Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 1

Departament Języka Polskiego

Dyrekcja Generalna ds. Tłumaczeń Pisemnych

Komisja Europejska

2019

VADEMECUM TŁUMACZA WEB Jak tłumaczyć strony internetowe Komisji

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 2

SPIS TREŚCI

I. Wstęp ........................................................................................................................................................... 3

II. Format tekstów i rodzaje zleceń ....................................................................................................... 4

1. Format tekstów .................................................................................................................................. 4

2. Rodzaje zleceń .................................................................................................................................... 5

III. Części składowe tekstu XML ............................................................................................................... 6

IV. Proces tłumaczenia ................................................................................................................................ 9

1. Otwarcie strony lub podglądu oryginału ................................................................................. 9

2. Sprawdzenie kontekstu online .................................................................................................... 9

3. Zasada pięciolatka .......................................................................................................................... 10

4. Grupy odbiorców ............................................................................................................................ 10

5. Forma zwracania się do odbiorcy ............................................................................................ 11

V. Styl ............................................................................................................................................................. 13

VI. Redagowanie tekstu............................................................................................................................ 16

VII. Przyjęte sposoby tłumaczenia i zapisu ........................................................................................ 18

VIII. Pomoce ..................................................................................................................................................... 20

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 3

I. WSTĘP

W ciągu ostatnich lat strony Komisji przeszły prawdziwą rewolucję.

Wiele lat temu typowa strona składała się z ciągu długich akapitów skopiowanych z

oficjalnych publikacji. Na końcu takiego tekstu znajdowała się lista linków do

dokumentów pdf, a każdy z linków straszył dwu- lub trzywierszowym, pełnym tytułem

rozporządzenia lub dyrektywy.

Od kilku lat strony internetowe Komisji są opracowywane jako osobny projekt. Ich treść

tworzona jest „od zera”, a następnie poprawiana, a często też dostosowywana do

wymogów internetu przez grupę anglojęzycznych redaktorów. Układ strony nie jest

przypadkowy. Badania pokazują, że inaczej czyta się tekst wydrukowany na papierze, a

inaczej wyświetlany na ekranie. Korzystanie ze stron ułatwiają i uatrakcyjniają między

innymi: pogrubienia, krótsze linki, odpowiednia przestrzeń między akapitami i

podpunktami w wyliczeniach, osobne ramki (np. z tekstem przykładów lub

ciekawostek), elementy graficzne, okienka nagrań wideo.

Konsekwentnie tworzone są również wspólne strony tematyczne, które zastępują

wcześniejszy, administracyjny podział na witryny poszczególnych dyrekcji. Dzięki temu

informacje dotyczące konkretnych zagadnień są zamieszczane w jednym miejscu, a nie –

jak wcześniej – równolegle na stronach kilku różnych dyrekcji. Nacisk kładzie się teraz

na użytkownika i jego potrzeby. Strony Komisji mają być proste i funkcjonalne. Dzięki

temu użytkownikom łatwiej będzie znaleźć konkretne informacje, na przykład jak złożyć

wniosek o grant na badania czy jak dostać stypendium Erasmusa.

Inny rodzaj tekstu oznacza inny proces tłumaczenia. Poniżej przedstawiamy

informacje i wskazówki, które bez wątpienia okażą się pomocne przy tłumaczeniu stron

internetowych Komisji Europejskiej.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 4

II. FORMAT TEKSTÓW I RODZAJE ZLECEŃ

1. FORMAT TEKSTÓW

A. Większość zleceń jest przekazywana do tłumaczenia w formacie HTML/XML (zob.

rozdział III).

B. Część zleceń to dokumenty w formacie Word.

C. Zdarzają się dokumenty w Excelu – głównie tzw. labels do aplikacji, systemów itp.

(nazwy poszczególnych elementów oprogramowania: pól, rubryk, zakładek, przycisków,

funkcji, treść komunikatów o błędach itp.). Pliki tego rodzaju składają się z kolumny z

kodami labels (zaznaczanymi na czerwono jako część nieprzeznaczona do tłumaczenia)

oraz z kolumny z wyrażeniami do przetłumaczenia. Często dodawane są dodatkowe

kolumny lub osobne arkusze w Excelu z wyjaśnieniami, kontekstem, zrzutami ekranu,

linkami itp.

Fragment przykładowej tabeli Excel składającej się z labels

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 5

2. RODZAJE ZLECEŃ

Przykładowe zlecenia:

strony komisarzy (np. strona Elżbiety Bieńkowskiej)

strony poszczególnych dyrekcji (np. DG ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i

Włączenia Społecznego)

strony tematyczne (np. Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego)

całe portale (np. Twoja Europa, EU Careers, Erasmus+, Invest EU)

informacje o konsultacjach (sam kwestionariusz jest obecnie najczęściej tłumaczony

pod kodem danej DG)

newslettery (np. Health-EU)

systemy, rejestry, programy itp. (np. IMI – system wymiany informacji na rynku

wewnętrznym, europejska inicjatywa obywatelska, rejestr aktów delegowanych)

aplikacje na urządzenia przenośne (np. EKUZ – europejska karta ubezpieczenia

zdrowotnego)

instrukcje dla użytkowników systemów i aplikacji (np. eTranslation)

napisy do nagrań wideo (subtitles)

gry dla dzieci i młodzieży (np. Neurodyssée)

komiksy (np. All u need is space).

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 6

III. CZĘŚCI SKŁADOWE TEKSTU XML

Przed przystąpieniem do tłumaczenia należy otworzyć stronę internetową, którą

się tłumaczy, i sprawdzić, gdzie wyświetla się dany element i jaką pełni funkcję.

W przypadku niektórych zleceń po otwarciu podglądu pliku XML w przeglądarce

wyświetla się tabelka, w której obok tekstu przeznaczonego do tłumaczenia (z prawej

strony) znajdują się nazwy poszczególnych części składowych strony internetowej (z

lewej strony). Poniżej opisano wszystkie te elementy i ich funkcję.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 7

Short_title: tytuł strony, wyświetla się nad oknem z adresem u góry w oknie

przeglądarki; to również ten tytuł zapisuje się automatycznie, jeśli wybierzemy opcję

„Dodaj do ulubionych”. Nie musi być taki sam jak tytuł artykułu. Przykład:

Long_title: tytuł artykułu na stronie. Dobry tytuł zawiera najważniejsze słowa kluczowe

(zob. uwaga w ramce poniżej).

Abstract: wstęp do artykułu, zwykle pogrubionym drukiem i większym pismem.

Podobnie jak w przypadku tekstu prasowego, ma zapowiadać treść artykułu i przyciągać

uwagę czytelników.

Content_r: treść artykułu.

Alt text (alternative text): podpisy do zdjęć i ilustracji pojawiające się po najechaniu na

obiekt myszką. Są one również używane przez oprogramowanie dla osób

niedowidzących, dlatego tłumaczenie powinno wychodzić poza treść oryginału –

powinno opisywać to, co widać na zdjęciu.

Elementy, które wyświetlają się tylko w wyszukiwarkach:

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 8

Title: tytuł w wyszukiwarce – może, ale nie musi być taki sam jak tytuł artykułu

(long_title).

Description: krótki opis treści strony, który wyświetla się w wyszukiwarce i ma

zachęcić do kliknięcia na link. W zależności od wpisanych słów kluczowych w

wyszukiwarce wyświetla się albo sam opis, albo opis i fragment artykułu z wybranymi

słowami kluczowymi.

Keywords: słowa kluczowe, czyli te, które internauci wpisują w wyszukiwarce, aby

dotrzeć do stron o określonej tematyce. Pojedyncze słowo kluczowe nie może być

dłuższe niż 48 znaków. Dobre słowo kluczowe to takie, które występuje w treści

artykułu na stronie i które jest często wyszukiwane. Tłumaczenie musi być zgodne z

tymi zasadami – i tak na przykład nie ma sensu tłumaczyć angielskiego „mainstreaming”

jako „uwzględniania kwestii klimatu”. Prawdopodobieństwo, że internauta wpisze taką

frazę w okienku wyszukiwarki, jest zerowe. Może natomiast zainteresować go „polityka

ochrony środowiska”.

Uwaga!

To, ilu dany artykuł będzie miał czytelników, zależy głównie od tego, na którym

miejscu wyświetla się w wyszukiwarce. Wyszukiwarki premiują te teksty, w których

słowa kluczowe pojawiają się również w tytule i opisie dla wyszukiwarek, a także w

tytule, wstępie i treści artykułu oraz w linkach.

