“W POSZUKIWANIUŚWIATŁA”

Odkrycie radioaktywności i raduwyznaczyło nową erę. Narodziłasię współczesna fizyka, bazującana wiedzy o strukturze atomowej.

”QUEST FOR LIGHT”

The discovery of radioactivity andradium marked the start of a newera. Modern physics, based onnew knowledge of atomic

” À LA RECHERCHE DE LA LUMIÈRE”

La découverte de la radioactivité etdu radium a inauguré une èrenouvelle. La physique moderne,fondée sur la connaissance de lana wiedzy o strukturze atomowej.

Przyniosła ona błogosławieństwaratujących Ŝycie terapii, alejednocześnie takŜe zagroŜenia dlapokoju na świecie.

Otwarto puszkę Pandory…

new knowledge of atomicstructure, was born. It broughtwith it the blessings of life-savingtherapy; but also dangers forworld peace.

Pandora’s box was opened…

fondée sur la connaissance de lastructure atomique, était née. Elle aapporté les bienfaits d’une thérapiecapable de sauver des vies, maisaussi des menaces pour la paixmondiale.

On avait ouvert la boîte de Pandore…

To film o magii i romantyzmieodkryć naukowych

23 min. poetyckiej animacji

śycie i praca Marii SkłodowskiejCurie, zawsze były dla mniefascynujące. Jej Ŝycie byłooczywiście sfilmowane, lecz nigdyw technice animacji. Wybrałam tęwłaśnie technikę z kilku powodów:poprzez animację, inspirowanąfotografiami z epoki i stylamiartystycznymi tamtych czasów -jak impresjonizm, ekspresjonizm,kubizm, dadaizm i surrealizm.

The Style of the film – the magic and romance of discovery

23 min. poetic animation

The life and work of Madame Curiehas fascinated many. Her life hasbeen portrayed in films; but never inthe world of animation. I’ve chosenthe animation métier to bring herstory to life for several reasons:Through animation, inspired byhistorical photographs and artisticexpression of that era

Le style du film : la magie et le romanesque de la découverte

23 min. animation poétique

La vie et le travail de Marie Curie aété portraité dans les films maisencore jamais vue comme l’animation.Par l’animation, inspiré par desphotographie historique et l’expressionartistique de cet époque

kubizm, dadaizm i surrealizm.MoŜemy śledzić Madam Curie jakwyglądała naprawdę – w pełnymmagii, a takŜe często –romantyzmu „heroicznym” okresiejej studiów i odkryć.Dla mnie Ŝycie Marii Curie byłomagiczne; film jej poświęconyposiadać powinien podobnywyraz. Rad zawładnął wyobraźniąświata – na dobre i na złe. Jejposzukiwania porównać moŜnado losów Błędnego Rycerza: jejŚwiętym Graalem była Nauka.

Frances Østerfelt

2009

expression of that era(impressionism, expressionism,cubism, Dadaism / surrealism), wecan follow Madame Curie as shereally looked – in the magicalmoments.

For me, Marie Curie’s life wasmagical; and a film about her shouldhave the same magical quality.Radium captivated the imagination ofthe world – for better or worse. Herquest was equal to that of a knighterrant. Her Holy Grail wasknowledge.

Frances Østerfelt

2009

artistique de cet époque(l’impressionnisme, l’expressionis-me,le cubisme, le dadaïsme et lesurréalisme), on peut suivre MadameCurie comme elle etait a la réalitédans les moments magique.

Pour moi, la vie de Marie Curie etaitmagique, et un film sur elle doit avoirle mème qualité magique. Radium acaptivé l’attention du tout le monde –en bien comme en mal. Sa pursuiteetait une affaire chevalesque. SonGraal etait la science.

Frances Østerfelt

2009

Maria przerywa czytanie, by zuczuciem sięgnąć po motyla. Tenjednak ucieka jej i siada nawłosach matki.

Maria zauwaŜa, Ŝe trzeba mamęuczesać. Idzie do szafki poszczotkę. Wracając, zatrzymujesię nagle…

Marie stops reading, as a bluebutterfly flies in through the openwindow and lands on the mother’scovers. Puts down the book andlovingly reaches out for thebutterfly, that lets and then landson her mother’s hair.

