เปรยบเทยบความสมพนธระหวางพทธปรชญา และค าสอนของลทธครทง ๖ ในสมยพทธกาล

จดท าโดย นางสาวอญชล จตรานน

น าเสนอ อาจารย ผศ. ดร.พนชย ปนธยะ รายวชา พทธปรชญาเถรวาท

ตามหลกสตรปรญญาพทธศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตเชยงใหม

ภาคเรยนท ๑ ปการศกษา ๒๕๕๕ และเพอถวายเปนพทธบชา ธรรมบชา สงฆบชา

ลทธครทง ๖ ในอนเดยสมยพทธกาล

ทมาเรองราวของลทธครทง ๖

เมอพระเจาอชาตศตรไดครองราชยสบตอจากพระเจาพมพสารผราชบดา อยมาวนหนงพระองคทรงมความประสงคจะสนทนากบสมณพราหมณ ในปญหาเรองการบวชมผลเปนทประจกษอยางไร ไดเสดจถามปญหาดงกลาวกบครทง ๖ ซงเปนนกปราชญเจาลทธในขณะนน แตไดรบค าตอบไมเปนทพอพระทย เพราะเปนการถามปญหาอยางหนงและตอบเสยอกอยางหนง จนทานหมอชวกโกมารภจจ

แนะน าใหทานไปเขาเฝาพระพทธเจา ทาจงทรงน าค าตอบในลทธของครทง ๖ มาตรสเลาถวายพระพทธเจา

ทฆนกาย, สลขนธวรรค, สามญญผลสตร (พระไตรปฎกเลมท ๙)

ลทธครทง ๖ ในอนเดยสมยพทธกาล

ค าถามของพระเจาอชาตศตรตอครทง ๖ - ถามถงผลทเหนไดจากการบวช

“ขาแตพระองคผ เจรญ ศลปะศาสตรเปนอนมากเหลาน คอ พลชาง พลมา พลรถ พลธน พนกงานเชญธง พนกงานจดกระบวนทพ พนกงานจดสงเสบยง พวกอคคราชบตร พลอาสา ขนพล พลกลา พลสวมเกราะหนง พวกบตรทาส ชางท าขนม ชางกลบก พนกงาน เครองสรง พวกพอครว ชางดอกไม ชางยอม ชางหก ชางจกสาน ชางหมอ นกค านวณ พวกนบคะแนน

(นกการบญช) หรอศลปศาสตรเปนอนมาก แมอยางอนใดทมคตเหมอนอยางน คนเหลานนยอมอาศยผลแหงศลปศาสตรทเหนประจกษเลยงชพในปจจบน ดวยผลแหงศลป ศาสตรนน เขายอมบ ารงตน มารดาบดา บตรภรยา มตรอ ามาตยใหเปนสขอมหน าส าราญ บ าเพญทกษณาทานอนมผลอยางสง เปนไปเพอใหไดอารมณด มสขเปนผล ใหเกดในสวรรค ในสมณพราหมณทงหลาย ฉนใด ขาแตพระองคผ เจรญ พระองคอาจบญญตสามญผลทเหน

ประจกษในปจจบน เหมอนอยางนนไดบางหรอไม?”

ทฆนกาย, สลขนธวรรค, สามญญผลสตร (พระไตรปฎกเลมท ๙)

สรปค าตอบของครทง ๖ ตอค าถามของ พระเจาอชาตศตร

ปรณกสสปะ มกขลโคศาล

อชตเกสกมพล นครนถนาฏบตร สญชยเวลฏฐบตร

ปกธกจจายนะ

เมอบคคลท าบญหรอท าบาปเอง หรอใชผ อนใหท าบญหรอท าบาป กไมมผลของการท าบญหรอท าบาปนนแกเขา

สภาวะ ๗ กอง คอ กองดน กองน า กองไฟ กองลม สข ทกข ชวะ น ไมมใครท าหรอเนรมต มอยยงยนไมแปรปรวน ไมมผกระท าการใด ๆ ตอกน แมการเอามดตดศรษะกนกไมมผ ใดฆาใคร เปนแตเอามดผานชองระหวางสภาวะ ๗ กองนเทานน

ความเปนอยหรอเปนไปของสตวทงหลาย ไมมเหต ไมมปจจย ยอมเปนไปเอง ไมอยในวสยทจะท าใหเปนไปอยางใดอยางหนงได แมการทจะบรรลถงความบรสทธพนทกขสนเชง ในวฏสงสารน กเปนไปเอง มใชดวยการกระท าใด ๆ เปนเหต

