บทท 34กฎหมายสงครามLaw of War

พงษศร เผอกใจแผว

การขดแยงระหวางรฐนนถ อไดวาเปนเร องทเก ดขนตลอดมาในประวตศาสตรของมนษยชาต การขด แยงเหลานนอาจยตลงไดโดยสนตวธ กลาวคอโดยการเจรจาหรอวถทางทางการทตหรออาจกลายเปนการพ พาททคกรณใชกำาลงอาวธเขาตดสนกนซงอาจขยายตวเปนสงครามได ทงนในอดตทผานมาหลายครงทสง ครามไดเปนไปอยางทารณโหดราย โดยใชทกวธการเพอเอาชนะฝายตรงขามโดยไมค ำานงถงมนษยธรรม หรอความจำาเปน หากแตเพอใหอกฝายยอมแพ ถอยทพ หรอยอยยบไปโดยเรว เพอฝายตนจะไดสญเสยกำาลงพล อาวธยทโธปกรณ และทรพยากรใหนอยทสด ตอมาไดเกดมแนวความคดทใหเกยรตคตอส การตอสจะตองอยภายใตกฎเกณฑบางประการและการตอสโดยใชวธทไมชอบธรรมจะตองไมถกนำามาใช การทำาสงครามควรเปนไปเพยงเพอลมลางอำานาจของฝายตรงขามเทานนมใชเพอทำาลายลางชวตมนษยอยางไรเหตผล จงไดมการวางกฎเกณฑในการทำาสงครามใหรฐตางๆ ยดถอปฏบต ซ งตอมาไดววฒนาการมาเปนกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธหรอกฎหมายสงคราม

กฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธ (Law of Armed Conflict) หรอกฎหมายสงคราม (Law of War) ซงเปนสวนหนงของกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศนนถอไดวาเปนเรองหนงทกำาลงพลทหารควรไดรบทราบ เนองจากภารกจส ำาคญประการหนงของทหารนนกคอการทำาการรบหรอการสงครามเพอปก ปองประเทศ ซงในปจจบนกอาจรวมไปถงการปฏบตการเพอสนตภาพในตางประเทศดวย การเรยนรเกยว กบกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธจะทำาใหทหารสามารถปฏบตการไดอยางถกตองและเหมาะสม นอกจากนการเผยแพรกฎหมายเกยวกบการขดกนดวยอาวธเพอใหทราบทวกนถอไดวาเปนพนธกรณของประเทศทจะตองกระทำาดวย 1

พนกงานแพทย (รวมถงพยาบาล) นนถอไดวาเปนผทมบทบาทสำาคญในสถานการณการขดกนดวยอาวธเนองจากเปนผทใหการชวยเหลอแกผประสบภยซงอาจเปนกำาลงพลของตน ของคพพาท หรอพลเรอนในพนท การใหความรแกพนกงานแพทยในเรองของกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธ โดยเฉพาะอยางยงในสวนทเกยวของกบการคมครอง สทธ และหนาทของพนกงานแพทยจงเปนสงทมความสำาคญกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธคออะไร

ศาสตราจารย พลโท สข เปรนาวน ไดใหความหมายวา กฎหมายวา“ดวยสงครามเปนขอหามและขอจำากดตางๆ ในการทำาสงคราม”2 อาจารยสเทพ อตถากร ไดใหความหมายวา กฎหมายเกยวกบหรอขอบงคบของการ“สงคราม (The Rules of War) ทแทเปนเพยงประมวลหลกการสำาหรบเปนแนวใหชาตตางๆ ปฏบตตามเมอมกรณพพาทเทานน ” 3

อาจารยกรนต ธนเทพ ไดใหความหมายวา กฎหมายสงครามหมายถง“กฎเกณฑทวไปในการทำาสงคราม ซงอาจมาจากจารตประเพณในกฎหมายระหวางประเทศหรอมาในรปหลกเกณฑทกำาหนดไวในสนธสญญาระหวางประเทศ”4 อาจารยสมพงศ ช มาก ได ใหความหมายวา กฎหมาย“มนษยธรรม (Humanitarian Law) ถกเรยกรองใหนำามาใชในการทำาสงครามเพอจำากดหรอลดความชวราย”5 “กฎหมายมนษยธรรมเปนแนวปฏบตวารฐคสงครามจะตองหลกเลยงการกระทำาบางอยางทจะเปนการทำาลายพนฐานของความสมพนธของมนษยชาตและทจะทำาใหหมดโอกาสทจะเจรจาสนตภาพใดๆ ระหวางรฐคสงคราม เพราะเปนการกระทำาทโหดรายปาเถอน”6 อาจารยดำารง ธรรมารกษ ไดใหความหมายสรปโดยยอวา กฎหมายสงครามเปนการประสานระหวางความจ ำาเปนทางทหารกบ“มาตรฐานทางอารยธรรม”7

สำานกงานคณะกรรมการกาชาดระหวางประเทศ (International Committee of the Red Cross) ได ใหความหมายไวหลายความหมายดงน

ก. กฎแหงสงครามประกอบดวยกฎเกณฑระหวางประเทศทพงปฏบตสำาหรบการสรบและการใหความคมครองผเคราะหรายจากการสรบ 8

ข. กฎหมายระหวางประเทศวาดวยมนษยธรรมทบงคบใชกบความขดแยงดานอาวธ หมายถงกฎ เกณฑระหวางประเทศทกำาหนดขนดวยสนธสญญาหรอจารตประเพณ ซงตงใจกำาหนดขนเฉพาะเพอแกไขปญหาตางๆ ทเกดขนโดยตรงจากการขดแยงดานอาวธระหวางประเทศ หรอเกดขนจากความขดแยงดานอาวธทไมนบเปนการขดแยงระดบระหวางประเทศ และดวยเหตผลดานมนษยธรรมจงจำากดสทธของคกรณในความขดแยงนนในทางเลอกวธการทำาสงคราม รวมทงกำาหนดขนเพอปกปองบคคลและทรพยสนทไดรบผลกระทบจากความขดแยงนน 9

ค. กฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศเปนกฎหมายเพอใหความคมครองแกบคคลจากผลกระทบของสงคราม เพอชวยบรรเทาความทกขอยางแสนสาหสของเหยอแหงสงครามหรอความขดแยง เมอตองตกเปนเชลยของฝายขาศก ไมวาจะอยในสภาพใดเชน ไดรบบาดเจบ ปวย เรออบปาง เปนนกโทษสงคราม หรอเปนพลเรอน 10

จากนยามทไดกลาวมาขางตนจงอาจสรปไดวากฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธหมายถง ประ“ มวลหลกการสำาหรบเปนแนวทางใหรฐตางๆ ตองปฏบตเมอมการขดกนดวยอาวธเพอจำากดและบรรเทาความเสยหายทมตอชวตและทรพยสนทงในสวนของผมสวนรวมในการรบและผทไมมสวนรวมในการรบใหมากทสดเทาทจะทำาได โดยความตองการทางทหารจะตองสอดคลองกบหลกมนษยธรรม ” 11

กฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธหรอกฎหมายสงครามแตเดมกฎเกณฑเชนวานไดรบการเรยกวาเปน กฎหมายสงคราม“ ”

(Law of War) เนองจากการขดแยงสมยกอนนนมกจะเปนไปในรปแบบของการทำาสงคราม มการประกาศสงคราม ซงถอวาสามารถกระทำาไดภายใตหลกกฎหมายระหวางประเทศ แตตอมาเปนววฒนาการกำาหนดในกฎบตรสหประชาชาตสรปไดวาการทำาสงครามเปนสงผดกฎหมายสามารถกระทำาไดเพยงเพอปองกนตนเองเมอถกโจมตดวยกำา ลงอาวธกอน และการขดแยง

ทมการใชอาวธมกจะมไดกระทำาในรปแบบของสงคราม อกทงกฎเกณฑนนอกจากจะใชในการสงครามแลวยงครอบคลมรวมไปถงกรณการขดแยงอนๆ ทไมถงกบเปนสงครามดวย ซงไดแก กรณพพาทอนๆทเกดขนแมวาฝายหนงจะไมไดรบรองวาเปนสงคราม กรณการยดครองอาณาเขตบางสวนหรอทงหมดแมการยดครองนนจะไมไดรบการตอตานดวยอาวธกตาม 12 จงนยมเรยกในปจจบนวา กฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธ“ ” (Law of Armed Conflict – LOAC) ซ งครอบคลมได กว างกว ากฎหมายสงครามประเภทของกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธ

กฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธอาจแบงไดเปน 2 กลมใหญๆ ไดแก กลมอนสญญาเจนวา และกลมอนสญญาเฮกกลมอนสญญาเจนวา ในสวนนมงสำาหรบการคมครองผประสบภยจากสงคราม โดยเปนการ

กำาหนดการปฏบตตอบคคลผ ประสบภยในกรณตางๆ ซงไดแกกำาลงพลของกองทพซงออกจากการรบไมวาจะสบเนองมาจากไดรบบาด เจบ ปวยไข เรออบปาง เปนตน นอกจากนยงรวมถงเชลยศก ประชาชนพลเรอน เจาหนาทแพทย และอนๆ อนสญญาเจนวา ค.ศ. 1949 ทง 4 ฉบบ มดงน

อนสญญาเจนวาฉบบท 1 อนสญญาเพอใหผบาดเจบและปวยไขในก อ ง ท พ ใ น ส น า ม ร บ ม ส ภ า ว ะ ท ด ข น (Convention for the Amelioration of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field) อนสญญาฉบบนใชในกรณการสรบในสนามรบ โดยมงใหการคมครองแกผประสบภย ผบาดเจบและผปวยจากการสงครามไมวาผนนจะเปนพลรบหรอเปนผทไมมสวนเกยวของกบการสรบ 13 โดยกำาหนดใหผประ สบภยดงกลาวจะตองไดรบความชวยเหลอโดยปราศจากการเลอกปฏบต นอกจากนยงไดใหการคมครองตอเจาหนาททเกยวของกบการใหความชวยเหลอ ซงไดแกพนกงานแพทยและเจาหนาทบรรเทาทกขตางๆ เชน กาชาด การคมครองดงกลาวรวมตลอดไปจนถงสถานท สงอปกรณ และการขนสงในกจกรรมใหความชวย เหลอนนๆ ดวย

อนสญญาเจนวาฉบบท 2 อนสญญาเพอใหผทสงกดในกองทพขณะอยในทะเลซ งบาดเจบ ปวยไข และเรอตองอบปางมสภาวะทดข น (Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded, Sick and Shipwrecked Members of Armde Forces at Sea) อนสญญาฉบบนใชกบกรณการสรบทเกดขนในทะเล กำาหนดการปฏบตตอผบาดเจบ ผปวยและผซงเรออบปาง (รวมถงกรณของอากาศยานทลงสทะเลดวย) ขอกำาหนดตางๆ ในอนสญญานจะเปนไปในลกษณะเดยวกนกบอนสญญาขางตน ซงใหการคมครองแกเจาหนาทแพทย สถานทและการขนสงทางการแพทย

อนสญญาเจนวาฉบบท 3 อนสญญาเกยวกบการปฏบตตอเชลยศ ก (Convention Relative to the Treatment of Prisoners of War) อนสญญาฉบบนใชกบกรณทฝายหนงไดจบกมตวกำาลงพลของอกฝายหนง โดยอนสญญากำาหนดวาบคคลผใดทจะไดรบสถานะการเปนเชลยศก 14 อนจะไดรบการปฏบต สทธหนาทตามทกำาหนด อนสญญาดงกลาวไดกลาวถงหลกการหนงทนาสนใจคอเชลยศกจะอยในอำานาจของฝายทเปนศตร มใชอยในอำานาจของบคคลหรอหนวยทจบกมได ฝายทจบกมจะตองรบผดชอบตอการปฏบตตอเชลยศกผนน 15 การปฏบตตอเชลยศกจะตองเปนไปอยางมมนษยธรรม เชลยศกตองไดรบการคมครอง ไมถกแกแคน 16 เปนตน

อนสญญาเกยวกบการปฏบตตอเชลยศกกลาวถงการดำาเนนการและพนธะตางๆ ทเกยวของกบเชลยศกตงแตถกจบกมจนกระทงพนจากอำานาจของตนไป ในสวนทเกยวกบพนกงานแพทยนน อนสญญานกำาหนดหลกการไววา เจาหนาทดงกลาวทถกกกตวไวเพอใหความชวยเหลอเชลยศกนน ไมถอวาเปนเชลยศกดวย แตทงนใหไดรบการคมครองและการปฏบตขนตำาเหมอนกบทเชลยศกไดรบและจะตองไมถกบงคบใหทำางานอนนอกเหนอไปจากหนาททตนปฏบตอย17

อนสญญาเจนวาฉบบท 4 อนสญญาเกยวกบการคมครองบคคลพลเรอนในยามสงคราม (Convention Relative to the Protection of Civilian Persons in the Time of War)

อนสญญาฉบบนวางขอกำาหนดเพอคมครองพลเรอนในดนแดนทถกยดครอง การคมครองนจะตองเปนไปโดยไมมการเลอกปฏบต นอกจากนยงรวมถงการกำาหนดเขตโรงพยาบาล เขตปลอดภย การใหความคมครองแกเจาหนาท สถานท และการขนสงทเกยวของกบการใหความชวยเหลอแกพลเรอนในดนแดนดงกลาว

อนสญญาเจนวาทง 4 ฉบบมหลกการมลฐานสำาคญ 3 ประการกลาวคอ มนษยธรรม ความเสมอภาค และความไมล ำาเอยง ปจจบนอนสญญาดงกลาวนมหลกการสำาคญ คอ

หาม 1. การปฏบตอยางไรมนษยธรรม การจบตวเปนประกน การ

ประหารชวตโดยไมมการไตสวน2. การใชโรงพยาบาล หรอสถานททมเคร องหมายกาชาดในทางท

ผด หรอเพอประโยชนแกค พพาทฝายใดฝายหนง3. การขนสงทหาร อาวธ กระสน เปนตน โดยใชเครองหมายกาชาด4. การใชแรงงานจากเชลยศกในเขตทมการรบ หรองานทม

อนตราย5. ยงทหารทยอมแพ ใหจบเปนเชลย6. การบบบงคบเพอใหเชลยศกแจงขอมลขาวสารทตนตองการ

การถามทใหกระทำาไดมเพยง ชอ สกล ยศ วนเกด และเลขประจำาตว7. ใชประชาชนพลเมองในการกำาบงตนหรอบงคบใหทำางานเกน

ความสามารถ 8. ปลนและทารณกรรมตางๆ9. การแกแคนกบพลเมอง10. การทำาลายทรพยสนสวนบคคลโดยปราศจากเหตผล อกทง

ตองไมทำารายผแทนของสภา

กาชาดประจำาชาต ผแทนของประเทศทคมครองและกรรมการกาชาดระหวางประเทศ

11. หามการลงโทษพลเรอนส ำาหรบความผดซ งบคคลนนมไดกระทำา พลเรอนจะถกกกขงตอเมอ

ปรากฏวาเปนภยตอฝายทยดครอง

ให1. เชลยศกจะไดทพกอาศยเหมอนกบผทควบคม และจะตองไดรบ

การเลยงดทดตามสมควร2. เชลยศกมสทธทจะเขยนจดหมายได 2 ฉบบ และไปรษณยบตร

4 แผนตอ 1 เดอน 3. เชลยศกจะไดรบอนญาตใหรบขาวสาร อาหารและเสอผาได 4. ผแทนของเชลยศกเปนปากเสยงเพอประโยชนของเชลยศก

และแจงความเหนของเชลยศกให กบผดแลคายและประเทศผดแลคมครอง นอกจากนผแทนของ

คณะกรรมการกาชาดระหวาง ประเทศจะสนทนากบเชลยศกเปนการสวนตวได5. เชลยศกทไดรบบาดเจบมากหรอทเจบหนก (ตามความเหนของ

กรรมการแพทย) จะถกสงตว กลบ 6. เชลยศกทพยายามหลบหน จะถกลงโทษในทางวนยเทานน7. เชลยศกทขนศาลทหารจะตองมทนายททำาหนาทวาความใหและจะ

มเพอนเชลยศกดวยกนคน หนงเปนผชวย8. ตงเขตโรงพยาบาลเพอคมครองทหารทบาดเจบและปวย9. พนกงานแพทย พยาบาล ทตกอยในมอของขาศก ใหคงอยใน

จำานวนเพยงพอสำาหรบดแลเชลย ทเปนคนชาตเดยวกบตน

10. ตงเขตปลอดภยสำาหรบพลเรอนทบาดเจบและปวย ผชรา เดก ผมครรภ และสตรทมบตร

อายตำากวา 7 ป11. หามการโจมตสถานพยาบาล หรอเจาหนาทหรอการขนสงของ

สถานพยาบาล12. ฝายทยดครองดนแดนจะตองดแลวาประชาชนในดนแดนนนได

รบอาหารและสงของจำาเปน อนๆ หรอไม ในบางกรณตองเปดเสนทางผานดนแดนฝายตรง

ขาม เพอนำาเครองเวชภณฑ อาหารและเครองนงหมใหประชาชน13. ใหดำาเนนการเปนพเศษสำาหรบดแลเดกกำาพราและเดกทพลด

หลงกบบดามารดาพธสารเพมเตมอนสญญาเจนวา 2 ฉบบ (ค.ศ.1977)

พธสารทงสองฉบบนไดรบการมงหมายใหเปนสวนเสรมหรอสวนเพมเตมของอนสญญาเจนวาทง 4 ฉบบ พธสารดงกลาวแสดงใหเหนถงพฒนาการของการคมครองพลเรอนในสถานการณการขดกนดวยอาวธ อกทงยงขยายขอบเขตการใชหลกเกณฑดานมนษยธรรมใหครอบคลมถงการพพาทกนดวยอาวธในรปแบบใหมๆ ดวย

พธสารฉบบท 1 พธสารเพมเตมอนสญญาเจนวาลงวนท 12 สงหาคม ค.ศ. 1949 เกยวกบการคมครองผประสบภยจากขอพพาทระหวางประเทศทางอาวธ ค.ศ. 1977 (Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and Relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts – Protocol I) ใชกบกรณทเกยวกบการขดแยงดวยอาวธระหวางประเทศ รวมถงสงครามประกาศอสรภาพ ทงนเนอหาโดยรวมกลาวถงการคมครองผประสบภยตามทอนสญญาเจนวา ค.ศ. 1949 กำาหนดไว รวมถงกำาหนดวธและวถทางในการทำาสงครามตามอนสญญาเฮกดวย

พธสารฉบบท 2 พธสารเพมเตมอนสญญาเจนวาลงวนท 12 สงหาคม ค.ศ. 1949 เกยวกบการคมครองผประสบภยจากขอพพาททาง

อาวธทไมมลกษณะระหวางประเทศ ค.ศ. 1977 (Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and Relating to the Protection of Victims of Non-International Armed Conflicts - Protocol II) เกยวกบความขดแยงทมใชในระดบระหวางประเทศไดแกความขดแยงทเกดขนระหวางรฐบาลกบกองกำาลงของฝายตอตานหรอกลมกองกำาลงอนๆ ในรปของการขด แยงภายในหรอสงครามกลางเมอง 18 อกทงมงเนนการใหความคมครองตอผทไมไดมสวนรวมหรอไดยตการมสวนรวมในความความขดแยงแลว

แมวาปจจบนประเทศไทยจะยงมไดเปนภาคพธสารเพมเตมขางตนทงสองฉบบ แตกยงมความจำาเปนทจะตองเรยนรเนองจากหลายๆ ประเทศไดปฏบตตามพธสารน อกทงบางสวนของพธสารถอไดวาเปนจา รตประเพณระหวางประเทศทแมมไดมการลงนามเขาเปนภาคผกพนตน กถอไดวามผลผกพน

กลมอนสญญาเฮก อน สญญากล มน ม งจ ะก ำาหนดวธ และว ถ ทาง (Means and

Methods) ในการสรบ เพอจำากดความเสยหายและความทกขทรมานทผประสบภยหรอผถกโจมตไดรบ ทงนเนองจากในการขดกนดวยอาวธ (สงคราม) นน วตถประสงคของแตละฝายกคอการทำาใหศกยภาพของอกฝายลดลง แตการทำาใหเกดอนตรายแกขาศกโดยไมจำากดและการใชกำาลงซงกอใหเกดความทกขทรมานเกนความจำาเปนหรอความเสย หายทเกนกวาประโยชนทางทหารนนเปนสงตองหาม

ตวอยางของอนสญญาประเภทนได แกอนสญญาเพอค มครองทรพยสนวฒนธรรมในกรณการขดกนดวยอาวธ ลงวนท 14 พฤษภาคม ค.ศ. 1945 อนสญญาเฮกฉบบท 4 วาดวยกฎหมายและจารตประเพณในการสงครามทางบก ลงวนท 18 ตลาคม ค.ศ. 1907 อนสญญาเฮกฉบบท 9 วาดวยการระดมยงโดยกองเรอในเวลาสงคราม ลงวนท 18 ตลาคม ค.ศ. 1907 เปนตน

ความจำาเปนและความสำาคญทตองมความรความเขาใจและปฏบตตามกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธ

1. เพอจะไดไมไปทำาการรบหรอปฏบตการทางทหารทละเมดฝาฝนกฎหมายสงคราม เพราะหากละ เมดฝาฝนกจะถกพจารณาดำาเนนคดโดยศาลทหารหรอถกดำาเนนคดฐานเปนอาชญากรสงครามโดยศาลพเศษ

2. การปฏบตตอเชลยศกฝายตรงขามภายใตกฎหมายสงคราม อาจเปนเครองจงใจใหฝายตรงขามยอมจำานนวางอาวธ รวมทงยอมทำาใหฝายตรงขามปฏบตตอฝายเราทตกเปนเชลยศกเชนเดยวกน นอกจากนน หากพลาดพลงในการรบแลวถกจบโดยฝายตรงขามจะไดทราบถงสทธและหนาทตางๆ ของเชลยศกทไดรบการคมครอง

3. การททหารทำาการรบโดยไมละเมดฝาฝนกฎหมายสงคราม แสดงใหเหนวามวนย การมวนยมสวนสำาคญทำาใหบรรลภารกจทไดรบมอบหมาย

4. การททหารแตละนายท ำาการรบโดยไมละเมดฝาฝนกฎหมายสงครามกทำาใหกองทพมภาพพจนหรอภาพลกษณทด ประชาชนและรฐบาลกจะสนบสนนกองทพในดานตางๆ รวมทงดานงบประมาณและสวสดการ

5. เม อกองทพมภาพพจนหรอภาพลกษณทด ก ท ำาใหประเทศมภาพพจนหรอภาพลกษณทดเชนกน ทำาใหไดรบการสนบสนนจากประชาคมโลก

6. เมอทหารทำาการรบโดยเปนไปตามทกฎหมายสงครามกำาหนด กจะไมไดรบการตอตานอยางรน แรงจากฝายตรงขามหรอประชาชนพลเรอนของฝายตรงขาม ตวอยางเหนไดชดในเรองนคอในสงครามโลกครงทสอง กองทพของบางประเทศบกเขายดดนแดนประเทศใด มกจะไดรบการตอตานอยางรนแรงจากประชาชนพลเรอนในดนแดนนน เนองจากทหารของตนมกจะทำาการรบหรอปฏบต ตอประชาชนพลเรอนโดยฝาฝนละเมดกฎหมาย แตกองทพของบางประเทศบกเขายดดนแดนฝายตรงขาม ไมไดถกตอตานอยางรนแรงจากประชาชนพลเรอนแตอยางใด เนองจากทหารทำาการรบหรอปฏบตตอประชาชนพลเรอนในดนแดนทเขายดครองโดยไมละเมดฝาฝนกฎหมายสงคราม

7. การทำาการรบและการปฏบต การทางทหารทไมละเมดฝาฝนกฎหมายสงครามมสวนสำาคญในการเอออำานวยในการฟ นฟสนตภาพ เนองจากไมมความเคยดแคนหรอเกลยดชง ท ำาใหมแนวโนมสงทจะมาเจรจากนเพอขจดขอพพาท

ความมงหมายของกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธมดงตอไปนคอ ขจดความเลวรายของการขด กนดวยอาวธ จำากดวงของความขดแยงไมใหขยายออกไป เคารพสทธชาตทเปนกลาง คมครองผประสบภยหลกการสำาคญของกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธ

1. ความจำาเปนทางทหาร (Military Necessity) หมายถงการปฏบตการหรอการใชกำาลงตอเปาหมายเทาทจำาเปนตอการบรรลภารกจทางทหารเทานน ทงนการปฏบตการดงกลาวจะตองอยภายใตขอบเขตและกฎเกณฑของกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธ

2. ค ว า ม ท ก ข ท ร ม า น ท เ ก น ค ว า ม จ ำา เ ป น (Unnecessary Suffering) หมายถงวธและวถทาง (Means and Methods) ในการตอสทไมทำาใหฝายตรงขามไดรบความทกขทรมานเกนสมควร อาวธทใชนนใชไดเทาทจะทำาใหฝายตรงขามบาดเจบหรอตองออกจากการสรบเทานน ตวอยางอาวธทกอใหเกดความทกขทรมานเกนความจำาเปนเชน กระสนทมรอยบากทหวกระสน มดทมฟนเลอย เปนตน หรออาจกลาวไดวาใชวธการรบหรออาวธททำาใหศตรตายได แตตองไมใหทรมานหรอบาดเจบเกนความจำาเปน

3. ความเปนสดสวนระหวางความเสยหายกบความจำาเปนทางทหาร (Proportionality) หมายถงความเสยหายทเกดจากการปฏบตการทางทหารนน เมอเปรยบเทยบกบความจำาเปนทางทหารแลวจะตองไมเกนสมควร อาจกลาวไดวาเปนการไมใชกำาลงทมากเกนกวาความจำาเปนในอนทจะบรรลเปาหมาย การใชกำาลงควรทำาเพยงเพอใหศกยภาพทางทหารของศตรลดลงโดยไมกอใหเกดความเสยหายมากเกนไป และตองไมกอใหเกดความเสยหายแกพลเรอน

โทษทางอาญาในการละเมดฝาฝนกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธโดยทวไปอยภายใตประมวลกฎหมายอาญาและกฎหมายทมการตราขน

มาเพอลงโทษผละเมดฝาฝนกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธดงนประมวลกฎหมายอาญาทหาร

มาตรา 13 ชะเลยศกคนใดทานปลอยตวไปโดยมนใหคำาสตยไววาจะไมกระทำาการรบพงตอทานอกจนตลอดเวลาสงครามคราวนน ถาแลมนเสยสตยนนไซร ทานจบตวมาได ทานใหประหารชวตมนเสย หรอจำาคกมนไวตลอดชวต หรอมฉนนใหจำาคกมนไวตงแตหาปขนไปถงยสบป

มาตรา 14 ผใดเปนราชศตร แลมนปลอมตวลวงเขาไปในปอม คาย เรอรบ หรอฐานทใดๆ อนเปนของสำาหรบทหาร หรอมทหารของสมเดจพระเจาอยหวตงอยไซร ทานวามนเปนผลกลอบสอดแนม ใหเอาตวมนไปประหารชวตเสย หรอมฉนนใหจำาคกมนไวจนตลอดชวต

มาตรา 15 ผใดปดบงซอนเรน หรอชวยราชศตรทกระทำาเชนวามาในมาตรา โดยทมนรชดวาเปนราชศตรกด มนปดบงซอนเรน หรอชวยผลกลอบสอดแนมโดยทร ชดแลวกด ทานวาโทษมนถงตองประ หารชวต หรอมฉนนใหจำาคกมนไวจนตลอดชวต

มาตรา 48 ในเวลาสงคราม ถาผใดกระทำาการปราศจากความเมตตาแกคนทถกอาวธบาดเจบ หรอแกคนทปวยเจบในกองทพฝายหนงฝายใดกด หรอกระท ำาการปลนทรพยแยงทรพยอยางใดๆ ททานบญญตไวในมาตรา 249 ถงมาตรา 259 และมาตรา 288 ถงมาตรา 303 แหงประมวลกฎหมายลกษณอาญานน ทานใหเพมโทษมนผกระทำาผดตองระวางโทษตามททานบญญตไวส ำาหรบความเชนนนขนดวยอกกงหนง

มาตรา 49 ในเวลาสงคราม ถาผใดใชธงกาชาดหรอเครองหมายกาชาด โดยผดขอบงคบแหงหนง สอสญญานานาประเทศซ งท ำาทเมองเยนวาเม อวนท 6 กรกฎาคม รตนโกสนทรศก 125 ทานวามนมความผดตองดวยอาญาซงบญญตไวในมาตรา 128 แหงประมวลกฎหมายลกษณอาญา

พระราชบญญตบงคบการใหเปนไปตามอนสญญาเจนวาเกยวกบการปฏบตตอเชลยศก

พระราชบญญตนมขนเพอใหอนสญญาเจนวาเกยวกบการปฏบตตอเชลยศก ลงวนท 12 สงหาคม พ.ศ. 2492 มผลใชบงคบ พระราชบญญตดงกลาวไดก ำาหนดหลกเกณฑซงคมครองเชลยศกในสถานการณการขดกนดวยอาวธในเร องของการดำาเนนคดหรอการดำาเนนการทางวนยในกรณทเชลยศกกระทำาความผด กลาวคอการ

ดำาเนนคดหรอการดำาเนนการดงกลาวตอเชลยศกนนจะตองเปนเชนเดยวกนกบททหารไทยได รบ อกทงจะตองใหเชลยศกมโอกาสในการตอสคดหรอไดรบความชวยเหลอจากทนายความ และกำาหนดหลกเกณฑการลงทณฑหรอลงโทษไวดวย นอกจากนพระราชบญญตฯ ยงไดกำาหนดฐานความผดในการกระทำาบางประการตอเชลยศกดงน

มาตรา 12 ผใดกระทำาการทดลองชนดใดๆ แกเชลยศกในทางแพทยทางชววทยาหรอทางวทยาศาสตร อนไมเปนการสมควรแกเหตในการรกษาพยาบาลเชลยศกนน มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนสามพนหารอยบาทและจำาคกไมเกนเจดป

มาตรา 13 ผใดขเขญ ดหมน หรอกระทำาใหเชลยศกไดรบความอปยศหรออปมานในตวตนและเกยรตยศ มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนหารอยบาทหรอจ ำาคกไมเกนหนงปหรอทงปรบทงจำา

มาตรา 14 ผใดทรมานรางกายหรอจตใจหรอบงคบเชลยศกดวยประการใดๆ เพอจะไดมาซงขอ ความใดๆ จากเชลยศก หรอคกคาม ดหมน หรอใหไดรบผลปฏบตใดอนเปนทเดอดรอนร ำาคาญ หรอเสอมเสยประโยชนไมวาประการใดๆ ในกรณทเชลยศกไมยอมใหคำาตอบ มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนหนงพนหารอยบาท หรอจ ำาคกไมเกนสามป หรอทงปรบทงจำา

มาตรา 15 ผใดบงคบเชลยศกใหเขาประจำาการในกองทหารศตรของเชลยศก มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนสองพนหารอยบาท หรอจำาคกไมเกนหาป หรอทงปรบทงจำา

มาตรา 16 ผใดกระทำาการใดๆ เพอใหเชลยศกมไดรบการพจารณาคดโดยเทยงธรรมหรอตามระเบยบทกำาหนดไวในอนสญญา มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนหนงพนหารอยบาท หรอจำาคกไมเกนสามป หรอทงปรบทงจำา

มาตรา 17 ผใดกระทำาการฝาฝนบทบญญตในมาตรา 10 แหงพระราชบญญตนมความผดตองระวางโทษปรบไมเกนสามพนหารอยบาท หรอจ ำาคกไมเกนเจดป หรอทงปรบทงจำา

มาตรา 10 ถามคำาพพากษาใหประหารชวตเชลยศก หามมใหบงคบตามคำาพพากษากอนครบกำาหนดเวลาไมนอยกวาหกเดอนนบแตวนมคำาพพากษาหรอในกรณทมรฐซงทำาหนาทคมครอง นบแตวนทรฐนนไดรบทราบการแจงตามทไดบญญตไวในขอ 107 แหงอนสญญา

มาตรา 18 ในกรณการสรบกนไมมลกษณะระหวางประเทศ ผใดกระทำาการใดๆ ทระบไวในมาตรา 12 มาตรา 13 หรอมาตรา 14 แหงพระราชบญญตนแก

บคคลทระบไวในขอ 3 แหงอนสญญา มความผดตองระวางโทษตามทระบไวในมาตรานนๆ

มาตรา 19 ในกรณการสรบกนทไมมลกษณะระหวางประเทศ ผใดจบบคคลไวเปนตวประกน มความผดตองระวางโทษปรบไมเกนหนงพนหารอยบาท หรอจ ำาคกไมเกนสามป หรอทงจำาทงปรบ

ระเบยบทหารท วาดวยจดหมาย ไปรษณยบตรและไปรษณยวตถทเกยวกบชะเลยศก

ร ะ เ บ ย บ ท ห า ร น ก ำา ห น ด ห ล ก เ ก ณ ฑ ก า ร ป ฏ บ ต ต อ จ ด ห ม า ย ไปรษณยบตรและสงของทสงมาใหเชลยศก หรอทเชลยศกสงไปภายนอก โดยใหไมตองเสยคาธรรมเนยม แตตองมคำาวา สำาหรบชะเลยศก อยดวย“ ” ระเบยบทหารดงกลาวยงก ำาหนดหนวยงานทจดท ำากระดาษ ซองและไปรษณยบตรสำาหรบเชลยศก นอก จากนยงให ผบงคบหนวยควบคม“ชะเลยศก มหนาทตรวจสงของดงกลาวทสงมาหรอสงออกไปดวย”

ระเบยบทหารท วาดวยชะเลยศก

ระเบยบทหารนกำาหนดการปฏบตและการดำาเนนการตอเชลยศกโดยเรมตงแตกำาหนดประเภทของบคคลทจะไดรบสถานะการเปนเชลยศก การจบกมเชลยศก การจดระเบยบในคายเชลยศก การควบคมเชลยศก การรกษาพยาบาลเชลยศก จนกระท งการสง เชลยศ กกล บภมล ำา เนา บทบญญตของระเบยบดงกลาวเปน ไปตามอนสญญาเจนวาเกยวกบการปฏบตตอเชลยศก ลงวนท 12 สงหาคม พ.ศ. 2492

6/23518

3/1185

248

7/29059

ระเบยบทหารท วาดวยการปฏบตตอเชลยศกปวยเจบหรอตายในสนาม

ระเบยบทหารนกำาหนดการปฏบตตอเชลยศกในสนามรบ โดยถาเปนกรณเชลยศกปวยเจบใหตรวจคนตวและทำาบญชรายชอกบสงของทตองยดเชน อาวธ เอกสารทเปนประโยชนตอทางราชการ และตองใหการรกษาพยาบาลตามสมควร แตตองแยกมใหอยรวมกบกำาลงพลของฝายเรา สวนในกรณทพบศพขาศกไมวาจะเปนทหารหรอพลเรอน ใหจดทำาบญชรายชอ บตรมรณะ แลวสงบตรดงกลาวพรอมสงของสวนตวและปายประจำาตว (ถ าม)ไปใหผมหนาทเกยวของ นอกจากนยงไดกำาหนดเกยวกบการฝงศพขาศกทพบดวยการคมครองบรการทางการแพทยการคมครองโดยทวไป

