84

ในเรื่องของการเปลี่ยนแปลงที่จะเกิดขึ้น กอนที่ผมจะลงรายละเอียด สาระสำคัญคือ ผมไดรับการยืนยันจากทานเลขาธิการ กพ. ซึ่งทานเองพยายามผลักดันในเรื่องนี้มาหลายปแลวดวยกัน สามเลขาธิการ กพ. จนกระทั่งปจจุบัน ทานปรีชา วัชรภัย เปนเลขาธิการ กพ. และทานเปนสมาชิกสภานิติบัญญัติแหงชาติ คิดวาทาน confirm กับพวกเราที่สำนักงาน กพ. วา เนื่องจากประธานสภานิติบัญญัติแหงชาติ ทานมีชัย ฤชุพันธุ ทานเปนประธานของคณะกรรมการกฤษฎีกา ดูแลเรื่อง พรบ. ระเบียบขาราชการพลเรือนฉบับใหม ทานอานตั้งแตมาตราแรกถึงมาตราสุดทาย และคุยกับพวกเราวาเบื้องหลังการถายทำเปนอะไร อยางไร เราก็มั่นใจ ทานเลขาธิการ กพ. ก็ยืนยันมั่นใจวา ภายในตุลาคมนี้ พรบ. ขาราชการพลเรือน ฉบับใหมคงจะผานการพิจารณาและรับรองโดย สนช. เมื่อรับรองออกมาประกาศเปนระเบียบขาราชการพลเรือนแลว จะมีการปรับเขาสูระบบใหม จะใชเวลาไมเกิน 1 ป หมายความวาตั้งแตตุลาคม 2550 ปงบประมาณใหม 2551 เราตองปรับเขาสูระบบใหมใหเสร็จภายในเวลา 1 ป แตดวยสำนักงาน กพ. ไดออกไปชี้แจง อธิบาย ผมคิดวาตอนนี้ขาราชการ 100% รูแลววามีการเปลี่ยนแปลงและรูวา จะยกเลิกระบบซี ซีที่เปนตัวเลข 1-11 จะยกเลิก และรูวาแบงออกเปน 4 แทงอยางที่วา 4 กลุมงาน ผมไมคิดวาเขาไมทราบวา 4 กลุมงานมีอะไรบาง แตสิ่งที่เขาสนใจคือ ถาเขาสูระบบใหม 4 แทงแลว ที่เขาเปนอยูปจจุบันเขาจะไปเขาแทงไหน อันนี้ เขาสนใจมากๆ เลย คิดวาจะอธิบายใหทานฟง สิ่งหนึ่งที่ผมไดยืนยันตลอดเวลาที่เราไปชี้แจง เมื่อมีการเปลี่ยนแปลงเกิดขึ้น โดยหลักเมื่อเปลี่ยนแปลงแลว ไมดีกวาเดิมคงไมเปลี่ยน เรายืนยันวาดีกวาเดิม หรืออยางนอยที่สุดก็เสมอตัว แตผมยืนยันกับขาราชการวาสิ่งที่ทานจะ ไมไดเสมอตัวคือระบบเงินเดือนตองมีการปรับปรุงใหม เพราะถาเปนแบบเกาไปไมรอด ยืนยันวาเงินเดือนตองเปนอัตราใหม เปนโครงสรางใหม แตขณะเดียวกันใน พรบ. ขาราชการพลเรือนฉบับนี้ โดยความตั้งใจจะให พรบ. ออกมาพรอมกับ เรื่องเงินเดือน แตเงินเดือนไมไดอยูในการพิจารณาของสำนักงาน กพ. เปนเรื่องของคณะกรรมการเงินเดือนแหงชาติ ซึ่งมีกระทรวงการคลัง สำนักงบประมาณ สำนักงาน กพ. สำนักงาน กพร. และมีอีกหลายสวนราชการเขาเปนคณะกรรมการเงินเดือนแหงชาติ เราจะกำหนดเองคงลำบาก แตอยางไรก็ตาม คณะกรรมการเงินเดือนแหงชาติตองรับขอเสนอจากสำนักงาน กพ. ที่มีการยกราง พรบ. ระเบียบขาราชการพลเรือนควบคูกันไป แตตัวเลขที่ผมจะใหทานดูในชวงทายของรายการเปนตัวเลข ที่เราคิดไวเมื่อประมาณ 4 ปที่แลว ตอนนี้ก็ยืนยันวา 4 ปที่แลวกับ 4 ปที่ผานมา ปจจุบันถายังใชตัวเลขเดิมก็ถอยหลังเขาคลอง ตองมีการปรับ คิดวาแนวโนม พรบ. ระเบียบขาราชการพลเรือนออกแนนอน แตเงินเดือนอาจจะยังติดคางอยูที่วาคณะกรรมการเงินเดือนแหงชาติยังตกลงกันไมไดวาเปนอยางไร แตคงไมนอยกวาตัวเลขที่ผมจะเสนอใหทานดู ซึ่งไดทำไวเมื่อประมาณ 4 ป ที่แลว ในการนำเสนอของผม ผมจะขอแบงออกเปน 3 จุดดวยกัน จุดแรก ผมอยากจะชี้ใหเห็นวา ขาราชการทั้งหลายพูดกันตลอดเวลาวาทำไมตองเปลี่ยน เพราะผมกำลังจะไดซี เพิ่มอยูแลว ผมรออยูนี่ จอคิวจะเปนซี 7 ซี 8 แลวถาเปลี่ยน ผมก็อดเพิ่มซี จุดแรกจะชี้ใหเห็นวา ทำไมเรามีความจำเปนตองมีการปฏิรูป พรบ. ระเบียบขาราชการพลเรือน

สวนที่ 2 จะชี้ใหเห็นวาตัวขาราชการเองก็มีความสำคัญในการที่จะชวยกันพัฒนาประเทศชาติ และพรบ. นี้จะมอง ที่ตัวขาราชการในมิติใหมที่เพิ่มขึ้นจากเดิม สวนที่ 3 จะเปนเรื่องของการเปลี่ยนแปลงที่เราเสนอไว คิดวานาจะประสบความสำเร็จ พอที่จะทำใหทาน มองเห็นภาพไดชัดเจนวาเปนอยางไร แตผมยังเชื่อ เพราะประสบการณที่ผานมา สิ่งที่สำนักงาน กพ. ทำ เปน pattern ที่มีการเปลี่ยนแปลง แตเมื่อสวนราชการอื่น ยกตัวอยางขาราชการครู เปนคณะกรรมการขาราชการครู หรือพนักงานทองถิ่น พอเห็นการเปลี่ยนแปลงใน ระบบขาราชการพลเรือน เขาเรียนรูจากเราแลวเขานำไปปรับใช แตการปรับใช คนที่เอาไปยอมจะตอยอดและดีกวา พอคนอื่นเอาไปปรับใชยอมดีกวา ทุกคนก็หวนกลับมาวาแลวทำไมสำนักงาน กพ. ถึงแยกวาคนอื่น ทานลองนึก ลำบากมากเลย หลายคนบอกวา ขาราชการครู ผูอำนวยการโรงเรียน เปนซี 9 อยูกับทานนายอำเภอซึ่งเปนซี 8 นี่คือปญหาที่เกิดขึ้น ในขณะเดียวกัน เราพยายามจะปรับใหนายอำเภอเปนซี 9 บาง ก็มีเงื่อนไขที่เขามาติด 2 เรื่องดวยกัน

เร่ืองที่ 1 ผมคิดวาเปนนโยบายของประเทศเรา เพราะรัฐบาลไหนเขามาก็พยายามยึดตรงนี้ ไว เงื่อนไขแรกคือกำลังคนขาราชการพลเรือนทั้งหมดตองไมเพิ่ม ตองมีแนวโนมลดลง เมื่อตนปที่แลวเราพูดถึงรัฐบาลเกา ตอนนั้นรองนายกฯ ทานวิษณุ

85

ดูแลเรื่องของขาราชการพลเรือน พอมีใครเสนอปรับอะไรอยางไรมา ทานมีตัวเลขของทาน สี่แสนกวา ถาตัวเลขนี้ขยับขึ้นมาหนึ่งคน ทานไมเอา ถาบอกวาลดลง โอเคเลย ไมตองพูดกัน นี่คือประเด็นแรก เปนเงื่อนไข เหตุผลทำไมตองกำหนดเงื่อนไขนี้ โชคดีในชวง 10 ปที่ผานมานี้ จำนวนขาราชการของเราลดลง ซึ่งจำนวนที่ลดลงทำใหการใชจายงบประมาณสำหรับเปนเงินเดือนขาราชการ เปนรายจายประจำลดลงไปดวย เขาตั้งเกณฑไว จากการศึกษาหลายๆ ประเทศดวยกัน เขาบอกวางบประมาณรายจายของประเทศที่เปนงบประจำไมควรเกิน 45% เปน maximum แตตอนนี้เกิน maximum ซึ่งอยูประมาณ 50% กวา เขาถึงไดพยายามจะลด และวิธีลดอันหนึ่ง ใหใชจายงบประมาณ คุมคามากขึ้น เปนวิธีการหนึ่งแตยาก วิธีที่ 2 ทำงายๆ คือ มองจากอัตรากำลังคนที่มีอยูในระบบราชการเทียบกับประเทศอื่น บางประเทศมากกวาเรา แตโดยอัตราสวนของเรายังสูงอยู เขาถึงตองการจะลดลง เมื่อลดลงมาแลว งบประมาณรายจายประจำจะลดตาม อันนี้เปนเหตุผลหนึ่งที่วาเขาจะกำหนดไว เปาหมายอยากใหอยูประมาณ 40-42% เพื่อใหงบประมาณรายจายประจำไมเกิน 50% นี่คือเงื่อนไขที่รัฐบาลหลายสมัยยึดมาโดยตลอด ถาทานจำได สมัยทานนายกฯ เปรม ทานบอกวาในแตละป หามใหสวนราชการบรรจุหรือเพิ่มอัตราขาราชการเกิน 2% คุมยากมากเลย ตั้งไว 2% จะมีขอยกเวนอยางนั้นอยางนี้ แลวหวนกลับไปดู เพิ่มทุกป ไมใช 2% แต 8-9% ทุกป นี่คือความยากลำบากมากๆ เปนความยากลำบากที่ระบบราชการเจอ ดวยเหตุผลนี้ เขาจึงบอกวาตั้งเงื่อนไข 2 ประเด็น 1) จำนวนตองไมเพิ่ม ลดลงชอบมาก 2) งบประมาณรายจายประจำสำหรับเปนเงินเดือนขาราชการตองไมเพิ่ม ถาลดลงโอเค นี่คือ 2 เงื่อนไขที่ทำใหเรายากลำบาก อันนี้เปนเหตุผลหนึ่งที่ทำใหคณะกรรมการเงินเดือนแหงชาติพิจารณา เรื่องเงินเดือนใหมไมออกสักทีหนึ่ง ในประเด็นแรก ผมขออนุญาตเริ่มตนตรงนี้ ผมคิดวาเปนบทบาทที่สำคัญของภาคราชการ และบทบาทของสำนักงาน กพ. คือทำใหตัวขาราชการมีสมรรถนะสูงขึ้น มีความรับผิดชอบสูงขึ้น มีคุณธรรมจริยธรรม มีวินัยกับตนเองในการทำงานใหกับระบบราชการ ใหกับประเทศชาติสูงขึ้นดวย เรามองดู 4 เสาหลักที่สำคัญในการพัฒนาประเทศชาติของเรา เสาหลักแรกคือภาคประชาชน ถาเรามองดูในภาพรวมจะเห็นวาในชวง 4-5 ปที่ผานมานี้ ภาคประชาชนเริ่มมีบทบาทสำคัญมากขึ้น อาจจะเปนเพราะรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 ที่เปดโอกาสใหประชาชนเขามามีสวนรวมมากขึ้น มีการตรวจสอบ มีการกำกับดูแลการทำงานของภาครัฐ ภาคเอกชนมากขึ้น ก็แลวแต แตสิ่งที่ยังเปนปญหาของภาคประชาชนคือยังไมเปน civil society หมายความวา ภาคประชาชนยังไมรวมกลุมกันเทาที่ควร เขตไหนหรือกลุมไหนรวมกลุมกันแลวก็ยังขาด public mind ยังไมมีจิตใจที่เปนวาผลประโยชนสวนรวมสำคัญกวาผลประโยชนสวนตัว หลักของ civil society คือ การเมืองภาคประชาชนที่รวมกลุมกันเพื่อดูแลสังคม ชุมชนที่เห็นประโยชนของสวนรวมดีกวาสวนนอยหรือสวนบุคคล อันนี้ยังไมเกิด

แตคิดวานาจะเกิดได ตองใชเวลาอีกสักพักหนึ่ง ผมยกตัวอยาง การเมืองของเรา รางรัฐธรรมนูญมา ถายังไมมีภาคการเมือง ที่เปน civil society ทานไมตองหวง ผมคิดวาคงมีการฉีกรัฐธรรมนูญตอไปเรื่อยๆ ถาขาด public mind นี่คือภาคประชาชน ภาคที่ 2 คือภาคเอกชน ภาคธุรกิจ การพัฒนาประเทศชาติมา 20 กวาป ผมคิดวาหัวหอกที่สำคัญที่ทำใหประเทศชาติ

ของเราไลตามกระแส Globalization คือภาคเอกชนแนนอน เขาไปอยางรวดเร็วมากเลย แตสิ่งที่มีปญหามากของภาคเอกชน คือจุดมุงหมายของเขาคือ profit making ตองเปลี่ยนแลว เปนเรื่องของ public accountability ใหมากขึ้น สรุปงายๆ

คือ ทานทำธุรกิจกับคนที่ไมมีเงินไมมีทาง และจะทำไดอยางไร ถาผมเปนธุรกิจ ผมจะไปขายใหกับใคร ผมก็ตองทำใหคนๆ นั้นมีเงินซื้อผม นี่คือความรับผิดชอบตอสังคมที่เขาเรียกวา social responsibility อันนี้ที่เขาเรียกวา good corporate governance การมีธรรมาภิบาลในองคกร คือบริหารจัดการอยางไรก็แลวแต ใหมีคุณธรรม จริยธรรม ความถูกตองตามกฎหมาย

พูดงายๆ วาธุรกิจเอกชนตองไมมี 2 บัญชี ทำไดอยางไร แตอันนั้นไมสำคัญเทากับวาหนวยงานไหน องคกรไหน เอกชนไหน ถามี public mind สูงมาก ผมคิดวาจะเปนหลักที่สำคัญที่จะชวยค้ำจุนสรางประเทศชาติของเรา ผมขออนุญาตไปเรื่องหลักของการบริหารสมัยใหม เขาบอกวา ไมใชเรื่องการบริหารที่เอาผลเปาหมายเปนหลัก ไมใชเอา objective หรือผลลัพธ ผลสัมฤทธิ์ เปนหลัก เปาหมายของเขาคือทำอยางไรใหหนวยงานของเรามีคุณคากับ สังคมมากขึ้น การสราง organizational values ใหกับสังคม ผมคิดวาเปนปจจัยที่สำคัญ เพราะหนวยงานไหนที่มี

organizational values กับ public อยูยืนและยั่งยืนดวย เพราะถือไดวาตัวเองเปนสวนหนึ่งของสังคม ถาสังคมลมสลาย เขาลมดวย นี่คือการผูกมัดซึ่งกันและกัน แตภาคเอกชนที่ผานมา สังคมลมสลายไมเปนไร บริษัทอยาลมก็แลวกัน นี่คือปญหา

