vizantijska drzava

Seminarski rad

Tema: Vizantijska drava

www.maturski.org

1. Sadraj

21. Sadraj

32. Uvod

42. ISTORIJA VIZANTIJSKOG CARSTVA

73. DRUTVENO-EKONOMSKA STRUKTURA

84. DRAVNA STRUKTURA

84.1. Car i carska vlast

94.2. Senat (sinklit)

94.3. Konzistorija

105. Vizantijsko pravo

105.1. Zemljoradniki zakon (Nomos georgikos)

105.2. Pomorski zakon

115.3. Vojniki zakon (Nomos stratiotikos)

115.4. Brano i porodino pravo

115.5. Nasledno pravo

115.6. Krivino pravo

115.7. Makedonska dinastija

126. CRKVA I DRAVA

127. UMETNOST VIZANTIJE

148. Zakljuak

149. LITERATURA

2. Uvod

Vizantijsko carstvo je termin koji se koristi da opie prostor grkog govornog podruja Rimskog carstva tokom srednjeg veka, sa seditem u Konstantinopolju. U posebnom smislu, obino se odnosi na vekove koji su obeleili pad Zapadnog rimskog carstva, koristi se i termin Istono rimsko carstvo. Ne postoji opta saglasnost oko vremena kada poinje vizantijska epoha. Neki taj poetak smetaju u vreme vladavine Dioklecijana (284-305), tokom koje je sproveo administrativne reforme, delei carstvo na istoni deo (pars Orientis) i zapadni deo (pars Occidentis). Drugi ga smetaju u period vladavine Teodosija I (379-395) i trijumfa hrianstva nad rimskom paganskom religijom, ili, posle njegove smrti 395. god., sa podelom imperije na zapadni i istoni deo. Opet, neki misle da poetni Vizantijski period poinje 476. god., kada je poslednji zapadni car, Romul Avgustul, bio primoran da abdicira, stoga ostavljajui vladaru Istonog carstva jedinu carsku vlast. Krajem III veka centar ekonomskog i politikog ivota Rimskog carstva preselio se u bogatije provincije istonog Sredozemlja. Car Konstantin Veliki (276-337) preneo je svoje sedite iz Rima na obale Bosfora u Vizant, gde se ubrzo razvila nova prestonica Kostantinopolj (Carigrad). U svakom sluaju, promene su bile postepene i do 330. god., kada je Konstantin I Veliki inaugurisao svoju novu rezidenciju (koja e sredinom 4. veka prerasti u prestonicu Carstva), proces helenizacije i hristijanizacije je ve uveliko poodmakao.

Zastava dinastije Paleologa.

2. ISTORIJA VIZANTIJSKOG CARSTVA

Padom Rima (476) prestala je da postoji zapadna polovina Rimskog carstva, dok je istona polovina nastavila da traje kao Vizantijsko carstvo, s Konstantinopoljem kao glavnim gradom. Istona carevina se od zapadne razlikovala po mnogim svojstvima: kao naslednik civilizacije helenistike ere, bilo je razvijenije i urbanizovanije.

Njegov najvei car, Justinijan, ponovo je osvojio neke delove zapadne Evrope, sagradio Svetu Sofiju, i dao osnovnu kodifikaciju rimskog prava. Posle njegove smrti carstvo je oslabilo.

Dugotrajna rasprava oko ikonoborstva unutar istone crkve pripremila je teren za raskid sa rimskom crkvom 1054.

Tokom ovog sukoba, Arapi i Turci Selduci uvrstili su vlast na tom podruju. Krajem 11. veka , Aleksije I Komnin potraio je pomo od Venecije i pape; ovi saveznici pretvorili su potonje krstake ratove u pljakake pohode. U 4. krstakom ratu Venecijanci su osvojili Konstantinopolj i ustoliili niz latinskih careva.(Pad Carigrada (1204). Kada su ga vizantijski prognanici povratili 1261, carstvo je bilo jedva neto vee od grada-drave.

U 14. veku poeli su da nadiru osmanski Turci; dugotrajna opsada Konstantinopolja zavrila se 1453, kada je poslednji car Konstantin Draga poginuo na gradskim zidinama, oblast potpala pod osmansku vlast.

