ปรั�ชญาเบื้องต้�น บื้ทท�� ๖ ปรั�ชญาต้ะวั�นออก

บื้ทท�� ๖ปรั�ชญาต้ะวั�นออก

บื้ทท�� ๖ ปรั�ชญาต้ะวั�นออก

ขอบื้ข�ายเนอหา ลั�กษณะท��วัไปของปรั�ชญาต้ะวั�นออก ลั�กษณะแลัะพั�ฒนาการัของปรั�ชญาอ#นเดี�ย ลั�กษณะแลัะพั�ฒนาการัของปรั�ชญาจี�น ลั�กษณะแลัะพั�ฒนาการัของปรั�ชญาญ��ป&'น ลั�กษณะแลัะพั�ฒนาการัของปรั�ชญาไทย

ลั�กษณะท��วัไปของปรั�ชญาต้ะวั�นออก

ปรั�ชญาต้ะวั�นออก หมายถึ*งปรั�ชญาท��เก#ดีข*นทางแถึบื้ต้ะวั�นออกท�งหมดี เช�น ปรั�ชญาอ#นเดี�ย ปรั�ชญาจี�น ปรั�ชญาญ��ป&'น เป+นต้�น

ปรั�ชญาต้ะวั�นออก ส่�วันใหญ�เป+นปรั�ชญาช�วั#ต้ ม&�งศึ*กษาเพั�อรั/�แลัะเพั�อส่�งเส่รั#มการัปฏิ#บื้�ต้#ม�พันฐานมาจีากศึาส่นา

ม&�งรั/�แจี�งต้นเองก�อนแลั�วัจี*งศึ*กษาให�รั/�ส่#�งนอกต้�วัภายหลั�งโดียไดี�รั�บื้ควัามค#ดีพันฐานมากจีากปรั�ชญาอ#นเดี�ย

ปรั�ชญาอ#นเดี�ย

แบื้�งออกเป+น ๓ ย&ค หลั�ก ๆ ไดี�แก�

ย&คพัรัะเวัท

ย&คอ&ปน#ส่�ย

ย&คปรั�ชญา ๙ ส่8าน�ก

๑. ย&คพัรัะเวัท เรั#�มต้�งแต้�ปรัะมาณ ๑,๐๐๐ ถึ*ง ๑๐๐ ป;ก�อน พั.ศึ.

โดียม�ค�มภ�รั<ไต้รัเภทเป+นหลั�ก คอ ๑) ฤคเวัท ส่8าหรั�บื้ส่วัดีส่ดี&ดี�ส่รัรัเส่รั#ญพัรัะเจี�า

ต้�างๆ ๒) ยช&รัเวัท วั�าดี�วัยกฎเกณฑ์<การับื้/ชาเทพั ๓) ส่ามเวัท ส่8าหรั�บื้ค8าส่วัดีในพั#ธี�ถึวัายน8าโส่มแดี�

พัรัะอ#นทรั< ๔) อถึรัรัพัเวัท วั�าดี�วัยเรั�องไส่ยศึาส่ต้รั<

๒. ย&คอ&ปน#ส่�ย เรั#�มต้�งแต้� ๑๐๐ ป; ก�อนพั&ทธีกาลั จีนถึ*ง พั.ศึ. ๗๐๐ เรั#�มต้�งแต้�การัเก#ดีข*นของมหากาพัย< ๒ เรั�อง คอ

รัามยณะแลัะมหาภารัต้ะ เป+นส่ม�ยส่8าค�ญแห�งปรัะวั�ต้#ศึาส่ต้รั<ของศึาส่นาท�ง

ส่าม คอ ศึาส่นาฮิ#นดี/ พัรัะพั&ทธีศึาส่นา ศึาส่นาเชน

๓. ย&คปรั�ชญา ๙ ส่8าน�ก

เป+นย&คของวั#วั�ฒนาการั ของปรั�ชญา ๙ ส่8าน�กในอ#นเดี�ย

ซึ่*�งเรั#�มต้�งแต้� พั.ศึ. ๗๐๐ เรั�อยมา ในย&คน�ศึาส่นาพัรัาหมณ< ไดี�ม�การัปฏิ#รั/ป ครั�งส่8าค�ญ ๆ หลัายครั�ง จีนเป+นเหต้&ให�กลัายมาเป+นศึาส่นาฮิ#นดี/ในปFจีจี&บื้�น

