ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอด

ของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

นตกล บญแกว

วทยานพนธน�เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (การพยาบาลผสง

อาย)บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล

พ.ศ. 2556

ลขสทธของมหาวทยาลยมหดล

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสำาเรจลลวงไปไดดวยความชวยเหลออยางดยงจาก ผชวยศาสตราจารยดร.นารรตน จตรมนตร อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก ผชวยศาสตราจารย ดร.วราพรรณ วโรจนรตน อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม ทเปนผคอยใหคำาปรกษา และใหคำาแนะนำาขอเสนอแนะทเปนประโยชน รวมทงตรวจสอบแกไขขอบกพรอง จนกระทงวทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณ และผวจยขอขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.อรวมน ศรยกตศทธ ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ร. อ. หญง ดร. ศรพนธ สาสตย กรรมการสอบวทยานพนธ ทไดใหขอคดเหน และคำาแนะนำาในการปรบปรงวทยานพนธฉบบนใหมความสมบรณมากทสด

ขอขอบพระคณผทรงคณวฒทกทาน ทกรณาใหความอนเคราะหในการตรวจสอบความตรงของเนอหาของเครองมอทใชในการวจย พรอมทงขอเสนอแนะทเปนประโยชนในการทำาวจย ขอขอบพระคณคณาจารยภาควชาการพยาบาลรากฐาน ทประสทธประสาทความร อนเปนประโยชนตอการวจย ขอขอบพระคณเจาหนาทคลนกโรคเบาหวาน โรงพยาบาลตรงทกทาน ทชวยอำานวยความสะดวกในการเกบขอมลการวจย และผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม รวมถงขอกราบขอบพระคณ พอ แม ทอบรมสงสอน ดแล คอยใหกำาลงใจจนงานวจยสำาเรจลลวงไปดวยด ตลอดจนขอขอบคณทกทานทผวจยไมสามารถกลาวนามไวในทนทไดมสวนชวยเหลอในการทำาวทยานพนธจนสำาเรจดวยด

นตกล บญแกว

ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 THE RELATIONSHIP BETWEEN INTRINSIC MOTIVATION AND GLYCEMIC CONTROL BEHAVIOR OF OLDER PERSONS WITH TYPE 2 DIABETES

นตกล บญแกว 5337345 NSGN/ M

พย.ม. (การพยาบาลผสงอาย)

คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ: นารรตน จตรมนตร, Ph.D., วราพรรณ วโรจนรตน, Ph.D.

บทคดยอการวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย แบบหาความสมพนธ ม

วตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 คดลอกกลมตวอยางแบบสะดวก จำานวน 88 ราย จากผทเขารบการตรวจรกษาทคลนกโรคเบาหวาน โรงพยาบาลตรง รวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามขอมลสวนบคคล แรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด วเคราะหความสมพนธดวยการใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน

ผลการศกษาพบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในระดบปานกลาง (M = 3.27, SD = .41) มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง (M = 2.91, SD = .29) มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง (M = 2.92, SD = .27) ดานการออกกำาลงกายระดบปานกลาง (M = 2.79, SD = .89) และดานการใชยาเบาหวานระดบสง (M = 3.01, SD = .19) แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .45, p < .01) และแรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญ

ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 THE RELATIONSHIP BETWEEN INTRINSIC MOTIVATION AND GLYCEMIC CONTROL BEHAVIOR OF OLDER PERSONS WITH TYPE 2 DIABETES

นตกล บญแกว 5337345 NSGN/ M

พย.ม. (การพยาบาลผสงอาย)

คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ: นารรตน จตรมนตร, Ph.D., วราพรรณ วโรจนรตน, Ph.D.

บทคดยอการวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย แบบหาความสมพนธ ม

วตถประสงคเพอศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 คดลอกกลมตวอยางแบบสะดวก จำานวน 88 ราย จากผทเขารบการตรวจรกษาทคลนกโรคเบาหวาน โรงพยาบาลตรง รวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถามขอมลสวนบคคล แรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด วเคราะหความสมพนธดวยการใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน

ผลการศกษาพบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในระดบปานกลาง (M = 3.27, SD = .41) มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง (M = 2.91, SD = .29) มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง (M = 2.92, SD = .27) ดานการออกกำาลงกายระดบปานกลาง (M = 2.79, SD = .89) และดานการใชยาเบาหวานระดบสง (M = 3.01, SD = .19) แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .45, p < .01) และแรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญ

THE RELATIONSHIP BETWEEN INTRINSIC MOTIVATION AND GLYCEMIC CONTROL BEHAVIOR OF OLDER PERSONS WITH TYPE 2 DIABETES

NITIKUN BOONKAEW 5337345 NSGN/ M

M.N.S. (GERONTOLOGICAL NURSING)

THESIS ADVISORY COMMITTEE: NARIRAT JITMONTRI, Ph. D., VIRAPUN WIROJRATANA, Ph. D.

ABSTRACTThis study was a correlational descriptive research to determine the

relationship between intrinsic motivation and glycemic control behaviors in older persons with type 2 diabetes. Convenience sampling was used to select a total of 88 subjects who were patients receiving treatment at the Trang Hospital Diabetes Clinic in Trang Province. Data were collected by a questionnaire assessing personal information, intrinsic motivation, and glycemic control behaviors. Analysis to determine relationship was done using Pearson’s correlation coefficient.

The findings of this study revealed that older persons with type 2 diabetes had intrinsic motivation at a medium level (M = 3.27, SD = .41), and glycemic control behaviors at a medium level (M = 2.91, SD = .29). Data analysis showed that the subjects had diet control behaviors at a medium level (M = 2.92, SD = .27), exercise behaviors at a medium level (M = 2.79, SD = .89), and diabetes medication adherence at a high level (M = 3.01, SD = .19). Intrinsic motivation was positively correlated with glycemic control behaviors at a statistical significance of (r = .45, p <.01), and intrinsic motivation was positively correlated with glycemic control with exercise behavior at a statistical significance of (r = .48, p <.01), but intrinsic motivation and glycemic control with diet control behavior were positively correlated with no statistical significance (r = .18, p = .09) and there was no correlation of intrinsic motivation with glycemic control with diabetes medication adherence (r = .00). Therefore, health personnel should develop intrinsic motivation in glycemic control behaviors by creating relationship with older persons with type 2 diabetes, by letting them choose exercise behaviors as per personal preferences, and by instilling confidence to exercise. Further studies should be done on effective glycemic control with diet control behaviors and diabetes medication adherence behaviors.

KEYWORDS: OLDER PERSONS/ TYPE 2 DIABETES/ INTRINSIC MOTIVATION/ GLYCEMIC CONTROL BEHAVIORS

บทท 1บทนำา

1.1 ความเปนมาและความสำาคญของปญหาผปวยเบาหวานมจำานวน 346 ลานคนทวโลก (World

Health Organization, 2011) และคาดวาจะเพมขนเปน 435 ลานคนในป ค.ศ. 2030 (International Diabetes Federation, 2010) ในสหรฐอเมรกา จำานวนผสงอายทเปนเบาหวานเพมขนจากรอยละ 23 เปนรอยละ 26.9 (Centers for Disease Control and Prevention, 2008; 2011) มอตราการตายถง 160,022 ราย จากจำานวนผปวย 231,404 ราย (Centers for Disease Control and Prevention, 2008)

สำาหรบประเทศไทย ผลการสำารวจสขภาพประชาชนไทย ครงท 4 ระหวางป พ.ศ. 2551 ถง 2552 (วชย เอกพลากร, และคณะ, 2553) พบจำานวนผปวยเบาหวานรอยละ 6.9 และคาดวาจะเพมขนเกอบสองเทาในป พ.ศ.2573 (World Health Organization, 2011)โดยวชย เอกพลากร และคณะ (2553) พบวา ผสงอายเปนโรคเบาหวานถงรอยละ 15.9 มสดสวนของผสงอายโรคเบาหวานทเขารบการรกษาแตควบคมโรคไมไดพบถงรอยละ 28 สงผลใหมอตราตายในป พ.ศ. 2552 เทากบ 66.4 ตอแสนประชากร (สถตสาธารณสข, 2552) รฐบาลสญเสยคารกษาพยาบาลประมาณ 18,020 บาทตอคน (มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย,

THE RELATIONSHIP BETWEEN INTRINSIC MOTIVATION AND GLYCEMIC CONTROL BEHAVIOR OF OLDER PERSONS WITH TYPE 2 DIABETES

NITIKUN BOONKAEW 5337345 NSGN/ M

M.N.S. (GERONTOLOGICAL NURSING)

THESIS ADVISORY COMMITTEE: NARIRAT JITMONTRI, Ph. D., VIRAPUN WIROJRATANA, Ph. D.

ABSTRACTThis study was a correlational descriptive research to determine the

relationship between intrinsic motivation and glycemic control behaviors in older persons with type 2 diabetes. Convenience sampling was used to select a total of 88 subjects who were patients receiving treatment at the Trang Hospital Diabetes Clinic in Trang Province. Data were collected by a questionnaire assessing personal information, intrinsic motivation, and glycemic control behaviors. Analysis to determine relationship was done using Pearson’s correlation coefficient.

The findings of this study revealed that older persons with type 2 diabetes had intrinsic motivation at a medium level (M = 3.27, SD = .41), and glycemic control behaviors at a medium level (M = 2.91, SD = .29). Data analysis showed that the subjects had diet control behaviors at a medium level (M = 2.92, SD = .27), exercise behaviors at a medium level (M = 2.79, SD = .89), and diabetes medication adherence at a high level (M = 3.01, SD = .19). Intrinsic motivation was positively correlated with glycemic control behaviors at a statistical significance of (r = .45, p <.01), and intrinsic motivation was positively correlated with glycemic control with exercise behavior at a statistical significance of (r = .48, p <.01), but intrinsic motivation and glycemic control with diet control behavior were positively correlated with no statistical significance (r = .18, p = .09) and there was no correlation of intrinsic motivation with glycemic control with diabetes medication adherence (r = .00). Therefore, health personnel should develop intrinsic motivation in glycemic control behaviors by creating relationship with older persons with type 2 diabetes, by letting them choose exercise behaviors as per personal preferences, and by instilling confidence to exercise. Further studies should be done on effective glycemic control with diet control behaviors and diabetes medication adherence behaviors.

KEYWORDS: OLDER PERSONS/ TYPE 2 DIABETES/ INTRINSIC MOTIVATION/ GLYCEMIC CONTROL BEHAVIORS

2552) นอกจากนนผลการสำารวจผปวยเบาหวานในภาคใตพบสดสวนผปวยทเขารบการรกษาแตควบคมโรคไมไดรอยละ 39.7 สำาหรบพนทจงหวดตรงมจำานวนผปวยเบาหวานเพมขนจากอตรา 732.24 เปน 917.44 ตอแสนประชากรในป พ.ศ. 2550 และป พ.ศ. 2553 ตามลำาดบ โดยโรคเบาหวานเปนอตราการปวยสงสดทโรงพยาบาลตรง เพมขนจากอตรา 824.63 เปน 1,659.22 ตอแสนประชากรในป พ.ศ. 2551 และป พ.ศ. 2553 ตามลำาดบ (งานโรคไมตดตอ สำานกงานสาธารณสขจงหวดตรง, 2551, 2553)

ผสงอายประมาณรอยละ 90 เปนโรคเบาหวานชนดท 2 หรอชนดไมพงอนสลน (American Diabetes Association, 2006) โดยพบวา ระดบพลาสมากลโคสในผสงอายโรคเบาหวานหลงอดอาหารมากกวา 8 ชวโมง (Fasting Plasma Glucose) มคาสงกวาวยอน และเพมขนเรอยๆ ตามอาย (Elahi & Muller, 2000) อกทงมโรครวมทกอใหเกดความรนแรงเพมขน (Chiu, Wray, & Ofstedal, 2011) สงผลใหควบคมนำาตาลในเลอดไดยากขน (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย, 2548) ทำาใหเกดภาวะแทรกซอนเปนอมพาตรอยละ 16 มากกวาวยผใหญทเปนเบาหวานประมาณ 3 เทา เปนโรคหลอดเลอดหวใจรอยละ 68 (Centers for Disease Control and Prevention, 2011) เกดภาวะซมเศรารอยละ 25.9 (Bai, Chiou, Chang, & Lam, 2008) และสญเสยการมองเหนรอยละ 4.4 (American Diabetes Association, 2012) ภาวะแทรกซอนและความรนแรงของโรคเบาหวานดงกลาว เปนผลมาจากผปวยไมสามารถควบคมนำาตาลในเลอดไดอยางมประสทธภาพ (Ilanne-Parikkaet al., 2008) สาเหตทผสงอายมพฤตกรรมควบคมโรคเบาหวานไมเหมาะสม เนองจากไมมแรงจงใจ(Motivation) (Perlmuter, Dimaculangan, Seidlarz, Singh, & Gabhart, 2008) ในขณะทผปวยเบา

หวานวยผใหญและวยสงอายทมแรงจงใจสามารถควบคมนำาตาลในเลอดได เนองจากเชอวาตนสามารถควบคมนำาตาลได ทำาใหมความภาคภมใจในตนเอง (อารย รตนพนธ, สชาดา รชชกล, และ นงนช โอบะ, 2552) ซงพบวาแรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) สามารถทำานายพฤตกรรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายสงถงรอยละ 64.9 (Seo & Choi, 2011) และแรงจงใจภายในมประสทธผลในการเพมพฤตกรรมการรบประทานอาหารและพฤตกรรมการออกกำาลงกาย (Oftedal, Bru, & Karlsen, 2011)

แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) เกดขนเมอบคคลรบรความมอสระในการกำาหนดตนเอง (Autonomy) รบร ความสามารถแหงตน (Competence) และมปฏสมพนธ (Relatedness) กบบคคลอนในทางทด แรงจงใจภายในสงผลใหเกดการกระทำาของบคคล จากความพงพอใจของตนเองในการเลอกปฏบตพฤตกรรม ไมไดเกดจากการบงคบ และไมตองการสงของรางวลใดๆ ทำาใหเกดความคงทนของการปฏบตพฤตกรรมนน (Deci& Ryan, 2002) กลาวคอ บคคลทมอสระในความคด การตดสนใจ และรบรวาตนมความสามารถ จะปฏบตพฤตกรรมนนไดอยางตอเนองสมำาเสมอ ขณะทการมปฏสมพนธกบบคคลอนเปนแหลงสนบสนนใหบคคลนนมโอกาสในการเลอก ในการตดสนใจ และมความเชอมนทจะปฏบตพฤตกรรมดวยความสามารถของตน ทำาใหเกดความคงทน ยงยนของพฤตกรรม

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ควรปฏบตพฤตกรรมใหสอดคลองกบชวตประจำาวน ทงทางดานการรบประทานอาหาร ออกกำาลงกายและใชยาเบาหวาน (Centers for Disease Control and Prevention, 2011) สอดคลองกบคำาแนะนำาของสมาคมโรคเบาหวานแหงสหรฐอเมรกา

(American Diabetes Association, 2011) ทแนะนำาใหควบคมอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวานตามแผนการรกษา เพอปองกนภาวะแทรกซอน และลดความรนแรงของโรค ดงนนการรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวานจงเปนตวชวดการปฏบตพฤตกรรมเพอควบคมนำาตาลในเลอด (Soe, Sacerdote, Karam, & Bahtiyara, 2011) แตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผปวยวยผใหญและวยสงอาย พบวา ไมสมำาเสมอและไมตอเนอง (เพญศร พงษประภาพนธ, สวมลแสน เวยงจนทร, และ ประทป ปญญา, 2553; วมลรตน จงเจรญ, และคณะ, 2551) การกำาหนดแนวทางใหผสงอายสามารถปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดไดอยางยงยนนน ผปวยอาจตองมความเชอมนและมการตดสนใจปฏบตพฤตกรรมดวยตนเอง รวมถงไดรบการสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพและครอบครว นนคอตองมแรงจงใจภายในในการปฏบตพฤตกรรม ซงการศกษาแรงจงใจภายในในผปวยเบาหวานวยสงอาย (Butler,2002) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเอง และการศกษาผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายในประเทศไทย พบวา แรงจงใจภายในในการกำาหนดตนเองและความสามารถแหงตนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด (นตยา แกวสอน, 2548) แตดวยขอจำากดการทำาหนาทของรางกายในผสงอาย อาจสงผลกระทบตอแรงจงใจภายใน ซงในผปวยเบาหวานวยสงอายมขอจำากดทางรางกายสงกวาผปวยวยอน (Chiu et al., 2011) รวมไปถงมโรครวมหลายโรค เหลานมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมควบคมโรค ซงอาจเปนเหตผลทำาใหผลการวจยเกยวกบแรงจงใจภายในและพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดรายดานของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย ไมเปนไปในทางเดยวกนคอ พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออก

กำาลงกาย (Rahotep, 2009; Williams, McGregor, Zeldman, Freedman, & Deci, 2004) แตตางจากการศกษาของ Butler (2002) และ Shigaki และคณะ (2010) ทไมพบความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมการออกกำาลงกาย สำาหรบพฤตกรรมดานการรบประทานอาหาร พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร (Julien, Senecal, & Guay, 2009; Shigaki et al., 2010) ตางจากการศกษาของ Williams และคณะ (2004) ทไมพบความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

จากแนวคดเกยวกบแรงจงใจภายในขางตน พบวา แรงจงใจภายในสงผลใหเกดความคงทนและยงยนของพฤตกรรม แตจากการทบทวนงานวจยความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายขางตน พบวาผลการวจยไมสอดคลองกน รวมถงประเทศไทยมการศกษาแรงจงใจภายในในผปวยเบาหวานวยสงอายจำากด โดยนตยา แกวสอน (2548) ศกษาในกลมผปวยวยผใหญและวยสงอาย รวมถงศกษาแรงจงใจภายในเฉพาะสวนของการกำาหนดตนเองและความสามารถแหงตน ผวจยจงตองการศกษาแรงจงใจภายในอยางครอบคลมทงในสวนของการกำาหนดตนเอง ความสามารถแหงตน และการมปฏสมพนธ การวจยครงนผวจยจงมงศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 เพอเปนแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด เพอปองกนภาวะแทรกซอน และสงเสรมคณภาพชวตทดของผสงอายทเปนโรคเบาหวาน1.2 คำาถามการวจย

1. แรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 เปนอยางไร

2. แรงจงใจภายในมความสมพนธกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 หรอไม อยางไร

1.3 วตถประสงคการวจย1. ศกษาแรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลใน

เลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

2. ศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

1.4 สมมตฐานของการวจย1. แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรม

ควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 22. แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรม

ควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

3. แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

4. แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

1.5 กรอบแนวคดการวจยการศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบ

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 ครงนใชกรอบทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Self-determination Theory) ของ Deci และ Ryan (2000) ซงแบงแรงจงใจไว 3 ชนด ไดแก แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) และภาวะไมมแรงจงใจ (Amotivation) โดยมความตองการพนฐานทางจต เปนตวกำาหนดชนดของแรงจงใจ หากบคคลไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานทางจตนนๆ คอ การกำาหนดตนเอง (Autonomy) ความสามารถแหงตน (Competence) และการมปฏสมพนธหรอความสมพนธกบบคคลอน (Relatedness) จะสงผลใหบคคลแสดงพฤตกรรมดวยแรงผลกดนจากภายใน หรอแรงจงใจภายใน (Deci & Ryan, 2000)กลาวคอ เมอบคคลไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานทางจตทงสามสวน เปนผลใหบคคลมแรงจงใจภายในในการแสดงพฤตกรรม เนองจากบคคลนนรบรถงโอกาสในการเลอกมอสระในความคด สามารถตดสนใจดวยตนเอง รสกตองการแสดงพฤตกรรมดวยความสามารถของตน เนองจากเปนสงทนาสนใจ แปลก และทาทาย (อรพนทร ชชม, อจฉรา สขารมณ, และ วลาสลกษณ ชววลล, 2542) แรงจงใจภายในสงผลใหเกดความตอเนอง และความยงยนในการปฏบตพฤตกรรม(Butler, 2002; Deci & Ryan, 2000) สวนแรงจงใจภายนอก เปนความรสกตองการปฏบตพฤตกรรมของบคคลดวยสาเหตอน เชน มความคาดหวงในรางวลตอบแทน สงผลใหการปฏบตพฤตกรรมนนๆ ไมตอเนอง สวนภาวะไมมแรงจงใจ เปนภาวะทบคคลขาดความตงใจ ขาดความสนใจ ในการปฏบตพฤตกรรม

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 คอการปฏบตพฤตกรรมของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 เพอควบคมโรค เพอการรกษา และเพอปองกนภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวาน (Butler, 2002) โดยสมาคมโรคเบาหวานแหงสหรฐอเมรกา (American Diabetes Association, 2011) แนะนำาใหผปวยเบาหวานวยสงอายควบคมอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวานตามแผนการรกษา เพอปองกนภาวะแทรกซอน และลดความรนแรงของโรค ซงพบวา รอยละ 99 ของการรกษา จะเนนการปรบพฤตกรรมเหลานใหมความสอดคลองกบการดำาเนนชวตประจำาวน (Anderson, 2006)

ดงนนจากทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง แรงจงใจภายในอาจมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด ซงจากการศกษาในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเอง (Butler, 2002) แรงจงใจภายในในการกำาหนดตนเองและความสามารถแหงตนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด (นตยา แกวสอน, 2548) แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกำาลงกาย (Rahotep, 2009; Williams et al., 2004) และแรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร (Julien et al., 2009; Shigaki et al., 2010) ครงนผวจยจงสนใจศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 เพราะหากผปวยสงอายไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานทางจตทงในสวนของการกำาหนดตนเอง ความสามารถแหงตน และการมปฏสมพนธ อาจทำาใหมการปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดวยความเชอมน เนองจากมการตดสนใจปฏบตพฤตกรรมดวยตนเอง โดยไดรบการสนบสนนจาก

บคลากรทางสขภาพหรอสมาชกในครอบครว จงกำาหนดกรอบแนวคดการวจยดงแสดงในแผนภมท 1.1

แผนภมท 1.1 แสดงกรอบแนวคดการวจยประยกตจากทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Deci & Ryan,

2000)หมายเหตลกศรทบ แสดงถงการเชอมโยงระหวางตวแปร ทตองการนำามาศกษาในครงนลกศรประ แสดงถงการเชอมโยงระหวางตวแปร ทไมไดนำามาศกษาในครงน

1.6 ขอบเขตการวจยการวจยครงนเปนการศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจ

ภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรค

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอด

ของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

การรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย

แรงจงใจภายใน(Intrinsic

Motivation) การกำาหนดตนเอง

(Autonomy) ความสามารถแหงตน แรงจงใจภายนอก

(Extrinsic ไมมแรงจงใจ

(Amotivation)

เบาหวานชนดท 2 ซงมารบการตรวจรกษาทคลนกโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลตรง1.7 นยามตวแปร

แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) หมายถง ความตองการของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ในการกำาหนดตนเอง แสดงความสามารถแหงตน และมปฏสมพนธกบบคลากรทางสขภาพหรอครอบครว เพอควบคมนำาตาลในเลอดดวยการควบคมอาหารออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวาน ประเมนดวยแบบสอบถามแรงจงใจภายใน จำานวน 32 ขอ เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Likert scale) 5 ระดบ ประกอบดวย 3 ดาน คอ ดานการกำาหนดตนเอง ทผวจยขออนญาตใชจาก นตยา แกวสอน (2548) จำานวน 22 ขอ สวนดานความสามารถแหงตน จำานวน 4 ขอ และดานการมปฏสมพนธ จำานวน 6 ขอ ผวจยพฒนาจากแบบสอบถามของ Williams, McGregor, King, Nelson, และ Glasgowb (2005) ซงผเชยวชาญไดแปลยอนกลบ (Back Translation) เปนภาษาไทย โดยคะแนนมาก หมายถง แรงจงใจมาก

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอด หมายถง การปฏบตพฤตกรรมของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดานพฤตกรรมการรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน เพอการรกษา ควบคมโรคและปองกนภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวาน

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร หมายถง การควบคมอาหารของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการลดหรองดอาหารและเครองดมทมพลงงานสง การเลอกรบประทานอาหารทมกากใยสง และการควบคมตนเองในการรบประทานอาหารเมออยในสถานการณตาง ๆ

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการออกกำาลงกาย หมายถง การทผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ออกกำาลงกายหรอมกจกรรมทางกายเพอเพมการเผาผลาญนำาตาลในเลอด โดยคำานงถงขนตอนทถกตอง ขอควรปฏบต และขอควรระวงในการออกกำาลงกาย

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน หมายถง การทผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 รบประทานหรอฉดยาเบาหวานตามแผนการรกษา รวมถงการใชยาหรออาหารเสรมอนๆ

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดประเมนดวยแบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด ทผวจยดดแปลงจากแบบสอบถามการปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของ นตยา แกวสอน (2548) จำานวน 24 ขอ เปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Likert scale) 4 ระดบ โดยคะแนนมาก หมายถง พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดมาก

1.8 ประโยชนทคาดวาจะไดรบจากการวจย1. บคลากรทางสขภาพ โดยเฉพาะในคลนกโรคเบาหวาน

สามารถนำาผลการศกษานไปใชในการพฒนางานดานการสงเสรมพฤตกรรมควบคมโรคเบาหวานใหดยงขน ดวยการพฒนาแรงจงใจภายในของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2

2. ผลการศกษา นำาไปใชเปนแนวทางในการวจยเกยวกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 ตอไป

บทท 2ทบทวนวรรณกรรม

การวจยครงน เปนการศกษาแรงจงใจภายใน พฤตกรรม

ควบคมนำาตาลในเลอด และความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ผวจยไดศกษา ตำารา บทความ และงานวจยทเกยวของครอบคลมหวขอ ตามลำาดบตอไปน

2.1 โรคเบาหวานในผสงอาย

2.2 พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

2.3 แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation)2.3.1 ทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Self-

determination Theory) 2.4 งานวจยทเกยวของกบแรงจงใจภายใน และ

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด2.5 สรป

2.1 โรคเบาหวานในผสงอายเบาหวาน (Diabetes Mellitus) เปนกลมโรคทางเมตะ

บอลสม เนองดวยตบออนไมสามารถสรางฮอรโมนอนสลนไดเพยงพอ และ/ หรอรางกายไมตอบสนองตออนสลนไดตามปกต ทำาใหระดบนำาตาลในเลอดสง (Centers for Disease Control and Prevention, 2011)

สมาคมโรคเบาหวานแหงสหรฐอเมรกา (American Diabetes Association, 2011) แบงโรคเบาหวานออกเปน 4 ชนด ดงน 1) โรคเบาหวานชนดท 1 (Type 1 Diabetes Mellitus, T1DM) เกดจากเบตาเซลลในตบออนถกทำาลาย ทำาใหความสามารถในการสรางอนสลนลดลง 2) โรคเบาหวานชนดท 2 (Type 2 Diabetes Mellitus, T2DM) 3) โรคเบาหวานทมสาเหตจำาเพาะ (Other Specific Types) เปนโรคเบาหวานทมสาเหตชดเจน เชน โรคเบาหวานทเกดจากความผดปกตทางพนธกรรมของเซลลเบตา และ 4) โรคเบาหวานขณะตงครรภ (Gestational Diabetes Mellitus, GDM) เปนโรคเบาหวานทตรวจพบครงแรกในหญงมครรภ แตทพบเปนสวนใหญในผปวยสงอาย คอ โรคเบาหวานชนดท 2 (Type 2 Diabetes Mellitus,

T2DM) หรอโรคเบาหวานชนดไมพงอนสลน พบในผสงอายประมาณรอยละ 90 (American Diabetes Association, 2006) เปนชนดทเกดจากความผดปกตในการหลงอนสลน หรอเนอเยอในรางกายดอตออนสลน (Insulin Resistance) มกพบในผทมพอ แม หรอ พ นอง มประวตเปนโรคเบาหวานชนดท 2 อาการมกไมรนแรง และคอยเปนคอยไป

2.1.1 พยาธสภาพของโรคเบาหวานชนดท 2 หรอชนดไมพงอนสลน ม 2 สาเหต ดงน

2.1.1.1 การหลงอนสลนนอยกวาปกต (Insulin Deficiency) เนองจาก

ความเสอมของตบออนในวยสงอาย คอ นำาหนกตบออน สงผลใหเบตาเซลลหลงอนสลนลดลงเมออายมากขน (Neumiller & Setter, 2009) การกระตนเซลลของรางกายใหใชกลโคสจงลดนอยลง ไมเพยงพอในการยบยงการผลตกลโคส และเปนผลใหแอลฟาเซลล (α-cell) เพมการหลงกลคากอน (Glucagon) ทำาใหกลโคสเพมขน

2.1.1.2 ภาวะดอตออนสลน (Insulin Resistance) เนองจากมวลของกลามเนอลดลง มปรมาณมวลไขมนเขามาแทนทมากขน (Fletcher, 1999) ไตรกลเซอรไรดในเซลลของกลามเนอเกดการสะสมมากขน สงผลใหโพสรเซบเตอร (Postrecepter) และกลโคสทรานสพอรทเตอร-4 (Glucose Transporter-4: GLUT-4) ลดลง การเคลอนยายกลโคสทรานสพอรทเตอร-4 ไปเยอหมเซลลลดลง การนำากลโคสเขาเซลลลดลง ระดบนำาตาลในเลอดสงขน พรอมกบเกดภาวะดออนสลนตามมา (Halter, 2000)