นครนถเปนผสงวรแลวดวยสงวร ๔ ประการ คอ เปนผ หามน าทงปวง ๑ เปนผประกอบดวยน าทงปวง ๑ เปนผก าจดดวยน าทงปวง ๑ เปนผประพรมดวยน าทงปวง ๑ จงเปนผถงทสด ส ารวมและตงมนแลว

ผลกรรมไมม โลกนโลกหนาไมม การรแจงไมม บคคลและสตวไมม เปนเพยงธาตดน น า ลม ไฟ มารวมกน ตายแลวขาดสญ

ถาถามปญหาวา ขอนนเปนอยางนนหรอ หากหมอมฉนเหนวาเปนอยางนน กจะตอบวาเปนอยางนน แตหมอมฉนไมมความเหนตายตวเชนนน หมอมฉนมความเหนวา อยางนกมใช อยางนนกมใช อยางอนกมใช ไมใชกมใช มใชไมใชกมใช

ลทธปรณกสสปะ

• มความเหนวา วญญาณเปนสงไรกมมนตภาพ เปนสงเทยงแทถาวร ไมมการปลยนแปลง รางกายนเองเปนเจาของพฤตกรรม วญญาณไมเกยวของกบกรรมดกรรมชวทรางกายท า แตรางกายกเปนสงทไรเจตนา ดงนนเมอรางกายท าสงใดๆ ลงไป จงไมจดเปนบญบาปแตอยางใด บคคลไมจดวาไดท าบญเมอใหทาน เปนตน และไมจดวาไดท าบาปเมอฆาสตว ลกทรพยประพฤตผดในกาม หรอพดปด

• เจาลทธชอ ปรณะนน แตกอนเปนทาสคนท ๑๐๐ ของตระกล จงไดชอวา ปรโณ. กเพราะเปนทาสมงคล จงไมมผกลาววาเขา แมจะไมยอมท างานกตาม. ถงกระนนเขากยงคดวา เราจะอยในทนไปท าไมแลวกหนไป • ในเวลาตอมา ถกพวกโจรชงเอาเสอผาของเขาไป. เขาไมรจกการปกปดดวยใบไมหรอหญา กเขาไปยงบานต าบลหนง ทงๆ ทเปลอยกายนนเอง คนเหนแลวคดวาเปนพระอรหนต ผมกนอย จงเขาอปฏฐาก เขาจงไดถอเอาการไมนงผานนเปนการบรรพชา และตงลทธชอ อกรยทฏฐ (ท ากไมชอวาท า ) คอถอวา บญบาปไมม ความดความชวไมม

“ศลปะศาสตรเปนอนมากเหลานน คอพลชาง พลมา...ฯลฯ คนเหลา นน ยอมอาศยผลแหงศลปศาสตรทเหนประจกษเลยงชพในปจจบน ดวยผลแหงศลปะศาสตรนน เขายอมบ ารงตน มารดาบดา...ฯลฯ ใหเปนสขอมหน าส าราญ....มสขเปนผล ใหเกดในสวรรค ในสมณพราหมณ ทงหลาย ฉนใด ทานอาจบญญตสามญผลทเหนประจกษในปจจบน เหมอนอยางนนไดหรอไม “

ค าถามพระเจาอชาตศตร (ยอ)

“เมอบคคลท าบญหรอท าบาปเอง หรอใชผ อนใหท าบญหรอท าบาป กไมมผลของการท าบญหรอท าบาปนนแกเขา”

ทฆนกาย, สลขนธวรรค, สามญญผลสตร

ค าตอบทานปรณกสสปะ (ยอ)

สรปค าสอนของลทธปรณกสสปะ

• มความเหนวา วญญาณเปนสงไรกมมนตภาพ เปนสงเทยงแทถาวร ไมมการเปลยนแปลง รางกายนเองเปนเจาของพฤตกรรม วญญาณไมเกยวของกบกรรมดกรรมชวทรางกายท า แตรางกายกเปนสงทไรเจตนา • ดงนนเมอรางกายท าสงใดๆ ลงไป จงไมจดเปนบญบาปแตอยางใด บคคลไมจดวาไดท าบญเมอใหทาน เปนตน และไมจดวาไดท าบาป เมอฆาสตว ลกทรพยประพฤตผดในกาม หรอพดปด

