บทท 3

ความรพนฐานเกยวกบพาณชยอเลกทรอนกส

ความหมายของพาณชยอเลกทรอนกส

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาไดมหนวยงานและนกวชาการใหความหมายของพาณชยอเลกทรอนกส (Electronic Commerce : e-commerce) ไวหลากหลาย ซงแตกตางกนขนอยกบมมมองสวนบคคล ดงน

OECD (1997) ไดใหความหมายของพาณชยอเลกทรอนกสไววา ธรกรรมทกประเภททเกยวของกบกจกรรมเชงพาณชย ทงในระดบองคกรและสวนบคคล บนพนฐานของการประมวลผลและการสงขอมลดจทลทมทงขอความ เสยง และภาพ

WTO (1998) ไดใหความหมายของพาณชยอเลกทรอนกสไววา การผลต การกระจาย การตลาด การขาย หรอการขนสงผลตภณฑและบรการโดยใชสออเลกทรอนกส

ESCAP (1998) ไดใหความหมายพาณชยอเลกทรอนกสวาหมายถง ขบวนการทใชวธการทางอเลกทรอนกสเพอทำาธรกจทจะบรรลเปาหมายขององคกร พาณชยอเลกทรอนกสใชเทคโนโลยประเภทตาง ๆ และครอบคลมรปแบบทางการเงนทงหลาย เชน ธนาคารอเลกทรอนกส การคาอเลกทรอนกส อดไอหรอการแลกเปลยนขอมลอเลกทรอนกส ไปรษณยอเลกทรอนกส โทรสาร แคตาลอก

อเลกทรอนกส การประชมทางไกล และรปแบบตาง ๆ ทเปนขอมลระหวางองคกร ”

กตต ภกดวฒนากล และ ทวศกด กาญจนสวรรณ (2547, น. 5) ไดนยามความหมายของพาณชยอเลกทรอนกสไววา การใชเทคโนโลยเปนสอกลางสำาหรบแลกเปลยนสนคาและบรการระหวางผทเกยวของ ไดแก ตวบคคล องคกร หรอตวบคคลกบองคกร ทงน เพอชวยสนบสนนและอำานวยความสะดวกในการดำาเนนกจกรรมตางๆ ทงภายในและภายนอกองคกร

โอภาส เอยมสรวงค (2556, น.17) ไดใหคำานยามของพาณชยอเลกทรอนกสไววา การดำาเนนธรกรรมทางการคาผานสออเลกทรอนกส ทเกยวของกบกระบวนการซอสนคา ขายสนคา จดสงสนคา การแลกเปลยนสคา/บรการ หรอสารสนเทศผานอนเตอรเนต

Turban, et.al (2012, p.38) ไดใหคำานยามของพาณชยอเลกทรอนกสไววา กระบวนการซอ การขาย การถายโอน หรอ การแลกเปลยนสนคา บรการ และ/หรอ สารสนเทศผานเครอขายคอมพวเตอร โดยสวนใหญเปนอนเทอรเนต และ อนทราเนต

Laudon and Traver (2013, p.50) ใหคำานยามของพาณชยอเลกทรอนกสไววา การใชอนเทอรเนต เวลดไวดเวบ และแอพพลเคชนเพอทำารายการทางการคาของธรกจในรปแบบของดจทล ระหวางองคการกบองคการดวยกน หรอ ระหวางองคการกบบคคล

จากทมผใหความหมายดงกลาวขางตนทำาใหสรปไดวา พาณชยอเลกทรอนกส หมายถง การดำาเนนธรกรรมทางการคา ไมวาจะเปน การซอขาย การแลกเปลยน การประมล สนคาหรอบรการหรอขอมล

สารสนเทศ ทงในระดบบคคลและองคการ ผานทางชองทางอเลกทรอนกส โดยเกยวของกบการบรหารจดการทงงานสวนหนาเพอใหเกดปฏสมพนธทดระหวางกน และงานสวนหลงเพอใหงานทงระบบสมฤทธผล โดยกระบวนการทงระบบจะถกเชอมโยงเขาดวยกน ไมวาจะเปน การนำาเสนอขอมลสนคาหรอบรการ การขาย การชำาระเงน การสงสนคา และการบรการหลงการขาย การจดการลกคาสมพนธ การรบประกนความเสยง รวมถงการควบคมกระบวนการใหมความนาไววางใจ

ความเปนมาของพาณชยอเลกทรอนกส

พาณชยอเลกทรอนกสนนเรมขนครงแรกเมอประมาณป พ.ศ.2513 (ค.ศ. 1970) โดยเรมจากการโอนเงนทางอเลกทรอนกส (Electronic Fund Transfer: EFT) ระหวางองคการ โดยในชวงแรกๆนนจะใชกนในสถาบนการเงนและบรษทขนาดใหญเทานน ตอมาไดมการวจยและพฒนาจนเกดการแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกส (Electronic Data Interchange-EDI) ซงทำาใหสามารถแลกเปลยนขอมลทางธรกจระหวางองคการไดอยางมประสทธภาพและหลากหลายมากขน องคการตางๆจงเลงเหนความสำาคญและประโยชนทจะไดรบ อกทงประสทธภาพของเครองคอมพวเตอรสวนบคคลมมากขน จงทำาใหการแลกเปลยนขอมลทางอเลกทรอนกสไดรบความนยมอยางแพร

