VERİMLİLİK ANALİZİ VE

DENETİMİ

Özcan AYMA

VERİMLİLİK ANALİZİ

Verimliliğin ölçülmesi ve değerlendirilmesi aşamalarını içine alan verimlilik analizleri, iyi yönetilen her kuruluşta yapılması gereken çalışmalardır.

Verimlilik analizleri doğru karar alabilmenin temel şartlarındandır.

Verimlilik analizleri yapılırken gerçekçi verilere dayandırılmalıdır.

Yerel ve merkezi yetkililerce sorunlu alanların ortaya konmasında yardımcı olur.

Ulusal ve sektörel verimlilik analizleri ekonomik performansı, sosyal ve ekonomik politikaların niteliğini değerlendirmede yardımcı olur.

Çeşitli ekonomik sektörler arasındaki gelir ve yatırım dağılımına etki eden faktörlerin belirlenmesine ve karar almada kullanılacak faktörlerin belirlenmesine yardımcı olur.

İşletmede işlemlerin geliştirilmesine ve hızlandırılmasına katkıda bulunur.

VERİMLİLİK ANALİZİNDE KARŞİLAŞİLAN SORUNLAR

Çeşitli gruplar farklı ölçüm serileri kullandıkları için tek ve herkes tarafından kabul edilen bir verimlilik ölçüm yöntemi yoktur.

Verimliliğin, günümüzde fiziksel olarak ölçülmesinin de zor olduğunu bilmekteyiz. Bu zorluk, bazı durumlarda girdi unsurlarından, bazı durumlarda ise çıktı unsurlarından kaynaklanmaktadır.

GİRDİNİN ÖLÇÜLMESİNDE KARŞİLAŞİLAN SORUNLAR

Verimlilik oranlarında kullanılan ölçülebilir girdilerde karşılaşılan sorunlar şunlardır;

İşçilik Sermaye Hammadde ve malzeme Yakıt ve enerji Diğerleri

İŞÇİLİK

Fiziksel olarak işçi sayısı ve çalışma saati ile ifade edilebildiği gibi parasal olarak da iş gücü maliyeti şeklinde ifade edilebilir.

İşgücü verimliliği kolaylığı nedeniyle rağbet görmüştür. Ancak, son yıllarda sermayenin iyice kıtlaşan bir faktör durumuna gelmesi nedeniyle sermaye verimliliği ve giderek toplam faktör verimliliği önem kazanmaya başlamıştır.

İşgücü verimliliğinde direkt iş gücünün dikkate alınması ya da maaşlı çalışanların kapsama alınması konusunda farklı uygulamalar olduğundan beynelmilel karşılaştırmalarda hatalı sonuçlar verir.

SERMAYE

Üretimde girdi unsuru olarak sermaye, çeşitli şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Bunlar;

Sabit Sermaye İşletme Sermayesi Toplam Sermaye olarak sayılabilir.

Stoklar ve amortisman çıktı unsurunda dikkate alınmalıdır. Aksi halde sonuç yanıltıcı olur.

HAMMADDE VE MALZEME

Girdi unsuru olarak hammadde üç grupta ele alınır.

Esas Hammadde Yardımcı Madde İşletme Malzemesi

Yukarıdaki hammadde ve malzeme unsurlarının her biri için verimlilik oranları kullanılabilir. Fakat bunların girdi maliyeti esas alınıp parasal verimlilik hesaplanması yoluna gidilir.

YAKİT VE ENERJİ

Çıktıyı elde etmek için kullanılan her türlü yakıt ve enerji bu unsura kaynak teşkil eder. Parasal hesaplama yoluna gidilir.

“Kazanılan Enerji Miktarı / Sarfedilen Enerji Miktarı”

Bu oran, üretim sürecinde enerji dönüştürülüm esnasında oluşan kayıp enerjiyi göstermektedir.

ÇİKTİNİN ÖLÇÜLMESİNDE KARŞİLAŞİLAN SORUNLAR

Çıktının hesaplanmasında önemli olan stok durumudur. Bu konuda sorun teşkil eden durum ise stokların analize dahil edilmesi ve edilmemesi durumudur.

Uluslar arası karşılaştırmalarda da karışıklık görülebilir.

Çıktı konusu üzerinde durulması gereken bir diğer sorun, çıktı üzerinde enflasyonun giderilmesi olayında karşılaşılmaktadır.

FARKLİ GİRDİ VE ÇİKTİLARİN DOĞURDUĞU SORUNLAR

Bu sistemde girdiler ve çıktılar ortak boya indirgenip kendi aralarında karşılaştırılırlar.

Ürün Ton Başına İşçilik Saati

A Ürününe Nısbi Olarak Harcanan İşçilik Saati

Cari Çıktı Değeri (Ton)

Ürün A Eşlenik Değeri(2x3)

A 25 1.0 50.000 50.000

B 40 1.6 30.000 48.000

C 50 2.0 20.000 40.000

Toplam 100.000 138.000

ENFLASYON ETKİSİNİN ARİNDİRİLMASİ

Bu hususta iki metod kullanılır.

