UNIDADE 7UNIDADE 7

O INICIO DA IDADE MODERNA:O INICIO DA IDADE MODERNA:

A ÉPOCA DOS DESCUBRIMENTOSA ÉPOCA DOS DESCUBRIMENTOS

1. O MUNDO COÑECIDO POLOS 1. O MUNDO COÑECIDO POLOS EUROPEOS NO S.XVEUROPEOS NO S.XV

A comezos do S.XV o A comezos do S.XV o mundo coñecidomundo coñecido polos europeos polos europeos limitábase a Europa e as riberas do Mediterráneo.limitábase a Europa e as riberas do Mediterráneo.

Coñecían a existencia de India, China e Xapón por 2 Coñecían a existencia de India, China e Xapón por 2 causas:causas:

✬ ✬ polas mercadoríaspolas mercadorías (seda, especies, té…) que (seda, especies, té…) que traían as rutas comerciais a través dos terras do Islam.traían as rutas comerciais a través dos terras do Islam.

✬ ✬ polas viaxespolas viaxes dalgúns europeos, como o dalgúns europeos, como o veneciano veneciano

Marco Polo.Marco Polo.

O resto do mundo era descoñecidoO resto do mundo era descoñecido (Interior e sur de (Interior e sur de África, Oceanía, América…)África, Oceanía, América…)

Mapa do século XV

que inclúe as terras coñecidas Europa, Norte de África e algo de Asia

MARCO POLOMARCO POLO

Viaxe de Marco Polo

A partir do S. XV os europeos A partir do S. XV os europeos levaron a cabo unha serie de levaron a cabo unha serie de expedicións marítimasexpedicións marítimas que que cambiaron o seu cambiaron o seu coñecemento do mundo. coñecemento do mundo. Causas:Causas:A) A) Búsqueda de novas Búsqueda de novas rutas comerciais con rutas comerciais con OrienteOriente, debido a , debido a interrupción do comercio interrupción do comercio entre Europa e Extremo entre Europa e Extremo Oriente pola Oriente pola conquista do conquista do imperio Bizantinoimperio Bizantino polos polos turcos (1453).turcos (1453).

2. CAUSAS DOS 2. CAUSAS DOS DESCUBRIMENTOSDESCUBRIMENTOS

Toma de Constantinopla polos turcos (1453)

B) Avances técnicos, B) Avances técnicos, que melloraron a que melloraron a navegación. Entre eles:navegación. Entre eles:

A mellora dos mapas. Destacaban os portolanos (= mapas onde só se dibuxaban as liñas de costa e obstáculos marítimos).

O uso de instrumentos de navegación coma o compás, o astrolabio e o cuadrante (Defs. Páx 108).

Os novos tipos de barcos, coma a carabela.

As carabelasAs carabelas

Vantaxes:Vantaxes: Maior velocidadeMaior velocidade

(velas cadradas e (velas cadradas e triangulares)triangulares)

Maior capacidadeMaior capacidade de carga. Non de carga. Non había remos (máis había remos (máis espazo para espazo para bódegas)bódegas)

Gran autonomíaGran autonomía (podía realizar (podía realizar longas viaxes).longas viaxes).

Levaba canónsLevaba canóns (podía (podía defenderse).defenderse).

3. AS EXPLORACIÓNS 3. AS EXPLORACIÓNS PORTUGUESASPORTUGUESAS

Desde inicios do S. XV os Desde inicios do S. XV os portugueses buscaron portugueses buscaron unha unha ruta cara a India ruta cara a India navegando hacia o surnavegando hacia o sur (bordeando África).(bordeando África).