86

ที่จะตองแกไข เสาหลักที่ 3 คือภาคการเมืองระดับชาติกับระดับทองถิ่น มี 2 ประเด็นเทานั้นสำหรับผม อันที่หนึ่ง การเมืองของเราไมไดคำนึงถึงผลประโยชนรวมของประเทศชาติ อาจจะเปนเพราะมี classic word ของ Professor ดานรัฐศาสตร เขาบอกวา ”การเมืองคือเรื่องของการแบงผลประโยชนซึ่งกันและกัน” “Who gets what and how” เทานั้นเอง แต Professor ที่พูดคำนี้ ลืมไปวาบนพื้นฐานของ National interest แตรัฐธรรมนูญบานเรา การเมืองบานเรา รัฐธรรมนูญบอกวาผูแทนราษฎร ตองเปน ผูแทนของคนไทยทั้งประเทศ แตไมเคยมีใครพูดถึงเลย ทานเห็นไหมเวลาเขาพูด ผมเปนผูแทนของจังหวัดนั้นๆ และคิดอะไรสารพัดอยางก็เพื่อผลประโยชนของจังหวัดของตัว ของพื้นที่ เทานั้นเอง แตการเมืองของชาติเราจะประสบผลสำเร็จไดตองมีผูแทนราษฎรของประเทศไทย ประเด็นที่ 2 เขาเห็นผลประโยชนของสวนตน ของกลุมของเขา ของพื้นที่ของเขา ของคนที่เลือกตั้งเขาสำคัญกวา ผลประโยชนรวมของประเทศชาติ ทานลองดู ผมยกตัวอยางงายๆ ประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกากับนายกรัฐมนตรีอังกฤษ คะแนนเสียงลดลงมากเลย แตเขาคำนึงถึงผลประโยชนของประเทศชาติ ผมเชื่อเลยใครมาทำแทนเขาก็ทำเชนเดียวกัน ยกตัวอยางที่บอกวาตอตานประธานาธิบดีบุช เพราะสงทหารไปอิรัก ถาเปนผม ผมก็ทำ เพราะดีกวาใหมาตีบานเราโดยที่เรา ไมไดตั้งตัว ถาจะตีกัน เอาทหารไปตีกันดีไหม แตเขาฉลาดกวา ไปตีนอกบาน อยามาตีในบานเรา นี่คือความพยายามของเขาที่คำนึงถึงผลประโยชนของประเทศชาติแมวาคะแนนเสียงเขาจะลด เขาก็ยอม เราจะทำไดอยางไร ของเราไมยอม นี่คือการเมืองของเรา สามตัวที่ผมพยายามบอกทานวา ภาคการเมืองประชาชน ภาคธุรกิจ ภาคการเมืองระดับชาติของเราขาด public mind ภาคราชการคือเสาหลักที่ 4 ตองการทำใหราชการเปนราชการที่มีความเขมแข็ง และเขาพูดวาการที่จะทำใหเขมแข็ง คือคำนึงถึงผลประโยชนหรือผลสัมฤทธิ์ของงานที่จะใหประชาชนและชุมชนมากขึ้น ไมใชวายึดแตระเบียบ ประเด็นที่ 2 ราชการจะตองมีจิตมุงบริการกับประชาชนมากขึ้น และปรับระบบวิธีการทำงานบางอยางเพื่อใหเขมแข็ง เพื่อเปนการวัดตรวจสอบประเมินสารพัดอยาง แตสิ่งหนึ่งที่ขาดไปเหมือนกันคือ ไมเคยมีใครบอกเลยวาขาราชการจะตองมี public mind เหมือนกัน แตบอกตลอดเวลาวาใหมี service mind สิ่งที่ผมบอกทาน คือ ทั้ง 4 เสาขาดตัวเดียว คือ public mind ทำไมผมพูดอยางนี้ เพราะถาลองไปดูกลุมประเทศจีน เกาหลี ญี่ปุนในภูมิภาคเรา เขานับถือลัทธิ Confucianism หรือขงจื๊อก็แลวแต พวกนี้เขาสอนใหมี public mind สูงมาก public accountability สูงมากเลย เหนือกวาชีวิตตนเองดวยซ้ำไป เราจึงไดเห็น แตในภูมิภาคเรา ไมใชเรื่องของ public mind เลย เปนเรื่องของระบบอุปถัมภ ชวยเหลือซึ่งกันและกัน เห็นไดชัดเลยวาตรงขามกับเขา ของเขา public mind ของเราไมมี public mind เปน self interest ซึ่งตางกันมากเลย ถาเราจะใชระบอบประชาธิปไตย ตองพยายามปรับใหมี public mind สูงขึ้น อันนี้คือ

หลักของเรา ระบบราชการก็เชนเดียวกันตองทำใหเขมแข็ง แตทั้งหมดจะมี public mind ตองมีสวนรวมของภาคประชาชนสูงมากๆ ระบบใหม พรบ. ใหม รัฐธรรมนูญใหมก็แลวแตตองทำใหประชาชนเขามามีสวนรวมใหมากที่สุด ทำใหตรงนี้เขมแข็ง และเปดใหทุกสวนรับการมีสวนรวมของภาคประชาชนใหมากขึ้น แตจะรับไดตอเมื่อภาคประชาชนตองเปน civil society นี่คือหลักของเรา แตทั้งหมดนี้ขยับไปหมดเลย แลวราชการไมขยับหรือ ไมได ตองขยับ ถึงไดมีการปฏิรูประบบราชการ พอปฏิรูปแลว พรบ. ระเบียบขาราชการพลเรือนตองปรับตาม ถึงแมวาจะชาหนอยก็ตามตองมีการปรับเกิดขึ้นเพื่อสังคมของเรา เพื่อบริหารกิจการบานเมืองที่ดี เพื่อความมีเสถียรภาพตอยอดการพัฒนา เพราะที่ผานมา เราออกวิ่งแลวเราลม เรามาตองตั้งตนใหม ทุกทีเลย ไมไปไหนสักที จะทำอยางไรใหตอยอดไปไดเรื่อยๆ ตัวนี้คือสวนที่สำคัญ

ประเทศชาติมีความสามารถสูงในการแขงขันในเวทีโลกยุคโลกาภิวัตน ใน 10 กวาปที่ผานมานี้ เราบอกวาตองวิ่งตามกระแสโลกาภิวัตน แลวเราวิ่งตามทันไหม ไมเคยทัน หางไปเรื่อยๆ ตอนนี้มี 2 กระแสดวยกันที่ตานโลกาภิวัตน ในประเทศ

ของเราก็มีเศรษฐกิจพอเพียง แนนอนที่สุด เราจะไปวิ่งแขงกับคนที่วิ่งเร็วกวาเรา ไมมีทาง เราตองวิ่งแขงกับตัวของเราเองวา เรามีความสามารถแคไหนเอาแคนั้น แตไมไดหยุดนิ่ง ยังวิ่งไปเรื่อยๆ ทานคงจะนึกภาพออก ผมเปรียบเทียบใหทานดู นี่คือ หลักเศรษฐกิจพอเพียง แตทุกคนเขาใจวาเศรษฐกิจพอเพียงคือหยุดวิ่งเลย อันนั้นไมใช แตวิ่งตาม speed ของเรา ไมตองไป แขงกับใคร สวนกระแสที่ 2 ไมใชกระแสในประเทศ กระแสตางประเทศที่ไปทั่วโลกเลย ในชวง 5-6 ปที่ผานมา มีการตอตาน

87

เรื่องของ globalization สูงมากๆ เลย และแนวโนมจะสูงมากๆ กระแสตัวนี้เขาเรียกวาชาตินิยม Nationalism เราดูไดจาก FTA ตัวอยางเห็นไดชัด ทุกประเทศที่ดอยกวาจะพยายามตอตานเรื่องนี้ แตผูนำหลายประเทศยังวิ่งตามกระแสโลกาภิวัตนวาจะเปนประโยชนอยางนั้นอยางนี้ อันนี้ผมคิดวาเปนประเด็นที่สำคัญ เมื่อ 3 ปที่แลว ผมมีหนังสืออยูเลมหนึ่ง เขียนโดยตางชาติ เปนคนที่มีชื่อเสียงมากเลย พูดถึงการลมสลายของยุคโลกาภิวัตน และมันเริ่มมาเรื่อยๆ ทานไปดูอินเดีย นั่นเปนอันหนึ่ง เห็นไดชัดเลยที่ไมเคยยอมใหโลกาภิวัตนเขาไปในประเทศของเขาคือประเทศจีน ทานไปดู 30-40 กวาปที่เขาปฏิรูป ปฏิวัติมานี้ เขาเดินอยางมั่นคงมาโดยตลอด ชาบางเร็วบางไมเปนไร แตเขาไมเคยใหกระแสโลกาภิวัตนทำใหประเทศชาติของเขาหยุดเดินจนลมแบบบานเราเลย ชวงนี้เราเห็นไดชัดวาเขามีการพัฒนาที่ยั่งยืนและตอยอดโดยตลอด นั่นคือเรื่องที่จะชี้ความสำคัญวาทำไมตองมีการปฏิรูประบบราชการเมื่อป 2545 แตเสียดายที่ปฏิรูปไมครบ เพราะไปปฏิรูปเฉพาะโครงสราง แตเรื่องอื่นไมได ปฏิรูปเลย ระบบขาราชการก็ไมไดปฏิรูป เพราะปฏิรูปไมทัน ปฏิรูปสารพัดเรื่อง แตเรื่องของคนยังไมไดปฏิรูป หลังจากนั้น เกือบ 5 ปถึงจะมี พรบ. ขาราชการพลเรือนฉบับใหมออกมา จุดเนนของการปฏิรูประบบราชการ เขาตองการใหระบบราชการเปลี่ยนจากวิธีคิดเดิม วิธีการทำงานแบบเดิม จากหนึ่งมาสอง มาสาม พอเราจะเริ่มทำอะไร ตองนับ 1, 2, 3 ทุกทีเลย พูดงายๆ ตอไปนี้เปลี่ยนเปน 3, 2, 1 ไดไหม 3, 2, 1 คืออะไร อันที่ 3 นั้นคือประชาชน เขาตองการอะไร ในชุมชนเขาตองการอะไร เพราะในแตละชุมชนมีความตองการไมเหมือนกัน เราจะใชวิธีการเดียวกัน เปาหมายแบบเดียวกันทั่วประเทศเหมือนกันหมดคงไมใช ตองดูวาชุมชนสังคมตรงนั้นตรงนี้ ตองการอะไร แลวเรามาดูอันที่ 2 เราควรจะทำผลงานอะไรใหเกิดขึ้นตอบสนองความตองการของชุมชนสังคมนั้น แลวมาดู อันที่ 1 วา กระบวนการทำ วิธีการทั้งหลายควรจะทำอะไร อยางไร อันนี้ผมคิดวาเปนสิ่งที่ถูกตอง แตที่เปนอยูปจจุบัน เราเนนที่กฎระเบียบวิธีการ ผลผลิตก็ไดออกมา ผลงานไดออกมา ประชาชนไดบางไมไดบาง ยกตัวอยาง ที่หนาทำเนียบ สำนักงาน กพ. อยูหนาทำเนียบ ผมเห็นกลุมชน ที่เดือดรอน เอานมมาเทราดหนาสำนักงาน กพ. ก็มี เอาสับปะรดมาทิ้งทั้งโขยงก็มี ตอนนี้เห็นวาจะเอามังคุดกับเงาะมา เพราะออกเยอะมาก เมื่อวานนี้ผมไปที่จังหวัดตราดกับจันทบุรี ทานรองผูวาราชการจังหวัดทานบอกวา ก็ไมเคยเห็นปนี้เปนอยางไร เพราะมังคุดบางทีออกมาลูกหนึ่งหรือสองลูก ตอชอหนึ่ง แตปนี้ออกเปนชอองุนเลย ปหนึ่งสองหมื่นกวาตัน ราคาเทาไร แตปนี้สี่หมื่นกวาตัน เขาบอกวาปลอยทิ้งไวเฉยๆ ยังไมขาดทุนเทากับเรียกคนมาเก็บ นี่คือปญหา เวลาประชุม ผูแทนชาวสวนมาตอวาทานผูวาฯ ไมชวยอะไรเลย บอกเดี๋ยวผมจะยกมังคุดกับเงาะมาทิ้งหนาศาลากลาง ทานผูวาฯ บอกลองสิ อัดกันแหลกเลย ไมยอม ทำมาโดยตลอดแตธรรมชาติเอื้ออำนวยมากจากสองหมื่นกวาตันเปนสี่หมื่นกวาตัน ไมมีตลาดไปไหนเลย นี่คือปญหาของเรา แลวบอกวาเวลามาประทวง ผูบริหารของใครก็ไมทราบที่รับผิดชอบเรื่อองนี้บอกวาผมไดทำงานตามระเบียบขั้นตอนทุกประการแลว แตชาวบานประทวงอยู

ขางหนา นี่คือเราทำงานแบบ 1, 2, 3 พอเราจะเปลี่ยนเปน 3, 2, 1 การมีสวนรวมของภาคประชาชนตองสูงมากๆ เลย กระบวน

ทัศนในการปฏิบัติราชการตองมีการปรับใหม วิธีคิดตองคิดใหมแลว ผูบริหารเองตองมีสมรรถนะใหมและมีวิธีคิดใหม... พรบ. ระเบียบขาราชการพลเรือนพยายามเปลี่ยนจาก 1, 2, 3 มาเปน 3,2, 1 ใหได แตไมใชวาเปลี่ยนทันที คงไมงายขนาดนั้น ตองใชเวลาพอสมควร นี่คือประเด็นที่ผมคิดวาเปนจุดเริ่มตน การบริหารงานในระบบราชการของเรากับองคกรที่เปนแบบบูรณาการ เพิ่งผานไปหยกๆ แตยังไมลมสลาย เพราะเริ่มมาตั้งแตปการปฏิรูประบบราชการ พ.ศ. 2545 แลวใชระบบที่เรียกวา CEO เขามา ขับเคลื่อนการทำงานของจังหวัดของสวนราชการตางๆ พอเราเปลี่ยนรัฐบาลใหมก็บอกวายกเลิก CEO แตยกเลิกเฉพาะชื่อ แตระบบการทำงานยังมีอยูเหมือนเดิม กระบวนการเปนอยางนี้ นั่นคือประเด็นที่ 2 ที่ผมจะพูด ประเด็นแรกที่พูดไปแลวคือความสำคัญวาทำไมเราตองปฏิรูป ประเด็นที่ 2 คือเมื่อปฏิรูปแลว วิธีการของเขา เปนอยางไร แลว พรบ. ขาราชการพลเรือนจะไปมีสวนตรงนี้ไดอยางไร ผมถามขาราชการหลายคนทั้งในสวนกลาง และสวนภูมิภาค ตั้งแตปฏิรูปเขาบอกใหสวนราชการทั้งหลายทำวิสัยทัศนและพันธกิจ จุฬาฯ หรือมหาวิทยาลัยทั้งหลายคงมี