Istorija vizantiskog carstva, i pored radova koji su je za poslednjih pedeset godina skoro preporodili, ipak je jo uvek, naroito na Zapadu, predmet upornih predrasuda. Mnogi od naih savremenika je i danas smatraju, poput Monteskjea i Gibona, produenjem i opadanjem rimskoga carstva. Pod uticajem nesvesnih posledica vekovne mrnje i tamnog seanja na prohujale verske strasti mi i danas sudimo o srednjevekovnim Grcima kao to su o njima sudili krstai koji ih nisu razumeli i pape koje su ih iskljuile iz crkve. Isto tako, vizantiska se umetnost jo suvie esto smatra okamenjenom umetnou, - "hijeratinom", kako se vrlo rado govori, - nesposobnom za obnovu i koja je, pod strogim nadzorom crkve, ograniila svoj hiljadugodinji napor na beskrajno umnoavanje dela nekolicine genijalnih umetnika.

U stvari, Vizantija je bila neto sasvim drugo. Mada se ona dragovoljno proglasila naslednicom i nastavljaicom Rima, mada su se njeni carevi, do poslednjeg dana, nazivali "Vasileusima Romeja", ma da se oni nikada nisu odrekli prava koja su polagali na staru i slavnu prestonicu carstva, ipak je Vizantija postala vrlo brzo i bila u sutini istona carevina. Ne treba o njoj donositi sud u poreenju sa blistavim spomenom koji je ostavio Rim: po jednom od ljudi koji su najbolje shvatili njenu prirodu i nazreli njen pravi izgled ona je bila "srednjevekovna drava smetena na krajnjim granicama Evrope prema varvarskim narodima Azije". Ta drava je imala svoje nedostatke i svoje poroke koje bi detinjasto hteti sakriti. U njoj su se vrlo esto deavali dvorski prevrati i vojnike bune.Pored gospodstvenosti njene civilizacije naravi su joj esto bile surove i svirepe, i ona je proizvela, najzad, u velikom izobilju, ljude osrednjih karaktera i niskih dua. Ali, pored svih ovih mana, ta drava je bila velika.

Posle kriza, u kojima umalo nije podlegla, nastupala su vrlo esto vremena jedinstvenog sjaja, neoekivanih preporoda, kada se, prema reima jednog hroniara, "carstvo, ta stara ena, pojavljuje kao mlada devojka iskiena zlatom i dragim kamenjem". U VI veku, pod Justinijanom, carstvo se, poslednji put, obnavlja kao u sjajno doba Rima, a Sredozemno More, ponovo postaje rimsko jezero. U VIII veku isavrijanski carevi slamaju nalet islama u isto doba kada Karlo Martel spasava hrianski svet kod Poatjea. U X veku makedonski carevi stvaraju od Vizantije veliku istonu silu, dopirui ak do Sirije sa svojim pobednikim orujem, satirui Ruse na Dunavu, uguujui u krvi dravu koju su stvorili bugarski carevi. U XII veku, pod Komninima, grko carstvo jo uiva lep ugled u svetu, a Carigrad je jedno od glavnih sredita evropske politike.

Tako, preko hiljadu godina, Vizantija je postojala, i to ne samo zahvaljujui kakvom srenom sluaju; ona je trajala slavno i zbog toga je morala sadravati u sebi drugo to osim mana. Ona je imala za voenje svojih poslova velike careve, uvene dravnike, vete diplomate, pobedonosne vojskovoe; pomou njih ona je izvrila veliko delo u svetu. Ona je bila, pre krstakih ratova, zatonik hrianstva na Istoku protiv nevernika i svojom vojnikom vrednou spasla je u nekoliko mahova Evropu. Ona je bila, licem prema varvarima, sredite divne civilizacije, najprefinjenije, najotmenije, dugo vremena jedine u srednjem veku. Ona je bila vaspitaica slovenskog i aziskog Istoka, iji joj narodi duguju svoju veru, svoj knjievni jezik, svoju umetnost, svoj oblik vladavine; njen svemoni uticaj bio je se rairio ak do Zapada koji je primio od nje neprocenjiva duhovna i umetnika blaga. Od nje proizilaze narodi koji nastanjuju danas evropski Istok, a savremena Grka, naroito, mnogo vie duguje hrianskoj Vizantiji nego Atini iz doba Perikla ili Fidije.