Ponieważ obecnie w większości przypadków na podglądzie wyświetli się widok

uproszczony, bez oznaczeń poszczególnych elementów – to do tłumacza należy

rozpoznanie, poprzez porównanie z widokiem strony internetowej, który element pełni

jaką funkcję, i przetłumaczenie treści adekwatnie do jej miejsca i celu na stronie.

Uwaga! Czasami pliki z poszczególnymi częściami przyjmowane są do tłumaczenia

osobno, jako pliki z tzw. metadanymi (głównie dane do wyszukiwarek). Wtedy do

tłumacza trafiają listy słów kluczowych dla całej witryny czy listy z linkami, które będą

zamieszczone na przykład na mapie strony (tzw. linkgroups). Nazwa linku musi

odpowiadać treści strony, do której prowadzi, dlatego każdą z tych stron należy w

trakcie tłumaczenia otworzyć.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 9

IV. PROCES TŁUMACZENIA

1. OTWARCIE STRONY LUB PODGLĄDU ORYGINAŁU

Aby zobaczyć, jak wygląda tekst, który tłumaczymy, należy otworzyć stronę

internetową. Jeżeli link nie działa, można spróbować skopiować jedno ze zdań z

oryginału do okna wyszukiwania przeglądarki, być może w ten sposób uda nam się

odnaleźć właściwą stronę. Jeśli strona w żaden sposób nie jest dostępna (na przykład

nie została jeszcze stworzona), należy otworzyć plik ORI w Wordzie lub Excelu, a w

przypadku tekstów XML – podgląd oryginału.

Podczas tłumaczenia stron internetowych widok strony ma pierwszorzędne znaczenie!

Ale uwaga: na podglądzie oryginału poszczególne części strony często wyświetlają się w

przypadkowej kolejności i brakuje formatowania. Nie tylko nie widać, który segment jest

w rzeczywistości na przykład tytułem, ale też które elementy wyświetlają się na stronie

jako treść osobnych kolumn, okienek, ramek lub podpunktów, jako linki, tekst ukryty

(alt text), napis na przycisku lub bannerze, opcja w menu itp. Nie widać też w nim, że w

oryginale fragment tekstu został podświetlony lub zaznaczony na czerwono, a więc jest

częścią instrukcji dla tłumaczy lub oznaczeniem używanym na potrzeby webmasterów

(tego rodzaju instrukcje i oznaczenia pozostawia się w języku oryginału, np. Job ID

1234).

2. SPRAWDZENIE KONTEKSTU ONLINE

Trzeba pamiętać, że strony internetowe nie są całością samą w sobie (osobnym

dokumentem, który tłumaczy się od początku do końca), ale częścią witryny czy

większego portalu. Jeśli nie mamy dostępu do całego dossier albo angielska wersja

strony do tłumaczenia nie jest jeszcze dostępna online, koniecznie trzeba zapoznać się z

kontekstem online – sprawdzić, w jakiej formie są tłumaczone inne strony tej witryny

(na Ty, per Państwo czy bezosobowo – zob. rozdz. IV) i jaki jest układ przykładowej

strony.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 10

3. ZASADA PIĘCIOLATKA

Zasada pięciolatka

Jeśli nie potrafisz wytłumaczyć sensu tłumaczonego przez siebie tekstu

pięciolatkowi, to znaczy, że sam go nie rozumiesz.

Zadaniem tłumacza jest przybliżanie tematyki unijnej w jasny, przystępny sposób. Aby

coś dobrze wyjaśnić, należy najpierw to dobrze zrozumieć.

Na szczęście internet jest kopalnią wiedzy, a część tej wiedzy jest dostępna bez szukania

– na kliknięcie myszką. W przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy zacząć od

sprawdzenia, dokąd prowadzą linki dostępne na tłumaczonej przez nas stronie. Często

są to bezpośrednie linki do obszernych informacji o projekcie, do konkretnych danych,

do bardziej szczegółowych wyjaśnień, które pomogą rozeznać się w temacie. Jeśli takich

linków brak, można zajrzeć do Wikipedii, do encyklopedii lub poszukać informacji za

pomocą wyszukiwarki internetowej typu Google.

Uwaga! Strony internetowe nie są dokumentami prawnymi, z którymi adresaci są

zobowiązani zapoznać się bez względu na stopień trudności tekstu. Jeśli tekst będzie

niezrozumiały, nikt go nie przeczyta!