M notices that her mother’s hairneeds brushing. She takes thehairbrush from the nightstand. As

Marie interrompt sa lecture, a unpapillon bleu entre par la fenêtreet se pose sur la couverture. Posele livre et tend affectueusement lamain vers le papillon ; celui-cis’envole et va se poser sur lescheveux de sa mère.

M se rend compte que sa mèreest mal coiffée. Elle va prendre labrosse à cheveux dans la table de

Oczy matki są zamknięte.

Motyl powoli zmienia kolor zniebieskiego na czarny.

Tykanie wskazówek zegara nasilasię, po czym nagle ustaje…

hairbrush from the nightstand. Asshe returns with the brush, shestops in her tracks.

Her mother’s eyes are closed.The butterfly slowly changes color,from blue to black.

The ticking of the clock growslouder, and then stops abruptly.

brosse à cheveux dans la table denuit. Quand elle revient avec labrosse, elle se fige sur place.

Sa mère a les yeux fermés.

Le papillon change de couleur :de bleu, il devient noir. Le tic-tacde la pendule se fait plus fort, puiss’arrête brusquement.

Maria biegnie i biegnie… w końcu

wpada w objęcia swojego ojca, który

stoi pod ścianą zapełnioną półkami ze

szklanymi flakonami, flaszeczkami i

najróŜniejszymi dziwnymi przyrządami

i instrumentami.

Mania, z największą ostroŜnością

Marie runs and runs, finally

running into her father’s arms.

He’s standing in front of the large

wall in their home filled with

shelves with glass flasks and all

sorts of marvellous instruments.

Exciting fluids steam up from the

test tubes. Small miracles happen

Marie court se réfugier dans les

bras de son père. Il se tient

devant le grand mur de leur

maison garni d’étagères où

s’alignent des flacons de verre et

toutes sortes d’instruments

merveilleux.

De fascinants liquides

niesie flakon do innego stolika. Kładzie

go ostroŜnie, z wielką uwagą pochyla

się i przygląda.

Godziny spędzone z ojcem były

namiastką szczęścia, czymś

najlepszym, co było dane zaznać jej w

dzieciństwie. Lecz nic nie trwa

wiecznie – szczególnie szczęście…

right before her eyes.

The hours spent with her father

were the closest she could

approach happiness in her

childhood; but nothing lasts

forever – and especially not

happiness.

s’échappent des éprouvettes en

fumant. Elle assiste à des petits

miracles.

Les heures qu’elle passe avec

son père sont les plus heureuses

de son enfance ; mais rien ne

dure toujours — et surtout pas le

bonheur.

PodąŜamy tropem liści z parku, drogąna dół, nad skwerem – na stację zparującą lokomotywą. Dalej wzdłuŜtorów, od wagonów 1 klasy poprzez 2-gą, 3-cią, aŜ do najskromniejszej, 4-tej– właściwie wagonu towarowego zmaleńkimi okienkami…

Maria wsiada do środka ze swoimniewielkim bagaŜem i małym

We pursue the track of leavesout of the park, down the road,over a square to the station, to asteaming locomotive. We followthem down along the tracks from1st class, 2nd and 3rd class, to themost humble 4th class, practicallya freight wagon with tiny windows.

M gets in with her few poor

Nous suivons les feuilles mortes,sortons du parc, empruntons la route,traversons une place jusqu’à la gare,jusqu’à une locomotive fumante. Lesfeuilles nous entraînent le long desvoies, nous passons devant les voituresde 1ère classe, de 2e et de 3e classe,jusqu’à la plus modeste, la 4e classe –pour ainsi dire un wagon demarchandises percé de minusculesfenêtres.niewielkim bagaŜem i małym

składanym stołkiem – w klasie 4-tej niema siedzeń.

Rozlega się gwizd. Drzwi skrzypią ijęczą w trakcie zamykania. Marięotacza ciemność. Odgłosy pociąguwypełniają wagon.

possessions and a small foldingchair, as there are no seats in 4th

class.

The whistle blows. The doorscreak and groan as they’re drawnshut. M is enveloped in darkness.

fenêtres.