เหมือนกัน และผมถามเพื่อนผมหลายคนวาทำไมตองทำวิสัยทัศนและพันธกิจ สวนใหญจะตอบวาเมื่อปฏิรูปแลวตอง ทำวิสัยทัศนและพันธกิจ คือไมเขาใจวาทำไม การทำวิสัยทัศนและพันธกิจนั้น เราไปดูนิยามของมัน พันธกิจคือภารกิจที่หนวยงานตองทำ และวิสัยทัศนคือภาพในอนาคตที่ทานอยากจะเห็นในระยะเวลาหนึ่งใหบรรลุผลสำเร็จนั้นคืออะไร ตัวนี้ถูกกำหนดขึ้น

โดยความคาดหวังของ stakeholder ของผูมีสวนเกี่ยวของ ซึ่งที่ผานมานั้นเรารูทันทีวาหนวยงานของเราไมสามารถตอบสนองไดดีเทาที่ควรตามที่เราคาดหวังไว อันนี้เปนเรื่องของ organizational performance gap แลวเรากำหนดพันธกิจ วิสัยทัศน

ขึ้นมาเพื่อจะปดตรงนี้ เพื่อตอบสนองความตองการของประชาชนใหดีขึ้นคือตัวที่ 3 ที่ผมบอก

88

กำหนดวิสัยทัศนและพันธกิจแลวก็นาจะมีตอ คือ กำหนดคานิยม share value ในการทำงานของขาราชการยุคใหมทั้งหมดเลย ตองเปลี่ยนวิธีคิดใหม พฤติกรรมใหม เปลี่ยนคานิยมในการเปนขาราชการใหม แตยังเปลี่ยนไมทัน พอเขา ทำวิสัยทัศน พันธกิจแลว เขาโดดมาทำยุทธศาสตรกอน พอมีวิสัยทัศนและพันธกิจก็มีประเด็นยุทธศาสตรจะตองทำอะไรบาง และมียุทธศาสตรอะไรบางที่จะขับเคลื่อนไปอยางที่วา อันนี้ยังไมเทาไร มาจัดโครงสราง โครงสรางควรจะจัดตามยุทธศาสตร แตของเราพอปฏิรูป 2545 เอาปฏิรูปกอนเลย ปรับโครงสราง พอปรับโครงสรางเสร็จ หันกลับไปดูวาควรจะทำวิสัยทัศน และพันธกิจอะไรแลวมียุทธศาสตรนี้ออกมา มีหลายที่พอกำหนดวิสัยทัศน พันธกิจ ยุทธศาสตรแลว โครงสรางไมรับกัน อยางนั้นไมเทาไรคานิยมก็ยังไมเปลี่ยนตาม พูดงายๆ วาตอนนี้วิสัยทัศน พันธกิจ ยุทธศาสตรเอาติดไวขางฝา ถามวามีไหม มี ติดไวขางฝามีเต็มเลย แตวิธีทำงานยังทำเหมือนเดิม ไปตามโครงสราง เสร็จแลวสำนักงาน กพร. มีโครงสราง มีกระบวนการทำงาน กำหนดตัวชี้วัดสารพัดอยาง และติดตาม มีการประเมินผล บังคับใหสวนราชการทั้งหลายทำเยอะแยะมาก กำหนดตัวชี้วัดและขามตัวนี้ไป อันนี้เปนความรับผิดชอบสวนหนึ่งของสำนักงาน กพ. ที่จริงในการปฏิรูปที่จะปรับโครงสรางกับกระบวนการทำงาน ตรงนี้มาคูกันโดยตลอด แตทวารัฐบาลใจเร็วมาก อันน้ีงายดี ปรับโครงสราง ซัดตูมเลย 2 ตุลาคม 2545 โครงสรางตองออก จาก 12 กระทรวงเปน 20 กระทรวง งายดี มีปญหาไมเปนไร ขอใหมีโครงสรางออกมากอน แตตรงนี้ผมคิดวารัฐบาลไหนก็ไมกลาฟนตูมลงไป เปลี่ยนจากซีเปนระบบใหมทันควันคงไมมีใครกลาทำ ถึงไดเวนไวกอน เพราะพวกนี้ไมรองและไมดิ้นดวย แตลองฟนตรงนี้ มโหฬารเลย ทั้งรองทั้งดิ้นและตอสูอุตลุดเลย เผลอๆ ลมสลายทั้งประเทศชาติ เขาเลยตองเวนวางไว ใหคอยๆ กลืนไปเรื่อยๆ การปฏิรูปที่ เกิดขึ้น 4-5 ปมาแลว สิ่ งที่ตามมาคือระบบและวิธีการบริหารงานบุคคลยุคใหมตองเปลี่ยน ในพรบ. ขาราชการพลเรือนฉบับใหมก็จะปรับตรงนี้ ใน พรบ. ขาราชการพลเรือนฉบับใหม เขาจะพูดทุกเรื่อง ตั้งแตเรื่องการสรรหา การบรรจุแตงตั้ง การเลื่อนตำแหนง วินัย เงินเดือน การลงโทษทางวินัย การเสริมสรางคุณธรรมจริยธรรม จรรยาบรรณ รวมทั้งการออกจากราชการ อยูในนั้นทั้งหมด ครบกระบวนการของการบริหารงานบุคคล แตผมคิดวาเรื่องนั้นทานคงไมสนใจเทาไร ทานคงอยากจะดูวาสาระที่เปลี่ยนแลวมีผลกับทานทันทีเมื่อมี พรบ. ฉบับใหมออกมา คือ หลักในการออกแบบ จะมีอยู 4 หลักเปนพื้นฐานที่ค้ำจุน 3 เสาหลัก หลักแรก คือหลักของคุณธรรม Merit Principle ยังมีอยู เพื่อปองกันขาราชการไมถูก bias ไมมีการเลือกปฏิบัติ ในหลายๆ เรื่องดวยกัน หลักที่ 2 คือ หลักสมรรถนะ Competency หลักนี้ตองทำความเขาใจกันเยอะมาก ผมยก ตัวอยางงายๆ แลวเดี๋ยวเรา

ยอนกลับไปดูวาในขาราชการพลเรือนเราสรางหลักสมรรถนะอยางไร เวลาทานจะไปซื้อรถ คนขายบอกรถคันนี้ เครื่องเปน

อยางนั้น อุปกรณเปนอยางนี้ สมรรถนะสูงมาก 100 กวาแรงมา สารพัดอยางเลย ทานจะรูไดอยางไรวาที่เขาพูดนั้นจริงหรือเปลา นั่นคือคุณสมบัติของรถคันนั้น แตทานจะรูสมรรถนะจริง ทานตองลองขับดูแลวจะรูวาจริงอยางที่วาไหม มีสมรรถนะแคไหน อยางไร หลักเชนเดียวกัน ที่ผานมาเราทำเหมือนรถยนต คนๆ หนึ่งจะรับราชการตองดูวามีคุณสมบัติอะไรมาบาง จบอะไรมาบาง ทำงานที่ไหนมาบาง มีความรูอะไรมาบางก็ทดสอบตรงนั้น แตยังไมไดปฏิบัติราชการ เรายังไมรูเขาคิดอะไร อยางไร เขามีสมรรถนะแคไหน จนกวาไดลงมือทดลองปฏิบัติราชการ 6 เดือน แตผมยังไมเห็นผูบังคับบัญชาคนไหนใชเวลา

6 เดือนตรวจสอบวาเขามีสมรรถนะจริงหรือไม เพราะเทาที่ผมเช็คดู เลขาธิการ กพ. เช็คดู ขาราชการใหมที่บรรจุเขารับราชการใหทดลอง 6 เดือน ยังไมมีที่ไหนบอกวาไมผาน 6 เดือน ผานหมด แสดงวาไมไดตรวจสอบเรื่องสมรรถนะเลย เราทำอยางไร

ระบบใหมตองกำหนดใหชัดลงไปเลยวาจะรับขาราชการเขาทำงานไดตองคำนึงถึงสมรรถนะ แลวประเมินสมรรถนะเปนหลัก จะเลื่อนตำแหนง เลื่อนชั้นโยกยายไปไหน เอาสมรรถนะเปนหลัก ไมใชเอาคุณวุฒิหรือคุณสมบัติเฉพาะตัวเปนหลัก เราตองกำหนดตัวนี้ใหได ตัวนี้ยากมาก เดี๋ยวเลาใหทานฟง

พอมีสมรรถนะแลว หลักที่ 3 ตาม เพราะมีคนบอกวามีสมรรถนะสูงมากเลย แต performance ต่ำ เพราะหลายคน คิดวามีสมรรถนะสูงแลว performance ตองสูงตาม โดยเฉพาะตัวเขา competency ของเขาสูงมาก ศักยภาพที่ทำงาน หรือ performance สูงมากเลย แตเวลาเขาอยูที่ทำงาน สมรรถนะสูงจริง แตเมื่อทำงานแลวกลับมี performance ต่ำ เพราะมี

ปจจัยอื่นเขามาบังคับอยูเยอะมาก ตัวของเขาเอง competency เขาบังคับตัวของเขาเอง แต performance เขาบังคับตัวเขาเองไมได เขาใช competency ของเขาได แต performance อาจจะไมออก ยกตัวอยาง classic เพราะเขาจะบอกหัวหนาไมเอาไหน

89

นี่คือตัวอยาง อันที่ 2 กฎระเบียบไมเอื้ออำนวยเลย บอกใหทำ 3, 2, 1 ผมอยากจะทำ 3, 2, 1 แตเขาบอกวาลองทำสิ ครึ่งหนึ่งอยูในตาราง เพราะทานอาจจะทำผิดกฎผิดระเบียบ ยังไปกันไมทัน ยังปรับไมทัน แตกำลังเดินทางไปเรื่อยๆ มีการปรับเขาสูระบบใหมอยางที่วา ตองทำใหคนทำงานมีความคิดริเริ่ม flexible พอสมควร ตอง empower ใหคนทำงานมากขึ้น ถาทำเชนนี้ได ตองทำใหคนทำงานเปน knowledge worker เปนคนที่มีความรู ความสามารถ สามารถคิดเอง แกปญหาเองได ไมใชวาจะทำอะไรตองถามหัวหนา เรื่องนี้วาอยางไรตองถามหัวหนา เหมือนโจกเขาเลาใหฟง สมภารใหเด็กวัดไปดู ใตถุนวัด แมวออกลูก กี่ตัว เด็กวัดวิ่งลงไปดู วิ่งขึ้นมา 3 ตัวครับ ถามตอมันสีอะไรบางวะ เห็นไหม อยางนี้ไมไหว เพราะขาราชการสวนมาก เปนอยางนี้ตลอด ทำอยางไรลงไปไดขอมูลหมดเลย ถามแลวตอบไดหมดเลยเรื่องนั้นเรื่องนี้ นี่คือ knowledge worker เราจะทำไดอยางไร เรื่องของหลัก competency performance ตรงนี้แหละที่ตาง เมื่อเปนเชนนี้ การบริหารงานบุคคลตามหลัก merit สมรรถนะ competency และเรื่องอื่นๆ ขอใหเปนความรับผิดชอบของหัวหนาของเขา คนในกระทรวงนั้น คนในกรมนั้นก็ปลัดกระทรวง อธิบดีรับผิดชอบไป แตที่ผานมาเปนอยางไร ผมไดพยายามแลวแตสำนักงาน กพ. ไมใหตำแหนงคุณ พูดงายๆ วางานตรงนี้ไปโยนไวที่สำนักงาน กพ. ไปอยูที่สวนกลาง หมดเลย ผมขอตำแหนงใหคุณแลว ผมประเมินแลว คุณนาจะได 2 ขั้นแตเงินไมพอ เพราะกระทรวงการคลังใหมาแคโควตาเทานี้ ทีนี้คุณรับไปเลย ถาลูกนองบน ทานโยนใหใครไมไดแลว โยนเขาหาตัวเองรับผิดชอบ นี่คือการกระจายความรับผิดชอบดานบริหารงานบุคคล ที่จริงกระจายความรับผิดชอบคือเอางานนี้ที่เคยเปนของคุณอยูสมัยดึกดำบรรพเอามาไวที่สำนักงาน กพ. เอาคืนไป เพราะพวกคุณไดหนาหมดเลย สำนักงาน กพ. ถูกดาลูกเดียวเปนประจำ เดี๋ยวนี้ยังบอกเลยวาผมกำลังประเมินซี 7 ขึ้นเปนซี 8 สงผลงานไปแลว ตองสงไปที่สำนักงาน กพ. แลวผมสงไปตั้งเดือนกวาแลวไปไหน ไปถามเพื่อนผม เขาบอกอาจารยสมโภชนทุกกระทรวงเลยมาอยูที่ผม ทั้งหองเอกสารวิชาการสงมาเพียบเลย อนุมัติไดโอเคเลยแตหาคนอานผลงานยาก ตอไปนี้คิดวาคุณวาของคุณเองก็แลวกัน นั่นคือผมยกตัวอยางงายๆ ในพรบ.ฉบับใหมตองคิดอยางนี้ หัวใจของเรื่องที่ทานสนใจ โครงสรางเดิมเราเปนสามเหลี่ยมทรงสูง ตั้งแตซี1 ถึงซี 11 ทั้งสามเหลี่ยมนี้มีบัญชีเงินเดือนฉบับเดียวซึ่งเปนปญหามากๆ เลย จำแนกเปน 11 ระดับและมีบัญชีเงินเดือนเดียวเทานั้นเอง พอเราจะปรับบัญชี ตองยกทั้งโขยง พอยกทั้งโขยง คนที่อนุมัติเห็นเงินก็ใจแปวเลย ถึงวา 10 กวาปนี้ไมเคยอนุมัติใหเลย พูดงายๆ วาใครที่ เอาตัวรอดได เขาก็เอาไปกอนเลย เชน อัยการ เพราะคนเขาไมเทาไร พันกวาคน ขอปรับเงินเดือน เห็นนิดเดียวใหเลย แตพอขาราชการพลเรือนจะทำตามบาง อยากใหเหมือนกัน แตเห็นเงินแลวหงายหลังเลย รอไปกอนดีไหม นี่คือปญหาที่เกิดขึ้น สำนักงาน กพ. รูปญหานี้ก็พยายาม ทรงสูงนี้ยุงยากมากก็รื้อเลย รื้อออกมาเรียงหนากระดาน เปน 4 ดาน ระดับสูง เปนระดับคนนอย ยกมากลุมผูบริหาร ซึ่งมีอยู 2 ระดับ ระดับตนกับระดับสูง บางคนบอกทำไม ไมมีระดับกลาง ไมจำเปน เปนปญหาทางปฏิบัติที่เขาแกไขกันมา ระดับตนเทียบงายๆ คือรองอธิบดี รองผูวาราชการจังหวัด

