ng

transpormasyon ay ang baguhin

ang posisyon ng isang elemento.

Hindi nito pinapalitan ang kategori

ng anumang salita.

Hindi rin pwedeng alisin/burahin

ang anumang bahagi ng structural

configuration na binubuo ng PS-

rule.

Mananatili sa tri-structure ang

pusisyon ng specifier na dati

nitong inokupahan.

Minamarkahan ng e (<empty)

at tinatawag na trace ang

dating posisyon na nagrerekord

na nanggaling sa posisyon ng

specifier sa loob ng VP ang

inilipat na elemento.

W H - M O V E M E N T

Ilipat ang wh-preys sa pusisyon ng specifier sa ilalim ng KP

Hindi natatanggal ng wh-muvment ang anumang

bahagi ng konpigurasyong istruktural na binuo ng PS-

rul.

Nananatili ang pusisyong dating inokupahan ng wh-

preys bilang trace at ipinapakita na tumugon ang

inilipat na elemento sa komplement ng verb na put.

MGA balakid O

LIMITaSYON SA MGA

TRANSpORMaSYON

50. aFidel will write [ an article about EDSA II].

‘Susulat si Fidel ng artikulo tungkol sa EDSA II.’

5O. b What will Fidel write [ an article about _____]?  

‘Tungkol sa ano/saa ang isusulat ni Fidel?’

Kinuha ang wh- na pariarala

mula sa isang komplement-

phrase at katanggap-tanggap ang

resulta.

BALAKID SA PAKSA

51. a [An article about EDSA II]

would interest the editor.

‘Magkakainteres ang editor sa

isang artikulo tungkol sa EDSA II.’

51. b *What would [an

article about ____ ]

interest the editor?

Kinuha ang wh-na

parirala mula sa paksa

na NP at hindi

katanggap-tanggap

ang resulta. Hindi

matatanggalan ng

isang elemento ang

isang pariralang –

paksa at ilipat ito.

Walang elemento ang pwedeng

tanggalin mula sa pariralang-paksa.

Tinatawag na isla ang isang

consituent kung saan hindi

pinapayagan ang pagtatanggal sa

bahagi nito; sa kasong ito, ang

pariralang-paksa ay isang isla.

BALAKID SA COORDINATE-STRUCTURE

Walang elemento ang pwedeng

tanggalin mula sa isang

coordinate-structure. Bagama’t may iba’t ibang uri ng

mga isla ng wika, sapat nang banggitin na sa kasalukuyan nakapokus ang mga pananaliksik sa mga paraan kung paano dapat ilarawan ang mga ito, mga karaniwang katangian ng mga ito, at kung papaano naiiba ang mga ito sa iba’t ibang wika.

UNIVERSAL NA

GRAMMAR PARAMETRIK NA

VARYESYON/PAGKAKAIBA-

IBA

UNIVERSAL GRAMMAR

Ito ang tawag sa sistema ng mga kategori, mga mekanismo, at mga balakid na komon o karaniwan sa lahat ng wika.Kinikilala ng UG ang pagkakaroon ng partikular na uri ng mga pagkakaiba-iba at mga pamalit para sa isang partikular na sistema .

UNIVERSAL GRAMMAR

Ayon sa lakad ng mga pananaliksik, may maliit na set ng mga sintaktik na kategori na komon sa lahat ng mga wika at pwedeng pagsamahin ang mga kategoring ito para bumuo ng mg parirala na ang internal-structure ay binubuo ng head, mga komplement, at specifier.

UNIVERSAL NA GRAMMAR

Lumalabas din na napapasailalim sa lubhang magkatulad na mga balakid/limitasyon ang mga operasyong transpormasyunal sa lahat ng mga wika.

PARAMETER

Ito ang karaniwang tawag sa set ng mga alternatibong paraan na pinapayagan para sa isang partikular na phenomenon o pangyayari.

PAGKAKAIBA-IBA SA MGA SINTAKTIK-KATEGORI

Sa mga kategori, mga pangngalan at mga pandiwa lamang ang makikita sa lahat ng mga wika.