M monte dans le wagon avec sonmaigre bagage et un petit siège pliant,car il n’y a pas de places assises en 4eclasse.Le sifflet retentit. Les portes grincentlorsqu’on les ferme de l’extérieur. M seretrouve dans le noir.

Drzwi wagonu odsuwają się i downętrza wpada światło – zupełnie jak naekranie kinowym, kiedy gasną światła. Naekranie widzimy zmieniające się,nakładające na siebie obrazy: DworzecPółnocny, wieŜa Eiffla, hotele, placezabaw, wąskie uliczki, szerokie bulwary.

U podstaw zlanych, niezrozumiałychludzkich głosów słychać rŜenie koni idźwięk konnych powozów , który narasta

The carriage door is shovedaside and light pours in, like amovie screen when the ceilinglights are dimmed. On the screen,a kaleidoscope of images, oneimage gliding over the other: Garedu Nord, the Eiffel Tower, hotels,places of amusement, narrowstreets, broad boulevards, anapparent chaos of light andsounds.

On ouvre brusquement la porte duwagon de l’extérieur et la lumière en-tre à flot - comme un écran decinéma quand les lumières de lasalle s’éteignent. Sur l’écran, unkaléido-scope d’images sesuperposent : la gare du Nord, la tourEiffel, des hôtels, des lieux dedistraction, des rues étroites, delarges boulevards, un désordreapparent de sons et de lumières.dźwięk konnych powozów , który narasta

i ostatecznie przybiera groźny charakter.

Nagle dźwięki milkną. Słyszymy chór,śpiewający fragment łacińskiej mszy, akamera przechyla się w górę i ukazujeSorbonę.

sounds.

All at once, the sounds vanish. Achoir is heard singing a fragmentof a Latin mass as the camera tiltsupwards, showing us theSorbonne.

apparent de sons et de lumières.

Les bruits cessent brusquement. Unchoeur entonne un cantique en latin,tandis que la caméra se dirige vers lehaut, découvrant la Sorbonne.

Maria siedzi przy stole, stosy ksiąŜekwokół. Na głowie ma śmieszny, małykapelusik. Jest całkowicieskoncentrowana na tym, co czyta iwidzi – świat zewnętrzny moŜe nieistnieć. Obrazy systemu Słonecznegoprzelatują jej przez myśli. Jestszczęśliwa.

”Wchodząc do pokoju spostrzegłam

młodego człowieka słusznego wzrostu,

M’s seated at a table, piles ofbooks in front of her. She’s wear-ing a funny little hat. Totally fo-cused on what she hears andsees. The world around her –forgotten. Images of the solarsystem fly through her head. M’stotally happy.

”As I entered the room, I noticed a

M est assise à sa table devant

des piles de livres. Elle porte un

drôle de petit chapeau. Elle est

complètement absorbée par ce

qu’elle voit et ce qu’elle entend.

Le monde qui l’entoure ? Oublié !

Des images du système solaire lui

traversent l’esprit. Le bonheur de

M est à son comble.młodego człowieka słusznego wzrostu,

o włosach kasztanowych i duŜych

jasnych oczach, stojącego we framudze

otwartych drzwi balkonowych.

ZauwaŜyłam powaŜny i miły wyraz

jego twarzy, a takŜe pewien pozór

zaniedbania w jego wysokiej postaci ,

cechujący marzyciela pogrąŜonego w

swoich myślach. Okazał mi prostą

serdeczność i wydawał mi się bardzo

sympatyczny.”

”As I entered the room, I noticed a

tall, young man with chestnut

brown hair and large, limpid eyes;

he stood framed in the French

window on the balcony. I noticed

his sober yet soft expression and

his remote attitude, like a dreamer

immersed in his thoughts.”

“En entrant dans la pièce,

j’aperçus un jeune homme de

belle taille, aux cheveux châtains

et aux grands yeux clairs, debout

dans l’embrasure de la porte

ouverte du balcon. Je remarquai

l’expression sérieuse et agréable

de son visage, et aussi un certain

semblant de négligence dans sa

haute silhouette, caractéristique

du rêveur plongé dans ses

pensées.”