เจาหนาทแพทยจะตองไดรบการคมครองไมถกโจมตและตองไดรบการเคารพจากทกฝายทเกยวของเนองจากเจาหนาทแพทยปฏบตหนาทเพอมนษยธรรม ใหความชวยเหลอแกผประสบภยจากการขดกนดวยอาวธ นอกจากนอาคาร วสด และการขนสงทางการแพทยกจะตองไดรบการปฏบตดงทกลาวมานเชนกน

การระบหรอการแสดงวาบคคลหรอสงเหลานนเปนบรการทางการแพทยได แก การแสดงเคร อง หมายกาชาด (Red Cross) หรอเ ค ร อ ง ห ม า ย เ ส ย ว ว ง เ ด อ น แ ด ง (Red Crescent) ท ง น ก า ร ใ ช เคร องหมายดงกลาวจะไดกลาวถงในรายละเอยดตอไป นอกจากนหนวยทางการแพทยจะตองไมถกนำาไปใชเพอกำาบงเปาหมายทางทหารจากการโจมต ซงถาเปนไปไดคพพาทจะตองประกนวาหนวยทางการแพทยจะตองอยในบรเวณทปลอดภยจากการโจมตตอเปาหมายทางการทหาร 19

พนกงานแพทย/เจาหนาทแพทยหมายถงใครบาง“พนกงานแพทย หมายถงบคคลซงไดรบมอบหมายจากภาคคพพาท”

เพอใหท ำางานดานการแพทย หรองานดานการอำานวยการของหนวยทางการแพทย หรอการปฏบตการ หรอการอำานวยการขนสงทางการ

แพทย อกทงยงรวมถง 20 พนกงานแพทยของภาคคพพาท ไมวาจะเปนทหารหรอพลเรอนและพนกงานทไดรบมอบหมายใหท ำางานในองคการปองกนภยฝายพลเรอน พนกงานแพทยของสภากาชาดประจำาชาต หรอสภาเสยววงเดอนแดง และสภาอาสาสงเคราะหประจำาชาตอนๆ ซงไดรบการรบรองและไดรบอนญาตจากภาคคพพาทฝายหนง และพนกงานแพทยของหนวยแพทยหรอการขนสงทางการแพทยถาวร นอกจาก นกำาลงพลของกองทพทไดรบการฝกหดเปนพเศษเพอเปนพลพยาบาล นางพยาบาล หรอผชวยพลเปลกจะตองไดรบการเคารพและคมครองเชนเดยวกบพนกงานแพทยหากบคคลเหลานกำาลงปฏบตหนาทในขณะทตดตอกบฝายศตร หรอเมอตกอยในอำานาจของฝายศตร21

การคมครองตอหนาททางการแพทยไมวาในกรณใดๆ กตามพนกงานแพทยจะตองไมถกลงโทษเนองจาก

การดำาเนนการทางการแพทยทสอดคลองกบจรรยาบรรณทางการแพทย นอกจากนผทเกยวของกบการดำาเนนการทางการแพทยจะตองไมถกบงคบใหปฏบตหนาท หรอดำาเนนงานทขดกบจรรยาแพทย หรอหลกทางการแพทยอนซงกำาหนดขนเพอประโยชนของผบาดเจบและผปวย อกทงตองไมถกบงคบใหตองใหขอมลของผบาดเจบและผปวยทอยหรอเคยอยในความดแลของตน 22

หนาทของพนกงานแพทยพนกงานแพทยมหนาทในการคนหา เกบรวบรวม ขนสง วนจฉยโรค

หรอใหการรกษาพยาบาล ซงรวมทงการปฐมพยาบาลผบาดเจบ ผปวยไขและผทเรออบปาง หรอเพอปองกนโรคภยไขเจบ 23 พนกงานแพทยจะตองไดรบการเคารพและคมครองไมวาในพฤตการณใดๆ การปฏบตหนาทดงกลาวของเจาหนาทแพทยนนจะตองกระทำาไปอยางมมนษยธรรม โดยไมเลอกปฏบตดวยเหตอนสบเนองมาจากเพศ เชอชาต สญชาต ศาสนา ความคดเหนทางการเมอง เปนตน นอกจากนการทจะใหการรกษาแกผบาดเจบ ผปวยผใดกอนหลงนนจะตองกระทำาโดยเหตผลความจำาเปนทางแพทยเทานน 24

นอกจากนในกรณทฝายหนงในการสรบจำาตองละทงผบาดเจบหรอผปวยไวแกอกฝายหนง ฝายนนจะตองจดใหมแพทยและเวชภณฑสวนหนงไวเทาทความจำาเปนทางทหารจะอำานวย 25 หากพนกงานแพทยถกอกฝายหนงกกตวไวจะไมถอวาเปนเชลยศกและจะตองปฏบตหนาททางการแพทยตอไปเพอประโยชนของเชลยศกโดยเฉพาะเชลยศกทเปนกำาลงพลฝายตน ซ งในการปฏบตหนาทเชนวาพนกงานแพทยจะตองไดรบความสะดวกดงน26

1. ไดรบอนญาตใหเยยมเชลยศกไดเปนครงคราวตามกองแรงงานหรอโรงพยาบาลซงอยนอกคาย เพอการน ประเทศทกกคมตวจะไดจดหาพาหนะใหตามทจำาเปน

2. นายทหารแพทยอาวโสประจำาคายจะตองเปนผรบผดชอบตอเจาหนาททหารของคายในทกเร องทเกยวกบการดำาเนนงานของพนกงานแพทยทถกกกตวอย นายทหารแพทยอาวโสมสทธทจะตดตอกบเจาหนาทผมอำานาจของคายในเรองตางๆ ทเกยวกบหนาทของตน

3. พนกงานแพทยจะตองไมถกบงคบใหทำางานอยางอนนอกเหนอไปจากหนาททางการแพทยของตน

การแสดงตนของพนกงานแพทยตามทไดกลาวมาแลววาการบรการทางการแพทย พนกงานแพทยจะ

ตองไดรบการคมครอง การเคารพและไมถกโจมต ดงนนจงจำาตองมการแสดงตนเพอใหฝายตางๆ ในการขดกนดวยอาวธไดทราบเครองหมายทใชแสดงการบรการทางการแพทยได แก เคร องหมายกาชาด ซ งเป นเคร องหมายกากบาทสแดงบนพนสขาว หรอในกลมประเทศมสลมจะใชเครองหมายเสยววงเดอนแดงบนพนสขาว 27 ซงมความหมายเชนเดยวกน การใชเครองหมายเหลานอาจแสดงไวบนธง ผาพนแขน หรอตดกบสงของ ยานพาหนะตางๆ ทางการแพทย28

ในการแสดงตวพนกงานแพทย พนกงานแพทยจะตองมผาพนแขนทปองกนนำาไดสวมไวทแขนซาย มเคร องหมายคมครอง (กาชาดหรอเสยววงเดอนแดง) ตดอย นอกจากนพนกงานแพทยจะตองมแผนโลหะแสดง

รปพรรณประจำาตวและบตรประจำาตวพเศษซงมเคร องหมายกาชาดหรอเสยววงเดอนแดง บตรนจะ ตองกนนำาไดและมขนาดพอเหมาะทจะใสในกระเปา ขอความในบตรจะตองเปนภาษาประจำาชาตของพนกงานแพทย และอยางนอยจะตองระบชอ วนเกด ยศ และเลขหมายประจำาบรการของผถอบตร ซงตองแสดงดวยวาผถอบตรนไดรบความคมครองในฐานะใด นอกจากนบตรดงกลาวจะตองมรปถายและลายมอชอของผถอบตรดวย ไมวากรณใดๆ พนกงานแพทยจะตองไมถกยดเครองหมาย บตร หรอตดสทธในการสวมพนแขน 29 สวนกำาลงพลทไดรบการฝกหดพเศษเพอเปนพลพยาบาล นางพยาบาล หรอผชวยพลเปลจะแสดงตนไดโดยในขณะทปฏบตหนาททางแพทยนนจะตองสวมผาพนแขนสขาว มเคร องหมายกาชาดหรอเสยววงเดอนแดงขนาดยอกลางผาพนแขน และมเอกสารประจำาตวซงระบถงการฝกหดพเศษของผนน หนา ทอนเปนการชวคราวทผนนพงปฏบตและสทธในการสวมผาพนแขน 30

หากพนกงานแพทยถกจบตวไดพนกงานแพทยทตกอยในอำานาจของฝายตรงขามนนจะถกกกตวไวได

เทาทจำาเปนสำาหรบสภาพแหงอนามย ความจำาเปนทางจตใจ และจำานวนเชลยศกเทานน พนกงานแพทยนจะไมถ อวาเปนเชลยศกแตจะไดรบประโยชนอยางนอยทสดเชนเดยวกบทเชลยศกไดรบ ทงนจะยงคงปฏบตหนาทตามวชาชพทางแพทยของตนเพอเชลยศกตอไป สวนกำาลงพลทไดรบการฝกหดพเศษเพอเปนพลพยาบาล นางพยาบาล หรอผชวยพลเปล ซงตกอยภายใตอำานาจของฝายตรงขามนน ใหถอวาเปนเชลยศก แตจะใชใหปฏบตหนาททางแพทยไดถาจำาเปน

