1

บทท 1การพดและการนำาสนอเพองานนเทศศาสตร

การพดเปนการสอสารขนพนฐานของมนษยทกคนสามารถพดและพฒนาการพดของตนเองไดอยางไรกตามการพดไดแกการพดเปน แตการพดเปนถอเปนสงทตองเรยนรและทกษะอยเสมอ จงสามารถพดไดอยางมประสทธภาพและมศลปะ การพดมความสำาคญในกระบวนการตางๆ กลมองคการชมชนรวมทงการสอสารระหวางบคคล การสอสารดวยการพดจดเปนสาขาวชาหนงทางนเทศศาสตร ซงเรยกวาววาทวทยาหรอในปจจบนนยมเรยกวาวาทนเทศ มงศกษาพฤตกรรมการสอสารของคนในบรบทตางๆ โดยอาศยหลกวาทศาสตร ตลอดจนศาสตรสาขาอนๆ ทเกยวของเชนจตวทยาสงคมวทยา เปนตน การพดมศลปะทางการสอสารและการทำาใหผฟงเกดความเชอศรทธาคลอยตาม และสามารถปฏบตตามไดเรยกวาวาทศลปซงเปนศลปะทตองอาศยการฝกฝนจนเกดความชำานาญการ เปนความสามารถทโดดเดนเฉพาะบคคล

1. ความหมายของการพดเพองานนเทศศาสตรความหมายและความมงหมายของการพด โดยความเขาใจของคน

ทวไป เมอพดถงการพดมกจะหมายถง การทบคคลเปลงเสยงออกมาเปนคำาพดเทานน แตในทางนเทศศาสตรหรอในทางการใชภาษาเพอการสอสารนน การพดจะมความหมายกวางกวาการเปงเสยงเปนคำาพด ความหมายของการพดมผใหคำาจำากดความไวหลากหลาย ดงน จนดา งามสทธ (2549) การพด คอ การเปลงเสยงออกมาเปนคำาพด เพอตดตอสอสารเขาใจระหวางผพดและผฟง หรอการพดคอการสอความหมายแบบเรยกวา Oral Communication มไดหมายความวา

2

เปนการสอความหมายโดยการใชปากเทานน แตเปนการสอความหมายโดยการใชภาษาเสยง กรยาทาทางตางๆ เพอถายทอดความรสกของผพดใหแกผฟงใหไดผล ตามความมงหมายของผพด ฉลวย สรสทธ (2520) ไดใหความหมายของการพดไวและสรปไดวาการพดเปนทงศาสตรและศลปทเปนศาสตรเพราะมระเบยบวธการศกษา มระเบยบแบบแผนกำาหนดเปนทฤษฎ ใหศกษาและปฏบตจนสามารถพสจนได สวนทเปนศลปเพราะการพดตองใชศลปะทางภาษาในการนำาเสนอความร ความคดตางๆ ใหผฟงเขาใจ ผพดจงตองอาศยศลปะการสรางสรรคดวยภาษาทดทสด เพอใหผฟงประทบใจและเขาใจสารตงแตตนจนจบ

สนก รกถาวร (มปป.) ไดใหความหมายของการพดวา การพดคอการใชศาสตรและศลป เพอชนะใจผฟงดวยเหตผล และเรยกรองความสนใจจากผฟง เพอใหผฟงคลอยตามความประสงคของผพด นบวาบรรลตามเปาหมายของผพด

วารณ พลบรณ (2542) ไดใหความหมายของการพดไวในภาษาไทย 1 วา คอ พฤตกรรมเพอสอความหมายของมนษย เปนแบบหนงในหลายๆ แบบแรกเปนแบบทเรยกวา สอความดวยปาก ซงไมไดใหความหมาย“ ”เพยงการสอความหมายโดยใชปากเทานน แตเปนการสอสารดวยเสยง ดวยภาษา ดวยอากปกรยาทาทาง ดวยสหนาและหนาตา เพอถายทอดความร ความคด ความรสก ความตองการ ตลอดจนอารมณตางๆ ไปยงผฟงใหไดผลตามความมงหมายของผพด

ผะอบ โปษณะกฤษณะ (2506) ไดใหความหมายของการพดไวอยางกระทดรดวา หมายถง การพดเพอใหผอนทราบความประสงคของผพดจนไดรบความสำาเรจสมความมงหมายของผพด

กลฑลย ไวทยะวณช, (2545) การพด คอ การใชเสยง นำาเสยง ภาษา กรยาทาทาง เพอถายทอดความร ความคดความตองการไปยงผฟง ทงนมงหวงใหเกดการรบรและเขาใจตรงกน

ฉตรวรณ ตนนะรตน (2530) การพด คอ พฤตกรรม (Behavior) ในการสอความหมายของมนษยดวยการพด (Oral Communication)

3

โดยการใชสญลกษณตางๆ เชน เสยง ภาษา อากปกรยาตางๆ เพอถายทอดความร ความคดเหน และความรสกจากผพดไปสผฟง

วรวฒ ภกดบรษ (2552) การสอสารดวยการพด (Speech Communication) หมายถง การถายทอดขอมลขาวสาร ความรความคด ความรสก ความตองการของผพด เพอสอความหมายไปยงผฟง ดวยการใชเสยงพด ประกอบอากปกรยาทาทาง แววตา สหนา เพอใหผฟงสามารถรบสาร จนเกดความเขาใจและเกดพฤตกรรมตอบสนอง

จากคำาจำากดความดงกลาวจงสรปไดวา การพดหมายถงการสอสารดวยการใชวจนภาษา และอวจนภาษาในการถายทอดความร ความคด ความตองการ อารมณของผพดใหผอนรบทราบไดตรงตามเจตนาของตน

จากคำาอธบายความหมายของการพดทหลายทานไดอธบายไวขางตน จะเหนไดวาการพดไมไดหมายความเพยงการเปลงเสยงออกมาเปนคำาพดเทานน แตงยงหมายความรวมไปถงสวนประกอบในการพด เชน คำาพด นำาเสยง จงหวะทำานองเสยง ซงเปนภาษาเสยง และแววตา สหนา มอไม รวมทงอากปกรยาทาทางตางๆ ทเปนภาษาทาทางทสอออกมาพดดวย ซงสวนประกอบในการพดดงกลาว เหลานลวนเปนสญลกษณแทนสารทมความหมายและผพดจะสอสารออกไปพรอมๆ กบการเปลงเสยงพด

ภาพท 1.1 สวนประกอบตางๆในการพด

4

ทมา: แวอาซซะห ดาหะย, 2553คำาอธบายถง ความหมายของการพดทหลายทานอธบายไวขางตน

นอกจากจะชใหเหนถงวาการพดไมได หมายถง เพยงการเปลงเสยงออกมาเปนคำาพด แตยงหมายความรวมถงสวนประกอบตางๆ ทงหมดในการพดดวย คำาอธบายความหมายของการพดดงกลาวบอกถงจดมงหมายของการพดไวในตวดวย เชน

เพอถายทอดความรสกของผพดใหแกผฟงใหไดผลตามความมงหมายของผพด

เพอถายทอดความรสก ความคด ความตองการ ไปยงผฟง ทงนมงหวงใหเกดการรและเขาใจตรงกน

เพอถายทอดความร ความคดเหน และความรสกจากผพดไปสผฟงกลาวไดวาความหมายของการพดเพองานนเทศศาสตร คอ การพด

โดยมสวนประกอบไปดวย คำาพด นำาเสยง จงหวะทำานองเสยง สหนา แววตากรยาทาทาง เมอผพดทำาการพดโดยการสงสารซงเปนไดวจนภาษา และอวจภาษา เพอทำาการสอความหมายของสารตามวตถประสงคของการสงสารในครงนนๆ ไปยงผฟง คอ ผรบสาร

2. ความสำาคญของการพดเพองานนเทศศาสตรการพดเพอการสอสารมความสำาคญตรงทพดและผรบสารหรอผฟง

จำาเปนตองมความเขาใจตรงกน จงจะทำาใหการสอสารสมฤทธผลการพดสามารถนำามาใชในวชาชพตางๆ อยางกวางขวาง อาท ผ

ประกาศ โฆษก พธกร ผสอขาว นกจดรายการวทย ผดำาเนนรายการทางโทรทศน ตลอดจนนกโฆษณาและนกประชาสมพนธ และนกสอสารการตลาด การพดเพอการสอสารหรอวาทนเทศนนเทศจงมความสำาคญตองานนเทศศาสตรเปนอยางยง

การพดเปนศาสตรซงตองอาศยหลกการศกษา หลกวชาการและวธการปฏบต รวมทงเปนสงทตองอาศยความสามารถสวนบคคล ซงบางครง

5

มอาจเลยนแบบได ดงนน จงจำาเปนตองเรยนรและฝกฝนทกษะการพดอยเสมอ จงจะสามารถสอสารดวยการพดอยงมประสทธภาพและประสบผลสำาเรจ (วรวฒ ภกดบรษ, 2552)

ความสำาคญของการพด การพดมความสำาคญตอการดำาเนนชวตประจำาวนอยางมาก เพราะเราใชการพดมากกวาการฟงและการเขยน เพออบรม สงสอน เจรจาตอรอง เพอสอความรสกนกคด เพอสรางสมพนธไมตร เปนตน จงเกดมนกการฑตระหวางเมอง ระหวางประเทศ ในการเจรจาเพอทำาความตกลงกนในเรองตางๆ ในประวตศาสตรของทกชาตทกภาษาลวนมนกการทตฝปากเอกเปนตวแทนของประเทศเพอเจรจาตอรอง ประเทศไทยเรากเชนเดยวกน ปรากฏเปนหลกฐานชดเจนในสมยสมเดจพระนารายณมหาราช แหงกรงศรอยธยา มราชทตไทย 3 ทาน ประกอบดวย ออกพระวสตร สนทร เปนราชทต ออกหลวงกลยาราชไมตรเปนอปทต และออกขนศรวสาระวากยาเปนตรทต เปนคณะการทตไปเจรญทางไมตรกบพระเจาหลยสท 14 เมอปพ.ศ. 2228 และประเทศฝรงเศส