หลายในองคการธรกจ ไมวาจะเปนภาคการผลต คาปลก การบรการ และธรกจอนๆ

ตอมาในป พ.ศ.2533 (ค.ศ.1990) ซงเปนยคของอนเทอรเนต มผใชอนเตอรเนตเพมขนอยางรวดเรว มการนำาเสนอขอมลขาวสารทงในแบบขอความและรปภาพมากขน จงไดมการนำาอนเทอรเนตมาใชในเชงพาณชยเกดขน กคอ พาณชยอเลกทรอนกส (Electronic Commerce: E-commerce) ซงมงเนนการซอขายสนคาหรอบรการผานทางชองทางอเลกทรอนกส โดยรวมถง การประมล (Auction) การจดซอจดจาง (Procurement) และวธการอนๆ ทเกยวของดวย และดวยความกาวหนาทางดานเทคโนโลยทำาใหพาณชยอเลกทรอนกสขยายตวอยางรวดเรว จงทำาใหมพาณชยอเลกทรอนกสรปแบบอนเกดขนมากมาย เชน รฐบาลอเลกทรอนกส (Electronic Government: E-Government) การเรยนทางอเลกทรอนกส (Electronic Learning: E-Learning) การพาณชยผานโทรศพทมอถอ (Mobile Electronic Commerce: M-commerce) การพาณชยผานสอสงคมออนไลน (Social Electronic Commerce: S-Commerce) เปนตน

ความสำาคญของพาณชยอเลกทรอนกส

พาณชยอเลกทรอนกสสงผลตอการเปลยนแปลงการดำาเนนงานธรกจในรปแบบเดม....................(Laudon and Laudon, 2012, p.405) ดงน

1. การซอขายสนคาไดทกทตลอดเวลา (Ubiquity)การพาณชยแบบเดมนน ตลาดการซอขายสนคาเปนสถาน

ททางกายภาพ เชน รานคาปลกตางๆทตงอยในแหลงชมชน ซงลกคาจะตองเดมทางไปยงรานคาเพอเยยมชม เลอกสนคา และทำาการซอขาย ในเวลาเปดทำาการของรานคานนๆ ในขณะทตลาดการซอขายสนคาหรอบรการของพาณชยอเลกทรอนกสมกระจายอยทกทบนระบบเครอขาย ทำาใหสามารถเขาถงรานคาผานทางหนาจอคอมพวเตอร หรอสมารทโฟน ไดจากทกทไมวาจะเปนจากบาน ททำางาน หรอแมกระทงในรถ ไดตลอดเวลา ซงในมมมองของผบรโภคแลวนนการซอขายผานตลาดการคาพาณชยอเลกทรอนกสจะทำาใหลดคาใชจายและเวลาในการเดนทาง

2. การเขาถงผบรโภคไดทวโลก (Global Reach)การพาณชยแบบเดมนน รานคาจะตองอยในชมชนหรอ

อาณาบรเวณใดบรเวณหนง หรอใชชองทางของทองถน เชน โทรทศน วทย หรอหนงสอพมพ เปนตน ซงการทำาการคาสามารถเกยวพนกบผคนในทองถนหรอในชาตนนเปนสวนใหญ แตเทคโนโลยพาณชยอเลกทรอนกสสนบสนนใหการทำาการคาแบบขามพรมแดนและความแตกตางทางวฒนธรรม ทำาใหเกดความสะดวกสบายและมประสทธภาพมากขน นนหมายความวาขนาดตลาดของพาณชยอเลกทรอนกสมโอกาสเปนไปไดทจะเทาๆกบจำานวนประชากรของโลกทเขาใช

อนเตอรเนต นนกคอประมาณ 2.93 รอยลานคน (http://www.internetlivestats.com/internet-users/,July 2014)

3. ความเปนมาตรฐานเดยวกนทวโลก (Universal Standards)การพาณชยแบบเดมนน ใชเทคโนโลยทแตกตางกนไปแตละ

ประเทศ เชน มาตรฐานของโทรทศน วทย หรอแมแตเทคโนโลยโทรศพทของแตละประเทศทวโลกแตกตางกน ในขณะทพาณชยอเลกทรอนกสนนมมาตรฐานทางเทคนคของอนเทอรเนตทเปนมาตรฐานเดยวกนทวโลก โดยคอมพวเตอรหรออปกรณใดๆสามารถเชอมโยงไปยงเครองคอมพวเตอรหรออปกรณเครองอนไดโดยไมไดรบผลกระทบจากแพลตฟอรมทใชในแตละเครอง ทำาใหสามารถถกแบงปนขอมลสนคาหรอบรหารไปไดทวโลก ซงสงผลใหตนทนในการนำาสนคาหรอบรการของผคาเขาสตลาดตำา และเชนเดยวกนความเปนมาตรฐานนกสงผลใหคาใชจายในการคนหาสนคาหรอบรหารสำาหรบลกคาลดลงดวย