Çıktı ve girdiler için mümkünse endüstriyel, bu mümkün değilse genel fiyat endeksleri kullanımıdır.

Cari çıktı ve girdi değerlerini işletmenin ortalama mamül fiyatına ya da maliyete göre geliştirilebilecek bir fiyat indeksiyle deflate etmek şeklindedir.

Her iki metotda dikkat edilmesi gereken husus fiyat artışları hem girdiler hem de çıktılar üzerinde farklı olabilir.

VERİMLİLİK DENETİMİ

İşletmede ortaya konan başarı düzeyini ölçme işidir.

Gerek tek tek işletmelerde gerek firmalar arası karşılaştırmalarda verimlilik denetiminde titiz bir çalışma ortamı oluşturulmalıdır.

Bu sistemde veri üreten ve verileri kullanan tüm birimler bunları anlamalı ve sistemde basitlik sağlanmalıdır.

VERİMLİLİK DENETİM BASAMAKLARİ

İçinde Bulunulan durumun TespitiAna sorunların Tespiti

İstenilen Hedefin Belirlenmesi

Faaliyet Programı

Verimlilik Denetimleri (ölçümleri) Yapılması

Verimlilik Ölçüm Sonuçlarının Analizi

Hedefe Uygun Faaliyet Programlarının Hazırlanması

İçsel ve dışsal yaparak öğrenme grupları

VERİMLİLİK DENETİM DÖNGÜSÜ

Verimlilik Değerlendirme Ayrıntılı

Teşhis Koymaİşletme ve

Kontrol

Doğrulanmış Öncelikli Alanların Tesipiti

Geliştirme için Öncelikli Alanların

Belirlenmesi

Karlılık ve Verimlilik Oranları

Verimlilik Geliştirme Süreçleri

Verimlilik Ölçümleri

VERİMLİLİK DEĞERLENDİRME BİLEŞENLERİ SÜRECİ

DIŞSAL İÇSEL

Endüstriyel Başarı Düzeyi

Değerlemeleri

Teşebbüs Başarı Düzeyi

Değerlemeleri

Nitelik Yönünden Değerlendirme

Geliştirme İçin Öncelikli Alanların Belirlenmesi

BAŞARİ DÜZEYİ FAALİYET TAKİM SÜRECİ

Stratejik Planlama

Faaliyet Planlaması ve Etkili Uygulamalar

Pers

pekt

if B

ilinci

nin

K

aza

ndır

ılması

Tem

elle

r

Ölç

me

Değerl

endir

me

Kontr

ol

Geliş

tirm

e

VERİMLİLİK YÖNETİM DÖNGÜSÜ

Varlıklar

Çalışanların Katılımı

Ölçüm ve Analiz

Haberleşme

Ödüller ve Onaylama

Hedefler

ÖrgütVe

Liderlik

VARLİK (AKTİFLER)

Verimlilik Yönetim Döngüsü için, teşebbüsün tüm varlıklarının (maddi, beşeri, teknolojik, likit vb.) kullanımında etkililik sağlanması esastır.

HEDEFLER

Teşebbüsün verimlilik hedeflerinin, değişim ve de geliştirme beklentilerinin belirlenmesi gerekir.

ÖDÜLLER VE ONAYLAMA

Verimliliğin geliştirilmesine yönelik ortak çalışmayı teşvik edici, ödüllendirici süreçler, davranış sistematiğine katkıda bulunur.

HABERLEŞME

Etkili bir haberleşme ile teşebbüsün hedefleri ve geliştirme beklentileri ilgililer tarafından daha kolay kavranır. Ayrıca başarı düzeyine ilişkin bilgi geri beslemesi, katkıların analizi, geliştirme için fikirler elde edilmesi ve verimlilik ile ilgili engellerin tanımlanması açılarından da haberleşmenin önemi büyüktür.

ÖLÇÜM VE ANALİZ

Verimlilik ölçümü ve analizi, hem verimliliğin anlaşılması hem de geliştirilmesi için temel oluşturmakta, diğer yandan verimlilik hedeflerine, nısbi başarı düzeylerine ilişkin “bilgi geri besleme” için esas oluşturmaktadır.

ÇALİŞANLARİN KATİLİMİ

Çalışanların da verimlilik yönetim programlarına katılması, düşünce ve uygulamaya ilişkin tecrübeleri de örgütün başarılarına katkıda bulunmaları yararlı ve “olmazsa olmaz” bir faaliyettir.

ÖRGÜT VE LİDERLİK

Verimlilik geliştirme faaliyetini bir tekerleğe benzetirsek, örgüt ve liderlik deyim yerinde ise tekerleğin poyrası (göbeği) durumundadır. Yani tüm verimlilik geliştirme faaliyetleri örgüt ve liderliğin etrafında döndüğü gibi faaliyetin başarısı da örgüt ve liderliğin başarısı ile doğru orantılıdır denilebilir.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM