viral enfeksiyonlarda tanı

8/7/2019 viral enfeksiyonlarda tan

1/23

VRAL NFEKSYONLARDA TANIVRAL NFEKSYONLARDA TANI


2/23

Laboratuvar TansLaboratuvar Tans

--Virolojik laboratuvar tansnda u yntemlerVirolojik laboratuvar tansnda u yntemleruygulanr :uygulanr :

Virus zolasyonuVirus zolasyonu

Direkt tanDirekt tan Serolojik TanSerolojik Tan


3/23

ndikasyon ve Yntemlerndikasyon ve Yntemler Hastann tedavisinin devamn etiyolojik tanHastann tedavisinin devamn etiyolojik tan

etkileyecekse, olayn kesin aklanmasna ilikinetkileyecekse, olayn kesin aklanmasna ilikinepidemiyolojik bir merak varsa ve bilimsel incelemeler veepidemiyolojik bir merak varsa ve bilimsel incelemeler vearatrmalar erevesinde kesin tan gerekiyorsa virolojikaratrmalar erevesinde kesin tan gerekiyorsa virolojiktan, temelde farkllklar gsteren 3 yntemletan, temelde farkllklar gsteren 3 yntemlegerekletirilir.gerekletirilir.

1)Genellikle hcre kltrlerinde olmak zere etkenin canl1)Genellikle hcre kltrlerinde olmak zere etkenin canlbir konakta retilmesiyle virs izolasyonu,bir konakta retilmesiyle virs izolasyonu,

2)Muayene maddesinde virs partikllerinin elektron2)Muayene maddesinde virs partikllerinin elektron

mikroskobuyla, virus antijenlerinin ise serolojik ve virusmikroskobuyla, virus antijenlerinin ise serolojik ve virusgenomunun molekler biyolojik yntemlerle saptanarakgenomunun molekler biyolojik yntemlerle saptanarakvirusun direk gsterilmesi,virusun direk gsterilmesi,

3)Hasta serumunda antikor tayini.3)Hasta serumunda antikor tayini.


4/23

Tan ekliTan ekli YntemYntem SaptananSaptanan Olumlu veOlumlu veolumsuzolumsuzynleriynleri

zolasyonzolasyon HcreHcre

kltrlerindekltrlerinderetmek vs.retmek vs.

nfeksiyozitenfeksiyozite

PatojenitePatojenite

Yava, duyarlYava, duyarl

yntemler.yntemler.

Direkt TanDirekt Tan ElektronmikroElektronmikroskobisi EIA,skobisi EIA,

IF vs. InIF vs. In--situsituveya filtreveya filtrehibridizasyonhibridizasyon

VirusViruspartiklpartikl

AntijenAntijenGenomGenom

Hzl, fakatHzl, fakatdaha azdaha az

duyarl.duyarl.

SerolojiSeroloji EIA, IF, RIAEIA, IF, RIAvs.vs.

AntikorAntikor Retrospektif Retrospektif

Viruslarn Laboratuvar TansViruslarn Laboratuvar Tans


5/23

Virus zolasyonuVirus zolasyonu

Muayene maddesinden aranlan virusa duyarlMuayene maddesinden aranlan virusa duyarlbir konaa ekim yaplarak virusun varl,bir konaa ekim yaplarak virusun varl,infeksiyozite ve patojenitesinin gsterilmesiyleinfeksiyozite ve patojenitesinin gsterilmesiyle

saptanr.saptanr.

Konakta baz deiimlerin veya hastalkKonakta baz deiimlerin veya hastalk

belirtilerinin ortaya kmasbelirtilerinin ortaya kmas viruslarn varlnviruslarn varlnkantlar.kantlar.


6/23

Virs zolasyonuVirs zolasyonu

Hcre kltrHcre kltr Sitopatik etki (CPE)Sitopatik etki (CPE)HemabsorpsiyonHemabsorpsiyon

mmunfloresanmmunfloresan

Embriyonlu yumurtaEmbriyonlu yumurta CAMda pocksCAMda pocksHemagltinasyonHemagltinasyon

nklzyon cisimciklerinklzyon cisimcikleri

Hayvan deneyleriHayvan deneyleriHastalkHastalk

lmlm


7/23

Muayene maddesinin alnmas ve transportuMuayene maddesinin alnmas ve transportu

ncelenecek muayene maddesinin seimincelenecek muayene maddesinin seimihastala ve bulunmas tahmin edilen virusahastala ve bulunmas tahmin edilen virusagre deiir.gre deiir.