Destacan as exploracións Destacan as exploracións o organizadas polo o organizadas polo infante Henrique (“O infante Henrique (“O Navegante”):Navegante”):

a) a) Madeira.Madeira.

b) b) Illas AzoresIllas Azores..

c) c) Costa africana,Costa africana, chegando chegando ao Golfo de ao Golfo de Guinea (1460)Guinea (1460)

d) d) Expedición de Expedición de Bartolome Días Bartolome Días (1488):(1488): logrou dobrar o logrou dobrar o Cabo de Boa Esperanza, Cabo de Boa Esperanza, chegando ata o chegando ata o océano océano ÍndicoÍndico

e) e) Expedición de Vasco Expedición de Vasco da Gama (1498):da Gama (1498): chegou á chegou á IndiaIndia

- Desta forma, os portugueses abriron unha nova ruta entre Europa e a India bordeando África. Estableceron puntos de abastecemento ao longo da ruta (Ángola, Mozambique…), así crearon un grande imperio e Portugal converteuse nunha grande potencia.

Texto: O cabo de Boa EsperanzaTexto: O cabo de Boa Esperanza

Ademais de colocar estelas de pedra en lugares sinalados co cómputo Ademais de colocar estelas de pedra en lugares sinalados co cómputo das distancias que percorrían na costa africana, poñíanlle tamén nome das distancias que percorrían na costa africana, poñíanlle tamén nome aos cabos e enseadas que descubrían. […] aos cabos e enseadas que descubrían. […]

Partidos de alí deron vista a aquel grande e notable cabo, encuberto por Partidos de alí deron vista a aquel grande e notable cabo, encuberto por tantos séculos, como aquel que non só se descobre a si mesmo senón a tantos séculos, como aquel que non só se descobre a si mesmo senón a outro novo mundo de terras, ao que Bartolomé Dias e os seus outro novo mundo de terras, ao que Bartolomé Dias e os seus compañeiros, a causa do perigo e as tormentas que pasaron ao dobralo, compañeiros, a causa do perigo e as tormentas que pasaron ao dobralo, lle deron o nome de Tormentoso, pero o rei Don Xoán, ao volver eles ao lle deron o nome de Tormentoso, pero o rei Don Xoán, ao volver eles ao reino, deulle outro nome máis ilustre, chamándoo cabo de Boa reino, deulle outro nome máis ilustre, chamándoo cabo de Boa Esperanza, pola que prometía do descubrimento da India, tan esperada e Esperanza, pola que prometía do descubrimento da India, tan esperada e por tantos anos buscada.por tantos anos buscada.

J. DE BARROS, J. DE BARROS, Dos feitos que os portugueses fixeron no descubrimentoDos feitos que os portugueses fixeron no descubrimentoe conquista dos mares e terras de Orientee conquista dos mares e terras de Oriente, 1552-1563, 1552-1563

4. AS EXPLORACIÓNS 4. AS EXPLORACIÓNS CASTELÁSCASTELÁS

CastelaCastela foi a gran competidora de Portugal, na foi a gran competidora de Portugal, na búsqueda dunha nova ruta hacia as Indias.búsqueda dunha nova ruta hacia as Indias.

Os casteláns Os casteláns navegaron hacia o oestenavegaron hacia o oeste, tentando , tentando cruzar o Atlántico e circunnavegando a Terra.cruzar o Atlántico e circunnavegando a Terra.

Destacan 2 expedicións:Destacan 2 expedicións:

♒ ♒ Viaxes de Colón (1492-1502)Viaxes de Colón (1492-1502): : descubrimento e exploración de América.descubrimento e exploración de América.

♒ ♒ Viaxe de Magalláns e Elcano (1519-Viaxe de Magalláns e Elcano (1519-1522)1522): 1ª volta ao mundo : 1ª volta ao mundo

1º VIAXE DOS EUROPEOS A 1º VIAXE DOS EUROPEOS A AMÉRICA (SÉCULO X): AMÉRICA (SÉCULO X):

SABÍAS QUE? MOITO ANTES QUE

COLÓN, OS VIKINGOS XA CHEGARAN A

TERRAS DE CANADÁ (S. X)

SABÍAS QUE? MOITO ANTES QUE

COLÓN, OS VIKINGOS XA CHEGARAN A

TERRAS DE CANADÁ (S. X)

Reconstrución dun poboado vikingo en Terranova (Canadá)

Reconstrución dun poboado vikingo en Terranova (Canadá)

A)A) O DESCUBRIMENTO O DESCUBRIMENTO DE AMÉRICA:DE AMÉRICA:

- - Cristovo Colón Cristovo Colón = navegante = navegante xenovés que pretendía xenovés que pretendía alcanzar as costas de Asia alcanzar as costas de Asia navegando hacia o oeste.navegando hacia o oeste.