พนกงานแพทยทไมจำาตองถกกกตวจะตองถกสงตวกลบใหตนสงกดในทนททสามารถกระทำาได31 การคดเลอกพนกงานแพทยเพอสงกลบนนจะตองกระทำาโดยปราศจากการพจารณาเนองจากเชอชาต ศาสนา หรอความคดเหนทางการเมอง แตใหกระทำาโดยเรยงตามลำาดบวนทถกจบและสขภาพของบคคลนนๆ 32 สวนพนกงานแพทยและพนกงานพยาบาลของเรอพยาบาล รวมถงลกเรอของเรอพยาบาล นอกจากจะไดรบความเคารพ

และคมครองแลว บคคลเหลานจะตองไมถกจบกมในระหวางทปฏบตหนาทในเรอพยาบาลไมวาขณะนนจะมผบาดเจบหรอผปวยอยในเรอนนหรอไม33

หนวยและสถานททางการแพทยหมายถงสถานทหรอหนวยไมวาจะเปนทางทหารหรอพลเรอนทไดจด

ตงขนเพอความมงประสงคทางการแพทย กลาวคอเพอท ำาการคนหา รวบรวม ขนสง วนจฉยโรค หรอรกษาพยาบาล รวมทงการปฐมพยาบาลตอผบาดเจบ ผปวย และผซงเรออบปาง หรอเพอทำาการปองกนโรค หนวยทางการแพทยหมายรวมถงโรงพยาบาล หรอหนวยอนทคลายกน ศนยบรการโลหต ศนยและสถาบนเวชศาสตรปองกน สถานทางการแพทย และคลงพสดทางการแพทย และเภสชของหนวยตางๆ ดงทไดกลาวมา เปนตน หนวยทางการแพทยนอาจอยกบทหรอเคลอนทเปนการประจำาหรอชวคราวได34

การคมครองหนวยและสถานททางการแพทยหนวยและสถานททางการแพทยจะตองไดรบการเคารพและคมครอง

และจะไมตกเปนเปาหมายแหงการโจมตไมวาในพฤตการณใดๆ กตาม และหากหนวยหรอสถานทดงกลาวตกไปอยภายใตอำานาจของฝายตรงขาม พนกงานแพทยในหนวยหรอสถานทนนอาจปฏบตหนาทตอไปไดตราบเทาทฝายตรงขามยงไมไดจดใหมการดแลทจำาเปนสำาหรบผบาดเจบและผปวยทอยในหนวยหรอสถานทนน 35 หนวยทางการแพทยของพลเรอนกจะไดรบความคมครองเชนวานดวย อยางไรกดเจาหนาทผรบผดชอบจะตองดำาเนนการเทาททำาไดเพอทำาใหหนวยหรอสถานททางการแพทยไมเปนอนตรายเมอมการโจมตทางทหาร 36

การแสดงหนวยหรอสถานททางการแพทยหนวยหรอสถานททางการแพทยสามารถแสดงตนไดโดยการใชธงทม

เคร องหมายกาชาดหรอเคร อง หมายเสยววงเดอนแดงได การใชธงดงกลาวอาจกระทำาควบคกบธงชาตของตนได อยางไรกตามหากหนวยแพทยนนตกอยในความควบคมของฝายตรงขามจะใชไดเฉพาะธงเคร องหมายกาชาดหรอเครองหมายเสยววงเดอนแดงเทานน 37

ขอจำากดในการใชเครองหมายกาชาดเคร องหมายกาชาดจะใชไดแตเฉพาะเพอระบหรอคมครองหนวยและ

สถานททางการแพทย พนกงานและสงอปกรณ การขนสงทไดรบการคมครองตามอนสญญาเจนวาและอนสญญาอนๆ ทเกยวของ รวมถงทเกยวกบสภากาชาดประจำาชาตและสมาคมอาสาสงเคราะหตามหลกเกณฑอนสญญาเจนวาเทานน

ตามพระราชบญญตกาชาด พ.ศ. 2499 กำาหนดใหใชเคร องหมายกาชาดเปนเคร องหมายของบรการทางการแพทยในกองทพไทย โดยใหแสดงเครองหมายดงกลาวไวบนผาพนแขนและบนเครองมอทใชในบรการทางการแพทยตามท เจ าหน าท ผ ม อ ำานาจจะส ง นอกจากน อาจน ำาเคร อง หมายกา ชา ด ไป ใช ในยา มสงบโดย เป น เค ร อง ห ม า ยขอ งสภากาชาดไทยเพอแสดงยานพาหนะตางๆ ทใชเปนรถพยาบาล และเพอแสดงทตงของสถานบรรเทาทกขตางๆ ซงไดรบหนาทโดยเฉพาะเพอรกษาพยาบาลแกผบาดเจบและผปวยโดยไมคดมลคา 38 โดยการดำาเนนการเชนวาจะกระทำาไดตอเมอไดรบอนญาตเปนพเศษจากสภากาชาดไทยตามเงอน ไขทรฐมนตรวาการกระทรวงสาธารณสขกำาหนด 39

พระราชบญญตนมบทบญญตทกำาหนดเกยวกบความผดและโทษของการใชเคร องหมายกาชาด (รวมถงเคร องหมายเส ยววงเด อนแดง เครองหมายตราแผนดนของสหพนธสวส) ในวตถประสงคอนทมไดเปนไปตามทกลาวถงขางตนดงน

ผ ใดใชเคร องหมายกาชาดหรอนามกาชาดโดยไมมสทธตามอนสญญาหรอตามพระราชบญญตน มความผดตองระวางโทษจำาคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนหนงพนบาท หรอทงจำาทงปรบ

ผใดใชเคร องหมายหรอถอยคำาใดๆ เลยนแบบเครองหมายกาชาดหรอนามกาชาด หรอคลายคลงเครองหมายหรอนามเชนวานนจนอนมานไดวาทำาเพอหลอกลวงประชาชน มความผดตองระวางโทษจำาคกไมเกนสามเดอน หรอปรบไมเกนหนงพนบาท หรอทงจำาทงปรบ

ผใดกระทำาความผดตามทกลาวมาขางตนโดยมความมงหมายทางการเงนหรอเพอการพาณชย โดยประทบเครองหมายกาชาด หรอนามกาชาดบนสนคาเพอจำาหนาย เชน ฉลาก หรอเคร องหมายการคา มความผดตองระวางโทษจำาคกไมเกนหกเดอน หรอปรบไมเกนสองพนบาท หรอทงจำาทงปรบ ทงนสนคา สงของทมตราดงกลาว รวมทงเงนทเร ยไรมาไดเนองจากการใชตรานน อาจถกศาลรบได

เขตและทองทสำาหรบโรงพยาบาลเขตนอาจกำาหนดขนไดทงในเวลาสงบและเวลาทมการสรบหรอภาย

หลงจากการสรบแลว โดยจดใหมเขตดงกลาวนในดนแดนของฝายตนหรอในเขตทถกยดครอง เขตนเป นเขตโรงพยาบาลทจะตองไดรบความคมครองเพอใหสามารถดำาเนนงานดานมนษยธรรมทเกยวกบการขดกนดวยอาวธ การกำาหนดเขตนเปนการตกลงหรอรบรองโดยผเปนฝายในการพพาท ซงในการตกลงหรอรบรองนนอาจใชรางความตกลงซงเปนผนวกแนบทายอนสญญาเจนวาฉบบท 1 ในการพจารณาดวยกได

การเสยไปซงการคมครองตามทไดกลาวมาขางตนการบรการทางการแพทยจะตองไดรบการ

คมครอง อยางไรกตามกอาจเสยไปซงการคมครองไดถาเจาหนาทแพทย สถานทและการขนสงทางการแพทยไดด ำาเนนการอนเปนอนตรายแกฝายในการขดแยงเชน การใชรถพยาบาลเพอขนสงอาวธ หรอการใชสถานพยาบาลเพอเปนฐานบญชา การรบ เปนตน อยางไรกตามในกรณทเกดเหตการณดงกลาวฝายในการขดแยงจะโจมตในทนทไมไดจะ ตองมการเตอนตามสมควรกอนโดยแจงกำาหนดเวลาทเหมาะสม ซงหากมการเพกเฉยกโจมตได40

อยางไรกตามกรณดงตอไปนไมถอวาทำาใหหนวยหรอสถานททางการแพทยเสยไปซงการคมครอง 41

1. พนกงานของหนวยทมอาวธไดใชอาวธเพอปองกนตวเองหรอผบาดเจบ ผปวยทอยในความดแลของตน ซงในพธสารฉบบท 1. ในขอ 13. ไดกำาหนดอาวธดงกลาวขางตนตองเปนอาวธเบาประจำากายสวนบคคล

2. ในกรณทหนวยหรอสถานททางการแพทยนนไมมพยาบาลถออาวธประจำาอย หนวยหรอสถานทนนจะไดรบการคมครองจากหนวย ยามรกษาการณ หรอขบวนคมกน

3. หากไดมการคนพบอาวธขนาดเลกและกระสนในหนวยหรอสถานททางการแพทย โดยอาวธและกระสนนนไดยดมาจากผบาดเจบ ผปวย และยงมไดมการสงมอบอาวธ กระสนนนแกเจาหนาทผเกยวของ