ที่เปนระดับ 9 ปจจุบัน ถาเขาสูระบบใหม รองอธิบดี รองผูวาราชการจังหวัด จะมาลงผูบริหารระดับตนโดยอัตโนมัติเลย เขาสูตรงนี้ไดเลย เพราะรองรับตรงนี้อยู สวนระดับสูงก็อธิบดี ปลัดกระทรวง ผูวาราชการจังหวัด พูดงายๆ วาเอากลุม10 กับ 11 มาไวดวยกัน เปนระดับสูง ถามวาทำไมไมมีระดับกลาง เพราะระดับสูง ถาเอาไปอยูดวยกัน ทานโยกยายกันงาย ที่ผานมายายยากมากเลย จะเอาปลัดกระทรวงมีอยู 19 คน พออยากจะยาย ไมรูจะเอาไปไวไหน เพราะไปลง 10 ไมได ตัวเลขเปนอยางนี้ แตมีบางหนวยงานทำ เชน กระทรวงการตางประเทศ ปลัดกระทรวงไปเปนเอกอัครราชทูต เปนซี 10 แตเงินเดือนซี 11

ของกรมการปกครอง ผูวาราชการจังหวัดซี 10 มาเปนรองอธิบดีซี 9 แตเงินเดือนก็ซี 10 เหมือนเดิม เพียงแตลดซี เมื่อทำเชนนี้คลองตัวขึ้น เรานาจะเอาคละกันเสียเลยเพื่อสับเปลี่ยนโยกยายหมุนเวียนกันงายขึ้น เพราะระบบราชการบอกวาผูบริหารระดับสูงตองสับเปลี่ยนโยกยายทุก 4 ป ปลัดกระทรวงมีอยู 10 กวาคน ทานลองนึกซิวาจะยายไปไหน นี่คือปญหาที่ขัดของกันอยู

ของกระทรวงสาธารณสุขก็มีซี 11 หลายคน แตมีซี 11 ที่อยูระดับสูงคนเดียวคือทานปลัดกระทรวง แลวซี 11 คนอื่นไปอยูแถวนี้ เดี๋ยวอธิบายใหทานฟง ที่ต่ำมาจากรองอธิบดี รองผูวาราชการจังหวัด เปนระดับ 9 เหมือนกัน แตไมใชนักบริหาร เปนผูอำนวยการ ผูอำนวยการสำนัก ผูอำนวยการกอง ที่ตำแหนงเรียกผูอำนวยการ ผอ.ทั้งหลายลงมากลุมอำนวยการทั้งหมด แบงออกเปน 2 ระดับ กลุมอำนวยการที่เทียบเทาระดับ 8 ปจจุบัน ก็มีผูอำนวยการกองบางกอง บางสวนราชการเปนผูอำนวยการกองเทียบเทาระดับ

8 อยู มาลงตรงนี้ หรือผูอำนวยการกลุมงานที่เปนระดับ 8 ก็มาลงตรงนี้ ผูอำนวยการกลุมงานอยูในระดับตน สวนระดับสูงจะเปนผูอำนวยการสำนักที่เปนระดับ 9 ที่เปนหัวหนากลุม ถาเปนหัวหนากลุมระดับ 9 ทานก็ไปอยูในกลุมผูอำนวยการระดับสูง

90

พูดงายๆ วาถาเอาซีปจจุบันมาเทียบ ตรงนี้จะเปนระดับ 8 ตรงนี้จะเปนระดับ 9 แตไมใชระดับ 9 ที่เปนผูบริหาร แตเปนผูอำนวยการ ยังมีอีก 2 สวน คือ โครงสรางมหึมาเลย มาลงตรงนี้หมด สวนที่ใหญมากที่สุดคือกลุมวิชาการ หรือ knowledge worker กลุมสีเหลืองจะเปนกลุมที่ตองการคุณสมบัติของคนที่ตองจบปริญญาตรี เพราะตัวตำแหนงบอกวาตำแหนงนี้ตองการคนที่เขามาทำงานที่จบปริญญาตรีขึ้นไป มาลงตรงนี้ และคนที่ไมจบปริญญาตรีและเขารับราชการก็มาลงตรงสีมวง คือกลุมทั่วไป ทีนี้เสนแบงตรงนี้ ตำแหนงไมตองการคนจบปริญญาตรี แตสีเหลืองกลุมวิชาการตำแหนงตองการคนจบปริญญาตรี ขึ้นไป พอผมบอกตำแหนง ก็มีคนถามวาตอนนี้ผมอยูกลุมทั่วไปแตผมจบปริญญาโท ถาเขาสูระบบใหม ผมจะมาลง ตรงนี้ไหม ไมใช ทานอยูตำแหนงไหนลงตำแหนงนั้น แลวผมจบปริญญาโทมาลงตำแหนงนี้ ผมก็ถามวาตอนที่คุณมาสอบแขง คุณเอาวุฒิไหนมาสอบแขง วุฒิต่ำกวาปริญญาตรี พูดงายๆ วาคุณมีคุณวุฒิสูงแตเอาคุณวุฒิที่ต่ำกวามาแขงกับเขา แลวคุณไปลงตรงนี้ พอคุณมาลงตรงนี้ คุณจะเอาวุฒิใหญมาทำใหทานเลื่อนขยับไมได นี่คือปญหาของเรา พอเปนเชนนี้ ระบบเกาเราใชเรื่องคุณวุฒิเปนตัวหลัก เราจะยายสายงานไดตองจบปริญญาตรี ตอไปนี้ที่ผานมา คนที่ไมเคยจบปริญญาตรี พอทำงานราชการอยูฝายนี้ก็เรียกหาปริญญาตรีเปนแถว พอไดปริญญาตรีแจงหนวยงานขอยาย ทานลองนึกดูวาที่ไหนที่เขาจะรับไดหมด ทานจะไปเบียดเขาไดอยางไร ไปไลจี้เขาไดอยางไร ที่นั่งเขาจองกันอยูแลว ทานจบปริญญาตรีจริงมีโอกาสที่จะยาย แตที่ผานมา โอกาสจะยายก็คือสนิทกับผูบริหาร มีสัมพันธที่ดีสารพัดอยาง ทีนี้เปลี่ยนมายึดหลักสมรรถนะมากขึ้น เมื่อจบปริญญาตรี แลวตำแหนงรับราชการตองการคนจบปริญญาตรี สาขาอะไรก็แลวแตขึ้นอยูกับสายงาน เขามาอยูเปนผูปฏิบัติการ ระดับตน หรือเปนเจาหนาที่ระดับตนเลย ถาปจจุบันเทียบเทากับระดับ 3 พอทานอยูไปๆ อายุราชการสูงขึ้น มีประสบการณสูงขึ้น เขาจะ test ทาน มีโอกาสจะเลื่อนระดับสูงขึ้นมาเปนผูชำนาญการ เขาจะประเมินสมรรถนะ เพราะใน แตละระดับ เขาจะเขียนวาแตละระดับตองการสมรรถนะอะไร มีเงื่อนไขอะไร เขาจะประเมินทานตามเงื่อนไขและหลักตรงนั้น ขึ้นสูตรงนี้ ถาเทียบกับปจจุบัน เริ่มจากระดับ 3 ไตขึ้นไปถึงตรงนี้เทียบไดถึงระดับ 11 จะชี้ใหเห็นวาถาเปนแบบเดิม เขามาเปนระดับ 3 อยากเปนซี 11 ทานตองกระโดดไปกระโดดมา แตถาทานอยากเปนซี 11 โดยไมตองกระโดด ก็ไตขึ้นไป ดวยสมรรถนะของทานจะเปนตัวกำกับ ทานแขงกับตัวทานเอง ไมตองไปแขงกับใครเลย แตถาทุกคนเกงหมด ขึ้นไปอยูหมด รัฐบาลก็เจง จายเงินเดือนมหาศาล จึงตองมีกรอบอัตรากำลัง มีหลายคนบอกวาเขาสูระบบใหมนี้ ผมสนิทกับทานอธิบดีและมอบงานดานบริหารงานบุคคลใหอธิบดี สบายแลวผมไดขยับแน เพราะผมสนิทกับทานอธิบดี ทานอธิบดีคงหงายหลังเหมือนกัน เพราะทานจะสงใครขึ้นไปขางบน ทานตองดูวามีเงินจายเขาหรือเปลา ทานจะเพิ่มขึ้นไป เขาบอกเพิ่มได แตจำนวนคนตองไมเพิ่ม เงินก็ตองไมเพิ่ม ตองลดใหได นี่คือเงื่อนไขที่บังคับไว พอขยับขึ้นไป

เปนผูชำนาญการ ผูชำนาญการพิเศษ ผูเชี่ยวชาญ ผูทรงคุณวุฒิ กลุมทั่วไปที่ไมไดจบปริญญาตรี และตำแหนงไมตองการคนจบปริญญาตรี เมื่อเขามาก็เปนผูปฏิบัติงานเหมือนกัน

มีความชำนาญมากขึ้นก็ขยับขึ้นไปเปนผูชำนาญการ ปรับขึ้นไประดับอาวุโส และมีทักษะพิเศษ ถาเทียบกับระบบซีในปจจุบัน ตรงนี้เขามาตั้งแตระดับ 1 เลยก็สามารถขยับขึ้นไดถึงระดับ 9 ซึ่งปจจุบันติดแคระดับ 6 เทานั้นเอง ทีนี้เราขยับถึงระดับ 9 ถาเขายังมีวุฒิต่ำกวาปริญญาตรี แตมีสมรรถนะสูงก็ขยับขึ้นไปไดถึงเทียบเทาทักษะพิเศษตรงนี้เลย มีความรู มีความสามารถ เปนกรณีพิเศษสามารถขยับขึ้นไดถึงตรงนี้ และถามวายายกันไดไหม ยายได ประเภทผูบริหาร ระดับตน ระดับสูง เงินเดือนตรงนี้กำหนดไวสำหรับระดับสูง ระดับตน แยกเฉพาะของมันเลย เปนบลอคๆ

ระดับทั่วไป ระดับอำนวยการ ระดับวิชาการ ระดับผูบริหาร 4 บลอคอยางที่วาเมื่อกี้นี้ ทานยายได เวลาทานเขามา ทานไมไดจบปริญญาตรี อยูไปเขาสนับสนุนใหทานเรียนหนังสือ ทานจบปริญญาตรี ทานบอกวาผมอยากจะยาย ทานสามารถ

ยายมาอยูวิชาการได อาจจะเริ่มตรงไหนไมวาอะไร พอทานอยูตรงนี้แลว ทานมีความรู ความสามารถ มีโอกาสที่จะมา เปนผูอำนวยการไดไมยาก สามารถยายไดถามีความสามารถถึงอยางที่วา ยายขยับขึ้นขางบน การยายขึ้นอยูกับคุณวุฒิการศึกษาที่เขามาเกี่ยวของ minimum ตองจบปริญญาตรี อันที่ 2 อายุราชการตองเปน ตัวกำหนด มีเพื่อนผม ตอนนี้ออกจากราชการไปแลว ลาออก ทนไมไหวเพราะกำลังถูกเช็คบิล เพราะตอนปฏิรูป ลูกนองคนหนึ่งเปนซี 4 ไมถึงปเปนซี 5 ใหรักษางานซี 6 พอปที่ 2 เปนซี 6 ใหรักษางานซี 7 พอปที่ 3 เปนซี 7 เขาถึงตองกำหนดอายุงานไว

91

แตเขาเลี่ยงบาลี อายุงานนับจากรักษาการ ที่จริงทำไมได อันนี้ชี้ใหเห็นวาทำไมถึงตองมีการกำหนดไว อยางอธิบดี รองอธิบดี คนที่จะเปนอธิบดีไดตองเปนรองอธิบดีอยางนอย 1 ป ไมใชวามา 6 เดือนแลวขึ้นเปนอธิบดี ทีนี้ฝายวิชาการ เขาบอกวาอายุงานถึงเพราะจบปริญญาตรีอยูแลว มีบรรลุผลสัมฤทธิ์ของการทำงานตาม kpi 3 ปติดตอกัน อันนี้เปนตัวกำกับไว แสดงใหเห็นวาในยุคใหม ใน พรบ. ฉบับใหม ทุกคนที่อยูตรงนี้จะมี kpi เฉพาะตัวบุคคล เพราะที่ผานมาจะมี kpi เฉพาะผูบริหารเทานั้น เปน performance agreement แตเมื่อผูบริหารรับมาแลว ตองถายทอด kpi ของผูบริหารลงไปถึงผูปฏิบัติงานแตละคนเปน kpi เฉพาะตัวบุคคลแลวประเมินตรงนั้น จะประเมินทั้งสมรรถนะกับ performance ซึ่ง performance ตัวนี้จะเปน kpi ที่กำหนดวาแตละคนในแตละปตั้งใจและตกลงกันวาจะทำเรื่องอะไร งานสัมฤทธิ์แคไหน มี kpi เฉพาะตลอด จะไปรับลูกซึ่งกันและกัน การเลื่อนระดับ จากระดับหนึ่งมาอีกระดับหนึ่ง เกณฑการเลื่อนระดับมีเกณฑกวางๆ แตเมื่อมอบไปใหสวนราชการแลว ทานอาจจะมีอะไรเพิ่มได แตทานจะตัดทอนไมได พูดงายๆวาเปนเกณฑกลางตั้งเอาไว แตมีเกณฑอื่นทานจะเสริมเขามา ทานทำได ระดับหนาที่ความรับผิดชอบหลักของผูปฏิบัติงานถึงเกณฑที่กำหนดไวสำหรับในตำแหนงเปาหมายที่สูงขึ้น พอไปถึงอธิบดีดูแล ทานบอกผมไมเอาเกณฑนี้ไดไหม เพราะดูแลวลูกนองไมถึงเกณฑ ตัดเกณฑนี้ออกไดไหม ไมได ทานตองคงเอาไว นี่คือเกณฑที่ตั้งเปนกลาง ระดับความรูที่จำเปนของงานในตำแหนงเปาหมาย จะขยับขึ้นมา ทานตองมีความรูเหมาะสมที่จะขึ้นไป ระดับทักษะที่จำเปนของตำแหนง นี่คือทักษะที่จำเปนของตำแหนงนั้นๆ ทานอาจจะมีทักษะอื่นก็ได แตนี่คือทักษะกลางที่ตั้งไว 1) ทานขึ้นไปแลว ทานตองใชคอมพิวเตอรเปน อันนี้ที่บังคับผมใหรีบใชคอมพิวเตอรดวย ผมบอกไดเลยวาผมเริ่มใชเปนเมื่อประมาณ 7-8 ปมาแลว และคนที่สอนผมตอนนี้ไมคอยคุยกับผมเทาไรคือลูกผม เพราะสอนไมจำ สอนบางเรื่องเราไมไดใชก็ลืมแลว เราตองรีบใช คนรุนใหมตองใชคอมพิวเตอรเปน ใน พรบ. ฉบับใหมกับระบบใหมทั้งหลายใชคอมพิวเตอรไมเปน เขาไมใหขึ้น พยายามสนับสนุนใหใชคอมพิวเตอร 2) ตองใชภาษาอังกฤษเปน ขาราชการในภูมิภาคบนกันเปนแถว ผมบอกไมยาก ถาใครสง E-mail มาถึง พออานออกวาถึงใคร ก็พอใชไดแลว ไมใชอานไมออกสักตัว พูดงายๆ วาสามารถทำงานไดในระดับนั้น 3) การคำนวณ ตองคิดเลขเปนบาง เพราะตองเกี่ยวกับการใชจายเงิน 4) การจัดเก็บ การบริหารขอมูล การทำงานของตนเอง ก็ตองมี นั่นคือมาตรฐานกลาง แตที่ผมเห็นหลายสวนราชการพยายามเอาไปใชและเพิ่มทักษะอีกหลายอัน เปนความจำเปน