ในวรรณคดไทยปรากฏหลกฐานวาดวยการใชคำาพดในการเกลยกลอม เชญชวน ขอรอง วงวอนและแสดงกลยทธตางๆ เพอใหไดมาซงประโยชนแหงตนดงเรอง มหาเวสสนดรชาดกกนฑกมาร ชชกไดใชคำาพดหวานลอมพระมหาเวสสนดร เพอขอสองกมาร คอ กนหา ชาล จงสำาเรจ ดงคำาพดวา

“เฒาชราไดโอกาสดวยตาแกฉลาดในเชงภกขาจาร เมอจะทลขอสองดรณราชกมาร เฒากพดหวานลอมดวยคำายอ ชกเอามานำาทงหาเขามาลออปรมาถวายเสยกอน แลวจงหวนยอนขอตอเมอภายหลง”

ในวรรณคดเรอง สามคคเภทคำาฉนท ของชต บรทตย ตอนทวสสการพราหมทลพระเจาอชาตศตร ถงกองทพของเหลากษตรยลจฉวแหงแควนวชชวา เปนกองทพใหญโต ทงนเพอใหพระเจาอชาศตรแกลงพโรธ ทวสสการพราหมณบงอาจกลาวเชงหมนทพระองคจะยกกองทพไปตแควนวชชแลวใหแกลงบรภาสวสสการพราหมณตอหนาขาราชการระดบสงในทองพระโรงขณะเสดจออกวาราชการ พรอมสงโบยลงโทษและแหประจานรอบ

6

เมองแลวเนรเทศ เหลานลวนเปนกลอบายทรกนระหวางพระเจาอชาตศตร กบวสสการพราหมณเทานน โดยมเจตนาใหพราหมณเฒาไปเปนไสศกในเมองของกษตรยลจฉว บรรยากาศในทองพระโรงพระเจาอชาตศตร ใชภาษาดงน

ภาพท 1.2 วรรณคดเรอง สามคคเภทคำาฉนททมา: วเศษ ชาญประโคน, 2550

อกตวอยางหนงทกลาวถงความสำาคญของการพด เปนคำากลาวของนางวาลทคดจะแทงอศรน จากวรรณคดเรอง พระอภยมณ ของ สนทรภ วา

“จะพลกพลวชวหาเปนอาวธ ประหารบตรเจาลงกาใหอาสญ”

สมบต จำาปาเงน ไดกลาวถง ขอคดจากม.ร.ว. คกฤทธ ปราโมทย ไวในนกพดไทย, (2537) เกยวกบความสำาคญของการพดสรปไดวา การพดเปนสมบตอนพเศษของมนษยเปนความสามารถและเปนสมบตอนพเศษของมนษย การพดเปนสมบตสงเดยวของมนษยททำาใหมนษยแตกตางกวาสตวโลกอนๆ และดวยการพด มนษยจงสามารถตดตอซงกนและกน แสดงความประสงคใหทราบ และใชการพดในการประกาศหลกธรรมตางๆ

7

จงกลาวไดวา การพดมความสำาคญดงน1. เปนเครองมอในการโนมนาวจตใจบคคลใหคดและคลอยตาม เชน

การพดโฆษณาประชาสมพนธ การโฆษณาชวนเชอ การโฆษณาหาเสยง การเชญชวนใหรวมกจกรรมตางๆ เปนตน 2. เปนเครองมอในการสมาคม การสมาคมตองอาศยปยวาจาเพอผกไมตรใหรราง อนจะเปนหนทางไปสความสำาเรจในกจการดานตางๆ

3. เปนเครองมอนำาไปสความสำาเรจในชวต การพดใหกจการทงปวงดำาเนนไปอยางราบรน อาททางการเมองอาศยการพดเปนเครองมอสอนโยบายใหทกคนเขาใจ การคาอาศยการพดในการเจรจาซอขายการสงครามตองใชวธทางการทต การเจรจาไกเกลยในกรณตางๆ ใหสงบโดยสนต หรอใชการพดเปนกลอบายใหฝายตรงขามเขาใจคาดเคลอนเปนอยางอน 4. เปนเครองมอในการถายทอดอารมณ ความรสกตางๆ เพอลดภาวะเครยด เพอเพมความสขแกชวต เชน บทเพลง บทกว เปนตน (วเศษ ชาญประโคน, 2550)

ความสำาคญของการพด บรรดาทกษะการใชภาษาในการสอสารทง 4 ดาน อนไดแก การฟง การพด การอานและการเขยน ถอวาทกษะในการฟงและการพดเปนทกษะการสอภาษาลำาดบแรกทมนษยทกคนเรยนรและใชสอสารระหวางกน โดยใชภาษาเสยงเปนสอ การฟงและการพดเปนทกษะการสอสารทคนปกตทวไปทกคนใชในการตดตอสอสารระหวางกนในชวตประจำาวนไดทกคน โดยทมนษยเราจะใชเวลาในการฟงประมาณรอยละ 40 - 50 ของเวลาทใชในการสอสาร (จไรรตน ลกษณะสร, 2543) และใชเวลาในการพด ประมาณรอยละ 30 ของเวลาทงหมด (กลฑลย ไวทยะวณช, 2545) ซงชใหเหนวาการฟงและการพดเปนทกษะสำาคญ และจำาเปนทมนษยตองใชตดตอสอสารระหวางกนในการดำาเนนชวต ดงท สมจต ชว ปรชา (2548) กลาววา การพดเปนเรองจำาเปนและสำาคญทสดอยางหนงในชวตประจำาวนของมนษย เพราะมนษยจะตองตดตอสอสารระหวางกนและกน เพอทำาความเขาใจ ถายทอดความรสก ความตองการของกนและ

8

กน ดวยวธการตางๆ ตงแตการใชคำาพด นำาเสยง กรยา ทาทาง และสหนาของผพด มคำากลาว คำากลอน สภาษต คำาพงเพย เกยวกบการพดทบรรพชนใชอบรมสงสอนบตรหลานสบทอดกนมามากมาย ทชเหนถงความสำาคญของการพด เชน

อนออยตาลหวานลนแลวสนซาก แตลมปากหวานหไมรหายอนลมป ดแตเพราะเสนาะห ทจะสลมปากยากนกหนา พดไปสองไพเบย นงเสยตำาลงทองปลาหมอตายเพราะปากลนสองแฉกพดดเปนศรแกตว พดชวอปราชยสำาเนยงสอภาษา กรยาสอสกลนอกจากตวอยางคำากวาง สภาษต คำาพงเพย ดงยกตวอยางขางตน

แลว ยงมคำากลอนตางๆ ในวรรณคดไทยทสอนถงความสำาคญของการพด และใชเปนคตสอนใจ สบกนมา เชน

ถงบางพดพดดเปนศรศกดมคนรกรสถอยอรอยจตแมนพดชวตวตายทำาลายมตรจะชอบผดในมนษยเพราะพดจา

(นราศภเขาทอง ของสนทรภ)

เปนมนษย สดนยม ทลมปากจะไดยาก โหยหว เพราะชวหาแมนพดด มคน เขาเมตตาจะพดจา จงพเคราะหใหเหมาะความ

(พระอภยมณคำากลอน สนทรภ)

ปากเปนเอก เลขเปนโท โบราณวาหนงสอเปนตร มปญญา ไมเสยหาย

9

ถงรมาก ไมมปาก ลำาบาทกายมอบาย พดไมเปน เหนปวยการถงเปนคร รวชา ปญญามากถาไมรจก ใชปาก ใหจดจานเหมอนเตาฟง นงซอ ออรำาคาญวชาชาญ มากเปลา ไมเขาท

(พระราชนพนธเรองววาหพระสมทรพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว)

พดออกครงหนงนน ยอมไป ทวแลพดพลอยจะเสยใจ เมอหนาฉะนนจะพดสงใด ควรคด กอนพอ

ภาษตวาชาชา รวบพรางามสอง (พลตร พระยาทรงอกษร)จากสภาษตคำาพงเพยคำากลอนตางๆ ขางตนทใชสอนบตรหลาน

สบทอดกนมาในสงคม แสดงใหเหนถงความสำาคญของการพดในแงมมตางๆ ทงตอผพดเอง ตอความสมพนธระหวางผพดและผฟงทเปนผสอสาร ตอความสำาเรจ และความราบรนในการสอสาร รวมทงมความสำาคญตอความสำาเรจในงานอาชพททำา โดยเฉพาะอาชพทตองใชทกษะการพดเปนสำาคญ ดงท จนดางามสทธ, (2549) กลาวไววา การพดมความสำาคญเปนอยางมาก โดยเฉพาะตออาชพตางๆ ทตองใชทกษะการพด ไดแก อาชพคร นกการเมอง นกเทศนในศาสนาตางๆ คาขาย ทนายความ แพทยพยาบาล นกแนะแนว นกจตวทยา

สมปราชญ อมมะพนธ, (2539) ไดกลาวถงความสำาคญของการพดวา การพดนอกจากจะมความสำาคญในดานการสอสารทประหยด สะดวก รวดเรว และมประสทธภาพมากแลว ยงมความสำาคญในดานตางๆ ดงน

1. การสรางมนษยสมพนธ การพดเปนสอสรางมนษยสมพนธทดแกทกๆ คนโดยไมมคาใชจายใดๆ เลย แตผลยอมนำาไปสความสขและความ