Chemicy i fizycy tamtych czasówprzejęli od Greków, od Demokryta,ideę, iŜ atom jest najmniejszą cząstkąmaterii i nie moźe być rozłoŜony namniejsze części. To dzięki pracomMarii nad radioaktywnością zostałaodkryta prawdziwa natura atomu,zbudowanego na podobieństwonaszego systemu słonecznego.

Chemists and physicists of thetime had inherited from the GreekDemocritus the idea that the atomwas the simplest particle of matterand couldn’t be broken down intosmaller parts. It was M’s work withradioactivity that revealed theatom as being built up like oursolar system.

Les chimistes et physiciens del’époque avaient hérité du GrecDémocrite l’idée que l’atome étaitla particule de matière la plussimple et qu’il ne pouvait êtredécomposé en parties pluspetites. C’est le travail de M sur laradioactivité qui a révélé quel’atome est structuré comme notresystème solaire.

Kartka z odręcznymi notatkami Marii.Inna z zapiskami Piotra – pofrancusku. Obie karty stapiają się wjedno w „przenikaniu”, gdzie widzimypiszące obie ręce bohaterów.

Piotr kończy pisać i kładzie swoją dłońna dłoni Marii.

A sheet of paper where notes arewritten in Polish in M’s hand.Another where Pierre makesnotes in French. The two sheetsbecome one in an “overtoning”,where both hands are writing.

Pierre stops writing and places hishand over hers.

Une feuille de papier où figurentdes notes en polonais – c’estl’écriture de M. Une autre oùPierre prend des notes enfrançais. Les deux feuilles sefondent en une seule où l’on voitles deux mains écrire.

Pierre arrête d’écrire et pose samain sur celle de M.

Cztery lata walki dobiegły końca. Radzostał oficjalnie zarejestrowany z wagąatomową 225, jako nr 88 w układzieokresowym pierwiastków.

Był rok 1902.

Odkrycie radu nie było przypadkowe.Było to zwycięstwo nad złymiwarunkami oraz wątpliwościami.

Four years’ hard struggle was atan end. Radium was officiallyregistered with an atomic weightof 225 and no. 88 in the PeriodicTable.

The year was 1902.

The discovery of radium wasn’t achance finding. It was a victory

Quatre années d’effortsacharnés touchent à leur fin. Leradium devient le le 88e élémentdu Tableau périodique, avec unpoids atomique de 225.

On est en 1902.

La découverte du radium n’estpas due au hasard. C’est unewarunkami oraz wątpliwościami.

Reprezentowało wieloletni, cierpliwywysiłek. Madame Curie z męŜemPiotrem, odkryli jeden z największychsekretów Matki Ziemi.

chance finding. It was a victoryover poor conditions and doubtingmen. It represented many years ofpatient effort. Madame Curie andher husband Pierre had wrenchedfrom Mother Earth one of hermost precious secrets.

pas due au hasard. C’est unevictoire sur des conditions difficileset le scepticisme des hommes.Elle représente de nombreusesannées de patience et d’effort.Madame Curie et son mari Pierreont arraché à la Terre l’un de sessecrets les mieux gardés.

Piotr wkłada klucz do zamka i powoliotwiera skrzypiące drzwi. Sięga po światło;lecz Maria zatrzymuje go.

Rad ma niezwykły kolor, fluorescencyjny.Niebieski blask, jak prowokującapieszczota, wita ich z probówek.

Odszukują w ciemnościach krzesła i wciszy siadają. Dwie twarze zwrócone dotajemniczego blasku, tajemniczego źródła

Pierre puts the key in the lockand slowly opens the creakingdoor. He searches for the light;but M stops him.

Radium has a lovely color. Isphosphorescent. A blue glow fromthe test tubes meets them, like aprovocative caress.

Pierre introduit la clé dans la serrureet ouvre lentement la porte qui grincesur ses gonds. Il cherchel’interrupteur, mais M l’arrête.

Le radium a une belle couleur. Il estphosphorescent. Les éprouvettesémettent une lueur bleue qui lesaccueille comme une caresseprovocante.

tajemniczego blasku, tajemniczego źródłapromieniowania, do ich radu… Zupełniejak małe dziecko, Maria odnajdujeukojenie. Opiera głowę na ramieniu Piotra,a on głaszcze jej włosy.