Bagama’t napakakomon ng pang-uri, hindi ito universal o pangkalahatan sapagkat walang pang-uri sa maraming wika tulad ng Koreano at Swahili kaya walang direktang pagsasalin sa Ingles ang mga pangungusap tulad ng:

I am hungry. ‘Gutom/Nagugutom

ako.’

 

55. b Kas(Yo) tengo hambre.

ako may gutom55. c Hap

Onaka ga suita.tiyan-paksa – M walang laman

Sa Filipino, maaaring ipahayag ang konsepto ng hungry sa pamamagitan ng pang-uri (gutom) o di kaya’y sa pamamagitan ng pandiwa(nagugutom).

Sa Kastila naman, ipinahayag ito sa pamamagitan ng isang pangngalan (hambre) at sa Hapon, ng isang pandiwa (suita ‘pangnagdaan ng suku’)

Mula kina O’Grady, Dobrovolsky, at Arnoff (1996)

56. a Kor Ku pap-i mas issta.iyan pagkain –Nom lasa

may

“Masarap ang pagkaing iyan.”

56. b Cip-i khutaBahay-Nom be-malaki

‘Malaki ang bahay.’

May ibang wika na walang kategori na preposisyon tulad ng Jacaltec, isang wikang Maya (O’Grady et.al 1996), zero-morfim (57a) o di kaya, pangngalan (57b) ang ginagamit:

57. a Jac Xto naj conob.pumunta sya bayan‘Pumunta sya sa bayan.’

57. b Ai naj s-wi’ witz.ay sya ulo burol‘Sya ay nasa burol.’

• Dagdag pa nina O’Grady na mayroong mga wika na walang pang-uri at mga preposisyon tulad ng mga wikang Nootkan ng Vancouver Island at ng Washington State na may dalawang kategori lang: pangngalan at pandiwa.

• Kaya, mapapansin na universal ang N at V; nagkakaiba ang mga wika sa isa’t isa sa paggamit nila o hindi ng A at P.

PAGKAKAIBA-IBA SA MGA PS-

RULE

May mga wika tulad ng Thai at Swahili na inilalagay ang specifier sa kanan ng head o sa dulo ng parirala di katulad ng sa Ingles kung saan nasa kaliwa ng head o ulo ang specifier.

58. a Thai dèg légbata maliit‘Maliit ang bata.’

58. b dèg khon nán lég. ‘Maliit ang batang iyon.’

bata Kl iyon maliit

59. a tò? jàj.mesa Malaki‘Malaki ang mesa.’

59. b tò? Tua ni. jàj.Mesa Kl ito Malaki‘Malaki ang mesang ito.’

60.a Swahili kikapu kikubwa kile kitatoṧa.Sg-basket Sg-malaki

Sg-iyan Sg-Fut-kasya

60. b vikapu vikubwa vile vitatoṧa.Pl- basket Pl-malakiPl-iyan Pl-Fut-sapat

‘Kakasya iyang mga malalaking basket.’

Koutsoudas,(1996)

Bukod sa mga parameter na katangi-tangi sa Thai, bagama’t opsyonal (58a at 59a), dependent sa isa’t isa ang mga klasifayer (Kl) at mga determiner (58b at 59b).

Sa Swahili naman, may number-agreement ang lahat ng mga elemento sa pangungusap, markado ang pagiging Singular (Sg) at Plural (Pl) sa pamamagitan ng panlapi.

Mahalagang pansinin na sa pagbuo ng NP sa mga wikang ito, sumusunod ang determiner imbes na nauuna ito sa head na pangngalan.

Sa mga wikang tulad nito, mapapansing ipinapakita ng pagkakaayos ng mga salita sa mga wikang ito na regular na lumilitaw ang hed sa simula ng parirala, kaya nauuna ang mga N sa mga NP, ang mga V sa VP,ang mga A sa AP, at ang mga P sa PP.

Isa pang patern ng pagkakaayos ng salita ang wikang Hapon: konsistent na nasa dulo ng parirala ang head nito:

PHRASE-STRUCTURE NG

MGA WP SA TAGALOG

61. a [VP Kumain ng kendi] [NP ang mga bata].

61. b [AP Talagang maganda] [NP si Perla].

