Week

10

ลม ฟา อากาศ

• องคประกอบของลมฟาอากาศ• ชนดของลม• เครองมอวดกระแสลม• หยาดน าฟา • ปรากฎการณลมฟาอากาศ

องคประกอบของลมฟาอากาศ

• อณหภมอากาศ• ความดนอากาศ หรอ ความดนบรรยากาศ

ความดนอากาศ หรอ ความดนบรรยากาศ ในการพยากรณอากาศ เรยกความดนอากาศวา ความกดอากาศ น าหนกของอากาศ

ทกดลงบนพ นโลกเนองจากแรงดงดดของโลกในแนวต งฉากตอหนงหนวยพ นท

สตรการหาความดนอากาศ

P =F

A

P = ความดน (N/m2,Pa),

F = แรงดนอากาศ (N),

A = พ นทรองรบแรงดน (m2)

ความดนของอากาศจะลดลงตามระดบความสง ดงน น ความดนอากาศจะมคามากหรอนอยข นอยกบพ นท ถาพ นทมากจะทาใหอากาศมแรงดนมาก

ความดนอากาศ หรอ ความดนบรรยากาศ

ความดนอากาศ ณ บรเวณตางๆ จะไมเทากน ซงข นอยกบอณหภม

อากาศไมด มเมฆและฝนมาก

มเมฆนอย และสภาพอากาศด

ทมา : https://www.tmd.go.th/weather_map.php

หยอมความกดอากาศ

หยอมความกดอากาศ

หยอมความกดอากาศสง (High pressure areas)

หยอมความกดอากาศตา (Low pressure areas)

บรเวณทมความกดอากาศสงกวาบรเวณขางเคยง สภาพทองฟาแจมใส

และอากาศหนาวเยน

บรเวณทมความกดอากาศตากวาบรเวณขางเคยง มเมฆมากและถามความกดอากาศตามากกจะเกดพายดเปรสชน

และอาจรนแรงข นเปนพายโซนรอนได

ลม

อากาศทเคลอนทจากบรเวณหนงไปยงอกบรเวณหนงในแนวระดบ เกดจากความแตกตางของอณหภม (ความกดอากาศ) ของอากาศใน 2 บรเวณ ลมจะพดจากบรเวณทมความกดอากาศสงเขาสบรเวณทมความกดอากาศตา

ชนดของลมชนดของลม

ลมประจาปหรอลมประจาภมภาคตาง ๆ

ลมสนคา

ลมประจาฤด

ลมมรสมฤดรอน

ลมมรสมฤดหนาว

ลมประจาเวลา

ลมทะเล

ลมบก

ลมหบเขา

ลมภเขา

ลมประจาถน

ลมวาว

ลมตะเภา

ลมอลตรา

ฯลฯ

ลมทเกดจากอากาศแปรปรวนหรอลมพาย

พายฝนฟาคะนอง

พายหมนเขตรอน

ลมประจาปหรอลมประจาภมภาคตางๆ

เปนลมทเกดจากความกดอากาศทมอยเดมตลอดป เนองจากบรเวณข วโลกและบรเวณ เสนศนยสตรไดรบความรอนจากดวงอาทตยไมเทากน ทาใหเกดลมพดผานสวนตางๆ ของโลก เปนประจา เชน ลมสนคา

ลมสนคาตะวนออกเฉยงใต คอ ลมทพดจากหยอมความกดอากาศสงกงศนยสตร ทางซกโลกใตเขาหาหยอมความกดอากาศตาบรเวณเสนศนยสตร

ลมสนคาตะวนออกเฉยงเหนอ คอ ลมทพดจากหยอมความกดอากาศสงกงศนยสตร ทางซกโลกเหนอเขาหาหยอมความกดอากาศตาบรเวณเสนศนยสตร

ลมประจาปหรอลมประจาภมภาคตางๆ

ลมประจาฤด

ลมประจาฤด เปนลมทเกดข นเฉพาะทองถนหนง ๆ มบรเวณกวางและเปนลมท

พดเปนเวลานานตลอดฤดของทกป ไดแก ลมมรสม

ลมมรสม ซงเปนลมทมการเปลยนแปลงทศทางของลมท พดจากฤดหนงไปยงอกฤดหนงในทศทางตรงกนขาม และเกดข นในภมภาคเอเชยตะวนออก และเอเชยตะวนออกเฉยงใต และเอเชยใต