ของแตละกลุมงาน ของแตละสายงาน หรือของแตละสวนราชการ

ตัวที่เปนปญหาหลักๆ คือระดับสมรรถนะที่จำเปนของแตละตำแหนงเปาหมาย เขาจะกำหนดไววาตรงนี้สมรรถนะ ควรจะเปนอยางไร ตรงนี้จะเปนอยางไร ทั้ง 4 กลุมเขาจะกำหนดไวหมด ตัวอยางที่สำนักงาน กพ. ทำมาแลวประมาณ 3 ป

เพราะเราตองการทดลองใหแนใจวาใชได เราก็ใชกับพวกเรากอนที่สำนักงาน กพ. อยางของผมในฐานะที่เปนผูทรงคุณวุฒิ เปนที่ปรึกษาระบบราชการ ประสบการณในงานที่เกี่ยวของกับเปาหมาย ผมยกตัวอยางใหทานดู ทานจะเห็นภาพชัดเจนขึ้นวาระบบเกาที่เปนอยูสวมเขาระบบใหมไมยากเลยและอธิบายไดดวย ตอนที่ผมเขามา ผมจบปริญญาเอก ผมอยูอเมริกามา 10 กวาป ผมมารับราชการตอนอายุ 29 เปนหนวยงานใหมของสำนักงาน กพ. เพิ่งตั้งพอดีเลย เรียกวาสถาบันพัฒนาขาราชการพลเรือน ทานเลขาธิการ กพ. ตอนนั้น คือพันเอกจินดา ณ สงขลา

ทานบอกวา คุณสมโภชนจบปริญญาเอกเพิ่งกลับมา เพราะไปเปนนักเรียนในความดูแลของ กพ. แตไมไดทุนของ กพ. เขาบอกใหมารายงานตัว พอรายงานตัว เจาหนาที่จับตัวไวเลย บอกวาคุณจบปริญญาเอกมา คุณไมไดรับทุนหลวง แตเขามีตำแหนง รับพอดีเลย สนใจไหม ผมก็ไมรูสมัครสอบเขาไป เขามาเปนซี 4 สมัยนั้นจบปริญญาเอกเปนซี 4 เขาบังคับใหเปน 2 ปถึงขยับ

เปนซี 5 ตอนนั้นทานอาจารยนรนิติ ทานเปนคณบดีที่คณะรัฐศาสตร ธรรมศาสตร ทานบอก สมโภชน ไปทำทำไมที่ กพ. เปนซี 4 ปริญญาเอก มาสอนหนังสือที่คณะรัฐศาสตร ผมใหคุณซี 5 เลย กพ. ควาหมับ มัดไวเลย ตั้งแตนั้นมาไมไดไปไหนเลย อยูมาโดยตลอด เปนซี 4 ไลขึ้นมาเรื่อยๆ จนกระทั่งเปนผูชำนาญการ เปนผูชำนาญการพิเศษ จนกระทั่งเปนซี 8 วิชาการ

เขาบอกวาใหคนอื่นมาลงบางดีไหม เผื่อวาตอไปขางหนาจะใชประโยชนอะไรผมไดอีก ก็ยายผม ขยับมาอยูประเภทอำนวยการ ระดับตน เปนผูอำนวยการกลุมงาน ที่จริงเปนผูอำนวยการกอง สงไปอยูเมืองนอกเลย ไปเปนผูดูแลนักเรียนที่ประเทศอังกฤษ

92

เทียบเทากับตำแหนงผูอำนวยการ อยูมา 4 ป ไดอายุงาน เปนผูอำนวยการกองระดับตนอยู 4 ป พอกลับมา ไมมีทางลง เพราะจะไปไลผูอำนวยการกองไหนออกแลวเอาเราลงก็ไมได มีทางเดียวยอนกลับมาเปนผูชำนาญการพิเศษ แลวใหทำผลงานปรับตัวเองใหเปนซี 9 ใหได ไปอยูมา 4 ป บริหารตลอด พอกลับมาบอกใหเปนซี 9 ไปทำผลงาน เพิ่งกลับมาก็ไมมีผลงาน อยูตรงนี้เขาบอกไปครองตำแหนงตรงนี้ แตยังเปนซี 8 อยู ใหสรางผลงาน ปแรกพยายามหางานทำอุตลุดเพื่อจะสรางผลงาน ประสบความสำเร็จภายในเวลา 2 ป ผมกลับมาตอนนั้น ป 40 พอป 42 ปรับตัวเองใหเปนซี 9 พอเปนซี 9 ไปสักพักหนึ่ง เขาบอกใหคนอื่นมาบางดีไหม ยายผมลงมาเปนผูอำนวยการสำนักสถาบันพัฒนาขาราชการพลเรือน อยูไปสัก 2-3 ป มีลูกนองผมที่เปนผูอำนวยการระดับตน เกิดชอบมาพากลกับทานเลขาธิการ กพ. จะเอาที่ไหนเปดชองใหเขาดี เอาผมออกดีไหม ก็ยายผมมาลงตรงนี้ เพื่อใหคนขางลางขยับขึ้น แตเขาใจดี เขาบอกวาออกแลวใหเปนซี 10 หาผลงานมาทำเปนซี 10 เพราะผมไปดูวาตอนเปนซี 9 เราก็ทำผลงานแลว ไปดูซี 10 ก็ตองหาผลงานเพิ่ม เที่ยวไปขอรองกระทรวงตางๆ ที่ผมรูจักเชิญผมไปเปน ที่ปรึกษาเรื่องนั้นเรื่องนี้ ผมไปมาแลวก็เปนผลงาน ขยับมาเปนซี 10 ที่เปนอยูนี้ ทีนี้ผมคิดวาเขาคงไมคิดอะไรกับผมแลว เพียงแตวาถาอยูตรงนี้ จะเอาผมไปอยูที่ไหน ก็มีที่เดียว แตผมขาดอยางเดียวคือคนที่จะตั้งผม นี่ผมเลาใหทานฟง แตผม ไมวาอะไร เพราะเปนแคซี 10 แตกระทรวงสาธารณสุขมีซี 11 แตของสำนักงาน กพ. ยังไมมี มีแคซี 10 ภาวนาวาถาตรงนี้มีวางเมื่อไร ผมจะไดมีโอกาสบาง แตอายุราชการยังเหลืออีก 4 ปก็พอมีหวัง เลาใหทานฟงวานี่คือโครงสรางใหม ไมไดเปลี่ยนอะไรเลย เขาไปสูระบบใหมไดเลยโดยอัตโนมัติ ตอนนี้ผมเปนซี 10 มา 3 ปแลว เพียงแตวาคราวนี้เขาจะเอาผมไปไวไหนเทานั้นเอง เขาตองการเปลี่ยนคานิยมใหม ยอนมาดูวงจรที่ผมบอกแตทีแรก มีวิสัยทัศน พันธกิจ โครงสราง แลวเปลี่ยนคานิยม อันนี้คานิยมสรางสรรคของการเปนเจาหนาที่ของรัฐ เขาใชคำวา “เจาหนาที่ของรัฐ” เพราะสำนักงาน กพ. มีเลหเพทุบาย คืออยากจะใหตรงนี้ไปถึงทองถิ่นไดดวย ถาบอกวาคานิยมสรางสรรคของขาราชการของรัฐ ผมบอกผมไมใชขาราชการ ผมเปนพนักงาน ยุงเลย เราพยายามบอกวาเปนเจาหนาที่ของรัฐ ประการที่ 1 กลายืนหยัดทำในสิ่งที่ถูกตอง เขาอยากใหขาราชการเปน knowledge worker อยางที่วา มีความรูจริงๆ และชวยกันดูวาในการทำงานมีความถูกตองอยูไหน ตองพูดออกมา แตผูบริหารคนที่รับผิดชอบเปนเรื่องของเขา แตในสวนของเราในฐานะเปนผูปฏิบัติงานตองยืนหยัดสิ่งที่ถูกตอง หลักเกณฑที่ถูกตอง ประการที่ 2 มีความซื่อสัตยและรับผิดชอบสูง ประการที่ 3 ไมเลือกปฏิบัติ ประการที่ 4 มุงผลสัมฤทธิ์ของงาน และประการที่ 5 มีความโปรงใส ตรวจสอบได ไปดูเรื่องสมรรถนะและคุณลักษณะของขาราชการยุคใหม อันนี้เปนการเตรียมรองรับในการใช พรบ. ฉบับใหม ขาราชการยุคใหมทุกคนจะมีอยู 2 กลุมสมรรถนะที่ประจำตัวทุกคน สมรรถนะแรก คือ Core Competency สมรรถนะหลัก เปนคุณลักษณะรวมของขาราชการพลเรือนไทยทั้งระบบ

เพื่อหลอหลอมคานิยมและพฤติกรรมที่พึงประสงค หมายความวา ขาราชการยุคใหมทุกคนจะทำงานไหนก็แลวแต ขอใหเปนขาราชการ ตองมีสมรรถนะหลักตัวนี้ เมื่อไปอยูในงานไหนที่แตกตางกันแตละงานก็จะมีสมรรถนะประจำกลุมงาน ซึ่งเรียกวา Functional Competency เปนสมรรถนะที่กำหนดเฉพาะสำหรับกลุมงาน เพื่อสนับสนุนใหขาราชการแสดงพฤติกรรมที่เหมาะสม

แกหนาที่และสงเสริมใหเกิดการปฏิบัติภารกิจในหนาที่ไดดียิ่งขึ้น สมรรถนะหลักมีอยู 5 ประการที่ขาราชการทุกคนตองมี และเปนภารกิจของสำนักงาน กพ. สวนหนึ่งและของผูบริหารทุกสวนราชการที่ตองสรางสมรรถนะหลัก 5 ประการนี้ใหกับขาราชการยุคใหมทุกคน และอีก 3 สมรรถนะประจำกลุมงาน

พูดงายๆ วาผมกับทานถาเปนขาราชการจะมีอยู 8 สมรรถนะที่ถูกประเมิน สมรรถนะหลักของขาราชการยุคใหมมีอยู 5 ดาน คือ

1. ทำงานมุงผลสัมฤทธิ์ อยางที่ผมเรียนใหทราบ เปลี่ยนจาก 1, 2, 3 มาเปน 3, 2, 1 บาง อันนี้เขาพยายามทำ และมีคนบอกวาสมรรถนะมุงผลสัมฤทธิ์ แลวผมตองไปทำอะไรบาง เดี๋ยวมีคำอธิบาย 2. มี service mind มีการบริการที่ดี ขาราชการหลายคนบอกวาบริการที่ดี ผมตองทำอะไรบาง ตองแสดงพฤติกรรม

อยางไรบาง เขามีคำอธิบายทั้งหมด ทั้ง 5 ตัวนี้ expertise คือเปนคนที่มีความรอบรูในงานของตนเอง ไมใชอยูมา 5 ปแลวยังไมรูอะไรเลย ผมมีเพื่อนหลายคน ทำงานราชการมาดวยกัน สมัยตอนอายุ 29-30 ผมเอาตัวรอดมาจนถึงเปนซี 10 แตเพื่อนผมไป ไมรอด เพราะเลขาฯ รองเลขาฯ บอกนั่นเขา zero base พอพูดเรื่องอะไรตองเทาความใหมทุกครั้ง ไมเคยตอยอดเลย เลยไมไดไปไหน ยังเปนซี 8 ฉะนั้นทานตองสั่งสมความเชี่ยวชาญในงานของทาน มิฉะนั้นทานขยับไมได จริยธรรม integrity ความซื่อสัตยสุจริต และทำงานรวมกันเปนทีม นี่คือสมรรถนะ 5 ตัวที่ขาราชการตองมี

93

ถามวา ขาราชการทุกคนตองมีสมรรถนะ 5 ตัวนี้แลว ตองมีเทากันไหม ไมเทากัน เพราะจะเทาไดอยางไร ทานเปนถึง ซี 10 ซี 11 ลูกนองทานเปนซี 1, ซี 2 แลวเอาสมรรถนะเทากันก็เอาเปรียบเขา เอาเปรียบขาราชการระดับนอย ก็มีการจัดระดับของสมรรถนะที่ไมเทากัน สมรรถนะประจำกลุมงาน ขอยกตัวอยาง สมรรถนะประจำกลุมงานที่ทำหนาที่ออกแบบพัฒนา Developmental Design จะมีงานอะไรบางเขาไปอยูในนั้น ก็มีพวกวิศวกร วิศวกรสำรวจ สถาปนิก วิศวกรโยธา โปรแกรมเมอร สารพัด อยาง เราเอากลุมงานพวกนี้มารวมกันเขา โดยยึด DNA เปนหลัก DNA ตัวนี้คือสมรรถนะที่คลายกันเอามาอยูดวยกัน กลุมงานพวกนี้สมรรถนะที่คลายคลึงกันคือ 1. ตองมีสมรรถนะในการคิดมองภาพรวมออก conceptual thinking ทานจะ design อะไรสักอยาง ทานเห็นเฉพาะจุดไมได ทานตองเห็นภาพรวมทั้งหมด 2. ตองมีความสามารถในการคิดสรางสรรค ทานจะ developmental design แตทาน copy ทุกอยางคงไมได ตองคิด

เอาใหม 3. การที่จะมีความคิดใหมได ทานตองเปนคนที่สามารถเก็บรวบรวมขอมูลจากที่ตางๆ วาเรื่องนี้เขาทำอะไร ที่ไหน อยางไร เพื่อที่จะ develop ของตัวเองขึ้นมา อันนี้คือสมรรถนะหลักประจำกลุมงาน ถามวามีมากกวา 3 ไดไหม ได แตวา 3 ตัวนี้ก็แยแลว บวกกับอีก 5 รวมเปน 8 แลว บางคนบอกวาผมจะเพิ่มอีก 2 ตัว ตรงนี้เปน 5 แสดงวาคนนั้นถูกประเมิน 10 สมรรถนะ แยเลย ปจจุบันในโครงสรางแบบเดิมที่มี 11 ซีดวยกัน มีสายงานทั้งหมด 400 กวาสายงานดวยกัน ผมเชื่อเลยวามนุษยจำไมได คอมพิวเตอรเทานั้นที่จำไมได คนที่สำนักงาน กพ. ซึ่งดูแลพวกนี้ก็จำไมไดวามีอะไรบาง 400 กวาสายงาน ก็ยุบใหมหมดเลย เอา DNA ที่เหมือนกันหรือสมรรถนะที่เหมือนกันไปสำรวจติดตอสอบถาม ใชเวลาประมาณ 2 ปกวา ทุกสวนราชการ ทุกสายงาน เกือบทุกตำแหนง ไปสอบถามดูแลว พบวามีอยู 18 กลุมงานที่จัดเขามาแลว ใน 400 กวาสายงาน จัดแลวมี 18 กลุมงานคือ กลุมงานที่ 1 กลุมผูบริหาร กลุมงานที่ 2 กลุมที่ทำงานดานการตางประเทศ กลุมงานที่ 3 กลุมที่ทำงานดานการปกครอง กลุมงานที่ 4 ทำหนาที่ในการใหคำแนะนำปรึกษาหารือ ซึ่งผมลงตรงนี้ กลุมงานที่ 5 กลุมที่ทำงานดานนโยบายและวางแผน กลุมงานที่ 6 กลุมที่ทำงานดานคนควาและวิจัย กลุมงานที่ 7 กลุมที่ทำงานดานออกแบบเพื่อการพัฒนา ที่ผมยกตัวอยางเมื่อกี้นี้ กลุมงานที่ 8 กลุมที่ทำงานดานขาวกรองและสืบสวน กลุมงานที่ 9 กลุมที่ทำงานดานบริการเทคนิคเฉพาะดาน