4. ความสมบรณของขอมล (Richness)ในการพาณชยแบบเดมนน ซงโดยสวนใหญจะเปนรานคาปลก

ขนาดเลกนน ผประกอบการหรอผขายจะมบทบาทสำาคญในการใหขอมลเกยวกบรายละเอยดสนคาหรอบรการแกลกคา ไมวาจะเปนการพดคยในกรณเผชญหนาหรอการสนทนาผานอปกรณสอสาร หรออาจมบางผคาทนำาขอมลสนคาหรอบรการนำาเสนอผานสอตางๆเชน แผนพบสนคา ปายโฆษณา เปนตน เพอทำาใหสงแวดลอมทางการคาหรอการขายม

อำานาจมากขน แตการคาแบบเดมนไมไดทำาใหการใหปรมาณรายละเอยดสนคาหรอบรการและการเขาถงลกคาในวงกวางเกดขนพรอมกนไดซงอาจจะเกดจากขอจำากดของคาใชจาย แตเมอมการพฒนาเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสทำาใหสามารถสงขอมลรายละเอยดสนคาหรอบรการ ขอมลขาวสารตางๆ ไดทงในรปแบบของตวอกษร เสยง ภาพนง หรอ ภาพเคลอนไหว ไดในเวลาเดยวกน

5. การปฏสมพนธระหวางกน (Interactivity)การพาณชยแบบเดมนน นอกจากโทรศพทแลว ไมมเทคโนโลย

ทางการคาใดทสนบสนนใหมการเกดปฏสมพนธระหวางผคาและผบรโภค เชน โทรทศนกจะใชเพยงแคเปนชองทางในการโฆษณาสนคาหรอบรการไดเพยงทศทางเดยว แตไมสามารถใหผชมถามคำาถามหรอกรอกแบบฟอรมขอมลผบรโภคผานชองทางนได ในขณะทเทคโนโลยพาณชยอเลกทรอนกสนน ทกกจกรรมบนเวบไซตพาณชยอเลกทรอนกสยอมใหเกดการโตตอบ หรอมปฏสมพนธระหวางผคาและลกคาไดเชนเดยวกบการคาขายแบบเผชญหนาแตสามารถทำาไดในวงกวางและทวโลก

6. ความหนาแนนและคณภาพของขอมล (Information Density)พาณชยอเลกทรอนกสสามารถใหสารสนเทศในปรมาณมาก

และคณภาพทเพยงพอตอการใชของผทเกยวของไมวาจะเปน ผบรโภค หรอ ผขาย ในตนทนดานการรวมรวม การจดเกบ การประมวลผล รวมทงการสอสารทตำาลง แตสามารถทำาใหเกดการแพรกระจาย ความถก

ตองและความทนเวลาของสารสนเทศเพมขน นอกจากนพาณชยอเลกทรอนกสยงทำาใหเกดความโปรงใสแกลกคา ทงในดานของความโปรงใสดานราคา (Price Transparency) นนคอทำาใหผบรโภคมความสะดวกสบายในการคนหาราคาของสนคาทหลากหลายได และ ความโปรงใสดานตนทนคอใหผบรโภคสามารถคนหาตนทนสนคาหรอบรการจรงของผขายได ในสวนของผขายกยงไดรบมขอไดเปรยบจากการใชพาณชยอเลกทรอนกสเชนกน เชน สามารถหาลกคาไดจำานวนเยอะขน สามารถแบงกลมลกคาและนำาไปสการตงราคาทแตกตางกนได ในลกษณะของการตงราคาแบบแยกราคาขาย (Price Discrimination) เชน ธรกจทองเทยวออนไลน คนพบวาลกคาบางกลมตองการการทองเทยวในวนหยดโดยไมไดสนใจราคาเพยงแคไดรปแบบการทองเทยวทตรงกบความตองการเทานน ทางผขายกสามารถจดรายการการทองเทยวตามความตองการนนในราคาทสงได แตในขณะเดยวกนกสามารถนำาเสนอรายการทองเทยวนนแกลกคารายอนทตดสนใจซอจากราคาหรอออนไหวตอราคาในราคาทตำากวาโดยอาจตดรายการการทองเทยวบางรายการออกไป

7. การใหบรการแบบเฉพาะเจาะจง/การใหบรการแบบปรบแตงการใชงานใหเหมาะสมกบผใช(Personalization/Customization)การพาณชยแบบเดมนน เทคโนโลยไมสนบสนนการการให

บรการแบบเฉพาะเจาะจง/ การใหบรการแบบปรบแตงการใชงานใหเหมาะสมกบผใช ดงจะเหนไดจากการใหบรการโทรทศน ถงแมผใช