ท��มาของปรั�ชญาอ#นเดี�ย

ปรั�ชญาอ#นเดี�ยโดียส่รั&ป ม� ๒ ส่าย คอ๑. ปรั�ชญากลั&�มอาส่ต้#กะ(Orthodox) เป+นกลั&�มท��ม�รัะบื้บื้ปรั�ชญาค�ญๆหกรัะบื้บื้ซึ่*�งไดี�รั�บื้อ#ทธี#พัลัจีากค�มภ�รั<พัรัะเวัทโดียต้รัง ไดี�แก� นยายะ ไวัเศึษ#กะ ส่างขยา โคยะ ม�มามส่า เวัทานต้ะ ท�งหกรัะบื้บื้น�ม#ใช�เพั�ยงเพัรัาะม�ควัามเช�อถึอในควัาม�อย/�ของพัรัะผู้/�เป+นเจี�าส่/งส่&ดีเท�าน�น แต้�ย�งยอมรั�บื้น�บื้ถึอควัามขลั�ง ควัามถึ/กต้�องส่มบื้/รัณ<แลัะควัามศึ�กดี#Hส่#ทธี#Hของพัรัะเวัทอ�กดี�วัย

๒. ปรั�ชญากลั&�มนาส่ต้#กะ(Heterodox) เป+นกลั&�มท��ม�รัะบื้บื้ปรั�ชญาท��ส่8าค�ญส่ามรัะบื้บื้ซึ่*�งค�ดีค�านในควัามขลั�งแลัะควัามศึ�กดี#Hส่#ทธี#Hของพัรัะเวัทไดี�ช�อวั�าไดี�รั�บื้อ#ทธี#พัลัจีากค�มภ�รั<พัรัะเวัทโดียอ�อม ไดี�แก� ปรั�ชญาจีารัวัาก พั&ทธีปรั�ชญา แลัะปรั�ชญาเชน

ปรั�ชญาไทย ปรั�ชญาไทย หมายถึ*งโลักท�ศึน<

แนวัค#ดี หลั�กปฏิ#บื้�ต้#หรัอหลั�กการัดี8าเน#นช�วั#ต้  ค�าน#ยม ควัามเช�อ คต้#  การัปรัะพัฤต้#การัปฏิ#บื้�ต้#อ�นเก��ยวัเน�องดี�วัยศึาส่นาอ�นเป+นพันฐานช�วั#ต้ของคนไทย มาต้�งแต้�ส่ม�ยลัพับื้&รั� เรั�อยมาจีนถึ*งส่ม�ยรั�ต้นโกส่#นทรั<   เป+นการัรัวัมเอาควัามเช�อ ท�ศึนคต้# ต้ลัอดีจีนค�าน#ยมต้�างๆ  ของบื้&คคลัหรัอของส่�งคมเข�าไวั�ดี�วัยก�น โดียม�เปJาหมายเพั�อให�ช�วั#ต้เข�าถึ*งควัามส่งบื้ส่&ข