10

สำาเรจ เพยงแตผพดระมดระวงการใชนำาเสยงใหสภาพ เหมาะกบกาลเทศะ และบคคล 2. การสรางสนตภาพ การผสามารถสรางความเขาใจ กระชบความสมพนธแกประชาคมระดบประเทศ และในระดบโลก ดงเชน การพดของนกการทตและผบรหารประเทศทมชอเสยงกองโลก อาท ประธานาธบดอบราฮมลนคอลน มหาตะมะคานธ และประธานาธบดบลลบคลนตน ฯลฯ 3. การประกอบอาชพ การพดเปนสอใหทกๆ อาชพประสบความสำาเรจ ไดแก อาชพ คร อาจารยนกบรหาร นกธรกจ แพทย พยาบาล พระ นกบวช (แวอาซซะห ดาหะย, 2553)

กลาวไดวาความสำาคญของการพดเพองานนเทศศาสตร คอทกษะการใชภาษาในการสอสารทง 4 ดาน อนไดแก การฟง การพด การอานและการเขยน ซงทกษะในการฟงและการพดเปนทกษะการสอภาษาลำาดบแรกทมนษยทกคนเรยนรและใชสอสารระหวางกน โดยใชภาษาเสยงเปนสอ การฟงและการพดเปนทกษะการสอสารทคนปกตทวไปทกคนใชในการตดตอสอสารระหวางกนในชวตประจำาวนไดทกคน ซงการพดจำาเปนอยางมากในการดำารงชวต และเปนสงทจะทำาใหมนษยประสบความสำาเรในการดำารงชพ

3. องคประกอบสำาคญของการพดเพองานนเทศศาสตร

3.1 องคประกอบสำาคญของการพดในการสอสาร

การพดเปนกระบวนการสอสารระหวางกนของมนษย องคประกอบของการพดในกระบวนการสอสารจงประกอบดวย องคประกอบตางๆ เชนเดยวกบองคประกอบกระบวนการสอสารโดยทวป จนดางามสทธ, (2549) กลาววาลกษณะการพด มสวนขายขนกบลกษณะของการสอสาร (Communication) มาก โดยเนนทกระบวนการพดนนจะประกอบดวยองคประกอบทสำาคญ 5 ประการ ไดแก ผพด (Speaker) เนอเรอง (Speech) ผฟง (Audience) เครองมอสอความหมาย (Communication Act) และสถานการณในการพด (Speaking

11

situation) ซงสามารถเขยนเปนแผนภมแสดงถงองคประกอบ และกระบวนการการพดในการสอสารเทยบเคยงกบองคประกอบของการสอสารโดยทวไป ดงน

ภาพท 1.3 แสดงองคประกอบของการพดในกระบวนการสอสาร ทมา: แวอาซซะห ดาหะย, 2553 จากภาพท 1.3 แสดงถงองคประกอบของการพดในกระบวนการ

สอสารน สามารถอธบายถงองคประกอบตางๆ ของการพดเทยบเคยงกบองคประกอบตางๆ ในกระบวนการสอสารทวไป ไดวา 1.ผพด (Speaker) คอ ผสงสาร (Sender) ในกระบวนการสอสาร โดยใชภาษาพดหรอภาษาเสยงเปนเครองมอสอความหมาย ถายทอดสารไปใหผรบสารคอผฟงรบรผานโสตประสาท ผสงสารหรอผพดเปนผถายทอดขอมลขาวสาร ความรสกนกคด หรอ ความตองการไปยงอกผหนงเพอใหทราบใหเขาใจตรงกนกบผสงสาร

2. เนอเรอง (Speech) คอ สาร (Message) ทผสงสารหรอผพดถายทอดเตรยมผรบสารในกระบวนการสอสาร โดยใชภาษาพดหรอภาษาเสยงเปนสอสญลกษณแทนสาร เนอหาสาระสารอาจจะเปนขอมลขาวสาร ความร ความรสกนกคด ความตองการ หรอเรองราวตางๆ ทผพดตองการถายทอดใหผฟงไดรบร

12

3. ผฟง (Audience) คอ ผทรบสาร (Receiver) ในกระบวนการสอสาร ทรบรสารจากผสอสารผานการฟง เปนผรบขอมลขาวสาร ความรสกนกคด ความตองการ หรอเรองราวตางๆ จากผสงสาร ผรบสารหรอผฟงอาจจะเปนคนเดยวหรอกลมคนกได เชน นกศกษาทฟงคำาบรรยาย ประชาชนทฟงโฆษณาทางวทยโทรทศน กลมแฟนคลบทฟงรายการวทยของเอไทมมเดย ของบรษท GMM Grammy จำากด (มหาชน)

4. เครองมอสอความหมาย (Communication Act) คอ สอภาษาและชองทาง (Channel) ทผสงสารใชในการสอสาร ซงการพดในการสอสารนนผสงสารหรอผพดจะใชภาษาพดหรอภาษาเสยงสอความหมาย ใหผรบสารหรอผฟงรบรผานทางโสตประสาท รวมถงภาษาทาทางทผพดสอสารออกไปในขณะพดดวย

5. สถานการณในการพด (Speaking situation) คอสถานการณสภาพแวดลอมในขณะสอสารซงคสอสาร คอผพดและผฟงรบรไดในขณะทำาการสอสาร เชน สถานท อณหภม บรรยากาศ เวลา ซงจะมผลตอประสทธภาพในการสงสารของผพดและการรบรสารของผฟงครงนนๆ ดวย

3.2 กระบวนการพดและปจจยทมผลตอความสำาเรจในการพด

สมจตร ชวปรชา, (2548) ไดอธบายถงกระบวนการพดในการสอสารไววา เราสามารถสรปความเขาใจเกยวกบกระบวนการสอสารให“เขาใจดวยประโยคสนๆ ได คอ ใคร (ผพด) พดอะไร (เนอหาสาระ) ดวยวธการอยางไร (เครองสอสาร) แกใคร (ผฟง) ไดผลอยางไร (ไดผลตามวตถประสงคของผพดหรอไม)” จะเหนไดวากระบวนการพดในการสอสาร จะเกยวของสมพนธกบองคประกอบตางๆ ของการพดทง 5 ประการ อนไดแก ผพด สาร สอ ผฟง และสถานการณในการสอสาร โดยผลลพธสดทายของการพดในกระบวนการ

13

สอสารกคอ ปฏกรยาสะทอนกลบของผฟงทมตอสารทรบร ซงถาผฟงฟงแลวเกดการรบร เกดความคด ความเขาใจ เกดอารมณความรสกหรอพฤตกรรมตอบสนองทผพดตองการ กนบวาประสบความสำาเรจในการพด แตหากผฟงเกดการตอบสนองในปรมาณหรอทศทางทไมเปนไปตามทผพดตองการและคาดหวง กนบไดวาการพดครงนนไมประสบความสำาเรจตามจดมงหมาย

ภาพท 1.4 แสดงกระบวนการพดและปจจยทมอทธพลตอการพดทมา: แวอาซซะห ดาหะย, 2553

โดยทวไปการสอสารดวยการพดจะเปนกระบวรนการตดตอการสอสาร 2 ทาง (Two way communication) ผพดและผฟงจะผลดเปลยนกนเปนผสงสารและผรบสารตลอดเวลา กลาวคอ เมอผฟงหรอผรบสารไดรบสารแลวจะเกดปฏกรยาสะทอนกลบตอบสนองตอผพดตอสารและตอสอทไดรบ ซงปฏกรยาตอบสนองทผฟงทกทานกรอกนอาจจะอยในรปของอากปกรยา คำาพดหรอการเขยนโตตอบทสอกลบไปยงผพด ผรบสารจะปรบบทบาทเปนผสงสารและคสอสารจะสลบบทบาทเปนผสงสารและผรบสารเชนนตลอดเวลาขณะทสอสารระหวางกน ดง ภาพท 1.5

14

ภาพท 1.5 แสดงการสลบบทบาทของผสงสารและผรบสารในกระบวนการสอสารทมา : ภากตต ตรสกล, 2554

4. แนวคดพนฐาน และหลกการพด4.1 แนวคดพนฐานเกยวกบการพด

การพด ดเหมอนจะเปนเรองปกตธรรมดาททกคนคนเคย และใชสอสารระหวางกนในชวตประจำาวน คดวาทกคนพดได ใชภาษาพดสอสารระหวางกนได แตลมตระหนกถงความสำาคญของการพดวา เปนสวนสำาคญของชวตทนำาไปสความสขความสำาเรจในชวตจงละเลยการเรยนรฝกฝนและพฒนาการพด แทจรงแลวเรองการพดเปนเรองทมความหมายและมความสำาคญตอความสขความสำาเรจของบคคลเปนอยางยง แนวคดพนฐานทสำาคญเกยวกบการพดทชใหเหนถงความสำาคญของการพด และชวยใหบคคลไดตระหนกถงความสำาคญของการฝกฝนพฒนาทกษะการพดใหมประสทธภาพยงขน มหลายประการดงตอไปน

1. การพดเปนสวนสำาคญของชวตมนษย และเปนทกษะพนฐานททกคนตองใชในการดำาเนนชวตประจำาวน เพราะมนษยเราตองอยรวมและทำางานรวมกบผอน จงตองเกยวของสมพนธและตองตดตอสอสารระหวาง

ผรบสาร

ผสงสารผรบสาร

ผสงสาร

ถอดรหส

สอ

สอ สอ

สอ

สงรบกวน

เขารหสสาร

เขารหสเขารหส

สาร

สงรบกวน สงรบกวน

ถอดรหส

15

กนตลอดเวลา เครองมอสำาคญทมนษยทกหมเหลาใชในการตดตอสอสารระหวางกนกคอการพด ไมวาจะเปนการดำาเนนชวตในครอบครว การเรยนรในทางการศกษา การทำางานในททำางานการอยรวมกบผอนในสงคม หรอในการตดตอสอสารกนในชวตประจำาวน ลวนตองใชการพดและการฟงเปนเครองมอหลกในการตดตอสอสารและสรางความเขาใจระหวางกนทงสน จงกลาวไดวาการพดเปนสวนหนงทสำาคญของชวต และเปนทกษะพนฐานททกคนตองใชในการดำาเนนชวต ผทไมสามารถใชภาษาพดในการตดตอสอสารหรอขาดทกษะการใชภาษาพดในการตดตอสอสารกบผอน กไมแตกตางกบคนเปนใบ ซงจะมความยากลำาบากในการสอสารกบผอนทอยรวมและทำางานรวมกนเกดความยากลำาบากและปญหาในการดำาเนนชวตตามปกต