สามารถเลอกสงทจะชมไดจากกวาเปลยนชองแตกไมสามารถเปลยนเนอหาของชองนนๆ ไดวาจะด ในขณะเทคโนโลยพาณชยอเลกทรอนกสสนบสนนการบรการแบบเฉพาะเจาะจง โดยผขายสามารถกำาหนดขอความทางการตลาดไปยงบคคลโดยเฉพาะดวยการปรบขอความใหสอดคลองกบพฤตกรรมของบคคลนน ไมวาจะเปน ชอ ความชอบ และประวตการซอ อกทงเทคโนโลยพาณชยอเลกทรอนกสยงสนบสนนการปรบแตงการใชงานใหเหมาะสมกบผใชดวย เชน การเปลยนผลตภณฑทสงแลว หรอ การบรการบนฐานของความชอบของผใช หรอ พฤตกรรมกอนหนา เพราะโดยธรรมชาตของเทคโนโลยพาณชยอเลกทรอนกสนนทำาใหเกดการปฏสมพนธกนไดจงทำาใหผขายสามารถเกบขอมลเกยวกบการซอของลกคาไวใชไดนนเอง

โครงสรางพนฐานของพาณชยอเลกทรอนกส

โครงสรางพนฐาน (Infrastructure) คอองคประกอบหลกสำาคญทงทางดานเทคโนโลยพนฐาน และทางดานงานธรกจทจะขบเคลอนใหการทำาธรกรรมของพาณชยอเลกทรอนกสดำาเนนไปไดอยางสมบรณและมประสทธภาพ โดยโครงสรางพนฐานของพาณชยอเลกทรอนกสสามารถแบงไดเปน 4 สวนประกอบหลก ดดแปลงจาก (จราภรณ สธมมสภา, 2555, น.20) และ (กตต ภกดวฒนกล และ ทวศกด กาญจนสวรรณ, 2547, น.10) ดงน

1. ระบบเครอขายและการสอสาร (Network and Communication) เครอขายคอการเชอมตอคอมพวเตอรตงแต 2 เครองเขาดวยกน เพอใหสามารถสอสารกนไดตามวตถประสงคอยางไดอยางหนง ซงสำาหรบพาณชยอเลกทรอนกสนน จะตองอาศยเครอขายพนฐาน ไดแก เครอขายทองถน (LAN) เครอขายระดบเมอง (MAN) เครอขายบรเวณกวาง (WAN) เครอขายเทคโนโลยอนเทอรเนต ไดแก อนทราเนต เอกซทราเนต อนเตอรเนต รวมทง เครอขายไรสาย ดวย ในสวนของการสอสารกจะตองมชองทางการตดตอสอสารเพอใหการแลกเปลยนขอมลเปนไปไดอยางมประสทธภาพและประสทธผล เชน ระบบการสอสารและโทรคมนาคม สายสญญาณตางๆ อปกรณสอสารทงแบบมสารและไรสาย เปนตน

2. การจดการเนอหาและการเผยแพร (Content Management and Publishing) ซงจะเนนในสวนของเปนการจดรปแบบของเนอหาเพอการนำาเสนอสนคาหรอบรการในรปแบบของสอประสม (Multimedia) ซงจะตองมการผสมผสานระหวาง ขอความ ภาพนง เสยง ภาพเคลอนไหว ซงจะตองใชเครองมอ เชน ซอฟตแวรประยกตสำาหรบการพฒนาเวบไซต และภาษาโปรแกรมซงทำางานบนเวบ เชน เอชทเอมแอล(HTML) จาวา (JAVA) เอกซเอมแอล (XML) วอารเอมแอล (VRML) เปนตน

3. การบรการธรกจและการตอประสาน (Business Service and Interfacing) ซงจะเปนระบบงานการทำางานตางๆภายในพาณชยอเลกทรอนกส รวมทงสารสนเทศตางๆทจะสนบสนนการ

ดำาเนนงานหรอการบรการธรกจ เชน แคตาลอกสนคาแบบอเลกทรอนกส (e-catalog) ระบบชำาระเงนอเลกทรอนกส ระบบการจดการขอมลลกคา ระบบจดการลกคาสมพนธ เปนตน

4. ระบบความมนคง (Security) เพอชวยใหเกดความมนใจและไววางใจแกลกคาทจะทำาธรกรรมผานระบบพาณชยอเลกทรอนกส อกทงยงชวยสรางภาพลกษณทดใหกบองคการธรกจอกดวย เชน มาตรฐานการเขารหสขอมล (Data Encryption) ระบบการรบรองความนาเชอถอจากหนวยงานรบรอง เปนตน

รปแบบของพาณชยอเลกทรอนกส

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาการแบงประเภทพาณชยอเลกทรอนกสนนมการจดแบงอยางหลากหลาย ซงโดยสวนใหญจะแบงตามการปฏสมพนธกนระหวางภาคสวน ดงน

Electronic Commerceองคการ

ธรกจ(Busin

ess)

ผบรโภค ( Consumer)

ภาครฐ (Government)

พนกงาน (Emplo

yee)

องคการธรกจ (Business)

B2B C2B G2B B2E

ผบรโภค (Consumer)

