Ang Rehiyon X ay nasa gawinghilagang bahagi ng Mindanao.
• Tinatayang 62% ay
kabundukan• 29 ang ilog sa rehiyon na ito• PRODUKTO: > troso (pangunahing
prodyuser ng bansa)
> mais at saging > niyog, tabako,
palay, tubo, > pinya, durian, chico at mangga
> abaka
• YAMANG MINERAL: > Metal : manganese, chromite,
gold, silver , nickel
> Non Metal: sand, gravel, fertilizer,
coral rocks, clay• HANAPBUHAY: > pangingisda > paninisid ng perlas > paninisid ng barya • Popular ang Rehiyon X sa mga perlas
at korales
Bubble CoralBrain Coral
Sea Anemone
KASUOTAN > ALANG ng mga
Tinggian > KIMONA kadalasay
puti na sinamahan ng tapis na ipinulupot sa beywang.
> Ang mga lalake ay may simpleng kasuotan na long sleeve na parang jacket , malong o bahag.
Mahilig sa mga pagkaing may gata at paminta ang mga taga-hilagang mindanao
KATUTUBONG AWITIN: > Gin-en (awitin kung sila ay nakakaligtas sa mga kalamidad at sakit)
SINING: > Okir o Okkil (isang disenyo na ang ibig sabihin ay inukit)
LARO: > sipa, sumping, bunong braso, bunong paa.
• MUSIKA > Kubing- uri ng
instrumentong hinihipan na parang silindro na yari sa kawayan.
• MUSIKA > kulintang- instrumentong
ginagamit tuwing may sayawan at pagtitipon.
• MUSIKA > tagoktok - instrmentong
ginagamit tuwing nag-aani ng palay, sinasabayan din ito ng sayaw.
• MUSIKA> gabbang –instrumentong pangmusika na karaniwang tinutugtog ng mga babae,
tinutugtog din ito tuwing may kasalan.
Various Festivals in Northern Mindanao
“Kaamulan” is from the Binukid word “amul” which means “to gather”. It is a gathering of
Bukidnon tribespeople for a
purpose. It can mean a datuship ritual, a wedding
ceremony, a thanksgiving
festival during harvest time, a
peace pact, or all of these put
together.
Kaamulan Festival (Bukidnon)
As an ethnic festival, the
Kaamulan celebrates the customs and traditions of the
seven tribal groups that originally inhabited the
Bukidnon region, namely, the
Bukidnon, Higaonon, Talaandig, Manobo,
Matigsalug, Tigwahanon and
Umayamnon.
Held every 3rd week of
October and it is a four day grand
celebration of the lanzones fruit.The most
important livelihood in
Camiguin is lanzones.
Lanzones Festival (Camiguin)
Every September in Iligan City it is
celebrated in honor of Iligan's patron
Saint, St. Michael the Archangel, thus, the festival is concluded on his feast day on September 29th.
Diyandi Festival was derived from the
word "diyandi" which means "celebrate"
and "mag-diyandi" meaning "to
celebrate."
Diyandi Festival (Iligan City)
This colorful and joyous festival of abundance and prosperity, also
arouse to look back the city. Manobo and
Higaonon roots, their culture and traditions through rituals and street dancing. The festive Kaliga is also
the Gingoognon expressions of
gratefulness to the Almighty undying love
and continued.
KALIGA FESTIVAL (Gingoog City)
A traditional boat/yacht racing among our city.
Seventeen coastal barangay boatmen
done every 21st day of May.
BAROTORERA FESTIVAL (Gingoog
City)
LUBI-LUBI FESTIVAL (Gingoog City)
(May 22) - Sayaw Lubi-
Lubi (coconut �dance) is the
country’s most original
and ingenoues fun dance (street
parade) utilizing the
city’s abundant
coco plants and materials.
From August 26 to 28, the
locals of Cagayan de Oro pay
homage to the city's patron
saint: St. Augustine of
Hippo. There are three days of activities and
doing traditional dances in the
streets. There are cultural shows, competitions, concerts and
more.
Kagay-an Festival (Cagayan De Oro City)
This annual boat race is held in August and allows the people of Cagayan de Oro to show off
their boating skills.
Sakay-Sakay Lambago Festival (Cagayan de
Oro City)
One of Oroquieta City’s
favorite past times is the Tabanog (Kite-
Flying) Festival, which is held during
the Summer months. The festival is held in the Plaza, near the bay front.