2. การพดเปนปจจยกำาหนดความสำาเรจของบคคล ภารกจตางๆ ในชวตคนเรา ไมวาจะเปนภารกจสวนตวหรอภารกจในหนาทการงาน สวนใหญจะไมสามารถปฏบตใหสำาเรจลลวงไดดวยตนเองโดยลำาพงแตตองอาศยความรวมมอและการสนบสนนชวยเหลอเกอกลจากบคคลอนทเกยวของ และเครองมอสำาคญทใชในการโนมนาวใหผอนเหนชอบคลอยตามและใหความรวมมอ กคอการพด การพดทำาใหเกดไดทงมตรและศตร ทำาใหเกดไดทงพลงความรวมมอและพลงความขดแยง ทำาใหเกดไดทงความเชอถอศรทธาและความไมเชอถอศรทธา จงเหนไดวาผประสบความสำาเรจในดานตางๆ ไมวาจะเปนคร นกการเมอง นกปกครอง ผบรหาร นกธรกจ นกการทต นกจดรายการ ลวนใชการพดเปนปจจยสำาคญทนำาไปสความสำาเรจทงสน ขณะเดยวกนผทขาดทกษะการพด พดไมเปน พดไมถก พดไมด หรอพดสอความหมายใหผอนเขาใจอยางทตงใจไมได กจะกลายเปนอปสรรคตอความสำาเรจและความกาวหนาในชวตของบคคลนน

3. การพดแสดงถงบคลกเฉพาะตวของบคคล และมผลตอความสมพนธระหวางบคคล พฤตกรรมการพดหรอนสยในการพจะมลกษณะเฉพาะตวของแตละบคคลทแตกตางกนออกไป เชน บางคนจะเปนคนพดจาโผงผาง ตรงไปตรงมา บางคนพดจานมนวลออนหวาน บางคนพดจา

16

กาวราว บางคนพดจาโออวดบางคนพดในทางสรางสรรค บางคนพดในทางลบ บางคนพดฉะฉานไดสาระใจความชดเจน บางคนพดวกวนนำาทวมทง เปนตน ซงพฤตกรรม หรอลกษณะนสยในการพดของแตละคนน จะสะทอนถงบคลกภาพของผพด ดงคำากลาวทวาสำาเนยงสอภาษา กรยาสอสกล ซงจะมผลตอภาพลกษณและความรสกนกคดทผฟงมตอผพด ถาผพดมนสยในการพดทด ผฟงฟงแลวพอใจ ชอบใจ เชอถอกจะนำาไปสความสมพนธทดระหวางกน ในทางตรงกนขามถาผพดมนสยในการพดทไมด ผฟงไมพอใจ ไมชอบใจ ไมประทบใจกจะนำาไปสความสมพนธทไมดระหวางกนดวย

4. การพดเปนทงศาสตรและศลป ในเรองของการพดนนกอาจจะเหนวาเปนเรองทเปนไปตามธรรมชาต ทกคนสามารถพดไดตามธรรมชาต แตแทจรงแลวการพดเปนศาสตรอยางหนงทมหลกการกฎเกณฑ หรอทฤษฎทบคคลสามารถนำาไปใชทดลองปฏบตใหเหนผลจรงได หลกการหรอทฤษฎดงกลาวนอาจจะไดจากคำาสอน สภาษต คำาพงเพย ไดจากหลกการทเปนศาสตรทางดานวาทวทยาศาตร ทางดานการพดเพอการสอสารในทางนเทศศาสตรกได เชน หลก ปยวาจาการพดจาไพเราะออนหวานทำาใหเกด“มตรภาพ พดไปสองไพเบย นงเสยตำาลงทอง พดดเปนศรแกตว พด” “ ”ชวยอปราชย ทเปนสภาษตคำาสอนหลกการพดในทสาธารณะ หลกการพด”ในการเปนพธกร หลกการพดในโอกาสตางๆ หลกการพดโทรศพททฤษฎการพดเพอการสอสาร ฯลน ซงหลกกการทเปนศาสตรทางดานวาทวทยาหรอทางดานนเทศศาตร กฎเกณฑหรอทฤษฎตางๆ ดงกลาวเหลาน เปนหลกการ หรอทฤษฎทผพดคสามารถยดเปนหลก และนำามาทดลองปฏบต ฝกฝนพฒนาการพดของตนเองใหเหนผลจรงได

ในเรองของการพดนนนอกจากจะเปนศาสตรทมหลกการ กฎเกณฑหรอทฤษฎทบคคลสามารถใชยดถอเปนหลกปฏบตใหเหนผลจรงดงกลาวแลว การพดยงเปนเรองของศลปดวย คอเปนเรองทผพดตองรจกประยกตใชศาสตรหรอกฏเกณฑทฤษฎตางๆ ใหเหมาะกบกาลเทศะ สถานการณ หรอบคคล หรอเรยกวาตองรจกพดอยางมศลป หรอม

17

วาทศลปดวย จงจะทำาใหการพดมประสทธภาพและเกดประสทธผลในการสอสารสงสด

5. การพดเกดจากเรยนร สามารถฝกหดพฒนาได การเปลงเสยงเปนความสามารถทเกดขนตามธรรมชาต ทกคนสามารถเปนเสยงไดตามธรรมชาต แตการเปลงเสยงออกมาเปนภาษาพดนน เกดจากการเรยนรหรอการฝกหดพด บคคลจะพดภาษาตางๆ ไดเฉพาะผทไดเรยนรและฝกหดภาษาพดนนๆ เทานนดงนน บคคลจะพดไดดหรอไดไม จงขนอยกบประสบการณและการฝกหดของบคคล การพดจงเปนเรองททกคนสามารถเรยนรฝกหดและพฒนาได ผทขาดทกษะในการพดจงสามารถฝกหด และพฒนาการพดของตนเองใหดดยงๆ ขนได โดยเรมตนจากการเปนผฟงใหมาก อานใหมาก สะสมขอมลขาวสารและประสบการณไวในตวใหมาก ซงจะนำาไปสการพดสอสารเพอถายทอดความร ความคดทมอยในตวใหดตามไปดวย นอกจากนนตองตระหนกวาเรองของการพดนนเปนเรองทกษะซงตองหมนใช หมนฝกหด การพดตามหลกของศาสตรทางดานการพดเปนเบองตน เพมชวโมงบนในการพดจนสามารถประยกตการพดในสถานการณตางๆ ไดอยางมศลป

หลกของการพดดงกลาวแลววา การพดเปนสญญาทมหลกเกณฑการปฏบตเพอใหสามารถพดไดอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลสงสด ผทเปนผพดตองคำานงถงและใชเปนหลกปฏบตมมากมายหลายดานเชน การปฎบตตวในการพด และการใชเสยง การใชสายตา หลกการใชภาษา หลกการใชสอประกอบการพด เปนตน

4.2 หลกการพด หลกการพดดงทนยามไวในความหมายของการพด ไววา การพดเปน

ศาสตรอยางหนงทมหลกเกณฑ การปฏบตเพอใหสามารถพดไดอยางมประสทธภาพ และเกดประสทธผลสงสด ในการสอสารหลกการพดทผพดตองคำานงถง และใชเปนหลกปฏบตมมากมายหลายดาน เชน หลกการปฎบตตวในการพด หลกการใชเสยง หลกการใชสายตาทาทาง หลกการใช

18

ภาษา และการใชสอประกอบการพด เปนตน จงขออธบายหลกการปฎบตในการพด ไว ดงน

4.2.1 หลกการปฎบตตวในการพดสมาคมฝกการพดแหงประเทศไทย ไดกำาหนดใหการพดวาการเปนผพดทดไว 10 ประการ (จนดา งามสทธ, 2549) ดงตอไปน

1. จงเตรยมพรอม2. จงเชอมนในตวเอง3. จงปรากฏตวอยางสงาผาเผย4. พดโดยใชเสยงอนเปนธรรมชาต5. จงใชทาทางประกอบการพดใหพอเหมาะ6. จงใชสายตาใหเปนผลดตอการพด7. จงใชภาษาทงายและสภาพ8. จงใชอารมณขน9. จงจรงใจ10. จงหมนฝกหดนอกจากหลกการปฎบตตวในการพด 10 ประการ ทสมาคมการพด

ของประเทศไทยกำาหนดไวนแลว วจตร อาวะกล, (2545) ยงไดกลาวถงหลกการปฏบตตนของผพดวาในการพด โดยเฉพาะการพดตอทชมนมชน ผพดตองคำานงถงการแตงกาย การเลอกใชเสอผา เครองประดบ ใหเหมาะสมกบกาลเทศะและไดใหหลกการปฏบตตอนนไววาผพดทด ตองปฏบตตนใหเหมาะสมในเรองตางๆ ตอไปน

1. การวางตน2. ทาทางการเดน3. ทาทเปนมตรกบผฟง4. การแสดงออกแจมแจง5. ใหเกยรตผฟง6. พดเสยงดงชดเจน7. อยาพดแขงกบเสยง

19

8. อยาทะเลาะกบผฟง9. อยาแสดงอาการโกรธ10. พดดวยระดบเสยงสงตำา11. การสรางความเชอถอ12. รกษาเวลาใหเทยงตรง4.2.2 หลกการใชเสยง หลกการใชเสยงในการพดนน นอกจากจะ

ใชภาษาพดทเปนวจนภาษาแลว ผพดยงตองรจกใชทเปนอวจนภาษาประกอบการพดในแตละครงดวย เพอเพมประสทธภาพในการพดโดยการใชเสยงทด ดงน

