katowice.rdos.gov.plkatowice.rdos.gov.pl/files/artykuly/26737/Szablon... · Web viewdziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 3) rozmieszczenie inwestycji

Szablon dokumentacji Planu

Szablon projektu dokumentacji Planu

Dokumentacja Planu Zadań Ochronnych obszaru Natura 2000 Walaszczyki w Częstochowie PLH240028 w województwie śląskim

1. Etap wstępny pracy nad Planem

1.1. Informacje ogólne

Nazwa obszaru

Walaszczyki w Częstochowie

Kod obszaru

PLH240030

Opis granic obszaru

Numeryczny wektor granic GIS

SDF

(plik PDF SDF)

Położenie

woj. śląskie, pow. Częstochowa, gm. Częstochowa

Powierzchnia obszaru (w ha)

23,46

Status prawny

wyznaczony czy jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (Decyzja Komisji 2011/64/UE z 10 stycznia 2011r.)

Termin przystąpienia do sporządzenia Planu

08-10-2014

Termin zatwierdzenia Planu

Koordynator Planu

Iwona Dyc [email protected], 32 42 06 834

Planista Regionalny

Mirosława Mierczyk-Sawicka, [email protected], 32 42 06 830

Adam Jurzykowski [email protected], 32 42 06 839

Sprawujący nadzór

RDOŚ w Katowicach, ul. Dąbrowskiego 22, 40-032 Katowice

1.2 Ustalenie terenu objętego Planem

L.p.

Nazwa krajowej formy ochrony przyrody lub nadleśnictwa, pokrywającej/go się z obszarem, która/e może powodować wyłączenie części terenu ze sporządzania Planu

Dokument planistyczny

Uzasadnienie wyłączenia części terenu ze sporządzania PZO

Powierzchnia krajowej formy ochrony przyrody lub nadleśnictwa pokrywająca się z obszarem [ha]

Brak krajowej formy ochrony przyrody (parku narodowego, parku krajobrazowego, rezerwatu przyrody) lub nadleśnictwa pokrywającej się z Planem.

-

Nie zachodzą przesłanki określone w art. 28 ust. 11 ustawy o ochronie przyrody tj. możliwość odstąpienia od sporządzenia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 lub jego części

-

Teren objęty PZO: o powierzchni 23,46 [ha]

1.3. Mapa obszaru Natura 2000

Mapa granic obszaru Natura 2000 Walaszczyki w Częstochowie - plik PDF

1.4. Opis założeń do sporządzenia Planu

Specjalny obszar ochrony siedlisk Walaszczyki w Częstochowie PLH240028 został wyznaczony w związku z wypełnieniem zobowiązań Polski wynikających z Dyrektywy Rady 92/43/EWG z 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory. Ostoja Walaszczyki w Częstochowie została zatwierdzona przez Komisję Europejską, jako obszar mający znaczenie dla Wspólnoty (Decyzja Komisji 2011/64/UE z 10 stycznia 2011r.).

Obszar obejmuje kompleks łąk znajdujący się w dzielnicy Częstochowy - Walaszczykach, na terenach dawnej eksploatacji rud żelaza. Obecnie tworzą go w większości słabo wykształcone, często znacznie zdegenerowane zbiorowiska z rzędu Arrhenatheretalia i znacznie lepiej zachowane i wykształcone fitocenozy z rzędu Molinietalia, a zwłaszcza ze związku Molinion. Ponadto stwierdzono tu także niewielkie fragmenty torfowiska przejściowego, roślinności szuwarowej i wodnej w istniejących tu niewielkich zbiornikach oraz zadrzewień i zarośli krzewów. Dobrze wykształcone płaty zbiorowiska z rzędu Molinietalia zajmują siedliska żyzne i wilgotne.

Specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Walaszczyki w Częstochowie PLH240028 został wyznaczony dla ochrony siedliska przyrodniczego:

- zmiennowigotne łąki trzęślicowe (Molinion) (kod: 6410).

Lista przedmiotów ochrony ww. obszaru Natura 2000 może jednak ulec weryfikacji w toku prac nad planem zadań ochronnych.

Przedmiotowy obszar Natura 2000 w całości lub w części nie pokrywa się z obszarem parku narodowego, rezerwatu przyrody lub parku krajobrazowego. Ponadto obszar Natura 2000 Walaszczyki w Częstochowie nie pokrywa się z terenem zarządzanym przez Państwowe Gospodarstwo Leśne Lasy Państwowe. Mając na uwadze powyższe, w odniesieniu do obszaru Natura 2000 Walaszczyki w Częstochowie nie może mieć zatem zastosowania przepis art. 28 ust. 11 ustawy o ochronie przyrody (Dz. U. z 2013r. poz. 627 z późn. zm.) tj. możliwość odstąpienia od sporządzenia planu zadań ochronnych dla obszaru Natura 2000 lub jego części.

Zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody dla obszarów Natura 2000 obowiązkowo sporządza się plan zadań ochronnych ustanawiany w drodze zarządzenia regionalnego dyrektora ochrony środowiska na okres 10 lat.

Zarządzenie w sprawie planu zadań ochronnych winno być wydane w ciągu 6 lat od dnia zatwierdzenia obszaru przez Komisję Europejską, jako mającego znaczenie dla Wspólnoty.

Plan zadań ochronnych jest narzędziem zarządzania zasobami przyrody, dla których wyznaczono obszar Natura 2000. Podstawowym celem opracowania planu zadań ochronnych jest jak najszybsze rozpoczęcie działań niezbędnych dla skutecznej ochrony, czyli zapewnienie, że siedliska przyrodnicze i gatunki, dla ochrony których wyznaczono obszar, nie zostaną utracone. Plan ma określić aktualny stan przedmiotów ochrony, zagrożenia dla utrzymania lub osiągnięcia ich właściwego stanu przez co należy rozumieć zapewnienie ciągłości istnienia gatunków i siedlisk przyrodniczych na danym terenie oraz niezbędne działania ochronne ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie, a także terenu i terminu ich wdrażania.

W świetle przepisów ustawy o ochronie przyrody, regionalny dyrektor ochrony środowiska ustanawiając plan zadań ochronnych, zobowiązany jest kierować się, przede wszystkim koniecznością utrzymania i przywracania do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których ochrony wyznaczono obszar Natura 2000.

W związku z tym, przyjmuje się następujące założenia do sporządzenia planu zadań ochronnych dla specjalnego obszaru ochrony siedlisk Natura 2000 Poczesna koło Częstochowy.

1. Założenia podstawowe:

1) wyznaczenie zadań ochronnych na okres 10 lat (zgodnie z art. 28 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody dla obszarów Natura 2000);

2) zapewnienie, że siedlisko przyrodnicze, dla ochrony którego wyznaczono obszar, nie zostanie utracone;

3) zapewnienie ciągłości istnienia siedliska przyrodniczego na danym terenie oraz identyfikacja niezbędnych działań ochronnych ze wskazaniem podmiotów odpowiedzialnych za ich wykonanie, a także terenu i terminu ich wdrażania;

4) ustalenie działań ochronnych o charakterze „celowościowym”, tj. skoncentrowanych na osiągnięciu określonych efektów.

2. Założenia szczegółowe:

1) ustalenie kierunku ochrony na podstawie weryfikacji aktualnego stanu chronionego siedliska przyrodniczego oraz tendencji zachodzących zmian (utrzymanie, zmniejszanie lub wzrost zajmowanej powierzchni). Dążenie do zapewnienia stanu środowiska, umożliwiającego utrzymanie siedliska przyrodniczego;

2) ustalenie metod przeciwdziałania i ograniczenia następujących zidentyfikowanych zagrożeń dla utrzymania właściwego stanu ochrony siedliska przyrodniczego Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) (kod: 6410):

· sukcesja,

· obecności ekspansywnych gatunków roślin zielnych spoza listy gatunków składających się na typową kombinację florystyczną (m.in. trzcinnik piaskowy Calamgrostis epigejos),

· pojazdy zmotoryzowane.

3) określenie ewentualnych innych zagrożeń dla stanu chronionego siedliska przyrodniczego i sposobów przeciwdziałania ich skutkom;

4) ustalenie działań w zakresie monitoringu;

5) określenie wskazań do dokumentów planistycznych;

6) określenie przesłanek sporządzania planu ochrony;

7) stworzenie ewentualnego projektu weryfikacji Standardowego Formularza Danych obszaru i jego granic.

Uwzględniając przedmiot ochrony, a także zasób danych zgromadzonych przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Katowicach, stwierdzono, że dla wypracowania prawidłowej strategii ochrony siedliska przyrodniczego w procesie formułowania zapisów planu nie ma konieczności pozyskiwania dodatkowych ekspertyz w tym zakresie.

Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Katowicach zapewni możliwość aktywnego udziału wszystkich zainteresowanych w trakcie całego procesu wypracowywania ustaleń planu zadań ochronnych – do prac nad planem zostaną zaproszeni przedstawiciele gminy, rolników, leśników itd., a także naukowcy i przedstawiciele ekologicznych organizacji pozarządowych.

Zapisy planu zadań ochronnych będą wypracowane w wyniku kompromisu wszystkich zainteresowanych stron. Zasady ochrony obszaru będące wynikiem współpracy pozwolą zminimalizować potencjalne konflikty pomiędzy ochroną przyrody, a potrzebami rozwoju gospodarczego.

Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Katowicach będzie zamieszczał informacje o stopniu zaawansowania prac nad projektem planu zadań ochronnych oraz na bieżąco je uaktualniał na stronie internetowej http://katowice.rdos.gov.pl oraz szczegółowo określi sposób komunikowania się z zainteresowanymi osobami i podmiotami.

1.5. Ustalenie przedmiotów ochrony objętych Planem

Lp.

Kod

Nazwa polska

Nazwa łacińska

% pokrycia

Pop.

osiadła

Pop. rozrodcza

Pop.przemieszcza-jąca się

Pop. zimująca

Ocena pop. / Stopień reprezen.

Ocena st. zach.

Ocena

izol. / Pow. względna

Ocena

ogólna

Opina dot. wpisu

S1

6410

zmiennowigotne łąki trzęślicowe

(Molinion)

B

B

C

C

Dane pochodzące z SDF wymagają weryfikacji pod kątem stopnia aktualności, kompletności, georeferencyjności oraz wiarygodności.

Gdzie symbol: S oznacza siedliska, R – rośliny, Z – zwierzęta (w tym ptaki). Uwaga: Siedliska i/lub gatunki nie wykazane jako przedmioty ochrony w SDF w momencie przystąpienia do sporządzenia PZO, a kwalifikujące się do tego o czym świadczy dostępna wiedza zaznaczamy indeksem „p” w kolumnie Lp. i wpisujemy kursywą. W tabeli wpisujemy dane z SDF po zweryfikowaniu o dostępne inne dane.

1.6. Opis procesu komunikacji z różnymi grupami interesu.

1. Tok prac nad planem przyjęty na początku procesu:

Dla zapewnienia udziału społeczeństwa oraz różnych grup interesu przyjmuje się zasadę otwartości i jawności na każdym etapie opracowania projektu planu zadań ochronnych oraz stymulowania aktywnej partycypacji w procesie projektowym, w celu:

- poszerzenia wiedzy o potencjalnych zagrożeniach gatunków i siedlisk,

- uzyskania informacji o poza-przyrodniczych uwarunkowaniach funkcjonowania obszaru,

- zapewnienia skuteczności ochrony poprzez wypracowanie sposobów ochrony / zadań ochronnych akceptowanych przez grupy interesu.