Oroquieta City’s bay front is somewhat
comparable to Chicago’s Lake
Michigan, except the warm and soothing trade
winds are irresistible to
everyone’s desire to a fly kite with full
enjoyment.
Tabanog Festival (Oroqueta City)
Held every September 29 is
celebrated in honor of Tangub
City’s patron saint, St.
Michael the Archangel. Dalit means offering,
the people’s offering of
thanksgiving for the
blessings the people received
from the Almighty
through the years.
Dalit festival (Tangub City)
A week long festivity in celebration of the Feast of
Nuestra Señora del Triunfo which also happens to be the Charter Anniversary of the city. This celebration
portrays the rich cultural heritage
of the first settlers of the
place, the “Subanons”.
Subayan Keg Subanon Festival (Ozamis City)
This festival is held August 31st of every year in the city of Nejapa in El Salvador. You will see painted faces
and fire balls hurled in the streets, and it is a great way to
experience the culture of El
Salvador. The festival attracts many people to
watch the events and those who want
to participate.
Balls of Fire Festival (El Salvador City)
BUKIDNON
• Kabisera ay MALAYBALAY• Malamig ang klima sa lugar na ito.• Dalawang uri ng tao ang naninirahan dito: > Manobo (sa bundok) > Bukidnon (sa kapatagan) • HANAPBUHAY: > Pagsasaka, pangingisda, > paggawa ng ibat ibang uri ng bag, bayong
na may ibat ibang uri ng disenyo na tinatawag nilang LOGO.
• Tatlong uri ng Logo > binabangon, kinubaka, bintuon• Panulaw ang tawag nila sa pagbuburda at ang
naburdahang damit ay tinatawag na PINANULUWAN.
• Kilala ang Bukidnon sa pitong talampas na may pantay-pantay ang taas ganon din ang pitong bundok nitong pinaghiwa-hiwalay ng mga bangin at lambak.
• Panlalawigang Bulaklak ay RUBIA.
• Sa ngayon halu-halo ang mga taong naninirahan dito > Manobo, Muslim, Bisaya at
Tagalog• Ang ibig sabihin ng Bukidnon ay
mga tao sa bundok.
Dahilayan Adventure Park,Manolo Fortich Bukidnon
Kampo Juan,Diclum Bukidnon
Mt. Dulang-dulang,Mt. Kalatungan,Mt. Maagnaw,Mt. Palaopao Maramag Short Spring
Lake Apo, Valencia Bukidnon
Transfiguration MonasterySan Jose, Malaybalay City
CAMIGUIN
• Isang islang hugis bilog.• Ang kabisera ay MAMBAJAO
• KLIMA: >Tag-ulan (Hunyo-Dec) >Tag-init (Enero- Mayo)
• HANAPBUHAY: > pangingisda > pagsasaka ( niyog, palay, mais
at lansones)
• Ang panlalawigang bulaklak ay
CADENA DE AMOR
• WIKA : Camiguin ,
Samarnon, Cataman, Guinsiliban, Mahino,
Sagay, Kalitbog.
Katibawasan Falls(Bonbon Camiguin)
Macajalar Bay
Isla ng Camiguin Bulkang Hibuk-hibok
Paiyak Cave Mt. Kitanglad
MISAMISORIENTAL
• May 24 na munisipalidad.• May 12 ilog na maaring
pagkunan ng inumin.• CAGAYAN DE ORO ang kabisera
nito.• Tinatawag ding typhoon belt
dahil dinadalaw lagi ng bagyo.• KLIMA : maulan buong taon• Katoliko ang pangunahing
relihiyon, sinusundan ng Aglipay, protestante at Iglesia ni Cristo.
• PANANIM: mais, palay, café, cacao atbp.
• Matatagpuan dito:> Philippine Packaging
Corporation- na nagsasalata na mga prutas.
> Resins Inc - nagpoproseso ng mga plywood> Wine Factory-- nagpoproseso ng mga alak.
> Floro Cement Company>Soft Drinks Bottling Plant
• May mga bangko na rin at post office sa lugar na ito.