ลทธปรณกสสปะ - พทธปรชญา

นตถกทฏฐ - ไมเชอทงเหตและผลของการกระท า ไมเชอบญ บาป

เอกจจสสสตกทฏฐ เอกจจอสสสตกทฏฐ (หมวดเหนวาบางอยางเทยง บางอยางไมเทยง) - เหนวาวญญาณเปนสงไรกมมนตภาพ เปนสงเทยงแทถาวร ไมมการเปลยนแปลงรางกายนเองเปนเจาของพฤตกรรม วญญาณไมเกยวของกบกรรม

อกรยวาท - เปนผกลาวการท าวาไมเปนอนท า

เทยบกบทฏฐ ๖๒

ขดแยงกบหลกไตรลกษณ

ขดแยงกบหลกของกรรม คอผท ากรรม เปนผรบผลของกรรม

เทยบกบหลกกรรม

เทยบกบนยตมจฉาทฏฐ ๓

ขดแยงกบหลกของกรรม ท าดไดด ท าชวไดชว

ลทธมกขลโคศาล

• วนหนงเหนตนขาวทคนเหยยบย าแลวกลบงอกงามขนมาอก จงเกดความคดวา สตวทงหลายหลงจากตายแลว จะตองกลบมวญญาณขนมาอก ไมตายไมสลาย และถอวา สตวทงหลายขนอยกบกระบวนการทไดก าหนดไวแลว แนนอนไมเปลยนแปลง • ปฏเสธกรรมและความเพยรวาเปนสงทไรความหมาย เพราะการบรรลโมกษะไมไดส าเรจดวยความเพยรหรอดวยกรรมใดๆ สตวจะตองเวยนวายตายเกดจากภพสภพไปโดยล าดบ เมอถงภพสดทายกจะเขาถงความบรสทธไดเอง ความบรสทธประเภทนเรยกวา “สงสารสทธ” • เหตการณทเกดขนในชวตหนงๆ เปนเรองของการโชคดและเคราะหราย ไมเกยวกบกรรมดและกรรมชวแตอยางใด

• ชอ โคสาโล เพราะเกดในโรงโค เคยลนลมและท าหมอน ามนหกหมด จงหนไปเพราะกลวนาย แตนายวงไปจบชายผาไวทน จงทงผาหนไป และเขาไปยงบานต าบลหนงทงๆทเปลอยกายนนเอง คนเหนแลวคดวาเปนพระอรหนตผมกนอย จงเขาไปอปฏฐาก โคสาโลคดวา เรองนเกดขนเพราะเรานงผา จงไดถอเอาการไมนงผานนเปนบรรพชา และตงลทธชอ อเหตกทฏฐ (ไมมเหต ไมมปจจย) คอถอวา ด ชว สข ทกข สตวทงหลายเกดมาจะบรสทธไดเอง

“ศลปะศาสตรเปนอนมากเหลานน คอพลชาง พลมา...ฯลฯ คนเหลา นน ยอมอาศยผลแหงศลปศาสตรทเหนประจกษเลยงชพในปจจบน ดวยผลแหงศลปะศาสตรนน เขายอมบ ารงตน มารดาบดา...ฯลฯ ใหเปนสขอมหน าส าราญ....มสขเปนผล ใหเกดในสวรรค ในสมณพราหมณ ทงหลาย ฉนใด ทานอาจบญญตสามญผลทเหนประจกษในปจจบน เหมอนอยางนนไดหรอไม “

ค าถามพระเจาอชาตศตร (ยอ)

“ความเปนอยหรอเปนไปของสตวทงหลาย ไมมเหต ไมมปจจย ยอมเปนไปเอง ไมอยในวสยทจะท าใหเปนไปอยางใดอยางหนงได แมการทจะบรรลถงความบรสทธพนทกขสนเชง ในวฏสงสารน กเปนไปเอง มใชดวยการกระท าใดๆ เปนเหต”

ทฆนกาย, สลขนธวรรค, สามญญผลสตร

ค าตอบทานมกขลโคศาล

สรปค าสอนของลทธมกขลโคศาล

• มความเหนวา วญญาณเปนสงไรกมมนตภาพ เปนสงเทยงแทถาวร วญญาณไมเกยวของกบกรรมดกรรมชวทรางกายท า ไมจดเปนบญบาปแตอยางใด • เชอวาสตวทงหลายหลงจากตายแลว จะตองกลบมวญญาณขนมาอก ไมตายไมสลาย และถอวาสตวทงหลายขนอยกบกระบวนการทไดก าหนดไวแลว แนนอนไมเปลยนแปลง • ปฏเสธกรรมและความเพยรวาเปนสงทไรความหมาย สตวจะตองเวยนวายตายเกดจากภพสภพไปโดยล าดบ เมอถงภพสดทายกจะเขาถงความบรสทธไดเอง ความบรสทธประเภทนเรยกวา “สงสารสทธ” • เหตการณทเกดขนในชวตหนงๆ เปนเรองของการโชคดและเคราะหราย ไมเกยวกบกรรมดและกรรมชวแตอยางใด