Przyjmuje się formę pisemnej komunikacji, jako podstawową zasadę wszelkich działań w tym zakresie. W formie pisemnej przekazywane będą wszelkie informacje, podsumowania, zapytania itp. Komunikacja pisemna będzie uzupełniana przez prezentacje i dyskusje podczas organizowanych spotkań z zainteresowanymi.

Liczba spotkań oraz zaangażowanie grup interesu w proces opracowania projektu uzależnia się od gotowości i możliwości bezpośrednio zainteresowanych do uczestniczenia w tym procesie.

Zasadniczo przewiduje się 2 spotkania:

- informacyjne – na etapie przystąpienia do opracowania projektu,

- dyskusyjno – podsumowujące – na etapie ustalenia zakresu działań ochronnych z uwzględnieniem rozwiązań kompromisowych.

Każdy z zainteresowanych lub grup interesu zostanie poproszony o wyznaczenie przedstawicieli (maksymalnie 3 osoby), które będą reprezentowały grupę w procesie konsultacji projektu.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach przewiduje się możliwość zorganizowania spotkania z grupą interesu reprezentowaną przez dowolną liczbę przedstawicieli.

Kluczowe grupy interesu, tj. o dominującym wpływie na obszar NATURA 2000, wynikającym ze skali lub charakteru prowadzonej działalności, będą na bieżąco zapraszani do udziału w procesie opracowania projektu, w ramach spotkań roboczych.

Z każdego spotkania sporządzony będzie pisemny protokół oraz lista obecności. Całość korespondencji wraz z protokołami ze spotkań i listami obecności będzie gromadzona w celu udokumentowania przebiegu procesu komunikacji.

Kanałem udostępniania informacji o projekcie wszystkim zainteresowanym osobom i podmiotom będzie strona internetowa Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Katowicach http://katowice.rdos.gov.pl/.

Obszar Walaszczyki w Częstochowie PLH240028 leży na terenie gminy Poczesna oraz w granicach powiatu częstochowskiego. Obszar obejmuje rozległy kompleks łąkowo-leśny na terenach po dawnej eksploatacji rud żelaza. Szatę roślinną tworzą duże powierzchnie łąk z rzędów Arrhenatheretalia, Molinietalia, zbiorowisk szuwarowych oraz różnej wielkości słabo wykształcone zagajniki z młodym drzewostanem osikowym i brzozowym, nawiązujące warunkami siedliskowymi i składem florystycznym do lasów łęgowych i grądów. Do najwartościowszych przyrodniczo należą fitocenozy z rzędu Molinietalia a szczególnie ze związku Molinion - łąki trzęślicowe z zespołu Molinietum caeruleae. Twórcą Standardowego Formularza Danych dla tego obszaru był: Stanisław Cabała, Uniwersytet Śląski.

W związku z powyższym do procesu sporządzania planu zadań ochronnych dla ww. obszaru Natura 2000 należy zaprosić przedstawicieli:

Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego,

Urzędu Wojewódzkiego,

Urząd Miasta Częstochowa,

Śląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach,

Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa,

Śląskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego,

Izby Rolniczej,

Agencji Nieruchomości Rolnych,

Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad

Regionalnej Rady Ochrony Przyrody,

organizacji ekologicznych,

lokalnych stowarzyszeń,

twórców SDF.

Gmina jest to grupa, z którą należy się oficjalnie konsultować i wnioskować o komentowanie wersji planu i innych dokumentów poprzez wysyłanie wersji kolejnych etapów planu i zapewnienie możliwości ustosunkowania się do nich. To również grupa proszona o udostępnianie informacji lub o dostarczenie danych (mpzp, wypis i wyrys z ewidencji gruntów, strategie rozwoju gmin, projekty inwestycji).

Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Śląską Izbę Rolniczą, Agencję Nieruchomości Rolnych, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad należy poinformować oficjalnie o przystąpieniu do planu, o trwaniu prac nad planem, o wdrażaniu planu oraz występować o udostępnianie informacji lub o dostarczenie danych.

Do organizacji pozarządowych, lokalnych stowarzyszeń skierowane zostanie wystąpienie z zapytaniem o wyrażenie chęci uczestnictwa w procesie prac nad sporządzaniem planu zadań ochronnych, o to jaką wiedzą specjalistyczną dysponują oraz o wszelkie kwestie, które w ich ocenie winny być rozważone w trakcie procedury sporządzania planów zadań ochronnych.

Twórcę SDF Pana Stanisława Cabałę oraz Pana Dominika Kopeć prowadzącego monitoring na zlecenie GIOŚ w przedmiotowym obszarze należy poinformować oficjalnie o przystąpieniu do planu, o trwaniu prac nad planem, o wdrażaniu planu oraz prosić o udostępnianie informacji lub o dostarczenie danych.

1.7. Kluczowe instytucje/osoby dla obszaru i zakres ich odpowiedzialności

L.p.

Instytucja/osoby

Zakres odpowiedzialności

Adres siedziby instytucji/osoby

Kontakt

1

Marszałek Województwa Śląskiego

Wojciech Saługa

nadzór, planowanie, monitorowanie,

doradzanie, udostępnianie informacji

ul. Ligonia 46

40-037 Katowice

tel. (32) 20 78 290 fax (32) 20 78 291

e-mail:

[email protected] [email protected]

2

Wojewoda Śląski

Piotr Litwa

nadzór, planowanie, monitorowanie,

doradzanie, udostępnianie informacji

ul. Jagiellońska 25

40-032 Katowice

tel. (32) 207 77 77

3

Urząd Miasta Częstochowy

Prezydent: Krzysztof Matyjaszczyk

udostępnianie informacji, planowanie

(uwzględnianie wskazań do mpzp)

ul. Śląska 11/13

42-217 Częstochowa

tel. centrala: (+48) 34 370 71 00

fax centrala: (+48) 34 370 71 70

e-mail: [email protected]

4

Śląski Oddział Regionalny ARiMR

Dyrektor Stanisław Gmitruk

udostępnianie informacji, doradzanie

ul. Sobieskiego 7

42-200 Częstochowa

tel. (34) 378 28 00

e-mail:

[email protected]

5

Śląski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Częstochowie

Dyrektor: Ewa Nowak

udostępnianie informacji, doradzanie

ul. Wyszyńskiego 70/126

42-200 Częstochowa

tel. (34) 377 01 00, 377 01 01

fax 362 04 89

e-mail:

[email protected]

6

Śląska Izba Rolnicza

Prezes: Roman Włodarz

udostępnianie informacji

ul. Jesionowa 15

40-159 Katowice

tel./fax. (32) 258 04 45

e-mail:

[email protected]

7

Agencja Nieruchomości RolnychOddział Terenowy w OpoluDyrektor Oddziału: Andrzej Butra

wykonywanie praw własności, udostępnienie informacji, doradzanie

ul. 1-go Maja 6

45-068 Opole

tel. 774000900,

fax.774000951e-mail:

[email protected]

8

Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad Oddział w Katowicach

p.o. Dyrektora: Wojciech Żurek

zarządzanie drogami, udostępnienie

informacji,

ul. Myśliwska 5

40-017 Katowice

tel. centr. 32 258 62 81 fax 32 259 87 10 e-mail:

[email protected]

9

Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach

Dyrektor Joanna Ślusarczyk

wykonywanie praw własności, udostępnienie informacji

ul. Sokolska 65

40-087 Katowice

Tel.: (32) 25 83 076

Fax: (32) 25 82 743

25 82 061

[email protected]

10

Klub Przyrodników

Prezes: Robert Stańko

udostępnienie informacji, planowanie, promowanie

ul. 1 Maja 22

66-200 Świebodzin

tel. 68 3828236, 68 4756611

fax 68 3828236

e-mail:

[email protected]

11

WWF Polska

Dyrektor Naczelny Zarządu: Magdalena Dul-Komosińska

udostępnienie informacji, planowanie,

promowanie

ul. Wiśniowa 38

02-520 Warszawa

tel. (22) 849 84 69 / 848 73 64 tel. (22) 848 75 92 / 848 75 93fax (22) 646 36 72

12

Towarzystwo na rzecz Ziemi

Prezes: Robert Wawręty


promowanie

ul. Leszczyńskiej 7

32-600 Oświęcim

tel./fax (33) 842 21 20, 844 19 34


13

Klub Gaja

Prezes: Jacek Bożek


promowanie

ul. Parkowa 10

43-365 Wilkowice

tel./fax 33 812 36 94


14

Polski Klub Ekologiczny

Prezes: Adam Guła


promowanie

ul. Sławkowska 26A

31-014 Kraków

tel/fax: (12) 42 32 047


15

Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody „pro Natura”

Prezes: Rafał Szkudlarek


promowanie

ul. Podwale 75

50-449 Wrocław

tel./fax (71) 343 09 58

e-mail:

[email protected]

16

Stowarzyszenie Pracownia na rzecz Wszystkich Istot

Prezes: Radosław Ślusarczyk


promowanie

ul. Jasna 17

43-360 Bystra

tel./fax. 33 817 14 68 33 818 31 53

e-mail:

[email protected]

17

Liga Ochrony Przyrody


promowanie

ul. Bratków 4

40-045 Katowice

tel./fax 032 251-05-21

18

Polskie Towarzystwo Ochrony Przyrody „Salamandra”


promowanie

ul. Stolarska 7/3

60-788 Poznań

tel./fax.: (48) (61) 6628606

tel./fax.: (48) (61) 8432160


19

Grzegorz Janas

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Katowicach

planowanie

ul. Huberta 43/45

40-543 Katowice

[email protected]

32/6094 539

20

Iwona Korlacka

Śląski Urząd Wojewódzki

planowanie

ul. Jagiellońska 25

40-032 Katowice

[email protected]

21

Jan Maciej Waga

Uniwersytet Śląski

planowanie

ul. Będzińska 60

41-200 Sosnowiec

[email protected]

22

Dominik Kopeć

Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk


promowanie

al. A. Mickiewicza 33 31-120

Kraków

tel. 12 370 35 00 fax 12 632 24 32 e-mail:

[email protected]

1.8. Zespól Lokalnej Współpracy

L.p.

Imię i nazwisko

Funkcja

Nazwa instytucji /grupy interesu, którą reprezentuje

Kontakt

1

Mirosława Mierczyk-Sawicka,

Planista Regionalny

RDOŚ w Katowicach

[email protected],

32 42 06 830

2

Adam Jurzykowski

Planista Regionalny

RDOŚ w Katowicach

[email protected],

32 42 06 839

3

Iwona Dyc

Koordynator Planu

RDOŚ w Katowicach

[email protected],

32 42 06 834

4

Blanka Adamska/Justyna Szczerba

Przedstawiciel gminy

Gmina Częstochowa

[email protected]

34 37 07 420

5

Bożena Motłoch

Przedstawiciel rolników

Biuro Powiatowe Śląskiej Izby Rolniczej

[email protected]

34/368 15 12

ul. Focha 25/2

42-200 Częstochowa

6

Zuzanna Bruzda

Przedstawiciel ośrodków doradczych dla rolników

ODR w Częstochowie

[email protected]

34/36 27 254

ul. Radomska 2

42-200 Częstochowa

7

Joanna Trejtowicz

Przedstawiciel Śląskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w Częstochowie

Śląski Odział Regionalny ARiMR w Częstochowie

[email protected]

34/ 378 28 85

8

Elżbieta Bieś

Przedstawiciel Śląskiego Oddziału Regionalnego ARiMR w Częstochowie

Śląski Odział Regionalny ARiMR w Częstochowie

[email protected]

34/ 378 28 57

9

Agnieszka Molga/

Joanna Doniecka

Przedstawiciel Agnacja Nieruchomości Rolnych

Agnacja Nieruchomości Rolnych Oddział Terenowy w Opolu

[email protected]

77/40 00 970

10

Artur Podlejski

Przedstawiciel Śląskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych

Śląski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Katowicach Odział terenowy ŚZMiUW w Częstochowie

[email protected]

28 430 870

11

Kornelia Strojecka

Przedstawiciel Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad

GDDKiA Odział w Katowicach

[email protected]

32/20 86 294

12

Jan Maciej Waga

Przedstawiciel Regionalnej Rady Ochrony Przyrody

Regionalna Rada Ochrony Przyrody

[email protected]

13

Iwona Korlacka



[email protected]

14

Grzegorz Janas



[email protected]

(032) 6094 539

2. Etap II Opracowanie projektu Planu

Moduł A

2.1. Informacja o obszarze i przedmiotach ochrony

L.p.

