Chemia VIIa

Poniżej podaję kolejne dwa tematy lekcji do zrealizowania.

Proszę przepisać poniższą notatkę do zeszytu przedmiotowego, nauczyć się jej, uzupełnić podane wiadomości o treści z podręcznika. A następnie wykonać podane zadanie domowe

email nauczyciela: marboz102@wp.pl

W razie niejasności na You Tube znajdziecie krótkie filmy odnośnie powyższych tematów oraz na portalach edukacyjnych np. https://epodręczniki.pl oraz https://www.gov.pl/web/zalnelekcje

23.03.2020r. Temat lekcji: Woda jako rozpuszczalnik.

Podręcznik str. 165 - 169

Woda jest dobrym rozpuszczalnikiem wielu substancji. Nie wszystkie jednak substancje rozpuszczają się w wodzie np. olej, benzyna.

Niektóre ciecze po wymieszaniu z wodą tworzą emulsje.

Emulsja – to mieszanina niejednorodna dwóch wzajemnie nierozpuszczalnych cieczy, z których jedna jest rozproszona w drugiej w postaci małych kropelek np. woda z naftą tworzy nietrwałą emulsje.

Emulsje naturalne spotykane w życiu codziennym to np. mleko, majonez, musztarda, kremy, farby itp.

Rozpuszczanie – to wnikanie cząsteczki jednej substancji między cząsteczki drugiej substancji np. rozpuszczanie barwnika spożywczego w wodzie

Budowa cząsteczki wody

W cząsteczce wody występuje wiązanie kowalencyjne spolaryzowane. Wspólna para elektronowa jest przesunięta w stronę atomu tlenu. W wyniku przesunięcia wytwarzają się dwa bieguny: biegun ujemny(-) w pobliżu atomu tlenu oraz biegun dodatni(+) w pobliżu atomu wodoru. Cząsteczka wody jest więc dipolem czyli ma budowę polarną.

Substancje o podobnej budowie mogą się rozpuszczać. Dlatego w wodzie rozpuszczają się substancje o polarnej budowie czyli np. związki jonowe

Szybkość rozpuszczania się substancji zależy od:

a) temperaturyb) mieszania c) rozdrobnienia substancji rozpuszczanej

Zadanie domowe: Str. 169, zad. 2, 4

25.03.2020r. Temat lekcji: Rodzaje roztworów

Podręcznik str. 170 - 176

Woda nie występuje w przyrodzie w postaci czystej, jest roztworem wodnym różnych substancji.

Roztwór – to mieszanina jednorodna co najmniej dwóch składników (substancji rozpuszczonej i rozpuszczalnika).

Podczas mieszania dwóch różnych substancji rozpuszczalnikiem jest substancja, której jest więcej.

Rozpuszczalnik – to substancja, której w danej mieszaninie jest więcej. Najczęściej rozpuszczalnikiem jest ciecz. Do najpowszechniejszych rozpuszczalników należy: woda, benzyna, nafta, alkohole.

Substancja rozpuszczana – to substancja mieszana z rozpuszczalnikiem.

Podział mieszanin ze względu na wielkość cząstek substancji rozpuszczanej:

a) Roztwór właściwy – to mieszanina jednorodna powstała po zmieszaniu rozpuszczalnika z substancją, która dobrze się rozpuszcza w danym rozpuszczalniku, a jej cząstki mają rozmiary mniejsze od 10-9 m np. cukier w wodzie, sól w wodzie(jest zawsz przezroczysta, mieszanina jednorodna)

b) Koloid (roztwór koloidalny) – to mieszanina, w której cząstki substancji rozpuszczanej, mają rozmiary od 10-9m do 10-7m np. białko jaja kurzego w wodzie, kisiel, żelatyna w wodzie, mydło w płynie(tworzy się mętna ciecz)

c) Zawiesina – to mieszanina cieczy i substancji rozpuszczanej, której cząstki mają rozmiary większe od 10-7m np. mąka w wodzie(opada na dno.

Podział mieszanin ze względu na ilość substancji rozpuszczanej:

a) Roztwór nasycony –roztwór, w którym nie można już rozpuścić więcej danej substancji w określonej temperaturze

b) Roztwór nienasycony – roztwór, w którym w danej temperaturze można jeszcze rozpuścić pewną porcję substancji rozpuszczanej.

Roztwór nienasycony dzielimy jeszcze na:

- roztwór stężony –roztwór, w którym masa substancji rozpuszczonej jest znaczna (kilkadziesiąt procent) w stosunku do masy rozpuszczalnika.- roztwór rozcieńczony – roztwór, w którym masa substancji rozpuszczonej jest mała (kilka procent) w stosunku do masy rozpuszczalnika.Z roztworu nasyconego można wydzielić substancję rozpuszczoną obniżając jego temperaturę – jest to krystalizacja.

Jak z roztworu nasyconego otrzymać roztwór nienasycony i odwrotnie:

Zadanie domowe:1. Zapoznaj się z różnymi rodzajami mieszanin – podręcznik str. 176 (nie musisz tego

przepisywać do zeszytu, tylko się zapoznać z przykładami)

Uwaga! Proszę wszystkich o przesłanie ma mojego maila marboz102@wp.pl zdjęć waszych notatek z chemii oraz wykonanych zadań z tamtego tygodnia (czyli dwóch ostatnich tematów lekcji). Termin: 31.03.2020r

Proszę również abyście od teraz systematycznie przesyłali zdjęcia notatek oraz zadań każdej lekcji. Termin: w każdy dzień w którym jest lekcja chemii (daty podaję przy temacie lekcji). W temacie maila proszę wpisać nazwisko, imię ,klasa.

30.03.2020r. Temat lekcji: Rozpuszczalność substancji w wodzie

Podręcznik str. 177 – 183

Chciałabym wyjaśnić Wam kilka kwestii dotyczących rozpuszczalności substancji. Nie jest to trudny temat, jednak warto poznać kilka założeń przyjmowanych podczas rozwiązywania zadań tak, aby poprawnie je wyliczyć.

Proszę przepisać do zeszytu tylko te treści, które są zapisane pogrubioną czcionką.

Na pewno zauważyliście, że rozpuszczając sól lub cukier w szklance wody w pewnym momencie mieszanie łyżeczką już nic nie daje, sól lub cukier przestaje się rozpuszczać (jeśli nigdy nie próbowaliście, to polecam spróbować). Dzieje się tak, ponieważ wytwarza się wówczas tzw. roztwór nasycony.

Jest to roztwór, w którym nie da się już rozpuścić większej ilości substancji. Oczywiście gdybyśmy dolali więcej wody, moglibyśmy również i więcej soli rozpuścić. Jednak w danej objętości (powiedzmy 200 ml szklanka) w pewnym momencie, nie dolewając wody, dojdziemy do “granicy” rozpuszczalności soli.

Teoria:

Ta granica to właśnie:Rozpuszczalność – maksymalna ilość substancji, jaka w danych warunkach ciśnienia i temperatury rozpuszcza się w 100 g rozpuszczalnika (np. wody) tworząc roztwór nasycony.

Dlaczego w 100 g? Żeby łatwiej było liczyć.

Dlaczego ilość określona jest “w danych warunkach ciśnienia i temperatury? Ponieważ kiedy zmienimy te warunki, ilość substancji którą możemy rozpuścić się zmieni.

Spróbujcie wziąć tę szklankę wody z solą, w której więcej soli nie da się już rozpuścić (ale tak, aby nie było soli na dnie – wystarczy odlać górną część do innej szklanki). Jeśli podgrzejecie ten roztwór, czyli podniesiecie temperaturę, okaże się, że da się jeszcze trochę soli rozpuścić. Czyli rozpuszczalność w wyższej temperaturze będzie większa, bo więcej soli da się rozpuścić, choć przecież nikt nie dolewał wody.

Jeśli natomiast wstawicie tę szklankę do lodówki, po czasie okaże się, że na dnie pojawił się osad soli. Dzieje się tak, ponieważ rozpuszczalność w niższej

temperaturze jest niższa, więc roztwór “pozbywa się” nadmiaru soli która nie może być w nim już rozpuszczona.

Dużo więc zależy od temperatury. Nie zawsze jednak wzrost temperatury to wzrost rozpuszczalności.

Rozpuszczalność gazów w wodzie maleje wraz ze wzrostem temperatury.

Rozpuszczalność większości substancji stałych w wodzie wzrasta wraz ze wzrostem temperatury

Podobny wykres rozpuszczalności substancji stałych oraz gazów znajdziecie w podręczniku na stronie 178 i 179 – będziemy z niego korzystać podczas rozwiązywania zadań.

Rozpuszczalność zależy od:

- rodzaju substancji rozpuszczanej

-rodzaju rozpuszczalnika

-temperatury

Praktyka:

Do rozwiązania tych zadań potrzebny jest wykres krzywych rozpuszczalności substancji (podręcznik, str. 178).

Zadanie 1

Odczytaj z wykresu rozpuszczalności, w jakiej temperaturze rozpuszczalność KClO4 wynosi 20 g na 100 g wody .

Rozwiązanie:

Na osi rozpuszczalności (pionowej) szukamy liczby 20 i od tej liczby prowadzimy linię poziomą do przecięcia się z wykresem KClO4. Od punktu przecięcia prowadzimy linię pionową do osi temperatury i w punkcie przecięcia z tą osią odczytujemy liczbę. Liczba ta podaje nam temperaturę w stopniach Celsjusza.

Odp. Rozpuszczalność KClO4 w temperaturze 90°C wynosi 20 g na 100 g wody (możemy zapisać 20 g/100 g H2O).

Zadanie 2

Rozpuszczalność której substancji rośnie najszybciej w przedziale temperatur od 70°C do 90°C?

Rozwiązanie:

Patrzymy, który wykres jest najbardziej pionowy (stromy).

Odp. W podanym zakresie temperatur najszybciej rośnie rozpuszczalność KNO3.

Zadanie 3

Temperatura nasyconego roztworu NaNO3 wynosi 40°C. Jaki roztwór otrzymamy, jeżeli:

a) oziębimy go o 10°C?

b) podgrzejemy go do temperatury 100°C?

Rozwiązanie:

a)

- odczytujemy z wykresu rozpuszczalność NaNO3 w temperaturze 40°C

rozpuszczalność wynosi 110 g/100 g H2O

- odczytujemy z wykresu rozpuszczalność NaNO3 po oziębieniu czyli w temperaturze 300 C (40°C - 10°C = 30°C)

rozpuszczalność wynosi 100 g/100 g H2O

- po oziębieniu ilość substancji w roztworze się nie zmieniła, dalej jest w nim 110 g NaNO3. W temperaturze 30°C do nasycenia roztworu potrzeba tylko 100 g NaNO3. Jest zatem (110 g - 100 g = 10 g) o 10 g substancji za dużo.

Odp.: Otrzymamy roztwór nasycony, w którym jest za dużo substancji, zachodzi w nim proces krystalizacji.

b)

- odczytujemy z wykresu rozpuszczalność NaNO3 w temperaturze 40°C

rozpuszczalność wynosi 110 g/100 g H2O

- odczytujemy z wykresu rozpuszczalność NaNO3 w temperaturze 100°C

rozpuszczalność wynosi 180 g/100 g H2O

- zanim roztwór ogrzano, było w nim 110 g substancji i po ogrzaniu ta ilość się nie zmieniła.

Aby w 100°C roztwór był nasycony, potrzeba 180 g substancji, a jest tylko 110 g. Wynika z tego, że jest za mało substancji. Otrzymany roztwór jest więc nienasycony.

Odp.: Otrzymany roztwór jest nienasycony.

Można wejść na stronę epodręczniki.pl i w temacie ,,Rozpuszczalność substancji – zadania” znajdziecie dodatkowe wyjaśnienia krok po kroku jak należy rozwiązywać takie zadania.

1.04.2020r. Temat lekcji: Rozpuszczalność substancji w wodzie - zadania

Podręcznik str. 177 – 183

Poniżej podaję Wam jeszcze dwa rozwiązania zadań dotyczących omawianego tematu.Proszę przepisać do zeszytu tylko te treści, które są zapisane pogrubioną czcionką.

Zadanie 1

Ile gramów KI można dodatkowo rozpuścić w 100 g wody po ogrzaniu od 10°C do 30°C, aby roztwór nadal był nasycony?

- Odczytujemy z wykresu rozpuszczalność KI w 10°C

Rozpuszczalność w 100C wynosi 140 g na 100 g wody, możemy to zapisać 140 g/100 g H2O.

- Odczytujemy z wykresu rozpuszczalność KI w 30°C

Rozpuszczalność w 300C wynosi 155 g na 100 g wody, możemy to zapisać 155 g/100 g H2O.

- Obliczamy ilość substancji, jaką można dodatkowo rozpuścić.

155 g - 140 g = 15 g

Odp.: Dodatkowo można rozpuścić 15 g KI.

Zadanie 2

Czy roztwór otrzymany przez rozpuszczenie 60 g KNO3 w 50 g wody będzie w temperaturze 70°C roztworem nasyconym?

- Odczytujemy rozpuszczalność KNO3 w temperaturze 70°C. Wynosi ona 140 g na 100 g wody.

- Obliczamy, ile KNO3 potrzeba rozpuścić w tej temperaturze w 50 g wody, aby otrzymać roztwór nasycony.

140 g KNO3 nasyca 100 g wody

x g KNO3 nasyca 50 g wody

Roztwór będzie nasycony, gdy rozpuścimy 70 g KNO3 w 50 g wody w temperaturze 70°C.

- Porównujemy ilości rozpuszczonego KNO3

Należy rozpuścić 70 g KNO3, a rozpuszczono tylko 60 g KNO3. Zatem jest za mało substancji, czyli roztwór jest nienasycony.

Odp.: Otrzymany roztwór nie będzie roztworem nasyconym.

Proszę jeszcze przeanalizować przykład 42 oraz 43 z podręcznika, str. 181 -182, a następnie wykonać poniższe zadania

Zadanie domowe, str. 183, zad.2,3

 Wykonane zadania proszę przesłać nauczycielowi do wglądu email nauczyciela: marboz102@wp.pl

Odpowiedź zwrotna będzie odsyłana tylko w razie koniecznych uwag.

6.04.2020r. Temat lekcji: Stężenie procentowe roztworu

Przepisz poniższą notatkę i zapamiętaj:

Stężenie procentowe roztworu (Cp) - to liczba gramów substancji rozpuszczonej w 100g roztworu.

Przykład:

Jeśli roztwór jest 5%-owy to znaczy, że w 100g roztworu znajduje się 5 g substancji rozpuszczonej i 95 g rozpuszczalnika(najczęściej rozpuszczalnikiem jest woda),

Ponieważ: 5g substancji + 95g wody = 100groztworu

Stężenie procentowe można obliczać na dwa sposoby. Jeden ze sposobów to obliczanie z wzoru, który trzeba zapamiętać. Inny sposób znajdziesz w podręczniku( w przykładach)

Wzór na obliczenie stężenia procentowego: (zapamiętaj!)

Oznaczenia:

Cp – stężenie procentowe roztworu, %

mS - masa substancji rozpuszczonej

m r - masa roztworu

przy czym: mr = mS + mrozpuszczalnika

Należy zapamiętać jeszcze jeden wzór na masę substancji, który wynika z przekształcenia wzoru na stężenie procentowe:

mS = Cp ∙mr

Zadania obliczeniowe:

Proszę z treści zadania wypisywać dane i szukane (ułatwi to rozwiązanie).

Przykład 1.

Oblicz stężenie procentowe roztworu o masie 500 g, w którym znajduje się 25 g soli kuchennej.

Rozwiązanie:

Dane:

mr = 500 g;

ms = 25 g.

Szukane:

Cp = ?.

Obliczenia:

Obliczamy stężenie procentowe (Cp).

Cp = (ms/mr) • 100%

Cp = (25g/500g) • 100% = 5%

Cp =  5 %   

Odpowiedź: Stężenie procentowe tego roztworu wynosi 5 %.

  

Przykład 2.

Oblicz ile gramów wodorotlenku sodu potrzeba do sporządzenia 150 g 10 % roztworu.

Rozwiązanie:

Dane:

Cp = 10 %;

mr = 150 g.

Szukane:

ms = ?.

Obliczenia:

Obliczamy masę wodorotlenku sodu (ms).

ms = (Cp • mr)

ms = 10% • 150 = 0,1 •150g = 15

        ms = 15 g. 

Odpowiedź: Do sporządzenia tego roztworu potrzeba 15 g wodorotlenku sodu

Zadanie: Zapoznaj się z przykładami w podręczniku str. 185 – 187 przykład 44,45,46, a następnie wykonaj zadanie: str. 191, zad 1,2 (sprawdź wyniki, są podane na końcu podręcznika s.241)

Wykonane notatki oraz zadania proszę przesłać nauczycielowi do wglądu email nauczyciela: marboz102@wp.pl

8.04.2020r. Temat lekcji: Stężenie procentowe roztworu - zadania

Przepisz poniższą notatkę i zapamiętaj:

Podczas obliczeń stężeń procentowych roztworów wykorzystuje się wzór na gęstość (d), który już poznaliście na początkowych lekcjach chemii:

 dr = mrVr

mr – masa roztworuVr– objętość roztworu dr – gęstość roztworu

Po przekształceniu otrzymujemy:

mr= dr ⋅ Vr

Proszę przeanalizować przykład 47 i 48 ze str. 189 podręcznik (znajdziesz tam przykłady rozwiązań zadań). Następnie samodzielnie rozwiąż zadania:

Podręcznik str. 191, zad. 3, 4 (sprawdź wyniki, są podane na końcu podręcznika s.241)

Proszę wejść na platformę epodręczniki.pl i obejrzeć film ,,Stężenie procentowe roztworu”.

Pod danym tematem jest test, proszę spróbować rozwiązać test on-line po wcześniejszym przyswojeniu wiadomości.