ลทธมกขลโคศาล - พทธปรชญา

อกรยทฏฐ - ปฏเสธกรรมและผลของกรรมไมเชอบญ บาป

เอกจจสสสตกทฏฐ เอกจจอสสสตกทฏฐ (หมวดเหนวาบางอยางเทยง บางอยางไมเทยง) - เหนวาวญญาณเปนสงไรกมมนตภาพ เปนสงเทยงแทถาวร ไมมการเปลยนแปลงรางกายนเองเปนเจาของพฤตกรรม วญญาณไมเกยวของกบกรรม

อธจจสมปปนนกทฏฐ (หมวดเหนวาสงตางๆ มขนเอง ไมมเหต) - เชอวาสตวทงหลายขนอยกบกระบวนการทไดก าหนดไวแลว แนนอนไมเปลยนแปลง

เทยบกบทฏฐ ๖๒

ขดแยงกบหลกไตรลกษณ

ขดแยงกบหลกปฏจสมปบาท

เทยบกบนยตมจฉาทฏฐ ๓

ขดแยงกบหลกของกรรม

ลทธปกธกจจายนะ

• ปกธกจจายนะเปนนกพหนยมและวตถนยม มทรรศนะถอวาสตวประกอบดวยธาตทงหลาย ธาตเหลานนเปนสงทมความมนคง ไมเปนบอเกดของสงใดๆ ไดอก ไมมพฤตกรรมรวมกบสงใดๆ ไมมการเคลอนไหว ไมมการเปลยนแปลง • ดงนนจงไมมใครฆาใคร ไมมใครถกฆา ไมมใครแสดงอะไรแกใคร ไมมใครสอน ไมมใครเรยน แมดาบจะผานรางกายของสตวไปกไมจดเปนการท าบาป ไมจดเปนการท าลายสตวเปนเพยงดาบไดผานกลมธาตทปรากฏเปนรางกาย เทานน รางกายนนเปนกลมของปรมาณไมมสงอนใดทกอยางสนสดลงพรอมกบ การตายของสตวนนๆ

• ทานเจาลทธชอ ปกโธ ชอสกลคอ กจจายนะ ทานถอวาน ามชวต จงหามใชน าเยน แมจะถายอจจาระกไมใชน าเยน ไดน ารอนหรอน าขาวจงใช หากเดนผานแมน า หรอน าในทางกถอวาศลขาดแลว จะตองกอทรายท าเปนสถปอธษฐานศลกอนเดนตอไป ทานไดตงลทธชอสสสตทฏฐ สงทงหลายเทยง ยงยนอยอยางนน เชนโลกเทยง จตเทยง

“ศลปะศาสตรเปนอนมากเหลานน คอพลชาง พลมา...ฯลฯ คนเหลา นน ยอมอาศยผลแหงศลปศาสตรทเหนประจกษเลยงชพในปจจบน ดวยผลแหงศลปะศาสตรนน เขายอมบ ารงตน มารดาบดา...ฯลฯ ใหเปนสขอมหน าส าราญ....มสขเปนผล ใหเกดในสวรรค ในสมณพราหมณ ทงหลาย ฉนใด ทานอาจบญญตสามญผลทเหนประจกษในปจจบน เหมอนอยางนนไดหรอไม “

ค าถามพระเจาอชาตศตร (ยอ)

“สภาวะ ๗ กอง คอ กองดน กองน า กองไฟ กองลม สข ทกข ชวะ น ไมมใครท าหรอเนรมต มอยยงยนไมแปรปรวน ไมมผกระท าการใด ๆ ตอกน แมการเอามดตดศรษะกนกไมมผใดฆาใคร เปนแตเอามดผานชองระหวางสภาวะ ๗ กองนเทานน”

ค าตอบทานปกธกจจายนะ (ยอ)