ลมมรสมฤดรอน เกดข นในชวงฤดรอน เน องจากภาคพ นทวปเอเชยมอากาศอบอนข น ในประเทศไทยจะรจกลมน ในชอของ ลมมรสมตะวนตกเฉยงใต มแหลงกาเนดในมหาสมทรอนเดยเปนลมรอนและชมช น มไอน ามาก เมอพดมาย งประเทศไทยทาใหม เมฆมากและฝนตกชกทวไป ลมน จะเรมประมาณ เดอนพฤษภาคมไปจนถงกลางเดอนตลาคม

ลมประจาฤด

ลมมรสมฤดหนาว เปนลมมรสมทพดจากภาคพ นทวปลงสทะเล เปนลมเยนและแหง ข น ในประเทศไทยรจกลมม ร ส ม ฤ ด ห น า ว ใ น ช อ ล ม ม ร ส มตะวนออกเฉยงเหนอ มแหลงกาเนดในประเทศจน เปนลมหนาว อากาศแหงแลงมไอน านอย เมอพดมายงประเทศไทยทาใหภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และภาคกลาง มอากาศหนาวเยนยกเวนภาคใตฝงตะวนออกจะมฝนตก

ลมประจาฤด

ลมประจาเวลา ลมประจาเวลา คอ ลมทเกดข นในชวงเวลาตางกน

ลมทะเล คอ ลมทพดจากทะเลข นสพ นดนและเกดข นในเวลากลางวนเนองจากในเวลากลางวนพ นดนรอนกวาพ นน า ทาใหความกดอากาศเหนอพ นดนตากวาความกดอากาศเหนอพ นน าอากาศจงเคลอนทจากพ นน าสพ นดน

ลมบก คอ ลมทพดจากพ นดนออก สทะเลและเกดข นในเวลากลางคน เนองจากในเวลากลางคนเยนกวาพ นน า ทาใหความกดอากาศเหนอพ นดนสงกวาความกดอากาศเหนอพ นน า อากาศจงเคลอนทจากพ นดนไปสพ นน า

ลมประจาเวลา

ในเวลากลางวนยอดภเขาไดรบแสงแดดมากกวาในหบเขา อณหภมจงสงและอากาศมความกดนอยกวา ดงน น ในเวลากลางวนจงมลม พดจากหบเขา

ลมประจาเวลา ลมหบเขา

ในเวลากลางคน ยอดภเขาเยนกวาหบเขา ดงน นอากาศจงม ความหนาแนนมากกวาอากาศในหบเขา ดงน นลมจงพดจาดภเขาสหบเขาใน เวลากลางคน

ลมประจาเวลา ลมภเขา

ลมประจาถน

ลมประจาถน คอ ลมทพดอยในบรเวณใดบรเวณหนงโดยเฉพาะ ลมประจาถนทสาคญมลมรอนและลมเยน

ลมวาว เปนลมเยนทพดจากทางเหนอมาตามลมน าเจาพระยาระหวางเดอนกนยายนถง เดอนพฤศจกายน เปนระยะจะเรมลมมรสมฤดหนาว ลมน ชาวบานเรยกวาลมขาวเบา เพราะถงฤดเกบเกยวขาวเบาไดพอด

ลมตะเภา หรอลมสาเภา

เปนลมทพดจากบรเวณอาวไทยข นมาตามทราบลมแมน าเจาพระยา ระหวางเดอนกมภาพนธ-เดอนเมษายน ซงเปนระยะเลาทลมมรสมฤดหนาวจะเปลยนเปนลมมรสมฤดรอน

ลมประจาถน ลมตะโก เปนลมทพดจากทศตะวนตกเฉยงเหนอไปทศตะวนออกเฉยงใตในชวง

ปลายฤดฝนประมาณเดอนตลาคม

ลมพทยา เปนลมทพดจากทศตะวนตกเฉยงใตไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอในตอนตน ฤดฝนประมาณเดอนพฤษภาคม ซงกคอมรสมตะวนตกเฉยงใตตนฤดกาลนนเอง

ลมสลาตน เปนลมในทะเลทพดจากทศตะวนตกเฉยงใตไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ ในชวงปลายฤดฝน (ฤดมรสมตะวนตกเฉยงใต) หรอหมายถงพายใหญ

ลมอลตรา เปนลมทพดมาจากทศตะวนออกเฉยงเหนอไปทศตะวนตกเฉยงใตในตอนตนฤดรอนประมาณเดอนมนาคมและเมษายน

ลมทเกดจากอากาศแปรปรวนหรอลมพาย

พายฝนฟาคะนอง คอ เกดจากเมฆทกอตวข นในแนวดงขนาดใหญทเรยกวา เมมควมโลนมบส ซงเปนสาเหตสาคญททาใหเกดสภาพอากาศรนแรง เชน ลมกระโชก ฟาแลบ และฟาผา ฝนตกหนก อากาศปนปวนรนแรงทาใหมลกเหบตก และอาจเกดน าแขงเกาะจบเครองบนทบนอยในระดบสง