- Presentoulle o - Presentoulle o proxectoproxecto ao rei ao rei de Portugal, quen o rexeitou, de Portugal, quen o rexeitou, e posteriormente aos Reis e posteriormente aos Reis Católicos (reis de Castela e Católicos (reis de Castela e Aragón), quenes o Aragón), quenes o aceptaron.aceptaron.

- O 3 de agosto de 1492 partiu a - O 3 de agosto de 1492 partiu a expedición, formada por expedición, formada por tres tres navíosnavíos: a nao Santa María, e : a nao Santa María, e as carabelas Pinta e Niña.as carabelas Pinta e Niña.

Pero Cólon cometru un Pero Cólon cometru un erro de cálculo. erro de cálculo. Pensaba que a Pensaba que a Terra era máis que pequena do que en realidade é. Terra era máis que pequena do que en realidade é. Pasaron Pasaron dous meses sen divisar terradous meses sen divisar terra. A tripulación . A tripulación chegou a amotinarse.chegou a amotinarse.

Por fin, Por fin, o 12 de outubro chegaron a unha illa do Caribe o 12 de outubro chegaron a unha illa do Caribe (San Salvador)(San Salvador)

Colón pensaba que chegara as illas de Cipango Colón pensaba que chegara as illas de Cipango (Xapón), (Xapón), e e chamoulle Indias chamoulle Indias ás terras descubertas e aos seus ás terras descubertas e aos seus poboadores indios.poboadores indios.

Mapa de Toscanelli, no que se pensa que se inspirou Colón no seu

proxecto

Mapa de Toscanelli, no que se pensa que se inspirou Colón no seu

proxecto

Colón fixo Colón fixo tres viaxes máis ás Indiastres viaxes máis ás Indias, nas que , nas que explorou as illas do Caribe e as costas de explorou as illas do Caribe e as costas de Centroamérica e Venezuela. En 1504 volveu Centroamérica e Venezuela. En 1504 volveu definitivamente a España.definitivamente a España.

Morreu en 1506Morreu en 1506, , convencido de que chegara a convencido de que chegara a AsiaAsia. .

Pero xa catro anos antes, un navegante Pero xa catro anos antes, un navegante italiano, italiano, Americo VespuccioAmerico Vespuccio, determinara que , determinara que aquelas terras pertencían a aquelas terras pertencían a un novo continente un novo continente (América, na súa honra).(América, na súa honra).

Estatua de Colón, Barcelona)

Estatua de Colón, Barcelona)

Texto: 12 de outubro de 1492

O Almirante saíu a terra na barca armada e Martín Alonso Pinzón e Vicente Yáñez, o seu irmán, que era capitán da Niña [...].

Postos en terra viron árbores moi verdes, e auga moita e froitas de diversas maneiras.

O Almirante chamou aos demais capitáns e aos demais que saltaron a terra e dixo que desen testemuño de como el tomaba posesión desta terra polo Rei e a Raíña, os seus señores.

FRAY BARTOLOMÉ DE LAS CASAS, Resumo do diario de a bordo de Colón. Adaptado

B) A PRIMEIRA VOLTA AO MUNDO.B) A PRIMEIRA VOLTA AO MUNDO.- Dirixida por Dirixida por Fernando de Magalláns e Sebastián Fernando de Magalláns e Sebastián

Elcano.Elcano.- Partiu en 1519Partiu en 1519. Formada por cinco barcos e 250 . Formada por cinco barcos e 250

mariñeiros.mariñeiros.- En 1520 atoparon o estreito que comunicaba o En 1520 atoparon o estreito que comunicaba o

Océano Pacífico co Atlántico (Océano Pacífico co Atlántico (Estreito de Estreito de MagallánsMagalláns).).

