Mga Rebolusyong Pampulitika at Panlipunan

Panimula

Sa huling bahagi ng 18th century, masasaksihan ang mga pag-aalsa sa Europe at sa mga kolonya nito.

Ang French Revolution ay nagsilbing pwersa na nagpabago sa ugnayan ng pinuno at ng sakop.

Samantala, ang 13 kolonya ng mga English sa North America ay nagdeklara ng kasarinlan noong 1776.

Sa pagkatalo ng mga pwersang English sa Yorktown noong 1781, naging ganap ang kasarinlan ng 13 kolonya.

Panimula

Sa South America, naglunsad din ng rebolusyon ang mga katutubo hanggang sa lumaya mula sa Spain noong 1824.

Ang American Revolution at French Revolution ay sinasabing resulta ng Enligthenment dahil nagsilbing aplikasyon ang mga nasabing rebolusyon ng mga ideyang itinaguyod nito.

American Revolution

Tumutukoy sa serye ng mga pangyayari, ideya at pagbabago na naging resulta ng pagdeklara ng kalayaan ng 13 kolonya sa North America mula sa Imperyong British.

Humantong ito sa pagkabuo ng United States of America o U.S. A.

Dahil sa di-makatwirang pananakop, sumiklab ang Rebolusyong Amerikano noong 1776 nang ipahayag ng 13 kolonya ang Declaration of Independence.

Mga Kondisyon sa 13 Colonies

Dahil sa mga kalamangan ng America kaysa Britain sa larangang pangrelihiyon, pang-ekonomiko, panlipunan at maging lokasyon, naging mas akma rito ang pagsasagawa ng mga radikal na eksperimentasyon sa sistemang pulitika.

Sa relihiyon, kung karamihan sa Britain ay ay mga Anglican Protestant, karamihan naman sa America ay kasalungat ng Anglicanism.

Mga Kondisyon sa 13 Colonies

Sa ekonomiya at lipunan, walang makapangyarihang nobility o aristokrato sa America kung ihahambing sa Britain kung kaya’t mas madaling umangat sa kabuhayan sa kolonya.

Maging ang lokasyon ng America ay estratehikal sapagkat ang kalayuan nito sa Britain ay naging dahilan upang hindi mabantayang mabuti ang pamahalaan at masanay mamahala mag-isa.

Mga Batas na Tinutulan

Matapos ang Seven Years’ War, nagpasya si King George III ng England na dapat makibahagi ang 13 colonies sa naging gastusin ng digmaan.

Kaugnay nito, nagpatupad ng mga patakarang nagsilbing mitsa ng pagsiklab ng rebolusyon.

Sugar Act noong 1764

• Ipinatupad bilang buwis sa pag-angkat.

•Pinalakas ang ang kapangyarihan ng mga opisyal pandagat na English sa paghihigpit sa ilegal na pag-aangkat ng asukal.

•Ang mga kolektor ay pinayagan na halughugin ang mga pribadong kabayahan para sa mga ilegal na produkto.

Stamp Act noong 1765

• Lahat ng opisyal na dokumento, titulo, kasulatan, pahayagan at iba pang dokumento ay espesyal na naselyuhang papel lamang ang maaring isulat o ilimbag.

•Dahil ang naapektuhan ng patakarang ito ay ang mga maimpluwensyang mga tao, sila ang naging maingay sa pagtuligsa rito.

•Sinabi nilang ang pagbubuwis na walang representasyon ay isang uri ng pagmamalupit at ang nasabing patakaran ay paglabag sa mga karapatan ng mga English.

Townshend Act noong 1767

•Si Charles Townshend, isang pulitkong English, ay nagpasa ng mga patakaran sa Parliament na may layuning itaas ang regular na buwis sa kolonya upang suportahan ang mga gobernador na kolonyal, huwes at iba pang opisyal na magtatanggol sa kolonya.

Ilan lamang ito sa mga patakarang nagpaliyab sa apoy ng rebolusyon sa America.

Bilang reaksyon, lumaki ang bilang ng rebolusyonaryo sa kolonya, ang mga tinawag na patriot ay nagsagawa ng ga pag-aalsa.

Samantala, ang mga loyalist o tories ay nanatiling tapat sa hari.

Common SenseNagpamudmod ng polyeto ang

mga patriot.

Isa sa mga polyetong ito ay may titulong Common Sense na isinulat ni Thomas Paine, isang radikal na English na dumayo sa America at nakisimpatya sa mga kolonista.