4. เมอมพนกงานและวสดสงของของบรการสตวแพทยอยในทนนโดยมไดเปนสวนหนงของหนวยหรอสถานพยาบาล

5. เมอการดำาเนนงานดานมนษยธรรมของหนวยหรอสถานททางการแพทยนนไดรวมถงการดแลรกษาพลเรอนทไดรบบาดเจบหรอปวยดวย

การขนสงทางการแพทยการขนสงทางการแพทยหมายถงการขนสงผบาดเจบ ผปวย ผซงเรอ

อบปาง พนกงานแพทย บคลากรทางศาสนา อปกรณทางการแพทย หรอเวชภณฑทไดรบความคมครองทางบก ทางนำา หรอทางอากาศ 42 นอกจากพนกงาน หนวยและสถานททางการแพทยจะตองไดรบการคมครองและเคารพแลว การขนสงทางการแพทยกจะตองไดรบการปฏบตดงกลาวเชนกน 43 ในสวนนจะกลาวถงการขนสงทางการแพทยกระท ำาไดดงน การขนสงทางบก การขนสงทางเรอ อากาศยานทางการแพทย

การขนสงทางบกการขนสงทางการแพทยทางบกไมวาจะโดยยานพาหนะใดกตามเพอ

ใหไดรบการคมครอง ยาน พาหนะนนจะตองมเครองหมายพเศษอนเดนชดซงไดแกเครองหมายกาชาดหรอเครองหมายเสยววงเดอนแดงอยดวย

การขนสงทางเรอโดยหลกการแลวการขนสงทางเรอกจะตองไดรบการคมครอง ทงน

การคมครองจะมประสทธผลตอเมอเรอนนสามารถแสดงตนหรอรบรองไดวาเปนเรอทางการแพทย เรอดงกลาวจงตองมเครองหมายพเศษอนเดนชด (เคร องหมายกาชาด หรอเคร องหมายเสยววงเดอนแดง) หรอใช สญญาณพเศษอนเดนชด (สญญาณวทยเฉพาะ)44

เรอพยาบาล ไมวาจะเปนเรอพยาบาลทหาร 45 เรอพยาบาลทใชโดยสภากาชาดประจำาชาต46 เรอพยาบาลอนๆ จะตองไมถกโจมตหรอจบกมไมวาพฤตการณใดๆ แตทงนจะตองมการแจงชอและลกษณะของเรอนนเพอใหฝายตรงขามทราบสบวนกอนใชเรอ การคมครองดงกลาวนรวมไปถงเรอชชพของเรอเหลานนดวย 47

สวนเรอเลกซ งใชโดยรฐหรอโดยองคการเรอชชพซ งไดรบการรบรองเปนทางการสำาหรบการชวยเหลอชายฝ งกไดรบการคมครองและเคารพดวยเชนกนเทาทจะไมขดกบการดำาเนนการทางทหาร เรอพยาบาลทอยในทาเรอทฝายตรงขามยดครองนน จะตองไดรบการยนยอมใหออกจากทานนได48 เรอพยาบาลดงกลาวเมอจอดอยในทาทเปนกลาง ไมใหถอวาเปนเรอรบ เรอพาณชยซงไดทำาการเปลยนแปลงเพอใหเปนเรอพยาบาลนนจะใชเพอการอนไมไดตลอดเวลาททำาการรบ 49

เรอทเชามาจะไดรบอนญาตใหขนสงสงอปกรณทจะนำาไปใชเฉพาะเพอการรกษาผบาดเจบ ผปวยในกองทพ หรอเพอใชในการปองกนโรค กจะตองไดรบอนญาตใหดำาเนนการได แตจะตองแจงรายละเอยดการเดนทางไปใหภาคคพพาททราบและอนญาตกอน ทงนฝายศตรสามารถสงวนสทธในการขนเรอแตจะกกเรอหรอยดอปกรณทบรรทกมาไมได50

สวนเรอทางการแพทยอนนอกเหนอจากทกลาวมา ไมวาจะอยในทะเลหรอนานนำาใด จะไดรบการเคารพและคมครองเชนเดยวกน หากสามารถแสดงตนและรบรองไดวาเปนเรอทางการแพทย ดงนนจงควรแสดงตนโดยใชเครองหมายพเศษอนเดนชดหรอโดยวธอน 51 เชน การใชธงชาตและธงกาชาด เปนตน

การคมครองสวนของเรอรบทไดจดไวส ำาหรบผปวยในกรณทเกดการสรบขนบนเรอรบ สวนของเรอทไดจดไวสำาหรบผบาดเจบและผปวยจะตองไดรบการเคารพและใหคงไว ทงนหามเปลยนแปลงบรเวณดงกลาวตราบเทาทจ ำาเปนสำาหรบผบาดเจบและผปวย อยางไรกตามในกรณทมความจำาเปนเรงดวนทางทหาร บรเวณดงกลาวนนกอาจใชประโยชนอยาง

อนได เม อได จดใหผ บาดเจบและผ ป วยในเรอใหได รบการดแลรกษาเรยบรอยแลว 52

หนาทของเรอพยาบาลเรอพยาบาลจะตองใหความชวยเหลอแกผบาดเจบ ผปวยและผซง

เรออบปาง โดยไมคำานงผประสบภยเหลานนจะเปนคนชาตใด และจะตองไมใชเรอเหลานในทางทหาร อกทงจะตองไมกดขวางการดำาเนนการของผทำาการรบ 53 ในระหวางและภายหลงการรบ เรอพยาบาลจะปฏบตการโดยความเสยงภยของตนเอง

การเสยไปซงการคมครองเรอพยาบาลจะเสยไปซงการคมครองตอเมอไดนำาไปใชนอกหนาท

ทางมนษยธรรมเพอกระทำาการอนเปนภยนตรายแกฝายศตร แตอยางไรกดการคมครองจะเสยไปตอเมอมการเตอนตามสมควรโดยแจงกำาหนดระยะเวลาอนเหมาะสมตามควรแกกรณกอนและคำาเตอนนนถกเพกเฉย เรอพยาบาลจะตองไมมหรอ ไมใชรหสลบสำาหรบการสงวทยหรอการสอสารอนๆ แตหากเปนกรณดงกลาวตอไปนจะไมถอวาเสยการคมครอง

1. การทลกเรอของเรอพยาบาลหรอสวนของเรอทจดไวสำาหรบผปวยมอาวธเพอรกษาความเรยบรอย เพอปองกนตนเองหรอผปวย ผบาดเจบ

2. การทมเครองมอสำาหรบใชโดยเฉพาะในการเดนเรอหรอการสอสารอยบนเรอ

3. การทคนพบอาวธและเครองกระสนปนซงแบกหรอถอไดบนเรอหรอสวนของเรอทจดไวสำาหรบผประสบภย โดยอาวธและเครองกระสนดงกลาวยดไดจากผประสบภยและยงมไดสงมอบใหเจาหนาททเกยวของ

4. การทกจการในดานมนษยธรรมของเรอหรอสวนดงกลาว หรอของลกเรอไดรวมไปถงการดแลรกษาผประสบภยทเปนพลเรอน

5. การขนสงบรภณฑและพนกงานทมงหมายเฉพาะใหทำาหนาททางการแพทยเกนกวาความตองการปกต54

อากาศยานทางการแพทยอากาศยานทางการแพทยหมายถงอากาศยานทใชเฉพาะเพอการขน

ยายผปวย ผบาดเจบเชนเดยว กบการขนสงทางการแพทยอนๆ คอจะตองไมถกโจมต ไดรบการคมครอง และจะตองไดรบความเคารพจากคพพาทในการขดแยงเมอบนอยในระดบความสง ในเวลาและตามเสนทางทไดมการตกลงเฉพาะระ หวางผเก ยวของในการพพาท อากาศยานนจะตองมเครองหมายพเศษ (กาชาด เสยววงเดอนแดง) และธงชาตของตนทดานใตและดานบน และดานขางทงสองดาน อกทงจะตองมเคร องหมายหรอเคร องแสดงลกษณะอยางอนซงอาจเปนทตกลงกนระหวางคพพาท เมอเรมตนหรอในระหวางการสรบ

นอกจากนหากมไดมการตกลงกน หามอากาศยานทางการแพทยบนเหนออาณาเขตของฝายตรงขาม 55 นอกจากนอากาศยานทางการแพทยจะตองเชอฟงคำาสงใหลงจอด และเมอไดลงจอดและถกตรวจ สอบแลว อากาศยานดงกลาวและผโดยสารกอาจทำาการบนตอไปได

การบนเหนอบรเวณทไมอยในการควบคมของฝายตรงขามนนไมจำาตองมการตกลง แตอยางไรกตามควรแจงใหฝายศตรทราบดวยในกรณทเทยวบนนนอยในวถการยงจากพนสอากาศของฝายตรงขาม สวนการบนเหนอบรเวณพนทสรบนนกควรมการทำาความตกลงกบฝายตรงขามเพอความปลอดภยของอากาศยาน แตหากไมไดมการทำาความตกลงเชนวาอากาศยานทางการแพทยนนกตองปฏบตการโดยการเสยงภยเอง การบนเหนอบรเวณทอยภายใตการควบคมของฝายตรงขามนนการตกลงกบฝายดงกลาวถอวาเปนสงทจำาเปน 56