พั�ฒนาการัแนวัค#ดีดี�านปรั�ชญาไทย

๑) ย&ควั#ญญาณธีรัรัมชาต้# (Natural Soul) พัรั�อมก�บื้การัก�อต้�วัของการับื้/ชาวั#ญญาณบื้รัรัพับื้&รั&ษ ชนชาต้#ไทยค#ดีแต้�เรั�องนอกต้�วั จี*งก�อให�เก#ดีแนวัค#ดีเรั�องวั#ญญาณต้�างๆ ข*น แลัะท8าให�เก#ดีปรัะเพัณ�เลั�ยงผู้� เช�น ผู้�ฟ้Jา ผู้�แถึน การัเรั�ยกขวั�ญ แลัะควัามเช�อโชคลัางต้�างๆ โดียเช�อวั�าส่#�งเหลั�าน�จีะส่ามารัถึอ8านวัยควัามส่&ขให�ไดี�

พั�ฒนาการัแนวัค#ดีดี�านปรั�ชญาไทย

๒) ย&ครั�บื้แนวัค#ดีพัรัาหมณ< พัรั�อมก�บื้พั�ฒนารั/ปแบื้บื้ไส่ยศึาส่ต้รั< เป+นย&คท��แนวัค#ดีของศึาส่นาพัรัาหมณ<เข�ามาม�อ#ทธี#พัลัต้�อคนไทย ท�งในดี�านควัามเช�อ แลัะพั#ธี�กรัรัม ซึ่*�งไดี�พั�ฒนาแนวัค#ดีเรั�องวั#ญญาณต้ามเทพัเจี�าของพัรัาหมณ<

พั�ฒนาการัแนวัค#ดีดี�านปรั�ชญาไทย ๓) ย&ครั�บื้แนวัค#ดีพัรัะพั&ทธีศึาส่นาพัรั�อมก�บื้การัก�อ

ต้�วัของวั�ฒนธีรัรัมปรัะเพัณ� หลั�งจีากพัรัะพั&ทธีศึาส่นาแผู้�อ#ทธี#พัลัเข�าส่/�ดี#นแดีนส่&วัรัรัณภ/ม# ชนชาต้#ไทยไดี�ห�นมาพั�ฒนาวั�ฒนธีรัรัมแลัะปรัะเพัณ�ของต้นต้ามหลั�กธีรัรัมทางพัรัะพั&ทธีศึาส่นา ในดี�านควัามเช�อ แลัะม�อ#ทธี#พัลัเหนอช�วั#ต้แลัะจี#ต้ใจีของชาวัไทยอย�างเบื้Lดีเส่รัLจี

พั�ฒนาการัแนวัค#ดีดี�านปรั�ชญาไทย

๔) ย&ครั�บื้แนวัค#ดีต้ะวั�นต้ก เป+นย&คท��ส่�งคมไทยก8าลั�งเก#ดีการัเปลั��ยนแปลังท�งในดี�านโครังส่รั�างของส่�งคม ท�ศึนคต้# แลัะการัดี8าเน#นช�วั#ต้เพั�อปรั�บื้ต้�วัให�ส่อดีคลั�องก�บื้ควัามเจีรั#ญก�าวัหน�าของโลักต้ะวั�นต้ก

พั�ฒนาการัแนวัค#ดีดี�านปรั�ชญาไทย ๕) ย&คพั�ฒนาแนวัค#ดีพัรัะพั&ทธีศึาส่นาบื้รั#ส่&ทธี#H เป+น

ย&คท��น�กปรั�ชญาไทยพั�ฒนาแนวัค#ดีดี�านจี#ต้ใจี ในพัรัะพั&ทธีศึาส่นาแนวัต้รัง โดียเช�อวั�าการัท��จีะแก�ปFญหาช�วั#ต้มน&ษย<แลัะเข�าถึ*งควัามส่&ขไดี�อย�างส่มบื้/รัณ<ต้�องพั�ฒนาจี#ต้ให�เข�าถึ*งควัามส่มบื้/รัณ<ดี�วัย เพัรัาะเช�อต้ามหลั�กพัรัะพั&ทธีศึาส่นาวั�า ส่&ขอ�นย#�ง“กวั�าควัามส่งบื้ไม�ม�”