ทฆนกาย, สลขนธวรรค, สามญญผลสตร

สรปค าสอนของลทธปกธกจจายนะ

• เมอพจารณาตามค าตอบของทานปกธกจจายนะน จะเหนไดวาทานเชอมนวาชวตของสรรพสตว ประกอบดวยสภาวะ ๗ อยาง คอ ดน น า ไฟ ลม สข ทกข และชวะ สภาวะเหลานมธรรมชาตเทยงแท เปนอยนรนดร มอยเอง ไมมใครท าลายได • ในองคประกอบทง ๗ เหลาน ธาต ๔ คอ ดน น า ลม และไฟ และชวะเปนองคประกอบท าใหชวตมนษยเกดขนได ธาตแตละอยางมธรรมชาต เปนอยนรนดร เปนอยไดดวยตนเอง ไมมอะไรท าลายได ไมมอะไรท าใหเกดขน • ดงนน การฆาจะใชศาสตราวธอยางใด ไมถอวาบาป

ลทธปกธกจจายนะ - พทธปรชญา

อจเฉททฏฐ (หมวดเหนวาขาดสญ) - เชอวาผฆาเองกด หรอผ ทเกยวของกบการฆา ไมมในสภาวะ ๗ กองนน กลาวคอไมมใครฆา ไมมใครตาย ตายแลวจงไมมอะไรเหลออยอก

สสสตทฏฐ (หมวดเหนวาเทยง) - เชอวาสภาวะ ๗ กองเหลาน เทยงแท มนคง ไมเปลยนแปลง ไมหวนไหว ไมแปรปรวน

อธจจสมปปนนกทฏฐ (หมวดเหนวาสงตางๆ มขนเอง ไมมเหต) - เชอวา สภาวะ ๗ กองเหลาน ไมหวนไหว ไมแปรปรวน ไมเบยดเบยนกน ไมอาจใหเกดสขหรอทกขหรอทงสข และทกขแกกนและกน

เทยบกบทฏฐ ๖๒

เทยบกบนยตมจฉาทฏฐ ๓

นตถกทฏฐ - ไมเชอทงเหตและผลของการกระท า ไมเชอวามบญ มบาป

ขดแยงกบหลกไตรลกษณ ขดแยงกบหลกปฏจสมปบาท

ขดแยงกบสมมาทฏฐ

ขดแยงกบหลกกรรม

ลทธนครนถนาฏบตร

• เปนเจาลทธทถอปฏบตเปลอยกาย เพราะถอวาเครองนงหมเปนเครองผกพนอยางหนง เปนเครองหมายของการมพนธะอยกบโลกวตถ โดยทวไปถอวาเปนผ เดยวกบมหาวระศาสดาของเชน เปนผปฏบตทรมานตน ในฐานะเปนตบะปลดเปลองกรรมเกาใหหมดไป และเพอปดกนกรรมใหมไมใหเกดขน ตอจากนนกจะบรรลโมกษะ • มขอปฏบตพนฐาน ๕ ประการ ในศาสนาเชน คอ อหงสา (การไมเบยดเบยนดวยกาย วาจา ใจ) สตยะ (การปฏบตสจจะทางกาย วาจา ใจ) , อสเตยยะ (การไมลกดวยกาย วาจา ใจ), พรหมจรยะ (การปฏบตถกตองเรองกามดวยกาย วาจา ใจ), อปรคคหะ (การไมเกาะเกยวสงใดๆดวยกาย วาจา ใจ)

• เจาลทธชอวา นคนถะ (เวนจากเครองรอยรดคอกเลส) นาฏบตร คอเปนบตรของนาฏกะนกร า ตงลทธชอ อตตกลมถานโยค และอเนกานตวาท ถอวา การทรมานกายเปนหนทางแหงความพนทกข และเหนวา ความจรงมหลายแงมม ขนอยกบสถานการณ ความจรงไมไดมเพยงหนง (สยาทวาท)

“ศลปะศาสตรเปนอนมากเหลานน คอพลชาง พลมา...ฯลฯ คนเหลา นน ยอมอาศยผลแหงศลปศาสตรทเหนประจกษเลยงชพในปจจบน ดวยผลแหงศลปะศาสตรนน เขายอมบ ารงตน มารดาบดา...ฯลฯ ใหเปนสขอมหน าส าราญ....มสขเปนผล ใหเกดในสวรรค ในสมณพราหมณ ทงหลาย ฉนใด ทานอาจบญญตสามญผลทเหนประจกษในปจจบน เหมอนอยางนนไดหรอไม “

ค าถามพระเจาอชาตศตร (ยอ)