สวนการบนเหนอบรเวณของประเทศทเป นกลาง อากาศยานทางการแพทยนนกจะตองแจงใหประเทศเปนกลางทราบลวงหนาถงการบนนนดวย และจะตองเชอฟงคำาสง (ถาม) ทใหลงจอด 57

ขอจำากดในการปฏบตการของอากาศยานทางการแพทย58

1. หามใชอากาศยานทางการแพทยในดานการทหาร หรอเพอคมกนเปาหมายทางทหารเพอใหพนจากการโจมต

2. หามใชอากาศยานทางการแพทยสำาหรบดานการขาวกรอง ไมวาจะเพอรวบรวม สงขอมล หรอบรรทกสงของเพอการดงกลาว

3. หามใชอากาศยานทางการแพทยสำาหรบการบรรทกอาวธ เวนแตทยดไดจากผประสบภยและยงมไดสงมอบแกเจาหนาททเกยวของ หรออาวธขนาดเบาทเจาหนาทใชเพอปองกนตนเอง

4. หามใชอากาศยานทางการแพทยเพอการคนหาผประสบภยในขณะทบนอยเหนอบรเวณของฝายตรงขามเครองหมายและสญลกษณตางๆ ทควรทราบธงขาว (The White Flag)

ธงขาวเปนสญลกษณทมความเกาแกทสดสญลกษณหนงซงใชในการสรบไมวาจะเปนภาคพนดน หรอในทะเล สญลกษณนมความมงหมายเพอคมครองตวแทนในการเจรจา ธงขาว มความหมายวา ตองการเจรจาหรอตดตอสอสารกบฝายตรงขาม โดยพลรบไดตกลงหยดการตอสแลว ไมใชยอมแพ

ธงขาวนใชกบยานพาหนะใดจะมความหมายวายานพาหนะนนกำาลงขนสงตวแทนในการเจรจาและคณะ อาท ลาม คนเปาแตร คนถอธง เปนตน ซงจะตองไมถกทำาอนตรายและไดรบความคมครอง ธงขาวอาจมไดหลายรปแบบ ซงอาจทำามาจากผาสขาวใดๆ กได ไมมรปแบบตายตว

กาชาด (The Red Cross)

กาชาดเปนเครองหมายของการบรการทางการแพทยและศาสนา ทงนหมายรวมถงองคการกาชาดระหวางประเทศดวย ลกษณะของเครองหมาย

กาชาดคอมเครองหมายกากบาทสแดงบนพนสขาว บคคลหรอทรพยสนใดไมวาจะเปนของพลเรอนหรอทหาร เมออยภายใตเครองหมายกาชาดแลวจะตองไดรบการคมครองและไมถกทำาอนตรายในทกๆ สถานการณ นอกจากนโรงพยาบาล เจาหนาทแพทย พลเรอน เครองมอเครองใชและยานพาหนะ รวมถงเขตรกษาพยาบาล (Medical Zones) และพนทซงใชสำาหรบดแลรกษาผบาดเจบและผปวยเปนการเฉพาะอาจใชเคร องหมายกาชาดเพอแสดงตนได

เสยววงเดอนแดง (The Red Crescent)

เครองหมายเสยววงเดอนแดงมความหมายเชนเดยวกบกาชาด หากแตเปนเครองหมายทใชในหนวยแพทยในกองทพของประเทศมสลม อยางไรกดองคการกาชาดระหวางประเทศกสามารถใชเครองหมายนไดเชนกน

เครองหมายเขตและทองทสำาหรบโรงพยาบาลและสำาหรบความปลอดภย

(Emblem of hospital and safety zones and localities)

เขตดงกลาวนอาจกำาหนดใหมขนไดทงในยามสงบและสงคราม เพอคมครองผบาดเจบ ผปวย คนชรา เดกอายตำากวา 15 ป สตรทอาจมครรภและสตรทมบตรอายไมเกน 7 ป จากผลกระทบของสงครามลกษณะของเคร องหมายนคอแถบสแดงบนพนสขาว อยางไรกตามหากจะใชเขตนสำาหรบผบาดเจบและผปวยเปนการเฉพาะแลวกควรใชเครองหมายกาชาดหรอเคร องหมายเสยววงเดอนแดงเปนไปตามอนสญญาเจนวาฉบบท 4 ขอ 14

สญลกษณสำาหรบคายเชลยศก

เปนไปตามอนสญญาขอกำาหนดของอนสญญาเจนวาฉบบท 3 ขอ 23 อนสญญามไดกำาหนดสของตวอกษร PG ซงเปนคำายอของเชลยศกในภาษาฝรงเศส “Prisonniers de Guerre” หรอ PW ซงเปนคำายอของเชลยศกภาษาองกฤษ “Prisoners of War” หรอพนหลง ดงนนจงอาจกำาหนดไดเองสญลกษณนมไวเพอแสดงใหทราบวาสถานทนนคออะไรเทานน สญลกษณนยงมไดรบการรบรองจากนานาชาตวามผลเปนการคมครอง

เครองหมายการปองกนพลเรอน (Civil Defence)

PG PW

พธสารฉบบท 1 ขอ 66 กำาหนดวา สญลกษณพเศษระหวางประเทศ“ของการปองกนพลเรอน จกเปนรปสามเหลยมดานเทาสนำาเงนบนพนสสม สำาหรบใชในความคมครององคกรปองกนพลเรอน พนกงาน อาคาร และพสดขององค กร และส ำาหรบท พกของพลเรอน ...” ล กษณะของเครองหมายคอสามเหลยมสนำาเงนบนพนสเหลยมสสม

เครองหมายคมครองทรพยสนวฒนธรรม

เปนตามอนสญญาเฮกเพอคมครองทรพยสนวฒนธรรมในกรณการขดกนดวยอาวธ ทรพยสนวฒน ธรรมเชน พพธภณฑ อนสาวรย อาคาร เปนตน ลกษณะของเครองหมายคอโลหสนำาเงนขาว

เครองหมายคมครองเปนพเศษแกทรพยสนวฒนธรรม

ตามอนสญญาเฮกลง 14 พ.ค. ค.ศ. 1954 ทรพยสนวฒนธรรมทมความสำาคญมากและการขนสงทรพยสนดงกลาวนนจะตองไดรบการคมครอง โดยกำาหนดใหเครองหมายนเปนเครองหมายคมครอง

การคมครองเปนพเศษนจะมใหเฉพาะแตทรพยสนทไดลงทะเบยนในระดบนานาชาตตามทกำาหนดไวลกษณะของเครองหมายคอโลหสนำาเงนขาวสามโลหจดในแนวสามเหลยม

เครองหมายสำาหรบสถานททไดรบการคมครองในกรณการโจมตจาก

ทางเรอ

เครองหมายนเปนไปตามอนสญญาเฮก ฉบบท 9 ลง 18 ต.ค. ค.ศ. 1907 วาดวยการระดมยงโดยกองกำาลงทางเรอในยามสงคราม โดยเครองหมายนมงคมครองโรงพยาบาล อาคารทใชเพอกจกรรมการกศล สถานทศกดสทธ สถานททไดรวบรวมผบาดเจบและผปวย อนสาวรยประวตศาสตร เปนตน ลกษณะของเครองหมายนคอตราสเหลยมดานหนงสดำาอกดานสขาว

เครองหมายคมครองงานและสงตดตงทบรรจพลงงานอนตราย

เครองหมายนใชกบเขอน ทกนนำาอนๆ โรงงานไฟฟาพลงงานนวเคลยรหรอสถานทอนใดทมพลง งานอนตรายอย การโจมตสถานทเหลานอาจทำาใหพลงงานอนตรายทอยภายในออกมาและเปนเหตใหพลเรอนเปนจำานวนมากตองเสยชวต จงตองมการหามมใหโจมตสถานนเชนวาน ลกษณะของเครองหมายนคอวงกลมสสมทมขนาดเทากนสามวงจดในแนวระนาบเดยวกน

เอกสารอางอง1. กฤษณะ บวรรตนารกษ. การเผยแพรกฎหมายวาดวยการขดกนดวยอาวธในกองทพไทย. เอกสารวจยโรงเรยนเหลาทหารพระธรรมนญ หลกสตรนายทหารสญญาบตรชนสง, 2541.2. จรวยพร ธรณนทร. กำาเนดและพฒนาการของกฎหมายมนษยธรรมระหวางประเทศ. กรงเทพฯ : สภากาชาดไทย, 2542.3. Doppler B, Ferretti A, Ganond JJ. The Law of War Teaching File for Instructors. Geneva : International Committee of the Red Cross, 1992.4. de Mulinen F. Handbook on the Law of War for Armed Forces. Geneva : International Committee of the Red Cross, 1987.5. Eberlin P. Signs Protecteurs. Geneva : International Committee of the Red Cross, 1983.