ข นตอนการเกดพายฝนฟาคะนอง

อธบายข นตอนการเกดพายฝนฟาคะนอง

• ข นกอตว • ข นเจรญเตมท • ข นสลายตว

ลาดบเหตการณของการเกดพายฝนฟาคะนอง

ลมทเกดจากอากาศแปรปรวนหรอลมพาย

ลมพาย คอ ลมทพดดวยความเรวสง เพราะความกดอากาศในสองบรเวณแตกตางกนมาก เรยกลมพายทหมนรอบจดศนยกลางวา พายหมน

พายหมนทเกดข นในสวนตาง ๆ ของโลกในแตละคร งจะมความรนแรงแตกตางกน การเกดพายหมนข นในแตละคร งจะครอบคลมพ นทกวาง 150 – 500 กโลเมตร

พายดเปรสชน

เปนพายทมความเรวรอบศนยกลางเฉลยไมเกน 63 กโลเมตรตอชวโมง ในบรเวณทเกดพายหรอมพายชนดน เคลอนทผาน ทองฟาจะมดคร มและปกคลมดวยเมฆหนาทบ มฝนตกปานกลางหรอตกหนกแผเปนบรเวณกวางและตกตดตอกนเปนเวลานาน พายดเปรสชน เปนพายทพดมาถงประเทศไทยมากทสด

พายหมน

พายหมนพายโซนรอน

เปนพายหมนทเกดข นในเขตรอน มความเรวลมรอบศนยกลางระหวาง 63 – 118 กโลเมตรตอชวโมง

พายรนแรง มความเรวของลมรอบศนยกลางเกนกวา 118 กโลเมตรตอชวโมง มชอเรยกแตกตางกนตามบรเวณทเกด ดงน

พายหมนเขตรอน (Tropical storm)

พายไตฝน เกดในทะเลจนใต ถาพดข นฝงในทวปอเมรกา เรยกวา พายทอรนาโด

พายไซโคลน เกดในอาวเบงกอลและมหาสมทรอนเดย

พายเฮอรรเคนหรอสลาตน

เกดในมหาสมทรแอตแลนตกเหนอ ทะเลแครบเบยน อาวเมกซโก และทะเลฝงตะวนตกของอาวเมกซโก

พายวลล – วลล เกดในออสเตรเลย

พายหมนเขตรอน (Tropical storm)

แผนททางเดนของพาย

ฟาแลบ ฟารอง ฟาผา (Thunder)

ฟาแลบ ฟารอง ฟาผา (Thunder)

เมอประจลบบรเวณฐานเมฆถกเหนยวนาเขาหาประจบวกทอยดานบนของกอนเมฆ ทาใหเกดแสงสวางในกอนเมฆเรยกวา "ฟาแลบ"

เมอประจไฟฟาลบบรเวณฐานเมฆกอนหนงถกเหนยวนาไปประจบวกในเมฆอกกอนหนง จะมองเหนสายฟาวงขามระหวางกอนเมฆเรยกวา "ฟาแลบ"

เมอประจลบบรเวณฐานเมฆถกเหนยวนาเขาหาประจบวกทอยบน

พ นดน ทาใหเกดกระแสไฟฟาจากกอนเมฆพงลงสพ นดนเรยกวา "ฟาผา"

แลวฟารองหละเกดจากอะไร

เมอเกดฟาแลบหรอฟาผา การเคลอนทของกระแสไฟฟาทาใหอากาศในบรเวณทสายฟาเคลอนทผานมอณหภมสงมากจนขยายตวอยางฉบพลน ทาใหเกดชอคเวฟ(shock wave) สงเสยงดงออกมาเรยกวา "ฟารอง"

กาลอากาศ และหยาดน าฟา

หยาดน าฟา (Precipitation)

สงทเกดข นจากการควบแนนของไอน าในอากาศและ ตกลงมาจากทองฟาสพ นดนสภาวะทเปนน าหรอน าแขง เชน ฝน หมะ หรอลกเหบ ซงตองอาศยเมฆในการเกด และหยาดน าฟามหลายชนด

กาลอากาศ และหยาดน าฟา

ชนดของหยาดน าฟาในประเทศไทย ม 4 ชนด คอ

1. ฝน เปนหยดน ามขนาดประมาณ 0.5 – 5 มลลเมตร ฝนสวนใหญตกลงมาจากเมฆนมโบสเตรตส และเมฆควมโลนมบส ซงฝนมชอเรยกตามลกษณะของการตก เชน