Typ informacji

Dane referencyjne

Zakres informacji

Wartość informacji

Źródło dostępu do danych

1

Materiały publikowane

Herbich J. (red.). 2004. Murawy, łąki, ziołorośla, wrzosowiska, zarośla. Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznik metodyczny: 3., s. 101. Ministerstwo Środowiska, Warszawa.

Szczegółowy opis siedlisk przyrodniczych, ich rozmieszczenia geograficznego, stanu zachowania, czynników zagrażających oraz metod ochrony.

Poradniki podają proponowane sposoby ochrony, co ułatwia konstruowanie planów ochrony poszczególnych obszarów naturowych, a także realizację planów i programów ochrony.

http://natura2000.gdos.gov.pl/strona/tom-4

2


Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część III, s. 338. Inspekcja Ochrony Środowiska Biblioteka, Warszawa

Szczegółowy opis siedlisk przyrodniczych, ich rozmieszczenia geograficznego, warunków ekologicznych, typowych dla nich gatunków roślin ich ochrony oraz metodyki monitoringu zwł. waloryzacji parametrów stanu oraz wskaźników specyficznej struktury i funkcji

Podają proponowane sposoby ochrony, co ułatwia konstruowanie planów ochrony poszczególnych obszarów naturowych, a także realizację planów i programów ochrony.

http://www.gios.gov.pl//zalaczniki/artykuly/siedliska_20100630.pdf

3


Michalska-Hejduk D. 2012. 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) w:Szczegółowe wyniki monitoringu dla siedlisk przyrodniczych w latach 2009-2011

Wyniki badań i ocena stanu i zachowania siedliska Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion) w obszarach Natura 2000.

Podstawowe źródło informacji dotyczące stanu zachowania siedliska, zagrożeń i wynikających z tego potrzeb w zakresie działań ochronnych.

http://siedliska.gios.gov.pl/index.php/wyniki-2009-2011/szczegolowe-siedliska

4


Kołodziejek J. 2001. Roślinność łąkowo-bagienna na górniczo zniekształconych obszarach środkowej części Częstochowskiego Okręgu Rudonośnego Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Łódź

Informacje odnośnie do budowy geologicznej, rzeźby, wód podziemnych i powierzchniowych, środowiska klimatycznego. Ponadto zawiera charakterystykę zbiorowisk roślinnych Częstochowskiego Okręgu Rudonośnego z 2001r.

Dane istotne przy opisie w dokumentacji planu zadań ochronnych ogólnej charakterystyki terenu

RDOŚ w Katowicach

5

Materiały niepublikowane

brak

6

Plany/programy/strategie/projekty

Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego, Marszałek Województwa, Katowice, czerwiec 2004

Plan jest podstawą formułowania zasad realizujących politykę przestrzenną województwa i organizujących jego strukturę przestrzenną.

W planie uwzględnia się ustalenia strategii rozwoju województwa oraz określa się w szczególności:

1) podstawowe elementy sieci osadniczej województwa i ich powiązań komunikacyjnych oraz infrastrukturalnych, w tym kierunki powiązań transgranicznych;

2) system obszarów chronionych, w tym obszary ochrony środowiska, przyrody i krajobrazu kulturowego, ochrony uzdrowisk oraz dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej;

3) rozmieszczenie inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym;

4) obszary problemowe wraz z zasadami ich zagospodarowania oraz obszary metropolitalne;

5) obszary wsparcia;

6) obszary szczególnego zagrożenia powodzią;

7) granice terenów zamkniętych i ich stref ochronnych;

8) obszary występowania udokumentowanych złóż kopalin.

Zawiera:

- elementy diagnozy wnętrza i otoczenia gminy w ujęciu statycznym i dynamicznym (stan wyjściowy i prognoza rozwoju),

- podstawy aksjologiczne: wizja (z identyfikacją problemów i konfliktów), priorytety, cele

strategiczne,

- analiza SWOT w kontekście wyznaczonych priorytetów rozwoju,

- wytyczne realizacyjne: cele operacyjne, kierunki i główne działania,

- założenia organizacyjne i szkicowy harmonogram wdrożenia.

Dane są istotne dla dokonania analizy spójności z zasadami ochrony oraz określenia ewentualnego stopnia kolizji.

Analiza dokumentów pozwala na wskazanie tzw. „pułapek dla inwestorów”

http://www.slaskie.pl/przest_plan/pzpws.pdf

7


Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Częstochowy przyjęte uchwałą nr 825/LI/2005 Rady Miasta Częstochowy z dnia 21 listopada 2005 r.

Ujednolicone studium:

Uchwała nr 34.VI.2015 Rady Miasta Częstochowy z dnia 15 stycznia 2015 r. w sprawie zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Częstochowy

Zawiera elementy: uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, kierunki zagospodarowania przestrzennego -

ustalenia ogólne, dotyczące całego miasta, ustalenia szczegółowe dla obszarów o różnych kierunkach przeznaczenia, uzasadnienie rozwiązań przyjętych w studium, materiały planistyczne sporządzone na potrzeby studium, część graficzną

Dane są istotne dla określenia stopnia kolizji studium z zasadami ochrony oraz sformułowania wytycznych do dokumentów planistycznych.


http://www.czestochowa.pl/page/1502,studium-uwarunkowan-i-kierunkow-zagospodarowania-przestrzennego-miasta-czestochowy.html

8


Strategia Rozwoju Miasta Częstochowy w perspektywie do 2025, przyjęta uchwałą nr 520/XLV/2009 Rady Miasta Częstochowy z dnia 24 sierpnia 2009 r.

Strategia rozwoju miasta jest najważniejszym dokumentem planistycznym przygotowywanym przez samorząd miasta, określającym cele i priorytety polityki rozwoju lokalnego.

Strategia rozwoju miasta pełni również funkcje edukacyjne i informacyjno –promocyjne jako instrument komunikacji społecznej i partnerskiej współpracy regionalnej.

Struktura dokumentu odzwierciedla kolejne etapy programowania rozwoju miasta (roz.4). Wynikiem prac etapu analityczno-diagnostycznego jest synteza opisu sytuacji społeczno-ekonomicznej miasta (roz.2) oraz analiza strategiczna (roz.3), obejmująca m.in. analizę uwarunkowań i scenariusze rozwoju miasta. Strategię rozwoju miasta na lata 2010 - 2025, wizję miasta, misję samorządu

miasta oraz priorytety i hierarchię celów z miernikami ich osiągania przedstawiono w rozdziale 5. Wdrażanie i monitorowanie realizacji strategii rozwoju miasta opisano w roz.6, a jej ramy finansowe w roz.7. Informacje o instrumentach wdrażania strategii – politykach i dziedzinowych programach rozwoju - przedstawiono w roz.8.

Dane są istotne dla określenia stopnia kolizji strategii z zasadami ochrony.


http://bip.czestochowa.pl/contents/content/26231/429529

9

Raporty

Cabała S. 2008 Raport z weryfikacji kompletności sieci Natura 2000 w województwie śląskim

Zawiera informacje dotyczące: ogólnej charakterystyki obszaru z uwzględnieniem wartości przyrodniczych,

określenia stanu zachowania siedliska w obszarze,

charakterystyki zagrożeń środowiska przyrodniczego obszaru,

znaczenia obszaru dla europejskiego, krajowego i regionalnego systemu ochrony przyrody,

zalecanego zakresu monitoringu siedliska w obszarze

Źródło informacji dotyczące stanu zachowania siedliska, zagrożeń i wynikających z tego potrzeb w zakresie działań ochronnych na etapie wyznaczania obszaru.

RDOŚ w Katowicach

10

Raporty

Kopeć. D. 2010. Raport roczny.

Monitorowane obszary Natura 2000. Walaszczyki w Częstochowie (PLH240028).

Zmiennowilgotne łąki trześlicowe (Molinion). w: Wyniki Państwowego Monitoringu Ochrony Środowiska - Siedliska.

Zawiera informacje dotyczące oceny wskaźników poszczególnych parametrów siedliska oraz identyfikację zagrożeń.


http://www.iop.krakow.pl/cn2000/monitoring/

11

Raporty

RDOŚ w Katowicach 2015

Zawiera informacje dotyczące oceny wskaźników poszczególnych parametrów siedliska oraz identyfikację zagrożeń.


RDOŚ w Katowicach

12

Opinie

brak

brak

brak

brak

13

Waloryzacja przyrodnicza (województwa, gminy)

brak

brak

brak

brak

2.2. Ogólna charakterystyka obszaru

Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Walaszczyki w Częstochowie obejmuje kompleks łąk znajdujący się w dzielnicy Częstochowy - Walaszczykach, na terenach dawnej eksploatacji rud żelaza. Obecnie tworzą go w większości słabo wykształcone, często znacznie zdegenerowane zbiorowiska z rzędu Arrhenatheretalia i znacznie lepiej zachowane i wykształcone fitocenozy z rzędu Molinietalia a zwłaszcza ze związku Molinion. Ponadto stwierdzono tu także niewielkie fragmenty torfowiska przejściowego, roślinności szuwarowej i wodnej w istniejących tu niewielkich zbiornikach oraz zadrzewień i zarośli krzewów. Dobrze wykształcone płaty zbiorowiska z rzędu Molinietalia zajmują siedliska żyzne i wilgotne. Charakteryzują się dużym bogactwem florystycznym i udziałem wielu gatunków chronionych i rzadkich jak np.: kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty, goryczka wąskolistna, sierpik barwierski i storczyki: kruszczyk błotny, kukułka szerokolistna i podkolan biały. Do najcenniejszych zalicza się tu dobrze wykształcone fitocenozy zespołu Molinietum caeruleae (Cabała 2008).

Przedmiotowy obszar Natura 2000 położony jest w północnej części województwa śląskiego. Ostoja leży na obszarze miasta na prawach powiatu Częstochowa. Według fizyczno-geograficznego podziału Polski opisywany obszar znajduje się w obrębie prowincji Wyżyna Polska, podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska, w makroregionie Wyżyna Woźnicko-Wieluńska w mezoregionie Obniżenie Górnej Warty. Powierzchnia obszaru wynosi 23,46 ha.