• WIKA: > Alubihid, Balingoan at Binuangan- Cebuano > Cagayan de Oro City- Akoanon, Babuanon,
Bicol Bukidnon, Cebuano, chavacano, chinese,
cuyano > Balingasan- Bicol, Cebuano, Hiligaynon,
Maranao > Lugait- Aklanon, Bicol, Cebuano at Tagalog > Magsaysay- Cebuano > Montico- Cebuano, Lineyte-Samarnon > Opol- Cebuano, Tagalog > Villanueva- Cebuano, Hiligaynon, Tagalog > Salay- Bicol, Cebuano > Tagaloan- Cebuano, Hiligaynon, Maranao,
Tagalog
Divine MercyEl Salvador City
La Immaculada Concepcion ChurchJasaan Misamis Oriental by Jesuits
Macahambus Cave
Macahambus Adventure Park
Macahambus Cave
White Water RaftingTalakayag River
MISAMISOCCIDENTAL
KLIMA: > Tag-ulan (Nov- Dec.) > Tag-init (Feb-April) HANAPBUHAY: > Pagtatanim, Pangingisda Napagkukunan din ito ng Yamang-
Mineral tulad ng graba at buhangin Ang 41.63% ng kabuuang lupain ay
kabukiran na napagtatamnan ng ibat ibang uri ng pananim.
Ang kabisera nito ay OROQUETA. WIKA: Bisayang Cebuano, Bicolano,
Tagalog, Chinese, Subanon, Chavacano, Hiligaynon, Aklanon, Kangkanai, Kalibugan
Old Spanish Catholic ChurchTaraka Misamis Occidental
Lake Duminagat
Bulawis Spring and Swimming Pool Oroqueta City Plaza
Sibucal Hot Spring
LANAODEL NORTE
• Ito ay may regular na topograpiya.• 44% lamang ang kapatagan,• Ang Bayan ng TUBOD ang kabisera,
ngunit ang Iligan ang may mataas na industriyalisasyon.
• 5.32% ang naninirahan sa kabayanan• 15.41% sa kabukiran• HANAPBUHAY: > pagsasaka, pangingisda at
pagtotroso• PANGUNAHING PRODUKTO: > saging, niyog, mais at bigas
• MGA MAMAMAYAN: > Bisayang Cebuano at Maranao
(pinakamalaking grupo ng mga Muslim)
> Visayas (hilagang bahagi) > Muslim ( Sa Kabayanan) > Subanon ( Kanlurang Bahagi)• WIKA: > 65% Cebuano > 33% Diyalektong Maranao > Ilongo, Tagalog
• Ang Maria Cristina Falls ang pinagmumulan ng Elektrisidad.
• May 20 mga talon na matatagpuan sa Iligan.
• Dito matatagpuan ang Limunsadan Falls sa Ragongon –pinaniniwalaang pinakamataas na talon sa Pilipinas (317 km.)
Limunsundan Falls
Tinago Falls, Iligan Maria Cristina Falls
Sadyaan Cave near Limunsundan Falls
Panitikan ng Rehiyon X
• Gimokura, gimokura Mga along ha
migpapahaba ang iba
• Sinla , sinla biyanyang
BiyanyangPanga bukad ho anlawHiporong do daluman
• Kaluluwa, kaluluwaAnino ng isa sa kabila
na
• Liwanag, liwanagNamumulaklak ka sa
umagaPumipikit ka sa gabi
Sagot: BUHANGIN
Sagot: ARAW
ANTOKA O BUGTONG
Limbay 1
(Hari ng A Ag Liko)
Layang lalo ha otaw Isan pakulaban ah
Sag tayuntayunan mawili Ho kulago ha pighalomhom
Ho mahaganhan ha gagaw Pamilihi lumingi
Na isan gid lumbayagan a, Nangaluga lumligay
Ko muno ha binuyawanNa pamili-pilio da
Mama-on kabalingayHa muno ha kawilihanMahugod ad lumingi
Lasol maigsinay sa pulu-an ko lalag koMagbul-og magsininla ko
Isan ko palasanahKo bito ha pigtabiran
TULA
• Ang Manti-Ay-Ay Manduraw ay isang tulang pasalaysay na nauukol sa tunay na buhay ng isang matapang na mandirigma na nakatira sa pagitan ng Basak at Takalaan. Ang mandirigmang ito ay nagkaroon ng isang magiting na anak na ang panaglan ay Duraw.
• Ang Sala ay isa ring tulang pasalaysay ng mga taga- Bukidnon. Nagpapahayag ito ng pagmamahal, binibigkas ng paawit subalit nagpapahayag ng patanong.