They fumble in the darkness tofind a chair. They find it; and sitdown in the silent darkness. Twofaces turned towards the paleglow, the mysterious source of therays, towards radium – their

radium. Like a small child, Mfinally finds peace. She rests herhead on Pierre’s should. Hecaresses her hair.

provocante.

À tâtons, ils cherchent une chaisedans le noir. Ils en trouvent une ets’assoient en silence dansl’obscurité. On voit leurs deuxvisages tournés vers la pâle lueur,vers la source mystérieuse desrayons, vers le radium – “leur”radium. Comme une enfant, M trouvel’apaisement. Elle pose la tête surl’épaule de Pierre. Il lui caresse lescheveux.

Wschód słońca nad Panteonem.Gdy Słońce juŜ jest w pełni, kameranajeŜdŜa i zamienia je w złoty medalNagrody Nobla.

W roku 1903 Maria SkłodowskaCurie, pierwsza na świecie kobieta,

Slowly the sun rises up over thehorizon over the sea. As itascends and is full circle, wezoom in and see it change into thegolden medal of the Nobel Prize.

In 1903 M Sklodowska Curie, thefirst woman ever, was awarded

Le soleil se lève à l’horizon etmonte lentement au-dessus de lamer. Zoom avant, et la sphèreparfaite devient la médaille d’or duprix Nobel.

En 1903, M Sklodowska Curie estla première femme à recevoir leCurie, pierwsza na świecie kobieta,

została nagrodzona Noblem wdziedzinie fizyki – wraz z męŜemPiotrem Curie oraz HenrykiemBecquerelem, za odkrycie procesuradioaktywności.

first woman ever, was awardedthe Nobel Prize in physics –together with her husband Pierreand Henri Becquerel - for theirdescription of radioactivity.

la première femme à recevoir leprix Nobel de physique – avec sonmari Pierre et Henri Becquerel –pour leur description de laradioactivité.

Lecz szczęście i radość zezwycięstwa, jakie odnieśli, byłokrótkotrwałe…

Deszcz z cmentarza przechodzi naparyskie ulice.

Odgłos powozu konnego namokrych kamieniach.

But the happiness and victorythey shared were short lived.

Rain from the cemetery followsover to the streets of Paris.

The sound of horse drawnwagons on wet cobbles is heard.

Mais leur bonheur et la victoire

qu’ils partagent seront de courte

durée.

La pluie qui tombe sur le cimetière

continue dans les rues de Paris.

mokrych kamieniach.

Rośnie, narasta… zdarza sięwypadek.

Konie rŜą w popłochu. Ludziewrzeszczą, bat uderza o końskiegrzbiety… Chaos, strach, krzyki.

Potem nastaje śmiertelna cisza…..

wagons on wet cobbles is heard.

The sound grows in intensity; thencollision. The horses rear andwhinny in fright. People shout, awhip slashes against the horses’flanks.

Chaos, terror, screams. Then –deathly silence.

On entend le bruit des sabots des

chevaux qui tirent les voitures sur

les pavés mouillés. Le bruit est de

plus en plus fort, puis on entend

un choc. Les chevaux apeurés se

cabrent et hennissent. Des cris,

des coups de fouet. La confusion,

la terreur, les cris.

Puis un silence de mort.

Maria wstaje, podchodzi do duŜegozegara szafkowego i zatrzymuje go.Zatrzymuje bieg czasu.

Z kaŜdym krokiem Marii ku zegarowidystans między nią, a Piotremwzmaga się.

Maria siedzi samotnie. Nie potrafiporadzić sobie z sytuacją, nie widzisensu w niczym. Chce do domu,chce stąd uciec… Powracają złotawe

She gets up and walks over tothe large console clock and stopsit. Stops the march of time. Witheach step M takes towards theclock, the distance from her toPierre and the room increases. Mis sitting alone. Head in hands,can’t find meaning in anythinganymore. Wants to go home,wants to flee. The image is ingolden tones.