Muayene maddesinin erken alnmas nemlidir.Muayene maddesinin erken alnmas nemlidir. nemli olan nokta, muayene materyallerininnemli olan nokta, muayene materyallerinin

infeksiyonun erken dnemlerinde, zamannda,infeksiyonun erken dnemlerinde, zamannda,yeterli miktarda, lezyonlu blgelerden, mmknyeterli miktarda, lezyonlu blgelerden, mmkn

olduu kadar aseptik koullarda ve steril kaplarolduu kadar aseptik koullarda ve steril kaplar(tp, pepsi kutusu, kavanoz, zel kaplar, vs)(tp, pepsi kutusu, kavanoz, zel kaplar, vs)iine alnarak en ksa zamanda laboratuvaraiine alnarak en ksa zamanda laboratuvaragnderilmesi ve burada da hi vakitgnderilmesi ve burada da hi vakitgeirilmeden ilenmeye alnmasdr.geirilmeden ilenmeye alnmasdr.


8/23

Viruslarn, vcut dnda ok ksa olan yarlanmaViruslarn, vcut dnda ok ksa olan yarlanma

mrleri, buz iinde soutularak uzatlmaldr.mrleri, buz iinde soutularak uzatlmaldr. Viruslar iin kullanma sunulmu eitli ticariViruslar iin kullanma sunulmu eitli ticari

transport besiyerleri vardr.transport besiyerleri vardr.

Muayene maddesinin kurumas tehlikesi varsa,Muayene maddesinin kurumas tehlikesi varsa,

transport besiyeri kullanm zellikle nerilir.transport besiyeri kullanm zellikle nerilir.


9/23

Laboratuvarlarn bilgilendirilmesiLaboratuvarlarn bilgilendirilmesi

Laboratuvara yollanan muayene maddesinin aitLaboratuvara yollanan muayene maddesinin aitolduu olgu iin nemli olacak viruslarnolduu olgu iin nemli olacak viruslarnaranmasnda klinik bulgularn ve kukulu tannnaranmasnda klinik bulgularn ve kukulu tannn

bildirilmesi zellikle nemlidir.bildirilmesi zellikle nemlidir.


10/23

Muayene maddesinin n ilenmesiMuayene maddesinin n ilenmesi

Muayene maddesinden konaa ekim yapmadanMuayene maddesinden konaa ekim yapmadannce, ierebilecei kontaminan bakterilerinnce, ierebilecei kontaminan bakterilerinantibiyotikler, santrifj ve nadiren filtrasyonlaantibiyotikler, santrifj ve nadiren filtrasyonla

uzaklatrlmas gerekir.uzaklatrlmas gerekir. Baz ender durumlarda, rneinBaz ender durumlarda, rnein

ultrasantrifigasyonla, viruslarn oaltlmas daultrasantrifigasyonla, viruslarn oaltlmas dadenenebilir.denenebilir.


11/23

Konak sisteminin seimiKonak sisteminin seimi

Var olduu dnlen virus trne greVar olduu dnlen virus trne gresaptanr.saptanr.

Gzlem veya inkbasyon sresi ve buna balGzlem veya inkbasyon sresi ve buna bal

olarak tan iin gereken sre aranan virus trneolarak tan iin gereken sre aranan virus trnebal olarak deiir.bal olarak deiir.


12/23

dentifikasyondentifikasyon

Hcrelerde izlenen deiimlerle ve nihayet bilineHcrelerde izlenen deiimlerle ve nihayet bilineantikorlarn kullanld, immunfloresan,antikorlarn kullanld, immunfloresan,immunelektronmikroskobisi, EIA veyaimmunelektronmikroskobisi, EIA veya

ntrolizasyon testi gibi yntemlerle serolojikntrolizasyon testi gibi yntemlerle serolojikolarak gerekletirilir.olarak gerekletirilir.

Virus genomunun insitu veya filtredeVirus genomunun insitu veya filtredehibridizasyonla saptanmasna ynelikhibridizasyonla saptanmasna ynelikyntemlerde giderek daha sk uygulanmaktadr.yntemlerde giderek daha sk uygulanmaktadr.


13/23

nemi ve anlamnemi ve anlam

Virusun anlaml olup olmad virus tipineVirusun anlaml olup olmad virus tipinebaldr.baldr.

Olgularn ounda virusun izolasyonu, hastalnOlgularn ounda virusun izolasyonu, hastaln

etiyolojine ilikin nemli bir kanttr.etiyolojine ilikin nemli bir kanttr. Baz olgularda ise latent viruslar, tmyle bakaBaz olgularda ise latent viruslar, tmyle baka

bir hastalk nedeniyle aktive olurlar ve doalbir hastalk nedeniyle aktive olurlar ve doal

olarak gzlenen hastalkla bir ilikileri olmadolarak gzlenen hastalkla bir ilikileri olmadhalde muayene maddesinden izole edilebilirler.halde muayene maddesinden izole edilebilirler.