Zbog svega, dakle, to je izvrila u prolosti i to je pripremila za budunost Vizantija jo uvek zasluuje panju i zanimanje. Ma koliko daleka izgledala njena istorija, ma koliko je malo poznavali mnogi ljudi, ta istorija nije mrtva i dostojna zaborava. Dikan je to dobro znao kada je svojim izdanjima vizantiskih istoriara, tumaenjima kojima ih je propratio, tolikim divnim radovima postavljao temelje naunoj istoriji Vizantije i krio u toj jo neispitanoj oblasti iroke i svetle brazde. Ima ve pedeset godina kako se, u Dikanovoj otadbini, obnovila tradicija prouavanja iji je on bio osniva; i, ne odriui vrednost onome to se radi u drugim zemljama, u Rusiji i Grkoj, Engleskoj i Nemakoj, moda je ipak dozvoljeno rei da, ako su istraivanja iz oblasti vizantiske istorije ponovo zadobila pravo graanstva u naunom svetu, ona to u prvom redu duguju Francuskoj.

330. Konstantin Veliki inaugurie Drugi Rim ubrzo poznatiji kao Konstantinopolj.

395. Carstvo se deli na Istono i Zapadno, odmah posle smrti Teodosija I.

527. Justinijan I krunisan za cara.

532. Justinijan podie crkvu Sveta Sofija

533. Justinijanovi generali ponovo zauzimaju teritorije severne Afrike i Italije koje su naseljavali Vandali i Ostrogoti.

568. Invazija Langobarda ima za posledicu gubitak veeg dela Italije.

626-641. Srbi i Hrvati se naseljavaju na Balkanu.

634-641. Arapi osvajaju Levant i Egipat. U sledeih deset godina, zauzimaju vei deo severne Afrike, a kasnije osvajaju i Siciliju.

730-787; 813-843. Ikonoborake rasprave. Ovo ima za posledicu gubitak ostalih teritorija u Italiji, osim teritorija na jugu.

843-1057. Doba vladavine Makedonske dinastije, epoha ponovnog teritorijalnog irenja i kulturnog procvata.

1002-1018. Vrhunac vojnih uspeha srednjevekovne Vizantije. Vasilije II osvaja Bugarsko carstvo i stie nadimak Bugaroubica.

1054. izma. Poetak do danas nezaleenog crkvenog raskola izmeu Rima (katolike crkve) i Konstantinopolja (pravoslavne crkve).

1071. Car Roman IV Diogen biva poraen od strane Turaka Selduka u bici kod Mancikerta. Vei deo Male Azije biva izgubljen. Iste godine Bari, poslednje vizantijsko uporite u Italiji osvajaju Normani.

1081-1185. Vladavina dinastije Komnina Delimina obnova vojne snage Vizantije, ovoga puta na feudalnim osnovama. Nova obnova na polju knjievnosti i umetnosti.

1097-1176. Vizantijska vojska zauzima od Turaka Selduka obale Male Azije. Selduci se ipak uvruju u centralnoj Anadoliji.

1176. Bitka kod Miriokefalona, Manojlo I Komnin trpi teak poraz u pokuaju da zauzme selduku prestonicu Konju.Kraj pokuaja Vizantinaca da ponovo osvoje centralnu Malu Aziju. oko 1185. Vizantija gubi vei deo Balkana. Nemanjika Srbija i Drugo Bugarsko carstvo postaju nezavisne.

1204. Konstantinopolj osvajaju i pljakaju krstai; Oni osnivaju Latinsko carstvo. Vizantinci se ipak odravaju u Maloj Aziji (Nikejsko i Trapezuntsko carstvo) i u Epiru (Epirska despotovina).