4. GRUPY ODBIORCÓW

Język trzeba dostosować do grupy, do której są skierowane treści na stronie

internetowej. Odbiorcę wskazuje autor zlecenia w dokumentach referencyjnych bądź też

staje się on oczywisty po zapoznaniu się z treścią stron do tłumaczenia. Przykładowe

grupy odbiorców:

ogół społeczeństwa (czyli przysłowiowy Kowalski): zakładamy, że jego znajomość

żargonu unijnego jest bliska zeru, i staramy się zbliżyć język wypowiedzi do języka

prasowego – unikać obcobrzmiących terminów, lokalizować wypowiedź, tłumaczyć

opisowo trudniejsze terminy, pisać prostym, przystępnym językiem,

konkretna grupa użytkowników/specjalistów: na ogół znają oni (przynajmniej do

pewnego stopnia) terminologię/procedury unijne w dziedzinie, która ich interesuje, a

zatem nie musimy wszystkiego dopowiadać,

dzieci i młodzież: stopień trudności i wyrażenia dostosowujemy do wieku młodego

odbiorcy (zwykle podanego orientacyjnie przez autora zlecenia); tłumacząc z myślą o

dzieciach, nie bójmy się języka potocznego i skracania wypowiedzi, dbajmy też o jej

naturalność.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 11

5. FORMA ZWRACANIA SIĘ DO ODBIORCY

Co zrobić z wszechobecnym w angielskiej wersji stron internetowych „you”? Często jest

to pierwsze pytanie, które nasunie nam się po rozpoczęciu tłumaczenia.

Jeśli nie tłumaczymy całej strony, a jedynie fragmenty już wcześniej przetłumaczonej

strony/witryny, najpierw należy sprawdzić, w jakiej formie była dotąd tłumaczona!

Pozwoli nam to uniknąć zgrzytów w postaci bezpardonowego przejścia z formy per

Państwo w jednym zdaniu na bezpośrednią formę „Ty” w drugim.

Jeśli tekst jest całością samą w sobie (nowa witryna itp.), zasadniczo mamy do wyboru

trzy opcje:

Forma na „Ty”: obecnie najczęściej używana. Krótsza, najbardziej bezpośrednia,

stylistycznie prostsza w użyciu. Wyrazem pewnego dystansu i szacunku dla czytelnika

jest stosowanie wielkiej litery.

„Państwo”: forma ta jest zwyczajowo stosowana w e-mailach urzędowych,

przemówieniach (słowo wstępne od komisarza, przemówienia wideo itp.),

konsultacjach publicznych, ankietach itp. Używana jest też na niektórych stronach

internetowych.

Jeśli w tekście występują jednocześnie przyciski z poleceniami, polecenia tłumaczymy w

trybie rozkazującym („Kliknij na link”).

Uwaga! Forma Państwo +2. os. l.mn. jest bardziej potoczna i nie wyraża szacunku! (Zob.

Poradnia PWN i „Słownik poprawnej polszczyzny”, gdzie forma ta jest określana jako

„mniej uprzejma”.)

Przykład:

*Możecie Państwo zarejestrować się tutaj.

Lepiej: Mogą Państwo zarejestrować się tutaj.

Forma bezosobowa: wyrażenia bezosobowe typu „można”, „należy”, „warto”

połączone z podmiotem w trzeciej osobie l.poj. Podmiot taki nie zawsze musi być

nazwany w angielskiej wersji, często łatwo go jednak określić – i tak na przykład jeśli

tekst dotyczy zakupów przez internet, możemy angielskie „you” zastąpić w wersji

polskiej „konsumentem”, jeśli dotyczy udziału w ankiecie, możemy pisać o

„respondentach”, w kontekście aplikacji i rejestrów online możemy użyć określenia

„użytkownik”.

Przykład:

You enjoy the right of withdrawal within 14 days from concluding the contract for online

digital content.

Przez 14 dni od zakupu w internecie treści cyfrowych konsumenci mają prawo odstąpić od

umowy.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 12

Uwaga! Bezpieczniej jest nie wyrażać angielskiej formy bezosobowej „you” (lub innych

form bezosobowych) poprzez zastosowanie 1. os. l.mn. („my”) w języku polskim

(przykład: „you are usually surprised […]” poprzez „zazwyczaj zaskakuje nas […]”).