B2C C2C G2C B2E

ภาครฐ (Government

B2G C2G G2G G2E

)Social CommerceMobile Commerce

1. ภาคธรกจกบภาคธรกจ (Business to Business: B2B) เปนรปแบบการทำาธรกรรมระหวางองคการธรกจ ไมวาจะเปนผผลต ผประกอบการ หรอผแทนจำาหนาย กบองคการธรกจดวยกน โดยองคการธรกจเหลานนอาจจะทำาการจดซอ (Purchasing) จดจาง (Procurement) แลกเปลยนขอมลขาวสาร (Electronic Data Exchange: EDI) หรอธรกรรมอนๆ ผานชองทางออนไลน ซงในกรณทมเปนการซอขายกจะเปนการขายสงเปนสวนใหญ ตวอยางเชน เวบไซต B2Bthai.com ซงเวบไซตรปแบบ B2B E-Marketplace ระดบสากล ทเปนสอกลางทางดานการซอขาย ระหวางองคการธรกจกบองคการธรกจภายในประเทศไทย เปนตน

2. ภาคธรกจกบผบรโภค (Business to Consumer : B2C) เปนรปแบบการทำาธรกรรมระหวางองคการธรกจหรอผประกอบการกบผบรโภค โดยองคการธรกจหรอผประกอบการจะเปนผขาย สนคาหรอบรการใหกบผบรโภคโดยตรงผานรานคาอเลกทรอนกส ซงการซอขายจะเปนการคาปลก หรอในลกษณะทเรยนวา E-retail เปนสวนใหญ ซงทางรานจะแคตาลอกสนคาไวสำาหรบใหลกคาสามารถเยยมชม คนหา เลอกสงซอสนคาและบรการไดเลยโดยไมผานผคาคนกลาง ตวอยางเชน เวบไซต centralonline.co.th ซงขายสนคาอปโภคบรโภค เปนตน

3. องคการธรกจกบภาครฐ (Business to Government) เปนรปแบบการทำาธรกรรมระหวางองคการธรกจกบภาครฐ ซงการทำาธรกรรมในลกษณะนองคการธรกจจะทำาการเสนอขายสนคาหรอบรการ

แกภาครฐ ตวอยางเชน เวบไซต ttps://www.pantavanij.com/portal/g-procurement/index.asp ซงเปนตลาดกลางในการประมลออนไลนงานภาครฐ เปนตน

4. องคการธรกจกบพนกงาน (Business to Employee: B2E) เปนรปแบบการทำาธรกรรมทเปนการแลกเปลยนขอมลขาวสาร หรอการทำาธรกจเพอบางอยางเพอลดขนตอนหรอลดงานดานเอกสารลง เชน องคการกำาหนดใหพนกงานลงทะเบยนฝกอบรมของหนวยงานผานระบบออนไลน หรอการกรอกแบบฟอรมการลาผานระบบออนไลน เปนตน

5. ผบรโภคกบองคการธรกจ (Consumer to Business: C2B) เปนรปแบบการทำาธรกจระหวางผบรโภคกบองคการธรกจอกประเภทหนง ซงผบรโภคจะเปนผเสนอขายหรอบรการในขณะทองคการ

ธรกจจะเปนผตวสนใจซอ ในกรณนผบรโภคจะมอำานาจในการตงราคาสนคาหรอบรการไดดวยตวเอง แตองคการธรกจจะเปนผตดสนใจวาจะซอสนคาหรบรการตามราคาทผบรโภคเสนอมาหรอไม ซงรปแบบนจะเปนรปแบบยอนกลบของ B2C ตวอยางเชน เวบไซต https://www.elance.com/ ซงเปนเวบไซตซงอนญาตใหผบรโภคลงขอมลเพอขายทกษะและความสามารถของตวเอง สวนองคการธรกจกสามารถมาลงขอมลเกยวกบโครงงานองคการทตองการบคลากรเขาทำางาน เปนตน

6. ผบรโภคกบผบรโภค (Consumer to Consumer) เปนรปแบบการทำาธรกรรมระหวางผบรโภคกบผบรโภคดวยกนเอง ซงวตถประสงคของการทำาธรกรรมลกษณะนอาจจะเปนการแลกเปลยนสนคา การประกาศขายหรอประมลสนคามอสอง ซงเมอผซอและผขายมความพอใจในสนคาหรอราคาทงสองฝายกจะตกลงทำาการซอขายกน

เชน เวบไซต thaisecondhand.com ซงเปนเวบไซตทใหผบรโภคสามารถนำาขอมลสนคาไปประกาศขายหรอแลกเปนได เปนตน

7. ภาครฐกบองคการธรกจ (Government to Business: G2B) เปนรปแบบการทำาธรกรรมระหวางภาครฐกบองคการธรกจ ตวอยางเชน เวบไซต http://www.dbd.go.th/ ซงเปนของกรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย ซงอนญาตใหองคการธรกจสามารถจดทะเบยนนตบคคลผานชองทางออนไลน เปนตน