Przedmiotowy obszar Natura 2000 występuje w obrębie tzw. Częstochowskiego Okręgu Rudonośnego. Na obszarze środkowej części Częstochowskiego Okręgu Rudonośnego dominują utwory jury środkowej, reprezentowane przez osady pięter: aalenu, bajosu, ujawu i batonu (por. rys. 2). Osady reprezentujące najstarsze piętra jury środkowej: aalenu i bajosu, nie zostały rozdzielone i noszą wspólną nazwę regionalną warstw kościeliskich. Na wychodniach osady te występują jako gruboziarniste, miejscami zlepieńcowate piaskowce żelaziste, barwy brunatnej, zawierające nieregularne przewarstwienia syderytów, słabo spojonych piaskowców lub piasków barwy brunatnej (Haisig i in. 1980).

Osady kujawu tworzą dość rozległe wychodnie w rejonie następujących miejscowości: Truskolasy (23Q), Bankowiec (18M), Starokrzepice (17Ł), Skórki 30V), Wygoda (31 W), Łaziec (32Z), Huta Stara A (33X), Poczesna (34Y) i Kamienica Polska (34Ż). Wykształcone są one z tzw. facji iłów rudonośnych. Są to szarozielonkawe piaskowce, często zailone, z niewielkimi przewarstwieniami lub smugami szarych i szarozielonych iłów lub piaszczystych iłowców (Haisig i in. 1980). Na pograniczu kujawu dolnego i środkowego na całym obszarze występuje jedna, a niekiedy nawet kilka warstw syderytu ilastego, których sumaryczna miąższość wynosi kilkadziesiąt centymetrów. Jest to tzw. „spągowy poziom rud" (Haisig i in. 1980). Zawartość żelaza w masie rudnej pokładu dochodzi do 36,5% (Kontkiewicz 1949). Osady batonu tworzą pas wychodni o przebiegu SE-NW na obszarze pomiędzy Wręczycą Wielką (26R) a Wieluniem. Syderyty ilaste występują tu jako tzw. pokład stropowy, który w okolicach Łojek (29T), Wreczycy Wielkiej (26R), Truskolasów (23Q) i Zwierzyńca (21 N) zalega na głębokości od 6 do 50 m (Kontkiewicz 1949). W batonie dolnym i środkowym dominują silnie wapniste, szare iły i iłowce. W całej serii iłowców, szczególnie w batonie środkowym, występuje zmienna liczba warstw żółtoszarych i szarobrunatnych sferosyd erytów (Haisig i in. 1980). Sferosyderyty to ruda występująca w postaci owalnych konkrecji o średnicy od 0,;15 do 0,5 m. Substancją rudną sferosyderytów jest węglan żelaza, zanieczyszczony materiałem piaszczysto-ilastym oraz pewnymi ilościami węglanu wapnia i magnezu. Lokalne nazwy górnicze sferosyderytów to bochny, bochenki, kule, placki, kamienie (Adamski 1994). Bezpośrednio na osadach mezozoicznych badanego obszaru występują utwory czwartorzędowe. Miąższość osadów plejstoceńskich poza obszarami dolin kopalnych wynosi przeważnie 10-20 m (Haisig i in. 1980). Cały badany teren położony jest w obszarze zlodowacenia środkowopolskiego stadiału maksymalnego. Plejstoceńskie osady czwartorzędu reprezentowane są głównie przez piaski i żwiry wodnolodowcowe oraz glinę zwałową (por. rys. 3). Na osady zlodowacenia środkowopolskiego nałożyły się w okresie zlodowacenia pół-nocnopolskiego (bałtyckiego) młodsze utwory czwartorzędowe. W okresie tym nastąpiło wcięcie się rzek i większych cieków w osady podłoża, a następnie akumulacja mułków, piasków i żwirów rzecznych budujących obecne terasy zalewowe (Różycki 1960). Od okresu zlodowacenia bałtyckiego do czasów współczesnych na całym obszarze tworzą się osady zwietrzelinowe, deluwialne, eluwia glin zwałowych, piaski eoliczne oraz piaski eoliczne w wydmach. Terasy kemowe zbudowane są z piaszczysto-żwirowych utworów wodnolodowcowych oraz piaszczysto-mułkowych utworów linnoglacjalnych (Haisig i in. 1980).

Rzeźba terenu środkowej części Częstochowskiego Okręgu Rudonośnego jest bogata i urozmaicona. Zróżnicowanie to wynika zarówno z budowy geologicznej, jak i prowadzonej tu od XIV w. działalności górniczej. Tak więc, oprócz form naturalnych, występuje w krajobrazie badanego obszaru wiele różnych form antropogenicznych.

W wyniku prowadzonej od wielu lat działalności górniczej, na obszarze Częstochowskiego Okręgu Rudonośnego występują bardzo liczne antropogeniczne formy terenu jako rezultat składowania skały płonnej, złożona głównie z syderytu ilastego z domieszką kwarcu, apatytu, pirytu i mineralog ciężkich (Langhamer 1978) a mianowicie:

- zwały- mające postać wzniesień o różnym kształcie i wielkości, kilkudziesięciometrowych stożków, wzniesień kopulastych lub stołowych (fot. do kilkumetrowych pryzm; przeważają jednak zwały niskie, do 1 5 m wysokości, przeważnie typu stołowego, a największe ich zgrupowanie występuje na linii Osiny (35Z) - Wrzosowa (34W) - Kawodrza (31T) - Kalej (26S);

- kopce i grzędy - stosunkowo małe formy występujące na całym terenie eksploatacji rud żelaza;

- warpie -- powstałe na obszarze powierzchniowej eksploatacji rudd żelaza, głównie w rejonie Kamienicy Polskiej (34Ż), Poczesnej (34-35Y)] Wygody (30-3 1 W) i Konopisk (29X).

Konsekwencją podziemnej eksploatacji rudy żelaza są ruchy pionowi górotworu nad wyrobiskami górniczymi. Ruchy pionowe, w zależności on warunków górniczych i geologicznych, mogą być gwałtowne lub powolne Na omawianym terenie określone warunki górniczo-geologiczne (stosunkowi] płytka eksploatacja, mała grubość pokładu, plastyczny charakter skał nadkładu) powodują, że masy skalne nadkładu przemieszczają się i osiadaj, niegwałtownie w kierunku „pustot", powstałych po wybraniu złoża. Rezultatem takich ruchów na powierzchni są niecki osiadania, które cechują siej stałym zawodnieniem.

Na badanej, środkowej części Częstochowskiego Okręgu Rudonośnego największą powierzchnię zajmują gleby bielicowe, głównie wytworzone! z piasków słabo gliniastych, gliniastych oraz z glin zwałowych lekkich i średnich - tzw. bielice. Izolowane małe płaty, m. in. w rejonie Choronia (38Z) i Wrzosowej (35V), zajmują rędziny węglanowe związane z utworami jurajskimi. Doliny prawie wszystkich rzek badanego terenu, np. Warty w rejonie Nowej Wsi (35X), Poczesnej (35Y) i Kamienicy Polskiej (43Ż), wypełniają gleby mułowo -bagienne, murszowe i gleby torfowe płytkie. Część gleb torfowych, w wyniku obniżenia poziomu wody i zmiennego dostępu powietrza, ulega stopniowemu murszeniu i mineralizacji. Obok nich spotykane są mady piaszczyste i piaski rzeczne.

Gleby na terenach pogórniczych, gdzie dawniej wydobycie rudy prowadzono płytko pod powierzchnią, zostały przekopane i należy je określić jaki typologicznie niewykształcone. Na rudonośnych obszarach objętych działalnością górniczą znaczną część gleb (ok. 26%) uległa degradacji na skutek zawodnienia, zabagnienia lub przesuszenia, do czego doszło w wyniku wydobycia rud żelaza. Omawiane przemiany glebowe mają charakter przemian pośrednich, będących skutkiem zmian stosunków wodnych, jako następstwo ruchu górotworu. Drugi typ przemian, dotyczący przemian pokrywy glebowej, wynika z działalności inżynieryjno-technicznej obejmując:

- zdejmowanie warstwy glebowej, będącej w nadkładzie nad eksploatowaną rudą,

- pokrywanie gruntów skałą płonną i zwałami odpadów produkcyjnych kopalnictwa podziemnego,

- przekopywanie warstw przypowierzchniowych z okresu dawnej eksploatacji górniczej (Langhamer 1978).

Badania nad glebami zbiorowisk łąkowych omawianego terenu wykazały, iż pod względem typologicznym należą one do trzech typów; są to: gleby gruntowo-glejowe (rząd - gleby zabagniane, dział - gleby semihydrogeniczne), gleby murszowate (rząd -- gleby pobagienne, dział - gleby hydrogeniczne) i gleby płowe (rząd - gleby brunatnoziemne, dział - gleby autogeniczne). Pozostałe wyniki własnych badań glebowych podano w części szczegółowej pracy.

Pod względem hydrograficznym badany obszar w całości należy do dorzecza Warty (II rzędu), wchodzącego w skład dorzecza Odry (I rzędu) (Podział hydrograficzny Polski... 1980). Dorzecze Warty, w obrębie badanego terenu można z kolei podzielić na zlewnie i dorzecza III rzędu. Najważniejsze z nich, nazwane dopływy Warty, to lewobrzeżne: Liswarta, Stradomka z Gorzelanką (IV rzędu), Konopką (IV rzędu) z V-rzędową Rększowiczanką, Kamieniczka, Boży Stok oraz prawobrzeżne - Ordonówka i Czarka. Wody podziemne badanego obszaru występują w dwóch piętrach hydrologicznych: czwartorzędowym i środkowojurajskim. Czwartorzędowe piętro wodonośne związane jest z piaskami i żwirami akumulacji wodnolodowcowej oraz osadami rzecznymi. Jego zasilanie odbywa się przez bezpośrednią infiltrację opadów atmosferycznych i wód rzecznych (Kleczkowski 1972; Stachura, Kowalczyk 1981). Pod piętrem czwartorzędowym leżą wodonośne utwory środkowojurajskie (doggeru) związane z piaskami i piaskowcami warstw kościeliskich. Zasilanie poziomu odbywa się przez infiltrację wód czwartorzędowych, a pośrednio również z cieków powierzchniowych, szczególnie z Warty i jej dopływów. Wody z warstw kościeliskich były głównym źródłem zawodnienia kopalń rud żelaza, stąd w celu umożliwienia eksploatacji rud omawiany poziom był odwadniany. Na terenach, gdzie prowadzono eksploatację podziemną rud żelaza, a w dawniejszym okresie również powierzchniową i odkrywkową, występują zarówno obszary odwodnione, jak i zawodnione. Odwodnienie terenu, poprzez obniżenie zwierciadła wód podziemnych, nastąpiło przede wszystkim na obszarze wychodni piaskowców kościeliskich, które podścielają bezpośrednio ilastą serię rudonośną i stanowią główne źródło dopływu wody do kopalni rud żelaza. W wyniku odpompowywania wody wytworzył się w otoczeniu kopalni obszar depresyjny, w którego zasięgu zwierciadło wody obniża się i nachyla w kierunku centrum eksploatacji. Ogólnie biorąc, im większa jest przepuszczalność nadkładu i im głębsza jest kopalnia, tym większy jest zasięg depresji, czyli tym większy teren został osuszony (Wilk 1958). Natomiast obszary zawodnione występują w miejscach, gdzie grunt uległ deformacji pionowej i osiadł po wydobyciu kruszywa.