2.1.2 การวนจฉยโรคเบาหวาน

สมาคมโรคเบาหวานแหงสหรฐอเมรกา (American Diabetes Association, 2011) นำาเสนอเกณฑการวนจฉยโรคเบาหวานในวยสงอายเหมอนกบในวยอน ไดแก การตรวจระดบพลาสมากลโคสตอนเชาหลงอดอาหารมากกวา 8 ชวโมง (Fasting Plasma Glucose) หากพบคามากกวา หรอเทากบ 126 มลลกรมตอเดซลตร ใหตรวจยนยนอกครงหนงในตางวนกน หรอการตรวจความทนตอกลโคส (75 g Oral Glucose Tolerance Test) หลงดมสารละลายกลโคส 75 กรมในนำา 300 มลลลตร เปนเวลา 2 ชวโมง เทากบหรอมากกวา 200 มลลกรมตอเดซลตร ใหวนจฉยวาเปนโรคเบาหวาน แตองคการอนามยโลก (World Health Organization, 2011) แนะนำาใหใชเกณฑการวนจฉยโรครวมกน ระหวางการตรวจระดบพลาสมากลโคสตอนเชาหลงอดอาหารมากกวา 8 ชวโมง กบการตรวจระดบกลโคสในพลาสมา (Casual Plasma Glucose) เวลาใดกไดไมเกยวกบระยะหลงมออาหาร มคาเทากบ 200 มลลกรมตอเดซลตร รวมกบมอาการของโรค ไดแก ปสสาวะมาก ดมนำามาก และนำาหนกตวลดลงไมทราบสาเหต โดยทงสองวธจะตองไดรบการตรวจซำาในวนอนอกครง เพอยนยนการวนจฉย

2.1.3 อาการและอาการแสดงโรคเบาหวานในผสงอายพบไดทงทไมแสดงอาการ แสดง

อาการไมชดเจน เชน ออนเพลย นำาหนกลด ภาวะอารมณเปลยนแปลง และแสดงอาการชดเจน (National Institute on Aging, 2012) ไดแก 1) กระหายนำา ปสสาวะมาก ปสสาวะบอยตอนกลางคน และออนเพลย 2) มแผลตดเชอ หรอเปนแผลแลวหายยาก และ 3) การรบรเปลยนแปลง (Cognitive Changes) เกดภาวะสบสน หรอเกดภาวะซมเศรา มความผดปกตในการมองเหน ทำาใหการเคลอนไหวชาลง เกดการหกลมได

2.1.4 ภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวานในวยสงอาย2.1.4.1 ภาวะแทรกซอนเฉยบพลน ภาวะนำาตาลในเลอดตำา (Hypoglycemia) เปน

ภาวะทผปวยมระดบนำาตาลในเลอดตำากวา 50 มลลกรมตอเดซลตร (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2549) มกพบภาวะนในผปวยสงอายเปนสวนใหญ (National Collaborating Centre for Chronic Conditions, 2008) มอาการและอาการแสดง (Seaquistn et al., 2013) ดงน ความดนโลหตซสโตลคสง ใจสน มอสน หวใจเตนเรว รสกกงวล กระสบกระสาย คลนไส รสกรอน เหงอออก ชา และรสกหว มอาการสมองขาดกลโคส ไดแก ออนเพลย รสกรอนทงทผวหนงเยนและชน อณหภมรางกายตำา ปวดศรษะ มนงง การทำางานสมองดานความจำาบกพรอง ปฏกรยาตอบสนองชาลง สบสน ไมมสมาธ ตาพรามว พดชา งวงซม และหลงลม อาการดงกลาวแกไขโดย ใหไดรบนำาตาล

ภาวะนำาตาลในเลอดสง (Hyperglycemia) ในผสงอายมกพบมอาการหมดสต เนองจากนำาตาลในเลอดสง แตไมมสารคโตนคง (Hyperglycemic Hyperosmolar Nonketotic Coma: HHNC) เนองจากควบคมระดบนำาตาลไมด เมอมอาการเจบปวย หรอเกดการตดเชอ จะทำาใหมการหลงฮอรโมนตางๆ ทำาใหความตองการอนสลนเพมขน ระดบนำาตาลในเลอดสงขนจนเกดอาการ เปนสาเหตของการเสยชวตในผสงอายสงถงรอยละ 40-60 (Phipps, Long, & Woods, 1983) อาการทพบ คอ กระหายนำามาก ปสสาวะมาก ออนเพลย นำาหนกลด หายใจตนแตไมหอบ หายใจไมมกลนอะซโตน มอาการชกเฉพาะทหรอชกทงตว หมดสต

2.1.4.2 ภาวะแทรกซอนเรอรง แบงเปน 2 ประเภท ไดแก 1) ภาวะแทรกซอนทเกดในหลอดเลอดขนาดใหญ

(Macrovascular Complication) เชน โรคหลอดเลอดในสมอง พบในวยสงอายไดรอยละ 16 ซงมากกวาวยผใหญ 3 เทา โรคหลอดเลอดหวใจเปนสาเหตการตายถงรอยละ 68 (Centers for Disease Control and Prevention, 2011) และ 2) ภาวะแทรกซอนทเกดในหลอดเลอดขนาดเลก (Microvascular Complication) เชน โรคตาทมสาเหตจากโรคเบาหวาน พบในวยสงอายรอยละ 4.4 (American Diabetes Association, 2012) และโรคไตนำาไปสภาวะไตวาย

2.1.5 ผลกระทบของโรคเบาหวานในผสงอายผลกระทบดานรางกาย มกเปนผลจากพยาธสภาพของโรค

เอง ทำาใหเกดภาวะแทรกซอนเฉยบพลนและเรอรง ความผดปกตทเกดขนเปนสาเหตทำาใหผสงอายมขอจำากดในการทำากจกรรมทางรางกาย (Physical disability) ซงพบวาเมออายเพมขน ขอจำากดทางรางกายกยงสงขน และสงมากกวาวยผใหญทเปนโรคเบาหวาน (Chiu et al., 2011) ผลกระทบดานจตใจ พบวา เกดภาวะซมเศราในผปวยสงอายประมาณรอย 25.9 (Bai et al., 2008) ทำาใหสญเสยความสนใจในการรบประทานอาหาร และการใชยา (McDonald, 2007) การควบคมระดบนำาตาลในเลอดจงยากขน ผลกระทบดานจตวญญาณ เมอมการเปลยนแปลงดานรางกายและจตใจ สงผลใหผปวยเกดความเบอหนายชวต และความหวงของชวตลดลง (Durso, 2006) ผลกระทบดานสงคม จำานวนผปวยสงอายทตองพงพงมมากขน ในขณะทผดแลจะลดลงจากเดม 6 คน (พ. ศ. 2552) เหลอเพยง 2 คน (พ. ศ. 2573) ตอการดแลผปวย 1 คน (จอหน โนเดล และ นภาพร ชโยวรรณ, 2552) ดงนน บคลากรทางสขภาพจงเปนผรบภาระในการดแล (McDonald, 2007) ผลกระทบดานเศรษฐกจ ทำาใหสญเสยงบประมาณในการเขารบการรกษาในโรง

พยาบาลประมาณ 41,950 บาทตอครง (วรรณ นธยานนท, สาธต วรรณแสง, และ ชยชาญ ดโรจนวงศ, 2552)

2.1.6 แนวทางการดแลรกษาโรคเบาหวานเปาหมายการรกษาผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 คอ

ควบคมระดบฮโมโกลบนเอวนซ (HbA1c) ใหอยในเกณฑปกต หรอใกลเคยงคาปกต (HbA1c นอยกวารอยละ 7) (Soe, Sacerdote, Karam, & Bahtiyara, 2011) จงจะสามารถปองกน หรอลดการเกดภาวะแทรกซอนได แตสำาหรบผปวยสงอายทมโรคหลอดเลอดหวใจ โรคหลอดเลอดสมอง โรคตบ โรคลมชก และโรคไตระยะสดทาย ใหควบคมฮโมโกลบนเอวนซอยทรอยละ 7.0 - 8.0 เพอปองกนการเกดอนตรายจากระดบนำาตาลในเลอดตำา (Currie, Peters, & Tynan, 2010; Meier & Hummel, 2009) แนวทางการรกษาโรคเบาหวาน (American Diabetes Association, 2011) มดงน

2.1.6.1 การรกษาแบบใชยา การใชยาขนอยกบระดบนำาตาลในเลอด และระดบฮโมโกลบนเอวนซ อาการหรอความรนแรงของโรค สภาพรางกายของผปวย โรครวม และการทำางานของตบและไต (American Diabetes Association, 2011; Bhattacharyya, Estey, & Cheng, 2009; Nathan et al., 2008) ยาเบาหวานชนดรบประทานทนยมใชในผปวยสงอาย ไดแก เมตฟอรมน (Metformin) เพราะนอกจากจะลดระดบนำาตาลในเลอดแลว ยงชวยปองกนการเกดภาวะนำาตาลในเลอดตำา และเพมการใชกลโคสทหลอดเลอดสวนปลาย (British National Formulary, 2009) นอกจากนนพบวา เมตฟอรมน ชวยลดอตราการตายและความผดปกตจากโรคหลอดเลอดหวใจ (Wiernsperger, 2007) รวมถงโรคหลอดเลอดในสมอง (Neumiller & Setter, 2009) แตอยางไรกตามผปวยสงอาย

เองกควรใชยาเบาหวานตามแผนการรกษาของแพทย (National Collaborating Centre for Chronic Conditions, 2008)

เพราะการใชยามผลกระทบตอการทำางานของไต และการทำางานของไตในวยสงอายนนลดลง (Reddy, 2006)

2.1.6.2 การรกษาแบบไมใชยา เปนการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหสอดคลองกบโรคเบาหวาน ไดแก 1) การควบคมอาหาร เปาหมายของการควบคมอาหารในผปวยทมนำาหนกเกน ควรลดนำาหนกใหไดดชนมวลกาย หรอเสนรอบเอวทเหมาะสม โดยเรมตนลดท รอยละ 5 - 10 ของนำาหนกตว (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2549) และ 2) การออกกำาลงกายสมำาเสมอ ไดแก การออกกำาลงกายทมความแรงปานกลาง ใหใชระยะเวลา 150 นาทตอสปดาห หากเลอกออกกำาลงกายชนดแอโรคบก ใหใชระยะเวลา 75 นาทตอสปดาห (American Diabetes Association, 2011) แตหลกเลยงการออกกำาลงกายในชวงทมระดบนำาตาลมากกวา 300 มลลกรมเปอรเซนต หรอระดบนำาตาลนอยกวา 60 มลลกรมเปอรเซนต หรอมจอประสาทตาผดปกตจากเบาหวานระดบรนแรง (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, 2549)

2.2 พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ควรควบคมนำาตาลในเลอดใหสอดคลองกบชวตประจำาวน ทงทางดานการรบประทานอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวาน (Centers for Disease Control and Prevention, 2011) สอดคลองกบคำาแนะนำาของสมาคมโรคเบาหวานแหงสหรฐอเมรกาทแนะนำาใหผปวยสงอาย

ควบคมนำาตาลในเลอดเพอปองกนหรอชะลอภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวานดวยการควบคมอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวานตามแผนการรกษา (American Diabetes Association, 2011) การศกษาครงนพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดจงประกอบดวย พฤตกรรมการรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน

2.2.1 พฤตกรรมการรบประทานอาหารการควบคมอาหารสามารถลดคาระดบฮโมโกลบนเอวนซได

ประมาณรอยละ 1 - 2 (American Diabetes Association, 2011) จากการสำารวจพฤตกรรมการดแลตนเองในผปวยทมอายเฉลย 64 ป จำานวน 30 คน (Gatt & Sammut, 2008) พบวา ผปวยมพฤตกรรมการรบประทานอาหารไมเหมาะสม เนองจากมปญหาดานสงแวดลอมทางสงคม มขอจำากดทางรางกาย รวมไปถงขาดความร โดยเฉพาะขาดการสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพ ในการสงเสรมใหผปวยรบรความสามารถในการควบคมโรคดวยตนเอง เมอพจารณาพฤตกรรมการรบประทานอาหารของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย โรงพยาบาลสงขลานครนทร จำานวน 32 คน (วมลรตน จงเจรญ, และคณะ, 2551) พบวาผปวยมพฤตกรรมการควบคมอาหารไมเหมาะสม คอ ไมสามารถงดอาหารหวานได ควบคมอาหารไดไมตอเนอง รบประทานอาหารไขมนสง และมกากใยนอย รบประทานอาหารไมตรงเวลา รบประทานอาหารมอเยนเปนปรมาณมาก และรบประทานจบจบ อปสรรคสำาคญคอ ลกษณะนสยตดรสหวานทำาใหตองปรงรสดวยนำาตาล บงคบใจตวเองไมได เปนตน แตสงททำาใหผปวยควบคมอาหารไดคอ การมความภาคภมใจเมอควบคมระดบนำาตาลในเลอดได ทำาใหมแรงจงใจในการควบคมโรคตอไป (อารย รตนพนธ, และคณะ, 2552)

จากงานวจยขางตนสรปไดวา สาเหตทผปวยมพฤตกรรมการรบประทานอาหารไมเหมาะสม เนองดวยตวผปวย มขอจำากดทางรางกาย ขาดความร มลกษณะนสยตดในรสชาตอาหาร และการบงคบใจตวเองไมได รวมถงบทบาทของบคลากรทางสขภาพทขาดการใหขอมล และขาดการสงเสรมใหผปวยรบรความสามารถในการควบคมโรคดวยตนเอง แตผปวยทสามารถควบคมระดบนำาตาลไดนน เนองจากมแรงจงใจในการควบคมโรคดวยตนเอง ดงนนการมปฏสมพนธจงเปนปจจยสำาคญระหวางผปวยกบบคลากรทางสขภาพในการควบคมโรคเบาหวาน เพราะนอกจากชวยควบคมพฤตกรรมการรบประทานอาหารแลว ยงกอใหเกดการรบรความสามารถของตวผปวยเอง แลวสงผลใหมแรงจงใจในการควบคมโรคตอไป

ชนดและปรมาณของอาหารสำาหรบผปวยเบาหวาน ควรพจารณารบประทานใหเหมาะสม ดงน (สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย และ สมาคมตอมไรทอแหงประเทศไทย, 2554)

1) คารโบไฮเดรต ไมควรบรโภคเกนรอยละ 50 - 55 ของพลงงานรวมในแตละวน และไมควรบรโภคนอยกวา 130 กรมตอวน การบรโภคอาหารประเภทน ตองคำานงถงคาดชนนำาตาล (Glycemic Index) ซงอาหารทมคาดชนนำาตาลตำาจะถกยอย และดดซมชากวาอาหารทมดชนนำาตาลสง ดงนน ผปวยจงควรเลอกชนดและปรมาณของอาหารใหเหมาะสมกบคาระดบนำาตาลในเลอดของตนเอง

2) ไขมนและคอเลสเตอรอล ควรลดปรมาณคอเลสเตอรอลใหตำากวา 300 มลลกรมตอวน หลกเลยงการรบประทานไขมนจากสตว กะท และนำามนปาลม หรออาจรบประทานได 2 - 3 มอตอสปดาห ควรรบประทานนำามนททำาจากรำาขาว ถวเหลอง หรอขาวโพด ควรลดหรองดหอยนางรม ไขแดง กง ปลาหมก และเครองในสตว

3) โปรตนรบประทานไดรอยละ 15 - 20 ของพลงงานทงหมด อาหารประเภทน ไดแก เตาห พชประเภทถวตางๆ ปลา เปนตน กรณทไตทำาหนาทปกตบรโภคปลา 2 ครงตอสปดาหหรอมากกวา

4) วตามนและแรธาต มกพบในผกทมนำาและกาก เชน ผกคะนา มะเขอเทศ ผกกาดขาว ผกบง แตงกวา บวม ตำาลง หยวกกลวยออน รบประทานไดไมจำากดจำานวน สำาหรบผกชนดอนๆ เชน หวผกกาดขาว ถวฝกยาว มะระ มะเขอมวง ผกช ดอกกะหลำา ใหรบประทานอยางใดอยางหนงไดมอละ ½ ถวยตวง สำาหรบผลไมในแตละมอ รบประทานไดโดยใหเลอกอยางใดอยางหนง ดงน สมโอ 2 กลบใหญ ฝรง ½ ผลขนาดกลาง มะละกอ 6 คำาขนาดกลาง สบปะรด 125 กรมตอวน และแกวมงกร 116 กรมตอวน

5) แอลกอฮอลไมควรดม แตหากจำาเปนควรจำากดปรมาณไมเกน 2 สวนตอวนในผชาย และไมเกน 1 สวนตอวนในผหญง โดย 1 สวนของแอกอฮอลคอ เบยรชนดออน 360 มลลลตร หรอไวน 120 มลลลตร (คณะกรรมการโภชนาการ ชมรมผใหความรโรคเบาหวาน, 2543)

2.2.2 พฤตกรรมการออกกำาลงกายการออกกำาลงกายชวยควบคมระดบนำาตาลในเลอดไดถง

รอยละ 60 (Liberopoulos, Tsouli, Mikhailidis, & Elisaf, 2006) ชวยลดภาวะเสยงตอการเกดโรคแทรกซอนไดถงรอยละ 50 - 60 (Trichopoulou, Psaltopoulou, Orfanos, & Trichopoulos, 2006) การออกกำาลงกายในผสงอายโรคเบาหวาน เพอพฒนาหรอคงไวซงสมรรถภาพทางกาย จากงานวจยเกยวกบพฤตกรรมการออกกำาลงกายของผปวยเบาหวานทมอายเฉลย 68.7 ป (Chen et al., 2011) พบวา ผปวยมากกวารอยละ 40 มพฤตกรรมการออกกำาลงกายไมสมำาเสมอ ในประเทศไทยพบวา มผ

ปวยเบาหวานเพยงรอยละ 6.2 เทานน ทออกกำาลงกายสมำาเสมอ สาเหตเนองจากผปวยมนสยไมชอบออกกำาลงกาย ไมมความร ขาดความเขาใจทถกตอง รสกแปลกจากคนอนเพราะไมมใครออกกำาลงกาย มขอจำากดดานรางกาย และจดแบงเวลาไมเหมาะสม (วมลรตน จงเจรญ, และคณะ, 2551) รวมถงสาเหตจากทผปวยมระดบการศกษาตำา ระยะเวลาในการเปนโรคสง (เฉลย 7.9 ป) และความแตกตางของเพศ เหลานสงผลใหขาดการออกกำาลงกาย (Chen et al., 2011) หรอผปวยบางรายอาจมระดบนำาตาลในเลอดตำาระหวางออกกำาลงกาย จงทำาใหกงวลในการปฏบตครงตอไป (Dube, Valois, Prudhomme, Weisnagel, & Lavoie, 2006) อยางไรกตามการศกษาพฤตกรรมการออกกำาลงกายในผปวยเบาหวานวยสงอาย จำานวน 129 คน (Jordan & Jordan, 2010) พบวา มพฤตกรรมการออกกำาลงกายสง

การสนบสนนพฤตกรรมการออกกำาลงกายแกผปวยนน ควรเรมตงแตการวางแผนรวมกนระหวางผปวย ญาต และบคลากรทางสขภาพ มากกวาการใหความรแกผปวยเพยงอยางเดยว (Chen et al., 2011) ซงตองเนนทตวผปวยเปนสำาคญ ใหเกดความตระหนก เกดความตงใจ มงมน และปฏบตอยางมสตและเขาใจ จงจะสงเสรมใหผปวยมพฤตกรรมการออกกำาลงกายอยางตอเนอง (วมลรตน จงเจรญ และคณะ, 2551) นนคอ ควรมการสอสารระหวางผปวยกบบคลากรทางสขภาพ จงจะทำาใหผปวยเบาหวานมความสามารถในการดแลตนเอง

สำาหรบคำาแนะนำาการออกกำาลงกายในผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 ควรเลอกวธออกกำาลงกายใหเหมาะสมกบสภาพรางกาย วธออกกำาลงกายในผสงอายโรคเบาหวาน เชน การเดน ป นจกรยาน วายนำา โดยคอยๆ เพมเวลาในการออกกำาลงกายใหไดอยางนอยวนละ 30 - 60 นาท หรอใชเวลาออกกำาลงกายครงละ 10 นาท

จำานวน 3 ครงตอวน (McDonald, 2007) หรอครงละ 15 นาท จำานวน 2 ครงตอวน (National Diabetes Services Scheme, 2009) แตหากผปวยมขอจำากดของรางกาย หรอโรคประจำาตวควรปรกษาแพทยกอน และหากมอาการเจบหนาอก ปวดขอ หายใจไมทน หรอรสกไมสบายขณะออกกำาลงกาย ควรหยดออกกำาลงกายและไปพบแพทย

2.2.3 พฤตกรรมการใชยาเบาหวานพฤตกรรมการใชยาเบาหวาน เปนการปฏบตทเกยวของกบ

การใชยา ไดแก การใชยาอยางถกตองตามหลกการและแผนการรกษาของแพทย การปฏบตพฤตกรรมเพอปองกนการอนตรายจากการใชยา และสามารถจดการกบผลขางเคยงของยาทอาจจะเกดขนได ซงประสทธผลของยาเบาหวานตอการลดระดบฮโมโกลบนเอวนซ พบวา เมตฟอรมน และซลโฟนลยเรย สามารถลดระดบฮโมโกลบนเอวนซไดรอยละ 1 - 2 สวนยาฉดอนสลนสามารถลดระดบฮโมโกลบนเอวนซไดรอยละ 1.5 - 3.5 หรอมากกวา ทงนขนอยกบระดบนำาตาลเรมตนของผปวย (สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย, สมาคมตอมไรทอแหงประเทศไทย, กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข, และ สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2554)

แตอยางไรกตาม ผปวยสงอายทมพฤตกรรมการใชยาเบาหวานไมเหมาะสม พบถงกวา รอยละ 59 (Banning, 2004) การศกษาพฤตกรรมการใชยาเมตฟอรมนในผสงอายโรคเบาหวาน พบวาผปวยมพฤตกรรมการใชเมตฟอรมนตามแผนการรกษา เพยงรอยละ 34 เทานน สาเหตทเปนเชนนนเพราะขาดการสนบสนนจากบคคลรอบขาง แตการสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพ การใหคำาปรกษา อาจทำาใหผปวยมความเขาใจมากขน (Hall, 2007) นอกจากนน ยงพบวาผปวยสงอายมพฤตกรรมการใชยามากกวาหนงชนด โดยไมได

ปรกษาแพทย สาเหตมาจากขาดการสอสารระหวางผปวยและบคลากรทางสขภาพ ทำาใหผปวยไดรบขอมลไมครบถวน (Dingwall, 2007) ผปวยบางรายกลวผลขางเคยงของยา หรอความเชอถอประสทธภาพของยา (National Council on Patient Information and Education, 2007) ทำาใหการใชยาเบาหวานไมมประสทธภาพ ซงมความคลายกบพฤตกรรมการใชยาเบาหวานในผปวยวยผใหญและวยสงอายของไทย ทพบวามพฤตกรรมการใชยาเบาหวานไมเหมาะสม ไดแก รบประทานยาไมตรงเวลา ลมรบประทานยา ซอยารบประทานเอง หยดยาเอง ใชสมนไพรหรอยาอนๆ รวมกบยาเบาหวาน (วมลรตน จงเจรญ, และคณะ, 2551) ดงนน การมปฏสมพนธระหวางผปวยกบบคลากรทางสขภาพจงเปนสงสำาคญ เพราะการสอสารนอกจากจะชวยใหผปวยไดรบขอมลครบถวนแลว ยงทำาใหบคลากรทางสขภาพ เขาใจปญหาทางจตใจของผปวย ชวยแกปญหาพฤตกรรมการใชยาไมเหมาะสม โดยยดผปวยเปนศนยกลางในการใชยา (Dingwall, 2007)

การปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดอยางถกตองและเขาใจ ทงทางดานการรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน เปนประโยชนตอการรกษา และปองกนภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวาน แตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผปวยวยสงอายและวยผใหญทเปนโรคเบาหวาน พบวา ไมสมำาเสมอและไมตอเนอง (เพญศร พงษประภาพนธ, สวมล แสนเวยงจนทร, และ ประทป ปญญา, 2553; วมลรตน จงเจรญ, และคณะ, 2551) แรงจงใจภายในเปนปจจยทมอทธพลในการปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดอยางตอเนอง (Apostolo, Viveiros, Nunes, & Domingues, 2007) ดงนน ผวจยจงมงศกษาแรงจงใจภายใน เพอพฒนาเปนแนวทางในการสงเสรมใหผปวยสงอายมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดทเหมาะสมตอไป

ความหมายของพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดButler (2002) กลาววา พฤตกรรมควบคมนำาตาลใน

เลอด เปนการกระทำา หรอการปฏบตพฤตกรรม เพอควบคมโรค เพอรกษา และปองกนภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวาน

สำาหรบการวจยครงน พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 หมายถง การกระทำา หรอการปฏบตพฤตกรรมของผสงอายทเปนโรคเบาหวาน เพอควบคมโรค เพอรกษา และเพอปองกนภาวะแทรกซอนจากโรคเบาหวาน

2.3 แรงจงใจภายใน

2.3.1 ทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Self-determination Theory)

ทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง เปนทฤษฎทกลาวถงแรงจงใจของมนษย เพอพฒนาในสงทบคคลสนใจ และเพอเปลยนแปลงพฤตกรรมภายใตบรบทของสงคมนน (Deci, 1980; Deci & Ryan, 1985) เมอมนษยมแรงจงใจและเขาใจในภาวะสขภาพ สงผลใหเกดการเปลยนแปลงภาวะจตสงคมทดขน (Sheldon, Williams, & Joiner, 2003) นอกจากนน Deci และ Ryan (2002) แบงแรงจงใจเปน 3 ชนด ประกอบดวย 1) แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivaiton) 2) แรงจงใจภายนอก (Extrinsic Motivation) และ 3) ภาวะไมมแรงจงใจ (Amotivation) โดยชนดของแรงจงใจดงกลาวทำาใหบคคลมพฤตกรรมทแตกตางกน ดงน แรงจงใจภายใน เปนชนดของแรงจงใจททำาใหเกดความคงทนของพฤตกรรม โดยบคคลทมแรงจงใจภายใน จะปฏบตพฤตกรรมทเกดจากความสนใจและมการตดสนใจเลอกปฏบตดวยตนเอง เพราะ

ไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานทางจต คอ การกำาหนดตนเอง (Autonomy) ความสามารถแหงตน (Competence) และการมปฏสมพนธ (Relatedness) สวนแรงจงใจภายนอก เปนแรงจงใจทสงผลใหเกดการกระทำาบางสงบางอยาง จากแรงผลกดนภายนอกตวบคคล เชน การไดรบรางวลตอบแทน ความรสกถกกดดนในการกระทำากจกรรมตางๆ (Ryan, 1982; Ryan & Deci, 2000) สงผลใหมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทไมตอเนองและไมคงทน และภาวะไมมแรงจงใจ เปนภาวะทบคคลไมมความสนใจ และไมตงใจในการปฏบตพฤตกรรม ทำาใหไมเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมนน แรงจงใจภายในเกดจากองคประกอบ 3 สวน ดงน

การกำาหนดตนเอง (Autonomy) เปนความรสกของบคคลทตองการมอสระในการเลอกโดยใชประสบการณของตนเอง ตองการใหผอนยอมรบความรสก ยอมรบประสบการณ และมทางใหเลอกปฏบตหลายวธ หากไดรบการตอบสนองดงกลาว จะทำาใหบคคลนนแสดงพฤตกรรมออกมาดวยความเชอมน ทเกดจากความตงใจและสนใจของบคคลนนเอง (Deci & Ryan, 2000; Williams et al., 2005) ความรสกนกระตนใหบคคลเขารวมแสดงพฤตกรรมทตนสนใจดวยความรสกเปนอสระ ปราศจากภาวะถกควบคมจากภายนอกตวบคคล เชน จากบคคลใกลชดทมอทธพลตอความรสก หรอจากรางวลตางๆ และจากภายในตวบคคล เชน ความรสกผด การกลวถกตำาหนทำาใหเกดอารมณทางลบ ลดการเหนคณคาในตนเองและลดแรงจงใจภายใน (Deci & Ryan, 1985) ดงนนการรบรถงความตงใจของตนเอง และรบรสาเหตของการกระทำาวามาจากความตองการภายในของตน ทำาใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมาจากภายในตวเอง (Williams et al., 2005) โดยผานการไตรตรองอยางรอบคอบ นำาประสบการณและสงแวดลอมมาเปนขอมลรวมกน

ในการแปลความหมาย และตดสนใจเลอกปฏบตพฤตกรรมนนดวยตนเอง ซงจะกระตน ชนำาใหบคคลรเรมแสดงแบบแผนพฤตกรรมทมงสการบรรลเปาหมาย เมอพฤตกรรมทปฏบตใหผลทพงพอใจ บคคลจะเกดการเรยนรทจะมการกำาหนดพฤตกรรมนนดวยตนเอง เพอใหพฤตกรรมนนคงอย ทงนบคคลจะมการกำาหนดดวยตนเอง เมอพฤตกรรมนนใหผลลพธดงทตงใจ ซงการกำาหนดดวยตนเองสงเสรมพฤตกรรมทเกดจากแรงจงใจภายใน อกทงเปนประโยชนตอการพฒนาความสามารถแหงตนของบคคล (Deci & Ryan, 1985, 2004)