8. ภาครฐกบประชาชน (Government to Consumer: G2C) เปนรปแบบการทำาธรกรรมระหวางภาครฐกบผบรโภคหรอประชาชน ตวอยางเชน เวบไซต rd.go.th ซงเปนเวบไซตของกรมสรรพากร ซงเปดบรการใหประชาชนยนเสยภาษออนไลน เปนตน

9. ภาครฐกบภาครฐ (Government to Government: G2G) เปนรปแบบการทำาธรกรรมระหวางภาครฐกบภาครฐ ตวอยางเชน ประเทศไทยทำาการขายขาวใหกบประเทศจนผานระบบออนไลน เปนตน

10. ภาครฐกบพนกงาน (Government to Employee: G2E) เปนรปแบบการทำาธรกรรมระหวางภาครฐกบพนกงาน โดยธรกรรมลกษณะนโดยสวนใหญจะเปนการแลกเปลยนขอมลขาวสารและสารสนเทศภายในองคการ ซงอาจเปนการลดขนตอนการทำางาน ทำาใหเกดความรวดเรวในการดำาเนนงาน อกทงยงสามารถลดงบประมาณดานเอกสารลงได เชน เวบไซต rdi.ssru.ac.th ซงอนญาตใหพนกงานสามารถสงโครงการวจย หรอ โครงการบรการวชาการ เพอขออนมตงบประมาณได เปนตน

นอกจากพาณชยอเลกทรอนกสในรปแบบเดม ซงใชเวบไซตผานหนาจอคอมพวเตอรแลว ปจจบนนดวยความกาวหนาทางดานเทคโนโลย และการตองการความสะดวกสบายของผใชจงไดเกดการพาณชยอเลกทรอนกสโดยบนเครองทางของโทรศพทมอถอ รวมทงมการใชสอสงคมออนไลนเขามาชวยในการทำาธรกรรมเพมขนดวย

11. การพาณชยอเลกทรอนกสผานสอสงคมออนไลน (Social Electronic Commerce: S-Commerce) เปนการทำาธรกรรมบนชองทางของสอสงคมออนไลน เชน เฟสบค (Facebook) อนสตาแก

รม (Instagram) ไลน (Line) เปนตน ดวยการเตบโตของสอสงคมออนไลนทเพมขนเรอยๆ อกทงคณสมบตของสอสงคมออนไลน เชน การแบงปน (Sharing) การสงตอ (Retweet) แสดงความคดเหน (recommend) เปนตน จงสงผลใหขอมลขาวสาร ขอมลสนคาและบรการ ขอมลผประกอบการ แพรกระจายออกไปในวงกวาง อยางรวดเรว ตวอยางเชน การขายสนคาหรอบรการบนเฟสบค หนาทามไลนของไลน เปดรานคาบนอนสตารแกรม เปนตน

12. การพาณชยอเลกทรอนกสผานโทรศพทมอถอ (Mobile Electronic Commerce: M-commerce) เปนการทำาธรกรรมของพาณชยอเลกทรอนกสซงใชเครองมอสอสารประเภทไรสาร เชน โทรมอถอ แทบเลท โดยการทำางานจะอาศยเครอขายเซลลลาร และเครอขายไรสายในการเชอมตอ ซงผใชบรการสามารถทำาธรกรรมผานทางหนาเวบไซต หรอ แอพพลเคชน ตางๆ ทถกสรางขนมาใหทำางานไดบนระบบดงกลาว

รปแบบการดำาเนนงานธรกจพาณชยอเลกทรอนกส

1. บรกแอนดมอรตาร (Brick-and-Mortar) จดเปนการดำาเนนธรกจแบบดงเดม หรอ การดำาเนนการแบบออฟไลน ซงไมวาจะการดำาเนนการในมตของผลตภณฑ กระบวนการ หรอ การสงมอบ ลวนจะตองมการเผชญหนาระหวางผซอและผขายทงสน ตวอยางเชน รานคาสะดวกซอ ซงเมอลกตองมความตองการซอสนคาจะตองเดนทางไปยงรานคา จากนนกเลอกสนคาทตองการและชำาระเงนคาสนคา ถอวา

เสรจสนการดำาเนนการ ซงรปแบบการดำาเนนธรกจนอาจจะไมใชการดำาเนนงานของธรกจพาณชยอเลกทรอนกสในลกษณะของการใชหนาเวบไซต แตหลายๆรานคากมรบคำาสงซอผานทางโทรศพท กถอวาเปนลกษณะของพาณชยอเลกทรอนกสได