• Ang Idangdang isang tulang pasalaysay na nauukol sa mga tao at sa mga pangyayaring nagaganap sa kanyang kapaligiran, ito ay naririnig na inaawit sa Bukidnon . Kilala ito sa tawag na “BALLAD” sa Ingles
MgaManunulat
ng Rehiyon X
• Emmanuel Lacaba - siya ang sumulat ng liriko ng
awit ng pelikulang “Tinimbang ka ngunit kulang” ni Lino Brocka.
- nakasulat siya ng magagandang tula at awiting pambayan (folksong).
- naging kasapi siya ng New People’s Army
- napatay sa labanan sa Mindanao noong 1976
- nasulat ang kwento ng kanyang buhay at ito ay nagwagi ng gantimpla sa “Don Carlos Palanca
Awards for Literature” - nagtamo din siya ng Second Prize
Award a kanyang sinulat na “ The Trial of Professor Riesco”.
• Francisco R. Demetrio• Nakapagtapos ng pag-aaral sa St.
Augustine School at Ateneo de Cagayan de Oro
• Tinapos ang theology sa Woodstock College sa Maryland
• Inordinahan bilang isang pari noong 1951
• Sumulat ng “Christianity on Context”• Nagwagi sa The National Press Award
for Myth and Symbols, “National Book Award” from Manila Critics at “Premio Pitre Somomone”.
• Natanggap niya ang “Gawad CCP para sa Sining”.
• Jose F. Lacaba Jr.• Kilala sa tawag na Pete Lacaba• Nakatatandang kapatid ni Emmanuel
Lacaba• Unang namahayag tungkol sa mga
gawain ng “Student Activist Movement”.
• Tula: “Mga kagila-gilalas na Pakikipagsapalarang Nagaganap” (1991)
• Pelikula: Angela Markado 1980 Bayan Ko
Kapit Patalim Orapronobis
• Awitin: Isang Karaniwang Tao (pelikulang Jaguar)
Sangadaan (pelikulang Sister Estella L.)
• Jose F. Lacaba Jr.• Nakamit ang “Carlos
Palanca Award for Literature 1983”
• Kinilala ng Manila Critic Circle ang kanyang mga akda:
> Sa Daigdig ng Kontradiksyon
> Days of Disquiet
> Nights of rages > Salvages of
Poems > Salvage Prose
LINA ESPINA -MOORE • Nagtapos sa kursong Foreign
service sa Far Eastern University.• Nakasulat siya ng mga tula at
salaysay sa wikang Ingles at Cebuano.
> Heart in Lotus > A lion in the House > Then the Weeping
REUBEN R. CANOY• Manunulat na nagsimula sa
Siliman University at U.P.• Naging editor ng pahayagan
sa Siliman University at U.P• Mga Sinulat: Deep
River(kwento), People Speak( dula)
MIGUEL A. BERNARD• Naging Editor ng Philippine Studies ,• Naging kolumnista ng Phil. Daily Express• Naging professor sa Ateneo de Manila at
Xavier University sa Cagayan de Oro.• Mga Aklat: Traggic Mountain Manunggal
1958 > The Assent of Mt. Apo
> Dius ng Tau > Bamboo and the Greenwood
Tree > The Landscape > The Christianization of the
Philippines
ALBERT ALEJO• Isang Manunulang Pilipino• Nagtapos sa Unibersidad ng Sto.
Tomas• Naging kasapi ng GALIAN SA
ARTE AT TULA (GAT), KATRIBU , sa PETA.• Tumulong magtatag ng
matanglawin, ang Pilipino magasin sa Ateneo. • Siya ang nagsaayos ng
pagsasalin sa “Filipino ng Laborer Exercensive” ni Pope John Paul II noong 1990.
DON AGUSTIN JADORMEO PAGUSARA Jr.• Nagtapos sa San Carlos University 1959• Nagtapos din sa Unibersidad ng Pilipinas
ng kursong literatura at naging editor sa pahayagan ng San Jose Recoletos.• Ang mga nasulat niyang tula ay lumabas
sa Literary Apprentice.• Siya ang sumulat ng liriko ng tanyag na
mga awit para sa Sinalimba ng Davao.
Maraming Salamat
sa Pakikinig!
Recommended
