1
PASASALAMATSusi sa pag-unlad ng lipunan ang pagtamasa sa Karapatan sa Kalusugan ng mamamayan.
Ngunit, ang Karapatan sa Kalusugan ay hindi nangangahulugan ng karapatan upang maging malusog at sumasaklaw hindi lamang sa pagkakaroon ng napapanahon at angkop na serbisyong pangkalusugan.
Ang pagtamo ng pinakamataas na pamantayan ng kalusugan ay nangangailangan ng isang panlipunang kaayusan- mga institusyon, mga batas, at mapagpalakas na kapaligiran- na higit na makakatiyak sa pagtamasa ng karapatang ito.
Kasabay sa pagsusulong at pagtataguyod ng Medical Action Group (MAG) sa karapatang pantao at kalusugan, naniniwala ito na may malaking ambag ang mga ganitong uri ng babasahin para sa pagpapataas ng antas ng kaalaman ng mamamayan hinggil sa Karapatan sa Kalusugan.
Sa kasalukuyan, tumatayong Secretariat ang MAG para sa Cut the Cost, Cut the Pain Network o 3CPNet. Isa sa mga pangunahing gawain ng 3CPNet kasama ang Coalition for Health Advocacy and Transparency (CHAT) ay ang pagtataguyod ng pagkakaroon ng kakayahang makabili ng mga abot-kaya, ligtas at epektibong gamot ang mga mamamayan.
Bilang ambag sa pagpapataas ng antas ng kaalaman ng mamamayan sa Karapatan sa Kalusugan, minarapat ng MAG na isalin sa Filipino ang babasahin na Right to Health ng World Health Organization (WHO).
Lubos kaming nagpapasalamat sa UN Pubrights sa kanilang pahintulot na maisalin sa Filipino ang orihinal na babasahing pinaghalawan ng komiks na ito at mailathala ito sa ating bansa. At kay Atty. Michael Paul Reysio-Cruz sa kaniyang pagtulong sa paggawa ng ilustrasyon.Maraming salamat.
Edeliza P. Hernandez, RNExecutive DirectorMedical Action Group (MAG)
PANIMULAAng Coalition for Health Advocacy and Transparency (CHAT) ay naniniwala na ang kalusugan ay
batayang karapatang pantao. Ito ay dapat igalang at bigyang pangunahing prioridad ng Gobyerno bilang isa sa pinaka-importanteng aspeto ng kaunlaran.
Bilang bahagi ng kampanya tungo sa pagpapalaganap ng karapatang pangkalusugan, binibigay namin ang aming buong suporta at tulong sa Cut the Cost, Cut the Pain Network (3CPNet) sa pag-aayos at paggawa ng komiks na ito. Malaki ang maitutulong ng babasahing ito upang iparating at ipa-intindi sa mas nakararaming Pilipino ang kanilang karapatan na naaayon sa Saligang Batas, ang obligasyon ng gobyerno sa pagpapatupad nito, at ang kaukulang parte ng iba’t-ibang sektor sa pagsulong sa usaping ito.
Nawa’y maibahagi ang komiks na ito sa mga lokal na pamahalaan, komunidad at lalong-lalo na sa mga paaralan. Magiging mabuti na maintindihan ng mga mag-aaral ang usaping pangkalusugan habang sila ay bata, upang mahubog ang kanilang kaisipan tungo sa tamang kaalaman ukol sa pangkalusugang pangangalaga. Gayundin, kami ay umaasa na ang mga magulang ay magiging kaagapay ng kanilang mga anak patungo sa isang malusog na pamumuhay.
Ngayon ang tamang panahon na isulong ang ating karapatang pangkalusugan. Magtulungan tayo tungo sa isang malusog na mundo! May magagawa tayo!
Angelito MendozaChairpersonCoalition for Health Advocacy and Transparency (CHAT)
1
3
ISBN 978-971-93361-2-9
Copyright InformationInilathala ng World Health Organization noong 2002sa ilalim ng titulong The right to health@ World Health Organization 2002
Binigyan ng Director-General ng World Health Organization ng karapatang magsalin ang Medical Action Group ng edisyong angkop sa Filipino; ang huli ang siyang may tanging responsibilidad sa edisyong Filipino.
3
4 5
Halika! Ipakilala
ko kayo sa pamilya ko!
Sama-sama nating alamin ang karapatan sa Kalusugan...
Ang Karapatan sa Kalusugan ay isa sa ating Karapatang
Pantao.
Lahat tayo ay may Karapatang Pantao, bata o matanda sa
buong mundo.
4 5
ISAng ArAw
PAPuntA SA
PAArALAn...
Magiging masaya ang araw na ito. Pag-uusapan
nating ang tungkol sa karapatang pantao.
Oo! Dahil ang karapatang pantao ay usapin para sa lahat,
kahit saan. Inimbitahan natin ang ating mga
kaibigan sa iba’t ibang bansa.
Ikinagagalak namin ang
pagdalo ng lahat...
... na nagmula pa sa malalayong lugar ng ating
bayan.
6 7
Ano po ang Karapatang
Pantao?
...dahil sa napagkasunduang
ilang legal na dokumento na may
mahirap na salita tulad ng “covenants” at
“conventions”.
Sinasabi nito kung ano ang maaari at hindi maaaring gawin sa inyo at ano
ang dapat ginagawa para
sa inyo.
Pangunahin, ng ating
pamahalaan...
Kaninong pananagutan
po iyan?
May narinig po ako na isang kasunduan
tungkol sa mga karapatan ng
kabataan.
at may nalaman po ako na isa tungkol sa
karapatan ng kababaihan.
Hindi po ba’t may kasunduan rin na laban sa diskriminasyon?