Wykonane notatki oraz zadania proszę przesłać nauczycielowi do wglądu email nauczyciela: marboz102@wp.pl

15.04.2020r. Temat lekcji: Jak zmienić stężenie roztworu? – zadania.

Jak z roztworu o większy stężeniu otrzymać roztwór o mniejszym stężeniu znajdziecie w podręczniku str. 190.

Zapisać w zeszycie:

Żeby z roztworu o większym stężeniu otrzymać roztwór o mniejszym stężeniu należy dolać rozpuszczalnika (lub usunąć część substancji rozpuszczonej).

Żeby z roztworu o mniejszym stężeniu otrzymać roztwór o większym stężeniu należy odparować część rozpuszczalnika lub dodać substancji rozpuszczonej.

Proszę wejść na platformę epodręczniki.pl i obejrzeć materiał ,,Zmiana stężenia roztworu”(można zrobić zadania on-line na końcu tekstu). Znajdziecie tam między innymi wyjaśnienia jak rozwiązywać zadania związane ze zmianą stężeń roztworów (w formie ćwiczeń).

Po zapoznaniu się z powyższymi treściami proszę wykonać zadania z podręcznika i przesłać je do wglądu nauczycielowi.

Str. 191, zad. 5,6,7 (pozostałe zadania dla chętnych uczniów).

20.04.2020r. Temat lekcji: Powtórzenie wiadomości z działu,, Woda i roztwory wodne”

Proszę powtórzyć sobie wszystkie poznane wiadomości z tego działu.

Następnie wykonać wszystkie ćwiczenia z podręcznika, str. 194. Odpowiedzi powinny znajdować się na końcu podręcznika. Sprawdźcie sobie rozwiązania.

Nie musicie wysyłać nauczycielowi do wglądu, ponieważ w poniedziałek będzie obowiązkowy sprawdzian do oceny.

22.04.2020r. Temat lekcji: Woda i roztwory wodne – podsumowanie

Proszę wejść na platformę epodręczniki.pl i obejrzeć materiał ,,Woda i roztwory wodne -podsumowanie”. Wykonajcie test sprawdzający, który znajduje się na końcu. Po wykonaniu testu zajrzyjcie do klucza, w którym są podane poprawne rozwiązania. Sprawdzicie sobie sami. Powodzenia.

Praca uczniów, którzy są zalogowani na tej platformie jest przeze mnie obserwowana i może być oceniana. Osoby, które się nie zalogowały też mogą robić te zadania bez logowania.

Przygotujcie się do sprawdzianu.

27.04.2020r. Temat lekcji: Sprawdzian wiadomości z działu ,,Woda i roztwory wodne”

Proszę rozwiązać poniższy sprawdzian w zeszycie przedmiotowym (lub na oddzielnej kartce) i rozwiązania wysłać na mojego maila w tym samym dniu (27.04. poniedziałek) do godziny 12.00. W zadaniach testowych wystarczy podać odpowiedź, a w zadaniach otwartych muszą być rozwiązania(proszę pisać starannie i zrobić dobre zdjęcia, żeby można było odczytać).

Pracujcie samodzielnie, terminowość będzie brana pod uwagę przy ocenie. Powodzenia. Nie będzie sprawdzianu poprawkowego.

Woda i roztwory wodne - sprawdzian

W zadaniach 1–10 zaznacz jedną poprawną odpowiedź.

1. Wskaż zestaw przemian: wody w parę wodną i pary wodnej w wodę. 1 p.

A. krzepnięcie, skraplanie

B. parowanie, skraplanie

C. sublimacja, resublimacja

D. topnienie, krzepnięcie

2. Zaznacz rodzaj wiązania, jaki występuje między atomami w cząsteczce wody. 1 p.

A. kowalencyjne niespolaryzowane C. kowalencyjne spolaryzowane

B. jonowe D. koordynacyjne

3. Zaznacz właściwość wody wynikającą z polarnej budowy cząsteczki. 1 p.

A. dobrze rozpuszczają się w wodzie tylko substancje stałe

B. dobrze rozpuszczają się w wodzie substancje o budowie niepolarnej

C. dobrze rozpuszczają się w wodzie substancje o budowie polarnej

D. dobrze rozpuszczają się w wodzie wszystkie substancje gazowe

4. Zaznacz właściwe dokończenie zdania. 1 p.

Białko jaja wymieszano z wodą. Cząstki substancji wprowadzonej do wody są

A. mniejsze od cząstek substancji tworzącej z wodą zawiesinę, a większe od cząstek substancji rozpuszczonej w roztworze właściwym.

B. większe od cząstek substancji tworzącej z wodą zawiesinę.

C. mniejsze od cząstek substancji tworzącej z wodą roztwór właściwy.

D. większe od cząstek substancji tworzącej z wodą koloid.

5. Do czterech probówek z wodą dodano niewielkie ilości: 1. - soli kuchennej, 2. - białka jaja, 3. - cukru, 4. - kredy.

Wskaż probówkę lub probówki, w których powstał roztwór właściwy. 1 p.

A. 2 B. 1 C. 2 i 4 D. 1 i 3

6. Wskaż sposób rozdzielenia zawiesiny substancji w wodzie na składniki. 1 p.

A. ogrzewanie C. sączenie

B. krystalizacja D. sublimacja

7. Do roztworu cukru dodano porcję cukru, która się rozpuściła. Określ rodzaj roztworu przed dodaniem dodatkowej porcji. 1 p.

A. nienasycony C. nasycony

B. przesycony D. koloidalny

8. Rozpuszczalność pewnej substancji w wodzie w temperaturze 40°C wynosi 30 g.

Zaznacz poprawną interpretację tej informacji. 1 p.A. W temperaturze 40°C w 100 g wody można maksymalnie rozpuścić 30 g substancji.