ฝนซ เปนฝนทตกหนกในระยะเวลาส น ๆ แลวหยดทนทพายฝนฟาคะนอง เปนฝนทเกดข นพรอมกบพาย ฟาแลบ ฟารอง ฟาผา

2. ฝนละออง (Drizzle) เปนหยดน าขนาดเลกกวา 0.5 มลลเมตร เนองจากมขนาดเลกมาก จงดคลายเปนละอองปลวลงมา เกดจากเมฆสเตรตส

กาลอากาศ และหยาดน าฟา

ชนดของหยาดน าฟาในประเทศไทย ม 4 ชนด คอ

3. ละอองหมอก (Mist) เปนหยดน าขนาด 0.005 – 0.05 มลลเมตร เกดจากเมฆสเตรตส ทาใหเรารสกช นเมอเดนผานมกพบบนยอดเขาสง

4. ลกเหบ (Hail) เปนกอนน าแขงสวนใหญมขนาดใหญกวา 5 มลลเมตร เกดข นจากกระแสในอากาศไหลข น ( updraft) และไหลลง (downdraft) ภายในเมฆควมโลนมบส พดใหผลกน าแขงปะทะกบอากาศเยนกลายเปนกอนน าแขง และตกลงมาได

หมอก (Fog)

หมอก คอ กลมละอองน า

ขนาดเลกทเกดจากการกลนตวของไอน าทลอยอยในอากาศใกลพ นดน หมอกเกดจะเกดข นเมออากาศอนและช นมาปะทะกบอากาศเยน

หมอก (Fog)

ปรากฏการณทคลายคลงกบการเกดหมอกทพบเหนไดในชวตประจาวน

การเกดฝาบนกระจก เนองจากอากาศนอกหองเยนกวาในหอง

การมหมอกควนออกมากบลมหายใจในวนทมอากาศเยน

หมอก (Fog)

ปรากฏการณทคลายคลงกบการเกดหมอกทพบเหนไดในชวตประจาวน

ไอน าพงออกจากกาน าเดอด การเกดหยดน าเกาะทดานนอกแกวน าเยน

น าคาง

เกดจากอณหภมของอากาศลดตาลง ไอน าทปรากฏอยตามใบไมยอดหญา หรอวตถตาง ๆ ทอยใกลกบพ นดนจะกลนตวกลายเปนหยดน า

น าค าง จะ เกด ข น ในตอนกลางคน และสวนใหญจะเกดข นในเวลาใกลรง ซงเปนชวง เ ว ลา ท อณหภ ม ขอ งอากาศลดลงตาสดในรอบวน

น าคาง

น าคางแขง

น าคางแขง เกดข นในชวงทอณหภมของอากาศใกลพ นดนลดลงตากวาจดเยอกแขง ไอน าในอากาศจะแขงตวกลายเปนเกลดน าแขงและเกาะอยตามใบไม ใบหญา หรอวตถตาง ๆ ชาวบานจะเรยกวา เหมยหรอแมคน ง

ฝน

ไอน าในอากาศทรวมกนเปนเมฆ เมออนภาคของน าหรอเกลดน าแขงในเมฆมขนาด ใหญข นและมความหนาแนนและมน าหนกมากข นจนอากาศไมสามารถอมน าหรอเกลดน าแขง ไวได จงตกลงมายงพ นโลกในรปตางๆ เชน เปนฝน หมะ หรอลกเหบ ซงเรยกวา หยาดน าฟา

กจกรรมสรางเครองมอวดกระแสลม

ใหนกศกษาชวยกนสรางออกแบบและสรางเครองมอทใชท งตรวจทศทางลมและวดความเรวลม

• ตะเกยงไมไผ 1 ค• ขวดน าพลาสตก 4 ขวด• กรรไกร/คดเตอร• กาว• เทปกาว/เทปใส

เครองมอทใชในการวดกระแสลม

ศรลม

(wind vane)

ตรวจทศทางลม มลกษณะเปนลกศรทมหางเปนแผนใหญกวาหวลกศรมาก เมอลมพดมา หางลกศรจะถก

แรงลมปะทะมากกวาหวลกศร ทาใหหวลกศรช ไปในทศทางทลมพดมา

แอนมอมเตอรหรอมาตราวดความเรว

ลม (anemometer)

ประกอบดวยถวยกลมครงซกททาดวยโลหะเบา 3-4 ใบ หนตามกน ตดอยทปลายแกนหมน ซงหมนไดอสระ เมอ

ลมพดมาปะทะถวย ถวยจะหมนไปรอบแกนจานวนรอบทหมนแสดงถงความเรวของลม

แอโรเวน (aerovane)

คอ เครองมอทใชท งตรวจทศทางลมและวดความเรวลม