ลั�กษณะของปรั�ชญาไทย

ปรั�ชญาช�วั#ต้ไทยม�ลั�กษณะเป+นวั#ญญาณน#ยม ปรั�ชญาช�วั#ต้ไทยม�ลั�กษณะเก��ยวัข�องก�บื้ควัามเช�อ

เรั�องไส่ยศึาส่ต้รั< ปรั�ชญาช�วั#ต้ไทยเน�นหลั�กปฏิ#บื้�ต้#ในช�วั#ต้ปรัะจี8าวั�น

ปรั�ชญาจี�น

ลั�กษณะของปรั�ชญาจี�น

ปรั�ชญาจี�นไม�ส่นใจีแส่วังหาปฐมธีาต้&อย�างท��ปรั�ชญาต้ะวั�นต้กแส่วังหา แต้�ปรั�ชญาจี�นให�ควัามส่8าค�ญเรั�องมน&ษย<ดี�วัยก�น จี*งถึ/กมองวั�าเป+นมน&ษยน#ยม

คอม�เปJาหมายวั�าจีะท8าอย�างไรัจี*งจีะเป+นคนท��ม�ควัามส่&ข ท8าอย�างไรั ส่�งคมปรัะเทศึชาต้# แลัะโลักจีะม�ควัามส่งบื้ส่&ข

เน�นเรั�องจีรั#ยธีรัรัมมากกวั�าส่ต้#ปFญญา

ส่8าน�กปรั�ชญาต้�างๆ ของจี�น

๑. ส่8าน�กปรั�ชญาเต้Nา ส่8าน�กน�ม�เลั�าจีอเป+นห�วัหน�า ปรั�ชญาในส่8าน�กน�ม�เต้Nาเป+นจี&ดีหมายส่/งส่&ดี เต้Nาเป+นนามธีรัรัม แต้�กLเป+นบื้�อเก#ดีของส่รัรัพัส่#�ง คอยหลั�อเลั�ยงส่รัรัพัส่#�ง แลัะเป+นจี&ดีหมายส่/งส่&ดีของส่รัรัพัส่#�ง ส่8าน�กน�เช�อวั�าคนเคยม�ควัามส่&ขส่บื้ายในบื้&รัพักาลัมาแลั�วัแต้�เพัรัาะควัามท��ขาดีปFญญา จี*งเหLนผู้#ดีเป+นชอบื้ ต้อบื้ส่นองก#เลัส่ต้�ณหาโดียห�นหลั�งให�ก�บื้ธีรัรัมชาต้#ดี�งเดี#ม แลั�วัม&�งส่รั�างวั�ฒนธีรัรัมแลัะอารัยธีรัรัมข*นมา ผู้ลักLคอแต้�ลัะคนม�ควัามท&กข< ส่�งคมวั& �นวัาย ม�ปFญหาน�อยใหญ�ให�แก�อย�างม#รั/�จีบื้ส่#น ส่8าน�กน�ม�ควัามเหLนต้�อไปวั�า วั#ธี�ท��จีะแก�ควัามย&�งยากน�นไดี�กLโดียการัหย&ดีส่รั�างวั�ฒนธีรัรัมแลัะอารัยธีรัรัมเส่�ย แลั�วักลั�บื้เข�าหาธีรัรัมชาต้#ดี�งเดี#มของต้น

๒. ส่8าน�กปรั�ชญาขงจีอ ม�ขงจีอเป+นห�วัหน�า ปรั�ชญา ส่8าน�กน�ม&�งส่อนให�คนกลั�บื้ส่/�อดี�ต้เช�นก�น จีะต้�างก�นกLคอแทนท�� จีะเน�นธีรัรัมชาต้#กลั�บื้เน�นจีารั�ต้ปรัะเพัณ� ดีนต้รั�แลัะค&ณธีรัรัม