B. W temperaturze 40°C w 100 g roztworu można maksymalnie rozpuścić 30 g substancji.

C. W temperaturze 40°C w 100 g wody można rozpuścić więcej niż 30 g substancji.

D. W temperaturze 40°C w 1 l wody można rozpuścić 30 g substancji.

9. Zaznacz właściwą interpretację stwierdzenia: stężenie procentowe roztworu chlorku sodu wynosi 20%. 1 p.

A. W 100 g wody rozpuszczono 20 g chlorku sodu.

B. W 1000 g wody rozpuszczono 20 g chlorku sodu.

C. W 1 l roztworu znajduje się 20 g chlorku sodu.

D. W 100 g roztworu znajduje się 20 g chlorku sodu.

10. Otrzymano roztwór nasycony saletry potasowej w danej temperaturze. 1 p.

Zaznacz sposób otrzymania z niego roztworu nienasyconego.

A. rozpuszczenie dodatkowej porcji saletry potasowej C. oziębienie roztworu

B. odparowanie wody D. dodanie wody

11. Otrzymano 0,2 dm3 30-procentowego roztworu kwasu chlorowodorowego o gęstości 1,15 g/cm3. Oblicz masę tego roztworu. Podaj, ile gramów kwasu chlorowodorowego znajduje się w tym roztworze. Wypisz dane i szukane. 4 p.

Odpowiedź: .....................................................................................................................

12. Oblicz, ile gramów azotanu(V) sodu NaNO3 można jeszcze rozpuścić w roztworze nasyconym zawierającym 50 g wody, jeśli ten roztwór o temperaturze 10°C ogrzejemy do 40°C

(rozpuszczalność dla 10°C - 85 g, dla 40°C - 110 g). 4 p.

Odpowiedź: ......................................................................................................................

13. Z 350 g 6-procentowego octu odparowano 70 g wody. Oblicz stężenie procentowe otrzymanego roztworu. Wypisz dane i szukane. 6 p.

Odpowiedź: ........................................................................................................................

14. Rozpuszczalność jodku potasu KI w wodzie w temperaturze 10°C wynosi 135 g.

Oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu jodku potasu w podanej temperaturze.

4 p.

Odpowiedź………………………………………………………………………………………

Nowy dział: TLENKI I WODOROTLENKI

29.04.2020r. Temat lekcji: Tlenki metali i niemetali

Przepisać do zeszytu:

Tlenki to związki chemiczne tlenu z metalami i niemetalami.

Wzór ogólny tlenku: E2nOn

II

Tlenki dzielimy na:-tlenki metali, np.: tlenek glinu (Al2O3), tlenek żelaza (III) (Fe2O3),-tlenek niemetali, np.: tlenek węgla (IV) (CO2), tlenek wodoru - woda (H2O).

Utlenianie - reakcja łączenia się pierwiastków z tlenem.

Najbardziej rozpowszechnione w przyrodzie są tlenki niemetali, które mogą występować w postaci ciekłej (np. H2O), gazowej(np.CO2) i stałej (np. SiO2 - piasek)

Tlenki otrzymuje się w reakcji syntezy tlenu z metalami lub niemetalami. Niekiedy do przeprowadzenia reakcji potrzebny jest katalizator.

Katalizator – to substancja, która zwiększa szybkość reakcji chemicznej np. ZnO, MnO2, Cr2O3 (zapisujemy je nad strzałką przy reakcji chemicznej)

Przykładowe równania reakcji chemicznych (tlenków):Tlenek magnezu 2Mg + O2 ------> 2MgO

Tlenek węgla (IV) C + O2 -------> CO2

Tlenek siarki (IV) S + O2 ------> SO2

WŁAŚCIWOŚCI TLENKÓWTlenki metali:- najczęściej ciała stałe o jonowej budowie,- wiele ma charakterystyczną barwę np. tlenek rtęci (II) ma barwę pomarańczową

Tlenki niemetali:- występują w różnych stanach skupienia, - najczęściej są bezbarwne lub białe

ZASTOSOWANIA RÓŻNYCH TLENKÓW METALI I NIEMETALI:Tlenek żelaza (III) (Fe2O3) (tlenek metalu):-uwodniony jako składnik rdzy,-do produkcji pigmentów(ma czerwoną barwę) używanych do produkcji lakierów, farb, wyrobów ceramicznych.

Tlenek wapnia (CaO) (tlenek metalu):-do produkcji nawozów sztucznych,-bardzo ważny budowlany surowiec.

Tlenek glinu (Al2O3) (tlenek metalu):-po zdrobnieniu używany jako materiał ścierny,-minerał, który jest znany pod nazwą korund.

Tlenek krzemu (IV) (SiO2) (tlenek niemetalu): -do produkcji szkła,-jest to tlenek najbardziej rozpowszechniony w przyrodzie, nie licząc wody,-składnik gleb, skał i piasku.

Tlenek siarki (IV) (SO2) (tlenek niemetalu):-do produkcji papieru,-środek dezynfekcyjny oraz bielący,-właściwości bakteriobójcze,-bezbarwny gaz o ostrym, duszącym zapachu, który silnie drażni drogi oddechowe

Szczególnym przypadkiem tlenków, są nadtlenki np. H₂O₂.Nadtlenek wodoru H₂O₂ (konkretnie jego 3% roztwór) wodny to woda utleniona używana do

odkażania ran.

Zadanie:

Proszę obejrzeć filmy i przyswoić sobie wiadomości tam podane. Linki podaję poniżej:

https://www.youtube.com/watch?v=rVxO821YBSM

https://www.youtube.com/watch?v=AisZPD0G3sw

4.05. 2020r. i 6.05.2020r. Temat lekcji: Elektrolity i nieelektrolity. (2 godz. lekcyjne)

Doświadczenie:

Temat: Badanie zjawiska przewodzenia prądu elektrycznego przez roztwory wodne substancji oraz zmiana barwy wskaźników.

Obejrzyj poniższy film:

https://www.youtube.com/watch?v=ZYXoonA7Sp0

Zapisz do zeszytu i zapamiętaj:

Elektrolity - to związki chemiczne, których roztwory wodne przewodzą prąd elektryczny.Elektrolitami są wodne roztwory kwasów, zasad i soli.

Nieelektrolity - to związki chemiczne, których roztwory wodne nie przewodzą prądu elektrycznego. Nieelektrolitami są: woda destylowana, cukier, alkohole.