ความสามารถแหงตน (Competence) เปนความตองการจะแสดงพฤตกรรมดวยความสามารถของตนเอง เพราะมความเชอมน จากประสบการณทเคยประสบผลสำาเรจในการปฏบตกจกรรมตางๆ ดวยการมปฏสมพนธกบสงแวดลอม ทำาใหเพมความรสกตองการปฏบตกจกรรมดวยความสามารถของตนเอง นนคอ แรงจงใจภายในของบคคล ทตองการเอาชนะสงทาทาย ดวยความสามารถของตวเอง (Deci & Ryan, 2002) ความเชอในความสามารถของตนเองจงมความเกยวของกบความเชอในความสามารถปฏบตพฤตกรรมและผลลพธของพฤตกรรมนน เชน เชอวาการควบคมอาหาร การออกกำาลงกาย และการรบประทานยา จะทำาใหระดบนำาตาลในเลอดดขน (Williams et al., 2005) ความรสกเชอมนเหลานน ทำาใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมาดวยการรเรมและลงมอปฏบตกจกรรม (Deci & Ryan, 2000) แสดงถงการมแรงจงใจภายใน เพราะความเชอนนชวยผลกดนใหบคคลปฏบตพฤตกรรมนนๆ ใหสำาเรจ แตหากบคคลไมมนใจวาตนสามารถกระทำากจกรรมนนๆ ได บคคลจะไมมการเรมปฏบตกจกรรมนน

การมปฏสมพนธ (Relatedness) หรอความสมพนธ เปนความรสกตองการสรางความสมพนธกบบคคลอนดวยความเปนมตร ปราถนาจะไดรบความรก และการดแลจากบคคลนน (Deci & Ryan, 1990) กลาวคอ เปนความรสกตองการมปฏสมพนธกบบคคลอนๆ โดยมความตองการทจะไดรบการสนบสนนความมอสระจากบคคลเหลานน เชน การเปดโอกาสใหคดรเรม ตดสนใจดวยตนเอง ใหการยอมรบในความคดของตนเอง ไดรบขอมลโดยไมมความกดดนและปราศจากการควบคม เปนตน เหลานจงทำาใหบคคลรสกถงความมอสระและรบรความสามารถของตนเองมากขน ซงเปนการสนบสนนความตองการของมนษย โดยยดตวบคคลเปนศนยกลาง ตางจากปจจบนทสวนใหญบคลากรทางสขภาพเปนผชนำาในการรกษาเอง (Williams et al., 2005) ดงนน วธการสนบสนนความมอสระของบคคล คอการเสนอทางเลอกใหกบบคคล ทมลกษณะยดหยนในการดแลสขภาพ สงผลใหเพมแรงจงใจภายใน ในการเปลยนแปลงพฤตกรรม (Williams, Deci, & Ryan, 1998) และเกดความคงทนในการปฏบตพฤตกรรม

กลาวไดวา แรงจงใจภายในของบคคล จะเกดขนไดเมอบคคลนนมความพงพอใจตอการไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานทางจตทงสามสวนดงกลาวขางตน จงจะสงผลใหเกดความตอเนองและความคงทนในการปฏบตพฤตกรรม (Deci, 1975)

ความหมายของแรงจงใจภายในDeci และ Ryan (1990) กลาววา แรงจงใจภายใน เปน

ความตองการพนฐานทางจตของบคคลทนำาไปสการแสดงพฤตกรรม โดยบคคลตองการกำาหนดตนเอง (Autonomy) ตองการแสดงความสามารถแหงตน (Competence) และตองการมปฏสมพนธ

กบบคคลรอบขาง (Relatedness) โดยไมตองการรางวลภายนอก และการบงคบจากบคคลอน

สำาหรบการวจยครงน แรงจงใจภายใน หมายถง ความตองการของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ในการกำาหนดตนเอง แสดงความสามารถแหงตน และมปฏสมพนธกบบคลากรทางสขภาพหรอครอบครว เพอควบคมนำาตาลในเลอดดวยการควบคมอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวาน

2.4 งานวจยทเกยวของกบแรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอด

จากการศกษางานวจยตางๆ ทเกยวของกบแรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด มรายละเอยดดงน

การศกษาความเจบปวย และแรงจงใจในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 62 คน (Apostolo et al., 2007) พบวา ผปวยมแรงจงใจภายในสง (x= 5.63; Range 1 - 7) Apostolo และคณะ อภปรายวา ผปวยทมแรงจงใจภายในสง สงผลใหมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดอยางสมำาเสมอ เนองจากมความเชอมนและกลาตดสนใจในการเปลยนแปลงพฤตกรรมดวยตนเอง ดงนนบคลากรทางสขภาพและบคคลในครอบครวควรใหการสนบสนนเพอใหเกดแรงจงใจภายในเพอสงเสรมการเปลยนแปลงพฤตกรรมทยงยน

การศกษาการรบรความสามารถแหงตน การควบคมระดบนำาตาลในเลอด และความพงพอใจของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 634 คน (Williams et al., 2005) พบวา การสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ

.05 Williams และคณะ อภปรายวาเพราะบคลากรทางสขภาพเปนผสนบสนนใหผปวยรบรถงความสามารถของตนเองในการควบคมระดบนำาตาลในเลอด จงทำาใหพบความสมพนธดงกลาว

การศกษาการควบคมระดบนำาตาลในเลอด ประสบการณการดแลตนเองของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 15 คน (อารย รตนพนธ, และคณะ, 2552) พบวา ผปวยเบาหวานทควบคมระดบนำาตาลในเลอดไดมวธการดแลตนเอง ไดแก ปฏบตตามคำาแนะนำาของบคลากรทางสขภาพอยางเครงครด ซงเปนวธแรกทผปวยนำามาใชในการควบคมระดบนำาตาลในเลอด รจกควบคมตนเองโดยการควบคมอาหาร ออกกำาลงกาย และรบประทานยา เนองจากเกดความรสกภาคภมใจทสามารถควบคมโรคได สำาหรบครอบครวของผปวยจะเปนผทคอยใหความชวยเหลอ อำานวยความสะดวก เปนกำาลงใจ และกระตนเตอนในการดแล

การศกษารปแบบการสงเสรมการดแลตนเอง เพอควบคมระดบนำาตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2 จำานวน 32 คน (วมลรตน จงเจรญ, และคณะ, 2551) พบวา กอนเขาโครงการกลมตวอยางมพฤตกรรมการรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวานไมตอเนองและไมสมำาเสมอ แตหลงเขาโครงการพบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการดแลตนเองในการควบคมระดบนำาตาลในเลอดดขน เนองจากไดรบการสนบสนนในการดแลตนเองจากบคลากรทางสขภาพและบคคลในครอบครว ทำาใหผปวยเองมความตระหนก ตงใจมากขน

การศกษาประสบการณของผสงอายทเปนโรคเรอรงหลายโรค จำานวน 11 คน (วชชดา ดชย, วภาว คงอนทร, และ อไร หถกจ, 2549) พบวา ผสงอายยอมรบและดำาเนนชวตอยกบโรคเรอรงได เนองจากมการเรยนรในการดแลตนเอง ทำาใหสามารถปรบตว และ

ยอมรบกบการเผชญความทกขทรมานจากการดำาเนนโรค สงผลใหเรมมการดแลตนเอง โดยปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหดขน

การสงเคราะหงานวจยเกยวกบพฤตกรรมการดแลสขภาพตนเองของผสงอายในประเทศไทย จำานวน 18 เรอง (ลวรรณ อนนาภรกษ และ ปยาณ คลายนล, 2550) พบวา แรงสนบสนนทางสงคม การรบรสมรรถนะในตนเอง สมพนธภาพในครอบครว และความเชออำานาจภายในตนเองมความสมพนธกบพฤตกรรมการดแลสขภาพตนเอง ดวยขนาดอทธพลเทากบ 1.46, 1.09, .59, และ .37 ตามลำาดบ

การศกษาพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอายในตำาบลบานแหลม จำานวน 318 คน (นงนช เพชรรวง และ ธตมาส หอมเทศ, 2550) พบวา ผสงอายมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพดานความเชออำานาจภายในตนและความเชออำานาจผอนระดบสง เนองจากผสงอายรบรวาสขภาพเกดจากการปฏบตของตนเองจงจะทำาใหมสขภาพด รวมถงรบรวาครอบครว แพทย พยาบาล มสวนในการควบคม ดแลสขภาพของตน และผสงอายมการรบรความสามารถในตนเองระดบสง เนองจากมความภาคภมใจเมอไดรบการยกยองจากบคคลในครอบครว เกดความเชอมนในการความสามารถของตนเอง

การศกษาความสมพนธระหวางภาวะสขภาพ แรงจงใจภายใน แรงจงใจภายนอก ภาวะไมมแรงจงใจ กบพฤตกรรมการออกกำาลงกายในผสงอาย จำานวน 197 คน (ณชชา ทะศละ, 2556) พบวา แรงจงใจภายในในการออกกำาลงกายมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 เนองจากกลมตวอยางมความรสกพงพอใจ สนใจ ทาทาย และสนกสนานเพลดเพลนในการออกกำาลงกาย

จากการทบทวนงานวจยขางตน เหนไดวา การศกษาพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดในแตละงาน มความเกยวของกบ

แรงจงใจภายใน ทงในสวนของการกำาหนดตนเอง ความสามารถแหงตน และการมปฏสมพนธ โดยลกษณะของผปวยทมการกำาหนดตนเองในงานวจยขางตนนนจะมความเชอมน มความตงใจ มความภาคภมใจ และกลาตดสนใจในการเปลยนแปลงพฤตกรรม ผปวยทมความสามารถแหงตนจะเชอมนในประสบการณในอดต ภาคภมใจเมอบคคลในครอบครวใหการยกยอง รสกสนกสนานและทาทายกบการปฏบตพฤตกรรม สงผลใหผปวยมการปรบพฤตกรรมดวยความเชอมนในความสามารถของตน และผปวยทไดรบการมปฏสมพนธหรอไดรบการสนบสนนจากบคคลากรทางสขภาพและครอบครว ทงทางดานใหความชวยเหลอ อำานวยความสะดวก ใหแนวทางปฏบต สงผลใหผปวยเกดความเชอมนในความสามารถของตนเอง ดงนนการศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด อาจนำาไปสการกำาหนดแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2โดยผวจยไดทบทวนงานวจยทศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด ดงน

งานวจยความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดโดยรวม

การศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจกบพฤตกรรมการจดการโรคในผสงอายทเปนโรคเบาหวาน จำานวน 385 คน (Butler, 2002) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเองโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 เนองจากกลมตวอยางไดรบการสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพในการดแลตนเอง ทำาใหสามารถรบรความสามารถแหงตนในการจดการโรคเบาหวานดวยตนเอง สอดคลองกบการศกษาแรงจงใจภายในของผทเปนเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 228 คน (นตยา

แกวสอน, 2548) พบวา แรงจงใจภายในในสวนของการกำาหนดตนเองและความสามารถแหงตนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01

งานวจยความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร

การศกษาภาวะการรบรการสนบสนนตนเองจากบคลากรทางสขภาพ แรงจงใจ การการปรบตว และการควบคมอาหารของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 365 คน (Julien et al., 2009) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 Julien และคณะ อภปรายวากลมตวอยางในการศกษามระยะเวลาในการเปนโรคเฉลย 8.7 ป อาจทำาใหผปวยมการปรบตวในการควบคมอาหารดขนสอดคลองกบการศกษาแรงจงใจกบการจดการโรคเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 77 คน (Shigaki et al., 2010) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการควบคมอาหารอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .0001 สอดคลองกบการศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจกบพฤตกรรมการจดการโรคในผสงอายทเปนโรคเบาหวาน จำานวน 385 คน (Butler, 2002) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 แตตางจากการศกษาแรงจงใจในการสงเสรมพฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 159 คน (Williams et al., 2004) ทพบวา แรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร Williams และคณะ

อภปรายถงผลการศกษาดงกลาววา เนองจากกลมตวอยางขาดความเชอมนในตนเองทำาใหไมสามารถควบคมอาหารดวยตนเองได

งานวจยความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการออกกำาลงกาย

การศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมการออกกำาลงกายในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 1,040 คน (Rahotep, 2009) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 Rahotep อภปรายวาเนองจากกลมตวอยางในการศกษาเปนเพศหญงถงรอยละ 76 ซงเพศหญงมกดแลตนเองด ทำาใหผลการวจยพบความสมพนธดงกลาว

สอดคลองกบการศกษาแรงจงใจในการสงเสรมพฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 159 คน (Williams et al., 2004) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 แตตางจากการศกษาแรงจงใจกบการจดการโรคเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 77 คน (Shigaki et al., 2010) พบวา แรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการออกกำาลงกาย Shigaki และคณะ อภปรายวากลมตวอยางสวนใหญจำานวน 69 คน มโรคเรอรงรวมดวยอยางนอย 1 โรค จงอาจเปนอปสรรคในการออกกำาลงกาย อกทงเปนการศกษาเฉพาะชวงเวลาใดเวลาหนงเทานน (cross-sectional study design) อาจทำาใหผลการวจยไมพบความสมพนธดงกลาวสอดคลองกบการศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจกบพฤตกรรมการจดการโรคในผสงอายทเปนโรคเบาหวาน จำานวน 385 คน (Butler, 2002) พบวา แรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบ

พฤตกรรมการออกกำาลงกาย Butler อภปรายวา อาจเปนเพราะกลมตวอยางไมไดรบการสนบสนนจากบคคลในครอบครว จงทำาใหไมมแรงจงใจในการออกกำาลงกาย

งานวจยความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน

การศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจกบพฤตกรรมการจดการโรคในผสงอายทเปนโรคเบาหวาน จำานวน 385 คน (Butler, 2002) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการใชยาเบาหวานอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 สอดคลองกบการศกษาแรงจงใจในการสงเสรมพฤตกรรมการรบประทานยาในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย จำานวน 2,038 คน (Williams et al., 2009) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการใชยาเบาหวานอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 Williams และคณะ อภปรายวาผลการศกษาพบความสมพนธดงกลาวเนองจากกลมตวอยางไดรบการสนบสนนใหมแรงจงใจในการใชยาเบาหวานจากบคลากรทางสขภาพ

สรปไดวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวม (นตยา แกวสอน, 2548; Butler, 2002) อยางไรกตามพบวา ผลการวจยเกยวกบความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดรายดานไมสอดคลองกน ดงนน ผวจยจงมงศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน ในผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

2.5 สรป

โรคเบาหวานในผสงอายเกดจากความผดปกตในการหลงอนสลน หรอเนอเยอในรางกายดอตออนสลน มกไมแสดงอาการ หรอแสดงอาการไมชดเจน ในระยะยาวอาจทำาใหเกดภาวะแทรกซอนทสำาคญคอ โรคหลอดเลอดในสมอง และโรคหลอดเลอดหวใจ ซงจะสงผลกระทบตอรางกาย จตใจ และจตวญญาณ การรกษามทงการใชยาและไมใชยาเบาหวาน การปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดจงเปนสงสำาคญทชวยลดความรนแรงของโรค ปองกนหรอชะลอการเกดภาวะแทรกซอน สมาคมโรคเบาหวานแหงสหรฐอเมรกาแนะนำาใหผปวยสงอายควบคมนำาตาลในเลอดดวยการควบคมอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวานตามแผนการรกษา แตผปวยวยสงอายและวยผใหญทเปนโรคเบาหวานมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดไมสมำาเสมอและไมตอเนอง การทบทวนงานวจยพบปจจยทอาจมความสมพนธกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดคอ แรงจงใจภายใน แตงานวจยเกยวกบความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด พบวา ผลงานวจยไมสอดคลองกน อกทงการศกษาในกลมตวอยางทเปนผสงอายมนอย และไมครอบคลมทกองคประกอบของแรงจงใจภายใน ดงนนผวจยจงตองการศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด โดยศกษาแรงจงใจภายในอยางครอบคลมทงในสวนของการกำาหนดตนเอง ความสามารถแหงตน และการมปฏสมพนธตามทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง

บทท 3วธดำาเนนการวจย

การศกษาครงน เปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive Research) เพอศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ซงเขารบการตรวจ ตดตามการรกษา ทคลนกโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลตรง

3.1 ประชากรและกลมตวอยาง

3.1.1 ประชากร คอ ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทไดรบการวนจฉยจากอายรแพทยวาเปนโรคเบาหวานชนดท 2 และเขารบการตรวจ ตดตามการรกษา ทคลนกโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลตรง จงหวดตรง

3.1.2 กลมตวอยาง คอ ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทไดรบการวนจฉยจากอายรแพทยวาเปนโรคเบาหวานชนดท 2 และเขารบการตรวจ ตดตามการรกษา ทคลนกโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลตรง จงหวดตรง โดยไมจำากดเพศ อาชพ สถานภาพสมรส ฐานะทางเศรษฐกจ จำานวน 88 คน

การคดเลอกกลมตวอยาง กำาหนดเกณฑ ดงน1. พดและฟงภาษาไทยเขาใจไดด2. มการรบรเกยวกบเวลา สถานท บคคลเปนปกต และ/

หรอไดรบการยนยนจากประวตการรกษาของแพทย ญาต หรอผดแลหลกวาไมมภาวะสมองเสอม

3.1.3 ขนาดกลมตวอยาง กำาหนดขนาดกลมตวอยาง โดยกำาหนดคาความเชอมนทระดบนยสำาคญท 0.05 กำาหนดระดบอำานาจการทดสอบ (Level of Power) ท 0.80 กำาหนดอทธพลของขนาดกลมตวอยาง (Effect Size) โดยอางจากงานวจยทคลายคลงกบการศกษาครงน เรองแรงจงใจ: การจดการโรคเบาหวานในผสงอายของ Butler (2002) การศกษาครงนจงคำานวณขนาดอทธพลจากสตรของ Glass (1976) ดงน

d=√( n−2n )( 2r

√1−r2 ) เมอ d = ขนาดอทธพล

n = ขนาดตวอยาง คอ 385 คนr = คาสมประสทธสหสมพนธ คอ 0.16

แทนคาในสตร

d=√( 385−2385 )( 2(0.16)

√1−0.162 )

¿ 0.32ขนาดอทธพลจากการคำานวณเทากบ 0.32 นำาไปประมาณ

คาขนาดอทธพลของ Cohen (1988) ไดขนาดอทธพลปานกลางท 0.30 จงกำาหนดขนาดของกลมตวอยางดวยการเปดตารางการประมาณคากลมตวอยาง (Polit & Hungler, 1987) ไดจำานวน 88 ราย

3.1.4 การเลอกกลมตวอยาง ใชวธเลอกกลมตวอยางแบบสะดวก (Convenient Sampling) ตามเกณฑการคดเลอกกลมตวอยาง จากผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ซงเขารบการตรวจ ตดตามการรกษาในวนนดของคลนกโรคเบาหวาน และดำาเนนการเกบขอมลจนครบ 88 ราย

3.2 แหลงเกบขอมลการวจยครงน จะทำาการศกษาทคลนกโรคเบาหวาน แผนกผ

ปวยนอก โรงพยาบาลตรง ตงอยในเขตอำาเภอเมองตรง จงหวดตรง เปนโรงพยาบาลระดบทตยภม รองรบผปวยไดจำานวน 506 เตยง โดยคลนกเบาหวานแหงน ใหบรการตรวจ ตดตามการรกษาผปวยเบาหวาน ทกวนจนทร พธ และศกร เปดบรการชวงเวลา 8.00 - 16.00 น. ประมาณ 50 - 100 คนตอวน ลาสดในป พ.ศ. 2553 มจำานวนผปวยทเปนโรคเบาหวาน 2,513 คน

3.3 เครองมอทใชในการวจยเครองมอทใชในการรวบรวมขอมลในการวจยครงน เปน

แบบสอบถาม ประกอบดวยสวนท 1 แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศ

อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา รายไดเฉลยตอเดอน

ระยะเวลาทเปนเบาหวาน โรครวมอนๆ การรกษาทไดรบในปจจบน จำานวนสมาชกในครอบครว และการไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวานจากบคลากรทางการแพทย

สวนท 2 แบบสอบถามแรงจงใจภายใน จำานวน 32 ขอ โดยมคะแนนเฉลยตำาสดและสงสดอยในชวง 1 – 5 คะแนน ประกอบดวย 3 ดาน ดงน

1) การกำาหนดตนเอง ประเมนดวยขอคำาถามทผวจยนำามาจากแบบสอบถามการกำาหนดตนเองสำาหรบผปวยเบาหวานของ นตยา แกวสอน (2548) มคาความเชอมน เทากบ 0.94 ผวจยขออนญาตใชเครองมอจากนตยา แกวสอน แลวจงนำามาปรบภาษาใหมความกระชบ เขาใจงายสอดคลองกบบรบทของผสงอาย

ในงานวจยครงนมขอคำาถาม จำานวน 22 ขอ แบงเปนขอคำาถามทางบวก จำานวน 10 ขอ คอ ขอท 2, 4, 7, 8, 9, 10, 13, 15, 17, และ 21 เปนขอคำาถามทางลบ จำานวน 12 ขอ คอ ขอท 1, 3, 5, 6, 11, 12, 14, 16, 18, 19, 20, และ 22

2) ความสามารถแหงตน ประเมนดวยขอคำาถามทผานการแปลจากแบบสอบถามความสามารถแหงตนในผทเปนเบาหวานของ Williams และคณะ (2005) มคาความเชอมนเทากบ 0.96 ผวจยขออนญาตใช และแปลเครองมอจาก Williams และคณะ กอนเขาสกระบวนการแปลยอนกลบ (Back Translation) โดยผทรงคณวฒ 2 ทาน ประกอบดวย อาจารยพยาบาลผเชยวชาญทางดานสขภาพจต มประสบการณในการทำาวจยในผสงอายโรคเบาหวาน มประสบการณในการใชภาษาองกฤษและภาษาไทย จำานวน 1 ทาน ทำาหนาทแปลชดตนฉบบ (Forward Translation) จากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย และอาจารยพยาบาลผเชยวชาญทางดานสขภาพจต มประสบการณในการใชภาษาองกฤษและภาษาไทย จำานวน

1 ทาน ทำาหนาทแปลยอนกลบ (Backward Translation) จากภาษาไทยเปนภาษาองกฤษ

ในงานวจยครงนมขอคำาถาม จำานวน 4 ขอ คอ ขอท 23 ถง ขอท 26 เปนขอคำาถามทางบวกทงหมด

3) การมปฏสมพนธ ประเมนดวยขอคำาถามทผานการแปลจากแบบสอบถามการมปฏสมพนธในผทเปนเบาหวานของ Williams และคณะ (2005) มคาความเชอมนเทากบ 0.91 ผวจยขออนญาตใช และแปลเครองมอจาก Williams และคณะกอนเขาสกระบวนการแปลยอนกลบ (Back Translation) โดยผทรงคณวฒ 2 ทาน ประกอบดวย อาจารยพยาบาลผเชยวชาญทางดานสขภาพจต มประสบการณในการทำาวจยในผสงอายโรคเบาหวาน มประสบการณในการใชภาษาองกฤษและภาษาไทย จำานวน 1 ทาน ทำาหนาทแปลชดตนฉบบ (Forward Translation) จากภาษาองกฤษเปนภาษาไทย และอาจารยพยาบาลผเชยวชาญทางดานสขภาพจต มประสบการณในการใชภาษาองกฤษและภาษาไทย จำานวน 1 ทาน ทำาหนาทแปลยอนกลบ (Backward Translation) จากภาษาไทยเปนภาษาองกฤษ จากนนผวจยไดดดแปลงแบบสอบถามใหมความเหมาะสมกบผสงอาย

ในงานวจยครงนมขอคำาถาม จำานวน 6 ขอ คอ ขอท 27 ถง ขอท 32 เปนขอคำาถามทางบวกทงหมด

เกณฑการใหคะแนนแรงจงใจภายใน แบบสอบถามแรงจงใจภายใน คำาถามแตละขอ มคำาตอบใหเลอก 5 ระดบ กำาหนดเกณฑการใหคะแนน ดงน

คำาถามทางบวก คำาถามทางลบไมเหนดวย ได 1 คะแนน ได 5 คะแนนเหนดวยนอย ได 2 คะแนน ได 4 คะแนน

เหนดวยปานกลาง ได 3 คะแนน ได 3 คะแนนเหนดวยมาก ได 4 คะแนน ได 2 คะแนนเหนดวยอยางยง ได 5 คะแนน ได 1 คะแนน

เกณฑการแปลผลของคาคะแนนเฉลย ของแบบสอบถามแรงจงใจภายใน ใชหลกทางสถต โดยการหาคาเฉลยหรอมชฉมเลขคณต (บญใจ ศรสถตนรากร, 2553) แบงเปน 3 ชวงชน ตามสตร ดงน

การกำาหนดชวงคะแนน = ค าคะแนนท ส งส ด−ค าคะแนนตำาท ส ดจำานวนช วงช น

คะแนนเฉลย 1.00 - 2.33 หมายถง มระดบแรงจงใจภายในตำา

คะแนนเฉลย 2.34 - 3.66 หมายถง มระดบแรงจงใจภายในปานกลาง

คะแนนเฉลย 3.67 - 5.00 หมายถง มระดบแรงจงใจภายในสง

สวนท 3 แบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ผวจยดดแปลงจากแบบสอบถามการปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของ นตยา แกวสอน (2548) มคาความเชอมน เทากบ 0.79 ผวจยขออนญาตใชและดดแปลงเครองมอจากนตยา แกวสอน แลวจงนำามาปรบเนอหาใหสอดคลองกบบรบทของผสงอาย ปรบภาษาใหกระชบ และเขาใจงาย

งานวจยครงนมขอคำาถามจำานวน 24 ขอ โดยมคะแนนเฉลยตำาสดและสงสดอยในชวง 1 – 4 คะแนน เปนการประเมนความถในการปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด ประกอบดวย 3 ดาน คอ

1) การรบประทานอาหาร จำานวน 12 ขอ แบงเปนขอคำาถามทางบวก 8 ขอ คอ ขอท 1, 2, 5, 7, 9, 10, 11 และ 12 และขอคำาถามทางลบ 4 ขอ คอ ขอท 3, 4, 6, และ 8

2) การออกกำาลงกาย จำานวน 6 ขอ คอขอท 13 ถง 18 เปนคำาถามทางบวกทงหมด

3) การใชยาเบาหวาน จำานวน 6 ขอ คอ ขอท 19 ถง 24 แบงเปนขอคำาถามทางบวก 4 ขอ คอ ขอท 19, 20, 21, และ 24 และขอคำาถามทางลบ 2 ขอ คอ ขอท 22, และ 23

เกณฑการใหคะแนนพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 คำาถามแตะละขอมคำาตอบใหเลอก 4 ระดบ กำาหนดเกณฑการใหคะแนน ดงน

ขอความทางบวก ขอความทางลบ

ไมปฏบต หรอปฏบต 0 วนตอสปดาห ได 1 คะแนนได 4 คะแนนปฏบตนานๆ ครง หรอปฏบต 1-2 วนตอสปดาห ได 2

คะแนน ได 3 คะแนนปฏบตบอยครง หรอปฏบต 3-5 วนตอสปดาห ได 3

คะแนน ได 2 คะแนนปฏบตประจำา หรอปฏบต 6-7 วน ตอสปดาห ได

4 คะแนน ได 1 คะแนน

เกณฑการแปลผลของคาคะแนนเฉลย ใชหลกทางสถต โดยการหาคาเฉลย หรอมชฉมเลขคณต (บญใจ ศรสถตนรากร, 2553) แบงเปน 3 ชวงชน แปลผลพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมและรายดานได ดงน

คะแนนเฉลย 1.00 - 2.00 หมายถง พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดอยในระดบตำา คะแนนเฉลย 2.01 - 3.00 หมายถง พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดอยในระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 3.01 - 4.00 หมายถง พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดอยในระดบสง

3.4 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ

3.4.1 การหาความตรงตามเน�อหา (Content Validity)

ผวจยนำาเครองมอวจยจำานวน 2 ฉบบ ใหผทรงคณวฒ 3 ทาน เปนผตรวจสอบความตรงตามเนอหา ประกอบดวย อาจารยผเชยวชาญดานการพยาบาลผสงอาย 1 ทาน อาจารยผเชยวชาญดานการพยาบาลผปวยทเปนโรคเบาหวาน 1 ทาน และพยาบาลผปฏบตการพยาบาลขนสง เชยวชาญดานการพยาบาลผปวยทเปนโรคเบาหวาน 1 ทาน เครองมอวจยดงกลาว ไดแก

สวนท 1 แบบสอบถามแรงจงใจภายใน ผทรงคณวฒตรวจสอบความตรงตามเนอหา แลวใหความเหนสอดคลองกนวา ขอคำาถามทงหมดมความเหมาะสมตามคำานยาม หรอกรอบทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง คำานวณหาดชนความตรงตามเนอหา (Content Validity Index: CVI) ไดเทากบ 0.91

สวนท 2 แบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ผทรงคณวฒจำานวน 2 ทาน ใหความเหนวา ควรตดขอคำาถามบางขอออกไป เพราะเนอหา

คลายกน และใหปรบปรงการใชภาษาทเหมาะสมมากขน คำานวณหาดชนความตรงตามเนอหาไดผล ดงน พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวม เทากบ 0.88 พฤตกรรมยอยรายดาน ไดแก ดานการรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน เทากบ 0.92, 0.83, และ 0.83 ตามลำาดบ

3.4.2 การหาความเชอมนของเครองมอ (Reliability)

ผวจยจะนำาแบบสอบถามแรงจงใจภายใน และแบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ทผานการพจารณาจากผทรงคณวฒ มาทดสอบกบผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ซงมคณสมบตคลายคลงกบกลมตวอยาง จำานวน 30 ราย จากนนนำามาวเคราะหหาคาความเชอมนดวยสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach`s alpha coefficient) ไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคของแบบสอบถามแรงจงใจภายใน เทากบ .86 และไดคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาคของแบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมเทากบ .81 และรายดาน การรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน เทากบ .80, .91, และ .81 ตามลำาดบ