- Magalláns morreu en Filipinas Magalláns morreu en Filipinas (1521). A expedición (1521). A expedición dirixida por Elcano marchou de volta a España.dirixida por Elcano marchou de volta a España.

- Chegou un so barco en 1522Chegou un so barco en 1522, tras tres anos de , tras tres anos de viaxe (só 16 mariñeiros voltaron).viaxe (só 16 mariñeiros voltaron).

- A viaxe consegiu dar a A viaxe consegiu dar a volta ao mundo volta ao mundo e e demostrou que a demostrou que a Terra era redonda.Terra era redonda.

Fernando de Magalláns

Xoán Sebastián Elcano

Expedición de Magalláns e Elcano

A nao Victoria, primer navío en dar a volta oa

mundo

Texto: A volta ao mundo.Texto: A volta ao mundo.

[...] Un día que menos o esperabamos presentóusenos un home de [...] Un día que menos o esperabamos presentóusenos un home de estatura xigantesca. Estaba na praia case espido, cantando e estatura xigantesca. Estaba na praia case espido, cantando e danzando ao mesmo tempo e botando area sobre a cabeza [...]. Este danzando ao mesmo tempo e botando area sobre a cabeza [...]. Este home era tan alto que coa cabeza apenas lle chegabamos á cintura. home era tan alto que coa cabeza apenas lle chegabamos á cintura. Era ben formado, co rostro ancho e tinxido de vermello, cos ollos Era ben formado, co rostro ancho e tinxido de vermello, cos ollos circulados de amarelo, e con dúas manchas en forma de corazón nas circulados de amarelo, e con dúas manchas en forma de corazón nas meixelas [...]. O seu vestido, ou, mellor dito, a súa capa,meixelas [...]. O seu vestido, ou, mellor dito, a súa capa, era de peles cosidas entre si dun animal que abunda no país, era de peles cosidas entre si dun animal que abunda no país, segundo tivemos ocasión de velo despois. Este animal tiña a cabeza e segundo tivemos ocasión de velo despois. Este animal tiña a cabeza e as orellas de mula, o corpo de camelo, as pernas de cervo e a cola de as orellas de mula, o corpo de camelo, as pernas de cervo e a cola de cabalo, cuxo rincho imita. Este home tiña tamén unha especie de cabalo, cuxo rincho imita. Este home tiña tamén unha especie de calzado feito da mesma pel. Levaba na man esquerda un arco curto e calzado feito da mesma pel. Levaba na man esquerda un arco curto e macizo [...] e na outra man, frechas de caña, curtas, e nun dos macizo [...] e na outra man, frechas de caña, curtas, e nun dos extremos tiña plumas.extremos tiña plumas.

ANTONIO PIGAFETTA, ANTONIO PIGAFETTA, Primeira viaxe arredor do mundo. Primeira viaxe arredor do mundo. AdaptadoAdaptado

5. A AMÉRICA 5. A AMÉRICA PRECOLOMBINAPRECOLOMBINA

☺ ☺ Tribus de Tribus de cazadores-cazadores-recolectores con recolectores con formas de vida moi formas de vida moi primitivas primitivas

☻ ☻ Grandes imperios e Grandes imperios e civilizacións. civilizacións. Destacan 3 Destacan 3 principais:principais:

a) maias.a) maias.

b) incas.b) incas.

c) aztecas.c) aztecas.

-Antes da chegada dos españois á América existían dous tipos de culturas precolombinas (= antes de colón):

Antiga civilización situada na Antiga civilización situada na Península do Iucatán Península do Iucatán (México) e en parte de (México) e en parte de Centroamérica.Centroamérica.

Cando os españois chegaron Cando os españois chegaron no S.XV a civilización maia no S.XV a civilización maia estaba estaba en decadencia en decadencia polas polas guerras constantes.guerras constantes.