6 7
mAYrOOn BAng MAKAKAPAg-
PALIwAnAg SA AKIn Kung AnO Ang
DISKrIMInASYOn?
sA AKIng PAgKAKAALAM ItO PO Ang PAgtrAtO ng KAKAIBA SA ISAng tAO... SA
ISAng MASAMAng PArAAn
Katulad ng isang bata sa
aming paaralan na walang
makalaro dahil sinasabi ng lahat na siya ay baliw...
walang dapat makaranas ng ganiyang pagtrato...
DAPAt SIYAng rESPEtuHIn, nA PArAng IKAw At AKO.
8 9
May nakita po ako na katulad na pangyayari
sa aming komunidad...
nalaman namin mula sa health
worker ng komunidad
na may isang taga amin ang
positibo sa HIV/AIDS...
nawalan siya ng trabaho at buong pamilya niya ay hindi na
pinapasali sa mga aktibidad ng
komunidad.
Dapat iginalang ng doktor ang kanyang
karapatan sa pribadong buhay at hindi dapat
makaranas ng diskriminasyon dahil
sa kanyang sakit.
At walang diskriminasyon sa sino man dahil sa kanyang kulay o
relihiyon
Ikuwento mo nga sa amin ang iyong nakita...
8 9
Pakatatandaan na pantay ang babae at lalake kaya’t hindi maaaring
gawing dahilan ang kasarian para sa diskriminasyon!
Kaya ibig sabihin pantay ang
kaparatan ng batang babae at lalake na
makapag-aral.
Habang-buhay na
magkapareho ang karapatan
ng babae at lalake.
10 11
tama! May karapatan din tayong lahat na magpasya kung tayo ay MAgPAPAKASAL At
kung sino ang ating pakakasalan!
Parehong may karapatan ang babae at lalake na magpasiya kung sila ay
magkakaanak...
...at kung gaano karami ang magiging
anak.
...kailan...
Isang araw?
Bukas?
ngayon?
10 11
ngayon naiintindihan na
ninyong lahat na ang kalayaan mula sa diskriminasyon at karapatan sa
pribadong pamumuhay ay mahalaga
sa karapatang pangkalusugan.
Opo. Pero ang ating kalusugan ay nakasalalay
sa MArAMIng IBA PAng BAgAY...
Ang tubig sa amin ay madumi.
Ang karapatang pangkalusugan ay nangangahulugan din ng maayos na
pamumuhay.
Opo. Kailangan po ng pagkain,
tubig, pabahay...
...lalo na sa
kondisyon ng AtIng
PAMuMuHAY!
at Madalas po kaming magkasakit. . .
12 13
Maganda po ‘yon, pero paano kung ako ay may sakit. Paano
po ang right to Health makakatulong sa akin kung ganun?
ang mga serbisyong
pangkalusugan ay Dapat madaling
maabot...
12 13
... At nararapat
lang na ikaw ay magalang na asikasuhin saan mang hospital ka
magpagamot.
tandaan na puwede kang mag-tanong sa doktor at makatang-gap din ng kasagutan.
Kailangan kang
pakinggan, dahil ang
iyong ikabubuti ang mahalaga.
DOKtOr,MAY tAnOng
PO AKO...
Bla bla bla
bla bla bla
14 15
At DAPAt tIYAKInng AtIng
PAMAHALAAnnA Ang MgASErBISYOng
PAngKALuSugAnAY ABOt KAYA
ng LAHAt!
PErO Ang IBIgSABIHIn nItO AY
MALAKIng gAStuSInng MgA
PAMAHALAAnAng KArAPAtAnSA KALuSugAn!
Ang karapatang
pantao ay siyang unang prayoridad sa kung paano
gagastusin ang pera ng pamahalaan.
KAILAngAngnAKIKIPAgtuLungAn
Ang AtIng PAMAHALAAn SA
IBAng tAOng nASA LOOB At LABAS ng AtIng BAnSA...
... At DAPAttuLungAn ngMAYAYAMAngBAnSA AngMAHIHIrAPnA BAnSA.
14 15
Bago natin tapusin ang usapang eto ay subukin ang larong eto:
markahan ang kahon kung tama 0 mali ang nasasaad.
Ang Karapatang Pantao ay
para sa lalake lamang Ang karapatang
pantao ay para sa lahat... ng walang
diskriminasyon.
Kailangang madaling puntahan ng sinuman ang mga serbisyong
pangkalusugan.
Sori ka na lang kung walang Health Center
na malapit sa iyo.
16
Hindi ka dapat nagtatanong sa mga doktor at nars dahil sila ay mahalagang
mga tao.
MAgtAnOng KA Kung MAYguStO KAng MALAMAn At
KAILAngAn KAng MAKAKuHAng KASAgutAn.
Kung ano ang mabuti sa iyo ang siyang mahalaga.
Ang karapatan sa kalusugan ay para sa mahirap at mayaman.
ang karapatang sa kalusugan ay para lamang sa mga
mayayamang tao.
Mas alam ng iba kung
anong mabuti para sa iyo.
16
tandaan natin….1. Ang Karapatang Pantao ay para sa
lahat, babae man o lalake, matanda man o bata, sa lahat ng bansa.
2. Ang Karapatang Pantao ay pangunahing responsibilidad ng ating gobyerno.
3. Ang mga Karapatang Pantao ay makikita sa mga ligal na dokumento.
4. Ang serbisyong pangkalusugan ay dapat abot kaya ng lahat.
5. Mahirap at mayamang pamahalaan ng lahat na bansa ay dapat gawin ang pinakamabuti at dapat nagtutulungan.
6. nang sa gayon ay masayang nararanasan ang Karapatang Pantao…
Sagot sa pagsasanay:
1. mALI2. tAMA3. tAMA4. mALI5. mALI6. tAMA7. tAMA8. mALI9. tAMA10. mALI