1. นำาเสยง ตองพดดวยนำาเสยงทนาฟง คอ เสยงททม นมนวล ไมสงหรอตำาเกนไป เสยงทสงเกนไปจะทำาใหผฟงเครงเครยด และเสยงทตำาเกนไปจะทำาใหผฟงงวงเหงาและไมสนใจ

2. จงหวะพด ตองพดชดถอยชดคำานพดเรวหรอรวมเกนไป และไมชาเนบนาบมากเกนไป อตราการพดทเหมาะสมคอ 120 - 180 คำา ตอนาท ในบางครงตองรจกวาใหผฟงตดตามหรอเกดความสนใจตดตามเรองทจะพด

3. ลลาการพด คอการใชระดบเสยงสงตำา จงหวะการพด การหยด การพดยำา การเวนจงหวะ หรอความหนกเบาของเสยงทแตกตางกนในการพดแตละชวงแตละตอน เพอเนนยำา หรอเพอเรยกความสนใจจากผฟง ลลาการพดทดจะทำาใหผฟงสนใจและตดตามการฟงอยางตอเนอง

4. ความชดเจนของเสยง ผพดตองพดใหชดถอยชดคำา ออกเสยงใหเตมคำา และออกเสยงใหถกตองตามอกขระวธ เชน การอานคำาไทย การอานคำาสมาส คำาสนธ การออกเสยง ควบกลำาร ล ว เปนตน การพดไมชด จะทำาใหผพดเสยบคลกภาพ และทำาใหผฟงไมเชอถอศรทธาได

4.2.3 หลกการใชสายตา สหนา ทาทาง หลกการใชสายตา สหนา ทาทาง สวนประกอบสำาคญในการพด นอกจากจะใชภาษาเสยงเปนคำาพด นำาเสยงเวลา ลลาแลว ผพดยงตองใชภาษาทาทาง ไดแกการใชสายตา

20

สหนา ทาทางทเปนภาษากายประกอบการพดดวย เพอใหผฟงสนใจ เขาใจ และโนมนาวผฟงไดดยงขน

1. การใชสายตา ในการเปนการพดแบบทางการ หรอพดคยสนทนาทวไปทไมเปนทางการ ถอวาการใชสายตาของผพดเปนสงสำาคญ และมผลตอความสำาเรจในการพดเพอการสอสารมาก เพราะสายตาเปนหนาตางของหวใจทผพดสามารถสอความรสกและความจรงใจของผพดไปยงผฟงใหรบร เขาใจ และเกดความซาบซงไดด ซงบางทไมสามารถหาคำาพดมาอธบาย สายตาอยทผฟงกวาดสายตามองผฟงโดยทวถงกลาสบตาผฟงและใชแววตาสอความรสกเปนมตรและจรงใจใหผฟงรบรได 2. การแสดงออกของสหนา ผพดตองแสดงสหนาใหผฟงเหนถงความยมแยม แจมใส ความจรงใจ ความมนใจ ความกระตอรอรนในการพดเสหนาควรจะสองดคลอง หรอคลอยตามเนอหาสาระทพดมความเปนธรรมชาตไมใหดเปนการเสแสรงป นสหนา 3. การใชกรยาทาทาง หรอใชภาษากายประกอบการพด ไดแก การเคลอนไหวทางกาย เชน การใชมอ การใชศรษะ การแสดงอากปกรยาตางๆ ประกอบการพด รวมทงการนง ยน เดน ทผพดตองฝกหดใชใหถกตองสอความหมายและสอดคลองกบเรองราวทพด ซงจะชวยใหผฟงรบร สนใจและเขาใจ และรสกคลอยตามเรองทพดสอสารออกไปยงขน 4.2.4 หลกการใชภาษา ผพดทดตองรจกใชสำานวนภาษาใหถกตอง ชดเจน เขาใจงายไมซบซอนไดอรรถรสในการฟง และเหมาะสมกบกลมผฟง จนดา งามสทธ, (2549) ไดกลาวถงหลกการใชสำานวนภาษาสำาหรบการเปนผพดทดไวหลายประการสรปได ดงน 1. ออกเสยงคำาใหถกตอง ชดเจน ตามอกขระวธ 2. ใชภาษาใหถกหลกภาษา เชน การใชคำา สรรพนาม ลกษณะนาม คำาขยาย คำาราชาศพท การใชศพทเฉพาะตางๆ 3. ใชประโยคสนๆ กะทดรด ไดใจความ ไมเยนเยอ 4. ใชคำาใหตรงกบความหมาย ภาษาไทยมคำาทมความหมายเหมอนกนมาก เชน กน รบประทานเขมอบ เสวย ฉน ตองเลอกใชใหเหมาะสม

21

5. ใชคำางายๆ ไมเปนศพททางวชาการทตองแปลความหมายอกชนหลกเลยงการใชภาษา ตางประเทศ

6. หลกเลยงการใชภาษาทไมเหมาะสมในการพด เชน คำาดา คำาสบถ คำาไมสภาพ คำาหยาบโลน

7. การยกสภาษต คำากลอน ประกอบการพด ตองใชใหถกตองตรงตามความหมายและสมพนธกบเรองทพด (แวอาซซะห ดาหะย, 2553)

5. ประเภทของการพดเพองานนเทศศาสตร ประเภทของการพดเพอการสอสารการพดเพอการสอสารมวตถประสงคแตกตางกน โดยผพดควรกำาหนดไวในเบองตนวา จะพดเพอวตถประสงคใด โดยจะเปนการพดเพอใหขอมลขาวสารทวไป การพดเพอโนมนาวใจ หรอการพดเพอจรรโลงใจ นอกจากนนแลวยงมวธการพดทแตกตางกนไปดวย ดงจะขอกลาวถงประเภทของการพดตามท สมจตร ชวปรชา, (2545) ไดกลาวไว ซงจะนำามากลาวในทน ดงน

5.1 การพดแบงตามวตถประสงค ม 3 แบบคอ 1. การพดเพอใหความร (Informative Speech) หรอขอมลขาวสาร การพดเพอใหความรเปนการพดอธบายชแจงแสดงเหตผลตามทผพดเตรยมไวใหผพดจะตองเปนผทมความรในเรองทจะพด มการคนควาเรยบเรยง อางองมาอยางถกตองใหเปนไปตามลำาดบขนตอนจดมงหมายของการพดแบบนคอผพดมงหมายทจะบอกกลาวเลาใหฟงถงตองพดชแจงอธบายหรอรายงานตอผฟงเพอใหผฟงไดรบความรความเขาใจในสาระสำาคญโดยครบถวนถาผฟงเกดความสงสยหรอยงไมเขาใจกเปดโอกาสใหซกถามขอของใจไดผพดจะเปนผตอบคำาถามหรอพดอธบายซำาในสวนทผฟงไมเขาใจใหมอกครงหนงกได การพดในลกษณะเชนนมกจะใชในโอกาสทมการอบรมการปฐมนเทศ ชแจงระเบยบขอบงคบ บรรยายสรป กลาวรายงาน กลาวแถลงการณ ประกาศ และการสอนหนงสอในชนเรยน เปนตน

22

2. การพดเพอจงใจหรอโนมนาวใจ (Persuasive Speech) วธการพดแบบน เปนการพดเชงชกชวนโนมนาว เกลยกลอม จงใจ ปลกเรา ใหผฟงเชอถอคลอยตาม หรอปฏบตตาม วธการพดในลกษณะนผพดจะตองใสอารมณ ความรสกทจรงใจลงไปดวย เพอแสดงใหเหนวาผพดมความเชออยางนน เหนดวยอยางสจรตใจตามนน และไดปฏบตอยางนนมาแลว จงจะทำาใหมพลงในคำาพด ผฟงเกดความเชอถอได

จดมงหมายของการพดแบบน คอ ตองการใหผฟงเชอถอ มความคดเหนคอยตามปฏบตตาม หรอเปลยนทศนคตตามเปาหมายของผพด ลกษณะของการพดเชนน มกพบในโอกาสตางๆ เชน การชกจงใหประชาชนไปลงคะแนนเสยงเลอกตง โนมนาวใจใหคนบรจาคโลหต การจงใจใหคนซอสนคาทตนจำาหนาย รณรงคใหรวมมอกนปราบปรามอาชญากรรม ตลอดจนการทำาใหเกดปฏกรยามวลชนตางๆ เปนตน 3. พดเพอจรรโลงใจ (Recreative Speech) วธการพดแบบน เปนการพดชแจงเหนถงคณงามความด ความงาม คณคาอนนานยม แสดงใหเหนความนาเชอถอของความคด การกระทำาวตถ หรอเรองราวอยางใดอยางหนง ตลอดจนความสนกสนานเบกบานใจ จดมงหมายของการพดแบบน คอ ตองการใหผฟงเกดความรสกสบายใจ ฟงแลวเพลดพลนไมนาเบอ แตในขณะเดยวกนกไดสาระไปดวย โอกาสทจะใชการพดแบบน ไดแก คอ การกลาวสดดยกยองบคคล การพดในงานทแสดงความยนด และประเภทบนเทงรนเรงตางๆ เชน ในการตอนรบตำาแหนงใหม การรบแขกผมาเยอนสถาบน ในงานวนขนบานใหม ในงานวนเกด ในวาระวนขนปใหม และในงานบนเทงเรองทจดขนเนองในโอกาสตางๆ เปนตน

5.2 การแบงตามลกษณะของการพด 1. การพดแบบอานจากตนฉบบ (Reading the Speech or or Manuscript Speech)