3.5 การรวบรวมขอมลการศกษาครงน ผวจยจะดำาเนนการเกบรวบรวมขอมล ตาม

ลำาดบขนตอน ดงน1) ผวจยเสนอโครงการวจย เพอขอคำารบรองจากคณะ

กรรมการจรยธรรมการวจยในคน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลย

มหดล และขอคำารบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน โรงพยาบาลตรง โดยชเจงวตถประสงคของการวจย ขนตอนในการทำาวจย รายละเอยดเกยวกบการรวบรวมขอมลการวจย การพทกษสทธกลมตวอยาง พรอมทงขอความอนเคราะหในการใชขอมลจากแฟมประวตผปวย ขออนญาตและขอความอนเคราะหในการดำาเนนการเกบขอมลวจย เสนอตอผอำานวยการโรงพยาบาลตรง

2) ผวจยไดรบอนมต จากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคนจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล รหสโครงการ เลขท IRB-NS2012-40.0608 และจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน โรงพยาบาลตรง รหสโครงการ เลขท ID 055/ 09-2555 จากนนผวจยขอเขาพบหวหนากลมการพยาบาล หวหนางานผปวยนอก และผทเกยวของในคลนกเบาหวาน เพอชแจงรายละเอยดเกยวกบการรวบรวมขอมลการวจย และขอความรวมมอในการรวบรวมขอมล

3) ผวจยเลอกกลมตวอยาง โดยประสานงานกบพยาบาลประจำาการในการเชญชวนผสงอายเขารวมโครงการ (ขอความเชญชวนคอ รบสมครผทมอายตงแต “ 60 ปขนไป ปวยเปนโรคเบาหวานเพอเขารวมโครงการวจยเกยวกบแรงจงใจและพฤตกรรมควบคมนำาตาล หากสนใจตดตอไดทนางสาวนตกล บญแกว”) และคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑการคดเขาทกำาหนดไว หากกลมตวอยางยนดใหความรวมมอในการวจย ผวจยจะขอใหกลมตวอยางลงนามในแบบฟอรมยนยอมเขารวมการวจย แลวจงขออนญาตกลมตวอยางในการใชแฟมประวต เพอบนทกขอมลจากแฟมประวต

4) หากผวจยประเมนแลวพบวา ผเขารวมการวจยมปญหาในการรบรเวลา สถานท และบคคล จะโดยการประเมนผเขารวมการวจยโดยตรง หรอไดรบคำายนยนจากญาต หรอผดแลหลกวามภาวะสมองเสอม ผวจยจะตดตอประสานงานกบแพทยหรอพยาบาลประจำา

คลนกโรคเบาหวานทราบ เพอประเมนสมรรถภาพทางสมองและใหการดแลตอไป แตหากผเขารวมวจยผานการประเมนและยนดใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ผวจยอธบายวธตอบแบบสอบถาม และใหผเขารวมวจยตอบแบบสอบถาม โดยใชเวลาประมาณ 30-45 นาท ในกรณทผเขารวมวจยไมสามารถอานแบบสอบถามได หรอไมสะดวกในการตอบแบบสอบถามดวยตนเอง ผวจยจะอานใหฟงทละขอ โดยไมมการอธบายเพมเตม

5) หลงจากผเขารวมวจยตอบแบบสอบถามแลว ผวจยกลาวขอบคณผเขารวมวจยทใหความรวมมอ

3.6 การพทกษสทธกลมตวอยางการวจยครงน ผวจยไดกำาหนดขนตอนในการพทกษสทธ

ของกลมตวอยาง ดงน กอนทำาการวจย ผวจยจะขอคำารบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล พรอมกบขอคำารบรองจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน โรงพยาบาลตรง เมอไดรบอนมตใหทำาการวจยจากทงสองท ผวจยจงจะประสานงานกบพยาบาลวชาชพ ทคลกนกโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอก เพอขอความรวมมอในการเลอกกลมตวอยางทมความสนใจ และมคณสมบตตรงตามเกณฑการคดเลอกผเขารวมการวจยทกำาหนดไวขางตน จากนนผวจยเขาพบกลมตวอยาง เพอแนะนำาตว ชแจงวตถประสงคของการวจย และขออนญาตกลมตวอยางในการใชแฟมประวต แลวจงอธบายเพมเตมถงประโยชนของการวจย การรวบรวมขอมล รวมทงชแจงใหทราบถงสทธของกลมตวอยางในการตอบรบหรอปฏเสธการเขารวมวจยครงน โดยใหกลมตวอยางมสวนรวมในการตดสนใจในการเขารวมวจย พรอมทงชแจงใหกลมตวอยางทราบถงการวจยครงนวา จะไมมผล

ตอการรกษาพยาบาลของผปวยและสมาชกครอบครวแตอยางใด นอกจากนในระหวางการวจยหากผเขารวมวจยไมพอใจหรอไมตองการเขารวมในการวจย ผเขารวมวจยสามารถบอกเลกได และจะไมมผลตอการรกษาหรอการบรการพยาบาลทไดรบแตอยางใด ขอมลสวนตวทไดจะถกเกบไวเปนความลบ โดยจะมการระบขอมลโดยใชรหสตวเลข ไมมการเปดเผยชอและนามสกลทแทจรง รวมทงเกบใวในตทลอค ผวจยเทานนทเขาถงขอมลได การนำาเสนอผลหรออภปรายขอมลของการวจยจะนำาเสนอในภาพรวมทงหมด ความเสยงทอาจเกดขนจากการวจยครงน เนองจากเปนการรวบรวมขอมลโดยใชการแบบสอบถาม ดงนนไมมความเสยงทอนตรายรายแรง แตอาจทำาใหกลมตวอยางเสยเวลาบางหรออาจเกดความเครยดจากสวนใดสวนหนงของแบบสอบถาม ทงนกลมตวอยางจะเปนผตดสนใจในการเขารวมวจยดวยตนเอง เมอกลมตวอยางยนดใหความรวมมอในการวจย จงขอใหกลมตวอยางลงนามในใบยนยอมเขารวมการวจย จากนนจงทำาการรวบรวมขอมล

3.7 การวเคราะหขอมลผวจยนำาขอมลทไดไปวเคราะหดวยโปรแกรมคอมพวเตอร

สำาเรจรป มรายละเอยด ดงน1) วเคราะหขอมลสวนบคคล ดงน

- เพศ ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษาสงสด รายไดเฉลยตอเดอน โรครวมอนๆ การรกษาทไดรบในปจจบน จำานวนสมาชกในครอบครว และการไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวานจากบคลากรทางการแพทย โดยใชการแจกแจงความถ และรอยละ

- อาย และระยะเวลาทเปนเบาหวาน ดวยการแจกแจงความถ รอยละ คาพสย คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

2) วเคราะหแรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการหารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานทงโดยรวมและรายดาน

3) วเคราะหความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (Pearson’s product moment correlation coefficient) โดยตรวจสอบขอมลใหเปนไปตามขอตกลงเบองตน (บญใจ ศรสถตยนรากร, 2553) ดงน

- ระดบการวดตวแปรอยในชวงมาตรา หรอระดบอตราสวนมาตรา

- ตวแปรอสระและตวแปรตามมความสมพนธเชงเสน

- ขอมลมการแจกแจงเปนโคงปกตโดยผลการตรวจสอบขอตกลงเบองตนในการใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสนไดแสดงในภาคผนวก ช และในงานวจยครงนกำาหนดเกณฑในการบรรยายขนาดความสมพนธของตวแปร (รตนศร ทาโต, 2552) ดงน rxy > .70 หมายถงตวแปร X และ Y มความสมพนธกนในระดบสง

rxy .30-.70 หมายถงตวแปร X และ Y มความสมพนธกนในระดบปานกลาง

rxy < .30 หมายถงตวแปร X และ Y มความสมพนธกนในระดบตำา

rxy 0 หมายถงตวแปร X และ Y ไมมความสมพนธกน

บทท 4ผลการวจย

การวจยครงน เปนการศกษาความสมพนธ (Correlational Study Design) โดยศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 จำานวน 88 คน นำาเสนอผลการศกษาในรปตารางประกอบการบรรยาย โดยแบงออกเปน 4 สวน คอ

สวนท 1 ขอมลสวนบคคลและลกษณะของกลมตวอยางสวนท 2 แรงจงใจภายในของผสงอายทเปนโรคเบาหวาน

ชนดท 2สวนท 3 พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายท

เปนโรคเบาหวานชนดท 2สวนท 4 ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในและ

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด ของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

สวนท 1 ขอมลสวนบคคล และลกษณะของกลมตวอยางกลมตวอยางประกอบดวยผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนด

ท 2 จำานวน 88 คน โดยสวนใหญ รอยละ 68.2 เปนเพศหญง รอยละ 55.5 มชวงอาย 60 - 69 ป (M = 69.43, SD = 6.93) รอยละ 96.6 นบถอศาสนาพทธ รอยละ 67 มสถานภาพสมรสค รอยละ 70.5 จบชนประถมศกษา รอยละ 37.5 มรายไดตอเดอนนอยกวา 1,000 บาท รอยละ 52.3 เปนโรคเบาหวานมานาน 6 - 7 ป (M = 10.36, SD = 6.77) รอยละ 85.2 มโรครวมกบเบาหวาน โดยรอยละ 69.3 เปนโรคความดนโลหตสงมากทสด รองลงมารอยละ 55.7 เปนไขมนในเลอดสง และรอยละ 15.9 เปนโรคหลอดเลอดหวใจ ปจจบนกลมตวอยางรอยละ 85.2 ไดรบการรกษาโดยใชยาเบาหวานชนดรบประทานมากทสด สวนใหญรอยละ 68.2 มสมาชกในครอบครว 2 - 4 คน รอยละ 96.6 เคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน โดยรอยละ 92 ไดรบความรเรองการรบประทานอาหารมากทสด ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4.1

ตารางท 4.1 จำานวน รอยละของกลมตวอยาง จำาแนกตามขอมลสวนบคคล

ลกษณะกลมตวอยาง จำานวน (คน) (N = 88)

รอยละ

เพศ ชาย 28 31.8 หญง 60 68.2อาย (ป) 60 - 69 49 55.5 70 - 79 31 35.2

ตงแต 80 ปขนไป 8 9.1 (M = 69.43 , SD = 6.93, Min = 60, Max = 84)ศาสนา พทธ 85 96.6 ครสต 1 1.1 อสลาม 2 2.3สถานภาพสมรส โสด 5 5.7 ค 59 67.0 หมายหรอหยาราง 24 27.3ระดบการศกษา ไมไดรบการศกษา 4 4.5 ประถมศกษา 62 70.5 มธยมศกษา 10 11.4 ปรญญาตรหรอเทยบเทา

9 10.3

รายไดเฉลยตอเดอน (บาท) นอยกวา 1,000 33 37.5 1,001 - 10,000 26

29.5 10,001 - 20,000 21 23.9 มากกวา 20,000 8 9.1

ตารางท 4.1 จำานวน รอยละของกลมตวอยาง จำาแนกตามขอมลสวนบคคล (ตอ)

ลกษณะกลมตวอยาง จำานวน (คน) (N = 88)

รอยละ

ระยะเวลาทเปนโรคเบาหวาน (ป) 1 - 5 19 21.6 6 - 10 46 52.3 มากกวา 10 23 26.1 (M = 10.36, SD = 6.77, Min = 1, Max = 30)จำานวนโรครวม 0 13 14.8 1 - 2 โรค 57 64.8 3 - 4 โรค 17 19.3 มากกวา 4 โรค 1 1.1โรครวมกบเบาหวาน โรคความดนโลหตสง 61 69.3 ภาวะไขมนในเลอดสง

49 55.7

โรคหลอดเลอดหวใจ 14 15.9 อนๆ* 17 19.2การรกษาทไดรบ ยาเบาหวานชนดรบประทาน

75 85.2

ยาฉดอนสลน 7 8.0 ยาเบาหวานชนดรบประทาน และ ยาฉดอนสลน

6 6.8

จำานวนสมาชกในครอบครว (คน) 1 3 3.4 2 - 4 60 68.2

มากกวา 4 25 28.4

ตารางท 4.1 จำานวน รอยละของกลมตวอยาง จำาแนกตามขอมลสวนบคคล (ตอ)

ลกษณะกลมตวอยาง จำานวน (คน) (N = 88)

รอยละ

การไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน ไมเคยไดรบความร

3 3.4

เคยไดรบความร (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

85 96.6

เรองการรบประทานอาหาร

81 92.0

เรองการใชยาเบาหวาน

75 85.2

เรองการออกกำาลงกาย

60 68.2

* อนๆ ไดแก โรคไต โรคจอตาเสอม โรคขอเขาเสอม หอบหด มะเรง หมอนรองกระดกเสอม

สวนท 2 แรงจงใจภายในของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในโดยรวมระดบปานกลาง (M = 3.27, SD = .41) เมอวเคราะหรายดาน พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองระดบปานกลาง (M = 3.13, SD = .41) ดานความสามารถแหงตนระดบสง (M = 4.11, SD = .79) และดานการมปฏสมพนธระดบปานกลาง (M = 3.19, SD = .74) ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4.2 เมอวเคราะหจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยของแรงจงใจภายใน พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 88.6 มคะแนนเฉลยแรงจงใจภายในระดบปานกลาง ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4.3 และผลการวเคราะหแรงจงใจภายใน จำาแนกเปนรายขอ แสดงรายละเอยดในตารางท 4.4

ตารางท 4.2 คะแนนเฉลยตำาสด คะแนนเฉลยสงสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบแรงจงใจภายในของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2

แรงจงใจภายใน Min Max Mean

SDระดบแรง

จงใจภายใน

แรงจงใจภายใน โดยรวม 1.31

4.98 3.27 .41 ปานกลาง

แรงจงใจภายใน รายดาน ดานการกำาหนดตนเอง

1.31

4.98 3.13 .41 ปานกลาง

ดานความสามารถแหงตน

3.40

4.60 4.11 .79 สง

ดานการมปฏสมพนธ

2.52

3.81 3.19 .74 ปานกลาง

ตารางท 4.3 จำานวน รอยละของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 จำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยแรงจงใจภายใน (N = 88)

แรงจงใจภายใน จำานวนคน (รอยละ)สง ปานกลาง ตำา

แรงจงใจภายในของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2

8 (9.1)

78 (88.6)

2 (2.3)

ตารางท 4.4 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของแรงจงใจภายใน จำาแนกเปนรายขอ

แรงจงใจภายใน Mean

SD

1. ฉนกลววา คนในครอบครวจะโกรธหรอรสกไมด หากฉนไมควบคมอาหาร

1.59

.92

2. ฉนเชอและคดดวยตนเองแลววาการควบคมอาหารเปนเรองสำาคญ

4.83

.59

3. ฉนรสกละอายใจ หากฉนไมไดควบคมอาหารอยางเหมาะสม

1.39

.82

4. ฉนตดสนใจ เรมควบคมอาหารดวยตนเอง 4.61

.82

5. ฉนคดวา หากมคนแนะนำาวธการควบคมอาหาร จะงายกวาการคดเอง

2.08

1.09

6. ฉนควบคมอาหารอยางสมำาเสมอเพราะแพทย หรอพยาบาลบอกใหทำา

3.15

.92

7. ฉนเรยนรการควบคมอาหาร เนองจากเปนเรองสำาคญ

4.90

.51

8. การเรยนร วธการควบคมอาหาร เปนเรองททาทายความสามารถของฉน

4.63

.78

9. ฉนเชอวาการออกกำาลงกายเปนเรองสำาคญ ทำาใหควบคมนำาตาลในเลอดได

4.83

.72

10. ฉนตดสนใจ เรมออกกำาลงกายดวยตนเอง 4.07

1.63

11. ฉนรสกละอายใจ หากฉนไมไดออกกำาลงกาย ตามแผนการรกษาของแพทย

1.31

.82

12. ฉนกลววา คนในครอบครวจะโกรธหรอรสกไมด หากฉนไมออกกำาลงกาย

1.31

.70

13. ฉนวางแผนการออกกำาลงกายดวยตนเอง 3.97

1.66

14. ฉนตองการใหบคคลรอบขางรวา ฉนออกกำาลง 1.6 1.1

กายสมำาเสมอ 5 615. ฉนคดวา การออกกำาลงกายสมำาเสมอ ทาทายความสามารถของฉน

4.47

1.07

16. ฉนออกกำาลงกายสมำาเสมอเพราะแพทย หรอพยาบาลบอกใหทำา

2.57

1.13

17. ฉนเชอวา การใชยาเบาหวานเปนเรองสำาคญ ทำาใหควบคมนำ�าตาลในเลอดได

4.98

.21

18. ฉนรสกละอายใจ หากฉนไมไดใชยาเบาหวานตามแผนการรกษา

1.33

.89

19. ฉนกลววา คนในครอบครวจะโกรธหรอรสกไมด หากฉนไมใชยาเบาหวาน ตามแผนการรกษา

1.41

.92

20. ฉนใชยาเบาหวานอยางสมำาเสมอ เพราะแพทยหรอพยาบาลบอกใหทำา

3.11

.88

21. ฉนทำาความเขาใจ เกยวกบการใชยาเบาหวาน เพราะเปนเรองสำาคญ

4.94

.32

22. ฉนตองการใหบคคลรอบขางรวา ฉนใชยาเบาหวานอยางสมำาเสมอ

1.76

1.23

23. ฉนรสกเชอมนวา ฉนสามารถควบคมนำาตาลในเลอดได

4.60

.81

24. ปจจบนฉนสามารถ ควบคมนำาตาลในเลอดไดดวยตนเอง

4.36

.89

25. ปจจบนฉนสามารถปฏบตกจวตรประจำาวน เพอควบคมนำาตาลในเลอดได

4.09

.86

26. ฉนสามารถเผชญกบเหตการณทาทาย ในการควบคมนำาตาลในเลอดได

3.40

1.47

ตารางท 4.4 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของแรงจงใจภายใน จำาแนกเปนรายขอ (ตอ)

แรงจงใจภายใน Mean

SD

27. ฉนรสกวาแพทย หรอพยาบาล มวธควบคมนำาตาลในเลอดใหฉนเลอกใช

2.95

.91

28. ฉนรสกวาแพทย หรอพยาบาลเขาใจฉน 3.47

.89

29. แพทย หรอพยาบาลทำาใหฉนรสกมนใจวา ฉนสามารถควบคมนำาตาลใน เลอดไดดวยตนเอง

3.81

.89

30. แพทย หรอพยาบาล เปดโอกาสใหฉนถามในสงทฉนอยากทราบ

3.31

1.03

31. แพทย หรอพยาบาล รบฟงฉนวาฉนตองการควบคมนำาตาลในเลอดอยางไร

3.11

.94

32. แพทย หรอพยาบาล เขาใจปญหาหรออปสรรคในการควบคมนำาตาลในเลอด กอนแนะนำาหรอเสนอทางเลอกอนตอไป

2.52

.89

สวนท 3 พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง (M = 2.91, SD = .29) เมอวเคราะหรายดาน พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง (M = 2.92, SD = .27) มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบปานกลาง (M = 2.79, SD = .89) และมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบสง (M = 3.01, SD = .19) ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4.5 เมอวเคราะหจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรม พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 55.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง รอยละ 63.6 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง รอยละ 47.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบสง และรอยละ 73.9 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบปานกลาง ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4.6 และผลการวเคราะหพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด จำาแนกเปนรายขอ แสดงรายละเอยดในตารางท 4.7

ตารางท 4.5 คะแนนเฉลยตำาสด คะแนนเฉลยสงสด คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และระดบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอด

Min

Max

Mean

SD

ระดบพฤตกรรม

ควบคมนำ�าตาลใน

เลอดพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด โดยรวม

1.11

3.95

2.91

29 ปานกลาง

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด รายดาน ดานการรบประทานอาหาร

1.40

3.89

2.92

.27

ปานกลาง

ดานการออกกำาลงกาย

2.10

3.43

2.79

.89

ปานกลาง

ดานการใชยาเบาหวาน

1.11

3.95

3.01

.19

สง

ตารางท 4.6 จำานวน รอยละของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 จำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวม และรายดาน (N = 88)

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอด

จำานวนคน (รอยละ)สง ปานกลาง ตำา

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด โดยรวม

38 (43) 49 (55.7)

1 (1.1)

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด รายดาน ดานการรบประทานอาหาร

30 (34.1)

56 (63.6)

2 (2.3)

ดานการออกกำาลงกาย

42 (47.7)

26 (29.6)

20 (22.7)

ดานการใชยาเบาหวาน

23 (26.1)

65 (73.9)

0 (0)

ตารางท 4.7 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด จำาแนกเปนรายขอ

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอด Mean

SD

1. ฉนรบประทานอาหารตรงเวลา หรอใกลเคยงกนทกมอ

3.69

.56

2. ฉนรบประทานอาหารมอหลก วนละ 3 มอ 3.53

.71

3. ฉนรบประทานอาหารจบจบระหวางมอ 1.58

.64

4. ฉนรบประทานผลไม เชน ขนน ทเรยน ลำาไย มะมวงสก

1.48

.57

5. ฉนรบประทานผกทมกากใยมาก เชน ผกบง ผกคะนา ผกกาด

3.89

.47

6. ฉนดมเครองดมทมแอลกอฮอล หรอเครองดมทมรสหวาน

1.57

.76

7. ฉนรบประทานอาหารประเภท ตม นง ยำา 3.59

.60

8. ฉนรบประทานขนมหวาน เชน ขาวเหนยวทเรยน ลอดชอง รวมมตร บวลอย

1.40

.59

9. ฉนรบประทานอาหารทเหมาะสมกบโรคเบาหวาน เมอตองออกนอกบาน

3.45

.88

10. ฉนควบคมนำาหนกไมไหอวน หรอผอมเกนไป 3.68

.69

11. ฉนรบประทานอาหารในปรมาณทพออมเทานน 3.83

.51

12. ฉนรบประทาน ขาวตม 2 ทพพ หรอขนมจน 1 ½ จบ หรอกวยเตยวสก ½ ถวย แทนขาวสวย 1 ทพพ

3.40

.82

13. ฉนเรมออกกำาลงกายเบาๆ หรอยดเหยยดกลามเนอ ครงละ 5-10 นาท

2.63

1.29

ตารางท 4.7 คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานของพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด จำาแนกเปนรายขอ (ตอ)

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอด Mean

SD

14. ฉนออกกำาลงกายครงละ 30 นาท หรอแบงเปนชวง ชวงละ 10-15 นาท จน ครบ 30 นาทตอวน

2.75

1.26

15. ฉนทำางาน เชน ทำาสวน หรอทำากจกรรมอนๆ นานอยางนอย 20 นาท

2.10

1.09

16. กอนหยดออกกำาลงกาย ประมาณ 5-10 นาท ฉนผอนแรงลงทละนอย

2.70

1.28

17. ฉนสงเกตความพรอมของรางกาย กอนออกกำาลงกายทกครง

3.43

1.06

18. ฉนออกกำาลงกาย หลงจากรบประทานอาหารไปแลว ประมาณ 1-2 ชวโมง

3.16

1.17

19. ฉนใชยาเบาหวาน ตรงตามเวลาทแพทยสง 3.91

.36

20. ฉนใชยาเบาหวาน ตามขนาดทแพทยสง 3.95

.26

21. เมอเจบปวย ฉนไมซอยามารกษาเอง 3.61

.75

22. ฉนใชยาสมนไพรหรออาหารเสรมอน รวมกบยาเบาหวาน

1.53

.75

23. เมอฉนควบคมนำาตาลในเลอดไดด ฉนจงหยดใชยาเบาหวาน

1.11

.39

24. ฉนมารบยาตามนดทกครง 3.95

.34

สวนท 4 ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผวจยตรวจสอบขอตกลงเบองตนกอนการวเคราะหขอมลดวยวธสหสมพนธเพยรสน ไดแก การกระจายของขอมลดวย Kolmogorov - Sminov Test พบวา ทกตวแปรมการกระจายแบบโคงปกต ทดสอบความสมพนธเชงเสนตรง (Linearity) พบวา ตวแปรแตละคมความสมพนธเชงเสนตรง

ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .45, p < .01) เมอวเคราะหรายดานพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .48, p < .01) แตแรงจงใจภายในมความสมพนธอยางไมมนยสำาคญทางสถตกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร (r = .18, p = .09) และแรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน (r = .00) ดงแสดงรายละเอยดในตารางท 4.8

ตารางท 4.8 คาสมประสทธสหสมพนธระหวางแรงจงใจภายใน กบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวม และรายดานของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2

ตวแปรทสมพนธกบแรงจงใจภายใน

คาสมประสทธสหสมพนธ (r)

p-value

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวม

.45** .00

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดรายดาน ดานการรบประทานอาหาร

.18 .09

ดานการออกกำาลงกาย

.48** .00

ดานการใชยาเบาหวาน

.00 .97

**p < .01

บทท 5อภปรายผลการวจย

การวจยครงน เปนการศกษาความสมพนธ (Correlational Study Design) ระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ผลการวเคราะหขอมลจากกลมตวอยาง จำานวน 88 คน อภปรายผลตามวตถประสงคและสมมตฐาน ดงน

5.1 แรงจงใจภายในของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

5.2 พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

5.3 ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของ ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

5.1 แรงจงใจภายในของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษา พบวา ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในระดบปานกลาง (M = 3.27, SD = .41) และเมอจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลย พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 88.6 มคะแนนเฉลยแรงจงใจภายในระดบปานกลาง ซงทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Deci & Ryan, 2000) กลาววา หากบคคลไดรบการตอบสนองความตองการพนฐานทางจต ไดแก การกำาหนดตนเอง ความสามารถแหงตน และการมปฏสมพนธกบบคคลอน จะสงผลใหบคคลแสดงพฤตกรรมดวยแรงผลกดนจากภายใน หรอเกดแรงจงใจภายในในการแสดงพฤตกรรม ซงเมอวเคราะหแรงจงใจภายในรายดาน พบวา กลมตวอยางมการกำาหนดตนเองระดบปานกลาง (M = 3.13, SD = .41) มความสามารถแหงตนระดบสง (M = 4.11, SD = .79) และมปฏสมพนธระดบปานกลาง (M = 3.19, SD = .74) อาจทำาใหกลมตวอยางมแรงจงใจภายในโดยรวมระดบปานกลาง ทงนอาจเปนเพราะกลมตวอยางครงนรอยละ 96.6 เคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน ซงบคลากรทางสขภาพอาจมปฏสมพนธกบกลมตวอยาง ทำาใหกลมตวอยางรบร โอกาสในการเลอกแนวทางการควบคมโรคเบาหวาน มอสระในความคด มความสนใจ จงเกดความเชอมน กลาตดสนใจในการแสดง

พฤตกรรมดวยความสามารถของตนเอง ซงสอดคลองกบผลการศกษาในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายของ นตยา แกวสอน (2548) ทพบวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในระดบปานกลาง แตตางจากการศกษาของ Apostolo และคณะ (2007) ทพบวา ผปวยเบาหวานสงอายมแรงจงใจภายในระดบสง โดยผลการวจยเปนเชนนนเพราะผปวยมแหลงสนบสนนทางสงคมและครอบครวทด ตรงขามกบการศกษาของ Rahotep (2009) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมแรงจงใจภายในในการเปลยนแปลงพฤตกรรมตำา Rahotep อภปรายวาเนองจากกลมตวอยางขาดแหลงสนบสนนแรงจงใจ และบคลากรทางสขภาพไมเขาใจถงปญหาอปสรรคของผปวย นอกจากนการศกษาครงนกลมตวอยางสวนใหญมสถานภาพสมรสค และมสมาชกในครอบครว 2 - 4 คน ซงครอบครวอาจมปฏสมพนธกบกลมตวอยาง ทำาใหกลมตวอยางมความเชอมนในการควบคมโรคเบาหวาน ผลการศกษาครงนจงพบแรงจงใจภายในระดบปานกลาง

5.2 พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

5.2.1 พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดโดยรวม ผลการศกษา พบวา ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง (M= 2.91, SD = .29) และกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 55.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง อาจเนองจากกลมตวอยางครงนสวนใหญรอยละ 67 มสถานภาพสมรสค และรอยละ 68.2 มสมาชกในครอบครว 2 - 4 คน บคคลในครอบครวเปนผทคอยทำาหนาทใหความชวยเหลอทงดานความสะดวก

เปนกำาลงใจ และคอยกระตนเตอน แนะนำาถงการดแลตนเอง (อารย รตนพนธ, และคณะ, 2552) รวมถงกลมตวอยางรอยละ 96.6 เคยไดรบความรจากบคลากรทางสขภาพ ซงบคลากรทางสขภาพเปนผสนบสนนใหคำาแนะนำา ใหความรในการดแลตนเองแกในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย เพอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแลตนเอง (รงศกด ศรนยมกล และ สรญญา พจารณ, 2553; อารย รตนพนธ, และคณะ, 2552) อาจทำาใหกลมตวอยางมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดปานกลาง เนองจากกลมตวอยางมปฏสมพนธกบบคลากรทางสขภาพ ประกอบกบกลมตวอยางรอยละ 85.2 มโรคอนทเปนรวมกบเบาหวาน อกทงรอยละ 52.3 มระยะเวลาในการเปนโรคนาน 6 - 10 ป ผสงอายทไดรบผลกระทบจากอาการซำาแลวซำาเลา ทำาใหยอมรบการเผชญความทกขจากการดำาเนนของโรค สงผลใหมการดแลตนเองโดยปรบพฤตกรรมสขภาพ (วชชดา ดชย, และคณะ, 2549) แตอยางไรกตามกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 70.5 จบชนประถมศกษา อาจทำาใหขาดทกษะในการนำาความรไปใชอยางถกตอง เพราะระดบการศกษาเปนพนฐานทางทกษะของการอาน การเขยน และการสอสาร ในการนำาความรจากบคลากรทางสขภาพไปใชอยางเขาใจและถกตอง (Ishikawa & Yano, 2011; Osborn, Bains, & Egede, 2010) สอดคลองกบการวจยการจดการโรคเบาหวาน (Fransen, Von Wagner, & Essink-Bot, 2012) ทพบวา ผปวยทขาดทกษะการอาน การเขยน และการสอสาร ไมสามารถนำาความรดานสขภาพไปใชในการจดการโรคเบาหวานได รวมถงพบวากลมตวอยางครงนสวนใหญรอยละ 37.5 มรายไดนอยกวา 1,000 บาทตอเดอน รายไดเปนปจจยทมผลตอพฤตกรรมการควบคมระดบนำาตาลในเลอด (อรทย วฒเสลา, 2553) มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ (กรรณกา ลองจำานงค, 2547)