61. c [NP Magaling na abogado] [NP ang kapatid ko].

61. d [PP Para sa nanay] [NP ang regalong ito].

Mapapansin na nauuna ang specifier bagama’t opsyonal sa head.

Mapapansin ding sumusunod ang mga komplement sa head (61a) at ang head na preposisyon (61d).

Kung ang specifier ay A o salitang pandigri, maaari ding sumunod ang mga ito sa head, halimbawa, magandang talaga at abogadong magaling.

Nagsisimula sa panag-uri ang mga pangungusap sa itaas at iba’t iba ang kategori ng mga ito.

KLASIPIKASYON NG SENTENS SA

TAGALOG

mga verbal na pangungusap kung saan ang isang pandiwa ang head ng panag-uri (61a)mga di-verbal na pangungusap kung saan ang head ay isang pang-uri , pangngalan, at preposisyon (61b-d)

Pagunahing anyo ng

pangungusap

Sentens → (D) Verb CP

kung saan ang D = determiner/definitizerCP1-8 = CP (CP) (CP) (CP) (CP)

(CP) (CP) (CP) CP = CM (D) (PL) NPCM = case-markerPL = pluralizerNP = noun-phrase

Ang set ng mga case-marker (Constantino,2000): aktor, gowl, direksyunal, lokativ, benefisyari, instrument, dahilan at referensyal.

Ang case ay relasyon ng pangngalan o NP sa pandiwa sa isang pangungusap.

Isang natatanging katangian ng mga WP ay ang subjectivalization na pwedeng gawing paksa ang alinmang komplement ng pandiwa.

Dito isinasama ang case-marker ng isa sa mga komplement sa pandiwa.

 

Batas sa pagsasapaksasubjectivalization

rule

Ilipat ang CM sa pusisyon sa unahan ng VA.

Sentens →( D) [VA + VS] [CM (CD) (PL) NP] Xkung saan ang D = determiner

VA = verbal-affixVS = verbal stemCM = case-markerPL = pluralizerNP = noun-phraseX = 0 o 1 o higit pang mga

verbal na komplement

SD : 1 2 3 4 5 Structural-descriptionSC : 1 3+2 0 4 5 Structural-change

Ginagawang paksa ng subjectivalization-rule ang

alinman sa mga komplement ng pandiwa

sa pangungusap sa paglipat ng case-marker ng napiling komplement

sa posisyon sa unahan ng verbal-affix.

Ang case-marker na ito ay nagiging voice-komponent ng verbal affix na siyang magtatakda ng case ng paksa.

Ipinapakita ng mga pagkakaiba ng pagkakaayos ng mga salita ang posisyon o kinalalagyan ng mga head alinsunod sa ibang mga elemento ng mga parirala, hindi ang pagkakaroon ng bagong uri ng sistemang sintaktik.

64.a Swahili at Thai (laging nasa unahan ng parirala ang head)S → NP VPXP → X (Komplement*) (Specifier)

64. b Hapon (laging nasa dulo ng parirala ang head)S → NP VPXP → (Specifier) (Komplement*) X

 64. c Ingles

S → NP VPXP → (Specifier) X (Komplement*)

 64. d Mga WP

S → Pred NPXP → (Specifier) X (Komplement*)

• Sa kabila ng mga pagkakaiba-iba ng mga wikang ito, may mga parirala ang mga nasabing wika na may isang head bukod sa opsyonal na mga specifier at mga komplement.

• Sa kabila ng pagkakaiba sa pagkakaayos ng mga salita, may higit na napakahalagang pagkakapareho sa mga kategori at mga uri ng mga batas na kailangan sa pagbubuo ng sintaktik na straktyur.

 

65. a Tamil Mut Yt Yu paʅam parit Yt Yān.

‘Namitas ng prutas si Muttu.’ 65. b Mut Yt Yu paʅam parit Yt Yān-ā.

‘Namitas ba ng prutas si Muttu?

• Ayon kina O’Grady (2001), gumagamit din ng partikel na pananong ang Tamil tulad ng –ā sa dulo ng pangungusap nang walang inversion-transformation tulad ng ba sa Filipino sa pagbuo ng mga tanong na ang sagot ay oo at hindi lamang.