23

การพดแบบอานจากตนฉบบ ผพดจำาเปนตองพดจากตนฉบบทเขยนมาทงหมด โดยการอานทกตวอกษรจากเอกสารทไดเตรยมไว วธการพดแบบนเหมาะสำาหรบการพดทเปนทางการ (Formal Speech)หรอการประชมทตองใชถอยคำา ตวเลขแนนอน เชน ขาวรฐบาล สนทรพจน บทความ หรอการสงกระจายเสยงทางวทย หรอโทรทศน การพดโดยวธนมเวลาจำากด ตองรกษาเวลาโดยเครงครด ผพดตองมศลปะในการอานใหนาฟง ทำาสำาเนยงใหเปนสำาเนยงพด อยาใหออกเสยงเปนอานหนงสอหรอทองจำา การพดแบบนควรฝกซอมจากตนฉบบเสยกอน จะไดคนกบขอความหรอรเร องนนด ควรฝกใหคลองแคลว และควรมการเนนลงความหนกเบาของเสยงใหกลมกลนกบเนอเรอง หยดเวนจงหวะหรอวรรคตอนการอานใหถกตอง การพดหรออานจากตนฉบบน มกจะใชในโอกาสทมความสำาคญเปนพเศษทเปนทางการ เชนกลาวรายงานในพธตางๆ การกลาวปราศรยของบคคลสำาคญในการตางๆ การกลาวสนทรพจน และบางครงกเปนการประกาศเรองราวสำาคญๆ ตอสาธารณชน เปนตน 2. การพดแบบทองจำา (Memorized Speech)เปนการพดจากการทองจำา ซงผพดจะตองจำาเนอความใหไดมากทสดจากขอความทตนเขยนเตรยมไว เพอหวงวา เมอเวลาพจะสามารถพดไดคลองแคลว ครบถวนทกถอยกระทงความ ลกษณะสำาคญของการพดโดยวธน ผพดตองระมดระวงการพดใหมสำาเนยงเปนธรรมชาตใหมากทสด ใหมชวตชวา ดวยการแสดงออกทางสหนา อารมณ อากากปกรยาและทาทางใหเขากบบรรยากาศ สอดคลองกลมกลนกบคำาพด อยาใหผฟงสงเกตไดวา ผพด พดจากการทองจำา ขอสำาคญ อยาตนเตนหรอมวพะวงกบเนอหาทเตรยมทองมา หรอพยายามจะจำาขอความใหไดหมดจนทำาใหการพดไมเปนธรรมชาต การพดโดยวธนสวนใหญมกจะใชในการแสดงละคร ซงมกจะกำาหนดบทไวแลว หรอการพดในโอกาสพเศษ ทจะตองแสดงความสามารถของผพดวาพดไดโดยไมตดขด 3. การพดแบบเตรยมลวงหนาหรอการพดแบบมบนทก

24

(Extemporanus Speech) การพดโดยวธนผพดทราบลวงหนาวาจะพดอะไร ทไหน เมอไหร พดใหใครฟง ในโอกาสไหน ผพดมโอกาสทจะเตรยมตวและฝกซอมมากพอ ผพดจงมโอกาสทจะพดไดดการพดโดยวธน ผพดสามารถสงสารใหเขาถงจตใจของผฟงไดเตมท เพราะพดจากความเขาใจ จากความร จากความรสกจรงของผพดเอง ผฟงไดมองเหนลกษณะของความมชวตชวา ความกระตอรอรนและความมนใจในตวผพด ยอมสรางความเลอมใสศรทธาและความประทบใจแกผฟงไดดกวาวธอน วธพดจากความเขาใจทเตรยมไวน ผพดจะตองใชเวลาเตรยมตวและฝกซอมมากพอ คอผพดตองเตรยมลำาดบความคดไวเปนอยางด ตองเตรยมตงแตวธขนตอนและลงทายใหเหมาะเจาะ ผพดไมจำาเปนตองเขยนไวทกคำาพด หากกลวลมอาจจะเขยนแตเพยงหวขอเรอง หรอใจความหลกๆ อยางคราวๆ ใสในกระดาษบนทกเลกๆ สวนมากนยมจดลงบนกระดาษแขงแผนเลกๆ ขนาดโปสการด เพอเตอนความจำาไมใหเกดการหลงลมหรอขามหวขอไป 4. การพดแบบเตรยมตวลวงหนาหรอการพดโดยฉบพลน (Impromptu Speech) การพดโดยวธน ผพดไมไดรตวลวงหนามากอนวาจะพดอะไรและไมอยในฐานะทจะปฏเสธได สวนมากมนจะเปนผใหญหรอผทชำานาญมาแลว ไดรบเชญใหพดเปนเกยรตในงานสงคมตางๆ เชน การกลาวอวยพรใหคบาวสาว กลาวอวยพรในงานวนเกด หรอเมอไดรบเชญใหแสดงความคดเหนในการอภปราย เปนตน การพดแบบนผพดจะตองมปฏภาณไหวพรบ มประสบการณ มความรความชำานาญ จงจะสามารถพดไดคลองแคลว และเปนทนาพอใจ

5.3 ประเภทของการพดจำาแนกตามโอกาสของการพด นอกจากจำาแนกประเภทของการพดตามจดมงหมายของการพดแลว การจำาแนกประเภทของการพดตามโอกาสของการพดวาเปนการพดในโอกาสใดซงอาจจำาแนกประเภทไดดงน

25

1. การพดในชวตประจำาวน เปนการพดทวๆ ไปแบบไมเปนทางการทบคคลใชสอสารระหวางกนในชวตประจำาวน เชน การพดคยสนทนาโตตอบระหวางบคคล การพดทางโทรศพท การทกทาย การสอบถามเรองตางๆ ทเปนเรองทวไปในชวตประจำาวน 2. การพดในวชาชพ เปนการพดทใชในการประกอบวชาชพตางๆ เชน การพดสำาหรบผประกอบวชาชพคร ทนายความ นกการทต นกประชาสมพนธ นกเทศ นกการเมอง เปนตน ซงในแตละวชาชพจะมหลกเกณฑ แบบแผน หรอศลปะและเทคนควธในการพดเฉพาะวชาชพแตกตางกนออกไป 3. การพดตอสาธารณชน เปนการพดทมแบบแผน หรอกงแบบแผนทผพดพดใหกลมผฟงจำานวนมากฟง ไมจำาเพาะเจาะจงพดกบคนหนงคนใดเปนการเฉพาะ เชน การพดในทประชม การพดบนเวธสาธารณะ การกลาวปราศรย การพดของพธกรหรอผดำาเนนรายการในพธหรอกจกรรมตางๆ การพดของผจดรายการวทยโทรทศน เปนตน 4. การพดในโอกาสพเศษ เปนการพดในโอกาสพเศษตางๆ ทจดใหมการพดขนเปนการเฉพาะเชน การสมภาษณ การอภปราย การปาฐกถา การกลาวสนทรพจน การกลาวรายงาน การกลาวเปดงานการกลาวอวยพร เปนตน การพดในโอกาสพเศษนจะเปนการพดทมแบบแผนเฉพาะ และมจดหมายเฉพาะและจะเปนการพดแบบทางการหรอกงการมากกวาแบบไมเปนทางการ

5.4 ประเภทของการพดจำาแนกตามรปแบบของการพดถาจดประเภทของการพดจำาแนกตามรปแบบของการพด ในเบองตน

อาจจะจดเปน 3 รปแบบใหญๆ ดงน 1. การพดแบบเปนทางการ เปนการพดทมแบบแผนและหลก

เกณฑในการพดเฉพาะทผพดใชยดหลกปฏบต เชน การพดในทประชม การกลาวสนทรพจน การสมภาษณ การประกาศ การรายงาน เปนตน การพดแบบเปนทางการมกจะควบคกบการใชภาษาทเปนทางการดวย

26

2. การพดแบบกงทางการ เปนการพดทมแบบแผนและหลกเกณฑ เชน เดยวกบการพดแบบเปนทางการ แตผพดไมตองยดถอแบบแผนอยางเครงครด และผพดอาจใชภาษากงทางการแทนภาษาทเปนทางการ เชน การอภปราย การปาฐกถา การโตวาท การสมภาษณ เปนตน

3. การพดแบบไมเปนทางการ เปนการพดทผพดพดไดอยางอสระตามรปแบบหรอลกษณะการพดของตนเองตามอตลกษณของแตละคน เชน การบรรยาย การโฆษณา การประชาสมพนธ การโฆษณาเปนตน 5.5 ประเภทของการพดจำาแนกตามบทบาทหนาทของผพด

ถาจำาแนกประเภทของการพดตามบทบาทหนาทของผพด จะจำาแนกไดเปนหลายประเภทตามทผพดรบบทบาทหนาทนนๆ ซงแตละบทบาทหนาทกจะมรปแบบและหลกเกณฑการพดตามบทบาทหนาทนนๆ ทผรบหนาทตองเรยนร ฝกหด และพฒนาตนเองใหเปน สามารถดำาเนนการตามบทบาทหนาทไดอยางด ประเภทของผพดจำาแนกตามบทบาทหนาทในทางนเทศศาสตรทสำาคญ ไดแกบทบาทหนาทตางๆ ตอไปน

1. โฆษก ผประกาศ2. พธกร3. ผดำาเนนรายการ4. ผรายงาน5.ประธานหรอผแทนในพธ6.ผใหโอวาท7.ผบรรยาย อภปราย ปาฐกถา (แวอาซซะห ดาหะย, 2553)

6. ผรบสารในการพดเพองานนเทศศาสตรผรบสารในการสอสารนน อาจมความหมายถงบคคลคนเดยว

(individual) เชน ผฟงของการสนทนาของบคคล 2 คน หรออาจมความหมายถงกลมบคคล (group) เชน กลมผฟงการบรรยายหรอกลมผชมการแสดง เปนตน และอาจหมายถงมวลชน (mass) ได เชน ผชม

27

รายการโทรทศน ผฟงรายการวทยหรอผอานหนงสอพมพ เปนตน (พรทพย วรกจโภคาทร, 2532) กลมผรบสารอาจจะมอทธพลตอการทำางานของสอไดทงทางตรงและทางออม อทธพลของกลมผรบสารโดยทางตรงกคอการแสดงความคดเหนในทางชนชอบหรอตเตยนตอรายการตางๆ สวนอทธพลทางออมกคอจำานวนของผรบสารในแตละรายการทจะทราบไดจากการทำาสำารวจความนยมของผชม (rating) อนมผลทำาใหมผอปถมภรายการนนมากขน และสงผลตอเนองใหรายการนนสามารถดำารงอยไดและยงจะไดชวงเวลาดๆ ในการนำาเสนอ (กาญจนา แกวเทพ, 2541)