ดวยลกษณะของกลมตวอยางขางตน อาจเปนปจจยททำาใหผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยในระดบปานกลาง ซงสอดคลองกบผลการศกษาของ อรนช คงเหลยม (2552), และชตมา ชนทตโต และ อาทตย บญเรอง (2550) ทพบวา ผปวยเบาหวานชนดท 2 ทสวนใหญเปนผสงอาย มพฤตกรรมการดแลตนเองดานสขภาพระดบปานกลาง

5.2.2 พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร ผลการศกษา พบวา ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง (M = 2.92, SD = .27) และกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 63.6 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง สอดคลองกบผลการศกษาของ นตยา แกวสอน (2548) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารอยในระดบปานกลาง ทงนอาจเกดจากกลมตวอยางสวนใหญ รอยละ 92 ไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวานดานการรบประทานอาหารจากบคลากรทางสขภาพ ทงชนดและปรมาณอาหาร อาจทำาใหมพฤตกรรมการรบประทานอาหารสมำาเสมอ เพราะบคลากรทางสขภาพเปนผสนบสนนใหกลมตวอยางรบรถงความสามารถของตนเองในการควบคมโรคเบาหวาน (Williams et al., 2005) ซงสอดคลองกบผลการวจยในผปวยเบาหวานวยผใหญและสงอาย (Oftedal, Bru, & Karlsen, 2011) ทพบวา การรบรความสามารถแหงตนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 แตเมอวเคราะหพฤตกรรมกรรมการรบประทานอาหารรายขอ พบวากลมตวอยางมพฤตกรรมการรบประทานอาหารระดบตำา ไดแก กลมตวอยางตด

อปนสยการรบประทานอาหารจบจบ (M = 1.58, SD = .64) และดมนำาหวาน (M = 1.57, SD = .76) สอดคลองกบการศกษาของ วมลรตน จงเจรญ และคณะ (2551) ทพบวา ผปวยวยผใหญและวยสงอายไมสามารถควบคมอาหารได เนองจากบงคบใจตนเองไมได เมออาการดขนหรอไมมอาการ กคดวานำาตาลในเลอดดขน จงรบประทานอาหารและผลไมทมรสหวาน รวมไปถงการศกษาครงนกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 68.2 อาศยอยรวมกบคนในครอบครว 2 - 4 คน อาจทำาใหกลมตวอยางไมไดประกอบอาหารเอง สอดคลองกบการศกษารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย (เพญศร พงษประภาพนธ, และคณะ, 2553) ทพบวา กลมตวอยางรบประทานอาหารเหมอนกนทงครอบครว ไมไดปรงอาหารแยกโดยเฉพาะ จงอาจสงผลใหกลมตวอยางควบคมพฤตกรรมการรบประทานอาหารดวยตนเองไมได ดวยลกษณะทวไปของกลมตวอยางดงกลาว อาจสงผลใหกลมตวอยางในการศกษาครงนมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารอยในระดบปานกลาง

5.2.3 พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการออกกำาลงกาย ผลการศกษา พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบปานกลาง (M = 2.79, SD = .89) และเมอวเคราะหจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรม พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 47.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบสง การทระดบคะแนนพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายตางกน อาจเนองจากกลมตวอยางรอยละ 47.7 มคะแนนเฉลยสงสดคอนขางสง (Max = 3.43) เปนจำานวนมาก จงมผลใหระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการ

ออกกำาลงกายอยในระดบสง อยางไรกตามผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของ นตยา แกวสอน (2548) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบปานกลาง ทงนอาจเนองมาจากกลมตวอยางครงนอยในวยสงอาย (M = 69.43 , SD = 6.93) อาจรบรสขภาพของตนเองเพมขน ทำาใหออกกำาลงกายสมำาเสมอ สอดคลองกบการศกษาพฤตกรรมการออกกำาลงกายของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงใหญ (สมนก กลสถตพร, และคณะ, 2551) ทพบวา อายมความสมพนธทางบวกกบการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 ประกอบกบแหลงเกบขอมลของงานวจยครงนมชมรมผสงอาย อาจทำาใหเออในการออกกำาลงกายแกกลมตวอยาง แตอยางไรกตามปจจยดานการศกษาอาจสงผลตอการปฏบตพฤตกรรมออกกำาลงกาย เนองจากกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 70.5 จบชนประถมศกษา อาจทำาใหขาดทกษะการอาน การเขยน และการสอสาร ในการนำาความรดานการออกกำาลงกายจากบคลากรทางสขภาพไปใชใหถกตอง สอดคลองกบงานวจยการจดการโรคเบาหวาน (Fransen, Von Wagner, Essink-Bot, 2012) ทพบวา ผปวยวยผใหญและวยสงอายทขาดทกษะการอาน การเขยน และการสอสาร ไมสามารถนำาความรดานสขภาพไปใชในการจดการโรคเบาหวานได ปจจยขางตนดงกลาวจงอาจสงผลใหกลมตวอยางมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยในระดบปานกลาง

5.2.4 พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน ผลการศกษา พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบสง (M = 3.01, SD = .19) และเมอวเคราะหจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรม พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 73.9 มคะแนน

เฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบปานกลาง การทระดบคะแนนพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานตางกน อาจเนองจากกลมตวอยางถงรอยละ 73.9 มคะแนนเฉลยตำาสดคอนขางตำา (Min = 1.11) เปนจำานวนมาก จงมผลใหระดบคะแนนพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานอยในระดบปานกลาง อยางไรกตามผลการศกษาครงนอาจเกดจากกลมตวอยางครงนรอยละ 85.2 เคยไดรบความร เรองการรบประทานยาเบาหวาน จงอาจทำาใหใสใจในการใชยาเบาหวาน มความตระหนกในการรบประทานยาเบาหวาน เพราะเชอวาแพทยทใหการรกษา มความร จงตองปฏบตตาม สอดคลองกบการศกษาของ อารย รตนพนธ และคณะ (2552) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมความเชอในความรทไดรบจากทมสขภาพวาทำาใหสามารถควบคมนำาตาลในเลอดได จงเปนวธแรกทผปวยนำามาใชในการควบคมนำาตาลเลอด ประกอบกบกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 68.2 เปนเพศหญง จงอาจทำาใหมพฤตกรรมการรบประทานยาสมำาเสมอ สอดคลองกบการศกษาปจจยทมความสมพนธกบการรบประทานยาอยางสมำาเสมอในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย (Chaimun, 2009) ทพบวา เพศหญงมความสมำาเสมอในการรบประทานยามากกวาเพศชาย โดยผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของฉนทกา นามวงษา (2551) และนตยา แกวสอน (2548) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานอยในระดบสง

5.3 ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายใน กบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

สมมตฐานท 1 แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษาครงนสนบสนนสมมตฐานท 1 โดยพบวาแรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .45, p < .01) แสดงวา ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ทมแรงจงใจภายในสง มแนวโนมปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดมากขน สอดคลองกบการศกษาในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย (นตยา แกวสอน, 2548) ทพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .001 และสอดคลองกบการศกษาในผสงอายโรคเบาหวาน (Butler, 2002) ทพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเองอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 ทงนกลมตวอยางจากการศกษาของ Butler ไดรบการสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพในการดแลตนเอง ทำาใหรบรความสามารถของตนเพอจดการกบโรคเบาหวานดวยตนเอง สอดคลองกบการศกษาในครงนทพบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 96.6 เคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน ทงดานการรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน กลาวไดวา กลมตวอยางกบบคลากรทางสขภาพมปฏสมพนธกน โดยบคลากรทางสขภาพเปนผใหความร เปดโอกาสใหถาม สรางความเชอมน และมความเขาใจปญหาอปสรรคของกลมตวอยาง (Williams, Deci, & Ryan, 1998) จงอาจสนบสนนใหกลมตวอยางในการศกษาครงน เกดความรสกเชอมนทจะตดสนใจควบคมนำาตาลในเลอดดวยตนเอง ซงสอดคลองกบทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Deci & Ryan,

2000) กลาวคอ บคคลทสามารถปฏบตพฤตกรรมไดอยางตอเนองสมำาเสมอนน เปนผลมาจากมการกำาหนดตนเองและรบรความสามารถแหงตน ในขณะทการมปฏสมพนธเปนแหลงสนบสนนใหบคคลมการกำาหนดตนเองและรบรความสามารถแหงตน ทำาใหเกดความคงทน ยงยนของพฤตกรรม

สมมตฐานท 2 แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษาครงนไมสนบสนนสมมตฐานท 2 กลาวคอ ผลการวจยพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธอยางไมมนยสำาคญทางสถตกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร (r = .18, p = .09) ซงเมอวเคราะหแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเอง (M = 3.13, SD = .41) ในการรบประทานอาหารรายขอ พบวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการรบประทานอาหารบางขอระดบตำา ไดแก กลมตวอยางมความรสกกลววาคนในครอบครวจะโกรธหรอรสกไมด หากไมไดควบคมอาหาร (M = 1.59, SD = .92) และมความละอายใจ หากไมไดควบคมอาหาร (M = 1.39, SD = .82) แสดงวา กลมตวอยางมพฤตกรรมควบคมอาหารจากแรงจงใจภายในทตำา ไมไดเกดจากแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเอง ไมไดตดสนใจควบคมอาหารดวยตนเอง สอดคลองกบการศกษาพฤตกรรมการรบประทานอาหารในผสงอายเบาหวาน (Dye, Haley-Zitlin, & Willoughby, 2003) พบวา อปสรรคของพฤตกรรมการรบประทานอาหาร คอ ขาดแรงจงใจภายในและขาดการรบรความสามารถแหงตน นอกจากนกลมตวอยางอาจไมมความสข ไมมความพงพอใจจากการควบคมอาหาร จงทำาใหไมเกดแรงจงใจภายในในการปฏบต สอดคลองกบการ

ศกษารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย (เพญศร พงษประภาพนธ, และคณะ, 2553) พบวา ผปวยมความเครยดสง เนองจากการควบคมระดบนำาตาลในเลอดโดยการควบคมอาหารนน ทำาใหรสกกลมใจ ทกขใจ เครยด ซมเศรา หงดหงด ทอแท และหมดกำาลงใจ จงอาจสงผลใหการวจยครงนแรงจงใจภายในมความสมพนธอยางไมมนยสำาคญทางสถตกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร

สมมตฐานท 3 แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษาครงนสนบสนนสมมตฐานท 3 โดยพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .48, p < .01) กลาวคอ ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ทมแรงจงใจภายในสง มแนวโนมปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายมากขน เมอวเคราะหแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการออกกำาลงกายรายขอ พบวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการออกกำาลงกายบางขอระดบสง ไดแก มความเชอและคดดวยตนเองวาการออกกำาลงกายเปนเรองสำาคญ ทำาใหควบคมนำาตาลในเลอดได (M = 4.83, SD = .72) กลมตวอยางตดสนใจเรมออกกำาลงกายดวยตนเอง (M = 4.07, SD = 1.63) มการวางแผนการออกกำาลงกายดวยตนเอง (M = 3.97, SD = 1.66) และคดวาการออกกำาลงกายสมำาเสมอเปนเรองททาทายความสามารถของตนเอง (M = 4.47, SD = 1.07) แสดงวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเอง เนองจากมความเชอมน มการ

ตดสนใจ และวางแผนการออกกำาลงกายดวยตนเอง อกทงคดวาการออกกำาลงกายเปนเรองทาทายความสามารถจงเปนแรงผลกดนใหเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ นอกจากนการทกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 68.2 ไดรบความรดานการออกกำาลงกายจากบคลากรทางสขภาพ รอยละ 52.3 มระยะเวลาเปนโรคนาน 6 - 10 ป และรอยละ 64.8 มโรครวมกบโรคเบาหวาน 1 - 2 โรค อาจทำาใหกลมตวอยางมแรงจงใจภายในเพอปรบตวในการดแลสขภาพดานการออกกำาลงกายมากขน เพราะการมปฏสมพนธกบบคลากรทางสขภาพกอใหเกดแรงจงใจภายใน ทำาใหกลมตวอยางมโอกาสในการคด และตดสนใจออกกำาลงกายดวยตนเอง รวมถงกลมตวอยางเปนโรคเบาหวานมานานรวมกบมโรครวม 1 - 2 โรค อาจทำาใหกลมตวอยางมความเชอมนในการควบคมนำาตาลในเลอดดวยการออกกำาลงกายมากขน เพราะประสบการณการดแลตนเองทำาใหเกดความสามารถแหงตน เปนแรงผลกดนใหเกดแรงจงใจภายใน สอดคลองกบผลการศกษาของ Williams และคณะ (2004) ในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 เนองจากกลมตวอยางสวนใหญมโรครวม 1 - 2 โรค อาจทำาใหตองดแลตนเองมากขนเพอปองกนภาวะแทรกซอนจากเบาหวาน รวมกบการทบคลากรทางสขภาพสนบสนนใหผปวยมการกำาหนดตนเอง สงผลใหเกดความเชอมนในการควบคมนำาตาลในเลอดดวยตนเอง

นอกจากนความรสกพงพอใจ ความสนกสนานเพลดเพลนในการออกกำาลงกายของกลมตวอยาง อาจทำาใหเกดแรงจงใจภายในในการออกกำาลงกาย สอดคลองกบการศกษาของ ณชชา ทะศละ (2556) ทพบวา แรงจงใจภายในในการออกกำาลงกายมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกำาลงกายในผสงอายอยางม

นยสำาคญทางสถตทระดบ .01 เนองจากกลมตวอยางมความรสกพงพอใจ สนใจ ทาทาย และสนกสนานเพลดเพลนในการออกกำาลงกาย แตอยางไรกตามผลการศกษาของ Shigaki และคณะ (2010) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธอยางไมมนยสำาคญทางสถตกบพฤตกรรมการออกกำาลงกายในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย เนองจากกลมตวอยางสวนใหญมขอจำากดทางรางกายจากโรคเรอรงอน จงอาจสงผลตอความพรอมในการออกกำาลงกายถงแมจะมแรงจงใจภายใน แตกลมตวอยางในครงนไมพบขอจำากดทางรางกายททำาใหไมสามารถออกกำาลงกายได

สมมตฐานท 4 แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษาครงนไมสนบสนนสมมตฐานท 4 กลาวคอ ผลการวจยพบวา แรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน (r = .00) อาจเกดจากกลมตวอยางครงนมความเชอวาหากปฏบตตามคำาแนะนำาการใชยาจากแพทยหรอพยาบาลอยางเครงครด จะสามารถควบคมนำาตาลในเลอดได โดยเมอวเคราะหแรงจงใจภายในดานการมปฏสมพนธ พบวา กลมตวอยางมปฏสมพนธกบบคลากรทางสขภาพอยในระดบปานกลาง (M = 3.19, SD = .74) เนองจากกลมตวอยางมโอกาสในการถาม และบคลากรทางสขภาพมทางเลอกใหปฏบต มความเขาใจ และสรางความมนใจแกกลมตวอยาง ซงสอดคลองกบการศกษาของ อารย รตนพนธ และคณะ (2552) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายควบคมนำาตาลในเลอด เพราะตองการปฏบตตามคำาแนะนำาของบคลากรทางสขภาพ เนองจากเชอวาหากตนสามารถปฏบตตามคำาแนะนำาได กจะทำาใหควบคมนำาตาลในเลอดได แตอยางไร

กตามการปฏบตตามคำาแนะนำาของบคลากรทางสขภาพเพยงอยางเดยว อาจไมไดทำาใหกลมตวอยางมแรงจงใจภายในในการใชยาเบาหวานเสมอไป เนองจากเมอวเคราะหแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการใชยาเบาหวาน พบวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการใชยาเบาหวานบางขอระดบตำา ไดแก รสกละอายใจ หากไมไดรบประทานยาเบาหวานหรอฉดอนสลนตามแผนการรกษา (M = 1.33, SD = .89) กลววาคนในครอบครวจะโกรธหรอรสกไมด หากไมรบประทานยาเบาหวานหรอฉดอนสลนตามแผนการรกษา (M = 1.41, SD = .92) ตองการใหแพทย พยาบาลหรอคนในครอบครวรวารบประทานยาเบาหวานหรอฉดอนสลนอยางสมำาเสมอ (M = 1.76, SD = 1.23) แสดงวา กลมตวอยางในครงนไมไดตดสนใจควบคมนำาตาลในเลอดดวยการใชยาเบาหวานดวยตนเอง แตเปนการปฏบตตามแผนการรกษา ดงนนเมอกลมตวอยางขาดการกำาหนดตนเอง จงอาจทำาใหไมมแรงจงใจภายในในการใชยาเบาหวาน สงผลใหแรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน ซงตางจากการศกษาของ Williams และคณะ (2009) ทพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบการใชยาเบาหวานในผสงอายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 เนองจากกลมตวอยางไดรบการสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพใหมการเลอก ตดสนใจในการกำาหนดตนเอง โดยสรางความเชอมนใหกลมตวอยางใชความสามารถของตนในการใชยาเบาหวาน

บทท 6สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การศกษาครงน เปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive Research) เพอศกษาแรงจงใจภายใน พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด และความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 โดยใชทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Self-determination Theory) เปนกรอบแนวคดในการวจย กลมตวอยางคอ ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ซงเขารบการตรวจ ตดตามการรกษา ทคลนกโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลตรง คดเลอกกลมตวอยางแบบสะดวก (Convenient Sampling) จำานวน 88 คน เกบขอมลตงแตเดอน พฤศจกายน ถงเดอนธนวาคม พ. ศ. 2555 เครองมอทใช ประกอบดวย

1. แบบสอบถามขอมลสวนบคคล ประกอบดวย เพศ อาย ศาสนา สถานภาพสมรส ระดบการศกษา รายไดเฉลยตอเดอน ระยะเวลาทเปนเบาหวาน โรครวมอนๆ การรกษาทไดรบในปจจบน จำานวน

สมาชกในครอบครว และการไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวานจากบคลากรทางการแพทย

2. แบบสอบถามแรงจงใจภายใน จำานวน 32 ขอ ประกอบดวย 3 ดาน ไดแก 1) การกำาหนดตนเอง จำานวน 22 ขอ ประเมนดวยแบบสอบถามการกำาหนดตนเองสำาหรบผปวยเบาหวาน ทผวจยขออนญาตใชแบบสอบถามจาก นตยา แกวสอน (2548) 2) ความสามารถแหงตน จำานวน 4 ขอ ประเมนดวยแบบสอบถามความสามารถแหงตนในผทเปนเบาหวาน และ 3) การมปฏสมพนธ จำานวน 6 ขอ ประเมนดวยแบบสอบถามการมปฏสมพนธในผทเปนเบาหวาน โดยทผวจยขออนญาตใช และแปลแบบสอบถามความสามารถแหงตนและการมปฏสมพนธจาก Williams และคณะ (2005) แปลเปนภาษาไทยดวยกระบวนการ Back Translation โดยผเชยวชาญ 2 ทานจากนนนำาแบบสอบถามแรงจงใจภายในสวนของความสามารถแหงตนและการมปฏสมพนธไปทดสอบกบผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ทมคณสมบตคลายคลงกบกลมตวอยางจำานวน 30 คน แลวนำามาวเคราะหหาคาความเชอมนดวยสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach,s alpha coefficient) ไดคาความเชอมนเทากบ .86

3. แบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 จำานวน 24 ขอ ประเมนดวยแบบสอบถามการปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด ทผวจยขออนญาตใช และดดแปลงจาก นตยา แกวสอน (2548) ประกอบดวย 3 ดาน คอ การรบประทานอาหาร จำานวน 12 ขอ การออกกำาลงกาย จำานวน 6 ขอ และการใชยาเบาหวานจำานวน 6 ขอ จากนนนำามาทดสอบกบผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ทมคณสมบตคลายคลงกบกลมตวอยางจำานวน 30 คน แลวนำามาวเคราะหหาคาความเชอมนดวยสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค คาความเชอ

มนของพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมเทากบ .81 เมอวเคราะหรายดานคอ การรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน ไดคาความเชอมนเทากบ .80, .91, และ 0.81 ตามลำาดบ

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดรบอนมตการทำาวจยจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล และไดรบอนญาตใหดำาเนนการเกบรวบรวมขอมลวจย จากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน โรงพยาบาลตรง จากนนผวจยดำาเนนการเกบขอมลดวยตนเอง โดยประสานงานกบหวหนาแผนกผปวยนอก และพยาบาลวชาชพทคลนกโรคเบาหวานทกวนจนทร พธ และศกร เพอคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑการคดเขาทกำาหนดไว ผวจยพบกลมตวอยางทคลนกโรคเบาหวาน โดยใหกลมตวอยางอานเอกสารชแจงโครงการวจยและลงลายมอชอในหนงสอแสดงเจตนายนยอมเขารวมการวจยโดยไดรบการบอกกลาวและเตมใจ จากนนผวจยอธบายวธตอบแบบสอบถาม แลวจงใหกลมตวอยางตอบแบบสอบถามทงหมด 3 สวน คอ แบบสอบถามขอมลสวนบคคล จำานวน 11 ขอ แบบสอบถามแรงจงใจภายใน จำานวน 32 ขอ และแบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 จำานวน 24 ขอ รวมทงหมดมจำานวน 67 ขอ ใชเวลาตอบประมาณ 30 - 45 นาท

การวเคราะหขอมลใชโปรแกรมสำาเรจรปทางสถต มรายละเอยด ดงน 1) วเคราะหขอมลสวนบคคล ดวยการแจกแจงความถ รอยละ คาพสย คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน 2) วเคราะหแรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการหารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานทงโดยรวมและรายดาน และ 3) วเคราะหความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด

ของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน โดยสรปผลการวจยไดดงน

1) ขอมลสวนบคคล และลกษณะของกลมตวอยางกลมตวอยางประกอบดวยผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนด

ท 2 จำานวน 88 คน โดยสวนใหญรอยละ 68.2 เปนเพศหญง รอยละ 55.5 มชวงอาย 60-69 ป (M = 69.43, SD = 6.93) รอยละ 96.6 นบถอศาสนาพทธ รอยละ 67 มสถานภาพสมรสค รอยละ 70.5 จบชนประถมศกษา รอยละ 37.5 มรายไดตอเดอนนอยกวา 1,000 บาท รอยละ 52.3 เปนโรคเบาหวานมานาน 6 - 7 ป (M = 10.36, SD = 6.77) รอยละ 85.2 มโรครวมกบเบาหวาน โดยรอยละ 69.3 เปนโรคความดนโลหตสงมากทสด รองลงมารอยละ 55.7 เปนไขมนในเลอดสง และรอยละ 15.9 เปนโรคหลอดเลอดหวใจ ปจจบนกลมตวอยางรอยละ 85.2 ไดรบการรกษาโดยใชยาเบาหวานชนดรบประทานมากทสด สวนใหญรอยละ 68.2 มสมาชกในครอบครว 2 - 4 คน รอยละ 96.6 เคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน โดยรอยละ 92 ไดรบความรเรองการรบประทานอาหารมากทสด

2) แรงจงใจภายในของกลมตวอยางผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในโดยรวม

ระดบปานกลาง (M = 3.27, SD = .41) เมอวเคราะหรายดาน พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองระดบปานกลาง (M = 3.13, SD = .41) ดานความสามารถแหงตนระดบสง (M = 4.11, SD = .79) และดานการมปฏสมพนธระดบปานกลาง (M = 3.19, SD = .74) เมอวเคราะหจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยของแรงจงใจภายใน พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 88.6 มคะแนนเฉลยแรงจงใจภายในระดบปานกลาง

3) พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของกลมตวอยางผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาล

ในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง (M = 2.91, SD = .29) เมอวเคราะหรายดาน พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง (M = 2.92, SD = .27) มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบปานกลาง (M = 2.79, SD = .89) และมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบสง (M = 3.01, SD = .19) เมอวเคราะหจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรม พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 55.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง รอยละ 63.6 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง รอยละ 47.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบสง และรอยละ 73.9 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบปานกลาง

4) ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .45, p < .01) เมอวเคราะหรายดานพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .48, p < .01) แตแรงจงใจภายในมความสมพนธอยางไมมนยสำาคญทางสถตกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทาน

อาหาร (r = .18, p = .09) และแรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน (r = .00)

ขอเสนอแนะ1. ผลการศกษา พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธ

ทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .48, p < .01) ดงนน บคลากรทางสขภาพควรสงเสรมแรงจงใจภายในดวยการมสมพนธภาพกบผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการพดคย เพอทราบปญหา อปสรรคในการควบคมนำาตาลในเลอด เปดโอกาสใหถาม รบฟงความคดเหน พรอมกบเสนอทางเลอกการออกกำาลงกาย รวมทงฝกทกษะการออกกำาลงกาย เพอใหผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 เกดความมนใจในออกกำาลงกาย และตดสนใจเลอกวธการออกกำาลงกายดวยตนเอง

2. ดานการวจย ควรศกษาแนวทางการควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการควบคมอาหารและใชยาเบาหวานทมประสทธภาพตอไป

บทสรปแบบสมบรณ

ความเปนมาและความสำาคญของปญหาผปวยเบาหวานมจำานวน 346 ลานคนทวโลก (World

Health Organization, 2011) และคาดวาจะเพมขนเปน 435 ลานคนในป ค.ศ. 2030 (International Diabetes Federation, 2010) ในสหรฐอเมรกา จำานวนผสงอายทเปนเบาหวานเพมขนจากรอยละ 23 เปนรอยละ 26.9 (Centers for Disease Control and Prevention, 2008; 2011)

สำาหรบประเทศไทย ผลการสำารวจสขภาพประชาชนไทย ครงท 4 ระหวาง ป พ.ศ. 2551 ถง 2552 (วชย เอกพลากร, และคณะ,

ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2THE RELATIONSHIP BETWEEN INTRINSIC MOTIVATION AND GLYCEMIC CONTROL BEHAVIOR OF OLDER PERSONS WITH TYPE 2 DIABETES

นตกล บญแกว 5337345 NSGN/ M

พย.ม. (การพยาบาลผสงอาย)

คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ: นารรตน จตรมนตร, Ph.D., วราพรรณ วโรจนรตน, Ph.D.

