1

PASASALAMATSusi sa pag-unlad ng lipunan ang pagtamasa sa Karapatan sa Kalusugan ng mamamayan.

Ngunit, ang Karapatan sa Kalusugan ay hindi nangangahulugan ng karapatan upang maging malusog at sumasaklaw hindi lamang sa pagkakaroon ng napapanahon at angkop na serbisyong pangkalusugan.

Ang pagtamo ng pinakamataas na pamantayan ng kalusugan ay nangangailangan ng isang panlipunang kaayusan- mga institusyon, mga batas, at mapagpalakas na kapaligiran- na higit na makakatiyak sa pagtamasa ng karapatang ito.

Kasabay sa pagsusulong at pagtataguyod ng Medical Action Group (MAG) sa karapatang pantao at kalusugan, naniniwala ito na may malaking ambag ang mga ganitong uri ng babasahin para sa pagpapataas ng antas ng kaalaman ng mamamayan hinggil sa Karapatan sa Kalusugan.

Sa kasalukuyan, tumatayong Secretariat ang MAG para sa Cut the Cost, Cut the Pain Network o 3CPNet. Isa sa mga pangunahing gawain ng 3CPNet kasama ang Coalition for Health Advocacy and Transparency (CHAT) ay ang pagtataguyod ng pagkakaroon ng kakayahang makabili ng mga abot-kaya, ligtas at epektibong gamot ang mga mamamayan.

Bilang ambag sa pagpapataas ng antas ng kaalaman ng mamamayan sa Karapatan sa Kalusugan, minarapat ng MAG na isalin sa Filipino ang babasahin na Right to Health ng World Health Organization (WHO).

Lubos kaming nagpapasalamat sa UN Pubrights sa kanilang pahintulot na maisalin sa Filipino ang orihinal na babasahing pinaghalawan ng komiks na ito at mailathala ito sa ating bansa. At kay Atty. Michael Paul Reysio-Cruz sa kaniyang pagtulong sa paggawa ng ilustrasyon.Maraming salamat.

Edeliza P. Hernandez, RNExecutive DirectorMedical Action Group (MAG)

PANIMULAAng Coalition for Health Advocacy and Transparency (CHAT) ay naniniwala na ang kalusugan ay

batayang karapatang pantao. Ito ay dapat igalang at bigyang pangunahing prioridad ng Gobyerno bilang isa sa pinaka-importanteng aspeto ng kaunlaran.

Bilang bahagi ng kampanya tungo sa pagpapalaganap ng karapatang pangkalusugan, binibigay namin ang aming buong suporta at tulong sa Cut the Cost, Cut the Pain Network (3CPNet) sa pag-aayos at paggawa ng komiks na ito. Malaki ang maitutulong ng babasahing ito upang iparating at ipa-intindi sa mas nakararaming Pilipino ang kanilang karapatan na naaayon sa Saligang Batas, ang obligasyon ng gobyerno sa pagpapatupad nito, at ang kaukulang parte ng iba’t-ibang sektor sa pagsulong sa usaping ito.

Nawa’y maibahagi ang komiks na ito sa mga lokal na pamahalaan, komunidad at lalong-lalo na sa mga paaralan. Magiging mabuti na maintindihan ng mga mag-aaral ang usaping pangkalusugan habang sila ay bata, upang mahubog ang kanilang kaisipan tungo sa tamang kaalaman ukol sa pangkalusugang pangangalaga. Gayundin, kami ay umaasa na ang mga magulang ay magiging kaagapay ng kanilang mga anak patungo sa isang malusog na pamumuhay.

Ngayon ang tamang panahon na isulong ang ating karapatang pangkalusugan. Magtulungan tayo tungo sa isang malusog na mundo! May magagawa tayo!

Angelito MendozaChairpersonCoalition for Health Advocacy and Transparency (CHAT)

1

3

ISBN 978-971-93361-2-9

Copyright InformationInilathala ng World Health Organization noong 2002sa ilalim ng titulong The right to health@ World Health Organization 2002

Binigyan ng Director-General ng World Health Organization ng karapatang magsalin ang Medical Action Group ng edisyong angkop sa Filipino; ang huli ang siyang may tanging responsibilidad sa edisyong Filipino.

3

4 5

Halika! Ipakilala

ko kayo sa pamilya ko!

Sama-sama nating alamin ang karapatan sa Kalusugan...

Ang Karapatan sa Kalusugan ay isa sa ating Karapatang

Pantao.

Lahat tayo ay may Karapatang Pantao, bata o matanda sa

buong mundo.

4 5

ISAng ArAw

PAPuntA SA

PAArALAn...

Magiging masaya ang araw na ito. Pag-uusapan

nating ang tungkol sa karapatang pantao.

Oo! Dahil ang karapatang pantao ay usapin para sa lahat,

kahit saan. Inimbitahan natin ang ating mga

kaibigan sa iba’t ibang bansa.

Ikinagagalak namin ang

pagdalo ng lahat...

... na nagmula pa sa malalayong lugar ng ating

bayan.

6 7

Ano po ang Karapatang

Pantao?

...dahil sa napagkasunduang

ilang legal na dokumento na may

mahirap na salita tulad ng “covenants” at

“conventions”.

Sinasabi nito kung ano ang maaari at hindi maaaring gawin sa inyo at ano

ang dapat ginagawa para

sa inyo.

Pangunahin, ng ating

pamahalaan...

Kaninong pananagutan

po iyan?

May narinig po ako na isang kasunduan

tungkol sa mga karapatan ng

kabataan.

at may nalaman po ako na isa tungkol sa

karapatan ng kababaihan.

Hindi po ba’t may kasunduan rin na laban sa diskriminasyon?