Organizábanse en Organizábanse en cidades-cidades-estado.estado.

A A sociedadesociedade dividíase en 4 dividíase en 4 grupos (nobres, sacerdotes, grupos (nobres, sacerdotes, campesiños e escravos).campesiños e escravos).

A maioría da poboación era A maioría da poboación era campesiñacampesiña. . Adicábanse á Adicábanse á agriculturaagricultura (millo, cacao, cabazas, (millo, cacao, cabazas, tomates…).tomates…).

Artesanía e comercio Artesanía e comercio moi ricos.moi ricos. Grandes avances en cienciasGrandes avances en ciencias: astronomía, : astronomía,

matemáticas. Tiñan calendario e escritura propia.matemáticas. Tiñan calendario e escritura propia. En relixión, facían En relixión, facían sacrificios humanos sacrificios humanos (escravos, (escravos,

prisioneiros de guerra) para contentar aos deusesprisioneiros de guerra) para contentar aos deuses Arte moi ricaArte moi rica. EX: pirámides graduadas. . EX: pirámides graduadas.

- Maior imperio Maior imperio da da América precolombina.América precolombina.

- Ocupaba as actuais Ocupaba as actuais Perú, Ecuador, Bolivia e Perú, Ecuador, Bolivia e parte de Arxentina e parte de Arxentina e Chile.Chile.

- As cidades As cidades (Ex: Cuzco) (Ex: Cuzco) estaban conectadas estaban conectadas cunha rede de varios cunha rede de varios miles de km de miles de km de estradasestradas (a pesar de (a pesar de non coñecer a roda) e non coñecer a roda) e cun eficiente cun eficiente servizo de servizo de correos.correos.

- Sociedade inca Sociedade inca estaba formada por 4 grupos: estaba formada por 4 grupos: nobres, pobo, servos e escravos. Á cabeza nobres, pobo, servos e escravos. Á cabeza estaba o emperador (o Inca = fillo do sol).estaba o emperador (o Inca = fillo do sol).

- Maioría da poboación era Maioría da poboación era campesiñacampesiña. As . As actividades principais eran a actividades principais eran a agriculturaagricultura (millo, pataca) e a (millo, pataca) e a ganderíagandería (llama e alpaca). (llama e alpaca).

Quipus: sistema para rexistrar e contabilizar, xa que os incas non usaban escritura

Quipus: sistema para rexistrar e contabilizar, xa que os incas non usaban escritura

- A A artesaníaartesanía estaba moi estaba moi desenvolvida, con desenvolvida, con obxectos de ouro e obxectos de ouro e cobre e cerámica cobre e cerámica decorada con motivos decorada con motivos vexetais, humanos e vexetais, humanos e animais.animais.

- Na Na artearte destacan destacan edificios (templos, edificios (templos, pazos…) de grandes pazos…) de grandes proporcións.Ex: templo proporcións.Ex: templo do Machu Picchu (Perú).do Machu Picchu (Perú).

Imperio situado no Imperio situado no val de Méxicoval de México. A súa capital . A súa capital era era TenochtitlánTenochtitlán (actual Cidade de México). (actual Cidade de México).

Os aztecas eran un Os aztecas eran un pobo guerreiro pobo guerreiro que se que se organizaba organizaba en tribosen tribos, divididas en grupos sociais: , divididas en grupos sociais: sacerdotes, nobres, homes libres e escravos.sacerdotes, nobres, homes libres e escravos.

Economía baseabase Economía baseabase na na agriculturaagricultura: millo, : millo, cabaza, tomate.cabaza, tomate.

Os aztecas tiñan Os aztecas tiñan sometidos a moitas sometidos a moitas tribustribus, a quen cobraban , a quen cobraban tributo e usaban á súa tributo e usaban á súa poboación para facer poboación para facer sacrificios humanossacrificios humanos. . Por iso eran moi Por iso eran moi odiados polos pobos odiados polos pobos sometidos.sometidos.