การจำาแนกประเภทผรบสารพรทพย วรกจโภคาทร, (2532) จำาแนกประเภทของผรบสารเปน 3 ประเภทคอ 6.1 ประเภทของผรบสารจำาแนกตามลกษณะของการสอสาร ซงแบงไดเปน 4 ลกษณะ คอ

1.1 ผรบสารในการสอสารระหวางบคคล ผรบสารลกษณะนอาจจะเปนผทเปนฝายรบขาวสารประเภทเดยวทไมคอยมอทธพลในการสอสารหรอมอทธพลมากในการสอสาร ทงนขนอยกบลกษณะของการสอสารวาจะเปนการบอกกลาวหรอใหความร การซกถามหรอสมภาษณ การแลกเปลยนความรและทศนคต อยางไรกตามไมวาผรบสารจะมอทธพลตอการสอสารลกษณะนมากหรอนอย ประสทธภาพในการสอสารยงขนอยกบการเขารหส (encoding) ของผสงสารและการถอดรหส (decoding) ของผรบสารดวย 1.2 ผรบสารในการสอสารกลมเลก การสอสารลกษณะนจะคลายกบการสอสารระหวางบคคล แตการสอสารกลมเลกจะมผรบสารจำานวนมากขน ปกตจะมประมาณ 5-9 คน (หรอมากนอยกวาจำานวนนเลกนอย) ผรบสารของการสอสารลกษณะนมคณสมบตทเหมอนกน (homogeneous) หรอแตกตางกน (heterogeneous) ทงนขนอยกบเงอนไขของการสอสารวา มลกษณะเปนการบอกกลาวหรอใหความรหรอการสอสารทมลกษณะแลกเปลยนความรและทศนคต

28

1.3 ผรบสารในการสอสารสาธารณชน ลกษณะของการสอสารประเภทนจะมผรบสารจำานวนมากตงแต 30-40 คนไปจนถงพนๆ คน แลวแตสถานการณของการสอสารนนๆ ดงนน โอกาสทผรบสารจะแสดงปฏกรยาโตตอบจงอยในขอบเขตจำากด กลาวคอผรบสารจะสามารถแสดงออกไดดวยการตบมอ หวเราะ หรอใหความสนใจ แตการแสดงปฏกรยาโตตอบทลกซง หรอการแลกเปลยนความรหรอทศนคตนนมนอยมาก ดงนนประสทธภาพในการสอสารจงขนอยกบผสงสารเปนสำาคญ และยงมความผนแปรไปตามจดมงหมายของการสอสารดวย 1.4 ผรบสารในการสอสารมวลชน ผรบสารในการสอสารประเภทนมลกษณะเดน 3 ประการ คอ

1.4.1 มความแตกตางกน เนองจากสอสาร มวลชนครอบคลมผรบสารไดกวางไกลและไมสามารถจะสรางขอบเขตจำากดการสอสารเพอผรบสารกลมใดกลมหนงโดยเฉพาะได จงทำาใหม ผรบสารจำานวนมากและแนนอนวาจะตองสงผลไปยงผรบสารทมความแตกตางกนทงเพศ อาชพ อาย สถานท สถานะทางสงคม เศรษฐกจ ฯลฯ

1.4.2 ไมรจกกน สอสารมวลชนอาศยสอมวลชน (mass media) เปนสอกลางในการสอสารทำาใหผรบสารและผสงสารไมพบหนากน โอกาสทจะทำาความรจกกนจงมนอย 1.4.3 มขอจำากดในการแสดงออก จากการท ผรบสารในการสอสารประเภทนมจำานวนมาก และมความหลากหลายแตกตางกน ดงนน โอกาสในการแสดงความคดเหนหรอมปฏกรยา โตกลบ (feedback) ตอการสอสารจงมนอยมาก

6.2 ประเภทผรบสารจำาแนกตามผลกระทบของการสอสาร ผลกระทบของการสอสารทำาใหสามารถจำาแนกผรบสารออกไดเปน 2 ประเภท คอ 2.1 ผรบสารทเปนผถกกระทำา (passive receiver) หมายถง ผรบสารทมการเปลยนแปลงทางดานความร ความเขาใจ ทศนคต

29

และพฤตกรรม เนองจากการสอสาร ซงอาจเกดผลของการเปลยนแปลงโดยตรงทนทหรอโดยทางออมและใชเวลากได แนวความคดเกยวกบผรบสารทมลกษณะเปนผถกกระทำาน เรมตงแตตนครสตศตวรรษท 20 โดยทฤษฎเขมฉดยา (hypodermic needle theory) หรอเปนทรจกกนวาทฤษฎกระสนปน (bullet theory) ซงกลาววาการสอสารมพลงทจะสามารถเปลยนแปลงความคด ความเชอ ทศนคต และพฤตกรรมของคนได

2.2 ผรบสารทเปนผกระทำา (active receiver) หมายถงผรบสารทมอทธพลในการกำาหนดการสอสารได เชน กำาหนดผสงสาร กำาหนดขาวสารและกำาหนดสอ เปนตน

แนวความคดเกยวกบลกษณะของผรบสารกลมน เกดขนจากการศกษาคนควาและขอเทจจรงทวาผรบสารไมไดเปนผถกกระทำาเสมอไป และการสอสารไมมผลหรอมอทธพลตอทศนคตและพฤตกรรมของผรบสารดวย 6.3 ประเภทของผรบสารจำาแนกตามกลมเปาหมายของการสอสาร

ความเปลยนแปลงทางดานสงคม เศรษฐกจและการเมอง ประจวบกบววฒนาการทางดานเทคโนโลยและวทยาการการสอสารสมยใหม เปนเหตใหการสอสารในปจจบนมความซบซอนมากขน และผลทไดอยางหนงจากการเปลยนแปลงเชนนคอมการจำาแนก ผรบสารออกเปน 2 ประเภท คอ 3.1 ผรบสารทเปนกลมเปาหมาย (target audience) ซงมลกษณะเดนดงน 3.1.1 มจำานวนทคาดคะเนได (predictable size) กลาวคอ เมอผสงสารมจดมงหมายในการสอสารเพอบคคลกลมหนงกลมใดแลว เขากพอจะคาดคะเนไดวาบคคลกลมนมจำานวนประมาณเทาไร

30

3.1.2 มลกษณะทเหมอนกน (homogeneous) กลาวคออาจมลกษณะทางดานประชากรศาสตรทเหมอนกน หรออยางนอยจะตองมความสนใจขาวสารรวมกน 3.1.3 มความเหนทเปนทยอมรบ (accepted expression) ในเมอจดมงหมายของการสอสารเพอกลมเปาหมายน ดงนนขอคดเหนขอเสนอแนะ คำาตชมหรอปฏกรยาโตตอบในรปตางๆ มกเปนทยอมรบในการพจารณา 3.2 ผรบสารทวไป (general audience) แตกตางจากผรบสารทเปนกลมเปาหมาย ดงน 3.2.1 มจำานวนทคาดคะเนไมได (unpredictable size) คอไมสามารถทราบจำานวนทแนนอนชดเจนของผรบสารได โดยเฉพาะการสอสารมวลชน 3.2.2 มลกษณะทแตกตางกน (heterogeneous) เนองจากผรบสารทวไปมจำานวนมาก จงมความหลากหลายแตกตางกนในตวแปรทางดานประชากรศาสตร ความสนใจ ความเชอ คานยม ฯลฯ 3.2.3 มขอจำากดในการแสดงความคดเหน (limi-ted expression) เนองจากไมใชกลมเปาหมายโดยตรง ถงแมจะมปฏกรยาโตตอบมาบาง ปฏกรยาดงกลาวมกจะไมมความหมายตอผ สงสารมาก ยกเวนในกรณทมปฏกรยาโตตอบมากๆ และเปนกลม Clause (1968, อางใน กาญจนา แกวเทพ, 2541) ใชเกณฑเรอง การรบสารอยางจรงๆ มาเปนเกณฑในการแบงประเภทผรบสาร“ ”เปน 4 ประเภท คอ 1. กลมผรบสารทถกคาดวาจะสามารถครอบคลมการสงสารไปได (potential public) เชน การประมาณการของสถานโทรทศนวามกำาลงสง ครอบคลมพนทในกจงหวดหรอตวเลขครวเรอนทมจำานวนเครองรบวทย

31

2. กลมผรบสารทเปดรบสารนนจรงๆ (effective public) ไดแก จำานวนคนทซอหนงสอพมพอาน เปดวทยรบฟง เปดโทรทศนดรายการจรงๆ

3. กลมผรบสารทเปดรบแตเนอหาเฉพาะๆ แบบประจำา รายการ (particular message public) ไดแก ผฟงรายการเพลงของสถานวทย ผทชมรายการละครโทรทศน ดงทมการสำารวจความนยมกนอยเปนประจำา

4. กลมผรบสารทไดรบผลอยางแทจรงจากสอ (actually affected public) ไดแก กลมผรบสารกลมพเศษทมความสมพนธทเปนลกษณะเฉพาะกบสอ ซงเราอาจจะศกษาไดจากพฤตกรรมผรบสารหลายอยาง เชน การเขยนจดหมายเขาไปแสดงความคดเหน การเขารวมกจกรรมทรายการวทยจด เปนตน การแบงประเภทดงกลาวน ทำาใหการศกษาผรบสารมความละเอยดละออมากยงขน