ท��ดี�งามในอดี�ต้ ส่8าน�กน�เช�อวั�าคนในส่ม�ยอดี�ต้เคยส่&ขส่บื้าย ส่�งคมม�รัะเบื้�ยบื้ เรัาะท&กคนปฏิ#บื้�ต้#ต้ามจีารั�ต้ปรัะเพัณ�แลัะ ค&ณธีรัรัมมาแลั�วั เพัรัาะฉะน�นส่8าน�กขงจีอจี*งรัณรังค<ให�ฟ้P นฟ้/

จีารั�ต้ปรัะเพัณ� ดีนต้รั� แลัะค&ณธีรัรัมท��เคยดี�งามมาแลั�วัในอดี�ต้ มาให�ผู้/�คนปฏิ#บื้�ต้#ก�นอ�ก วั#ธี�น�เท�าน�นท��จีะท8าให�คนม�ควัามส่&ข

ส่�งคมม�รัะเบื้�ยบื้วั#น�ย

๓.ส่8าน�กปรั�ชญาม�อจีอ ม�ม�อจีอเป+นห�วัหน�า ม�อจีอเช�อวั�าอดี�ต้เป+นควัามผู้�นผู้�านไปแลั�วักLไม�อาจีหวันกลั�บื้มาอ�ก กาลัเวัลัาผู้�านไปท&กอย�างกLผู้�านไปเช�นก�น ส่#�งท��เหมาะส่มก�บื้ส่ม�ยหน*�งไม�จี8าเป+นต้�องเหมาะส่มก�บื้อ�กส่ม�ยหน*�ง

เพัรัาะฉะน�น คนม�ปFญญาควัรัส่รั�างกฎเกณฑ์<ใหม�ข*นมาให�ส่อดีคลั�องต้รังก�บื้ควัามจีรั#งในปFจีจี&บื้�น อย�างเช�น ท&กคนต้�องการัควัามส่&ข เกลั�ยดีควัามท&กข<ดี�วัยก�น ต้�องการัม�เก�ยรัต้#ม�ศึ�กดี#Hศึรั�เหมอนก�น เพัรัาะฉะน�นคนเรัาจี*งควัรัเหLนอกเหLนใจีก�น แผู้�ควัามรั�กควัามเมต้ต้าให�ก�น ช�วัยเหลัอก�น ไม�แบื้�งแยกชนช�นให�ต้�างก�น

๔.ส่8าน�กปรั�ชญาน#ต้#น#ยม โดียม�ฮิ��นเฟ้ยจีอเป+นต้�วัแทน ปรั�ชญาส่8าน�กน�ช�ให�เหLนวั�าอ8านาจีแลัะกฎหมายม�ควัามจี8าเป+น แลัะส่8าค�ญท��ส่&ดีในการัน8าควัามส่งบื้ส่&ขมาส่/�บื้&คคลัแลัะส่�งคม ฮิ��นเฟ้'ยจีอเช�อวั�า วั#ธี�การัใช�อ8านาจีแลัะกฎหมายมาใช�เป+นการัส่อดีคลั�องก�บื้ธีรัรัมชาต้#ของมน&ษย< เพัรัาะมน&ษย<ต้�องการัไดี�อ#ฏิฐารัมณ< คออารัมณ<ท��น�าปรัารัถึนา ม�ลัาภ ยศึ ส่รัรัเส่รั#ญ ส่&ข แลัะไม�ต้�องการัอน#ฏิฐารัมณ< เพัรัาะฉะน�นการัใช�อ8านาจีแลัะกฎหมายจี*งท8าให�คนอยากท8าดี� เพั�อจีะไดี�รั�บื้รัางวั�ลัต้อบื้แทนแลัะไม�กลั�าท8าควัามช��วั เพัรัาะกลั�วัถึ/กลังโทษท�ณฑ์< หากเป+นไดี�ดี�งกลั�าวักLเท�าก�บื้ท8าให�ส่�งคมส่งบื้ส่&ขโดียอ�ต้โนม�ต้#