Badany obszar, według regionalizacji klimatycznej Gumińskiego (1948), należy do częstochowsko-kieleckiej dzielnicy rolniczo-klimatycznej, natomiast według rejonizacji klimatycznej Romera (1949) oraz Wiszniewskiego i Chełchowskiego (1975), do Krainy Śląsko-Krakowskiej w ramach regionu Wyżyn Południowopolskich. Dane obrazujące kształtowanie się głównych elementów klimatu pochodzą z Częstochowy - miejscowości leżącej w środkowej części charakteryzowanego terenu. Średnia temperatura roczna na omawianym obszarze za okres 1983-1992 wynosiła 8,2°C. Najwyższe temperatury maksymalne notowano w lipcu (18,2°C), najniższe minimalne w lutym (2,2°C) (Rocznik statystyczny... 1984-1993). Przeciętna roczna suma opadów atmosferycznych za lata 1983-1992 wynosiła 560,9 mm. Maksimum opadów przypadało na lipiec i wynosiło średnio 60,6 mm. Najmniej opadów zanotowano w lutym i marcu; średnia suma miesięczna wynosiła wówczas - odpowiednio - 29,8 34,2 mm (Rocznik, statystyczny... 1984-1993). Średnia trwałość pokrywy śnieżnej wynosiła ok. 63,6 dni. Największa liczba dni z pokrywą śnieżną przypadała na styczeń - 16,3 i luty - 15,1 (Rocznik statystyczny... 1984-1993). Na omawianym terenie w latach 1951-1960 przeważały wiatry zachodnie (18%) i południowo-zachodnie (18,2%). Najrzadziej występowały tu wiatry północne (7,7%) (Atlas klimatyczny... 1971) (Kołodziejek 2001).

2.3. Struktura własności i użytkowania gruntów(w trakcie uzupełniania).

Typy użytków gruntowych

Typ własności

Powierzchnia użytków w ha

% udział powierzchni w obszarze

Lasy

Skarb Państwa

Własność komunalna

Własność prywatna

Inne

Grunty orne

Łąki trwałe

Pastwiska trwałe

Sady

Grunty pod stawami

Nieużytki

Wody stojące

Wody płynące

Grunty zabudowane

Inne

2.4. Zagospodarowanie terenu i działalność człowieka (w trakcie uzupełniania)

Typy użytków

Typ własności

Powierzchnia objęta dopłatami UE

w ha

Rodzaj dopłaty,

działania/priorytetu/programu,

Lasy

Lasy Państwowe

wg jednostek wdrażających

wg jednostek wdrażających

Lasy komunalne

Lasy prywatne

Inne

Sady

Trwałe użytki zielone

Wody

Tereny zadrzewione lub zakrzewione

Inne

2.5. Istniejące i projektowane plany/programy/projekty dotyczące zagospodarowania przestrzennego

L.p.

Tytuł opracowania

Instytucja odpowiedzialna za przygotowanie planu/programu/wdrażanie projektu

Ustalenia planu/programu/projektu mogące mieć wpływ na przedmioty ochrony

Przedmioty ochrony objęte wpływem opracowania

Ustalenia dot. działań minimalizujących lub kompensujących

1

Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Częstochowy przyjęte uchwałą nr 825/LI/2005 Rady Miasta Częstochowy z dnia 21 listopada 2005 r., z późn. zm. (Ujednolicony tekst i rysunek: Uchwała nr 120.XIII.2015 Rady Miasta Częstochowy z dnia 2 lipca 2015 r. w sprawie zmiany Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Częstochowy)

Urząd Miasta Częstochowy

W rozumieniu ustawy oceanowej nie przeprowadzono strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Rysunek studium

Brak wrysowanej granicy obszaru Natura 2000 Walaszczyki w Częstochowie PLH240028

Tekst studium

Jednostka R II

2.2 Dopuszczalne kierunki przeznaczenia terenów Ograniczenia zmian przeznaczenia

- należy zachować istniejące naturalne zadrzewienia i zakrzewienia

6410 Zmienno-

wilgotne łąki trzęślicowe

(Molinion

Nie przewidziano

2

Strategia Rozwoju Miasta Częstochowy w perspektywie do 2025, przyjęta uchwałą nr 520/XLV/2009 Rady Miasta Częstochowy z dnia 24 sierpnia 2009 r.

W rozumieniu ustawy oceanowej nie przeprowadzono strategicznej oceny oddziaływania na środowisko.

Brak ustaleń dokumentu mających wpływ na przedmioty ochrony.

Brak przedmiotów ochrony obszaru Natura 2000 Walaszczyki w Częstochowie PLH240028 objętych wpływem ustaleń dokumentu

Nie dotyczy

3

Przedsięwzięcie polegające na budowie autostrady A1 na odcinku od granicy woj. łódzkiego/śląskiego w km 399+724,51 do węzła Pyrzowice (z węzłem) w km 475+327,65 oraz odcinka drogi ekspresowej S1 od węzła Pyrzowice w km 0+000 do węzła Lotnisko w km 2+158

Zgodnie z działem IV ustawy ocenowej przeprowadzono procedurę oceny oddziaływania przedsięwziecia na środowisko

PDF decyzji środowiskowej (w załączniku)

6410 Zmienno-


(Molinion

Warunki z decyzji środowiskowej

IV. Wymagania dotyczące ochrony środowiska konieczne do uwzględnienia w projekcie budowlanym

(…)28. Posadowienie i konstrukcja podpór obiektów mostowych nie może powodować zmiany stosunków wodnych ze względu na ochronę „Łąk w Walaszczykach w km 438+400-439+100 (…)

V. Zobowiązuję Generalną Dyrekcje Dróg Krajowych i Autostrad do:

(…)

2.Prowadzenia przez okres 3 lat (po oddaniu do eksploatacji autostrady) monitoringu stanu zachowania siedlisk:

● łąk trzęślicowych w Walaszczykach w Częstochowie (...)

obejmującego analizę zmian powierzchni zajmowanych przez płaty siedliska, a także zmian w składzie gatunkowym.

Cytaty z uzasadnienia”

Dla zabezpieczenia środowiska gruntowo-wodnego przed zanieczyszczeniem w granicach ww. obszarów, oraz dla zagwarantowania zachowania ww. siedlisk we właściwym stanie ochrony w okresie budowy wymagane jest:

-wykorzystanie w czasie prowadzenia prac budowlanych sprawnego technicznie sprzętu i maszyn

-minimalizacja zmian stosunków wodnych w czasie prowadzenia prac budowlanych w miejscach ewentualnego drenażu wód podziemnych za pomocą wykopów, należy zabezpieczyć wody z ich odwodnienia

-ulokowanie i zabezpieczenie baz sprzętu i materiałów, aby uniemożliwić przedostanie się szkodliwych związków do środowiska gruntowo-wodnego,

-odpowiednie postępowanie zew ściekami z baz technicznych.

4

Inwestycja „Budowa autostrady A-1 na odcinku Tuszyn - Pyrzowice, część II, odcinek projektowy nr 2 długości 42,8 km - granica województwa łódzkiego/śląskiego - węzeł Zawodzie (z węzłem) odcinek „G" – węzeł Blachowni (bez węzła) – węzeł Zawodzie (z węzłem) od km 437+800,00 do km 442+500,00”

Zgodnie z działem IV ustawy ocenowej przeprowadzono procedurę ponownej oceny oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko

PDF postanowienia (w załączniku)

6410 Zmienno-


(Molinion

Warunki z postanowienia w ramach ponownej oceny:

I. Na etapie realizacji i eksploatacji lub użytkowania przedsięwzięcia należy podjąć następujące działania (…)

2.W celu utrzymania właściwego stanu zachowania łąk trzęślicowych w Walaszczykach budowę autostrady na odcinku od 438+600 – 439+100 należy prowadzić w następujący sposób:

należy wykonać jednorazowe wykoszenie łąk trzęślicowych na obszarze Natura 2000 ręcznie lub też mechanicznie przy użyciu lekkiego sprzętu przed rozpoczęciem prac budowlanych po 15 sierpnia; wysokość koszenia nie może być mniejsza niż 10 cm od powierzchni gruntu na działkach nr.: 59/4; 419/2; 44/3; 42/2; 41/2; 40/2; 39/2; 38/9; 38/7; 38/5; 37/2; 36/2; 34/3; 33; 32; 31; 30; 29/1; 29/2; 29/3; 28; 27; 26; 25; 24; 20/2; 19/13; 19/11; 19/9; 19/7; 18/2; 17/2; 16/4; 16/6; 15/2; 14/3; 13/2; 12/2; 11/2; 10/9; 10/7; 10/5; 9/2. (…)

21.W trakcie realizacji przedsięwzięcia należy zapewnić nadzór przyrodniczy pełniony przez osoby legitymujące się doświadczeniem odpowiednim do zakresu wykonywanego nadzoru, a w szczególności:

1)przy pracach związanych z wycinką drzew i krzewów prowadzonych w okresie lęgowym (weryfikacja rzeczywistego zasiedlenia gniazd ptasich), wykoszeniu łąk w Walaszczykach - o doświadczeniu ornitologa,

2)przy likwidowaniu, przenoszeniu, zabezpieczaniu i ocenie stanu i zachowania siedlisk przyrodniczych (w tym przyległych do pasa drogowego, nieprzewidzianych do likwidacji) oraz stanowisk gatunków chronionych roślin przenoszonych na siedliska zastępcze, przy wycince lub zabezpieczaniu drzew nie przewidzianych do wycinki, wykoszeniu łąk w Walaszczykach - o doświadczeniu botanika,

3)przy pracach związanych z monitoringiem stanu zachowania Łąk w Walaszczykach- osoba:

a)biorąca udział w minimum dwu badaniach terenowych obejmujących samodzielne wykonywanie i analizę pełnych zdjęć fitosocjologicznych, w tym minimum jednego w obrębie obszarów Natura 2000 lub minimum jednego na siedliskach łąkowych,

b)będąca autorem lub współautorem przynajmniej jednej publikacji naukowej obejmującej wyniki badań terenowych w zakresie botaniki, bądź w zakończonych pracach dot. planu ochrony co najmniej jednego obszaru Natura 2000 lub rezerwatu (dla którego przedmiotem ochrony są siedlisk przyrodnicze),

4)przy pracach związanych z monitoringiem piezometrycznym- osoba z doświadczeniem przy montażu piezometrów i zbieraniu danych do analizy wyników,(…)

II.Należy realizować następujące działania związane z monitorowaniem oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko:

1.Przez okres 5 lat po ukończeniu odcinka drogi i oddaniu do eksploatacji należy prowadzić:

5)monitoring poziomu wód gruntowych w obrębie siedliska zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (obszar Natura 2000 Walaszczyki w Częstochowie) wraz z analizą wyników (…)

2.Przez okres 3 lat po oddaniu autostrady do eksploatacji należy prowadzić:

1)monitoring stanu zachowania zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych na stanowisku w obszarze Natura 2000 Łąki w Walaszczykach 438+600 do 439+100 oraz łąk trzęślicowych z gatunku Molinietum caerulae w km 439+960-440+270/strona lewa zinwentaryzowanego w odległości do 100m od granicy wyznaczonego pasa drogowego zgodnie z metodyką Państwowego Monitoringu Środowiska.

3. Przez okres roku po ukończeniu odcinka drogi i oddaniu do eksploatacji należy prowadzić monitoring stężeń w powietrzu dwutlenku azotu na obszarze Natura 2000 prowadzonego przez osobę posiadającą doświadczenie przy prowadzeniu min. 2 pomiarów imisji stężeń NO2 w powietrzu. Lokalizacja punktów pomiarowych może być zbliżona do lokalizacji piezometrów.