1261. Konstantinopolj oslobaa vladar Nikeje, Mihajlo VIII Paleolog.

1371. Posle poraza Srba na reci Marici, vizantijski car postaje otomanski vazal.

1453. Turci Osmanlije zauzimaju Konstantinopolj. Kraj Vizantijskog carstva.

3. DRUTVENO-EKONOMSKA STRUKTURA

Drutvena struktura Vizantije bila je veoma razuena i menjala se kroz vekove. U ranovizantijskom periodu preovlauje drutveno-ekonomska struktura nasleena iz vremena Rimskog carstva.

U sreditu drutvene strukture Vizantije nalazila se neprikosnovena linost vizantijskog inperatora, od ije naklonosti, privilegija ili raznih davanja zavisi pravni poloaj veine stanovnika carstva. Tako je car senatore dravne zvaninike i krupne zemljoposednike uinio zavisnim od svoje linosti i njemu neposredno odgovornim. Ovakav oblik zavisnosti nazivamo krunski vazalitet. U Vizantiji ne postoji zapadno-evropski feudalizam jer ovde car ne dodeljuje zemlju vojskovoama i vojnim odredima u formi beneficijuma, u Vizantiji se careva davanja i privilegije odnose na linost onih koji preuzimaju obavezu, a ne na njihove naslednike, jer ne samo dostojanstvo nego ni zvanje se nije moglo naslediti. Tako su senatori, najvii dravni zvaninici i latifundisti inili dravnu elitu ranovizantijskog perioda.

Proces feudalizacije zapoinje jo u rimskim vremenima, a u Vizantiji je znatno stagnirao nekoliko vekova. Iraklijeva agrarna politika ukida latifundije kao osnovni oblik zemljoposedovanja u ranovizantijskom periodu, a sa njima nestaju i latifundisti i do formiranja novog aristokratskog sloja, doi e tek u 9. veku. Naputene latifundije drava parcelie na srednje i manje posede i deli slobodnim seljacima na obraivanje. Slobodni seljaci postaju vlasnici dodeljenog zemljita, organizuju samostalno proces proizvodnje, svi prinosi sa poseda pripadaju njima uz obavezu da dravi plate samo porez. Slobodni seljaci sa punim pravom svojine na svom sitnom posedu predstavljaju najznaajniji drutveni sloj za dravu, jer su bili najpouzdaniji izvor prihoda, zbog ega su dugo uivali naruitu dravnu zatitu. Dozvolivi Slovenima da u 7. veku naseljavaju rubna podruja carstva, car Iraklije im je dodeljivao male zemljine parcele, a za uzvrat teretila ih je poreska obaveza prema dravi. Njihova poreska obaveza bila je prilino manja od poreske obaveze slobodnih seljaka. Drava je tako obezbedila stabilan izvor prihoda formiranjem irokog sloja novih poreskih obveznika s jedne strane, dok je s druge strane porasla odbrambena mo carstva jer je vojska bila sastavljena od domaeg stanovnitva, a ne od skupih i prevrtljivih germanskih plaenika. Ovako vojno ustrojstvo dominiralo je u Vizantiji od 7. do 10. veka i predstavljalo je osnovu njene moi.

Vremenom su poreske dabine koje je drava nametnula slobodnim seljacima i zemljoradnicima prele granicu njihove socijalne izdrljivosti. Ova pojava je utrla put sigurne propasti seljakih i zemljoradnikih imanja.

Gradovi i gradska privreda u Vizantiji nastavili su svoje postojanje na osnovama Grko-helenistike municipalne tradicije. Posle zastoja u svom razvitku od 7. do 9. veka vizantijski gradovi su doiveli privredni preporod i dugo su ostali lider ekonomskog poleta u Evropi. Gradsko stanovnitvo (trgovci, zanatlije, bankari) predstavlja znaajan deo drutvene strukture Vizantije.

Za dno drutvene lestvice u Vizantiji bili su prikovani robovi, koji su se zadrali skoro do njenog kraja. Robovi uglavnom potiu od nehriana bilo zarobljenih bilo kupljenih.

4. DRAVNA STRUKTURA

Dravno ustrojstvo Vizantije se menjalo tokom njene hiljadugodinje istorije, ali su njeni osnovni principi: carski apsolutizam, cenralizam i birokratizovana uprava zadrali do kraja.