“ดกรมหาบพตร นครนถในโลกน เปนผสงวรแลวดวยสงวร ๔ ประการ นครนถเปนผสงวรแลวดวยสงวร ๔ ประการ เปนไฉน? ดกรมหาบพตร นครนถในโลกนเปนผ หามน าทงปวง ๑ เปนผประกอบดวยน าทงปวง ๑ เปนผก าจดดวยน าทงปวง ๑ เปนผประพรมดวยน าทงปวง ๑ นครนถเปนผสงวรแลวดวยสงวร ๔ ประการ อยางนแล มหาบพตร เพราะเหตทนครนถเปนผสงวรแลวดวยสงวร ๔ ประการอยางน บณฑตจงเรยกวา เปนผ มตนถงทสดแลว มตนส ารวมแลวมตนตงมนแลว ดงน “

ค าตอบทานนครนถนาฏบตร (ยอ)

ทฆนกาย, สลขนธวรรค, สามญญผลสตร

สรปค าสอนของลทธนครนถนาฏบตร

• เมอพจารณาตามค าตอบของทานนครนถนาฏบตรน จะเหนไดวาทานไมไดใหค าตอบในค าถามเรองสามญญผลของสมณพราหมณเลย • ถอปฏบตเปลอยกาย เพราะถอวาเครองนงหมเปนเครองผกพนอยางหนง • ปฏบตทรมานตน ในฐานะเปนตบะปลดเปลองกรรมเกาใหหมดไป และเพอปดกนกรรมใหมไมใหเกดขน • มขอปฏบตพนฐาน ๕ประการ ในศาสนาเชน คอ อหงสา, สตยะ, อสเตยยะ, พรหมจรยะ, อปรคคหะ

ลทธนครนถนาฏบตร - พทธปรชญา

มขอปฏบตพนฐาน ๕ ประการ - คอ อหงสา, สตยะ, อสเตยยะ, พรหมจรยะ, อปรคคหะ

อมราวกเขปกทฏฐ (หมวดพดซดสายไมตายตวแบบปลาไหล) - เหนวา ความจรงมหลายแงมม ขนอยกบสถานการณ ความจรงไมไดมเพยงหนง (สยาทวาท)ไมแปรปรวน

ถอหลกอตตกลามถานโยค - ปฏบตทรมานตน ในฐานะเปนตบะปลดเปลองกรรมเกาใหหมดไป และเพอปดกนกรรมใหมไมใหเกดขน

เทยบกบทฏฐ ๖๒ ขดแยงกบหลกอรยสจ ๔ ซงเปนความจรงในทกกาล สถานท

ขดแยงกบหลกมรรค ๘ และกรรม ซงกรรมแกไมได

เหมอนพทธคอเนนหลกอหงสา และการรกษาความบรสทธทางกาย วาจา ใจ

เทยบกบมรรค ๘

เทยบเรองศล และบรรทดฐานดานจรยธรรม

เปาหมายคอ นรวาณ (นพพาน) เปาหมายเหมอนพทธคอนพพาน

เทยบเรองเปาหมาย เปนลทธอเทวนยม เหมอนพทธศาสนา

เทยบเรองการนบถอเทพ

ลทธอชตเกสกมพล • ชอเดมคอ อชต แตทมชอวา เกสกมพล เพราะครองผากมพลททอดวยผมคน รวมชอทง ๒ เขาดวยกน จงเรยกวา อชตเกสกมพล ผากมพลททอดวยผมคน หนาหนาวกเยนเยอก หนารอนกรอนระอ มคานอย สไมสวย ทงกลนกเหมน และมสมผสไมสบาย ไดตงลทธชอ นตถกทฏฐ คอถอวา ท าอะไรไมมผลไมวาจะดชว หรอการบชากตาม

• แนวคดของลทธอชตเกสมพล ตรงกบปรชญาในยคหลงคอวตถนยม เปนทรรศนะทปฏเสธวา ไมมสตว ไมมบคคลใดๆ ทงสน ไมมชาตหนา ไมมบญ ไมมบาป ปฏเสธกรรมดกรรม ชว ปฏเสธพธกรรมทางศาสนาวาไรผล ปฏเสธความสมบรณทางจต ไมมใครท าดไมมใครท าชว เพราะสตวประกอบดวยธาต 4 คอ ดน น า ลม ไฟ จงไมมสตวใดๆ คงมแตกลมธาต ชาตนของสตวสนสดลงทการตาย ไมมอะไรเหลออกหลงจากตาย • ทรรศนะนปฏเสธคมภรพระเวทอยางรนแรง เปนทรรศนะทชแนะวา สตวจะแสวงหาความสขแกตนดวยวธใดๆ กได ไมตองท าสงทเคยเชอกนมาวาจะอ านวยความสขในชาตหนา เพราะวญญาณคอรางกายทยงมชวตอยนนเอง