Wiąże się z tym spore ryzyko – w angielskiej wersji stron internetowych „we” używane

jest często jako „my, pracownicy Komisji”, „my, pracownicy konkretnego działu” itp. Gdy

angielskie „you” tłumaczone jako „my” zacznie nam się przeplatać z angielskim „we”,

wprowadzimy tylko niepotrzebne zamieszanie.

Zdarza się, że wybrana przez nas na początku tłumaczenia forma zwracania się do

czytelnika w praktyce nie sprawdza się. Dlatego warto jest przejrzeć pod kątem

możliwej formy całość tekstu angielskiego jeszcze przed rozpoczęciem tłumaczenia – w

ten sposób unikniemy kłopotliwego poprawiania całego tekstu.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 13

V. STYL

Z przeprowadzonych badań wynika, że czytanie tekstu wyświetlającego się na ekranie

jest dużo bardziej męczące niż lektura tekstu drukowanego. Stron internetowych nie

czytamy ani linearnie, ani „od deski do deski”. Przeciętny internauta najpierw rzuca

okiem na środek strony, następnie czyta tytuł i wstęp do artykułu. Jeżeli tytuł i wstęp go

zainteresują – czyta dalej. Treść kolumn po lewej i po prawej stronie użytkownik zwykle

tylko skanuje, często w poszukiwaniu konkretnej informacji lub jeśli tytuły przyciągną

jego wzrok.

Dlatego podczas tłumaczenia stron internetowych duży nacisk kładzie się na styl. Celem

tłumacza jest tworzenie prostych, przystępnych tekstów – styl ma być na tyle płynny,

aby zachęcał czytelnika do pozostania na stronie.

Logika wypowiedzi

Podczas tworzenia polskiego tekstu należy dbać o jego logikę – o powiązania logiczne

między zdaniami (łączniki, anafory, katafory) i o kolejność poszczególnych elementów

(w języku polskim nacisk pada na ostatni element zdania). Dążymy do tego, by tekst

funkcjonował jako całość, a nie jako zestawienie osobnych „segmentów”.

Prosta składnia

Ponieważ tekst online czyta się trudniej niż na papierze, nie komplikujemy go

dodatkowo. Unikamy strony biernej, zbędnych imiesłowów, nagromadzenia zdań

podrzędnych, ciągów rzeczowników w dopełniaczu i innych karkołomnych

konstrukcji. Prościej znaczy lepiej.

Powtórzenia

Powtórzenia nie są złe – liczy się przede wszystkim jasność wypowiedzi. Jeśli

powtórzenie ma nam pomóc w jej uzyskaniu, nie bójmy się go.

Synonimy

Ważną rolę pełnią synonimy i równolegle używane określenia. Pomagają nam one w

tworzeniu tekstów, które łatwiej jest znaleźć w wyszukiwarce (zob. rozdział II), ale też

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 14

umożliwiają stopniowe definiowanie pojęć inaczej niż poprzez podanie zamienników w

nawiasie. W jednym tekście w osobnych zdaniach możemy użyć kilku różnych nazw;

zob. przykład poniżej (z tekstu prasowego), gdzie stosowane są zamiennie wyrażenia

„urządzenie prześwietlające pasażerów/podróżnych”, „skanery bezpieczeństwa”,

„skanery ciała” itp.:

Dopełnienia

Pamiętajmy, że w języku polskim czasowniki zwykle potrzebują dopełnień. Nie

pozostawiamy czasowników „w powietrzu”. Zdanie typu:

Komisja dąży do ponownego wykorzystania.

jest zupełnie niezrozumiałe. Należy dokończyć wypowiedź za pomocą odpowiedniego

dopełnienia (surowców itp. – w zależności od znaczenia i kontekstu; zob. zasada 5-latka

w rozdz. IV).