2553) พบผสงอายเปนโรคเบาหวานถงรอยละ 15.9 มสดสวนของผสงอายโรคเบาหวานทเขารบการรกษา แตควบคมโรคไมไดพบถงรอยละ 28 สงผลใหมอตราตายในป พ. ศ. 2552 เทากบ 66.4 ตอแสนประชากร (สถตสาธารณสข, 2552) นอกจากนนผลการสำารวจผปวยเบาหวานในภาคใต พบสดสวนผปวยทเขารบการรกษา แตควบคมโรคไมไดรอยละ 39.7 สำาหรบโรงพยาบาลตรง พบอตราปวยดวยโรคเบาหวานเพมขนจากอตรา 824.63 เปน 1,659.22 ตอแสนประชากรในป พ.ศ. 2551 และป พ.ศ. 2553 ตามลำาดบ (งานโรคไมตดตอ สำานกงานสาธารณสขจงหวดตรง, 2551, 2553)

ผสงอายประมาณรอยละ 90 เปนโรคเบาหวานชนดท 2 หรอชนดไมพงอนสลน (American Diabetes Association, 2006) โดยพบวา ระดบพลาสมากลโคสในผสงอายโรคเบาหวานหลงอดอาหารมากกวา 8 ชวโมง (Fasting Plasma Glucose) มคาสงกวาวยอน และเพมขนเรอยๆ ตามอาย (Elahi & Muller, 2000) อกทงมโรครวมทกอใหเกดความรนแรงเพมขน (Chiu, Wray, & Ofstedal, 2011) สงผลใหควบคมนำาตาลในเลอดไดยากขน (สถาบนเวชศาสตรผสงอาย, 2548) ทำาใหเกดภาวะแทรกซอน เปนอมพาตรอยละ 16 มากกวาวยผใหญทเปนเบาหวานประมาณ 3 เทา เปนโรคหลอดเลอดหวใจรอยละ 68 (Centers for Disease Control and Prevention, 2011) เกดภาวะซมเศรารอยละ 25.9 (Bai, Chiou, Chang, & Lam, 2008) และสญเสยการมองเหนรอยละ 4.4 (American Diabetes Association, 2012) ภาวะแทรกซอนและความรนแรงของโรคเบาหวานดงกลาว เปนผลมาจากผปวยไมสามารถควบคมนำาตาลในเลอดไดอยางมประสทธภาพ (Ilanne-Parikka et al., 2008) สาเหตทผสงอายมพฤตกรรมควบคมโรคเบาหวานไมเหมาะสม เนองจากไมมแรงจงใจ (Motivation) (Perlmuter, Dimaculangan,

Seidlarz, Singh, & Gabhart, 2008) ในขณะทผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายทมแรงจงใจ สามารถควบคมนำาตาลในเลอดได เนองจากเชอวาตนสามารถควบคมนำาตาลได ทำาใหมความภาคภมใจในตนเอง (อารย รตนพนธ, สชาดา รชชกล, และ นงนช โอบะ, 2552) ซงพบวาแรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) สามารถทำานายพฤตกรรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายสงถงรอยละ 64.9 (Seo & Choi, 2011) และแรงจงใจภายในมประสทธผลในการเพมพฤตกรรมการรบประทานอาหารและพฤตกรรมการออกกำาลงกาย (Oftedal, Bru, & Karlsen, 2011)

แรงจงใจภายใน (Intrinsic Motivation) เกดขนเมอบคคลรบรความมอสระในการกำาหนดตนเอง (Autonomy) รบร ความสามารถแหงตน (Competence) และมปฏสมพนธ (Relatedness) กบบคคลอนในทางทด แรงจงใจภายในสงผลใหเกดการกระทำาของบคคล จากความพงพอใจของตนเองในการเลอกปฏบตพฤตกรรม ไมไดเกดจากการบงคบ และไมตองการสงของรางวลใดๆ ทำาใหเกดความคงทนของการปฏบตพฤตกรรมนน (Deci & Ryan, 2002) กลาวคอ บคคลทมอสระในความคด การตดสนใจ และรบรวาตนมความสามารถ จะปฏบตพฤตกรรมนนไดอยางตอเนองสมำาเสมอ ขณะทการมปฏสมพนธกบบคคลอนเปนแหลงสนบสนนใหบคคลนนมโอกาสในการเลอก ในการตดสนใจ และมความเชอมนทจะปฏบตพฤตกรรมดวยความสามารถของตน ทำาใหเกดความคงทน ยงยนของพฤตกรรม

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ควรปฏบตพฤตกรรมใหสอดคลองกบชวตประจำาวน ทงทางดานการรบประทานอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวาน (Centers for Disease Control and Prevention, 2011)

สอดคลองกบคำาแนะนำาของสมาคมโรคเบาหวานแหงสหรฐอเมรกา (American Diabetes Association, 2011) ทแนะนำาใหควบคมอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาเบาหวานตามแผนการรกษา เพอปองกนภาวะแทรกซอน และลดความรนแรงของโรค ดงนน การรบประทานอาหาร การออกกำาลงกาย และการใชยาเบาหวาน จงเปนตวชวดการปฏบตพฤตกรรมเพอควบคมนำาตาลในเลอด (Soe, Sacerdote, Karam, & Bahtiyara, 2011) แตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผปวยวยผใหญและวยสงอาย พบวา ไมสมำาเสมอและไมตอเนอง (เพญศร พงษประภาพนธ, สวมล แสนเวยงจนทร, และ ประทป ปญญา, 2553; วมลรตน จงเจรญ, และคณะ, 2551) การกำาหนดแนวทางใหผสงอายสามารถปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดไดอยางยงยนนน ผปวยอาจตองมความเชอมนและมการตดสนใจปฏบตพฤตกรรมดวยตนเอง รวมถงไดรบการสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพและครอบครว นนคอตองมแรงจงใจภายในในการปฏบตพฤตกรรม ซงการศกษาแรงจงใจภายในในผปวยเบาหวานวยสงอาย (Butler, 2002) พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเอง และการศกษาผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายในประเทศไทย พบวา แรงจงใจภายในในการกำาหนดตนเองและความสามารถแหงตน มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด (นตยา แกวสอน, 2548) แตดวยขอจำากดการทำาหนาทของรางกายในผสงอาย อาจสงผลกระทบตอแรงจงใจภายใน ซงในผปวยเบาหวานวยสงอายมขอจำากดทางรางกายสงกวาผปวยวยอน (Chiu et al., 2011) รวมไปถงมโรครวมหลายโรค เหลานมอทธพลตอการปฏบตพฤตกรรมควบคมโรค ซงอาจเปนเหตผลทำาใหผลการวจยเกยวกบแรงจงใจภายในและพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดรายดานของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย ไมเปนไปในทางเดยวกนคอ พบ

วา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกำาลงกาย (Rahotep, 2009; Williams, McGregor, Zeldman, Freedman, & Deci, 2004) แตตางจากการศกษาของ Butler (2002) และ Shigaki และคณะ (2010) ทไมพบความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมการออกกำาลงกาย สำาหรบพฤตกรรมดานการรบประทานอาหาร พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร (Julien, Senecal, & Guay, 2009; Shigaki et al., 2010) ตางจากการศกษาของ Williams และคณะ (2004) ทไมพบความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมการรบประทานอาหาร

จากแนวคดเกยวกบแรงจงใจภายในขางตน พบวา แรงจงใจภายในสงผลใหเกดความคงทนและยงยนของพฤตกรรม แตจากการทบทวนงานวจยความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายขางตน พบวา ผลการวจยไมสอดคลองกน รวมถงประเทศไทยมการศกษาแรงจงใจภายในในผปวยเบาหวานวยสงอายจำากด โดยนตยา แกวสอน (2548) ศกษาในกลมผปวยวยผใหญและวยสงอาย รวมถงศกษาแรงจงใจภายในเฉพาะสวนของการกำาหนดตนเองและความสามารถแหงตน ผวจยจงตองการศกษาแรงจงใจภายในอยางครอบคลมทงในสวนของการกำาหนดตนเอง ความสามารถแหงตน และการมปฏสมพนธ การวจยครงนผวจยจงมงศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 เพอเปนแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด เพอปองกนภาวะแทรกซอน และสงเสรมคณภาพชวตทดของผสงอายทเปนโรคเบาหวาน

วตถประสงคการวจย

1. อธบายแรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

2. ศกษาความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

สมมตฐานของการวจย1. แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรม

ควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 22. แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรม

ควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

3. แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

4. แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

วธดำาเนนการวจย

ประชากร คอ ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทไดรบการวนจฉยจากอายรแพทยวาเปนโรคเบาหวานชนดท 2 และเขารบการ

ตรวจ ตดตามการรกษา ทคลนกโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลตรง จงหวดตรง

กลมตวอยาง คอ ผทมอายตงแต 60 ปขนไป ทไดรบการวนจฉยจากอายรแพทยวาเปนโรคเบาหวานชนดท 2 และเขารบการตรวจ ตดตามการรกษา ทคลนกโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอก โรงพยาบาลตรง จงหวดตรง โดยไมจำากดเพศ อาชพ สถานภาพสมรส ฐานะทางเศรษฐกจ จำานวน 88 คน กำาหนดเกณฑการคดเลอกกลมตวอยาง ดงน 1) พดและฟงภาษาไทยเขาใจไดด 2) มการรบรเกยวกบเวลา สถานท บคคลเปนปกต และ/ หรอไดรบการยนยนจากประวตการรกษาของแพทย ญาต หรอผดแลหลกวาไมมภาวะสมองเสอม โดยเลอกกลมตวอยาง แบบสะดวก (Convenient Sampling)

เครองมอทใชในการวจยเครองมอทใชในการรวบรวมขอมลเปนแบบสอบถาม

ประกอบดวย 3 สวน ไดแก 1) ขอมลสวนบคคล จำานวน 11 ขอ 2) แรงจงใจภายใน จำานวน 32 ขอ ประกอบดวย 3 ดาน คอ การกำาหนดตนเอง จำานวน 22 ขอ ความสามารถแหงตน จำานวน 4 ขอ และการมปฏสมพนธ จำานวน 6 ขอ กำาหนดเกณฑการแปลผลเปน 3 ระดบ คอ ตำา ปานกลาง และสง คำานวณดชนความตรงตามเนอหา (Content Validity Index: CVI) ของแบบสอบถามแรงจงใจภายใน ไดเทากบ .91 หาคาความเชอมนดวยสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach`s alpha coefficient) ไดเทากบ .86 และ 3) พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 จำานวน 24 ขอ กำาหนดเกณฑการแปลผลเปน 3 ระดบ คอ ตำา ปานกลาง และสง คำานวณดชนความตรงตามเนอหาของพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมและรายดานไดดงน

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวม พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดการออกกำาลงกาย และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานไดเทากบ .88, .92, .83, และ .83 ตามลำาดบ และหาคาความเชอมนดวยสตรสมประสทธแอลฟาของครอนบาคไดเทากบ .81, .80, .91, และ .81 ตามลำาดบ

การรวบรวมขอมลเมอไดรบอนมตจากคณะกรรมการจรยธรรมการวจยในคน

จากคณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล และโรงพยาบาลตรงแลว ผวจยจงชแจงวตถประสงค ขนตอนในการเกบขอมล ประสานงานกบพยาบาลประจำาคลนกเบาหวานเพอประชาสมพนธใหผสงอายเขารวมโครงการทราบ และคดเลอกกลมตวอยางตามเกณฑการคดเขาทกำาหนดไว หากกลมตวอยางมความสนใจ และยนยอมใหขอมล ผวจยเขาพบกลมตวอยาง อธบายการพทกษสทธกลมตวอยาง ผวจยขอใหกลมตวอยางลงนามในแบบฟอรมยนยอมเขารวมการวจย แลวอธบายวธตอบแบบสอบถามใหผเขารวมวจยเขาใจ และใหผเขารวมวจยตอบแบบสอบถาม โดยใชเวลาประมาณ 30 - 45 นาท

การวเคราะหขอมลวเคราะหขอมลสวนบคคล โดยใชการแจกแจงความถ รอย

ละ คาพสย คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหแรงจงใจภายใน และพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการหารอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานทงโดยรวมและรายดาน และวเคราะหความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายท

เปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการใชสมประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน

ผลการวจย

ขอมลสวนบคคลและลกษณะของกลมตวอยางกลมตวอยางประกอบดวยผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนด

ท 2 จำานวน 88 คน โดยสวนใหญรอยละ 68.2 เปนเพศหญง รอยละ 55.5 มชวงอาย 60-69 ป (M = 69.43, SD = 6.93) รอยละ 96.6 นบถอศาสนาพทธ รอยละ 67 มสถานภาพสมรสค รอยละ 70.5 จบชนประถมศกษา รอยละ 37.5 มรายไดตอเดอนนอยกวา 1,000 บาท รอยละ 52.3 เปนโรคเบาหวานมานาน 6 - 7 ป (M = 10.36, SD = 6.77) รอยละ 85.2 มโรครวมกบเบาหวาน โดยรอยละ 69.3 เปนโรคความดนโลหตสงมากทสด รองลงมารอยละ 55.7 เปนไขมนในเลอดสง และรอยละ 15.9 เปนโรคหลอดเลอดหวใจ ปจจบนกลมตวอยางรอยละ 85.2 ไดรบการรกษาโดยใชยาเบาหวานชนดรบประทานมากทสด สวนใหญรอยละ 68.2 มสมาชกในครอบครว 2 - 4 คน รอยละ 96.6 เคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน โดยรอยละ 92 ไดรบความรเรองการรบประทานอาหารมากทสด

แรงจงใจภายในของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในโดยรวม

ระดบปานกลาง (M = 3.27, SD = .41) เมอวเคราะหรายดาน พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองระดบปานกลาง (M = 3.13, SD = .41) ดานความสามารถแหงตนระดบสง (M = 4.11, SD = .79) และดานการมปฏสมพนธระดบปานกลาง (M = 3.19, SD = .74) เมอวเคราะห

จำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยของแรงจงใจภายใน พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 88.6 มคะแนนเฉลยแรงจงใจภายในระดบปานกลาง

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง (M = 2.91, SD = .29) เมอวเคราะหรายดาน พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง (M = 2.92, SD = .27) มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบปานกลาง (M = 2.79, SD = .89) และมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบสง (M = 3.01, SD = .19) เมอวเคราะหจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลยพฤตกรรม พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 55.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง รอยละ 63.6 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง รอยละ 47.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบสง และรอยละ 73.9 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบปานกลาง

ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการวเคราะหความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบ

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .45, p < .01) เมอวเคราะหรายดานพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .48, p < .01) แตแรงจงใจภายในมความสมพนธอยางไมมนยสำาคญทางสถตกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร (r = .18, p = .09) และแรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน (r = .00)การอภปรายผลการวจย

แรงจงใจภายในของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2ผลการศกษา พบวา ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ม

แรงจงใจภายในระดบปานกลาง (M = 3.27, SD = .41) เมอจำาแนกตามระดบคะแนนเฉลย พบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 88.6 มคะแนนเฉลยแรงจงใจภายในระดบปานกลาง อาจเนองมาจากกลมตวอยางครงนรอยละ 96.6 เคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน อาจสงผลใหรบรถงโอกาสในการเลอกแนวทางการควบคมโรคเบาหวานจากบคลากรทางสขภาพ มอสระในความคด มความสนใจ จงเกดความเชอมน กลาตดสนใจในการแสดงพฤตกรรมดวยความสามารถของตนเอง นอกจากเคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวานแลว สวนใหญมสถานภาพสมรสค และมสมาชกในครอบครว 2 - 4 คน ซงครอบครวและบคลากรทางสขภาพอาจสนบสนนการมปฏสมพนธ (Relatedness) กบกลมตวอยาง อาจทำาใหกลมตวอยางมโอกาสในการเลอก มอสระในความคด และการตดสนใจ (Autonomy) ในการควบคมโรคเบาหวานดวยความเชอมน (Competence) ซงสอดคลองกบทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Deci & Ryan, 2000)

พฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

1. ผลการศกษา พบวา ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง (M= 2.91, SD = .29) และกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 55.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมระดบปานกลาง อาจเนองจากกลมตวอยางครงนสวนใหญรอยละ 67 มสถานภาพสมรสค และรอยละ 68.2 มสมาชกในครอบครว 2 - 4 คน บคคลในครอบครวเปนผทคอยทำาหนาทใหความชวยเหลอทงดานความสะดวก เปนกำาลงใจ และคอยกระตนเตอน แนะนำาถงการดแลตนเอง (อารย รตนพนธ, และคณะ, 2552) รวมถงกลมตวอยางรอยละ 96.6 เคยไดรบความรจากบคลากรทางสขภาพ ซงบคลากรทางสขภาพเปนผสนบสนนใหคำาแนะนำา ใหความรในการดแลตนเองแกในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย เพอใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมการดแลตนเอง (รงศกด ศรนยมกล และ สรญญา พจารณ, 2553; อารย รตนพนธ, และคณะ, 2552) อาจทำาใหกลมตวอยางมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดปานกลาง เนองจากกลมตวอยางมปฏสมพนธกบบคลากรทางสขภาพ ประกอบกบกลมตวอยาง รอยละ 85.2 มโรคอนทเปนรวมกบเบาหวาน อกทงรอยละ 52.3 มระยะเวลาในการเปนโรคนาน 6 - 10 ป ผสงอายทไดรบผลกระทบจากอาการซำาแลวซำาเลา ทำาใหยอมรบการเผชญความทกขจากการดำาเนนของโรค สงผลใหมการดแลตนเองโดยปรบพฤตกรรมสขภาพ (วชชดา ดชย, และคณะ, 2549) แตอยางไรกตามกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 70.5 จบชนประถมศกษา อาจทำาใหขาดทกษะในการนำาความรไปใชอยางถกตอง เพราะระดบการศกษาเปนพนฐานทางทกษะของการอาน การเขยน และการสอสาร ใน

การนำาความรจากบคลากรทางสขภาพไปใชอยางเขาใจและถกตอง (Ishikawa & Yano, 2011; Osborn, Bains, & Egede, 2010) รวมถงกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 37.5 มรายไดนอยกวา 1,000 บาทตอเดอน ซงรายไดมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ (กรรณกา ลองจำานงค, 2547) ผลการศกษาครงนจงสอดคลองกบผลการศกษาของ อรนช คงเหลยม (2552), และชตมา ชนทตโต และ อาทตย บญเรอง (2550) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมพฤตกรรมการดแลตนเองดานสขภาพระดบปานกลาง

2. ผลการศกษา พบวา ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง (M = 2.92, SD = .27) และกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 63.6 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารระดบปานกลาง สอดคลองกบผลการศกษาของ นตยา แกวสอน (2548) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารอยในระดบปานกลาง ทงนอาจเกดจากกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 92 ไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวานดานอาหารจากบคลากรทางสขภาพ บคลากรทางสขภาพอาจสนบสนนใหกลมตวอยางรบรถงความสามารถของตนเองในการควบคมโรคเบาหวาน (Williams et al., 2005) ซงสอดคลองกบผลการวจยในผปวยเบาหวานวยผใหญและสงอาย (Oftedal et al., 2011) ทพบวา การรบรความสามารถแหงตนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการรบประทานอาหารอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 แตเมอวเคราะหพฤตกรรมกรรมการรบประทานอาหารรายขอ พบวา อปสรรคในการควบคมอาหารคอ นสยการรบประทานอาหารจบจบ (M = 1.58, SD = .64) และดมนำาหวาน (M = 1.57, SD = .76) สอดคลองกบ

การศกษาของ วมลรตน จงเจรญ และ คณะ (2551) ทพบวา ผปวยวยผใหญและวยสงอายไมสามารถควบคมอาหารได เนองจากบงคบใจตนเองไมได รวมไปถงการศกษาครงนกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 68.2 อาศยอยรวมกบคนในครอบครว 2 - 4 คน อาจทำาใหกลมตวอยางไมไดประกอบอาหารเอง สอดคลองกบการศกษารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย (เพญศร พงษประภาพนธ, และคณะ, 2553) ทพบวา กลมตวอยางรบประทานอาหารเหมอนกนทงครอบครว ไมไดปรงอาหารแยกโดยเฉพาะ จงอาจสงผลใหกลมตวอยางควบคมพฤตกรรมการรบประทานอาหารไมไดดวยตนเอง ดวยลกษณะทวไปของกลมตวอยางดงกลาว อาจสงผลใหกลมตวอยางในการศกษาครงนมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารอยในระดบปานกลาง

3. ผลการศกษา พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบปานกลาง (M = 2.79, SD = .89) และกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 47.7 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายระดบสง สอดคลองกบผลการศกษาของ นตยา แกวสอน (2548) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยในระดบปานกลาง ทงนอาจเนองมาจากกลมตวอยางครงนอยในวยสงอาย (M = 69.43 , SD = 6.93) อาจรบรสขภาพของตนเองเพมขน ทำาใหออกกำาลงกายสมำาเสมอ สอดคลองกบการศกษาพฤตกรรมการออกกำาลงกายของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงใหญ (สมนก กลสถตพร และคณะ, 2551) ทพบวา อายมความสมพนธกบการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .05 ประกอบกบแหลงเกบขอมลของงานวจยครงนมชมรมผสงอาย อาจทำาใหเออในการ

ออกกำาลงกายแกกลมตวอยาง แตอยางไรกตามปจจยดานการศกษาอาจสงผลตอการปฏบตพฤตกรรมออกกำาลงกาย เนองจากกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 70.5 จบชนประถมศกษา อาจทำาใหขาดทกษะการอาน การเขยน และการสอสาร ในการนำาความรดานการออกกำาลงกายจากบคลากรทางสขภาพไปใชใหถกตอง สอดคลองกบงานวจยการจดการโรคเบาหวาน (Fransen et al., 2012) ทพบวา ผปวยวยผใหญและวยสงอายทขาดทกษะการอาน การเขยน และการสอสาร ไมสามารถนำาความรดานสขภาพไปใชในการจดการโรคเบาหวานได ปจจยขางตนดงกลาวจงอาจสงผลใหกลมตวอยางมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยในระดบปานกลาง

4. ผลการศกษา พบวา ผสงอายโรคเบาหวานชนดท 2 มพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบสง (M = 3.01, SD = .19) และกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 73.9 มคะแนนเฉลยพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานระดบปานกลาง อาจเกดจากกลมตวอยางครงนรอยละ 85.2 เคยไดรบความรเรองการรบประทานยาเบาหวาน จงอาจทำาใหใสใจในการใชยาเบาหวาน มความตระหนกในการรบประทานยาเบาหวาน เพราะเชอวาแพทยทใหการรกษา มความร จงตองปฏบตตาม สอดคลองกบการศกษาของ อารย รตนพนธ, และคณะ (2552) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมความเชอในความรทไดรบจากบคลากรทางสขภาพวาทำาใหสามารถควบคมนำาตาลในเลอดได จงเปนวธแรกทผปวยนำามาใชในการควบคมนำาตาลเลอด ประกอบกบกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 68.2 เปนเพศหญง จงอาจทำาใหมพฤตกรรมการรบประทานยาสมำาเสมอ สอดคลองกบการศกษาปจจยทมความสมพนธกบการรบประทานยาอยางสมำาเสมอในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย (Chaimun, 2009) ทพบวา เพศ

หญงมความสมำาเสมอในการรบประทานยามากกวาเพศชาย โดยผลการศกษาครงนสอดคลองกบการศกษาของ ฉนทกา นามวงษา (2551) และนตยา แกวสอน (2548) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายมพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานอยในระดบสง

ความสมพนธระหวางแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

สมมตฐานท 1 แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษาครงนสนบสนนสมมตฐานท 1 โดยพบวาแรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .45, p < .01) แสดงวา ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ทมแรงจงใจภายในสง มแนวโนมปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดมากขน สอดคลองกบการศกษาในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย (นตยา แกวสอน, 2548; Butler, 2002) ทพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดโดยรวมอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .001 ทงนกลมตวอยางจากการศกษาของ Butler ไดรบการสนบสนนจากบคลากรทางสขภาพในการดแลตนเอง ทำาใหรบรความสามารถของตนเพอจดการกบโรคเบาหวานดวยตนเอง สอดคลองกบการศกษาในครงนทพบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 96.6 เคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน กลาวไดวา กลมตวอยางกบบคลากรทางสขภาพมปฏสมพนธกน โดยบคลากรทางสขภาพเปนผใหความร เปดโอกาสใหถาม สราง

ความเชอมน และมความเขาใจปญหาอปสรรคของกลมตวอยาง (Williams et al., 1998) จงอาจสนบสนนใหกลมตวอยางในการศกษาครงน เกดความรสกเชอมนทจะตดสนใจควบคมนำาตาลในเลอดดวยตนเอง ซงสอดคลองกบทฤษฎการกำาหนดดวยตนเอง (Deci & Ryan, 2000)

สมมตฐานท 2 แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหารของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษาครงนไมสนบสนนสมมตฐานท 2 กลาวคอ ผลการวจยพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธอยางไมมนยสำาคญทางสถตกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการรบประทานอาหาร (r = .18, p = .09) ซงเมอวเคราะหแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเอง (M = 3.13, SD = .41) ในการรบประทานอาหารรายขอ พบวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการรบประทานอาหารบางขอระดบตำา ไดแก กลมตวอยางมความรสกกลววาคนในครอบครวจะโกรธหรอรสกไมด หากไมไดควบคมอาหาร (M = 1.59, SD = .92) และมความละอายใจ หากไมไดควบคมอาหาร (M = 1.39, SD = .82) แสดงวา กลมตวอยางมพฤตกรรมควบคมอาหารจากแรงจงใจภายในทตำา ไมไดตดสนใจควบคมอาหารดวยตนเอง สอดคลองกบการศกษาพฤตกรรมการรบประทานอาหารในผสงอายเบาหวาน (Dye et al., 2003) พบวา อปสรรคของพฤตกรรมการรบประทานอาหาร คอ ขาดแรงจงใจภายในและขาดการรบรความสามารถแหงตน นอกจากนกลมตวอยางอาจไมมความสข ไมมความพงพอใจจากการควบคมอาหาร จงทำาใหไมเกดแรงจงใจภายในในการปฏบต สอดคลองกบการศกษารปแบบการสงเสรมสขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวานวย

ผใหญและวยสงอาย (เพญศร พงษประภาพนธ, และคณะ, 2553) พบวา ผปวยมความเครยดสง เนองจากการควบคมระดบนำาตาลในเลอดโดยการควบคมอาหารนน ทำาใหรสกกลมใจ ทกขใจ เครยด ซมเศรา หงดหงด ทอแท และหมดกำาลงใจ

สมมตฐานท 3 แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษาครงนสนบสนนสมมตฐานท 3 โดยพบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกาย อยางมนยสำาคญทางสถต (r = .48, p < .01) กลาวคอ ผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ทมแรงจงใจภายในสง มแนวโนมปฏบตพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายมากขน เมอวเคราะหแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการออกกำาลงกายรายขอ พบวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการออกกำาลงกายระดบสง ไดแก มความเชอและคดดวยตนเองวาการออกกำาลงกายเปนเรองสำาคญ ทำาใหควบคมนำาตาลในเลอดได (M = 4.83, SD = .72) กลมตวอยางตดสนใจเรมออกกำาลงกายดวยตนเอง (M = 4.07, SD = 1.63) มการวางแผนการออกกำาลงกายดวยตนเอง (M = 3.97, SD = 1.66) และคดวาการออกกำาลงกายสมำาเสมอเปนเรองททาทายความสามารถของตนเอง (M = 4.47, SD = 1.07) แสดงวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเอง เนองจากมความเชอมน มการตดสนใจ และวางแผนการออกกำาลงกายดวยตนเอง อกทงคดวาการออกกำาลงกายเปนเรองทาทายความสามารถจงเปนแรงผลกดนใหเกดแรงจงใจในการปฏบตพฤตกรรมออกกำาลงกายอยางสมำาเสมอ นอกจากนการ

ทกลมตวอยางสวนใหญรอยละ 68.2 ไดรบความรดานการออกกำาลงกายจากบคลากรทางสขภาพ รอยละ 52.3 มระยะเวลาเปนโรคนาน 6 - 10 ป และรอยละ 64.8 มโรครวมกบโรคเบาหวาน 1 - 2 โรค อาจทำาใหกลมตวอยางมแรงจงใจภายในเพอปรบตวในการดแลสขภาพดานการออกกำาลงกายมากขน มความเชอมนในการควบคมนำาตาลในเลอดดวยการออกกำาลงกายมากขน เพราะประสบการณการดแลตนเองทำาใหเกดความสามารถแหงตน เปนแรงผลกดนใหเกดแรงจงใจภายใน สอดคลองกบผลการศกษาของ Williams และคณะ (2004) ในผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการจดการโรคเบาหวานดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ 0.05 นอกจากนความรสกพงพอใจ ความสนกสนานเพลดเพลนในการออกกำาลงกายของกลมตวอยาง อาจทำาใหเกดแรงจงใจภายในในการออกกำาลงกาย สอดคลองกบการศกษาของ ณชชา ทะศละ (2556) ทพบวา แรงจงใจภายในในการออกกำาลงกายมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการออกกำาลงกายในผสงอายอยางมนยสำาคญทางสถตทระดบ .01 เนองจากกลมตวอยางมความรสกพงพอใจ สนใจ ทาทาย และสนกสนานเพลดเพลนในการออกกำาลงกาย

สมมตฐานท 4 แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวานของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

ผลการศกษาครงนไมสนบสนนสมมตฐานท 4 กลาวคอ ผลการวจยพบวา แรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน (r = .00) อาจเกดจากกลมตวอยางครงนมความเชอวาหากปฏบตตามคำาแนะนำาการใชยาจากแพทยหรอพยาบาลอยางเครงครด จะสามารถควบคมนำาตาล

ในเลอดได โดยเมอวเคราะหแรงจงใจภายในดานการมปฏสมพนธ พบวา กลมตวอยางมปฏสมพนธกบบคลากรทางสขภาพอยในระดบปานกลาง (M = 3.19, SD = .74) เนองจากกลมตวอยางมโอกาสในการถาม และบคลากรทางสขภาพมทางเลอกใหปฏบต มความเขาใจ และสรางความมนใจแกกลมตวอยาง ซงสอดคลองกบการศกษาของ อารย รตนพนธ, และคณะ (2552) ทพบวา ผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอายควบคมนำาตาลในเลอด เพราะตองการปฏบตตามคำาแนะนำาของบคลากรทางสขภาพ เนองจากเชอวาหากตนสามารถปฏบตตามคำาแนะนำาได กจะทำาใหควบคมนำาตาลในเลอดได แตอยางไรกตาม การปฏบตตามคำาแนะนำาของบคลากรทางสขภาพเพยงอยางเดยว อาจไมไดทำาใหกลมตวอยางมแรงจงใจภายในในการใชยาเบาหวานเสมอไป เนองจากเมอวเคราะหแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการใชยาเบาหวาน พบวา กลมตวอยางมแรงจงใจภายในดานการกำาหนดตนเองในการใชยาเบาหวานระดบตำา ไดแก รสกละอายใจ หากไมไดรบประทานยาเบาหวานหรอฉดอนสลนตามแผนการรกษา (M = 1.33, SD = .89) กลววาคนในครอบครวจะโกรธหรอรสกไมด หากไมรบประทานยาเบาหวานหรอฉดอนสลนตามแผนการรกษา (M = 1.41, SD = .92) แสดงวา กลมตวอยางในครงนไมไดตดสนใจควบคมนำาตาลในเลอดดวยการใชยาเบาหวานดวยตนเอง แตเปนการปฏบตตามแผนการรกษา ดงนน เมอกลมตวอยางขาดการกำาหนดตนเอง จงอาจทำาใหไมมแรงจงใจภายในในการใชยาเบาหวาน สงผลใหแรงจงใจภายในไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการควบคมนำาตาลในเลอดดานการใชยาเบาหวาน

ขอเสนอแนะ

1. ผลการศกษา พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธทางบวกในระดบปานกลางกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดานการออกกำาลงกายอยางมนยสำาคญทางสถต (r = .48, p < .01) ดงนน บคลากรทางสขภาพควรสงเสรมแรงจงใจภายในดวยการมสมพนธภาพกบผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการพดคย เพอทราบปญหา อปสรรคในการควบคมนำาตาลในเลอด เปดโอกาสใหถาม รบฟงความคดเหน พรอมกบเสนอทางเลอกการออกกำาลงกาย รวมทงฝกทกษะการออกกำาลงกาย เพอใหผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 เกดความมนใจในการออกกำาลงกาย และตดสนใจเลอกวธการออกกำาลงกายตามความชอบของตนเอง

2. ดานการวจย ควรศกษาแนวทางการควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 ดวยการควบคมอาหารและใชยาเบาหวานทมประสทธภาพตอไป

THE RELATIONSHIP BETWEEN INTRINSIC MOTIVATION AND

GLYCEMIC CONTROL BEHAVIOR OF OLDER PERSONS WITH TYPE 2

DIABETES

NITIKUN BOONKAEW 5337345 NSGN/ M

EXTENDED SUMMARY

Background and Significance There were 346 million diabetics in the world (World Health Organization,

2011). In 2030, that number is expected to increase to 435 million (International

Diabetes Federation, 2010). In the United States of America, the number of older

persons with diabetes has increased from 23% to 26.9% (Centers for Disease Control

and Prevention, 2008; 2011).