McQuail (1997) ไดจำาแนกประเภทของผรบสาร โดยใชเกณฑทางสงคมและเกณฑของสอเอง เปน 3 ประเภท ดงน 1. ผรบสารทเปนกลมสงคมหรอสาธารณชน (The Au-dience as Group or Public) ผรบสารคอกลมหรอสาธารณชนซงมความเปนกลม และมเอกลกษณกอนทจะมาเปนผชม ในสงคมสมยใหมการแบงแยกกลมตางๆ รวมทงการนยามกลมทเปนกลมผชมเปนเรองทยาก อยางไรกตามยงพอมกลมทสามารถกำาหนดความเปนกลมได 2 กลม คอ กลมการเมองกบกลมศาสนา เชน การผลตหนงสอพมพประจำากลมการเมองกบกลมศาสนาหรอกลมทไปทำากจกรรมทโบสถ ซงผลตขนเพอสอสารกนภายในกลมหรอนอกกลม โดยอาจจะมวตถประสงคในการสรรหาสมาชกใหมหรอการเผยแพรแนวความคดของกลมไปสภายนอก

การจำาแนกประเภทผรบสารแบบนมความหลากหลาย ตวอยางเชน พรรคคอมมวนสต หรอสงพมพของพรรคคอมมวนสตในรสเซย ซง

32

ความจรงแลวไมไดเปนสงตพมพสำาหรบมวลชนแตเปน สงพมพสำาหรบสมาชกในกลม ขณะนอนเตอรเนตเปนเทคโนโลยใหมลาสดทใชในการสอสารกบกลมใดกลมหนง

2. ผรบสารทเปนกลมสนใจ (The Gratification Set as Audience)

คอ การทผรบสารอาจจะจดกลมกนเองตามความ สนใจหรอความตองการตางๆ แลวแตเรอง กลมตางๆ ประกอบดวยสมาชกซงอาจจะไมมอะไรรวมกนอย นอกจากความสนใจเฉพาะเรองเฉพาะเวลาเทานน ทงน การกำาหนดผรบสารจะกำาหนดจากความสนใจรวมกนมากกวาลกษณะประจำาตวของสมาชกของกลม นนคอจะมอง ผรบสารตามความสนใจรวมกน ไมมองตามลกษณะสวนบคคล

3. การมองผรบสารตามสอ (The Medium Audience) เปนการนยามผรบสารตามสอ เชน โทรทศน ภาพยนตร

สงพมพตางๆ เปนการกำาหนดตามพฤตกรรมของผรบสาร เชน นกดภาพยนตร นกอาน นกดโทรทศน ซงไมยากทจะกำาหนดผรบสารตามสอเหลาน ทงนอาจจะถอวาผรบสารประเภทนเปนมวลชนจรงๆ เพราะประกอบดวยผคนทหลากหลาย 4. ผรบสารทกำาหนดดวยชองทางหรอเนอหา (Au-diences Defined by Channel or Content) อาจจะมการกำาหนดกลมผรบสารวาเปนกลมผอานหนงสอเลมหนง หรอผชมภาพยนตรเรองหนงหรอผฟงรายการวทย รายการหนง การกำาหนดผชมประเภทนงายกวาประเภทอน และมความหมายในเชงการตลาด (marketing) ทชดพอสมควร การกำาหนดกลม ผรบสารตามแนวคดนอาจจะเปนการกำาหนดกลมผรบสารทมประโยชนมากกวาวธอนและเปนวธทมประโยชนในทางปฏบตและเชงการตลาดทชดเจนและปฏบตไดทนท ตวอยางเชน อาจจะมผชมประจำาของชองใดชองหนงหรอรายการใดรายการหนงซงงายตอการวด อาจจะมกลมผชมตามประเภทของเรอง ประเภทของขาว ประเภทของกฬา ตามตว นกแสดง นกรอง นกเขยน

33

กได อนนำาไปสการเปนผรบสารประจำา รายการ ประจำานกแสดง ประจำาคน และคนทเปนสมาชกกลมผรบสารประจำานนจะมพฤตกรรมเฉพาะกลม การแตงกายเฉพาะกลม การพดเฉพาะกลม การใชสอเฉพาะกลม อาจจะถอวากลมผรบสารประจำาวน เปนกลมทางสงคมกได หรอเปนกลมทถกสรางขนมาโดยสอมวลชนแตการพฒนากลมผรบสารประจำารายการนนไมสามารถทำานายได(http://coursewares.mju.ac.th)

สรป

การพดเพองานนเทศศาสตร คอ การพดโดยมสวนประกอบไปดวย คำาพด นำาเสยง จงหวะทำานองเสยง สหนา แววตากรยาทาทาง เมอผพดทำาการพดโดยการสงสารซงเปนไดวจนภาษา และอวจภาษา เพอทำาการสอความหมายของสารตามวตถประสงคของการสงสารในครงนนๆ ไปยงผฟง คอ ผรบสาร สอดคลองกบความสำาคญของการพดเพองานนเทศศาสตร คอทกษะการใชภาษาในการสอสารทง 4 ดาน อนไดแก การฟง การพด การอานและการเขยน ซงทกษะในการฟงและการพดเปนทกษะการสอภาษาลำาดบแรกทมนษยทกคนเรยนรและใชสอสารระหวางกน โดยใชภาษาเสยงเปนสอ การฟงและการพดเปนทกษะการสอสารทคนปกตทวไปทกคนใชในการตดตอสอสารระหวางกนในชวตประจำาวนไดทกคน ซงการพดจำาเปนอยางมากในการดำารงชวต และเปนสงทจะทำาใหมนษยประสบความสำาเรในการดำารงชพ ซงองคประกอบสำาคญของการพดเพองานนเทศศาสตรประกอบดวยผพด (Speaker) คอ ผสงสาร (Sender) ในกระบวนการสอสาร เนอเรอง (Speech) คอ สาร (Message) ผฟง (Audience) คอ ผทรบสาร (Receiver) เครองมอสอความหมาย (Communication Act) สถานการณในการพด (Speaking situation) ดวยกระบวนการพดซงสงยผลถงปจจยทมผลตอความสำาเรจในการพด โดยสามารถแบง ประเภทของการพดเพองานนเทศศาสตร ได

34

ดงน การพดแบงตามวตถประสงค การแบงตามลกษณะของการพด ประเภทของการพดจำาแนกตามโอกาสของการพด ประเภทของการพดจำาแนกตามรปแบบของการพด ประเภทของการพดจำาแนกตามบทบาทหนาทของผพด และเมอศกษาถงผรบสารในการพดเพองานนเทศศาสตรสามารแบงประเภทของผรบสารตามการจำาแนกในลกษณะตางๆ ไดดงน ประเภทของผรบสารจำาแนกตามลกษณะของการสอสาร ประเภทผรบสารจำาแนกตามผลกระทบของการสอสาร ประเภทของผรบสารจำาแนกตามกลมเปาหมายของการสอสาร จากทไดกลาวมาการพดทจะประสลความสำาเรจไดอยางมประสทธภาพและเกดประสทธผลจะตองคำานงถงปจจยตางๆ ตามหลกของการพดเพองานนเทศศาตร

คำาถามทบทวน/แบบฝกหดทายบทท 1

1. การพดเพองานนเทศศาสตรมความหมายวาอยางไร2. การพดเพองานนเทศศาสตรมความสำาคญอยางไร3. องคประกอบสำาคญของการพดเพองานนเทศศาสตรมลกษณะ

อยางไร3.1 องคประกอบสำาคญของการพดในการสอสารมลกษณะ

อยางไร3.2 กระบวนการพดและปจจยทมผลตอความสำาเรจในการพด

มลกษณะอยางไร4. แนวคดพนฐาน และหลกการพดเปนอยางไร

4.1 แนวคดพนฐานเกยวกบการพดมลกษณะอยางไร4.2 หลกการพดมลกษณะอยางไร

5. ประเภทของการพดเพองานนเทศศาสตรมลกษณะอยางไร5.1 การพดแบงตามวตถประสงคมลกษณะอยางไร5.2 การแบงตามลกษณะของการพดมลกษณะอยางไร

35

5.3 ประเภทของการพดจำาแนกตามโอกาสของการพดมลกษณะอยางไร

5.4 ประเภทของการพดจำาแนกตามรปแบบของการพดมลกษณะอยางไร

5.5 ประเภทของการพดจำาแนกตามบทบาทหนาทของผพด6. ผรบสารในการพดเพองานนเทศศาสตรมลกษณะอยางไร

6.1 ประเภทของผรบสารจำาแนกตามลกษณะของการสอสารมลกษณะอยางไร

6.2 ประเภทผรบสารจำาแนกตามผลกระทบของการสอสารมลกษณะอยางไร

6.3 ประเภทของผรบสารจำาแนกตามกลมเปาหมายของการสอสารมลกษณะอยางไร

เอกสารอางอง

จนดา งามสทธ, (2549). การพด. กรงเทพฯ : โอเดยนสโตร.ภากตต ตรสกล. (2554). หลกนเทศศาสตร. กรงเทพฯ : ศนยหนงสอมหาวทยาลยราชภฏสวน

สนนทา.

36

วรวฒ ภกดบรษ. (2552). ศลปะการใชภาษาเพองานนเทศศาสตร.กรงเทพฯ. ทรปเพล เอดดเคชนวจตร อาวะกล. (2545). เทคนคมนษยสมพนธ. (พมพครงท 8) กรงเทพฯ: โอ เอส พรนตง

เฮาส วเศษ ชาญประโคน, (2550). ภาษาไทยเพอการสอสาร. กรงเทพฯ : ทรปเพล กรป.แวอาซซะห ดาหะย. (2553). ศลปะการใชภาษาเพองานนเทศศาสตร. คณะวทยาการจดการ

มหาวทยาลยราชภฏยะลา. เทมการพมสงขลา.สมจตร ชวปรชา, (2545). วาทวทยา. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย. 

ขอมลจากอนเทอรเนตจำาแนกประเภทของผรบสาร โดยใชเกณฑทางสงคมและเกณฑของสอ สบคนจาก

(http://coursewares.mju.ac.th:81/e-learning47/section2/ca520/5.htm) เมอวนท 15 ตลาคม พ.ศ.2560.