Styl prasowy

Pamiętajmy, że naszym wzorem jest język prasy. Dlatego unikamy:

wyrażeń z języka prawniczego (o ile nie tłumaczymy informacji prawnej itp.) typu

„niniejszym”, „w stosownych przypadkach”. Przykład nienaturalnie brzmiącego

sformułowania: Obejrzyj film na niniejszej stronie.

wyrażeń takich jak: „w zakresie”, „w celu” (lepiej: „aby”, „po to, żeby”) itp.

pustych zlepków wyrażeń takich jak „w zakresie kwestii związanych z”

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 15

jednorazowo użytych skrótów (staramy się stosować jedynie skróty powszechnie

znane lub oficjalne, np. zamieszczone w Iate)

spójników będących wyrażeniami książkowymi, jak „niemniej jednak” (lepiej:

„jednak”), aczkolwiek (lepiej: „chociaż”) itp.

stylu literackiego (swa, swym itp.), archaizmów, wyrażeń wychodzących z użycia

itp.

kalkowania angielskich zwrotów i struktur. Przykłady: „oraz” na końcu

przedostatniego punktu w wyliczeniach, wielokrotne powtarzanie zwrotu

„obywatele” itp.

Uwaga! Angielskie „citizens” jest dużo bardziej neutralne i stąd używane dużo częściej,

niż moglibyśmy sobie pozwolić w polskiej wersji. O ile to możliwe, lepiej zamiast

„obywatele” użyć formy bezosobowej lub napisać Europejczycy, ludność Europy,

mieszkańcy UE, europejscy konsumenci itp., w zależności od kontekstu.

Tłumaczyć czy nie tłumaczyć?

Co zrobić, jeśli w tekście oryginału pojawią się tytuły stron lub dokumentów

nieprzetłumaczonych na język polski?

Ze względu na specyfikę tekstu online tytuły te tłumaczymy. Nie dopisujemy

też w nawiasie, że dokument nie jest dostępny w j. polskim.

Powszechną praktyką jest teraz zamieszczanie przez webmasterów obok

tytułów odpowiednich ikonek (zob. screenshot poniżej). Kiedy użytkownik

najedzie na nie myszką, wyświetlają się wszystkie dostępne wersje językowe.

Odbiorca nie potrzebuje więc od nas informacji o tym, czy polska wersja jest

dostępna. Nie potrzebuje też znać tytułu angielskiego, bo wystarczy, że kliknie

na link, aby dowiedzieć się, jak ten tytuł brzmi. Może mu się natomiast przydać

informacja o tym, na jaki temat jest dana strona lub publikacja.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 16

VI. REDAGOWANIE TEKSTU

Naszym zadaniem nie jest wierne tłumaczenie litery prawa, ale raczej wytłumaczenie

użytkownikowi, jakie są jego prawa, co robi UE itp. Dlatego też tłumacząc teksty

internetowe, mamy dużo większą swobodę niż w przypadku tłumaczenia dokumentów

urzędowych. W rezultacie wychodzimy często poza sam proces przekładu –

redagujemy naszą wersję językową.

Na co możemy sobie pozwolić?

Dzielenie zdań

Krócej znaczy lepiej. Zamiast jednego długiego zdania wielokrotnie złożonego,

stwórzmy dwa czy trzy krótsze, które łatwiej zrozumieć.

Łączenie zdań (rzadziej)

Może się też zdarzyć sytuacja odwrotna – króciutkie zdanie w języku oryginału brzmi

dobrze, a w polskiej wersji jest za krótkie i nie łączy się z resztą wypowiedzi. Wtedy

lepiej jest połączyć je z innym zdaniem.

Przesunięcie informacji

Co zrobić, jeśli przetłumaczyliśmy wszystkie elementy tytułu artykułu na polski i w

miejsce czteroczłonowego tytułu angielskiego uzyskaliśmy np. dwunastoczłonowy tytuł

polski?

W takim przypadku i w podobnych sytuacjach część informacji możemy przenieść dalej,

np. do wstępu do artykułu.

Usuwanie zbędnych elementów

Jeśli w tekście oryginału dwa zdania przekazują w praktyce dokładnie taką samą treść,

lepiej jest w tłumaczeniu zostawić tylko jedno.

Przeformułowywanie wypowiedzi

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 17

Przeformułowania dokonujemy zgodnie z zasadami podanymi w rozdziale V.

Lokalizacja

Lokalizacja to dostosowanie przekładu do kontekstu kulturowego i zainteresowań

czytelnika. W praktyce może polegać na dodaniu nowego tekstu lub zastąpieniu

fragmentu oryginału nowym tekstem. Za drobne dostosowania mające ułatwić

zrozumienie tekstu polskiemu odbiorcy odpowiedzialność ponosi tłumacz. Większe

zmiany – na przykład nowe akapity – wprowadzamy po uzgodnieniu z autorem zlecenia

lub na jego prośbę.