W oparciu o przeprowadzone analizy ustalono, że biorąc pod uwagę cechy charakterystyczne siedliska 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion), stanowiące jedyny przedmiot ochrony przedmiotowej ostoi, planowana autostrada A1 może oddziaływać na ten obszar jedynie w sposób pośredni poprzez:

a)zmianę stosunków gruntowo-wodnych,

b)zmianę (pogorszenie) jakości wód zasilających na skutek emisji ścieków z autostrady,

c)zmianę trofii siedliska na skutek emisji do powietrza zanieczyszczeń takich, jak dwutlenek azotu.

Wykluczono natomiast prawdopodobieństwo wystąpienia innego rodzaju oddziaływań, ponieważ siedlisko 6410 nie wykazuje wrażliwości na inne emisje powodowane przez autostradę, takie jak np. emisja hałasu. Ze względu na fakt, że siedlisko 6410 występować może w bardzo dużym rozproszeniu i jest zależne jedynie od lokalnych warunków gruntowo-wodnych, wykluczono również wystąpienie oddziaływania na integralność obszaru PLH240028.

Ad.a) budowa autostrady z uwagi na bardzo duże zmiany, jakie powoduje w ukształtowaniu terenu (nasypy, wykopy, obiekty inżynierskie) w zależności od przyjętych rozwiązań może przyczynić się do dwojakiego rodzaju zmian i prowadzić do przekształcenia łąk trzęślicowo-olszewnikowych w inne zbiorowiska roślinne. Podniesienie poziomu wód gruntowych i podtopienie może spowodować przekształcenie się łąk w zależności od głębokości wód w danym miejscu, w różnego rodzaju zbiorowiska szuwarowe, natomiast obniżenie poziomu wód gruntowych spowoduje przesuszenie.

Biorąc pod uwagę wrażliwość zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych na nawet nieznaczne zmiany stosunków wodnych, w celu określenia skutków, jakie realizacja autostrady może spowodować dla tego siedliska, wykonano szczegółowe analizy oddziaływania przejścia autostrady (estakad) na lokalne stosunki gruntowo-wodne i w oparciu o ich wyniki doprecyzowano ustalone w decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach warunki realizacji przedsięwzięcia.

Realizacja estakad nad zbiornikami w Walaszczykach wynika z warunku określonego w:

-pkt.IV.27 decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, w celu zachowania siedliska płazów, głównie traszki zwyczajnej i grzebieniastej, kumaka nizinnego oraz żab z grupy zielonych i brunatnych rozwiązania projektowe przewidują budowę estakady złożonej z dwóch części (oznaczonych w dokumentacji projektowej jako A i B) rozdzielonych istniejącą hałdą nad zbiornikami wodnymi przylegającymi do zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych. Zrezygnowano z likwidacji hałdy, jej obecność w najniższym lokalnym obniżeniu spowodowała zablokowanie odpływu wód z terenów przyległych, czego efektem było podniesienie poziomu wód gruntowych oraz powstanie stawów wokół hałdy. Hałda ta obecnie stanowi swego rodzaju czop uniemożliwiający swobodny spływ wody i jej okresową stagnację na obszarze łąk, oraz

-pkt.IV.28 decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, tj. z potrzeby utrzymania stosunków wodnych i zapewnienie zasilania w wodę siedliska. Wobec powyższego konstrukcja estakad tj. posadowienie i konstrukcja podpór obiektów mostowych nie może powodować zmiany stosunków wodnych w chronionym siedlisku. Przyjęte rozwiązania projektowe w ocenie autorów roś zapewnią możliwość zachowania stosunków wodnych (przepływów wód powierzchniowych i podziemnych) w takim kształcie, jak występują one obecnie. Wszystkie istniejące kanały przepływu pozostaną drożne, nie powstaną też żadne nowe kanały odpływu, które mogłyby przyczynić się do przyspieszenia odpływu wód powierzchniowych i podpowierzchniowych z obszaru łąk zmiennowilgotnych.

Funkcjonowanie podpór i przyczółków nie spowoduje podniesienia poziomu wód w stawach, oraz na obszarze łąk. Związane to jest z tym, że pomiędzy podporami i przyczółkami zachowane będą duże przestrzenie, którymi woda może spływać. Nawet lokalne (na kilku metrach) zablokowanie przepływu nie stanowi zagrożenia dla tych łąk. Gwarancją zachowania przepływu jest również to, że przyjęta technologia budowy estakad pozwala na zachowanie zbiorników wodnych.

Również realizacja wiaduktu WD- 378 w km 439+138, zlokalizowanego w odległości 200 m w kierunku południowo-zachodnim od najbliżej położonego punktu obszaru Natura 2000, i jego przyczółków, jak wynika z dokumentacji sprawy nie będzie miała negatywnego wpływu na stan łąk w Walaszczykach, gdyż nie zagraża on spływom wód powierzchniowych i podziemnych w kierunku obszaru łąk trzęślicowych.

Wprowadzenie warunków dotyczących technologii oraz terminu realizacji głównych prac związanych z budową estakad ma za zadanie ograniczyć ryzyko zmian stosunków wodnych. W celu zminimalizowania oddziaływania na łąki trzęślicowo-olszewnikowe – poprzez podniesienie ich odporności na czynniki stresogenne – narzucono obowiązek jednorazowego wykoszenia łąk przed rozpoczęciem prac budowlanych. Określono również sposób oraz termin wykonania tych prac. Dobór powierzchni do koszenia uwzględnia pozostawienie zgrupowań krzewów stanowiących siedliska gąsiorka w stanie nienaruszonym tak, aby nie doszło do uszczuplenia siedliska tego gatunku.

Ad.b) na potrzeby określenia możliwości oddziaływania autostrady na jakość wód gruntowych zasilających obszar PLH240028 Walaszczyki w Częstochowie, przeanalizowano:

-projekt systemu odwodnienia autostrady. W celu ochrony warunków siedliskowych w obszarze łąk w Walaszczykach układ odwodnienia autostrady został zaprojektowany w systemie szczelnej kanalizacji deszczowej z odprowadzeniem wody z pasa drogowego poza obszar zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych w Walaszczykach. Wody z jezdni autostrady na tym odcinku będą poprzez system urządzeń podczyszczających odprowadzane do zbiornika retencyjnego po lewej stronie autostrady. Jednocześnie spływ wód będzie się odbywał z obszaru łąk w Walaszczykach w kierunku autostrady.

-przedostawanie się do tych wód solanki pochodzącej z zimowego utrzymania autostrady, poprzez rozchlapywanie jej z powierzchni jezdni przez poruszające się pojazdy. Ustalono, że o ile zjawiska tego nie da się wyeliminować, to jednak dzięki ekranom dźwiękochłonnym przedostanie się solanki poza pas drogowy zostanie skutecznie ograniczone.

Ad.c) na potrzeby dokonania oceny zagrożenia zmianą trofii siedliska na skutek emisji do powietrza zanieczyszczeń takich, jak dwutlenek azotu przeprowadzono prognozowanie rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń powietrza (dwutlenku azotu) ze strony autostrady.

Z przeprowadzonych analiz wynika, że depozycja niewielkich ilości dwutlenku azotu w glebach na terenie zmiennowilgotnych łąk trzęślicowych w Walaszczykach nie będzie istotnie wpływać na trofię tego siedliska, ponieważ nie przewyższy ona wielkości usuwanych wraz z pokosem biogenów .

Przez okres roku po ukończeniu odcinka drogi i oddaniu do eksploatacji inwestor został zobowiązany do prowadzenia monitoringu stężeń w powietrzu dwutlenku azotu na obszarze Natura 2000, w celu określenia rzeczywistej immisji zanieczyszczeń powietrza na tym obszarze.

W pkt.1 postanowienia doszczegółowiono warunek III. 3. decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach, wskazując położenie terenów, na których można lokalizować zaplecze techniczne przedsięwzięcia, bazy sprzętu i materiałów oraz zaplecze socjalne. Zaplecza budowy oraz bazy materiałowe należy w pierwszej kolejności lokalizować na terenie przeznaczonym pod pas drogowy. Wyklucza się ich sytuowanie na terenach podmokłych łąk w Dźbowie oraz w strefie odpływu z łąk w Walaszczykach- za wyjątkiem zaplecza związanego z budową estakad nad Walaszczykami w km drogi: dla MA/PZ-377a ok. 438+700 do km ok. 438+825 dla MA/PZ-377b od km ok. 438+923, 80 do km ok. 439+075,90 .

2.6. Informacja o przedmiotach ochrony objętych Planem wraz z zakresem prac terenowych – dane zweryfikowane

L.p.

Przedmiot ochrony

Ocena

ogólna

Powierzchnia

Liczba stanowisk

Rozmieszczenie w obszarze

Stopień rozpoznania

Zakres prac terenowych uzupełniających/

Uzasadnienie do wyłączenia z prac terenowych

Siedliska przyrodnicze

6410 Zmienno-


(Molinion

C

8,12 ha

2+2

Zgodnie z załączoną mapą.

Niewystarczający

Siedlisko zmonitorowane w 2010r. w ramach Państwowego

Monitoringu Środowiska – monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych na powierzchni 3,20 ha. W 2015r. w ramach obowiązków służbowych pracownicy RDOS w Katowicach zmonitorowali środkową część powierzchni siedliska w obszarze zidentyfikowanej przez WZS w 2008r. W kolejnych latach należy prowadzić monitoring na ww. powierzchniach.

Gatunki roślin

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Gatunki zwierząt

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

2.6.1. Typy siedlisk przyrodniczych

6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe (Molinion)

Krótka charakterystyka:

Siedliska łąk trzęślicowych są wykształcone typowo i bardzo dobrze zachowane. Podobnie jak i porastające je płaty zespołów Molinietum caereuleae. W tym kompleksie łąki trzęślicowe stanowią około 20% powierzchni. Poprzez swoją fizjonomię i skład gatunkowy (zwłaszcza kosaciec syberyjski) dobrze wyodrębniają się wśród innych zbiorowisk, tworząc z nimi wyraźne granice. W partiach wyższych, bardziej wyniesionych, występują zubożałe łąki z rzędu Arrhenatheretalia. W wielu płatach stwierdzono duży udział kupkówki i wyczyńca łąkowego. W najbardziej zdegenerowanych fragmentach łąk, w runi dominuje trzcinnik piaskowy (Cabała 2008).