• Hindi kailangang magpost ng transpormasyon para bumuo ng pangungusap na patanong.

• Tumatayo ang Q para sa partikel na pananong.

66. Fil S → Pred (Q) NP

67. Tamil S → NP VP (Q)

• Sa pagbuo ng pangungusap na patanong, gumagamit ang :

Ingles – inversionFilipino at Tamil – PS komponent

ng balarila• Kung hindi man gumamit ng

inversion-transpormasyon, may mga wikang hindi pa rin gumagamit ng wh-movement sa pagbuo ng wh-movement tulad ng Hapon, Koryano, Tamil, Intsik .

 

68. a Hap Tōkyō kara kimashita.

‘Nanggaling ako sa Tokyo.’

68.b Doko kara kimashita ka?‘Saan ka nanggaling?’

69. a Thai Ma: càk khrung thép.

‘Galing ako sa Bangkok.’

69. b Ma: cák nai? ‘Saan ka galing.’

PAGKAKAIBA SA pormulaSYON

NG MGATRANSpORMaSYON

Ang buong pandiwa lamang ang pwedeng dumaan sa inversion, hindi ang oks gaya ng sa Ingles kung saan

nahihiwalay ang oks:

Pwedeng ilipat ang buong pandiwa, i. e., ang oks han at ang past-participle na

pandiwa na ido (71b) pero hindi ang oks

lamang (71c).

Ang pagkakaiba ng tayp ng inversyon-rul sa Kastila at Ingles :Inversion sa Ingles:Lumilipat ang Oks sa kaliwa ng

paksa.

Inversion sa Kastila:Lumilipat ang V sa kaliwa ng

paksa.

Ang inversion-transformation ay nagbibigay ng isang halimbawa kung papaano pwedeng magkaiba ang mga wika sa pagsagawa ng mga bersyon ng parehong batas.

Ingles – walang restriksyon sa uri ng paksa – NP na ililipatKastila – may restriksyon sa uri ng

mga pandiwa na pwedeng ilipat

iba pang dulog ng

sintaktik analisis

Immediate constituent

analysis

• Nangibabaw ang straktyuralismong post-Bloomfieldian sa Amerika (1930-1950)

• Nagsimula sa pagkalimbag ng Language ni L. Bloomfield (1933)

Ayon kay J. Simpson (1979), ang tradisyon ay binuo ng mga Amerikanong linggwist tulad nina B. Bloch, H. Gleason, C. Hockett, A. Hill, H. Smith, at G. Trager, at ilan pa.

Ang Methods in Structural

Linguistics ni Z. Harris (1951) ang

maituturing na pinakarurok ng tradisyong ito.

Ang Immediate Constituent (IC) Analisis ay isang pararang laganap sa Amerika na anumang pangungusap ay maituturing na string ng mga morpema: A-long-lost-class-mate-in-high-school-sudden-ly-call-ed-up.

‘Biglang tumawag ang isang matagal ko nang hindi nakikitang kaklase sa hayskul.’

• Tinatawag na ultimate-constituent ang mga morpema sa pangungusap.

• Ang test ng ganitong mutwal na pagkakaugnay ay kung pwedeng palitan ang o hindi ang ganitong grupo ng elemento.

• Tinatawag na konstraksyon ang pangungusap o anumang makabuluhang grupo ng mga salita o morfim

• Ang constituent naman ay isang konstraksyon, salita o morpema na nakapaloob sa mas malaking konstraksyon.

• Ang immediate constituent o IC ay isa sa mga constituent na nabubuo sa isang partikulat na konstraksyon.

URI NG KONSTRAKSYON

• Ang endosentrik ay pwedeng palitan ng isa sa mga IC nito o ng isang miyembro ng parehong uri ng salita ng isa sa mga IC nito.

• Ang eksosentrik ay hindi pwedeng palitan ng isa sa mga IC nito, o ng isang miyembro ng parehong uri ng salita ng isa sa mga IC nito.

• Limitado ang IC analisis dahil nailalarawan lamang ang mga relasyon ng mga elemento sa isang pangungusap at sa mga pangungusap na pareho ang patern.