“ศลปะศาสตรเปนอนมากเหลานน คอพลชาง พลมา...ฯลฯ คนเหลา นน ยอมอาศยผลแหงศลปศาสตรทเหนประจกษเลยงชพในปจจบน ดวยผลแหงศลปะศาสตรนน เขายอมบ ารงตน มารดาบดา...ฯลฯ ใหเปนสขอมหน าส าราญ....มสขเปนผล ใหเกดในสวรรค ในสมณพราหมณ ทงหลาย ฉนใด ทานอาจบญญตสามญผลทเหนประจกษในปจจบน เหมอนอยางนนไดหรอไม “

ค าถามพระเจาอชาตศตร (ยอ)

“ทานไมมผล การบชาไมมผล การเซนสรวงไมมผล ผลวบากแหงกรรมทท าด ท าชวไมม โลกนไมม โลกหนาไมม มารดาบดาไมม สตวผ เกดผดขนไมม สมณพราหมณผด าเนนชอบ ปฏบตชอบ ไมมในโลก คนเราน เปนแตประชมมหาภตทงส การเซนสรวงมเถาเปนทสด ทานน คนเขลาบญญตไว ค าของคนบางพวกพดวา มผลๆ ลวนเปนค าเปลา ค าเทจ ค าเพอ เพราะกายสลาย ทงพาลทงบณฑตยอมขาดสญ พนาศสน เบองหนาแตตายยอมไมเกด ดงน”

ทฆนกาย, สลขนธวรรค, สามญญผลสตร

ค าตอบทานอชตเกสกมพล

สรปค าสอนของลทธอชตเกสกมพล

• ปฏเสธวา ไมมสตว ไมมบคคลใดๆ ทงสน ไมมชาตหนา ไมมบญ ไมมบาป

• ปฏเสธกรรมดกรรมชว ปฏเสธพธกรรมทางศาสนาวาไรผล ปฏเสธความสมบรณทางจต • เชอวาไมมใครท าด ไมมใครท าชว เพราะสตวประกอบดวยธาต ๔ คอ ดน น า ลม ไฟ จงไมมสตวใดๆ คงมแตกลมธาต ชาตนของสตวสนสดลงทการตาย ไมมอะไรเหลออกหลงจากตาย • ชแนะวา สตวจะแสวงหาความสขแกตนดวยวธใดๆ กได ไมตองท าสงทเคยเชอกนมาวาจะอ านวยความสขในชาตหนา เพราะวญญาณคอรางกายทยงมชวตอยนนเอง

ลทธอชตเกสกมพล - พทธปรชญา

อกรยทฏฐ - ปฏเสธกรรมและผลของกรรมไมเชอบญ บาป

อจเฉททฏฐ (หมวดเหนวา ขาดสญ) - เพราะเชอวาไมมสตวใดๆ คงมแตกลมธาต ชาตนของสตวสนสดลงทการตาย ไมมอะไรเหลออกหลงจากตาย

ขดกบสมมาทฏฐ ๑๐ เพราะปฏเสธกรรมดกรรมชว ไมเชอวามบญ มบาป ไมเชอวาทานและการบชามผล

เทยบกบทฏฐ ๖๒

ขดแยงกบสมมาทฏฐ และความเชอเรองสงสารวฏ

เทยบกบสมมาทฏฐ ๑๐

ขดแยงกบหลกของกรรม

ขดแยงกบสมมาทฏฐ เทยบกบนยตมจฉาทฏฐ ๓

เชอวาสตวจะแสวงหาความสขแกตนดวยวธใดๆ กได ไมมผลใดๆ ขดแยงกบหลกจรยธรรมทม

ศล ๕ เปนพนฐาน

เทยบกบหลกจรยธรรม

ลทธสญชยเวลฏฐบตร ค าวา สญชย เปนชอของเจาลทธนน ชอวา เวลฏฐบตร เพราะเปนบตรของเวลฏฐ สญชยเวลฏฐบตรอาศยอยในกรงราชคฤห พรอมกบปรพาชกหมใหญ รวมถง อปตสสะ(พระสารบตร) และโกลตะ(พระโมคคลลานะ) ซงไดชวนกนมาบวชในส านกของสญชยปรพาชก พรอมกบมาณพ ๕๐๐ คน ตอมาเมออปตสสะ(พระสารบตร) ไดพบพระอสสชและบรรลโสดาบน จงไดมาชวนโกลตะ(พระโมคคลลานะ) และสญชยปรพาชกไปเฝาพระพทธเจา แตสญชยปรพาชกปฏเสธและพยายามหามปราม เมอหามไมส าเรจจงคบแคนใจจนกระอกเลอดเสยชวต