Bogate w gatunki, wilgotne lub okresowo suche łąki z udziałem trzęślicy modrej Molinia caerulea, rozwijające się na glebach organogenicznych i mineralnych, od silnie zakwaszonych do zasadowych i o zmiennym poziomie wody gruntowej. Łąki te są zróżnicowane florystyczne i należą do najcenniejszych półnaturalnych zbiorowisk Polski i Europy Środkowej, mających ważne znaczenie w zachowaniu bioróżnorodności. Szczególnie cenne są zbiorowiska rozwijające się na siedliskach węglanowych o odczynie obojętnym do zasadowego. Siedlisko przyrodnicze – zmiennowilgotne łąki trzęślicowe - jest jedną z najbardziej zróżnicowanych półnaturalnych formacji łąkowych powstałych na skutek ekstensywnej gospodarki człowieka. Łąki te wyróżniają się wielogatunkową strukturą i charakterystyczną fenologią rozwoju, a ich amplituda ekologiczna jest bardzo szeroka. Powstają zarówno na podłożach zasobnych, jak i mezotroficznych oraz oligotroficznych, wilgotnych i świeżych. Specyficzną cechą siedliska jest zmienny poziom wody gruntowej w ciągu roku, stanowiący zasadniczy element różnicujący i decydujący o wykształceniu się charakterystycznej roślinności. Fizjonomicznie łąki trzęślicowe odznaczają się stałym udziałem trzęślicy modrej Molinia caerulea, która ma jednak małą wartość diagnostyczną. Najwierniejsze i zarazem najlepsze gatunki reprezentatywne dla tego typu biotopu to: kosaciec syberyjski Iris sibirica, goryczka wąskolistna Gentiana pneumonanthe, mieczyk dachówkowaty Gladiolus imbricatus, goździk pyszny Dianthus superbus, nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum, przytulia północna Galium boreale, okrzyn łąkowy Laserpitium prutenicum, czarcikęs łąkowy Succisa pratensis, sierpik barwierski Serratula tinctoria, oman wierzbolistny Inula salicina, bukwica zwyczajna Betonica officinalis, olszewnik kminkolistny Selinum carvifolia i koniopłoch łąkowy Silaum silaus. Rozwój łąk trzęślicowych bywa najczęściej efektem melioracji torfowisk przejściowych lub niskich. Osuszenie tych siedlisk spowodowało wymuszenie w okresie wegetacyjnym znacznych ruchów pionowych wody w glebie. Zmienność poziomu zwierciadła wody gruntowej, która utrzymuje się wysoko wiosną i jesienią, a opada nisko lub bardzo nisko w pełni lata, daje możliwość koegzystencji wielu gatunkom roślin, często o skrajnie różnych wymaganiach siedliskowych, charakterystycznych dla omawianego siedliska przyrodniczego. Innym ważnym czynnikiem wpływającym na wykształcenie się łąk trzęślicowych było ekstensywne ich użytkowanie (sianokosy) cenniejsze gospodarczo użytki zielone. Sianokosy rozpoczynano zwykle jesienią i wykonywano bardzo rzadko, nawet co kilka (np. 3–5) lat; prawdopodobnie wówczas, gdy nastąpiły niedobory siana z innych, cenniejszych powierzchni łąkowych. Zebrane mało wartościowe siano służyło głównie jako ściółka. Taki sposób gospodarki, przy jednoczesnym braku lub jedynie sporadycznym nawożeniu, wpłynął na wykształcenie swoistego rytmu sezonowego tych łąk, a ich bogactwo gatunkowe wynika prawdopodobnie z przejściowego charakteru roślinności, która poprzez sporadyczne koszenie utrzymywano w pewnym etapie sukcesji. Siedliska zmiennowilgotne, choć dość pospolite i występujące na przeważającej powierzchni kraju, rzadko stanowią miejsce aktualnego występowania łąk trzęślicowych, ponieważ od dawna je zagospodarowywano i zamieniano na cenniejsze gospodarczo użytki zielone (Herbich J. (red.). 2004).

Stan zachowania siedliska w sieci Natura 2000

Na podstawie wyników monitoringu typów siedlisk przyrodniczych (dane GIOŚ lata 2009-2011):

W regionie kontynentalnym wykonano badania na 121 stanowiskach zlokalizowanych w 34 obszarach Natura 2000. W obszarach Natura 2000 w których prowadzono obserwacje monitoringowe, wytypowano najczęściej po 3-5 stanowisk, w których przeprowadzono po 1 transekcie. W obszarach małych liczba stanowisk była mniejsza, wynosiła 2. W większości przypadków liczba stanowisk była odzwierciedleniem zasobów siedliska i dlatego można uznać, że były to próby reprezentatywne dla oceny stanu zachowania siedliska w badanych obszarach. Najbogatsze gatunkowo i najlepiej zachowane płaty łąk olszewnikowo-trzęślicowych Selino carvifoliae-Molinietum stwierdzono na Dolnym Śląsku (Góry i Pogórze Kaczawskie) i Pomorzu – Piaśnickie Łąki. Poza tym bogate florystycznie płaty, z dużą liczbą gatunków charakterystycznych stwierdzono również w obszarach Jezioro Gopło, Błota Kłócieńskie, Dolina Leniwej Obry, Ostoi Nadbużańskiej i Nadwarciańskie oraz na Podkarpaciu (Wisłok środkowy z dopływami i Łąki w Komborni). W przypadku obszarów na Podkarpaciu bardzo duże bogactwo płatów nie idzie w parze z ogólnym stanem zachowania siedliska. Większość płatów jest nie koszona i nie ma perspektyw na wprowadzenie zabiegów ochronnych. Jednocześnie należy podkreślić fakt, że w wielu obszarach duże bogactwo gatunkowe i liczne gatunki charakterystyczne ograniczone są do niewielkich, nie koszonych fragmentów siedliska – gdzie znajdują swoja ostoję. Natomiast pozostałe płaty są koszone zbyt intensywnie i zdominowane przez dwa-trzy gatunki – najczęściej przytulię północną Galium boreale i olszewnik kminkolistny Selinum carvifolium. Dobrym tego przykładem są łąki w Ostoi Nadbużańskiej gdzie w płatach nieużytkowanych notowano po 5-7 gatunków charakterystycznych dla związku Molinion a w płatach koszonych (pod koniec czerwca!) tylko 2-3.

W 2011 roku objęto monitoringiem również płaty podtypu siedliska – 6410-2 łąki sitowo-trzęślicowe Junco-Molinietum. Typowo wykształcone płaty stwierdzono na dwóch stanowiskach – Mlądz (Łąki Gór i Pogórza Izerskiego) i Ługowiny E (Buczyna Szprotawsko-Piotrkowicka). W obu przypadkach w płatach siedliska występowały tylko dwa gatunki charakterystyczne (trzęślica modra Molinia caerulea i czarcikęs łąkowy Succisa pratensis lub olszewnik kminkolistny Selinum carvifolia) jednak poza tym duży był udział gatunków wyróżniających ten podtyp – tzn. sitów Juncus spp., przede wszystkim situ ostrokwiatowego Juncus acutiflorus. Pozostałe stanowiska w tych obszarach nawiązywały do łąk sitowo-trzęślicowych jednak najczęściej na skutek braku użytkowania były zdominowane przez gatunki ziołoroślowe.

Analiza i podsumowanie wyników dla poszczególnych parametrów opisujących siedlisko na poziomie stanowisk i obszarów w regionie kontynentalnym, z uwzględnieniem zróżnicowania geograficznego

Powierzchnia siedliska – w większości monitorowanych obszarów powierzchnia siedliska została oceniona jako niezadowalająca bądź zła przede wszystkim dlatego że powoli zmniejsza się na skutek porzucenia użytkowania dużej części płatów, bądź zbyt intensywnego użytkowania. Jedynie w obszarach: Zagórzyckie Łąki, Skoroszowskie Łąki, Piaśnickie Łąki, Ostoja Nadwarciańska, Łąki Żukowskie, Jezioro Gopło, Jeziora Brodzkie oraz Dorzecze Parsęty, oceniono powierzchnię siedliska jako właściwą.

Specyficzna struktura i funkcje – najbardziej złożony z parametrów został oceniony na prawie wszystkich obszarach (33 z 35) jako niezadowalający bądź zły, pomimo znacznego bogactwa gatunkowego zbiorowisk i licznie występujących gatunków charakterystycznych (gatunki charakterystyczne uzyskały ocenę właściwą – FV – w 9 obszarach). Jedynie w obszarach: Piaśnickie Łąki i Skoroszowskie Łąki parametr Specyficzna Struktura i Funkcja uzyskał ocenę właściwą. Na obniżenie oceny wpływały głównie wskaźniki: gatunki ekspansywne roślin zielnych, struktura przestrzenna płatów siedliska, gatunki dominujące, procent powierzchni zajęty przez siedlisko w transekcie, zachowanie płatów lokalnie typowych

Perspektywy ochrony – jedynie w 5 obszarach – Błota Kłócieńskie, Jezioro Gopło, Piaśnickie Łąki, Puszcza Kampinoska, Skoroszowskie Łąki perspektywy ochrony są właściwe. W wielu obszarach perspektywy ochrony są niewłaściwe lub złe (Buczyna Szprotawsko-Piotrowicka). Często wynika to z braku planu zadań ochronnych, braku programów czynnej ochrony oraz utrzymującego się co najmniej od kilku lat braku koszenia. W wielu obszarach, szczególnie tam gdzie grunty są własnością prywatną a ludność nie korzysta z dopłat rolnośrodowiskowych (i nie jest przekonana do korzystania z nich) a jednocześnie nie ma sporządzonych planów zadań ochronnych (np. w południowo-wschodniej części Polski – Wisłok Środkowy z dopływami, Łąki w Komborni, w Ostoi Nadbużańskiej) perspektywy ochrony są trudne do określenia. Część płatów jest obecnie użytkowana odpowiednio do zachowania łąk trzęślicowych, ale nie ma gwarancji na kontynuowanie takiego użytkowania. W szczególnej sytuacji są łąki w dwóch obszarach – Dolinie Leniwej Obry i Górach i Pogórzu Kaczawskim. Tam perspektywy ochrony oceniono na XX – nieznane - jednak można przypuszczać, że będą korzystne. W pierwszym przypadku plan zadań ochronnych jest w przygotowaniu, w drugim – łąki należą do Lasów Państwowych zatem łatwiej sugerować odpowiedni typ użytkowania.

Ocena ogólna: Podobnie jak specyficzna struktura i funkcja również i ocena ogólna została na prawie wszystkich obszarach stwierdzona jako niezadowalająca lub zła. Jedynie w dwóch obszarach - Skoroszowskie Łąki i Piaśnickie Łąki uzyskała ona ocenę właściwą. Obniżenie oceny wynikało na ogół z gorszych ocen parametrów: powierzchnia siedliska oraz specyficzna struktura i funkcje. W tym drugim przypadku na obniżenie oceny wpływały głównie wskaźniki: gatunki ekspansywne roślin zielnych, struktura przestrzenna płatów siedliska, gatunki dominujące.

Na podstawie projektów raportów do Komisji Europejskiej - Ocena stanu zachowania typów siedlisk przyrodniczych w regionie biogeograficznym kontynentalnym na lata 2007-2012:

Siedlisko oceniono pod względem:

· zasięgu na FV,

· powierzchni na U1,

· specyficznej struktury i funkcji na U1,

· perspektyw ochrony na U1

· stanu ochrony U1.

Stanowiska występowania w obszarze/Stan zachowania stanowisk i siedlisk gatunku w obszarze

Dane RDOŚ na rok 2015:

Łąki trzęślicowe są zróżnicowane pod względem stopnia ich zachowania, od płatów dobrze wykształconych, które cechują się występowaniem wielu gatunków typowych, po płaty przekształcone, ze znacznym udziałem gatunków ziołoroślowych czy trzcinnika piaskowego Calamagrostis epigejos.

Nazwa stanowiska: Walaszczyki 1

Na transekcie zdjęciami fitosocjologicznymi udokumentowano płaty, cechujące się znaczącym udziałem tymotki łąkowej Phleum pratenese i wiązówki błotnej Filipendula ulmaria oraz płaty zbiorowiska z sitem skupionym Juncus conglomeratus z obfitym udziałem tojeści pospolitej Lysimachia vulgaris.

Ponadto transekt przecina również płaty ze znacznym udziałem bukwicy zwyczajnej Betonica officinalis.