• Hindi ito makakapagbuo ng mga pangungusap na wala sa data kaya hindi makabuo ng mga bago at gramatikal na mga pangungusap.

tagmemicanalysis

TAGMEMIC ANALYSIS• Binuo ng Amerikanong si K. Pike

ang linggwistik-analisis na tagmemiks na ginagamit ng karamihang linggwist ng Summer Institute of Linguistics (SIL).

• Sa teoryang ito, itinuturing ang wika bilang isang uri ng behavior ng tao na binubuo ng 3 mode: ponolohiya, leksikon at balarila.

TAGMEMIC ANALYSIS• Tagmim ang pangunahing analitikal

at mapaglarawang konsepto sa teorya na binubuo ng isang functional-slot sa loob ng konstraksyon at ng isang uri ng maihahalilling mga item o mga filler na siyang pwedeng pumuno sa nasabing slot.

• Ang pagkakakilanlan ng tagmim ay nasa korelasyon nito ng function at ng porma na parehong pinapangalanan nang maliwanag na analisis.

TAGMEMIC ANALYSIS• May kinalaman ang tagmemik-analisis sa pagkakaiba-iba

ng mga mahahalagang yunit (mga tagmim) at ng di-mahalagang yunit (mga minimal etik – yunit na kung tawagin ay mga tagma na sinusuri bilang mga alotagma ng tagmim).

• Tinatawag na sintagmim ang konstraksyon naa nagreresulta sa pagkakasunod-sunod ng mga tagmim.

• Hayrarkal na binubuo ang mga gramatikal-yunit sa iba’t ibang lebel- lebel ng kilos, lebel ng parirala, lebel ng salita, lebel ng mababa sa salita, lebel ng pangungusap, at lebel ng diskurso.

Iva Nanarip u tau du wakay.Psf S/T O/R‘Nagtalop ang tao ng kamote.’

 • Ang dalawang komponent ng tagmim

: slot at klas na inirerepresenta bilang mga term na nauuna at sumusunod sa isang kolon (slot:klas)

• Minamarkahan ng (+) ang mga tagmim na obligatoryo at (±) ang tagmim na opsyonal.

FORMULA

SftCl1 = + Psf:tv + S/T:np + O/R:np ± Ainst:np

Pagkakaiba ng tagmemik-analisis sa IC analisis• Sinusuri ng tagmemik-analisis ang

konstraksyon sa punto ng mga string-constituent nito hindi sa mga IC nito.

• Sa tagmemik analisis, hiwalay na inililista ang bawat string ng mga constituent samantalang sa IC analisis, laging hinahati ang mga konstraksyon sa dalawang IC.

• Ang tagmemik-analisis ay tinatawag ding string-konstityuwent na analisis.

• Masasabing ang mga taga-SIL ang pinakamahalagang grupong nagpapatuloy ng tradisyong descriptive/structuralist sa pagsusuri ng wikang “eksotik”- mga wikang hindi pamilyar kabilang na rito ang mga maliliit na WP.

• Kongkreto ang kanilang layunin sa pag-aaral ng mga wika- ang tumutulong sa kombersyon ng mga di-Kristyano sa pamamagitan ng pagsasalin ng Biblia.

TRANSFORMATIONAL-GENERATIVE (TG) GRAMMAR

Sa paglabas ng Syntactic Structures ni Chomsky

(1957), nagpakilala din ang awtor ng ibang konsepsyon

ng balarila na naging daan ng muling pagtataya ng uri ng linguistic-theory at sa mga

pala-palagay tungkol sa katangian ng wika ng tao at

ng kanyang pag-iisip.

• Dito, tinitingnan ang simula at pag-unlad ng teoryang panlinggwistika.

• Sa Syntactic Structures (’57 model), ang ganitong uri ng balarila ay ilustrasyon ng isang generative-device.

Sa tyuring ito, ang gramar ay isang finite-set ng mga rul na naggegenerate ng

walang hangganang bilang ng mga gramatikal na

sentens ng isang partikular na wika at hindi ng mga di

gramatikal na sentens.