Sa nasabing polyeto, iminungkahi ang paghihiwalay ng kolonya sa England.

Declaration of IndependencePagsapit ng Hulyo 4, 1776 ang

Declaration of Independence ay ipinahayag ng Continental Congress na binubuo ng mga kinatawan ng 13 kolonya.

Ang pangunahing may-akda nito ay si Thomas Jefferson.

Nakasaad sa deklarasyong ito na lahat ng tao ay biniyayaan ng Diyos ng mga karapatang hindi maipagpkakait; na ang lehimitasyon ng pamahalaan ay galing sa pagsang-ayon ng mga mamamayan; na ang mga mamamayan ay may karapatang patalsikin ang pamahalaan kung kinakailangan.

Ang sigaw ng 13 colonies ay hindi dapat magpasa at magpataw ng batas ang England nang walang pagsangguni at pagsang-ayon ng 13 colonies.

Ayon sa kanila, ang ginawa ng England ay “taxation without representation.”

Ang deklarasyon na ito ay resulta ng mga pangyayari na nauwi sa digmaa.n

Boston Tea Party

Higit na matindi ang galit laban sa England ng Boston, Massachusettes, isa sa 13 colonies.

Lumala ito dahil sa insidenteng tinawag na Boston Massacre na nangyari noong March1770, kung saan ilang Amerikano ang napatay nang sila ay pagbabarilin ng mga sundalong English.

Boston Tea Party

Dahil sa Boston Massacre, binawi ng Parlamento ng England ang Townshend Act, maliban sa buwis sa tsaa.

Tinutulan ng mga Amerikanong nagtitinda ng tsaa ang ginawang patakaran ng English na sapilitang pagluluwas ng tsaa sa 13 colonies.

Ang tsaa na dala ng mga English ay kompitensya sa tsaa ng mga Amerikaano.

Boston Tea PartyNang dumaong ang

barkong English lulan ang tsaa, inakyat ng mga Amerikano ang barko at itinapon sa daungan ng Boston ang ilang daang kahon ng tsaa.

Tinawag ang insidenteng ito na Boston Tea Party.

Bilang ganti at parusa, ipinasa ng Parlamento ng England ang Intolerable Acts noong 1774.

Ang isang batas dito ay nagsasara a daungan ng Boston hangga’t hindi binabayaran ang itinapong tsaa.

Ang isa pang batas ay nag-utos na tapusin na ang pamamahalang sarili (self-government) ng Massachusettes.

Hindi maiwasan ang digmaan sa pagitan ng England at 13 colonies.

Sa pagsiklab ng American Revolution, kapwa humarap sa suliranin ang pwersang English at Amerikano.

Kulang sa armas, pagkain at damit ang mga sundalong Amerikano.

Hirap din ang mga English dahil sa layo ng England sa North America.

Bagamat bihasang sundalo ang mga English, hirap sila sa taktika ng mga Amerikano na strike-and-run.

Bukod dito, hindi lahat ng English ay sumasang-ayon sa digmaan.

Maraming kasapi ng Parlamento ng England ang tutol dahil para sa kanila, higit na dapat pagtuunan ng pansin ang mga kolonya sa Asia.

Gayunpaman, nagpadala ng sundalo ang England para labanan ang mga Amerikano.

Matagumpay nilang nasakop ang lungsod ng New York.

Subalit noong 1777, sumuko sa Saratoga ang 6,000 mersenaryo sa pamumuno ng heneral na English na si John Burgoyne.

Ang pagkatalong ito ng mga English ang humikayat sa France na pumayag sa mungkahi ni Benjamin Franklin na makipagalyansa ang France sa 13 colonies at magdeklara ng digmaan laban sa Great Britain.

Treaty of Paris

Bunga ng sunod-sunod na pagkatalo, nilagdaan noong 1783 ang Treaty of Paris kung saan kinilala ng Great Britain ang kasarinlan ng 13 colonies.

Epekto ng American Revolution

Ang American Revolution ay itinuturing na isang praktikal na aplikasyon ng mga ideya ng Enlightenment.

Ito ang naghudyat sa pagwakas ng monarkiya at aristokrasya sa North America.

Nagbigay-daan din ito sa pag-usbong ng demokrasya sa Europe at sa daigdig sa pangkalahatan sa pamamagitan ng pagbibigay-diin sa popular severeingty at national self-determination.

The

End