4.1. Car i carska vlast

U sreditu svekolike vizantijske dravne uprave nalazila se neprikosnovna linost vizantijskog cara. Vizantijski carevi su sve do cara Iraklija nosili latinsku titulu avgust. Car (imperator) je bio stoer dravne vlasti, a drava se poistoveuje sa njim i njegovim vojnim i inovnikim aparatom. Car je boji izabranik i nosilac boanske promisli. U njegovim rukama se nalazila vrhovna: upravna; vojna i sudska vlast. Umrlog imperatora obino je nasleivao njegov sin, ako on nije dorastao carskom dostojanstvu, sruio bi ga, a zatim obino i zamenio voa prevrata.

Car je smatran za svetu linost koju je Bog izabrao da vlada nad ljudima. Svoju lojalnost prema caru, podanici su izraavali padajui niice pred njegove noge. Car je iveo u sjaju i obilatoj raskoi. Carska rezidencija je smetena u velelepnoj palati na obali Bosfora, a inio je kompleks luksuznih graevina izmeu kojih su se nalazili vrtovi.

Vizantijski car je bio apsolutni monarh, a njegovu vlast je jedino mogla biti i ograniiti mogunou prevrata ili mukim ubistvom.

U hiljadugodinjoj istoriji Vizantije, carstvom su vladale dve velike dinastije. Prva, koju je osnovao Lav III Isavrijac, zvala se Isavrijska (Sirijska) dinastija i vladala je od 717-820.g. Druga, koju je osnovao Vasilije I Makedonac, zvala se Makedonska dinastija i bila je na tronu od 867-1056.g.

Uz neprikosnovenog cara (imperatora) u Vizantiji postoje jo dva organa centralne dravne vlasti: senat i konzistorija.

4.2. Senat (sinklit)

Senat (sinklit) je drugi centralni organ drave, a osnovao ga je car Konstantin, gradei novu prestonici na Istoku. Tako su istovremeno postojala dva senata, jedan u Rimu i drugi u Carigradu.

U Vizantiji sa jaanjem carske vlasti slabi autoritet senata i on sve vie gubi stvarnu vlast. Tako je senat, formalno verifikovao naslednika prestola, kojeg bi car za ivota imenovao. Ako car nije odredio naslednika, onda je senat zajedno sa vojskom, carigradskim patrijarhom i narodom prestonice birao novog cara.

Vizantijski senatori su bili potomci rimskih senatorskih porodica. Bilo da su naslednici stare senatske aristokratije ili su pripadali novoj dvorskoj aristokratiji senatori su preteno bili bogati veleposednici. Senatori su inili prilino irok sloj koji je postao vodea snaga carstva pre zbog bogatstva i poloaja na dvoru nego zbog svog lanstva u senatu kao telu. Sednice senata kao samostalnog tela od estog veka vie se ne odravaju, ve senat polako postaje deo dvorske strukture i srasta sa carskim savetom - konzistorijom.

4.3. Konzistorija

Trei centralni organ dravne vlasti jeste carski savet - konzistorija. Stalni sastav ovog tela inili su uglavnom najvii dravni zvaninici, vojskovoe odane caru i najbogatiji i najugledniji plemii. Ponekad su u sastav ovog organa ulazili i senatori koji nisu bili lanovi saveta. Ime ovog tela potie od obiaja po kome su njegovi lanovi morali stajati (consistere).

5. Vizantijsko pravo

Justinijanova kodifikacija stvara jedinstveni pravni sistem u kome nestaju razlike izmedju starog prava, sadranog u delima klasinih rimskih pravnika, i novog prava-carskih konstitucija.

Justinijan je bio zabranio bilo kakvo menjanje i komentarisanje zakonika da bi osigurao autoritet i nepromenjivost svoje kodifikacije. Sam Justinijan je morao da odstupi od svog ideala izdavanjem novih konstitucija, na grkom i latinskom, koje su naknadno sakupljene u zbornik pod imenom Novele.

Vizantijsko pravo se razvijalo preko novela kasnijih careva koje su postepeno modifikovale rimske institucije.