กลุมงานที่ 10 กลุมที่ทำงานดานสนับสนุนทางเทคนิคเฉพาะดาน กลุมงานที่ 11 กลุมงานสนับสนุนงานทั่วไป

กลุมงานที่ 12 กลุมงานสาธารณสุข คนที่ทำงานดานการแพทยอยูกลุมนี้ กลุมงานที่ 13 กลุมงานดานการศึกษา ก็สงเสริมการศึกษา ซึ่งพวกทานอยูตรงนี้

กลุมงานที่ 14 กลุมสื่อสารประชาสัมพันธ กลุมงานที่ 15 กลุมเอกสารราชการและการจัดทำทะเบียน กลุมงานที่ 16 กลุมการบังคับใชกฎหมาย กลุมงานที่ 17 กลุมศิลปวัฒนธรรม

กลุมงานที่ 18 กลุมอนุรักษทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม จัดแลว 400 กวาสายงานลงไดทั้งหมด 18 กลุมงาน ใน 18 กลุมงานนี้ DNA ที่เหมือนกันมาลงตรงนี้หมด สมรรถนะ ที่เกิดขึ้น ยกเวนกลุมผูบริหารมีสมรรถนะประจำกลุมงาน 5 สมรรถนะ และมีสมรรถนะของการเปนขาราชการอีก 5 สมรรถนะดวยกัน กลุมงานอื่นก็มีสมรรถนะหลัก 5 ประการเหมือนกัน แตสมรรถนะประจำกลุมงานจะตางกัน ผมยกตัวอยาง ผมเปน

94

ที่ปรึกษาระบบราชการ ผมลงตรงนี้ เมื่อกี้ผมตัวอยางใหทานดูเรื่อง Developmental Design ในผูที่ทำหนาที่ใหคำปรึกษา เขาบอกวา นอกจากจะมีสมรรถนะ 5 ตัวนี้แลว ใน 5 สมรรถนะตัวนี้ในฐานะที่เปนระดับ 10 จะอยูระดับ 5 ทั้งหมด มีระดับ 0, 1, 2, 3, 4, 5 พวกผมที่เปนซี 10 โดนระดับ 5 หมดเลย แลวทุก 6 เดือน เขาจะประเมินวายังคง 5 อยูไหมในการประพฤติปฏิบัติของเรา ถายังขาดตรงไหน เขาจะมีการพัฒนาเพิ่มเติม สมรรถนะประจำกลุมงานการใหคำปรึกษา สำหรับผมเขาจะวัดวาเหมาะสมที่จะเปนที่ปรึกษาตอไปไหม เขาจะดูวาเปนคนที่สามารถมองภาพรวมของระบบราชการไดไหม ใน พรบ. ขาราชการพลเรือนที่ออกมา สวนไหนอยางไรที่ไปสัมพันธกันในภาพรวม ผมตองมองภาพใหออก ประการที่ 2 มองภาพออกแลว ทานตองทำความเขาใจเรื่องการบริหารจัดการภาครัฐ โดยเฉพาะอยางยิ่งที่เรียกวา organizational management ใหออกวาเปนอยางไร เมื่อทานเขาใจ 2 ตัวนี้ ถาขาดตัวที่ 3 คือ ศิลปะในการพูดและสื่อสารแลว 2 ตัวแรกก็บอทา ทานตองพูดใหคนอื่นรูเรื่อง ไมใชลงตำแหนงที่ปรึกษาแลวพูดกับใครไมรูเรื่อง นี่คือสมรรถนะที่เขาบังคับเอาไว อันนี้เปนตัวอยาง ไปดูเรื่องเงินเดือน โครงสรางระบบคาตอบแทนใหมสำหรับขาราชการพลเรือนประกอบดวย 4 องคประกอบหลัก หมายความวาไมใชแคเงินเดือนอยางเดียว แตมีรายไดอื่นที่มาสำหรับขาราชการ ในพรบ. ฉบับใหม Total pay หมายความวา ไดรับทั้งหมดเลยที่จะเปนสิ่งตอบแทนทั้งในรูปเงินกับไมใชเงินใหกับเราในฐานะที่เปนขาราชการ ประการที่ 1 เงินเดือนพื้นฐาน เขาเขียนไวเลยวา สะทอนงานที่รับผิดชอบ สะทอน performance ของเราและสมรรถนะ competency ของเรา บวกกับเงินเพิ่มพิเศษตามลักษณะของตำแหนงงาน ตัวที่ 3 เปนสวัสดิการ ไมใชรูปตัวเงิน แตทานสามารถใชขอรับสวัสดิการจากราชการได ตัวที่ 4 เปน reward ที่เราพูดกันเปนประจำ โบนัสประจำป ผมคิดวานี่คือสวนที่สำคัญ ทั้งหมดมีอยูแลว แตสิ่งที่แตกตางคือเงินเดือนพื้นฐาน เขาจะมีการกำหนดที่แตกตางออกไปจากระบบปจจุบัน แลวจะสะทอน work load, performance ของเราและสมรรถนะของเราที่ดำรงตำแหนงนั้น โครงสรางของคาตอบแทน อยางที่ผมเรียนใหทราบ 4 แทงอยางที่วามาเรียงไว แลว total pay มี 4 ตัวนั้นเอา มารวมเขาไป ถาระดับบริหาร มีระดับตน ระดับสูง จะมีกรอบเงินเดือนของเงินเดือนพื้นฐานตรงนี้หรือสีฟา บวกกับเงินเพิ่ม เงินโบนัสประจำป บวกกับสวัสดิการ บวกกับเงินประจำตำแหนง ปจจุบันก็มีอยูแลว กลุมอำนวยการก็เชนเดียวกัน เหมือนกัน แตฝายวิชาการ ตรงนี้จะเพิ่มขึ้นมา ระดับแรก เขามาเปนผูปฏิบัติการซี 3 มีเงินเดือนพื้นฐานที่กำหนดให บวกกับ เงินเพิ่ม โบนัสประจำป สวัสดิการที่ไดรับ เงินประจำตำแหนง กับเงินเพิ่มพิเศษงานเฉพาะกิจ ซึ่งเปน expertise เฉพาะเรื่องเลย เงินตำแหนงนั้นถาทานเปนซี 8 ปจจุบันทานไดเงินประจำตำแหนง 5,600 แตพอเปนนิติกร เขาจะมีเงินเพิ่มตำแหนงพิเศษ ใหอีก ขึ้นตามระดับซี ซี 6 ซี 7 ซี 8 นี่คือเงินเพิ่ม วิชาการมี เขาพยายามใหตัวนี้สำหรับฝายวิชาการ กลุมทั่วไปก็เชนเดียวกัน ถึงแมไมจบปริญญาตรีก็มีเงินตัวนี้ให เมื่อ 2-3 วันมานี้ ครม. อนุมัติตั้งใครไมทราบ ขยับจาก

ตรงนี้ใหเปนผูชำนาญการพิเศษเฉพาะดานศิลปวัฒนธรรมหรือการละครอะไรสักอยางหนึ่ง ตรงนี้เขาจะไดเงินพิเศษ ตัวอยางบัญชีเงินเดือน ประเภททั่วไป สิ่งที่สำนักงาน กพ. เสนออยู แตยังไมมีขอยุติ คือ เราจะเสนอกรอบเงินเดือน

4 ระดับ คือ ปฏิบัติการ ชำนาญการ อาวุโส และทักษะพิเศษ ฝายวิชาการ มี 5 ระดับ คือ ปฏิบัติการ ชำนาญการ ชำนาญพิเศษ เชี่ยวชาญ และผูทรงคุณวุฒิ สิ่งที่สำนักงาน กพ. เสนอไว เปนตัวเลขประมาณ 4-5 ปมาแลว ถาออกมาใหมตองสูงกวาตัวเลขพวกนี้แนนอน ในระดับปฏิบัติการ ทานเขามาซี 3 ปจจุบัน 7,000 กวาบาท ถาผมจำไมผิด ก็ปรับเปน 8,000 กวาบาท แตกรอบเงินเดือนจะเปน minimum กับ maximum อันนี้เขาเรียกวา broad band คือกรอบที่กวางที่ใหผูบริหารใชวิจารณญาณของตนเองเพิ่มเงินเดือนใหลูกนองไดตาม competency กับ performance อาจจะขึ้นเปน step หรืออาจจะขึ้นเปนเปอรเซ็นตก็แลวแต อันนี้สำนักงาน กพ. จะกำหนดเฉพาะ minimum

กับ maximum แตจะขึ้นอยางไรนั้น ถาเปนเปอรเซ็นตก็ขึ้นเปนเปอรเซ็นต แตจะขึ้นไดมากนอยเทาไรขึ้นอยูกับ limit ที่เขาใหมาในภาพรวม ทานตองไปแบงสรรใหดีวาทานจะใหใครอยางไร

สิ่งที่เกิดขึ้นคือวัฒนธรรมของเรา เราไมมั่นใจวาจะใหขึ้นเปนเปอรเซ็นตแลวใหขึ้นอยูกับดุลพินิจของหัวหนา พวกเราเองคงจะไมคุนเคย แตถาเปนของเอกชน เขาคุนเคยแนนอน ของเราคุนเคยกับข้ึนเปนขั้น กำลังถกเถียงกันอยูวาเราจะเปนแบบนี้แลวปลอยวางไวเลย หรือเราจะเปนแบบนี้แลวกำหนดเปนทีละขั้นๆ ๆ เหมือนเดิม ขึ้นทีหนึ่งขั้น ขั้นครึ่ง หรือสองขั้น เพื่อความ

สะดวก ปญหาที่ติดอยูคือเราจะเอาแบบนี้ไหม ขึ้นเปนขั้น หรือปลอย broad band กวางเอาไว ปญหาที่ 2 คือ ตัวเลขควรจะเปนเทาไร ซึ่งยังตกลงกันไมได

95

สำหรับผม ผมไมกลายกตัวอยางคนอื่น ยกตัวอยางตัวเอง เขาบอกวา minimum เทานี้ ตอนนี้ผมชนเพดานแลว ก็หวังวาจะออกมาเร็วๆ เพดานจะไดเปดขึ้นอีก หลายคนเปนกังวลมากเลย ผมนาจะกังวลมากกวาเพราะชนเพดานแลว ผมพยายามเรงวันเรงคืนใหออกเร็วๆ ผมจะไดเปดชองไปไดบาง ใหทานดู maximum สูงสุดของแตละระดับ ระดับผูปฏิบัติทั่วไปสูงสุด เราเสนอไวที่ 54,000 และวิชาการ maximum สูงสุด 58,000 ไมตางกันเทาไร ผูอำนวยการ maximum 54,000 เหมือนกัน และผูบริหาร 60,000 ทานเห็นไหมวา สามารถขึ้นไดดวยตัวของมันเองเกือบเทากัน ไมตางกันเทาไร อันนี้เปนการปองกันที่วากระโดดยายราง เพราะสับสนวุนวายมากเลย นั่นคือประเด็นที่เขาเสนอขึ้นมา ผมพยายามตอบคำถามทานวาสิ่งที่เกิดขึ้นเปนอยางไร การเปลี่ยนแปลงนั้นผมยืนยันได ถาไมเทาเดิมก็ตองดีกวาเดิม ที่วาทำแลวแยกวาเดิม ไมออกแนนอน เพราะ กพ. ไมทำแนนอน อีกประเด็นหนึ่ง คือ สำนักงาน กพ. เราใชคำวา Human Resource เราคิดกันมาโดยตลอด ตอนเรามีโครงสราง แบบเดิม ซี 11 เราเอาคนไปเทียบกับ resource เราตีราคาตาม resource แตเราไมไดตีราคาตามคุณคาของคน ใน พรบ. ฉบับใหมเขาไมกลาที่จะขยับไปแบบเปน human being โดยเฉพาะเลย ก็เปน human capital ไปกอน กึ่ง resource กับกึ่งความมีคุณคา เปนคนมากขึ้น ผมพูดกับเพื่อนเปนประจำวา พรบ. ฉบับใหมตางจาก พรบ. ฉบับเดิมคือ ฉบับเดิมเอาคนเทียบเทากับ resource แตพรบ. ฉบับใหม มองพวกเราเปนคนมากขึ้น ขออนุญาตยุติเพียงเทานี้ ถาม: แนนอนวาถาตุลาคมนี้ผาน ใชระบบนี้เลย และอันนี้ผานวิเคราะหมาเรียบรอยแลว สวนปญหาเรื่องขั้นเงินเดือน ไดกำหนดไวชัดเจนหรือยัง ดร.สมโภชน นพคุณ: เขากำลังทำกันอยู ตัวเลขนี้จะปรับดวย อิงตาม competency ถาม: คือ สรางระบบขึ้นมาใหม โดยวิเคราะหจากราชการทั่วประเทศ แลวสมมติวาถาเปนมหาวิทยาลัยที่ยังไมไดออกนอกระบบก็ตองอิงตามระบบนี้เลย ดร.สมโภชน นพคุณ: ใชถาเปนขาราชการพลเรือนและอิงกฎของ กพ.