2. คลกแอนดมอรตาร (Click-and-Mortar) เปนรปแบบการดำาเนนธรกจแบบผสมผสานระหวางแบบออฟไลนและแบบออนไลน กลาวคอ รปแบบนเกดจากธรกจแบบบรกแอนดมอรตาร ไดเพมชองทางสำาหรบการจดการมตของ ผลตภณฑ กระบวนการ หรอ วธการสงมอบ เขาสโครงสรางแบบดจตอลควบคไปกบรานคาทางกายภาพ เชน หางสรรพสนคาเทสโก โลตส จะมหนารานเปดดำาเนนการจรงๆ ในขณะเดยวกนกเปดรานคาออนไลน http://shoponline.tescolotus.com/ เพมอกหนงชองทาง ซงลกคาสามารถเดนทางไปซอสนคายงหางสรรพสนคาเองหรอสงซอผานทางเวบไซตและรอใหสงมายงบาน หรอสงซอทางเวบไซตและเดนทางไปรบเองยงหางสรรพสนคาโดยไมเสยเวลาเดนเลอกสนคากได

3. คลกแอนดคลก (Click-and-Click) เปนการดำาเนนธรกจในรปแบบดจทลหรอแบบออนไลนลวนๆ โดยไมมรานคาจรง ดงนนเมอลกคาตองการซอสนคากจะตองดำาเนนการผานเวบไซตเพยงชองทางเดยวเทานน ตวอยางเชน เวบไซต www.amazon.com ซงขายหนงสอผานเวบไซตโดยไมมหนารานจรง แตสำาหรบการดำาเนนการของเวบไซตอเมซอนนนในมตของวธการสงมอบกยงคงใชชองทางกายภาพเชนกนในกรณทจะตองสงซอหนงสอใหกบลกคาผานบรษทขนสง ซงแตกตางจากเวบไซต https://www.mebmarket.com/ ซงเปนเวบไซตขายหนงสอในลกษะของ e-book นนคอทงในมตของผลตภณฑ การบวนการ และวธการสงมอบ (การดาวนโหลด) จะตองทำาออนไลนทงสน

ประโยชนของพาณชยอเลกทรอนกส

จากการทบทวนวรรณกรรมพบวาพาณชยอเลกทรอนกสนอกจากจะมประโยชนในระดบจลภาค 2 สวนดวยกน คอ สำาหรบผประกอบการ และ ผบรโภค ยงมประเทศในระดบมหภาค คอ ระดบประเทศ ดวย ซงมรายละเอยดดงน คอ

สำาหรบผประกอบการ

1. สามารถลดตนทนในการดำาเนนการ เชน คาจางพนกงาน คาเอกสารตางๆ เปนตน

2. สามารถทำาใหเปดหนารานเพอจำาหนายสนคาหรอบรการใหกบผคนทวโลกไดตลอด 24 ชวโมง โดยไมมวนหยด

3. สามารถปรบปรงขอมลสนคา หรอ บรการ ขอมลรานคา ใหทนสมยอยเสมอ

4. สามารถเขาถงกลมเปาหมายไดดวยความรวดเรว ดวยตนทนตำา

5. สามารถขยายตลาดสำาหรบสนคาหรอบรการไปไดทวโลก6. สามารถลดขอจำากดในการแขงขนสำาหรบบรษทขนาดเลก ให

สามารถแขงขนกบบรษทใหญไดงายขน

สำาหรบผบรโภค

1. สามารถประหยดคาใชจาย เวลา ในการเดนทางเพอทำาธรกจทางการคา

2. สามารถซอสนคาหรอบรการไดทกท ทกเวลา 3. สามารถคนหาขอมลเพอเปรยบเทยบขอมลราคา ขอมล

คณภาพสนคา ขอมลรานคา และขอมลอนๆ กอนตดสนใจชอไดงาย

สำาหรบประเทศ

1. สามารถชวยลดภาวะการไมมงานทำาของประชาชนได เพราะการขายสนคาผานพาณชยอเลกทรอนกสนน บคคลเพยงคนเดยวกสามารถเปดรานคาเพอขายสนคาหรอบรการไดงาย และทำางานอยกบบานได โดยตนทนตำา

2. สามารถชวยเพมรายไดประชาชาตมวลรวมของประเทศได เนองจากการขายสนคาผานระบบพาณชยอเลกทรอนกสสามารถเปดตลาดการขายสนคาหรอบรการไปไดทวโลก นนยอมสงผลตอรายไดทเพมขนดวย

ปญหาและอปสรรคของพาณชยอเลกทรอนกส

(โอภาส เอยมสรวงค, 2556, น.39)1. ดานความมนคงและความไววางใจ (Security and

trustworthy) บนเครอขายอนเทอรเนตสามารถมภยคกความเกดขนมากมาย ทงภยคกคามทมโอกาสเกดขนกบระบบ เชน การเขาสระบบโดยโดยไมไดรบอนญาต การทำาใหระบบบรการของเครอขายหยดชะงก เปนตน หรอภยคกความดานขอมล เชน การทำาลายขอมล การเปลยนแปลง/การเพม/หรอการดดแปลงขอมล การเปดเผยขอมลแกผทไมไดรบอนญาต เปนตน ซงภยคกคามนกยอมสงผลตอความเชอมนในการเขาใชงานพาณชยอเลกทรอนกส ทำาใหผใชไมมนใจความขอมลสวนบคคลจะถกเขาถงหรอถกเปดเผยโดยไมบคคลไมพงประสงคหรอไม อกทงการทำาธรกรรมของพาณชยทรอนกสผชอและผขายไมไดเผชญหนากบดงเชนการคาแบบดงเดม ดงนนปญหาทอาจตามมาดวยกคอ ความไมมนใจในความมตวตน โดยผขายกอาจไมมนใจวาลกคามตวตนอยจรง จะเปนบคคลเดยวกบทแจงสงซอสนคาหรอไม มความสามารถในการทจะจายสนคาและบรการหรอไม ในขณะทผซอกไมอาจมนใจวาผขายมตวตนจรงหรอไม เมอชำาระเงนคาสนคาหรอบรการแลว