Carevi-ikonoborci su izvravali velike pravne reforme.Lav III doneo je Eklogu zbornik-prirunik namenjen sudovima i administraciji koji sadri propise gradjanskog i krivinog prava. Ekloga izraava surovi realizam cara-ratnika koji je dao prednost ivotnim injenicama nad apstraktnim principima.

Ekloga je formalno ukinuta sredinom IX veka (kao delo cara-jeretika) ali su je sudovi koristili kao kasniji zakonodavci.

5.1. Zemljoradniki zakon (Nomos georgikos)

Poznat je i kao slovenski zakon. Ozakonio je obiajno pravo vizantijskog sela. Seoske optine predstavljale su osnovne poreske i upravne jedinice u novoj vojno-administrativnoj organizaciji. Slobodni seljaci-stratioti bili su izvor vojne snage tematske organizacije i drava ih je zatitila od opasnosti feudalizacije. Seljaci su nezavisni zemljoposednici koji porez plaaju neposredno dravi.

5.2. Pomorski zakon

Poznat i kao Rodski, sadrao je propise o pomorstvu i pomorskoj trgovini,pomorskom zajmu, odgovornosti brodova za teret.

5.3. Vojniki zakon (Nomos stratiotikos)

Vojniki zakon je regulisao vojnodisciplinsku odgovornost. Vizantinci su od cara-ratnika oekivali da sauva carstvo i njegove duhovne i materijalne vrednosti. Snana i disciplinovana vojska bila je najsnaniji garant saglasnosti politike i prava.

5.4. Brano i porodino pravo

Ovo pravo je najvie promenjeno u odnosu na rimske institucije. Vaila je samo crkvena forma venanja. Mukarci su mogli da se venaju posle navrene etrnaeste godine, a devojke posle navrenih dvanaest godina. Razvod je bio dozvoljen bilo da nastupi po volji suprunika ili usled krivice jednog ili oba brana druga.

5.5. Nasledno pravo

Nasledno pravo je sledilo principe Justinijanovog naslednog redosleda. Prvopozvani zakonski naslednici su sinovi i erke, potom otac i majka. Imovina bez naslednika u celini je pripadala dravi.

5.6. Krivino pravo

Ovo pravo je sledilo rimski princip da je utvrdjivanje namere uinioca vanije od posledice dela. Kanjavala se ak i namera izvrenja krivinog dela protiv drave ili crkve.

Zavera protiv cara, pobuna i veleizdaja sankcioniu se smrtnom kaznom. Sistem kazni predvidja smrtnu kaznu,t elesne kazne, novane kazne, konfiskaciju i progonstvo.

5.7. Makedonska dinastija

Donela je epohu velikih kodfikacija. Osniva dinastije Vasilije I proklamovao je povratak Justinijanovom pravu. Prohiron-prirunik predstavlja dvostruko obimniji zbornik od Jeretike Ekloge. Vasilije I-zakonodavac doneo je zbornik Epanagoga. Preieni tekst novog zbornika preuzima podelu na 40 glava, ali dodaje neke propise iz Ekloge. Ustavni znaaj imaju odredbe o odnosu cara i carigradskog patrijarha, gde se oni pravno skoro izjednauju.

Lav VI izdao je najveu zbirku vizantijskog prava nazvanu Vasilike. Propisi gradjanskog, crkvenog i javnog prava rasporedjeni su u 60 knjiga. Sadraj se sistematizovan kao u Epanagogi.

Svetogorski monah Matija Vlstar sastavio je 1335. u Solunu zbornik pod nazivom Sintagma. Sadraj je izloen prema alfabetskom redosledu i predstavlja kompilaciju crkvenih propisa-kanona i svetovnih propisa.

Od Justinijanove kodifikacije do Heksabibilosa nije dolo do bitnih promena stvarnog prava. Privatna svojina je dominirala u gradovima, ali i na zemljitu.

6. CRKVA I DRAVA

Ve je reeno da je hrianstvo predstavljalo jedan od tri nosea stuba (uz: rimsko pravo i helenistiku kulturu) vizantijske civilizacije.

Uspostavljanje hrianskog carstva, umesto paganskog predstavlja teinu taku srednjevekovnog vizantizma. Prvi vekovi hrianstva predstavljaju njegove poroajne muke i najtei period kroz koji je ova vera prola.