ถาม: ถาสมมติเราอิงตามนี้เลย เราจะมั่นใจไดอยางไรในระบบประเมิน เพราะฟงดูการขึ้นขั้นเงินเดือน depend on leader หรือผูบริหารมาก แต competency ของผูบริหารตอนนี้ของราชการในวงการศึกษาเรามักจะเรียกวาอิงระบบมหาดไทย ตองอางอยางนี้ เพราะไมไดมองตาม competency ก็มองอยางที่อาจารยพูดตั้งแตแรกแลววาอิงตามระบบวาสนิทสนม กับเจานายหรือไม เพราะฉะนั้นระบบ competency เราจะมั่นใจไดอยางไรวาจะเปนไปตามที่ประเมินได เพราะถาระบบประเมิน bias แลวก็มีผลอยูดี อีกอันหนึ่งที่จะถาม คือ เราจะรูไดอยางไรวาตอนที่ เรา sign contact ในเรื่อง performance เราจะไดตามที่เราตองการ

ซึ่งจุดนี้เทาที่ผานมา มหาวิทยาลัยมีการใหทำ ตองพูดวาสักแตวาทำไป แตไมเคยมาวิเคราะหจริงๆ เลยวาเราตองการ sign contact ตามนั้นไหม เขามีระบบอยางไรให work ตรงนี้

ดร.สมโภชน นพคุณ: อยางที่สำนักงาน กพ. ที่ผมเรียนใหทราบวาพวกเราทุกคนโดยตำแหนงที่นั่งอยู ตอนที่ผมมารับตำแหนงเปนที่ปรึกษาเมื่อ 2 ปที่แลว เขาบอกวาตำแหนงนี้ตองมีสมรรถนะ 8 ตัว อยางที่วาและเขากำหนดไววาในระดับตางๆ เปนอยางไรบาง ผมจะใหทานดู definition เขาเขียนคำจำกัดความของสมรรถนะ นี่คือสมรรถนะหลัก 5 ประการดวยกัน เขาจะบอกวา มุงผลสัมฤทธิ์หมายความวาอยางไร บริการที่ดีหมายความวาอยางไร สั่งสมความเชี่ยวชาญในงานหมายความวาอยางไร จริยธรรมหมายความวาอยางไร ความหมายพวกนี้บอกในเชิงพฤติกรรมที่เขาตองแสดงออก

ถาอยูในระดับลางกับระดับสูง พฤติกรรมตองไมเหมือนกัน อยางมุงผลสัมฤทธิ์ เขาจะแบงออกเปน 5 ระดับดวยกัน ระดับ 0 คือไมมีสมรรถนะนี้เลย ระดับที่ 1 คนที่จะมุงผลสัมฤทธิ์อยูในระดับ 1 เทียบเทาซี 1 ซี 2 ปจจุบัน สามารถทำงาน

96

ใหไดดี โดยพยายามทำงานในหนาที่ใหดีและถูกตอง มีมานะอดทน ขยันหมั่นเพียรในการทำงาน และตรงตอเวลา มีความรับผิดชอบในงาน สามารถสงงานไดตามที่กำหนด ถาในระดับ 5 จะระดับ 5 ได หมายความวาจะตองมี 1, 2, 3, 4 และ +5 ตัดสินใจไดดีโดยมีการคำนวณผลไดผลเสียอยางชัดเจน และดำเนินการเพื่อใหภาครัฐและภาคประชาชนไดประโยชนสูงสุด บริหารจัดการและทุมเทเวลา ตลอดจนทรัพยากรเพื่อใหไดประโยชนสูงสุดตอภารกิจที่วางไว สิ่งที่สำคัญคือใครจะเปนผูกำหนดตรงนี้วาตำแหนงตรงนี้ควรจะอยูในระดับไหน อันนี้เขามีคณะกรมการและไมใชผูบริหาร ผูบริหารไมเกี่ยวเลย เขาจะเชิญคนขางนอกมาสำรวจและชวยกันดูวาตรงนี้ควรจะอยูในระดับไหน ขึ้นอยูกับ load ของงานและความรับผิดชอบ และจะกำหนดลงไป อยางพวกผม ซี 10 ตั้งไว 5 ในเรื่องมุงผลสัมฤทธิ์ แตขณะเดียวกันในกลุมงานทั้งหมดที่มี 18 กลุมงาน แลวมี DNA หรือสมรรถนะที่เหมือนกัน สมรรถนะที่เหมือนกันหมดแลวจัดไดออกเปน 20 สมรรถนะ มีคำอธิบาย และใน 20 สมรรถนะนี้จะแบงเปนระดับตางๆ ทางสำนักงาน กพ. ทำตนแบบไวใหหมดเลย สวนราชการมีหนาที่อยางเดียวคือกำหนดวาในตำแหนงนี้มีสมรรถนะอยูในระดับใด แลวทานเอาคนนี้ไปลง ทานก็ประเมินวาคนๆ นี้มีสมรรถนะตามที่กำหนดไวหรือไม นั่นคือประเด็นที่ 1 แตสวนมาก เขาบอกวาถาผมมีคนอยางนี้อยูแลว พอประเมินตำแหนงสมรรถนะแลว ตำแหนงสมรรถนะสูงขึ้น แตผมไมรูจะเอาคนนี้ไปไหน ทำอยางไร เขาบอกวาทานตองพัฒนาเขาตามหลักที่เรียกวา competency-based development เพื่อใหเขามีสมรรถนะสูงตามที่ตำแหนงกำหนดไว คนขางนอกเปนผูกำหนด แตคนที่ประเมินนั้นอยางผมถูกทานเลขาธิการ กพ. ประเมินวาจะไดตามสมรรถนะนี้หรือไม ก็คงทานเลขาธิการ กพ. คนเดียวที่ประเมินผม เราตองยอมรับ ถาไมใชทานแลวใครจะประเมินผม แตถาระดับลางลงไป จะประเมินตามระดับ เราจะปองกันการ bias ไดไหม ผมคิดวาผมกับทานเลขาธิการ กพ. ไม bias คงไมได แตเรายอมเชื่อวาทานคงไม bias นี่คือคำตอบของผมวาใครเปนผูประเมิน ก็หัวหนาเปนผูประเมิน แตถา ระดับลาง เราก็ประเมินตามระดับขึ้นมา แตของผมมีทานเดียวคือทานเลขาธิการ กพ. แตกอนที่จะประเมิน ทานจะถามหลายเรื่องมาก ถามจากผม ถามจากคนอื่น ถามจากกองการเจาหนาที่ของเรา ถามจากรองเลขาธิการ ถามจากเพื่อนผมที่เปนที่ปรึกษาหลายๆ คน แตที่ถามมากที่สุดคือมอบใหไปเปนผูแทน กพ. ที่กระทรวงไหน เขาจะถามไปทางนั้น อันนี้ผมคิดวาเปนสิ่งที่ปองกันได ตอบตรงๆ ตราบใดที่เรายังประเมินคนดวยคนก็ตองยอมรับ เพราะถาเราประเมินดวยคอมพิวเตอร เราไมยอม มัน strict เกินไป ถาม: ผมขอเสริมเมื่อสักครูนี้ที่ทานอาจารยไดพูดถึงเรื่องประเมิน ผมวาในแนวทางที่อาจารยไดพูดไว มีการระบุลงไปเลยไดไหมวา ในการสอบถามจะตองอยูในกติกาหรือกระบวนการในการสอบถามขอมูลเพิ่มเติม เพื่อใหขอมูลนี้สามารถที่จะใชในการประเมินไดอยางโปรงใสและสามารถที่จะถวงดุลการ bias ไดในระดับหนึ่ง คือตอนนี้ทานอาจารยบอกวาใชวิธีการถามสวนตัว ในทางปฏิบัติเปนไปไดไหมวาเราจะ include กระบวนการตรงนี้ไวใน process ดวยวาทุกครั้งที่มีการประเมินควรจะตองมีการถามจากผูที่เกี่ยวของสำหรับผูที่ทำงานและถูกประเมินวาทำงานรวมกบัใครอยูบาง

ดร.สมโภชน นพคุณ: อันนี้มี ทางสำนักงาน กพ. ไดทำระบบที่เรียกวา performance management จะมีเรื่อง competency ที่ผมพูดทั้งหมด และการบริหารจัดการโดยผูบริหารกับผูปฏิบัติงานตองตกลงรวมกันกอนวา kpi ของเขาเฉพาะตัว

ในปนี้มีอะไรบาง ตองไลกันมา แตไมใชวาทานตกลงเฉพาะตัวบุคคลและทานไมไดดูภาพรวม ทานตองดูภาพรวมดวย แตกอนที่จะทำเชนนี้ได แตละกองแตละสำนักตองมีแผนที่จะรองรับแผนงานหลักของสำนักงานกอน แลวจะมาดูวาแตละคนๆ ระดับ ผูอำนวยการสำนักจะไปดูวาคนๆ นี้จะตองทำอะไรเพื่อใหงานของสำนักบรรลุผลสำเร็จและไป serve เปาหมายในระดับสูง อันนี้เปนวิธีการที่เรียกวา performance management จะมีใชตาม อันนี้เปนการวางระบบ แตเราพยายามวางระบบหลายๆ ทางเพื่อหลีกเลี่ยงการ bias ระบบหนึ่งภาษาอังกฤษเรียกวา 360 องศา แตภาษาไทยพอบอก 360 องศา คงหมุนหัวติ้ว บอกวา เปน multi-source ไป คือจากหลายๆ แหลงดวยกัน เขาจะวางระบบวาเวลาทานจะสอบถามผลงานของแตละคน ทานจะตองถามใครบาง เขาจะมีขอเสนอแนะ แตไมใชบังคับ สิ่งที่สำคัญที่สุดคือระบบมี แตวิธีบริหารจัดการ ทานยึดตามระบบแลวมี flexible มี empower ของทานเองบางก็โอเค

ทางสำนักงาน กพ. จะมี guideline ใหทาน เพ่ือใหผูบริหารมีตัวชี้แนะ มี คำแนะนำเพื่อชวยใหการทำงานงายขึ้น แตเราเปดชองใหผูบริหารใชวิจารณญาณของตนเองไดบาง

97

ถาม: ผมมีคำถามที่อาจเปนที่สนใจของหลายทาน คือ ตอนนี้มหาวิทยาลัยหลายแหงยังไมไดออกจากระบบราชการและสวนใหญมีพนักงานของมหาวิทยาลัยดวย สมมติระบบใหมของ กพ. คลอดออกมาได และมหาวิทยาลัยแตละแหงตัดสินใจใหความชัดเจน สมมติถาทำได เพราะตอนนี้ทางรัฐมนตรีบอกแตละมหาวิทยาลัยวาใหเปนสิทธิของมหาวิทยาลัยในการตัดสินใจวาจะขับเคลื่อนมหาวิทยาลัยออกไปหรือไม สมมติมีบางมหาวิทยาลัยบอกวา ตัดสินใจอยูในระบบราชการตอไป แลวตัดสินใจที่จะยึดโครงสรางตามโครงสรางใหมของ กพ. อยางนี้พนักงานของมหาวิทยาลัยเดิมจะสามารถ convert กลับมาเปนขาราชการในโครงสรางนี้ไดหรือเปลา ดร.สมโภชน นพคุณ: ผมไมแนใจ คำตอบงายคือทานตองไมลืมวา จำนวนขาราชการตองไมเพิ่ม ถาทาน convert กลับมาจะ add up ขึ้นมา ถาม: คำถามผม จะขึ้นกับตัว competency และ performance ดวย เพราะวัตถุประสงคของการออกนอกระบบราชการ คือเพื่อที่จะเพิ่มความคลองตัว เพิ่มประสิทธิภาพตามคำกลาวอางวาเปนเชนนั้น ตัวที่ดูก็เปนตัวที่จะชวยเพิ่มความคลองตัวและชวยเพิ่มประสิทธิภาพในโครงสรางของระบบราชการระบบใหมเอง เมื่อเปนเชนนี้ wording ที่บอกวาจำนวนขาราชการหามเพิ่ม จริงๆ ถามีการปรับเพื่อที่จะทำใหเปนไปตามเปาหมายของรัฐบาลไมไดหรือวา อยาไปยึดติดกับจำนวนขาราชการตองไมเพิ่ม แตยึดติดกับตัว performance เปนหลักโดยยึดตามโครงสรางใหม ถาโครงสรางใหมตอบสนอง ทำใหความคลองตัวดีขึ้น ประสิทธิภาพดีขึ้น ทำไมตองไปยึดติดอยูกับจำนวนขาราชการที่ตองไมเพิ่มขึ้น เพราะในโครงสรางของมหาวิทยาลัยหรืออุดมศึกษาอาจจะแตกตางจากโครงสรางของระบบราชการอื่นๆ เนื่องจากวาเปนเรื่องของความเชี่ยวชาญ ความชำนาญของผูปฏิบัติงาน ซึ่งจำนวนหนึ่งคืออาจารยตางๆ ผมคิดวาถาทำได ไมนาจะยึดติดอยูกับจำนวนขาราชการวาจะตองไมเพิ่ม ดร.สมโภชน นพคุณ: ผมคิดวา ในระบบของเรา เราจะพยายามใหระบบที่ work ได ที่เปนอยูในปจจุบันเขาสูวิธีการทำงานที่มากขึ้น มีประสิทธิภาพมากขึ้น แตอยางที่ผมเรียนใหทราบ เงื่อนไข 2 ตัว คือ 1) งบประมาณรายจายของรัฐประจำตองไมเกิน 45% ตองลดลงใหได ตอนนี้ยังไมลด ทางหนึ่งที่จะลดได หลายๆ ทางคือ limit จำนวนขาราชการไว แตขณะเดียวกันสำนักงาน กพ. ก็เห็นใจ เพราะภารกิจเพิ่มมากขึ้น ถึงไดออกไปในรูปอื่น ไมใชขาราชการ แตเปนพนักงานราชการ ออกเปนรูปนั้น และในขณะเดียวกันพอออกไปในรูปนั้น พนักงานขาราชการเพิ่มขึ้นมากเลย แตถามวาเงินเพิ่มไหม เงินเพิ่มตามแตเปนอีกประเภทหนึ่ง เปนทางออกของเรา ขณะเดียวกันเราพยายามดูวาทำอยางไรใหจำนวนขาราชการลดนอยลง ไมใชวาลดจนกระทั่ง

work ไมได สมัยทานนายกฯ เปรม บอกไมใหเพิ่มเกิน 2% แต 9-10% ทุกป แสดงวามีการบิดเบือนอันหนึ่ง ในยุคใหมมีทางเดียวคือบีบลงไป เพราะยังมีอีกหลายหนวยที่มีคน idol เยอะมากเลย เปนการบีบทางออมใหดึงคนพวกนั้นเอามาใชงาน ถาทานไมดึง ทานเอาคนพวกนี้ที่เขาพยายามใชอยูคือขอปรับตำแหนงสูงขึ้น เชน ปรับนายอำเภอ ทั่วประเทศเปนซี 9 เขาบอกโอเค เอาเงินที่ไหน ก็เอาคน idol ทั้งหลาย ทำอยางไร เอาตำแหนงพวกนี้ยุบไปเสีย มาทบใหตรงนี้แลวเอาเงินที่มีอยูตรงนั้นมาเสริมตรงนี้ พูดงายๆ เหมือนกับบังคับทางออมกลายๆ เพื่อใหทานขจัดตำแหนงที่ทานขอไว มีเงิน

แตยังไมมีคน บังคับทางออมเลยใหเลิกๆ ไป เพราะมีหลายหนวยงานที่ขอตำแหนงไวและไดเงินมาแลวแตยังไมไดบรรจุคน บางตำแหนงมีเงินเหลือพรอมแตยังไมไดตัวตำแหนงมา พวกนี้มีอยูเยอะมากเลย ก็บังคับทางออม ถามวามีความจำเปนไหม ก็ไดยินมาเยอะ ไปพบทานผูวาราชการจังหวัด ทานบอกวาใหจังหวัดรับผิดชอบเยอะมากเลย