In Thailand, the fourth health survey of the Thai population between 2008

and 2009 (Wichai Aekplakorn et al., 2010) revealed that 15.9% of Thai older persons

had diabetes. As many as 28% could not control the disease despite receiving

treatment, which has led to a death rate of 66.4 per 100,000 in 2009 (Public Health

Statistics, 2009). In addition, a survey of diabetic patients in the South of Thailand

demonstrated that 39.7% could not control the disease despite receiving treatment. At

Trang Hospital, the number of diabetic patients increased from 824.63 in 2008 to

1,659.22 per 100,000 in 2010 (Non-Communicable Disease Department, Trang

Provincial Health Office, 2008, 2010).

Approximately 90% of elderly persons have type 2 or non-insulin

dependence diabetes mellitus (American Diabetes Association, 2006). It has been

documented that the level of fasting plasma glucose after eight hours of fasting in

these patients is higher than that in patients in other age groups, and it continues to

THE RELATIONSHIP BETWEEN INTRINSIC MOTIVATION AND

GLYCEMIC CONTROL BEHAVIOR OF OLDER PERSONS WITH TYPE 2

DIABETES

NITIKUN BOONKAEW 5337345 NSGN/ M

increase with age (Elahi & Muller, 2000). Besides, there can be co-morbidities which

contributes to increase in severity of the disease (Chiu, Wray, & Ofstedal, 2011),

making it even more difficult for patients with diabetes mellitus to control their blood

sugar levels (Institute of Geriatrics Medicine, 2548). This could bring about

complications including paralysis at 16%, about three times the rate of patients with

diabetes mellitus who can control their blood sugar levels; cardiovascular disease at

68% (Centers for Disease Control and Prevention, 2011), and depression at 25.9%

(Bai, Chiou, Chang, & Lam, 2008), and visual loss at 4.4% (American Diabetes

Association, 2012). Such complications and severity of diabetes mellitus result from

patients’ inability to effectively control their blood sugar levels (Ilanne-Parikka et al.,

2008). One of the causes of patients’ inappropriate control of the disease include lack

of motivation (Perlmuter, Dimaculangan, Seidlarz, Singh, & Gabhart, 2008). In fact,

adult and elderly patients with diabetes mellitus who have motivation are able to

control their blood sugar levels, so they develop self-pride (Aree Rattanapan, Suchada

Rachukul, & Nongnuch Oba, 2552). It has been documented that intrinsic motivation

can predict self-care behaviors in 64.9% of adult and elderly patients with diabetes

mellitus (Seo & Choi, 2011). Also, intrinsic motivation is effective to increase diet

intake behavior and exercise behavior in patients with diabetes mellitus (Oftedal, Bru,

& Karlsen, 2011).

Intrinsic motivation takes place when individuals perceive their autonomy,

competence, and positive relatedness with other individuals. Intrinsic motivation

results in action of individuals that result from their self-satisfaction to choose to

perform a behavior, which does not result from force and which does not require any

rewards in return, hence sustainability of such a behavior (Deci & Ryan, 2002). That

is, individuals who have freedom of the mind to make decisions and who perceive that

they have the ability will be able to carry out a behavior with consistency. Interaction

with other individuals also gives individuals support for opportunity to choose, make

decisions, and develop confidence that they are able to carry out the behavior with

their own ability, hence sustainability of the behavior.

Behavior to control blood sugar level of patients with type 2 diabetes

mellitus should be carried out with consistency to daily living, including food intake,

exercise, and diabetic medication intake (Centers for Disease Control and Prevention,

2011). Likewise, the American Diabetes Association (2011) has recommended diet

control, exercise, and adherence to medication to prevent diabetic complications and

reduce severity of the disease. Therefore, food intake, exercise, and medication intake

are considered indicators of behavior to control blood sugar level (Soe, Sacerdote,

Karam, & Bahtiyara, 2011). However, previous studies have pointed out that behavior

to control blood sugar levels of adult and elderly patients with diabetes mellitus is not

continuous or consistent (Pensri Pongprapapan, Suwimol Sanwiangchan, & Prateep

Panya, 2553; Wimolrat Jongjaroen et al., 2551). In order to devise a guideline for

elderly patients with diabetes mellitus to control their blood sugar levels with

sustainability, patients need to have confidence to make decisions to adopt the

behavior by themselves. They should also receive sufficient support from healthcare

providers as well as their family members. In other words, they need to have intrinsic

motivation to carry out a behavior. A study investigating intrinsic behavior in elderly

patients with diabetes mellitus revealed that intrinsic motivation was positively related

to self-care behavior (Butler, 2002). In Thailand, a study carried out with adult and

elderly patients with diabetes mellitus has shown that intrinsic motivation for

autonomy and competence were positively associated with glycemic control behavior

(Nittaya Kaewson, 2548). However, the physical limitations of older persons may

have an effect on intrinsic motivation. Elderly patients with diabetes mellitus have

more physical limitations than patients with different age (Chiu et al., 2011). They are

also likely to be stricken with co-morbidities, which tend to influence their behavior to

control the disease. This may explain why research findings on intrinsic motivation

and glycemic control behavior of adult and elderly patients with diabetes mellitus are

not conclusive. A number of studies have reported that there were positive

relationships between intrinsic motivation and exercise behavior (Rahotep, 2009;

Williams, McGregor, Zeldman, Freedman, & Deci, 2004). However, other studies

have found shown that intrinsic motivation and exercise behavior were not related

(Butler, 2002; Shigaki et al., 2010). As for diet control behavior, it has been

documented that intrinsic motivation was positively related to diet control behavior

(Julien, Senecal, & Guay, 2009; Shigaki et al., 2010), but Williams et al. (2004) have

reported that there was no relationship between intrinsic motivation and diet control

behavior.

Based on the aforementioned concept of intrinsic motivation, it can be

concluded that intrinsic motivation results in maintenance and sustainability of a

behavior. However, as previously mentioned, a review of research literature on the

relationship between intrinsic motivation and glycemic control behaviors of patients

with diabetes mellitus has shown that the study findings were still contradictory.

Furthermore, in Thailand, there are few studies on intrinsic motivation in elderly

patients with diabetes mellitus. A study conducted by Nittaya Kaewson (2548)

investigated intrinsic motivation only in terms of autonomy and competence in adult

and elderly patients with diabetes mellitus. For this reason, the researcher was

interested in investigating intrinsic motivation comprehensively including autonomy,

competence, and relatedness. Thus, the present study aimed at investigating the

relationship between intrinsic motivation and glycemic control behaviors of older

persons with type 2 diabetes mellitus. The study findings could be used as a guideline

to promote glycemic control behaviors which result in preventing complications and

promoting quality of life of elderly patients with type 2 diabetes mellitus.

Research Objectives1. To study intrinsic motivation and glycemic control behaviors of older

persons with type 2 diabetes.

2. To examine the relationship between intrinsic motivation and glycemic

control behaviors of older persons with type 2 diabetes.

Research Hypothesis1. There is a positive correlation between intrinsic motivation and

glycemic control behaviors of older persons with type 2 diabetes.

2. There is a positive correlation between intrinsic motivation and

glycemic control with diet control behavior of older persons with type 2 diabetes.

3. There is a positive correlation between intrinsic motivation and

glycemic control with exercise behavior of older persons with type 2 diabetes.

4. There is a positive correlation between intrinsic motivation and

glycemic control with diabetes medication adherence behavior of older persons with

type 2 diabetes.

Research Methodology

Population were older persons age 60 years old and above diagnosed with

type 2 diabetes who were receiving treatment and met for regular follow-up at the

Diabetes Clinic, Outpatient Department, Trang Hospital, Trang Province, Thailand.

Sample were older persons age 60 years old and above diagnosed with

type 2 diabetes who were receiving treatment and came for regular follow-up at the

Diabetes Clinic, Outpatient Department, Trang Hospital, Trang Province, Thailand. A

total of 88 subjects were selected regardless of gender, occupation, marital status, and

economic status. Inclusion criteria for subjects include 1) the ability to speak and

understand Thai language 2) accurate perceptions of time, place, and person and/or has

received confirmation from physician, relative, or caregiver that the person had not

suffered from brain damage. Convenient Sampling was used for subject recruitment.

Data Collection Instruments

The data collection instrument used was a questionnaire consisting of 3

parts including:

1) 11 questions on personal information

2) 32 questions on intrinsic motivation divided into 3 parts including 22

questions on autonomy, 4 questions on competency, and 6 questions on relatedness.

Criteria for answers were on 3 levels: low, medium, and high. The questionnaire on

intrinsic motivation had a Content Validity Index (CVI) of 0.91, with Cronbach’s

alpha coefficient of 0.86.

3) 24 questions on glycemic control behaviors of older persons with type

2 diabetes. Criteria for answers were on 3 levels: low, medium, and high. The

questionnaire’s CVI on overall glycemic control and in subscales were 0.88, 0.92,

0.83, and 0.83 for glycemic control with diet control behavior, glycemic control with

exercise behavior, and glycemic control with diabetes medication adherence,

respectively. The Cronbach’s alpha coefficient of questionnaire on overall glycemic

control and subscales were 0.81, 0.80, 0.91, and 0.81, respectively.

Data Collection

After approval was granted by the Ethics Committee on Human Research

of the Faculty of Nursing, Mahidol University and Trang Hospital, the researcher

informed nurses at the Diabetes Clinic the research objectives and coordinated with

them to invite older persons with type 2 diabetes to participate in the project and to

select subjects according to inclusion criteria. If the subject showed interest in

participation and volunteered to provide information, the researcher met personally to

explain terms and conditions of subject confidentiality to get a signed consent to

participate in the research study. The researcher also explained how to answer the

questionnaire thoroughly. It took 30 - 45 minutes to complete the questionnaire.

Data Analysis

The analysis of personal information included frequency, percentage,

mean, and standard deviation. The analyses of intrinsic motivation and glycemic

control behaviors of older persons with type 2 diabetes included percentage, mean, and

standard deviation both in overall and in subscales. The analyses of the relationships

between intrinsic motivation and glycemic control behaviors of older persons with

type 2 diabetes were calculated for the Pearson’s correlation coefficient.

Results

Personal information and characteristics of subjects

The sample consisted 88 older persons with type 2 diabetes, most 68.2%

were women, 55.5% were 60-69 years old (M = 69.43, SD = 6.93), 96.6% were

buddhists, 67% were married, 70.5% graduated primary school, 37.5% earned less

than 1,000 baht of monthly income, 52.3% have been a diabetic for 6 - 7 years

(M = 10.36, SD = 6.77). A total of 85.2% of the older persons have been diagnosed

with other diseases related to diabetes, 69.3% of whom had hypertension, 55.7% had

hypercholesterolemia, and 15.9% had heart disease. In terms of treatment, 85.2% were

being treated with diabetes medication. Most older persons (68.2%) lived with 2 - 4

family members. Nearly all (96.6%) of older persons have been informed about

diabetes by a physician, 92% of whom were educated on diet control behavior.

Intrinsic motivation of older persons with type 2 diabetes

Intrinsic motivation of older persons was at a medium level (M = 3.27,

SD = .41). The analyses of subscales of intrinsic motivation revealed that intrinsic

motivation in autonomy of older persons with type 2 diabetes was at a medium level

(M = 3.13, SD = .41), intrinsic motivation in competency was at a high level

(M = 4.11, SD = .79), and intrinsic motivation in relatedness was at a medium level

(M = 3.19, SD = .74). In terms of overall intrinsic motivation, it was found that overall

intrinsic motivation of most older persons (88.6%) was at a medium level.

Glycemic control behavior of older persons with type 2 diabetes

The overall glycemic control behaviors of older persons with type 2

diabetes were at a medium level (M = 2.91, SD = .29). The glycemic control with diet

control behavior of older persons with type 2 diabetes was at a medium level

(M = 2.92, SD = .27), glycemic control with exercise behavior was at a medium level

(M = 2.72, SD = .89), and glycemic control with diabetic medication adherence was at

a high level (M = 3.01, SD = .19). In terms of overall glycemic control behaviors, it

was found that overall glycemic control behaviors of most older persons (55.7%) were

at a medium level, glycemic control with diet control behaviors of most older persons

(63.6%) was at a medium level, glycemic control with exercise behavior of most older

persons (47.7%) was at a high level, and glycemic control with diabetes medication

adherence behavior of most older persons (73.9%) was at a medium level.

The relationship between intrinsic motivation and glycemic control of

older persons with type 2 diabetes

Analysis showed that intrinsic motivation was positively correlated with

overall glycemic control behaviors at a medium level. (r = 45, p < .01). It was also

found that intrinsic motivation and glycemic control with exercise were positively

correlated at a medium level (r = .48, p < .01), whereas intrinsic motivation was not

significantly correlated with glycemic control with diet control behaviors (r = .18,

p = .09) and there was no correlation of intrinsic motivation with glycemic control

with diabetes medication adherence (r = .00).

Discussion

Intrinsic motivation of older persons with type 2 diabetes

Intrinsic motivation of older persons with type 2 diabetes was at a medium

level (M = 3.27, SD = .41). It was found that the overall intrinsic motivation of most

older persons (88.6%) was at a medium level, which may be related to the fact that

96.6% of have been informed about diabetes by a physician. Having been educated by

a health personnel may have given them the confidence to think autonomously,

become interested in, and be confident in choosing to act with competency. In addition

to having been educated about the disease, most older persons were married and were

in a family of 2 - 4 members. Family members and health personnel may support

relatedness with the older persons, which may have influenced their autonomy to think

and choose glycemic control behaviors with competence, which is consistent with the

Self-Determination Theory (Deci & Ryan, 2000).

Glycemic control behaviors of older persons with type 2 diabetes

1. This study revealed that the overall glycemic control behaviors of older

persons with type 2 diabetes were at a medium level (M = 2.91, SD = .29). The

glycemic control behaviors of most older persons (55.7%) were at a medium level.

This may be a result of the fact that most older persons (67%) were married and 68.2%

had 2-4 members in their families, who had been shown to be important in providing

convenience, encouragement, and to remind patients to take care of themselves (Aree

et al., 2009). Also relevant is the fact that most older persons (96.6%) have been

educated about diabetes by a physician, as health personnel were important in

providing support and guidance in self-care to adult and older persons with diabetes

(Roonsak Siriniyomkul & Saranya Pijarn, 2011; Aree et al., 2009). Also, most older

persons (85.2%) have been diagnosed with other diseases related to diabetes and

52.3% have been diabetes for as long as 6-10 years. Research has shown that patients

who have been chronically affected symptoms will begin to accept the suffering of the

disease and its symptoms, which has been shown to influence the change in health

behaviors (Witchuda et al., 2006). However, most older persons (70.5%) were

educated only through primary school education, which may result in the lack of skills

in applying knowledge appropriately, as education provides the foundation of skills

such as reading, writing, and communication, which are essential in applying

knowledge provided by health personnel appropriately (Ishikawa & Yano, 201;

Osborn et al., 2010). In addition, the fact that most older persons (37.5%) earned less

than 1,000 baht per month may have contributed to the results, as there was a positive

correlation between income and health promotion behaviors (Kanika Longjamnong,

2004). As such, the results of this study were consistent with results of Oranuch

Kongliam (2009), and Chutima Chintatto and Athit Boonruang (2007), which revealed

that the glycemic control behaviors of adult and older persons with diabetes were at a

medium level.

2. This study revealed that the glycemic control with diet control

behaviors of older persons with type 2 diabetes were at a medium level (M = 2.92,

SD = .27) and the glycemic control with diet control behaviors of most older persons

(63.6%) were at a medium level, which was consistent with results from a study by

Nittaya Kaewsorn (2005). In that study, it was found that the glycemic control with

diet control behaviors of adults and older persons with diabetes were at a medium

level. This may have resulted from the fact that 92% of the subjects were educated by

health personnel, who have been shown to support competency in glycemic control

(Williams et al., 2005). This is in line with results of a study on adults and older

persons with diabetics (Oftedal et al., 2011) which showed that there was a positive

correlation between awareness of self-competency and glycemic control with healhty

diet behaviors with statistical significance at .01. However, analysis of glycemic

control with healhty diet behaviors by question reveals that challenges in diet control

is unhealthy snacking habits (M = 1.58, SD = .64) and drinking sweetened drinks

(M = 1.57, SD = .76), which was consistent with the results of a study done by

Wimolrat Jongjaroen et al. (2008) which showed that adult and elderly patients most

often fail to adopt diet control behaviors because of the lack of self-control. In

addition, most older persons (68.2%) lived in a family of 2 - 4 members, which may

imply that the subject did not cook their own food, which was consistent with results

of a study on a comprehensive health promotions study on adult and older persons

with diabetes (Pensri Pongpapapan et al., 2010) which showed that if a subject

regularly ate with the whole family without the autonomy to cook their own food, the

subject may lose the autonomy to adopt diet control behaviors. As such, the subjects

may have been affected by this lack of autonomy in glycemic control with diet control

behaviors.

3. This study showed that the glycemic control with exercise behaviors of

older persons with type 2 diabetes were at a medium level (M = 2.79, SD = .89). The

glycemic control with exercise behaviors of most older persons (47.7%) were at a high

level, which was consistent with results of a study done by Nittaya Kaewsorn (2005)

which showed that the glycemic control with exercise behaviors of adult and elderly

diabetic patients were at a medium level. This may have resulted from the fact that

most older persons had the mean age of 69.43 (SD = 6.93), who may be more self-

aware about their own health, which leads to exercising regularly. This was consistent

with results of a study on exercise behaviors in adult and elderly diabetic patients

(Somnuek Kulsatitporn et al., 2008) which revealed that age was positively correlated

with exercise behaviors with statistical significance of .05. In addition, the area in

which the subjects resided had an elderly club, which may have assisted in exercise

behaviors of the subjects. Most older persons (70.5%) had finished primary school

education, which may imply that the lack of reading, writing, and communication

skills may have affected their ability to apply knowledge given by health personnel.

This result was consistent with results of studies on diabetes management (Fransen et

al., 2012) which showed that adult and elderly patients who lack the reading, writing,

and communication skills, fail to apply the knowledge they learned on diabetes

management. Such factors may have contributed to the subjects’ glycemic control with

exercise behaviors to be at a medium level.

4. This study showed that the glycemic control with diabetes medication

behaviors of older persons with type 2 diabetes were at a high level (M = 3.01,

SD = .19). The glycemic control with diabetes medication behaviors of most older

persons (73.9%) were at a medium level. This may have been influenced by the fact

that 85.2% of the subjects have been educated by health personnel about diabetes,

which may have led to their understanding about appropriate diabetes medication, and

the awareness to regularly take diabetes medication. An important factor was the

subjects’ belief in the credibility of the physicians, which was consistent with results

of a study done by Aree Rattanapan, Suchada Rachukul, and Nongnuch Oba (2009)

which showed that adult and elderly diabetic patients believe in the knowledge

provided by health personnel in providing effective glycemic control. As such, the

subjects considered diabetes medication as the priority in glycemic control. In

addition, most older persons (68.2%) were female, which may contribute to taking

diabetes medication more regularly, which was consistent with results of a study on

the relationship between various factors and taking medication regularly in adult and

elderly diabetic patients (Chaimun, 2009) which showed that females took medication

more regularly than males. The results of this study was also consistent with results of

studies done by Chantika Namwonsa (2008) and Nittaya Kaewsorn (2005) which

showed that the glycemic control with diabetes medication adherence behaviors of

adult and elderly diabetic patients were at a high level.

The relationship between intrinsic motivation and glycemic control

behaviors in older persons with type 2 diabetes

Hypothesis 1 – There is a positive correlation between intrinsic motivation

and glycemic control behaviors of older persons with type 2 diabetes.

The results of this study supported hypothesis 1, in that it showed a

medium positive correlation between intrinsic motivation and glycemic control

behaviors with statistical significance (r = .45, p < .01). This showed that older persons

with type 2 diabetes who had high intrinsic motivation were more likely to adopt

glycemic control behaviors, which was consistent with results of other studies on

adults and elderly diabetic patients (Nittaya Kaewsorn, 2005; Butler, 2002) which

showed a positive correlation between intrinsic motivation and glycemic control

behaviors with statistical significance of .001. In addition, the subjects in Butler’s

study was supported by health personnel in self-care, enhancing competency to

manage diabetes by themselves, which was consistent with this study, which showed

that most older persons (96.6%) were educated about diabetes. As such, it could be

said that the subjects and health personnel had relationship, whereby health personnel

educated the patients, gave them the opportunity to ask questions, enhanced

confidence and understood the barriers of the subjects (Williams et al., 1998). This

may have contributed to the older persons in this study being confident in choosing to

adopt glycemic control behaviors, which was consistent with the Self-Determination

Theory (Deci & Ryan, 2000).

Hypothesis 2 – There is a positive correlation between intrinsic motivation

and glycemic control with diet control behaviors of older persons with type 2 diabetes.

The results of this study did not support hypothesis 2. The results of this

study showed that intrinsic motivation and glycemic control with diet control

behaviors were positively correlated with no statistical significance (r = .18, p = .09).

Analysis of intrinsic motivation in terms of autonomy (M = 3.13, SD = .41) in dieting

showed that the intrinsic motivation to adopt diet control behaviors was low because

of fear that family members would be upset if they did not adopt diet control behaviors

(M = 1.59, SD = .92), and some may be embarrassed if they did not adopt diet control

behaviors (M = 1.39, SD = .82). These resulted in low intrinsic motivation of older

persons’ diet control behaviors. These findings were consistent with the results of a

study on diet control in older persons with diabetes (Dye et al., 2003) which showed

that the challenge in adopting diet control behaviors was the lack of intrinsic

motivation and awareness of competency. In addition, the subjects may be unhappy to

control their diet, which discourages them to adopt diet control behaviors, which was

consistent with a comprehensive health promotion study in adults and elderly diabetic

patients (Pensri Pongprapapan et al., 2010) which showed that patients highly stressed

with glycemic control with diet control behaviors, which often led to suffering, stress,

depression, upset, and discouragement.

Hypothesis 3 – There is a positive correlation between intrinsic motivation

and glycemic control with exercise behaviors of older persons with type 2 diabetes.

The results of this study supported hypothesis 3. The results showed that

intrinsic motivation was positively correlated with glycemic control with exercise

behavior at a statistical significance of (r = .48, p < .01). Older persons with type 2

diabetes who had high level of intrinsic motivation were more likely to adopt glycemic

control with exercise behaviors. Analysis of intrinsic motivation in the area of

autonomy revealed that the older persons had high intrinsic motivation in autonomy

because of belief and awareness in benefits of exercise in glycemic control (M = 4.83,

SD = .72). The older persons chose to exercise autonomously (M = 4.07, SD = 1.63),

planned to exercise autonomously (M = 3.97, SD = 1.66), and embraced the personal

challenge of exercising regularly (M = 4.47, SD = 1.07). This could be explained that

the older persons had intrinsic motivation in autonomy because of confidence,

autonomous choice, and autonomous planning to exercise, as well as being motivated

by the personal challenge of regular exercise. In addition, most older persons (68.2%)

were educated about exercise behaviors by health personnel, 52.3% have been a

diabetic for 6 - 10 years, and 64.8% had 1 - 2 more diseases related to diabetes, which

may contribute to a higher intrinsic motivation to adopt exercise behaviors. This may

be the result of more confidence in glycemic control with exercise behaviors from

experience, competency, and intrinsic motivation. This was consistent with a study

done by Williams et al. (2004) on adult and elderly diabetic patients, in which a

positive correlation with statistical significance at 0.05 was found between intrinsic

motivation and glycemic control with exercise behaviors. In addition, satisfaction, fun

and entertainment in exercise of the subjects may contribute to a higher level of

intrinsic motivation, which was consistent with a study done by Natcha Tasila (2013).

She found that intrinsic motivation to exercise was positively correlated with exercise

behaviors in older persons with a statistical significance level of .01. The older persons

exercised because they had satisfaction, interest, challenge, and fun in exercising.

Hypothesis 4 – There is a positive correlation between intrinsic motivation

and glycemic control with diabetes medication adherence behaviors of older persons

with type 2 diabetes.

The results of this study did not support hypothesis 4. This study showed

that intrinsic motivation and glycemic control with diabetes medication adherence

were not correlated (r = .00). This may be due to the fact that the older persons

believed that regularly taking diabetes medication according to physicians or nurses

recommendations was effective glycemic control. Analysis of intrinsic motivation in

relatedness revealed that the older persons had the relationship with health personnel

at a medium level (M = 3.19, SD = .74). The older persons may have an opportunity to

ask questions and the health personnel provided options of practice, understood, and

instilled confidence in the subjects. The results was consistent with a study done by

Aree Rattanapan et al. (2009) which showed that adult and elderly diabetic patients

adopted glycemic control behaviors because they wanted to follow the

recommendations of the health personnel. They believed that following the

recommendations would lead them effective glycemic control. However, following the

recommendations of the health personnel in glycemic control may not have provided

intrinsic motivation in taking diabetes medication regularly. Analysis of intrinsic

motivation in autonomy revealed that glycemic control with diabetes medication

adherence was at a low level. This may be because they felt embarrassed if they did

not regularly take diabetes medication or inject insulin according to the treatment plan

(M = 1.33, SD = .89), or they were afraid that family members would be upset if they

did not regularly take diabetes medication or inject insulin according to the treatment

plan (M = 1.41, SD = .92). This implied that the older persons did not have autonomy

in adopting glycemic control with diabetes medication adherence. Instead, they were

following the treatment plan which may have led to low levels of intrinsic motivation

to adopt glycemic control with diabetes medication adherence.

Recommendations1. Results showed that intrinsic motivation was positively correlated with

glycemic control with exercise behaviors at a medium level (r = .48, p < .01). So that

health personnel should promote intrinsic motivation in glycemic control of older

persons with type 2 diabetes. Health personnel should establish relationship with older

persons with type 2 diabetes through talking with them to understand their problems

and challenges in glycemic control, providing opportunities to ask questions and

listening to their opinions, as well as providing exercise options and teaching them

proper exercise techniques. This would enhance older persons with type 2 diabetes

confidence in health behaviors and deciding how to exercise their own preferences.

2. Further studies should be done on effective glycemic control with diet

control and diabetes medication adherence of older persons with type 2 diabetes.

รายการอางอง

เพญศร พงษประภาพนธ, สวมล แสนเวยงจนทร, และ ประทป ปญญา. (2553). รปแบบการสงเสรม

สขภาพแบบองครวมของผปวยเบาหวาน ในชมชนวดปรณาวาส. วทยานพนธพยาบาล

ศาสตรมหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยกรงเทพธนบร. กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข. (2547). คมอการดแล

ตนเองเบองตน เรองเบาหวาน "รทน เบาหวาน" สำาหรบผทเปนเบาหวาน. กรงเทพมหานคร: สำานกงานกจการพมพองคการทหารผานศก.

กรรณกา ลองจำานงค. (2547). ความสมพนธระหวางปจจยสวนบคคล การสนบสนนทางสงคม และ การรบรประโยชนของพฤตกรรมสงเสรมสขภาพกบพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของ ผปวยเบาหวาน อำาเภอทาอเทน จงหวดนครพนม. วทยานพนธสาธารณสขศาสตร

มหาบณฑต, บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม.งานโรคไมตดตอ สำานกงานสาธารณสขจงหวดตรง. (2551). รายงานประจำาป. เทศบาลนครตรง.งานโรคไมตดตอ สำานกงานสาธารณสขจงหวดตรง. (2553). รายงานประจำาป. เทศบาลนครตรง.จอหน โนเดล, และ นภาพร ชโยวรรณ. (2552). การสงอายทาง

ประชากร และการอยดมสขของผสงอายในประเทศไทย แนวโนมในอดต สถานการณปจจบน และเรองทาทายในอนาคต. กองทนประชากรแหงสหประชาชาตประจำาประเทศไทยและสำานกงานภาคพนเอเชยและแปซฟก, 5, 50.

จนดา จนทรพทกษ. (2554). สมาชกเครอขายชมรมผสงอาย อาเภอนบพตา จงหวดนครศรธรรมราช กบพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพ. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, บณฑต

วทยาลย มหาวทยาลยวลยลกษณ.