• ลทธสญชยเวลฏฐบตรถอวา สงอนตมะเปนสงไมสามารถก าหนดได และไดกลาวถงปญหาบางอยางทพระพทธเจาไมทรงพยากรณ เชน ปญหาเรอง อาตมนเปนสงเดยวกบรางกายหรอไม? สตวตายแลวเกดอกหรอไม? ปญหาเหลานพระพทธเจาไมทรงพยากรณ โดยทรงแสดงเหตผลวาเปนเรองไรประโยชน แตทรงพยากรณปญหาตางๆ ในกระบวนการของอรยสจ ๔ • ใชหลกตรรกวทยาเปนเครองมอส าคญในการตอบปญหา มกพดซดสายไปมา ไมอยกบรองกบรอย

“ศลปะศาสตรเปนอนมากเหลานน คอพลชาง พลมา...ฯลฯ คนเหลา นน ยอมอาศยผลแหงศลปศาสตรทเหนประจกษเลยงชพในปจจบน ดวยผลแหงศลปะศาสตรนน เขายอมบ ารงตน มารดาบดา...ฯลฯ ใหเปนสขอมหน าส าราญ....มสขเปนผล ใหเกดในสวรรค ในสมณพราหมณ ทงหลาย ฉนใด ทานอาจบญญตสามญผลทเหนประจกษในปจจบน เหมอนอยางนนไดหรอไม “

ค าถามพระเจาอชาตศตร (ยอ)

“ถาถามปญหาวา ขอนนเปนอยางนนหรอ หากหมอมฉนเหนวาเปนอยางนน กจะตอบวาเปนอยางนน แตหมอมฉนไมมความเหนตายตวเชนนน หมอมฉนมความเหนวา อยางนกมใช อยางนนกมใช อยางอนกมใช ไมใชกมใช มใชไมใชกมใช”

ทฆนกาย, สลขนธวรรค, สามญญผลสตร

ค าตอบทานสญชยเวลฏฐบตร

สรปค าสอนของลทธสญชยเวลฏฐบตร

• ถอวา สงอนตมะเปนสงไมสามารถก าหนดได นอกจากนยงกลาวถงปญหาบางอยางทพระพทธเจาไมทรงพยากรณ เชน ปญหาเรอง อาตมนเปนสงเดยวกบรางกายหรอไม? สตวตายแลวเกดอกหรอไม? • ใชหลกตรรกวทยาเปนเครองมอส าคญในการตอบปญหา มกพดซดสายไปมา ไมอยกบรองกบรอย ไมใหค าตอบทตรงกบค าถาม

ลทธสญชยเวลฏฐบตร - พทธปรชญา

อมราวกเขปกทฏฐ (หมวดพดซดสายไมตายตวแบบปลาไหล) – เพราะไมมความเหนตายตว ไมมความจรงทเปนสจจะ

กลาวถงปญหาทพระพทธเจาไมทรงพยากรณ เชน อาตมนเปนสงเดยวกบรางกายหรอไม? สตวตายแลวเกดอกหรอไม?

เทยบกบทฏฐ ๖๒

เทยบกบอพยากตปญหา ๑๐

ปญหาเหลานพระพทธเจาไมทรงพยากรณ ทรงแสดงเหตผลวาเปนเรองไรประโยชน แตทรงพยากรณปญหา

ตางๆ ในกระบวนการของอรยสจ ๔

ขดแยงกบหลกอรยสจ ๔ ซงเปนความจรงในทกกาล สถานท

ดาวนโหลดไฟลงานน าเสนอน และวชาอนๆไดท www.BuddhaBucha.net/download

ขอขอบพระคณในการตดตามชม หวงวาการน าเสนอครงน จะท าใหทานเขาใจถงความสมพนธระหวางพทธปรชญา และปรชญาของลทธครทง ๖ ในชวงพทธกาลมากยงขน และจะเปนประโยชนในการศกษาพทธศาสนาของทกทานตอไป

ขออนโมทนาสาธในบญทกประการของทกทาน

และขอใหเจรญรมเยนในธรรม ตลอดกาลเทอญ สาธ...

आपको बहत बहत धनयवाद.