เปนตัวแทนของเกือบ 20 กระทรวงเลย แตคนนอยลงทุกวัน เขาก็ลำบาก เราก็ยอมรับวาลำบาก แตมีอีกหลายที่ไมลำบาก อยางของกระทรวงเกษตร กรมชลประทานขอปรับลูกจางประจำเปนพนักงานราชการ เปนแสน นี่คือสิ่งที่ออกมา ความจำเปนเราพูดถึงอยูแลว แตตอไป เราสามารถทำใหจำนวนขาราชการอยูใน limit ที่ตองการ และการใชจายงบประมาณคำนึงถึงความคุมคามากขึ้น ผมคิดวาขอเสนอที่ทานพูดวาจะใชหลัก performance จะมีประโยชนมากขึ้น แตตอนนี้ยังกาวไมถึง พูดงายๆ วายังปดฝาไมลง กดแลวกดอีกก็ไมลง พยายามทุมน้ำหนักกดใหลงใหได แลวเดี๋ยวคอยพูดกันทีหลังหลังจากที่ลงไปแลว ถาม: ขออนุญาตเรียนถามในกรณีของมหาวิทยาลัย พอเวลาปรับแลวจะมีแทงวิชาการ ยกตัวอยางเชน

98

ผูชวยศาสตราจารย จะอยูในระดับกลางๆ ของแทงวิชาการ ทีนี้ถาเกิดไปเปนผูบริหารคือเปนหัวหนาภาควิชา ในการประเมิน ตรงนี้ขึ้นอยูกับมหาวิทยาลัยวาเราจะแบงงานประเมินเปนสวนไหน ดร.สมโภชน นพคุณ: ผมคิดวาเปนเรื่องของมหาวิทยาลัย สำนักงาน กพ. ไมกลาเขาไปยุง เพราะเราไมทราบวาทางมหาวิทยาลัยเปนอยางไร แตถาเปนของขาราชการพลเรือน ทานอยูฝายวิชาการ พอทานจะไปลงตำแหนงผูบริหาร เขาตองประเมินทานกอน ประเมิน performance ของทานที่ผานมา 3 ปติดตอกัน และประเมิน competency วาทานอยูในระดับนั้น แตเขาไมไดปดกั้น ประเมินแลวต่ำกวา competency ที่ตั้งไว เขาใหโอกาสทานไปลงตำแหนงนั้น แตทานตองไปพัฒนาเพิ่มขึ้น ถาม: อีกอันหนึ่งคือ ตอนนี้มีหนังสือแจงของ กพอ. มาวาในขาราชการสายสนับสนุนจะมาเขาตรงนี้แลว ถาสมมติวา พอ พรบ. นี้ออกไป พรบ.อื่นที่แจงมาถาขัดตรงนี้ตองถูกยกเลิกไปใชไหม ดร.สมโภชน นพคุณ: ถาเขาเปนขาราชการพลเรือนที่อยูภายใต พรบ. ขาราชการพลเรือนฉบับนี้ตองเปนไปตามนี้ แตผมฝากทาน เพราะเรากำลังพูดกันอยู 2 เรื่อง เรื่องที่ 1 ผูบริหารนั้น automatic และ by legal ตองเกษียณ 60 จะเกงอยางไรก็ตามถาอยูฝายบริหารตองเกษียณ 60 แตฝายวิชาการเขาจะใหเกษียณไดถึง 70 กำลังพูดกันอยู แตมีทางออกอีก อันหนึ่ง คือ เรื่องที่ 2 ใหเกษียณตามวันเกิดของทาน แตเราตองทำเรื่องเกษียณทุกวันเลย ก็เลยขอใหเปนในแตละเดือน สิ้นเดือนหนหนึ่ง เปนเรื่องที่เรากำลังพูดถึงกันอยู ถาม: อาจจะเปนเรื่อง technical แตมีความจำเปนเพราะ modify เกี่ยวกับเรื่องทางนี้อยู คือในสวนของ สมรรถนะหลัก จะเรียนถามวาจะมีการปรับเปลี่ยนไดไหม ดร.สมโภชน นพคุณ: ได อันนี้เปนเหมือน dictionary ที่ทางสำนักงาน กพ. ทำให เวลาทานไปใชทำของทาน ทานอาจจะมีเพิ่มเติม เชน ระดับที่ 1 ทาง กพ. ตั้งไว 5 ทานอานดูแลว ปรับเปลี่ยนขอความได เปนเรื่องของทาน ถาม: อยางตัวที่จะยกใหเห็น คอนขาง technical ในวิชาการนิดหนึ่ง อยางคำวา achievement motivation ถาสมมติอาจารยอิงวาจะเปน human being หรือจะอิงวาให humanize มากขึ้น ปจจุบันจะมี concept ของ self-determination จะชัดเจนกวา เพราะการ achievement จะขัดแยงกับระดับที่ 5 การทำงานเปน teamwork เพราะจะเห็นจากปรากฏการณวา

ถาสมมติเรารวมกันทำงานเพื่อผลประโยชนของสวนรวม achievement สวนตัวจะ conflict กันเสมอเลย เพราะฉะนั้นถาดูจาก competency 2 ตัวนี้ ดิฉันวาจะไมสอดคลองกันในเชิงการปฏิบัติ เวลากลับมาเก็บขอมูลเปนเรื่องของ behavior outcome อยางที่อาจารยตองการ และอาจารยยังอิง empowerment ดวย การ empowerment เพื่อนำไปสู achievement motivation จะไมใชตัวทฤษฎีที่ไปดวยกัน empowerment จะนำไปสูเรื่อง self-determination ไดชัดเจนกวา และเมื่อเราเกิด self-determination การเกิด spirit ของการทำงานเปน teamwork จะ correlate กันในเชิงของทฤษฎี เพราะฉะนั้นคนที่ทำเรื่อง achievement อาจจะมองวาดี อยางยกตัวอยางอันหนึ่งที่กำหนดมาเปนตัวแกนอันหนึ่ง ซึ่งดิฉันวาในเมื่อเราเนนเรื่องคุณธรรมจริยธรรม ตัวพฤติกรรมที่อาจารยยกมาวาเปนมานะอดทน ในทางธรรม มานะเปนตัว negative เพราะเมื่อไรก็ตามที่เรามีมานะ เราจะยึด

อัตตาเปนตัวหลัก เราจะไมไดมองความสามารถของคนอื่น เราจะคิดวาตัวเราเองถูกเสมอ แตทางเรา เวลาเราใชคำวามานะ คือมานะอดทน แตจริงๆ ไมใช ในศัพทจริงๆ ตัวมานะเปนเจตสิกฝายไมดี นี่ยกตัวอยางใหเห็นในสวนเหลานี้ ดิฉันวากอนจะประกาศใช นาจะใหทุกคนไดมองเห็นสมรรถนะหลักที่ กพ. develop ขึ้นมา เพราะตองเอาไปใชประเมิน สวนที่ดิฉันมองเห็นตรง

นี้ชัดเจน ถาเปนไปได ในฐานะที่อาจารยเปนที่ปรึกษา ลองคุยกับเขาวา ไมลองสนใจเรื่อง self-determination แทนที่จะเปนเรื่องของ achievement เพราะตัว determination จะสอดคลองกับตัวฉันทะ คือ ถาเราตองการใหขาราชการทำงาน นาจะปลูกฝงใหเขาทำงานดวยความใฝรูใฝสรางสรรค จะสอดคลองกันไปเลย แต achievement หยาบกวา ขอฝากอาจารยตรงจุดนี้

ดร.สมโภชน นพคุณ: ขอบคุณครับ รับไว

99

ถาม: มีอีกเรื่องหนึ่งที่ผมคิดวาสำคัญ คือเรื่องโครงสรางที่อาจารยเสนอกับสภาพความเปนจริงและขอเท็จจริง ของมหาวิทยาลัยของรัฐ คือ ตอนนี้การทำงานมี 2 สาย คือ สายวิชาการที่เปน อาจารย ผูชวยศาสตราจารย รองศาสตราจารย และศาสตราจารย กับสายบริหาร เปนตั้งแตอธิการบดีลงมาถึงคณบดีตางๆ ในทางปฏิบัติ ลักษณะการจัดการของขาราชการอุดมศึกษาจะตางกับขาราชการพลเรือนทั่วไปในเรื่องของการเขาสูตำแหนงบริหาร เพราะพวกเราถาจะขึ้นไปเปนอธิการ คือไดจากการสรรหา เมื่อหมดวาระก็ลงมาเปนอาจารยธรรมดาทั่วไป เพราะฉะนั้นลักษณะของการดำเนินการตามโครงสรางนี้ ผมไมแนใจวาพอเปนแค ผศ. จะเปนอธิการไดไหมตามโครงสรางนี้ หรือพอเปนอธิการบดี หมดวาระแลวจะกลับมาอยูตรงไหน ฉะนั้นลักษณะอยางนี้เมื่อเกิดขึ้น ทาง กพ. จะมีแผนรองรับวิธีการที่เหมาะสมกับมหาวิทยาลัยของรัฐอยางไรเพื่อใหมหาวิทยาลัยจะไดใชเปน pattern ในการออก พรบ. หรือออกกฎขอบังคับของแตละมหาวิทยาลัยเอง เพราะเรามี พรบ. ของมหาวิทยาลัยตางหาก ดังนั้น ถามหาวิทยาลัยเอาโครงสรางนี้ไป copy แลวมาเขียน อยางนี้ไมไดแนนอน แตมหาวิทยาลัยบอกวาเปนองคกรหนึ่งของรัฐ เขาอาจจะติดอยูกับกติกาของ กพ. ดังนั้น กพ.จะเปดชองอยางไรที่จะใหทางอุดมศึกษาไดเขาใจประเด็นตรงนี้ ใหแนวทางที่เหมาะสมกับ context ของมหาวิทยาลัยตางๆ เหลานั้นเอง แตแนนอนวัตถุประสงคคือใหเปนไปตามเสาหลักที่อาจารยวาไว 4 เสาหลัก ใหเปนอยางนั้นใหได แตลักษณะของกระบวนการในการนำไปสูวัตถุประสงคนั้น แนนอนมหาวิทยาลัยไมมีทางเหมือนเลย เพราะฉะนั้นผมเลยคิดวาถาเกิด กพ. ไมทำอะไรเลยและอยูในสภาพแบบนี้ มหาวิทยาลัยจะสับสน เพราะไมสามารถที่จะยึดเอากติกานี้มาใชไดทันที จึงขอชี้ประเด็นวา ถาทาง กพ. ใหแนวทางเฉพาะกับสถาบันอุดมศึกษาไดดวยจะเปนประโยชนอยางยิ่ง

ดร.สมโภชน นพคุณ: อยางที่ผมเรียนทานวา อันนี้เปนขาราชการพลเรือน แตขาราชการพลเรือนเขาดึงสายวิชาการเขามาชวย อยางที่ผมยกตัวอยางตัวผม โยกยายจากฝายบริหาร ฝายอำนวยการ ไปอยูสายวิชาการ ยังทำได อยูที่ตัวทานวา จะสามารถลงไปไดอยางไร แลวของเราก็เปดชองใหทาน คือ ผูบริหาร ระดับสูง ลูกศรมีทั้งขึ้นและลง หมายความวาตรงนี้ สามารถลงมาอยูตรงนี้ได และตรงนี้สามารถขึ้นไปสลับที่กันได พอจะสลับกันเขาตองดูวา performance เปนอยางไร บรรลุผลงาน 3 ปติดตอกันจึงจะขยับขึ้นไป และ competency เขามาเกี่ยวของ เราไมไดปดกั้น อยางที่ผมเรียนใหทราบ ผมอยูตรงนี้มา 3 ปแลว จะใหผมอยูถึง 60 ผมก็ยอมและตอถึง 70 ผมก็เอา นี่คือหลัก ผมพยายามภาวนาอยูใหออกมาเร็วๆ ผมจะไดไมยายไปไหน นี่คือตัวอยาง สำหรับผูบริหาร เขาพูดกันถึงวา ผูบริหารเกษียณ 60 ทำอยางไรปหนาจะเกษียณ 60 แลว ยายตัวเองลงมาดีไหม ก็เปนวิธีการของเขา แตในทางปฏิบัติ ผมวาการที่จะยายไปลงตรงไหน ไมใชโดยอัตโนมัติ ทานตองมีคณะกรรมการแนนอน อยางผมเปนผูแทนของ กพ. ของกระทรวงตางๆ เขามีคณะกรรมการขาราชการพลเรือนของกระทรวง ซึ่งจะมีทั้งผูทรงคุณวุฒิ

ขางนอกและผูแทนของ กพ. คือ ผมจะตองเปนตัวกำกับเรื่องของกติกา แตเรื่องของการบริหารจัดการอยูที่ทานปลัดหรืออธิบดี แตขณะเดียวกัน มีผูทรงคุณวุฒิภายนอกเปนตัวยืนยันวาทานไม bias ทานไมเอียง ชวยทานตรงนี้ ผมคิดวาเปนประเด็นหนึ่ง ถามวาทางสำนักงาน กพ. ให guideline ไหม ผมวานี่นาจะเปน guideline ได เพียงแตวาทานจะเอา copy ไปทั้งดุน

ผมวาคนที่เดือดรอนไมใชผม คงเปนทาน ทานตองไปปรับใหดี เพราะวัฒนธรรมของทานตางกัน สมรรถนะก็ตางกัน อันนี้เปน guideline ของสำนักงาน กพ. สำหรับขาราชการพลเรือน ทีนี้ถาทานจะเอาวิธีแบบนี้ไป ทานก็ตองไปดูวาสมรรถนะอะไรที่ทาน จะกำหนด ผมเคยไปชวยที่มหาวิทยาลัยขอนแกน เขาเขียนสมรรถนะเยอะมากเลยตามความตองการของเขา แตในขณะเดียวกันเขาอยากรูวา ทางสำนักงาน กพ. มีสมรรถนะอะไรสำหรับขาราชการพลเรือน เพราะเขามีขาราชการ 2 ประเภท ที่เปนขาราชการพลเรือนกับขาราชการมหาวิทยาลัย เขาก็ตองการเปรียบเทียบดูวา ถาทั้งสองแบบนี้อยูดวยกัน สมรรถนะอะไรที่ตอง relate ซึ่งกันและกันและรับซึ่งกันและกัน อันนี้เปนความพยายามที่บอกวาเรามี guideline ให แตทานตองไปปรับเพื่อใหสอดคลอง กับวัฒนธรรมและภารกิจของแตละที่

ถาม: เสียดาย เรามีเวลานอย ในนามของที่ประชุมสภาอาจารยมหาวิทยาลัยแหงประเทศไทย ขอกราบขอบพระคุณทานอาจารยเปนอยางสูงที่ไดสละเวลาและใหโอกาสมาใหความรู ความเขาใจเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงในระบบราชการ ในครั้งนี้ ซึ่งเปนประโยชนอยางยิ่งที่พวกเราจะไดนำไปสื่อสาร ทำความเขาใจกับบุคลากรของแตละมหาวิทยาลัยตอไป