Wskaźniki (indykatory) to substancje, które zmieniają barwę w zależności od odczynu roztworu (kwasowego, zasadowego, obojętnego).

Odczyn kwasowy – jest cechą charakterystyczną wodnych roztworów kwasów.

Odczyn zasadowy – jest cechą charakterystyczną wodnych roztworów zasad.

Stosowane wskaźniki to np. papierek uniwersalny, oranż metylowy, fenoloftaleina.

Istnieją również wskaźniki naturalne to znaczy substancje występujące w przyrodzie, które zmieniają barwę w zależności od odczynu roztworu są nimi m.in. wywar z czerwonej kapusty, esencja herbaciana, sok buraczany, sok z borówki czernicy.

Barwy popularnych wskaźników w zależności od odczynu roztworu (ważne, zapamiętaj)

• Wskaźnik uniwersalny w zależności od odczynu zmienia barwę zarówno dla roztworu zasadowego (zielona lub niebieska, w zależności od stężenia roztworu), obojętnego (żółta), jak i kwasowego (pomarańczowa lub czerwona).

• Fenoloftaleina służy do wykrywania odczynu zasadowego (zmienia kolor na malinowy), w pozostałych przypadkach jest bezbarwna.

• Oranż metylowy służy do wykrywania odczynu kwasowego (przyjmuje kolor czerwony), w pozostałych przypadkach jest pomarańczowy.

Wykonaj poniższe zadania i prześlij nauczycielowi wraz z notatką:

Zad. 1.Zaznacz nazwy substancji, których wodne roztwory przewodzą prąd elektryczny.

azotan(V) potasu

kwas chlorowodorowy

wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu,

kwas siarkowy(VI)

1. woda destylowana 2. wodorotlenek sodu 3. wodorotlenek potasu 4. kwas chlorowodorowy 5. kwas siarkowy(VI) 6. chlorek sodu (sól kuchenna) 7. azotan(V) potasu (sól) 8. glicerol (alkohol) 9. sacharoza (cukier)

Schemat:

Zad.2.a) Określ barwy wskaźników w roztworach przedstawionych na schemacie – odpowiednio pokoloruj uniwersalne papierki wskaźnikowe (1–3) lub zawartość zlewek (4–6) lub wpisz kolor jaki przyjmuje dany wskaźnik w roztworze.Schemat:

b) Uzupełnij schematy nazwami przykładowych substancji, znajdujących się w probówkach, wiedząc, że w obu roztworach fenoloftaleina przyjęła malinową barwę.Schemat:

Zad. 3.

Oblicz, ile gramów kwasu solnego oraz ile gramów wody potrzeba do przygotowania 240 g roztworu 6-procentowego.

11.05. 2020r. Temat lekcji: Wzory i nazwy wodorotlenków.

Zapisz do zeszytu i zapamiętaj:

Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (M) i anionu wodorotlenowego (OH - )

Wzór ogólny:

Mn(OH)nI

gdzie: n - ilość grup wodorotlenowych, równa wartościowości metalu.Grupa wodorotlenowa jest zawsze jednowartościowa "I"

Zmiany barw wskaźników pod wpływem wodorotlenków: fenoloftaleina z bezbarwnej na malinową oranż metylowy pomarańczowy ( żółty) – nie wykrywa

wodorotlenków papierek uniwersalny z żółtej na niebieski(zielony)

WZORY I NAZEWNICTWO WODOROTLENKÓW

Nazwy wodorotlenków tworzy się po przez dodanie do słowa "wodorotlenek", nazwy pierwiastka tworzącego dany związek. Jeżeli metal tworzy dwa różne wodorotlenki, to do nazwy dodaje się (w nawiasie cyframi rzymskimi) wartościowość metalu np. wodorotlenek żelaza (II) i wodorotlenek żelaza (III). Jeśli metal tworzy tylko jeden wodorotlenek, wartościowość metalu w nazwie się pomija.

Wzory i nazwy niektórych wodorotlenków:

Na OH - wodorotlenek soduKOH - wodorotlenek potasuCa (OH)2 - wodorotlenek wapniaMg (OH)2- wodorotlenek magnezuCu (OH)2 - wodorotlenek miedzi (II)Al(OH)3 - wodorotlenek glinuZn (OH)2 - wodorotlenek cynkuFe (OH)2 - wodorotlenek żelaza (II)Fe (OH)3 - wodorotlenek żelaza (III)Ba (OH)2 - wodorotlenek baru

Poniższy film pomoże ci w zrozumieniu jak poprawnie zapisywać wzory wodorotlenków:

https://www.youtube.com/watch?v=m7_1W6i-BxY

Zadanie domowe.

Podręcznik, str.210, zad. 1,2 - wykonaj zadania i prześlij nauczycielowi wraz z notatką:

13.05. 2020r. Temat lekcji: Wodorotlenek sodu, wodorotlenek potasu.

Przeczytaj tekst z podręcznika str. 211-214

Wodorotlenek sodu znany jest pod nazwą soda kaustyczna, soda żrąca, a wodne roztwory wodorotlenku sodu nazywa się ługiem sodowym. Wykorzystywany jest jako środek do udrażniania rur odprowadzających ścieki komunalne. Wodorotlenek potasu wykazuje duże podobieństwo we właściwościach do wodorotlenku sodu.