14/23

Viruslarn Direkt GsterilmesiViruslarn Direkt Gsterilmesi

Antijen gstermeAntijen gsterme mmunfloresan, ELISA vb.mmunfloresan, ELISA vb.

Elektron mikroskobisiElektron mikroskobisi Virus morfolojisi,Virus morfolojisi,mmun elektron mikroskobisimmun elektron mikroskobisi

Ik mikroskobisiIk mikroskobisi Histolojik grnmler,Histolojik grnmler,nklzyon cisimciklerinklzyon cisimcikleri

Viral genomuViral genomugstermegstermeSpesifik nkleik asit problar ileSpesifik nkleik asit problar ilehibridizasyon,hibridizasyon,

Polimeraz zincir reaksiyonuPolimeraz zincir reaksiyonu(PCR), vd.(PCR), vd.


15/23


16/23

AnlamAnlam

Duyarlln az olmas nedeniyle elektron mikroskobisiDuyarlln az olmas nedeniyle elektron mikroskobisiyntemiyle elde edilen negatif bir sonucun anlam azdr.yntemiyle elde edilen negatif bir sonucun anlam azdr.

Antijen ve genomun saptanmas, elektron mikroskobisiAntijen ve genomun saptanmas, elektron mikroskobisi

yntemine gre daha duyarl olmakla birlikte, buyntemine gre daha duyarl olmakla birlikte, buyntemlerle yaplan incelemelerde kullanlan antikoryntemlerle yaplan incelemelerde kullanlan antikoreidi veya nukleik asit probuna bal olarak yalnzcaeidi veya nukleik asit probuna bal olarak yalnzcabelirli viruslarn selektif olarak saptanabileceibelirli viruslarn selektif olarak saptanabileceiunutulmamaldr.unutulmamaldr.


17/23

Virusun kltr yntemleri veya biyokimyasal yntemlerleVirusun kltr yntemleri veya biyokimyasal yntemlerleamplifiye edilerek saptanmas :amplifiye edilerek saptanmas :

Amplifikasyon Kltr :Amplifikasyon Kltr : Virus, b,r hcre kltrndeVirus, b,r hcre kltrndeksa bir sre iin retilir. Bu kltr sitopatik etkinin ortayaksa bir sre iin retilir. Bu kltr sitopatik etkinin ortayakndan nce antijen ve genomun saptanmasnakndan nce antijen ve genomun saptanmasnaynelik yntemlerle incelenir. Gnmzde bu ynteminynelik yntemlerle incelenir. Gnmzde bu ynteminsklkla shell vial assay olarak tanmlanmasnn nedeni,sklkla shell vial assay olarak tanmlanmasnn nedeni,hcrelerin, kapakl ieciklerdeki lamellerdehcrelerin, kapakl ieciklerdeki lamellerderetilmesidir.Bu dzenekle yntemin duyarll, hcreretilmesidir.Bu dzenekle yntemin duyarll, hcrekltr zerindeki muayene maddesinin santrifjkltr zerindeki muayene maddesinin santrifj

edilmesiyle arttrlmaktadr. En byk zaman kazanc,edilmesiyle arttrlmaktadr. En byk zaman kazanc,tabii, infeksiyon siklsnde oluan virusa zg erkentabii, infeksiyon siklsnde oluan virusa zg erkenproteinlerin saptanmasyla salanmaktadr. Bu nedenleproteinlerin saptanmasyla salanmaktadr. Bu nedenlebu yntemle zellikle erken antijenler aranr.bu yntemle zellikle erken antijenler aranr.


18/23

Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR)Polimeraz zincir reaksiyonu (PCR)

Virus genomunun saptanmas amacylaVirus genomunun saptanmas amacylauygulanan bu yntemle duyarlk ok artmaktadr.uygulanan bu yntemle duyarlk ok artmaktadr.Hastaya ait muayene maddesinden nkleik asitHastaya ait muayene maddesinden nkleik asit

izole edilir. Olaslkla bunun iinde bulunan virusizole edilir. Olaslkla bunun iinde bulunan virusgenomunun, RNAgenomunun, RNA--viruslar sz konusuviruslar sz konusuolduunda, nce revers transkriptazla DNAyaolduunda, nce revers transkriptazla DNAyatranskripsiyonu salanr. Bu DNA, ayn DNAtranskripsiyonu salanr. Bu DNA, ayn DNA

viruslarnn DNAsnda olduu gibi, bir DNAviruslarnn DNAsnda olduu gibi, bir DNA--polimeraz ile in vitro koullarda u ekildepolimeraz ile in vitro koullarda u ekildeoaltlr:oaltlr:


19/23

DNA nn ift iplii scaklk uygulanarak denatreDNA nn ift iplii scaklk uygulanarak denatreedildikten sonra, aranlan virus genom parasnnedildikten sonra, aranlan virus genom parasnnher iki ucuna komplementer olan ve bylelikleher iki ucuna komplementer olan ve bylelikle

buralarda hibrit oluturabilecek iki sentetikburalarda hibrit oluturabilecek iki sentetikoligonukleotit ortama ilave edilir. her seferinde ndeoligonukleotit ortama ilave edilir. her seferinde ndebulunan kalp DNA, ortama polimeraz ilavesiylebulunan kalp DNA, ortama polimeraz ilavesiylekopyalanr; bu srada oligonkleotitler primer olarakkopyalanr; bu srada oligonkleotitler primer olaraki grrler. Eski ve yeni zincirler tekrar stlaraki grrler. Eski ve yeni zincirler tekrar stlarakayrlrlar ve reaksiyon yeniden balatlr. Buayrlrlar ve reaksiyon yeniden balatlr. Bureaksiyon zincirinin pek ok kez tekrarlanmasyla,reaksiyon zincirinin pek ok kez tekrarlanmasyla,rnekte bulunan esas viral DNA miktar binlerce kezrnekte bulunan esas viral DNA miktar binlerce kezoaltlm, yani amplifiye edilmi olur. Yenioaltlm, yani amplifiye edilmi olur. Yenisentezlenen DNA zincirleri 2. generasyondansentezlenen DNA zincirleri 2. generasyondanitibaren, birimsel, tanmlanm bir uzunluaitibaren, birimsel, tanmlanm bir uzunlua

sahiptirler ve bu nedenle jel elektroforezlesahiptirler ve bu nedenle jel elektroforezlegsterirler. Reaksiyonun zgll bu DNAgsterirler. Reaksiyonun zgll bu DNAzincirlerinin dizilerinin, rnein hibridizasyonla,zincirlerinin dizilerinin, rnein hibridizasyonla,snanmasyla kontrol edilir.snanmasyla kontrol edilir.


20/23

polimeraz zincir reaksiyonupolimeraz zincir reaksiyonu


21/23

Serolojik TanSerolojik Tan

Bir virus infeksiyonu, humoral bakla yol atndaBir virus infeksiyonu, humoral bakla yol atndaoluan antikorlardan serolojik tan amacyla yararlanlr.oluan antikorlardan serolojik tan amacyla yararlanlr.

Serolojik bulgularn yorumlanmasnda,Serolojik bulgularn yorumlanmasnda,deerlendirilmesinde, gzlenen reaksiyonlarn yeni birdeerlendirilmesinde, gzlenen reaksiyonlarn yeni bir

infeksiyonu mu yoksa ilgili bir virusla eski bir ilikiyi miinfeksiyonu mu yoksa ilgili bir virusla eski bir ilikiyi migstermekte olduuna karar vermek gibi bir sorunla kargstermekte olduuna karar vermek gibi bir sorunla karkarya kalnmaktadr.karya kalnmaktadr.

Bu karar iin 2 kriter yol gstericidir :Bu karar iin 2 kriter yol gstericidir :


22/23

IgMlerin Saptanmas (IgGler olmakszn) :IgMlerin Saptanmas (IgGler olmakszn) : HenzHenzgeirilmekte olan, yeni bir primer infeksiyonunun kantdr.geirilmekte olan, yeni bir primer infeksiyonunun kantdr.Sadece IgMleri saptayabilmek iin, hastaln ok erkenSadece IgMleri saptayabilmek iin, hastaln ok erken

dnemlerinde kan alnmaldr. Kan rneinin gecikilerekdnemlerinde kan alnmaldr. Kan rneinin gecikilerekalnmas, IgG ve IgM lerin e zamanl gsterilmesi yeni biralnmas, IgG ve IgM lerin e zamanl gsterilmesi yeni birinfeksiyonu iaret eder. Yine de IgM lerin saptanmasinfeksiyonu iaret eder. Yine de IgM lerin saptanmaslatent bir infeksiyonun reaktivasyonuna veya birlatent bir infeksiyonun reaktivasyonuna veya biranamnestik reaksiyona da iaret edebilir. Bu 2 durumdaanamnestik reaksiyona da iaret edebilir. Bu 2 durumdada IgM ler olumaktadr.da IgM ler olumaktadr.

Hastalk Seyri SrasndaHastalk Seyri Srasnda ; IgG titresinde, 10; IgG titresinde, 10--14 gn14 gniinde en az drt kat art ve daha sonra ayn orandaiinde en az drt kat art ve daha sonra ayn oranda

byk d nemli bir kant olarak kabul edilmektedir.byk d nemli bir kant olarak kabul edilmektedir.

..


23/23

Documents

viral enfeksiyonlarda tanı