Elle se lève, s’avance vers lapendule et l’arrête. Elle arrête lamarche du temps. Chaque pasqui rapproche M de la pendulel’éloigne de Pierre et de la pièce.M est assise, seule, la tête dansles mains. Pour elle, rien n’a plusde sens. Elle veut rentrer chezelle, fuir. L’image prend des tonssépia.

Un rai de la mystérieuse lueur sechce stąd uciec… Powracają złotawetony w obrazie.

Szparą pod drzwiami wkrada siętajemniczy, niebieskawy blask. Stoitam, smutny ale Ŝywy, próbujączwrócić na siebie uwagę kobiety.Maria spogląda nań; nie moŜe sięnie uśmiechnąć. Najlepsze, co moŜeteraz zrobić dla Piotra, jestkontynuowanie ich współnej pracy.

Through a crack under the door,the mysterious blue glow sievesin. It’s “standing” there, sad,vibrating, eager to capture herattention.

She lifts her head and looks at it.Can’t help smiling; the best shecan do for Pierre now is tocontinue her work in his spirit.

Un rai de la mystérieuse lueur seglisse sous la porte. Triste,tremblant, il cherche à attirerl’attention de M.

M relève la tête et regarde lerayon. Elle ne peut retenir unsourire ; la meilleure façond’honorer la mémoire de Pierreest de poursuivre ses proprestravaux en restant fidèle à sonesprit à lui.

Maria Skłodowska Curie zmarła 4lipca 1934. śycie nie było dla niejłaskawe. Lecz miliony ludzi naświecie zawdzięczają właśnie jejszansę na wyleczenie z raka.Wszyscy jesteśmy winni jejwdzięczność. Udowodniła, Ŝe jednaosoba moŜe wiele zdziałać.

Maria pochowana została z Piotrem,w rodzinnym grobowcu w Sceaux,niewielkim miasteczku pod ParyŜem.

Marie Sklodowska Curie s’éteintle 4 juillet 1934. Vieille et fatiguée,elle n’a pas eu une vie facile. Maisdes millions de personnesatteintes du cancer dans lemonde lui doivent leur guérison.Nous lui devons tous quelquechose. Elle a montré qu’unepersonne pouvait à elle seulechanger les choses.

À sa mort, Marie est enterrée

Marie Sklodowska Curie died onthe 4th of July, 1934. Tired and old,life hadn’t been easy for her. Butmillions of people around the worldowe her their thanks for the chanceto be cured of cancer. We all owe herour thanks. She proved that oneperson can make a difference.

At her death, Marie was buried withPierre in the family’s cemetery inSceaux, a small town near Paris. Butniewielkim miasteczku pod ParyŜem.

W roku 1995, prezydent FrancoisMitterrand, nakazał ekshumować ichciała i przenieść je do paryskiegoPanteonu, gdzie spoczywają odtąd wtowarzystwie największych umysłówFrancji.

Maria Skłodowska Curie jest jedynąkobietą, pochowaną za swoje zasługina Panteonie.

.

À sa mort, Marie est enterréeavec Pierre dans le petit cimetièrede Sceaux, en banlieueparisienne. Mais, en 1995, leprésident François Mitterrand faittransférer leurs cendres auPanthéon, aux côtés d’autresgrands esprits français.

Marie Sklodowska Curie est laseule femme à être enterrée auPanthéon pour ses propresréalisations.

Sceaux, a small town near Paris. Butin 1995, France’s President FrançoisMitterand had the bodies of Marieand Pierre exhumed and moved tothe Pantheon in Paris, in thecompany of many of France’s greatminds.

Marie Sklodowska Curie is the onlywoman to be buried in the Pantheonby virtue of her achievements.

.

Writer and DirectorFrances Østerfelt

Director of AnimationAnna Blaszczyk

Development of the film co-financed by the Polish Film Institute

For more information please contact:

TV Studio Filmów Animowanych Ltd. TV Studio Filmów Animowanych Ltd. Poznań, Poland, www.tvsfa.com

Nepenthe Film ApSHalfdansgade 10

2300 Copenhagen – Denmark, www.nepenthefilm.com

A tribute to Marie Skłodowska – Curie, First Lady In Science

© TV SFA 2009