Przykład: zamiast szczegółowo opisywać zwycięzców europejskiego konkursu z małej

gminy w Hiszpanii przeznaczamy to miejsce na tzw. polskie akcenty – przedstawienie

polskich laureatów, opis polskich projektów itp. Informacji na ten temat szukamy w

wiarygodnych źródłach, np. na stronach polskiego przedstawicielstwa lub polskiej

administracji.

Kreatywność

Praca ze stronami internetowymi czasami wymaga pewnej dozy kreatywności. Zdarza

się, że adekwatniej jest nadać tekstowi nowy, dopasowany do jego treści tytuł, niż

próbować opisowo oddać angielskie wyrażenie, które nie ma swojego odpowiednika w

języku polskim. Podobnie ma się sprawa z różnego rodzaju hasłami – twórczy

brainstorming pomoże nam dużo bardziej niż pamięci tłumaczeniowe.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 18

VII. PRZYJĘTE SPOSOBY TŁUMACZENIA I ZAPISU

Uwaga: nie lokalizujemy linków! Kopiujemy je z oryginału i pozostawiamy

niezmienione.

Nazwy krajów zapisujemy zgodnie z powszechnym zwyczajem językowym* (a nie z

ustaleniami politycznymi!), czyli np.:

Czechy

Holandia

Wielka Brytania

* Są to nazwy, które GUGiK podaje w swoim wykazie jako główne nazwy tych krajów. Zob.:

http://ksng.gugik.gov.pl/pliki/urzedowy_wykaz_nazw_panstw_2013.pdf

„UE countries” tłumaczymy jako „kraje UE”, a „non-EU countries” jako kraje spoza UE

(nie dodajemy „członkowskie”, jeśli w oryginale ten przymiotnik jest pominięty).

Podobnie jak w polskich tekstach prasowych ciągi liczbowe staramy się zastępować

odpowiednimi skrótami**:

8 tys. petycji (zamiast: 8 000 petycji)

14,5 mln mieszkańców (zamiast: 14 500 000 mieszkańców)

** Nie dotyczy tabelek z liczbami i podobnych przypadków.

Waluty, symbole itp. zapisujemy tak jak w polskiej prasie**:

euro (zamiast: EUR)

proc. (zamiast: %)

** Nie dotyczy tabelek z liczbami i podobnych przypadków.

Dat nie poprzedzamy wyrażeniem „w dniu”.

W wyliczeniach na końcu każdego akapitu stawiamy przecinek lub pozostawiamy akapit

bez znaku interpunkcyjnego (i tylko ostatni akapit zamykamy kropką). Unikamy

średnika.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 19

Podpisy do zdjęć („Alt text”) pozostawiamy bez kropki na końcu.

Oznaczenia tekstów pozostawiamy bez zmian. Najczęściej występują oznaczenia

zaczynające się od „Job ID” i „ECI”, np.:

ECI 123456.

Bruksela/Luksemburg | Styczeń 2019 – wersja 3 Strona | 20

VIII. POMOCE

Poradnia językowa PWN i jej archiwum często przychodzą z pomocą w przypadku

wszelkich wątpliwości językowych. Język polski nie jest najłatwiejszym językiem na

świecie i zwykle okazuje się, że nurtujące nas pytanie już kiedyś padło na forum poradni

i doczekało się odpowiedzi językoznawcy.

Korpus języka polskiego jest świetnym źródłem informacji o tym, jakich słów i

wyrażeń używa się w języku do opisania konkretnych zagadnień. Pamiętajmy jednak, że

język książkowy/literacki nie jest stylem, do jakiego dążymy. Dlatego warto sprawdzać,

skąd pochodzi dane wyrażenie (korpus obejmuje wydania „Rzeczpospolitej”, która jest

dobrym punktem odniesienia).

Terminologia Microsoftu (Microsoft Language Portal) umożliwia nam sprawdzenie,

jak są tłumaczone przez Microsoft wszelkie wyrażenia informatyczne. Przydaje się, gdy

głowimy się nad polskimi odpowiednikami nazw elementów oprogramowania, treścią

powiadomień o błędach w systemie itp. Czasami jednak proponowane przez tłumaczy

Microsoftu rozwiązania nie przyjmują się w praktyce lub odbiegają od powszechnie

stosowanych, dlatego w przypadkach wątpliwych warto poszukać też w innych

źródłach.