Zapisz do zeszytu i zapamiętaj:

OTRZYMYWANIE WODOROTLENKÓW ROZPUSZCZALNYCH W WODZIE:

1. W reakcji aktywnych metali z wodą (aktywnymi metalami są metale I grupy i część metali II grupy układu okresowego, które reagują z wodą z wydzieleniem wodoru):

METAL AKTYWNY +WODA →WODOROTLENEK + WODÓR↑

2. Reakcja odpowiedniego tlenku metalu (tlenku zasadowego) z wodą (tak otrzymuje się wodorotlenki litowców i berylowców)

TLENEK METALU AKTYWNEGO + WODA → WODOROTLENEK

Równania reakcji otrzymywania wodorotlenku sodu:

1. 2 Na + 2H2O →2Na OH + H2

2. Na2O + H2O → 2 Na OH

Równania reakcji otrzymywania wodorotlenku potasu:

1. 2 K + 2H2O →2K OH + H2

2. K2O + H2O → 2 K OH

Doświadczenie: Jak otrzymać wodorotlenek sodu w reakcji sodu z wodą

Obejrzyj np. film: https://www.youtube.com/watch?v=vQGFzC6Zens

Wodorotlenek sodu i potasu mają właściwości higroskopijne: https://www.youtube.com/watch?v=adiXuJRplgY

Zadanie domowe (wraz z notatką przyślij nauczycielowi)

1. Wypisz do zeszytu właściwości wodorotlenku sodu i potasu - str. 213 podręcznik2. Wypisz kilka zastosowań wodorotlenku sodu i potasu - str. 214 podręcznik3. Wykonaj zadania: podręcznik str. 215, zad. 1, 3, (5 dodatkowo jeżeli potrafisz)

18.05.2020r. Temat lekcji: Wodorotlenek wapnia.

Zapisz w zeszycie:

Wzór sumaryczny: Ca(OH)2

Wzór strukturalny: H - O - Ca - O - H

Wodorotlenek wapnia (wapno gaszone) to związek chemiczny o wzorze Ca(OH)2, słabo rozpuszczalny w wodzie.Jego stężony roztwór jest mocną zasadą o silnym działaniu żrącym nazywany wodą wapienną , wykorzystuje się ją w laboratorium do wykrywania dwutlenku węgla . Reakcja przebiega według równania:

Ca(OH)2 + CO2 → CaCO3 + H2O

Otrzymywanie wodorotlenku wapnia:

1. W reakcji wapnia z wodą:Ca + 2H2O →Ca (OH)2 + H2

2.  W reakcji tlenku wapnia z wodą - wodorotlenek wapnia otrzymuje się na skalę przemysłową w reakcji gaszenia wapna palonego (CaO) , czyli reakcji tlenku wapnia z wodą: CaO + H2O →Ca (OH)2

Doświadczenie: Otrzymywanie wodorotlenku wapnia w reakcji tlenku wapnia z wodą: podręcznik str. 216 – przeczytajcie.

Zapoznaj się z doświadczeniem: https://www.youtube.com/watch?v=SsQmsgEPEzU i uzupełnij braki w tabelce wpisując do zeszytu:

Instrukcja (czynności jakie należy wykonać w celu

przeprowadzenia doświadczenia)

Obserwacja Wniosek

WŁAŚCIWOŚCI Ca(OH)2:

- wodorotlenek wapnia to substancja stała, barwy białej

- trudno rozpuszcza się w wodzie. Zawiesina Ca(OH)2 opada na dno, a przezroczysta ciecz nad osadem, to woda wapienna, wykorzystywana do wykrywania obecności dwutlenku węgla.-Ca (OH)2 jest żrący

Wapno gaszone, to gęsta substancja, która po zmieszaniu z piaskiem i wodą tworzy zaprawę wapienną stosowaną w budownictwie.

Wapno gaszone po zmieszaniu z wodą tworzy mleko wapienne, które służy jako środek dezynfekcyjny do bielenia wnętrz mieszkalnych, budynków gospodarczych, zwalczania szkodników w sadownictwie.

ZASTOSOWANIE Ca(OH)2:

w budownictwie jako zaprawa murarska, jako środek dezynfekcyjny do bielenia wnętrz mieszkalnych, budynków gospodarczych

oraz pni drzew w celu zwalczania szkodników, w cukrownictwie do oczyszczania soku buraczanego, jako substancja zmiękczająca wodę, do produkcji nawozów sztucznych,

Zapoznaj się z filmem https://www.youtube.com/watch?v=FYcKlaCYexY –przypomnij sobie doświadczenie - mętnienie wody wapiennej (robiliśmy na lekcji podczas omawiania tlenku węgla (IV))

Zadanie

Nauczycielowi wystarczy odesłać tylko uzupełnioną tabelkę z doświadczenia.

20.05.2020r. Temat lekcji: Wodorotlenki – właściwości i zastosowanie.

Przepisz do zeszytu pojęcia str. 218 zawarte w Zapamiętaj!

Następnie proszę wejść na platformę epodrecznik i obejrzeć materiał:

,,Wodorotlenki – ich budowa i otrzymywanie”:

https://epodreczniki.pl/a/wodorotlenki---ich-budowa-i-otrzymywanie/D1F3LscyE

,,Wodorotlenki – właściwości i zastosowanie”:

https://moje.epodreczniki.pl/a-shared-owner/D1c0WbFKe/10TmonTg

Na końcu każdego z filmów znajdują się zadania do rozwiązania.

Wykonaj podane ćwiczenia online. Nie trzeba odsyłać nauczycielowi, ponieważ są to zadania online i sami sobie sprawdzicie rozwiązania (osoby które się zalogowały i rozwiązują zadania na tej platformie- ja mam podgląd i widzę ile zrobili). Osoby, które się nie zalogowały też mogą robić te zadania bez logowania, tylko ja nie mam podglądu.

25.05.2020r. Temat lekcji: Sposoby otrzymywania wodorotlenków praktycznie nierozpuszczalnych

w wodzie.

Zapisz w zeszycie:

Istnieją wodorotlenki rozpuszczalne w wodzie (są to wodorotlenki metali aktywnych) np. NaOH, KOH oraz wodorotlenki trudno lub praktycznie nierozpuszczalne w wodzie np. Mg(OH)2, Cu(OH)2, Al(OH)3

Rozpuszczalność wodorotlenków przedstawia ,,Tabela rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie” – szukaj na końcu podręcznika. Musisz umieć z niej odczytać: czy dany wodorotlenek jest rozpuszczalny w wodzie (przeanalizuj tabelę).