ฉนทกา นามวงษา. (2551). การปฏบตการดแลตนเองดานโภชนาการและสขภาพ ของผปวย เบาหวานชนดท 2. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (สาขาโภชนศาสตรศกษา), บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.ชตมา ชนทตโต, และ อาทตย บญเรอง. (2550). การดแลรกษาตนเองของผปวยเบาหวาน โรงพยาบาลเทพากร อำาเภอเมองนครปฐม จงหวดนครปฐม. โปรแกรมวชาสาธารณสขชมชน คณะ

วทยาศาสตรและเทคโนโลย, มหาวทยาลยราชภฏนครปฐม.ณชชา ทะศละ. (2556). ความสมพนธระหวางภาวะสขภาพ แรง

จงใจ ภายใน แรงจงใจภายนอก ภาวะไมมแรงจงใจ กบพฤตกรรมการออกกำาลงกายในผสงอาย. วทยานพนธ พยาบาลศาสตรมหาบณฑต (สาขาวชาการพยาบาลผสงอาย), บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

นงนช เพชรรวง, และ ธตมาส หอมเทศ. (2550). พฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอายในตำาบล บานแหลม อำาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตร ผสงอาย, 8(4), 13-23.นตยา แกวสอน. (2548). แรงจงใจภายในและพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผทเปนเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต (สาขาวชาการพยาบาลผใหญ), บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.บญใจ ศรสถตยนรากร. (2553). ระเบยบวธการวจยทางพยาบาลศาสตร (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: ย แอนดไอ อนเตอร มเดย.มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย. (2552). สถานการณผสงอายไทย. กรงเทพฯ: บรษท ทคว พ จำากด.

รตนศร ทาโต. (2552). การวจยทางพยาบาลศาสตร: แนวคดสการประยกตใช (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.รงศกด ศรนยมกล, และ สรญญา พจารณ. (2553). พฤตกรรมการดแลเทาในผสงอายโรคเบาหวาน. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย, 11(2), 1-11.ลวรรณ อนนาภรกษ, และ ปยาณ คลายนล. (2550). การ

สงเคราะหงานวจยเกยวกบพฤตกรรมการดแลสขภาพตนเองของผสงอายในประเทศไทย. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย, 8(3), 33-44.

วรรณ ชชวาลทพากร, มาลน ชลานนต, อรพณ ฐานกลศกด, และ ดารณ ภษณสวรรณศร. (2543). พฤตกรรมการสงเสรมสขภาพในผสงอายในกรงเทพมหานครและจงหวดชยนาท.

วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย, 1(3), 4-13.วรรณ นธยานนท, สาธต วรรณแสง, และ ชยชาญ ดโรจนวงศ. (2552). สถานการณโรคเบาหวานใน ประเทศไทย 2552. กรงเทพมหานคร: สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย.วนด ใจแสน. (2551). การทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบเกยวกบวธการควบคมโรคในบคคลท เปนเบาหวานชนดท 2. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบญฑต (สาขาวชาการพยาบาล ผใหญ), บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.วชชดา ดชย, วภาว คงอนทร, และ อไร หถกจ. (2549). ประสบการณของผสงอายทเปนโรคเรอรง. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย, 7(2), 25-34.วชย เอกพลากร, เยาวรตน ปรปกษขาม, สรศกด ฐานพานชกล, หทยชนก พรรคเจรญ, วราภรณ เสถยรนพเกา, และ กนษฐา ไทยกลา. (2553). รายงานการสำารวจสขภาพประชาชนไทย โดยการ

ตรวจรางกาย ครงท 4 พ.ศ. 2551-2552. ใน วชย เอกพลากร (บรรณาธการ). นนทบร: บรษท เดอะ กราฟโก ซสเตมส จำากด.วภาวรรณ ลลาสำาราญ. (2547). สขภาพ สมรรถภาพทางกาย และการออกกำาลงกาย. ใน วภาวรรณ ลลาสำาราญ, และ วฒชย เพมศรวาณชย (บรรณาธการ), การออกกำาลงกายเพอสขภาพ และในโรคตางๆ (หนา 1-19). สงขลา: ชาญเมองการพมพ.วมลรตน จงเจรญ, วนด คหะวงศ, องศมา อภชาโต, อรนช แสงจนทร, ประภาพร ชกำาเหนด, กลยาณ บญสน, และคณะ. (2551). รปแบบการสงเสรมการดแลตนเอง เพอควบคมระดบ

นำาตาลในเลอดของผปวยเบาหวานชนดท 2. สงขลานครนทรเวชสาร, 26(1), 71-84.สถาบนเวชศาสตรผสงอาย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. (2549). แนวทางเวชปฏบตการ ดแลโภชนบำาบดในโรคเบาหวาน โรคความดนโลหตสง และภาวะไขมนในเลอด ผดปกตสำาหรบผสงอาย. กรงเทพฯ: ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จำากด.สถตสาธารณสข. (2552). จำานวนและอตราตาย ตอประชากร 100,000 คน จำาแนกตามกลมอาย เพศ และสาเหต (ตามบญชจำาแนกโรคระหวางประเทศฉบบแกไขครงท 10) พ.ศ. 2552.

กรงเทพฯ: สำานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข.สมนก กลสถตพร, วลลา ตนตโยทย, ยพา ไพรงามเนตร, เทพ หมะ

ทองคำา, ดารวลย ศรธญรตน, สรเนตร กฤตยาวงศ, และ คณะ. (2551). พฤตกรรมการออกกำาลงกายของผปวยเบาหวานชนดท 2 การศกษาชมชนเมองบางคอแหลม. วารสารวจยระบบสาธารณสข, 2(3), 409-418.

สมยศ เจรญศกด, และ ประเสรฐ หลยเจรญ. (2548). การออกกำาลงกายสำาหรบผสงอาย. นนทบร: กองออกกำาลงกายเพอสขภาพ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

สมศกด ชณหรศม. (2555). รายงานประจำาป สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2553. กรงเทพฯ: บรษท ท คว พ จำากด.สมาคมโรคเบาหวานแหงประเทศไทย, สมาคมตอมไรทอแหง

ประเทศไทย, กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข, และ สำานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2554). แนวทางเวชปฏบตสำาหรบโรคเบาหวาน (พมพครงท 2): ศรเมองการพมพ จำากด.

อรทย วฒเสลา. (2553). ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการควบคมระดบนำาตาลในเลอดของผปวยโรคเบาหวาน จงหวดมกดาหาร. วทยานพนธสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยราชภฎอบลราชธาน.

อรนช คงเหลยม. (2552). ปจจยทางชวสงคมและความเชออำานาจควบคมดานสขภาพทมผลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพทมผลตอพฤตกรรมการดแลสขภาพตนเองของผปวยโรคเบาหวานทมารบการรกษาทโรงพยาบาลชยนาท จงหวดชยนาท. สารนพนธการศกษามหาบณฑต (สาขาจตวทยาพฒนาการ), บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ.

อารย รตนพนธ, สชาดา รชชกล, และ นงนช โอบะ. (2552). การควบคมระดบนำาตาลในเลอด: ประสบการณการดแลตนเองของผปวยเบาหวานวยผใหญและวยสงอาย. วารสารพฤฒาวทยาและเวชศาสตรผสงอาย, 10(1), 25-39.

Albright, A. L. (2003). Diabetes. In J. K. Ehrman, P. M. Gordon, P. S. Visich & S. J. Keteyian

(Eds.), Clinical Exercise Physiology (pp. 129-152). Massachuestts: Human kinetics.

American Diabetes Association. (2006). Standards of medical care in diabetes-2006. Diabetes Care, 29, 4-42.

American Diabetes Association. (2011). Standards of medical care in diabetes-2011. Diabetes Care, 34(1), S11-S61.American Diabetes Association. (2012). Diabetes statistics. Retrieved from

http://www.diabetes.org/diabetes-basics/diabetes-statistics/?loc=DropDownDB-stats.Anderson, B. J. (2006). Families and chronic illness research: Targeting transitions and tools -

commentary on Trief et al. (2006). Families, Systems & Health, 24(3), 332–335.Apostolo, J. L. A., Viveiros, C. S. C., Nunes, H. I. R., & Domingues, H. R. F. (2007). Illness uncertainty and treatment motivation in type 2 diabetes patients. Julho-agosto, 15(4), 582-855.Bai, Y.-L., Chiou, C.-P., Chang, Y.-Y., & Lam, H.-C. (2008). Correlates of depression in type 2

diabetic elderly patients: A correlational study. International Journal of Nursing Studies, 45, 571-579.Bhattacharyya, O. K., Estey, E. A., & Cheng, A. Y. Y.

(2009). Update on the canadian diabetesassociation 2008 clinical practice guidelines. Canadian Family Physicians, 55, 39-43.

British National Formulary. (2009). British national formulary No. 57. British medical association

and the royal harmaceutical society of great britain. London.

Burnside, I. M. (1981). Nursing and the aged. New York: McGraw-Hill Book.Butler, H. A. (2002). Motivation: The role in

diabetes self-management in older adults. Unpublished doctoral dissertation, University of Massachusetts, Lowell.

Centers for Disease Control and Prevention. (2011). National diabetes fact sheet: General information and national estimates on diabetes in the united states, 2011. Atlanta, GA: U.S. Department of Health and Human Services.

Centers for Disease Control and Prevention. (2008). National diabetes fact sheet: National estimates and general information on diabetes and prediabetes in the united states. Atlanta, GA: U.S. Department of Health and Human Services. Chaimun, B. (2009). Factor associated with medication adherence of patients with type 2 diabetes

mellitus in khumaung district, burirum province, thailand. Unpublished master’ s thesis, Mahidol University, Bangkok, Thailand.

Chen, M.-Y., Huang, W.-C., Peng, Y.-S., Jong, M.-C., Chen, C.-Y., & Lin, H.-C. (2011). Health status and health-related behaviors among type 2 diabetes community residents. Journal of Nursing Research 19(1), 35-43.Chia-Lin, L., Nien-Yi, L., Hui-Hsuan, W., Chih-Cheng, H., Baai-Shyun, H., & Hsing-Yi, C. (2010). A population study on changes in diabetes self-care behaviors in Taiwan between 2001 and 2005. Preventive Medicine, 50, 308–309.

Chiu, C-J., Wray, L. A., & Ofstedal, M. B. (2011). Diabetes-related change in physical disability

from midlife to older adulthood: Evidence from 1996–2003 survey of health and living status of the elderly in Taiwan. Diabetes Research and Clinical Practice, 91,

413-423.Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (2 ed.). Hillsdale, NJ:

Lawrence Erlbaum Associates.Currie, C. J., Peters, J. R., & Tynan, A. (2010). Survival as a function of HbA1c in people with

type 2 diabetes: A retrospective cohort study. Lancet, 375, 481-489.Deci, E. L. (1975). Intrinsic motivation. New York: Plenum.Deci, E. L. (1980). The psychology of self-determination. Lexington, MA: Lexington Books. Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation theory and self-determination in human

behavior. New York: Plemm.Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1990). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior.

New York: Plenum Press.Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2000). The “What” and “Why” of goal pursuits: Human needs and the

self-determination of behavior. Psychological Inquiry, 11(4), 227 - 268.Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2002). Handbook of self-determination research. Rochester, NY: University of Rochester Press.Deci, E. L., & Vansteenkiste, M. (2004). Self-determination theory and basic need satisfaction:

Understanding human development in

positive psychology. Ricerche di Psicologia, 27, 23 - 40.Dingwall, L. (2007). Medication issues for nursing older people (part 1). Nursing Older People, 19(1), 25-29.Dube, M. C., Valois, P., Prud'homme, D., Weisnagel, S. J., & Lavoie, C. (2006). Physical activity

barriers in diabetes: Development and validation of a new scale. Diabetes Researchand Clinical Practice, 72, 20 - 27.Durso, S. C. (2006). Using clinical guidelines

designed for older adults with diabetes mellitus and complex health status. Jourmal of the American Medical Association, 295(16).

Dye, C. J., Haley-Zitlin V., & Willoughby D. (2003). Insights from older adults with type 2 diabetes: Making dietary and exercise changes. Diabetes Education, 29(1), 116 - 27.

Elahi, D., & Muller, D. C. (2000). Carbohydrate metabolism in the elderly. European Journal of

Clinical Nutrition, 54(3), S112 - S120.Ellis J, Johnson, M. A., Fischer, J. G., & Hargrove, J. L.

(2005). Nutrition and health education intervention for whole grain foods in the Georgia older Americans nutrition programs. Journal Nutrition Elderly, 24(3), 67 - 83.

Fransen, M. P., Von Wagner C, & Essink-Bot, M. L. (2012). Diabetes self-management in patients

with low health literacy: Ordering findings from literature in a health literacy framework. Patient Education Counseling, 88(1), 44-53.Gatt, S., & Sammut, R. (2008). An exploratory study of predictors of self-care behaviour in persons with

type 2 diabetes. International Journal of Nursing Studies, 45,

1525-1533.Glass, G. V. (1976). Primary, secondary, and meta-analysis of research. Educational Researcher, 5, 3-8.Gregg, E. W., & Brown, A. (2003). Cognitive and physical disabilities and aging-related

complications of diabetes. Clinical Diabetes, 21, 113-118.Gucciardi, E., DeMelo, M., Offenheim, A., & Stewart, D. E. (2008). Factors contributing to attrition behavior in diabetes self-management programs: A mixed method approach. BMC Health Services Research, 8(33), 1-11.Hall, G. (2007). A spoonful of education helps the

medicine go down. Diabetes and Primary CareDiabetes, 9(2), 93-96.

Hu, F. B., & Manson, J. E. (2003). Management of diabetes: Diet and lifestyle modification.

Malden, MA: Blackwell Science.Ilanne-Parikka, P., Eriksson, J. G., Lindstrom, J.,

Peltonen, M., Aunola, S., Hamalainen, H., et al. (2008). Effect of lifestyle intervention on the occurrence of metabolic syndrome and its components in the finnish diabetes prevention study. Diabetes Care, 31(4), 805-807.

International Diabetes Federation. (2010). Diabetes-prevention. Retrieved May 1, 2010, from http://www.orlddiabetesday.org/en/the-campaign/diabetes-education-and prevention/diabetes-prevention.

Ishikawa, H., & Yano, E. (2011). The relationship of patient participation and diabetes outcomes for patients with high vs.low health literacy. Patient Education and Counseling. 84(3), 393-397.

Jordan, D. N., & Jordan, J. L. (2010). Self-care behaviors of Filipino-American adults with type 2

diabetes mellitus. Journal of Diabetes and Its Complications, 24, 250-258.Julien, E., Senecal, C., & Guay, F. (2009). Longitudinal relations among perceived autonomy

support from health care practitioners, motivation, coping strategies and dietary

compliance in a sample of adults with type 2 diabetes. Journal of Health Psychology, 14, 457-470.Liberopoulos, E. N., Tsouli, S., Mikhailidis, D. P., & Elisaf, M. S. (2006). Preventing type 2 diabetes in high risk patients: An overview of lifestyle and pharmacological measures. Current Drug Targets, 7(2), 211-228.McDonald, K. (2007). Assessment and management of type 2 diabetes in older adults with complex care needs. The John A. Hartford Foundation Institute for Geriatric Nursing, New York University College of Nursing.Meier, M., & Hummel, M. (2009). Cardiovascular disease and intensive glucose control in type 2

diabetes mellitus: Moving practice toward evedence-based strategies. Vascular Health Risk Management, 5, 859-871.Nathan, D. M., Buse, J. B., Davidson, M. B., Ferranni, E., Holman, R. R., Sherwin, R., et al. (2008). Management of hyperglycemia in type 2 diabetes mellitus: A consensus algorithm for initiation and

adjustment of therapy. Diabetes Care, 31(1), 173-175.National Collaborating Centre for Chronic

Conditions. (2008). Type 2 diabetes: National clinical guideline for management in primary and secondary care (update). London: Royal College of Physicians.

National Council on Patient Information and Education. (2007). Enhancing prescription medicine

adherence: A national action plan. Rockville: United States of America.National Diabetes Services Scheme. (2009). Physical activity & type 2 diabetes. Talking Diabetes,

27, 1-4.National Institute on Aging. (2012). Diabetes in older people-A disease you can manage.

Retrieved January 2, 2012, from http://www.nia.nih.gov/sites/default/files/diabetes_in_older_people_0.pdf.Neumiller, J. J., & Setter, S. M. (2009). Pharmacologic management of the older patient with type

2 diabetes mellitus. The American Journal of Geriatric Pharmacotherapy, 7(6), 324-342.Nielsen, P. J., Hafdahl, A. R., Conn, V. S., LeMaster, J. W., & Brown, S. A. (2006). Meta-analysis

of the effect of exercise interventions on fitness outcomes among adults with type 1

and type 2 diabetes. Diabetes Research and Clinical Practice, 74, 111-120.Oftedal, B., Bru, E., & Karlsen, B. (2011). Motivation for diet and exercise management among adults

with type 2 diabetes. Scandinavian Journal of Caring Sciences, 25, 735–744.Osborn, C. Y., Bains, S. S., & Egede, L. E. (2010). Health literacy, diabetes self-care, and glycemic control in adults with type 2 diabetes. Diabet Technology & Therapeutics, 12(11). 913-919.Perlmuter, L. C., Dimaculangan, C. M., Seidlarz, M., Singh, S. P., & Gabhart, J. M. (2008). Improving glycemic control: The role of leisure activities and intrinsic motivation in older type 2 diabetic men. Experimental Aging Research, 34, 162–172.Phipps, W. J., Long, B. C., & Woods, N. F. (1983). Medical surgical nursing concepts and clinical practice. St. Louis: The C. V. Mosby.Polit, D. F., & Hungler, B. P. (1987). Nursing research: Principles and methods (3th ed.).

Philadelphia: Lippincott.Rahotep, S. S. (2009). The relationship between

intrinsic motivation, motivational interviewing and physical activity in an African American church population. Unpublished doctoral dissertation. Georgia State University, U.S.A.

Ringsven, M. K., & Bond, D. (1997). Gerontology and leadership skills for nurses (2nd ed.).

Columbia: Delmar.Rizvi, A. A. (2009). Review: Nutritional challenges in the elderly with diabetes. International Journal of Diabetes Mellitus, 1, 26-31.Ryan, R. M. (1982). Control and information in interpersonal sphere: An extension of cognitive

evaluation theory. Journal of Personality and Social Psychology, 43, 450-461.Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new

directions. Contemporary Educational Psychology, 25, 54-67.Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2002). An overview of

self-determination theory. In E. L. Deci & R. M. Ryan (Eds.), Handbook of self-determination research (pp. 3-33). Rochester, NY: University of Rochester Press.

Seaquistn, E. R., Anderson, J., Childs, B., Cryer, P., Dagogo-Jack, S., Fish, L., et al. (2013).

Hypoglycemia and diabetes: A report of a workgroup of the american diabetes association and the endocrine society. Diabetes Care, 36, 1384-1395.Seo, Y. M., & Choi, W. H. (2011). Predictive model on self care behavior for patients with type 2

diabetes: Based on self-determination theory. Korean Society of Nursing Science, 41(4), 491-499.Sheldon, K., Williams, G. C., & Joiner, T. (2003). Self-determination theory in the clinic: Motivating physical and mental health. New Haven, CT: Yale University Press.Shigaki, C., Kruse, R. L., Mehr, D., Sheldon, K. M., Ge, B., Moore, C., et al. (2010). Motivation and diabetes self-management. Chronic Illness, 6, 202-214.Soe, K., Sacerdote, A., Karam, J., & Bahtiyara, G. (2011). Review: Management of type 2 diabetes mellitus in the elderly. Maturitas, 70, 151-159.Trichopoulou, A., Psaltopoulou, T., Orfanos, P., &

Trichopoulos, D. (2006). Diet and physical activity in relation to overall mortality amongst adult diabetics in a general

population cohort. Journal of Internal Medicine, 259, 583-591.

Wiernsperger, N. F. (2007). Review: 50 years later: Is metformin a vascular drug with antidiabetic

properties? . British Journal of Diabetes and Vascular Disease, 7(5), 204-210.Williams, G. C., Deci E. L., & Ryan R. M. (1998).

Building health care partnerships by supporting autonomy: Promoting maintained behavior change and positive health outcomes. In A. L. Suchman, R. J. Botelho & P. Hinton-Walker (Eds.), Partnerships in HealthCare: Transforming Relational Process. New York: University of Rochester Press.

Williams, G. C., McGregor, H. A., King, D., Nelson, C. C., & Glasgowb, R. E. (2005). Variation in perceived competence, glycemic control, and patient satisfaction: Relationship to autonomy support from physicians. Patient Education and Counseling, 57, 39-45.

Williams, G. C., McGregor, H. A., Zeldman, A., Freedman, Z. R., & Deci, E. L. (2004). Testing a

self-determination theory process model for promoting glycemic control through diabetes self-management. Health Psychological, 23, 58-66.Williams, G. C., Patrick, H., Niemiec, C. P., Williams,

L. K., Divine, G., Lafata, J. E., et al. (2009). Reducing the health risks of diabetes: How self-determination theory may help improve medication adherence and quality of life. The Diabetes Educator, 35(3), 484-492.

Williams, S. R. (1999). Essentials of nutrition and diet therapy (7 ed.). Missouri: Mosby. World

Health Organization. (2011). Diabetes. Retrieved fromhttp://www.who.int/diabetes/facts/world_figures/en/index6.html.

World Health Organization. (2012). Diabetes. Retrieved fromhttp://www.who.int/diabetes/actionnow/en/DANbooklet.pdf.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

คำารบรองจรยธรรมการวจยในมนษย

ภาคผนวก ขเอกสารช�แจงผเขารวมการวจย

ภาคผนวก คหนงสอแสดงเจตนายนยอมเขารวมการวจย

ภาคผนวก งรายนามผเชยวชาญแปลเครองมอวจย

รายนามผทรงคณวฒทแปลแบบสอบถามแรงจงใจภายใน ดานความสามารถแหงตน และดานการมปฏสมพนธ

1. อาจารย ดร.อทตยา พรชยเกต โอว ยอง ภาควชาสขภาพจตและการพยาบาลจตเวชศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล 2. อาจารย สภาภค เภตราสวรรณ ภาควชาสขภาพจตและการพยาบาลจตเวชศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ภาคผนวก จรายนามผเชยวชาญตรวจสอบคณภาพเครองมอวจย

รายนามผทรงคณวฒทตรวจสอบความตรงของแบบสอบถามแรงจงใจภายใน และแบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด

1. รองศาสตราจารย ลวรรณ อนนาภรกษ ภาควชาการพยาบาลรากฐาน คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล

2. ผชวยศาสตราจารย ดร. เพญศร สนตโยภาสภาควชาการพยาบาลอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตรเกอการณย มหาวทยาลยนวมนทรา

ธราช 3. คณอระณ รตนพทกษ

คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล มหาวทยาลยมหดล

ภาคผนวก ฉ

เครองมอทใชในงานวจย

เครองมอสำาหรบการเกบรวมรวมขอมล1. แบบสอบถามขอมลสวนบคคล2. แบบสอบถามแรงจงใจภายใน3. แบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดของผ

สงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

แบบสอบถามขอมลสวนบคคล

เลขท:

คำาช�แจง: โปรดใหขอมลทตรงกบลกษณะของทาน โดยทำาเครองหมาย หนาชองคำาตอบ หรอเตมตวเลข หรอคำา ลงในชองวาง

1. อาย ป………………2. เพศ (1) ชาย (2) หญง3. ศาสนา

(1) พทธ (2) ครสต (3) อสลาม (4) อนๆ (โปรดระบ) ……………

4. สถานภาพสมรส (1) โสด (2) ค (3) หมายหรอหยาราง

5. ระดบการศกษาสงสด (1) ไมไดรบการศกษา (2) ประถมศกษา (3) มธยมศกษาตอนตน (4) มธยมศกษาตอนปลาย (5) ประกาศนยบตรชนสง (6) ปรญญาตรหรอเทยบเทา (7) สงกวาปรญญาตร

6. รายไดเฉลยตอเดอน (1) ตำากวา 1,000 บาทตอเดอน (2) 1,001 – 5,000 บาทตอเดอน (3) 5,001 – 10,000 บาทตอเดอน (4) 10,001 – 15,000 บาทตอเดอน

(5) 15,001 – 20,000 บาทตอเดอน (6) มากกวา 20,000 บาทตอเดอน

7. ระยะเวลาทเปนโรคเบาหวาน ป ……………… ……………… เดอน

8. โรคอนๆ ทเปนรวมกบโรคเบาหวาน (1) ม คอ

โรคจอตาเสอม โรคความดนโลหตสง

โรคหลอดเลอดหวใจ โรคไต

โรคอนๆ (โปรดระบ) ………………… (2) ไมม

9. การรกษาทไดรบในปจจบน (1) ยาเบาหวานชนดรบประทาน (2) ยาฉดอนสลน

10. สมาชกในครอบครวทอยบานเดยวกน มจำานวน คน…………………

มความสมพนธกบทานเปน (1) สาม หรอ ภรรยา(2) ลก หรอ หลาน(3) ญาต(4) อนๆ (โปรดระบ)

…………………11. ไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวานจากบคลากรทางการ

แพทย (1) เคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน คอ การควบคมอาหารเบาหวาน

การออกกำาลงกาย การใชยาเบาหวาน

(2) ไมเคยไดรบความรเกยวกบโรคเบาหวาน

แบบสอบถามแรงจงใจภายใน

คำาช�แจง แบบสอบถามน เปนการประเมนแรงจงใจ ในการควบคมโรคเบาหวาน ดวยการควบคมอาหาร ออกกำาลงกาย และใชยาลดนำาตาล โปรดทำาเครองหมาย ในชองคำาตอบทตรงกบความคดเหนของทาน ซงแตละขอมคำาตอบใหเลอก 5 ระดบ ดงน

ไมเหนดวย หมายถง ขอความนนไมตรงกบความคดเหนของทานเลย

เหนดวยนอยหมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนของทานนอย

เหนดวยปานกลาง หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนของทานปานกลาง

เหนดวยมาก หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนของทานมาก

เหนดวยอยางยง หมายถง ขอความนนตรงกบความคดเหนของทานมากทสด

ขอคำาถามไมเหนดวย

เหนดวยนอย

เหนดวยปานกลาง

เหนดวยมาก

เหนดวยอยางยง

1. ฉนกลววา คนในครอบครว จะโกรธหรอรสกไมด หากฉนไมควบคมอาหาร2. ฉนเชอและคดดวยตนเองแลววา การควบคมอาหารเปนเรองสำาคญ ทำาใหควบคมนำาตาลในเลอดได3. ฉนรสกละอายใจ หากฉนไมได ควบคมอาหารอยางเหมาะสม ...................................................................................................................................................................................................32. แพทย หรอพยาบาล พยายามเขาใจปญหาหรออปสรรค ในการควบคม

นำาตาลในเลอดของฉน กอนแนะนำาหรอเสนอทางเลอกอนตอไป

แบบสอบถามพฤตกรรมควบคมนำ�าตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2

คำาช�แจง ขอความตอไปน เปนการประเมนการปฏบตพฤตกรรมเพอควบคมนำาตาลในเลอดของผสงอายทเปนโรคเบาหวานชนดท 2 โปรดทำาเครองหมาย ในชองคำาตอบทตรงกบการปฏบตของทาน โดยแตละขอมคำาตอบใหเลอก ดงน

ไมปฏบต หรอปฏบต 0 วนตอสปดาหปฏบตนานๆ ครง หรอปฏบต 1-2 วนตอสปดาหปฏบตบอยครง หรอปฏบต 3-5 วนตอสปดาหปฏบตประจำา หรอปฏบต 6-7 วนตอสปดาห

ขอคำาถาม

ระดบการปฏบตไมปฏบต/

0 วนตอ

สปดาห

นานๆคร�ง/

1-2 วนตอสปดาห

บอยคร�ง/3-5 วนตอ

สปดาห

ประจำา/6-7 วนตอ

สปดาห

1. ฉนรบประทานอาหารตรงเวลา หรอใกลเคยงกนทกมอ2. ฉนรบประทานอาหารมอหลก วนละ 3 มอ

3. ฉนรบประทานอาหารจบจบระหวางมอ

4. ฉนรบประทานผลไมทมรสหวาน เชน ขนนทเรยน ลำาไย มะมวงสก หรอผลไมกระปอง ผลไมเชอม

..............................................

.........................................

..............................................

.........................................

..............................................

.........................................24. ฉนมารบยาตามนดทกครง

ภาคผนวก ชหนงสอรบรองอนญาตใหใชเครองมอในการวจย

ภาคผนวก ชผลการตรวจสอบขอตกลงเบ�องตนในการใชสมประสทธ

สหสมพนธแบบเพยรสน

1. ขอมลมการแจกแจงเปนโคงปกต ผลการตรวจสอบการกระจายของขอมลดวย

Kolmogorov - Sminov test พบวา ทกตวแปรมการกระจายแบบโคงปกต เนองจากผลการวเคราะห คา p ของแรงจงใจภายใน เทากบ .64 และคา p ของพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด เทากบ .29 ซงมคามากกวา ระดบนยสำาคญ .05 ดงตาราง

ตวแปร Mean

Kolmogorov-Smirnov

Statistic p

แรงจงใจภายใน 3.27 .74 .64 .99 .29

พฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด

2.91

2. ตวแปรอสระและตวแปรตามมความสมพนธเชงเสน

จากการทดสอบความสมพนธเชงเสนของแรงจงใจภายในกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอดดวย Scatter Plot พบวา แรงจงใจภายในมความสมพนธเชงเสนกบพฤตกรรมควบคมนำาตาลในเลอด ดงกราฟ

กำาหนดให GtotalX หมายถง คาคะแนนเฉลยรวมของแรงจงใจ

ภายใน GtotalY หมายถง คาคะแนนเฉลยรวมของพฤตกรรม

ควบคมนำาตาลในเลอด

ประวตผวจย

ชอ-สกล นางสาวนตกล บญแกววน เดอน ปเกด 24 พฤษภาคม 2526สถานทเกด จงหวดตรง ประเทศไทยวฒการศกษา พยาบาลศาสตรบณฑต

วทยาลยพยาบาลเกอการณย ปการศกษา 2547 - 2550

ทนการศกษา/ ทนวจย -ทอยปจจบน หมบานซอตรง ซอย 33

เลขท 91/345 หมท 11 ตำาบลลาดสวาย อำาเภอลำาลกกา

จงหวดปทมธานโทรศพท 0800753569E-mail: kae-

dome@hotmail.comตำาแหนงหนาทปจจบนและสถานททำางาน -