หลั�กอภ#ปรั�ชญาจี�น

เช�อวั�าโลักน�เก#ดีมาจีากการัส่รั�างของเทพัเจี�า ปFนก/ ซึ่*�งหมายถึ*งท��รัองรั�บื้อ�นทรังพัลั�งของ หย#น แลัะหยาง เป+นผู้ลัให�ส่รัรัพัส่#�งในส่ากลัจี�กรัวัาลัเก#ดีข*น น�กค#ดีแนวัอภ#ปรั�ชญาลั�วันๆ ของจี�นกLคอเลั�าจีอ ผู้/�เป+นต้�นค#ดีปรั�ชญาเต้Nา

หลั�กจีรั#ยศึาส่ต้รั<จี�น

ในท�ศึนะของเลั�าจีอ ถึอวั�า ส่ภาวัะดี�งเดี#มของมน&ษย<น�นคอ“ควัามส่&ข แต้�มน&ษย<ต้�องม�ท&กข<เพัรัาะส่ภาพัของส่�งคมเปลั��ยนแปลัง ดี�งน�นวั#ถึ�ทางท��จีะม�ควัามส่&ขไดี�น�น กLคอการัขจี�ดีวั�ฒนธีรัรัม แลัะขนบื้ธีรัรัมเน�ยมปรัะเพัณ�ต้�างๆ ท��ส่�งคมส่รั�างข*น”

ส่�วันในท�ศึนะของขงจีอ กลั�าวัวั�า ส่�งคมท��ดี�ท��ส่&ดีส่8าหรั�บื้“มน&ษย<กLคอ ส่�งคมท��ม�ควัามชอบื้ธีรัรัม โดียเรั#�มจี�ดีรัะบื้บื้ครัอบื้ครั�วัให�ม��นคง ม�ควัามส่&ขแลัะชอบื้ธีรัรัมไดี�แลั�วั ส่�งคมโดียรั�วัมกLจีะเป+นปQกแผู้�นม��นคงม�ควัามส่&ขแลัะชอบื้ธีรัรัมไปดี�วัย”

ปรั�ชญาญ��ป&'น

หลั�กอภ#ปรั�ชญาญ��ป&'น

อภ#ปรั�ชญาญ��ป&'น เช�อวั�าบื้รัรัพับื้&รั&ษดี�งเดี#มของต้นส่บื้เชอส่ายมาจีากพัรัะอาท#ต้ย< ซึ่*�งเป+นเทพัเจี�าส่/งส่&ดีในศึาส่นาช#นโต้ ปรัากฏิการัณ<ต้�างๆ ต้ามธีรัรัมชาต้#เก#ดีข*นจีากการับื้�นดีาลัของเทพัเจี�า แม�แต้�พัรัะเจี�าจี�กรัพัรัรัดี#ท&กพัรัะองค<กLเป+นส่#�งท��เทพัเจี�าปรัะทานมาให�เช�นก�น

หลั�กจีรั#ยศึาส่ต้รั<ปรั�ชญาญ��ป&'น หลั�กจีรั#ยศึาส่ต้รั<หรัอแนวัทางปฏิ#บื้�ต้#อ�นเป+นผู้ลัส่บื้เน�องมาจีากศึาส่นาช#นโต้น�น ม�หลัายปรัะการั เช�น หลั�กแห�งควัามส่ะอาดี ซึ่*�งเป+นส่#�งท��ศึาส่นาช#นโต้เน�นมาก เพัรัาะปรัากฏิในค�มภ�รั<วั�า เหลั�าเทพัเจี�าท�งหลัายม�เทพัอ#ซึ่านาง# เทพัอมเต้รัะส่& แลัะเทพัโมก#ม# ไดี�ท8าพั#ธี�ช8ารัะพัรัะองค<ให�ส่ะอาดี ก�อนท��จีะส่รั�างส่รัรัค<ส่#�งอ�น ๆ นอกจีากน�ย�งม�หลั�กปฏิ#บื้�ต้#ในเรั�องของควัามภ�กดี�ต้�อครัอบื้ครั�วั ภ�กดี�ต้�อช&มชน แลัะภ�กดี�ต้�อรั�ฐอ�นเป+นการัแส่ดีงออกดี�วัยองค<จี�กรัพัรัรัดี#