จะไดรบสนคาหรอบรการนนจรงหรอไม สนคาและบรการทจะไดรบจะเหมอนกบทเหนบนหนาเวบไซตหรอไม ซงความไมมนใจในความมนคงเหลานยอมสงผลตอการลงทนดำาเนนการของผประกอบการ และการใชงานเพอซอสนคาและบรการของลกคาทงสน

2. ดานความรความสามารถ (Knowledge / Skill) สำาหรบผประกอบการนนในการจะดำาเนนการดานพาณชยอเลกทรอนกสจะตองมความรดานทกษะคอมพวเตอรเพอใหสามารถจดหาระบบใหเหมาะสมกบการใชงาน ปรบปรงขอมลมความทนสมยอยเสมอ บำารงรกษาใหระบบสามารถทำางานไดอยางมประสทธภาพตลอดเวลา รวมทงการบรหารจดการเกยวกบกระบวนพาณชยอเลกทรอนกส นอกจากนการดำาเนนงานพาณชยอเลกทรอนกสจะทำาใหสามารถเขาถงลกคาทางมอำานาจการซอตางภาษาและวฒนธรรม ซงอาจจะตองจดทำาเวบไซตมากกวา 1 ภาษา หรอการออกแบบเวบไซตใหสอดคลองหรอไมขดกบวฒนธรรม หรอ คานยมทางสงคมนนๆซงแตกตางจากประทศของผประกอบการยอมเปนสงจำาเปนและสำาคญมาก นนหมายความวาถาผประกอบการขาดทกษะดานภาษาหรอการเขาใจในวฒนธรรมทแตกตางยอมสงผลใหขาดโอกาสในการขายดวยนนเอง

3. ดานภาครฐ (Government) ภาครฐมบทบาทสำาคญในการสงเสรมการดำาเนนพาณชยอเลกทรอนกสเปนอยางม ทงในสวนของการจดเตรยมโครงสรางพนฐาน เชน ระบบการสอสารและโทรคมนาคม ใหมประสทธภาพเพยงพอสำาหรบการดำาเนนการ สงเสรมใหมหนวยงานสำาหรบใหความร หรอ โครงการเพอใหความรในการดำาเนนพาณชย

อเลกทรอนกสสำาหรบผประกอบการ รวมทงการสรางมาตรการหรอกฎหมายเพอสรางความมนใจในการใชงานระบบใหกบผบรโภค เชน การจดทะเบยนพาณชยอเลกทรอนกส หรอ กฎหมายพาณชยอเลกทรอนกส ซงภาครฐถอเปนเครองหมายการนตชนดสำาหรบผบรโภค ถาภาครฐไมมแนวนโยบายในการสรางความมนใจไดยอมสงผลตอการเตบโตของการพาณชยอเลกทรอนกสอยางแนนอน

สรป

แบบฝกหด

เอกสารอางอง

กตต ภกดวฒนะกล และ ทวศกด กาญจนสวรรณ. (2547). คมภรการพาณชยอเลกทรอนกส (E-Commerce). (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : เคทพ คอมพ แอนด คอนซลท.

โอภาส เอยมสรวงค. (2556). พาณชยอเลกทรอนกส (มมมองดานการบรหาร) e-Commerce (A Managerial Perpective). กรงเทพฯ : บรษท ซเอดยเคชน จำากด(มหาชน).

จราภรณ สธมมสภา. (2555). พาณชอเลกทรอนกสและการจดการธรกจนำาเขา-สงออก. (พมพครงท 1). นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

พภช ดวงคำาสวสด. (2555). ระบบสำานกงานอตโนมตและพาณชยอเลกทรอนกส. (พมพครงท 1). นนทบร : มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

Kenneth, C. L. and Carol, G. T. (2012). E-commerce 2013 : business. technology. Society (8th ed.) USA : Pearson Education Limited.

Kenneth, C. L. and Carol, G. T. (2013). E-commerce 2013 : business. technology. Society (9th ed.) USA : Pearson Education Limited.Efraim, T. et.at. (2012). Electronic Commerce 2012 : A MANAGERIAL AND SOCIAL NETWORKS PERSPECTIVE (7th ed.) USA : Pearson Education Limited.Kenneth, C. L. and Jane, P.L. (2012). Management Information System (12th ed.) USA : Pearson Education LimitedKenneth, C. L. and Jane, P.L. (2014). Management Information System (13th ed.) USA : Pearson Education Limited.