Wodorotlenki rozpuszczalne w wodzie nazywamy zasadami

Zasadami są wszystkie wodorotlenki metali z grupy pierwszej układu okresowego i niektóre z grupy drugiej czyli: wodorotlenek wapnia, wodorotlenek baru, wodorotlenek strontu, zasada amonowa o wzorze NH3∙ H2O (lub NH4OH)

Wodorotlenki nierozpuszczalne w wodzie, otrzymuje się w reakcji mocnej zasady i soli danego metalu - wytrąca się osad odpowiedniego wodorotlenku, np.:Fe Cl3 + 3 Na OH ---> Fe(OH)3 + 3 Na ClCu Cl2 + 2 Na OH ---> Cu(OH)2 + 2NaCl

Dokładne wyjaśnienia znajdziecie w poniższych filmach:

https://www.youtube.com/watch?v=2i_iFRTHguo – wytrącanie wodorotlenków (doświadczenie) obejrzyjcie samo doświadczenie pominąć można zapisy reakcji

https://www.youtube.com/watch?v=_zzOVe6UcnY – otrzymywanie wodorotlenków trudno rozpuszczalnych w wodzie

https://www.youtube.com/watch?v=Btjc4BfviNU

27.05.2020r. Temat lekcji: Amoniak. Zasada amonowa.

Zapisz w zeszycie:

Amoniak ma wzór sumaryczny: NH3

Amoniak – to bezbarwny gaz o ostrym zapachu, drażniącym błony śluzowe. W większych ilościach jest toksyczny. Powstaje w wyniku gnicia substancji białkowych.

Równanie reakcji otrzymywania amoniaku z pierwiastków - azotu i wodoru:

N2(g) + 3H2(g) ⇌ 2NH3 - katalizatorem reakcji jest żelazo

g – oznacza produkt gazowystrzałki w obydwie strony (⇌ ) oznaczają reakcję odwracalną (to znaczy, że amoniak rozkłada się częściowo na azot i wodór)

Zastosowanie amoniaku np:

- przemysł spożywczy, proszek do pieczenia ciast (wodorowęglan amonu)

- rolnictwo, nawozy sztuczne

- środki czystości, płyny do mycia szyb

Zadanie domowe

Podręcznik, str. 221 zad.1,2 – odeślij zadanie nauczycielowi

3.06.2020r. Temat lekcji: Proces dysocjacji jonowej zasad.

Przeczytaj z podręcznika tekst: str. 222 -223.

Zapisz w zeszycie i zapamiętaj:

Teorię dysocjacji elektrolitycznej ogłosił w roku 1887 szwedzki fizykochemik  Svante Arrhenius.

Dysocjacja jonowa – to rozpad cząsteczek elektrolitów na jony dodatnie (kationy) i jony ujemne (aniony) pod wpływem cząsteczek wody.

Zasady – to substancje, które w roztworze wodnym dysocjują na kationy metalu i aniony wodorotlenkowe.

Równania dysocjacji niektórych zasad:

Na OH --> Na+ + OH -

1 cząsteczka wodorotlenku sodu dysocjuje na 1 kation sodu i 1 anion wodorotlenowy

K OH --> K+ + OH -

1 cząsteczka wodorotlenku potasu dysocjuje na 1 kation potasu i 1 anion wodorotlenowy

Ca (OH)2 --> Ca2 + + 2 OH -

1 cząsteczka wodorotlenku wapnia dysocjuje na 1 kation wapnia i 2 aniony wodorotlenoweRoztwory wodne zasad przewodzą prąd elektryczny, ponieważ w roztworach tych znajdują się jony (kationy i aniony).

Zasady powodują jednakowe zabarwienie danego wskaźnika, ponieważ wodne roztwory zasad zawierają ten sam jon – anion wodorotlenkowy (OH-).Dysocjację jonową zasad pomoże ci zrozumieć podany film (lub inne podobne, które możesz obejrzeć na You Tube): https://www.youtube.com/watch?v=RWxJ0EVC9f4

8.06.2020r. Temat lekcji: Proces dysocjacji jonowej zasad – ćwiczenia.

Obejrzyj materiał na platformie epodreczniki ,,Dysocjacja elektrolityczna wodorotlenków”:

https://epodreczniki.pl/a/dysocjacja-elektrolityczna-wodorotlenkow/D1K8v6zDd

Następnie wykonaj zadania z podręcznika i prześlij nauczycielowi:

Str. 224, zad. 1,3,4

10.06.2020r. Temat lekcji: Tlenki i wodorotlenki – powtórzenie wiadomości.

Proszę przeczytać z podręcznika podsumowanie str. 225.

Następnie wykonaj zadania z podręcznika, str. 226 zad. 1,2,,4,5,6,7,9.

Zad. 3,8,9 – dla chętnych uczniów.

Nie musicie odsyłać do wglądu ponieważ możecie sobie sprawdzić wyniki na końcu podręcznika.

W razie pytań kontaktujcie się ze mną.

15.06.2020r. Temat lekcji: Powtórzenie wiadomości z działu ,,Substancje i ich przemiany”

Proszę przypomnieć sobie poznane wiadomości z działu ,,Substancje i ich przemiany”, a następnie spróbować wykonać testy online:

https://www.memorizer.pl/test/7582/substancje-i-ich-przemiany/ -substancje i ich przemiany, test z chemii

https://samequizy.pl/substancje-i-ich-przemiany/

22.06.2020 r. Temat lekcji: Podsumowanie poznanych wiadomości: atomy i cząsteczki.

Obejrzyjcie sobie filmy zawierające materiał powtórzeniowy o atomach i cząsteczkach:

https://www.youtube.com/watch?v=EVNNlq9oHsM – budowa atomu i wiązania chemiczne

https://www.youtube.com/watch?v=FnhgqEri0KA - masa atomowa i cząsteczkowa

https://www.youtube.com/watch?v=l2CwsdooXfQ – równania reakcji chemicznych

25.06.2020 r. Temat lekcji: Podsumowanie poznanych wiadomości: woda i roztwory wodne.

Obejrzyjcie sobie filmy zawierające powtórzenie poznanych wiadomości dotyczące wody oraz doświadczenia chemiczne:

https://www.youtube.com/watch?v=3ikjpLRqhV8

https://www.youtube.com/watch?v=vZzrLm5f4vM

https://www.youtube.com/watch?v=6fukmmYnieg