ส่�ญลั�กษณ<ของปรั�ชญาญ��ป&'น

ดีอกซึ่าก&รัะ ม#กาโดี (จี�กรัพัรัรัดี#)

ดีารั/มา

ลั�กษณะปรั�ชญาญ��ป&'น

ปรั�ชญาของญ��ป&'นจี8าแนกเป+นฐานหลั�กไดี� ๓ ฐาน คอ

๑. ฐานช#นโต้ ฐานน� ญ��ป&'นรั�บื้มาในส่ม�ยม�การัน�บื้ถึอธีรัรัมชาต้# (พัรัะเจี�า) ม�ค�มภ�รั<โคย#ก#แลัะน#เป+น ต้8ารัาศึาส่นาปรัะจี8าชาต้# เรั#�มเป+นรัะบื้บื้ส่��งส่อนแลัะปฏิ#บื้�ต้#จีากรัาชส่8าน�กไปถึ*งรัาษฎรั<ส่าม�ญแลัะเพั�อให�ม�รัะเบื้�ยบื้ม��นคงเป+นศึาส่นาม�แบื้บื้ม�แผู้นเท�าเท�ยมก�บื้ศึาส่นาอ�นท��เข�ามาใหม� จี*งให�ต้�งช�อศึาส่นาปรัะจี8าชาต้#ในโลักธีาต้& หรัอรัะบื้บื้หยาง-หย#นของจี�น

๒. ฐานม#กาโต้ คอ ฐานเก��ยวัก�บื้รัะบื้บื้การัน�บื้ถึอจี�กรัพัรัรัดี# รัะบื้บื้ภายในครัอบื้ครั�วัแลัะรัะบื้บื้ทางส่�งคมท��ย�งเป+นรัะบื้บื้ท��ม�ช�วั#ต้ ม�การัปฏิ#บื้�ต้# ทะน&ถึนอมรั�กษาก�นไวั� เป+นเอกลั�กษณ<ไม�ม�เส่�อมคลัาย ยากท��จีะหาไดี�ในส่�งคมของชาต้#อ�น อ�นปรัะกอบื้ดี�วัย ควัามภ�กดี�ต้�อบื้รัรัพับื้&รั&ษ ควัามภ�กดี�ต้�อครัอบื้ครั�วั ควัามภ�กดี�ต้�อส่�งคมในชาต้#

ลั�กษณะปรั�ชญาญ��ป&'น

๓. ป&ต้ส่&โต้ พัรัะพั&ทธีศึาส่นา ควัามภ�คดี�ต้�อพัรัะพั&ทธีศึาส่นา เพัรัาะวั�า

พัรัะพั&ทธีศึาส่นา ม�อ#ทธี#พัลัย#�งใหญ� ควับื้ค/�ไปก�บื้ศึาส่นาช#นโต้ กลั�อมจี#ต้ใจีข�นพันฐานของชาวัญ��ป&'นรัวัมเข�าเป+นหน*�งเดี�ยวัมาแต้�ต้�น น8าควัามเจีรั#ญดี�านจี#ต้ใจี ดี�านศึ#ลัปะวั#ทยาการั แลัะวั�ฒนธีรัรัมควัามเป+นอย/�มาให�แก�ญ��ป&'นท&กรัะดี�บื้

ลั�กษณะปรั�ชญาญ��ป&'น

จีบื้บื้ทท�� ๖ปรั�ชญาต้ะวั�นออก

ต้#ดีต้ามผู้ลังานอ�นๆ ของเรัาไดี�ท��