6 7

mAYrOOn BAng MAKAKAPAg-

PALIwAnAg SA AKIn Kung AnO Ang

DISKrIMInASYOn?

sA AKIng PAgKAKAALAM ItO PO Ang PAgtrAtO ng KAKAIBA SA ISAng tAO... SA

ISAng MASAMAng PArAAn

Katulad ng isang bata sa

aming paaralan na walang

makalaro dahil sinasabi ng lahat na siya ay baliw...

walang dapat makaranas ng ganiyang pagtrato...

DAPAt SIYAng rESPEtuHIn, nA PArAng IKAw At AKO.

8 9

May nakita po ako na katulad na pangyayari

sa aming komunidad...

nalaman namin mula sa health

worker ng komunidad

na may isang taga amin ang

positibo sa HIV/AIDS...

nawalan siya ng trabaho at buong pamilya niya ay hindi na

pinapasali sa mga aktibidad ng

komunidad.

Dapat iginalang ng doktor ang kanyang

karapatan sa pribadong buhay at hindi dapat

makaranas ng diskriminasyon dahil

sa kanyang sakit.

At walang diskriminasyon sa sino man dahil sa kanyang kulay o

relihiyon

Ikuwento mo nga sa amin ang iyong nakita...

8 9

Pakatatandaan na pantay ang babae at lalake kaya’t hindi maaaring

gawing dahilan ang kasarian para sa diskriminasyon!

Kaya ibig sabihin pantay ang

kaparatan ng batang babae at lalake na

makapag-aral.

Habang-buhay na

magkapareho ang karapatan

ng babae at lalake.

10 11

tama! May karapatan din tayong lahat na magpasya kung tayo ay MAgPAPAKASAL At

kung sino ang ating pakakasalan!

Parehong may karapatan ang babae at lalake na magpasiya kung sila ay

magkakaanak...

...at kung gaano karami ang magiging

anak.

...kailan...

Isang araw?

Bukas?

ngayon?

10 11

ngayon naiintindihan na

ninyong lahat na ang kalayaan mula sa diskriminasyon at karapatan sa

pribadong pamumuhay ay mahalaga

sa karapatang pangkalusugan.

Opo. Pero ang ating kalusugan ay nakasalalay

sa MArAMIng IBA PAng BAgAY...

Ang tubig sa amin ay madumi.

Ang karapatang pangkalusugan ay nangangahulugan din ng maayos na

pamumuhay.

Opo. Kailangan po ng pagkain,

tubig, pabahay...

...lalo na sa

kondisyon ng AtIng

PAMuMuHAY!

at Madalas po kaming magkasakit. . .

12 13

Maganda po ‘yon, pero paano kung ako ay may sakit. Paano

po ang right to Health makakatulong sa akin kung ganun?

ang mga serbisyong

pangkalusugan ay Dapat madaling

maabot...

12 13

... At nararapat

lang na ikaw ay magalang na asikasuhin saan mang hospital ka

magpagamot.

tandaan na puwede kang mag-tanong sa doktor at makatang-gap din ng kasagutan.

Kailangan kang

pakinggan, dahil ang

iyong ikabubuti ang mahalaga.

DOKtOr,MAY tAnOng

PO AKO...

Bla bla bla

bla bla bla

14 15

At DAPAt tIYAKInng AtIng

PAMAHALAAnnA Ang MgASErBISYOng

PAngKALuSugAnAY ABOt KAYA

ng LAHAt!

PErO Ang IBIgSABIHIn nItO AY

MALAKIng gAStuSInng MgA

PAMAHALAAnAng KArAPAtAnSA KALuSugAn!

Ang karapatang

pantao ay siyang unang prayoridad sa kung paano

gagastusin ang pera ng pamahalaan.

KAILAngAngnAKIKIPAgtuLungAn

Ang AtIng PAMAHALAAn SA

IBAng tAOng nASA LOOB At LABAS ng AtIng BAnSA...

... At DAPAttuLungAn ngMAYAYAMAngBAnSA AngMAHIHIrAPnA BAnSA.

14 15

Bago natin tapusin ang usapang eto ay subukin ang larong eto:

markahan ang kahon kung tama 0 mali ang nasasaad.

Ang Karapatang Pantao ay

para sa lalake lamang Ang karapatang

pantao ay para sa lahat... ng walang

diskriminasyon.

Kailangang madaling puntahan ng sinuman ang mga serbisyong

pangkalusugan.

Sori ka na lang kung walang Health Center

na malapit sa iyo.

16

Hindi ka dapat nagtatanong sa mga doktor at nars dahil sila ay mahalagang

mga tao.

MAgtAnOng KA Kung MAYguStO KAng MALAMAn At

KAILAngAn KAng MAKAKuHAng KASAgutAn.

Kung ano ang mabuti sa iyo ang siyang mahalaga.

Ang karapatan sa kalusugan ay para sa mahirap at mayaman.

ang karapatang sa kalusugan ay para lamang sa mga

mayayamang tao.

Mas alam ng iba kung

anong mabuti para sa iyo.

16

tandaan natin….1. Ang Karapatang Pantao ay para sa

lahat, babae man o lalake, matanda man o bata, sa lahat ng bansa.

2. Ang Karapatang Pantao ay pangunahing responsibilidad ng ating gobyerno.

3. Ang mga Karapatang Pantao ay makikita sa mga ligal na dokumento.

4. Ang serbisyong pangkalusugan ay dapat abot kaya ng lahat.

5. Mahirap at mayamang pamahalaan ng lahat na bansa ay dapat gawin ang pinakamabuti at dapat nagtutulungan.

6. nang sa gayon ay masayang nararanasan ang Karapatang Pantao…

Sagot sa pagsasanay:

1. mALI2. tAMA3. tAMA4. mALI5. mALI6. tAMA7. tAMA8. mALI9. tAMA10. mALI