Z uwagi na brak użytkowania zarastają i stopniowo zmniejsza się ich powierzchnia na korzyść zbiorowisk ziołoroślowych czy zbiorowiska z trzcinnikiem piaskowym Calamagrostis epigejos. Łąki olszewnikowo-trzęślicowe Selino carvifoliae-Molinietum (podtyp 6410-1)

Nazwa stanowiska: Walaszczyki 2

Na transekcie zdjęciami fitosocjologicznymi udokumentowano płaty, cechujące się znaczącym udziałem gatunków typowych - trzęślicy modrej Molinia caerulea i bukwicy zwyczajnej Betonica officinalis oraz tojeści pospolitej Lysimachia vulgaris. Ponadto transekt przecina również płaty ze znacznym udziałem wiązówki błotnej Filipendula ulmaria.


Dane GIOS na rok 2010:

Występujące w granicach obszaru łąki trzęślicowe są zróżnicowane ze względu na stopień zachowania. Płaty dobrze typowo wykształcone występują w północnej części obszaru (stanowisko: Walaszczyki N). Charakteryzują się one dużym udziałem trzęślicy modrej Molinia caerulea i występowaniem wielu innych gatunków charakterystycznych dla łąk trzęślicowych. W południowej części obszaru, na stanowisku Walaszczyki S, dominują płaty zdegenerowane. Charakteryzują się one większym udziałem gatunków ziołoroślowych i trzcinnika piaskowego Calamagrostis epigejos.

Nazwa stanowiska: Walaszczyki N

Opis siedliska na stanowisku: Zwarty kompleks łąk trzęślicowych w sąsiedztwie terenów silnie antropogeniczne zmienionych. Łąki trzęślicowe na tym stanowisku charakteryzują się dużym udziałem trzęślicy modrej Molinia caerulea. Rozwinęły się one w lokalnym zagłębieniu terenu i sąsiadują z zaroślami brzozowymi i wierzbowymi. Co najmniej od kilku lat pozostają one nie użytkowane czego efektem jest dominacja trzęślicy modrej Molinia caerulea. Łąki olszewnikowo-trzęślicowe Selino carvifoliae-Molinietum (podtyp 6410-1)

Powierzchnia płatów siedliska: 2,10 ha

Nazwa stanowiska: Walaszczyki S

Opis siedliska na stanowisku: Zwarty kompleks łąk trzęślicowych w sąsiedztwie obszarów silnie antropogeniczne przekształconych - terenów poprzemysłowych. Opisane ze stanowiska płaty charakteryzują się dominacją bukwicy zwyczajnej Betonica officinalis. Na skutek braku użytkowania łąki na tym stanowisku podlegają sukcesji. Stopniowo zmniejsza się ich powierzchnia na korzyść zbiorowisk ziołoroślowych oraz zbiorowiska z trzcinnikiem piaskowym Calamagrostis epigejos. Łąki olszewnikowo-trzęślicowe Selino carvifoliae-Molinietum (podtyp 6410-1)

Powierzchnia płatów siedliska: 1,10 ha

Dane WZS na rok 2008:

Siedliska łąk trzęślicowych są wykształcone typowo i bardzo dobrze zachowane. Podobnie jak i porastające je płaty zespołów Molinietum caereuleae. W tym kompleksie łąki trzęślicowe stanowią około 20% powierzchni. Poprzez swoją fizjonomię i skład gatunkowy (zwłaszcza kosaciec syberyjski) dobrze wyodrębniają się wśród innych zbiorowisk, tworząc z nimi wyraźne granice. W partiach wyższych, bardziej wyniesionych, występują zubożałe łąki z rzędu Arrhenatheretalia. W wielu płatach stwierdzono duży udział kupkówki i wyczyńca łąkowego. W najbardziej zdegenerowanych fragmentach łąk, w runi dominuje trzcinnik piaskowy.

Przeprowadzona weryfikacja terenowa (10 czerwca 2008) potwierdziła:

- występowanie łąk trzęślicowych na stosunkowo dużej powierzchni ok. 9 ha,

- bardzo dobry stan wykształcenia i zachowania fitocenoz z rzędu Molinietalia,

- łąki trzęślicowe z zespołu Molinietum caereuleae zajmują około 20% całego kompleksu,

- bardzo liczne występowanie chronionych i rzadkich gatunków, takich jak np. kosaciec syberyjski, mieczyk dachówkowaty, goryczka wąskolistna, sierpik barwierski i storczyki: kruszczyk błotny, kukułka szerokolistna i podkolan biały,

- duże walory krajobrazowe.

Wnioski – dobry stan zachowania siedlisk wilgotnych łąk trzęślicowych, w sytuacji ich narastającego zanikania, zarówno w skali regionalnej jak i ogólnokrajowej, ma bardzo duże znaczenie dla zachowania i funkcjonowania środowiska przyrodniczego w woj. śląskim. Tak duże nagromadzenie cennych składników przyrody w jednym miejscu jest rzeczą wyjątkową.

Zagrożenia

Sukcesja

2.6.2. Gatunki roślin i ich siedliska występujące na terenie obszaru

Nie dotyczy

2.6.3. Gatunki zwierząti ich siedliska występujące na terenie obszaru

Nie dotyczy

Moduł B

3. Stan ochrony przedmiotów ochrony objętych Planem

Przedmioty ochrony objęte Planem

L.p.

Siedliska przyrodnicze

Kod Natura

Stanowisko

Parametr stanu

Wskaźnik

Ocena stanu ochrony na podstawie dostępnych danych wg skali FV, UI, U2, XX

Ocena stanu ochrony po weryfikacji wg skali FV, UI, U2, XX

Ocena stanu ochrony stanowiska wg skali FV,U1, U2, XX

Ogólna ocena stanu ochrony siedliska/gatunku wg skali FV, UI, U2, XX

Uwagi

Zmienno-


(Molinion)

6410

N

Powierzchnia siedliska

XX

FV

U1

U1

WZS

Brak możliwości ekstrapolacji wyników prac WZS w ramy wskaźników GIOŚ ze względu na niepełną wiedzę odnośnie do warunków panujących w 2008r.

GIOŚ dane z 2010r.

Opis siedliska na stanowisku: Zwarty kompleks łąk trzęślicowych w sąsiedztwie terenów silnie antropogeniczne zmienionych. Łąki trzęślicowe na tym stanowisku charakteryzują się dużym udziałem trzęślicy modrej Molinia caerulea. Rozwinęły się one w lokalnym zagłębieniu terenu i sąsiadują z zaroślami brzozowymi i wierzbowymi. Co najmniej od kilku lat pozostają one nie użytkowane czego efektem jest dominacja trzęślicy modrej Molinia caerulea. Łąki olszewnikowo-trzęślicowe Selino carvifoliae-Molinietum (podtyp 6410-1)

Struktura i funkcje

Ekspansja krzewów i podrostu drzew

XX

FV

Gatunki charakterystyczne

XX

FV

Gatunki dominujące

XX

U1

Martwa materia organiczna

XX

U1

Obce gatunki inwazyjne

XX

FV

Procent powierzchni zajęty przez siedlisko na transekcie

XX

FV

Rodzime gatunki ekspansywne roślin zielnych

XX

U1

Struktura przestrzenna płatów siedliska

XX

FV

Zachowanie płatów lokalnie typowych

XX

FV

Perspektywy ochrony

XX

U2

Zmienno-


(Molinion)

6410

S


XX

U1

U1

WZS


GIOŚ dane z 2010r.

Opis siedliska na stanowisku: Zwarty kompleks łąk trzęślicowych w sąsiedztwie obszarów silnie antropogeniczne przekształconych - terenów poprzemysłowych. Opisane ze stanowiska płaty charakteryzują się dominacją bukwicy zwyczajnej Betonica officinalis. Na skutek braku użytkowania łąki na tym stanowisku podlegają sukcesji. Stopniowo zmniejsza się ich powierzchnia na korzyść zbiorowisk ziołoroślowych oraz zbiorowiska z trzcinnikiem piaskowym Calamagrostis epigejos. Łąki olszewnikowo-trzęślicowe Selino carvifoliae-Molinietum (podtyp 6410-1)

Struktura i funkcje


XX

U1

Gatunki charakterystyczne

XX

FV

Gatunki dominujące

XX

U1

Martwa materia organiczna

XX

U1


XX

U1

Procent powierzchni zajęty przez siedlisko na transekcie

XX

U1

Rodzime gatunki ekspansywne roślin zielnych

XX

U1


XX

U1

Zachowanie płatów lokalnie typowych

XX

U1

Perspektywy ochrony

XX

U2

Zmienno-


(Molinion)

6410

Walaszczyki 1


XX

U1

U2

U2

WZS


RDOŚ dane z 2015r.

Na transekcie zdjęciami fitosocjologicznymi udokumentowano płaty, cechujące się znaczącym udziałem tymotki łąkowej Phleum pratenese i wiązówki błotnej Filipendula ulmaria oraz płaty zbiorowiska z sitem skupionym Juncus conglomeratus z obfitym udziałem tojeści pospolitej Lysimachia vulgaris.

Ponadto transekt przecina również płaty ze znacznym udziałem bukwicy zwyczajnej Betonica officinalis.



XX

FV

Struktura i funkcje

Gatunki typowe

XX

FV

Gatunki dominujące

XX

U1

Wojłok (martwa materia organiczna)

XX

U1


XX

U1

Procent powierzchni zajęty przez siedlisko w transekcie

XX

U1

Gatunki ekspansywne roślin zielnych

XX

U1


XX

U1

Ogólnie struktura i funkcje

XX

U1

Perspektywy ochrony

XX

U2

6410

Walaszczyki 2


XX

U1

U2

U2

WZS

Brak możliwości ekstrapolacji wyników prac WZS w ramy wskaźników GIOŚ ze względu na niepełną wiedzę odnośnie do warunków panujących w 2008r

RDOS dane z 2015r.

Na transekcie zdjęciami fitosocjologicznymi udokumentowano płaty, cechujące się znaczącym udziałem gatunków typowych - trzęślicy modrej Molinia caerulea i bukwicy zwyczajnej Betonica officinalis oraz tojeści pospolitej Lysimachia vulgaris. Ponadto transekt przecina również płaty ze znacznym udziałem wiązówki błotnej Filipendula ulmaria.



XX

FV

Struktura i funkcje

Gatunki typowe

XX

FV

Gatunki dominujące

XX

U1

Wojłok (martwa materia organiczna)

XX

U1


XX

U1

Procent powierzchni zajęty przez siedlisko w transekcie

XX

FV

Gatunki ekspansywne roślin zielnych

XX

U1


XX

FV

Ogólnie struktura i funkcje

XX

U1

Perspektywy ochrony

U2

Gatunki

Brak

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Nie dotyczy

Gatunek A

A

Stan populacji

Stan siedliska

Perspektywy ochrony/ zachowania

Gatunek A

B

Stan populacji

Stan siedliska

Perspektywy ochrony/zachowania

4. Analiza zagrożeń

L.p.

Przedmiot ochrony

Numer stanowiska

Zagrożenia

Opis zagrożenia

Istniejące

Potencjalne

6410 Zmienno-


(Molinion)

Walaszczyki N

1. K02 Ewolucja biocenotyczna, sukcesja

2. K04 Międzygatu

Documents

katowice.rdos.gov.plkatowice.rdos.gov.pl/files/artykuly/26737/Szablon... · Web viewdziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej; 3) rozmieszczenie inwestycji