Za istoriju crkve, i za dalji odnos crkve i drave, veoma je vaan dogaaj iz vremena cara Konstantina, a to je glasiti Nikejski sabor, koji je odran 325. godine. Najvia taka do koje je dospela hristijanizacija rimske inperije pod Konstantinom, jeste sazivanje vaseljenskog sabora u Nikeji, koji je bio prvi u nizu vaseljenskih sabora na kojima su postavljene osnove dogmatskog i kanonskog ureenja hrianske crkve. Sabor je sazvao, njim rukovodio i presudno uticao na sadrinu saborskih odluka sam car Konstantin, mada formalno nije pripadao crkvi.

Hrianska crkva je od poetka izgraivala sopstveno unutranje ustrojstvo, trudei se da zadri samostalnost u odnosu na carsku vlast.

7. UMETNOST VIZANTIJE

Vizantijska umetnost, to su jednostavno reeno istonjaka i grko-rimska tradicija proete hrianskom idejom, po kojoj je Car predstavnik boga na zemlji. Umetnost treba da materijalizuje boje zakone, tj. da je jedan apsolutni poredak bojeg porekla. Skulptura je kao neznaboaka bilo slobodna ili u reljefu potpuno naputena. Svedena je na sitnu plastiku u dragocenim metalima i slonovai. Enterijeri su dekorisani freskom i mozaikom koji je zbog svoje trajnosti nazvan i "veitim slikarstvom". U njemu je dostignuto savrenstvo likovnih i tehnikih vrednosti. U arhitekturi je upotrebljavana cigla kao osnovni materijal, u konstrukciji kupola, a za spoljnu dekoraciju kombinacija kamenih ploa i cigle.

Vizantijska arhitektura je nastala na podruju koje se nalazi na teritoriji Zapadnog rimskog carstva i vezana je za Carigrad i ako nema tane demarkacione linije njenog odeljivanja od hrianske umetnosti moe se smatrati da je nastala u poetku 5. veka.

San Vitale u Raveni, 526.-547

.

Plan crkve San Vitale u Raveni

8. Zakljuak

Iz svega napred reenog zakljuuje se da Vizantija je nestala, ali su njene velike tekovine ostale i dalje da ive i nadahnjuju i na teritoriji nekadanjeg carstva i van ovih granica, utiskujui svoje peat na kulturno i politika gibanja evropskih naroda.

Hrianstvo u vizantijskom obliku, vekovima je Grcima i junim Slovenima bilo najvea svetinja, a u doba robovanja pod Turcima, simbol njihove nacionalne i kulturne batine.

Pravoslavlje je u Rusiji bilo vezivno tkivo za ujedinjenje ruskih zemalja. Rusija je postala vodea sila Hrianskog Istoka, umesto Vizantije, a Carigrad Drugi Rim, zamenila je Moskva, Trei Rim.

Viznatijska kultura je imala ire polje delovanja od Vizantijskog pravoslavlja i irila se i na Istok i na Zapad. Vizantija je sauvala kulturnu riznicu antikog sveta i tako zaduila oveanstvo. Sauvala je grku filozofiju, knjievnost i nauku i rimsko pravo. I te najvee tekovine Antike, uinila dostupnim Evropljanima, kad su ovi sazreli da ih apsorbuju.

9. LITERATUR A

1. Markovi S. (2008) :Opta istorija prava. Podgorica.

2. Panti D. (2003) : Opta pravna istorija. Beograd.

3. www.vizantija.wiki.com

www.maturski.org

Preuzeto sa internet sajta: www.vizantija.wik.rs

Savo Markovi, Opta istorija prava I, Univerzitet Mediteran, Podgorica, 2008, str. 265.

Savo Markovi, Opta istorija prava I, Univerzitet Mediteran, Podgorica, 2008, str. 266.

Savo Markovi, Opta istorija prava I, Univerzitet Mediteran, Podgorica, 2008, str. 270.

Savo Markovi, Opta istorija prava I, Univerzitet Mediteran, Podgorica, 2008, str. 273.

-7-