Tema 9.- Os grandes descubrimentos xeográficos.

1.- As grandes viaxes marítimas.

1.1.- Causas dos grandes descubrimentos.

factores

técnicos

perfeccionamento

dos instrumentos

de navegación

xeneralización do uso do compás

difusión das cartas de navegación

uso do astrolabio e o cuadrante

melloras nas

embarcacións

temón móbil e áncora de brazos separados

difusión da carabela

desenvolvemento

da cartografía

aparición e difusión dos mapas portolanos

escolas de cartografía

factores

económicos

Conquista de Constantinopla polos turcos ⟹ interrupción das grandes rutas

comerciais entre Europa e o Extremo Oriente (a ruta da seda e a ruta das especias)

Necesidade de atopar novas rutas comerciais para acceder aos produtos orientais

(sobre todo especias e seda), de gran valor en Occidente

outros

factores

políticos as exploracións como unha continuación do espírito de cruzada

desexo de ampliar os dominios dos Estados

espirituais desexo de estender a relixión cristiá

culturais afán de explorar e descubrir territorios ata entón descoñecidos

desexo de adquirir fama, gloria e riqueza persoal

Portolano século XIV

1.2.- As expedicións portuguesas

Datas clave dos grandes descubrimentos.

Data Descubrimento

1418 Portugal ocupa as illas Madeira

1431 Portugal anexiona as illas Azores

1446 Portugal anexiona as illas de Cabo Verde

1460 Os portugueses chegan ao golfo de Guinea, onde establecen colonias comerciais para obter

ouro, marfil e escravos

1488 Bartolomeu Dias chega ata o cabo de Boa Esperanza ou das Tormentas

1492 Cristobal Colón chega a América

1498 A expedición de Vasco da Gama alcanza a costa da India

1511 Os portugueses chegan ás Molucas e illas adxacentes, coñecidas como as illas das especias

1513 Vasco Núñez de Balboa descobre o océano Pacífico

1519-1522 Fernando de Magalláns e Juan Sebastián Elcano dan a primeira volta ao mundo

1518-1521 Hernán Cortés conquista o imperio azteca

1531-1535 Francisco Pizarro conquista o imperio inca

2.- Castela atopa un novo continente.

2.1.- O proxecto de Colón.

2.2.- As catro viaxes colombianas.

As viaxes de Colón

Viaxe Saída desde... Data Ruta / terras descubertas Retorno

1ª Palos de la

Frontera (Huelva)

3 agosto

1492

Canarias - océano Atlántico - illa de Guanahaní

(nas Bahamas) - Cuba [Juana] -A Española (Haití -

República Dominicana) – retorno Lisboa / Baiona

15 marzo

1493

2ª Cádiz 25 set

1493

Canarias - Guadalupe (Pequenas Antillas) - Porto

Rico [San Juan Bautista]- A Española - Cuba -

Xamaica - retorno

11 xuño

1496

3ª

Sanlúcar de

Barrameda

(Cádiz)

30 mai

1498

Madeira - Canarias - Cabo Verde - Trindade -

desembocadura do río Orinoco - retorno

25

novembro

1500

4ª Cádiz 11 mai

1502

Canarias - Martinica (Pequenas Antillas) - Cuba -

percorreu as costas de América Central

(Honduras, Nicaragua, Costa Rica e Panamá) –

Xamaica - retorno

7 novembro

1504

2.3.- A repartición entre Castela e Portugal.

Planisferio do ano 1502 que mostra o meridiano designado no Tratado de Tordesillas (7 de xuño de 1494).

O mapa imaxinado por Colón

O descubrimento do océano Pacífico

O nome de América

Universalis Cosmographia (1507) de Martin Waldseemüller, cartógrafo e xeógrafo alemán que denominou América ao novo mundo.

A primeira volta ao mundo (1519-1522).

3.- Os pobos precolombianos.

Civilización Maia Imperio azteca Imperio Inca

Localización península de Iucatán (en

América Central)

Centro e Sur de México (con

capital en Tenochtitlán)

América do Sur, na cordilleira

dos Andes (centro en Cuzco,

Perú)

Países

actuais

SE de México, Guatemala e

Belice México

·Ecuador, Perú, Bolivia, NO de

Arxentina e N de Chile

Cronoloxía Entre os séculos V e XV Entre 1200 e 1519 (conquista) Entre 1100 e 1532 (conquista)

Organización

política

∙ Confederación de cidades-Estado,

gobernadas por un xefe supremo

(rei-sacerdote)

* Imperio guerreiro, dirixido por un

gran xefe político e relixioso

(emperador)

* Imperio gobernado por un

emperador, considerado como un

deus (fillo do Sol, e recibía o nome

de Inca

Economía

* Eran agricultores que vivían

fundamentalmente do cultivo do millo

* Principais actividades: agricultura e

comercio. Desenvolveu unha

próspera civilización urbana

* Pobo de agricultores (millo e pataca).

Na gandería destacan as llamas e

alpacas

Sociedade

∙ Baseábase na familia e organizábase

en torno a catro clases: os nobres /

os sacerdotes / os campesiños / os

escravos

∙ Organizada en tribos, dentro de cada

unha das cales existían varias clases:

os sacerdotes / os nobres / os

homes libres / os escravos

∙ Organizada en clans: o inca, fillo do

sol / a aristocracia: os sacerdotes,

os guerreiros e os funcionarios / o

pobo / os servos e escravos

Relixión

∙ Politeísmo: os seus deuses principais

eran Chac (chuvia), Centéotl (millo)

e Kukulcán (vento)

∙ Sacrificios humanos, danzas rituais e

xogos na súa honra

∙ Politeísmo. Deuses principais:

Quetzalcoatl (creador e fundador), e

Huitzilopochtli (guerra)

∙ Sacrificios humanos, sobre todo de

prisioneiros de guerra

∙ Politeísmo: os seus deuses principais

eran o Sol, Viracocha e a Lúa

∙ Sacrificios humanos ocasionais

Cultura

* Posuían grandes coñecementos de

astronomía e matemáticas, e sistema

de escritura xeroglífico. Construíron

fermosos templos e palacios

* Ao igual que os maias, construíron

grandes templos en forma de

pirámide escalonada

* Construíron impresionantes

fortalezas no corazón dos Andes,

como Machu-Picchu

4.- Conquista e organización do Imperio americano.

4.1.- As grandes conquistas e expedicións.

Unha

conquista

rápida, por

superioridade militar: armas, cabalos, armaduras, pólvora...

superioridade científica: xeógrafos, botánicos, enxeñeiros militares...

afán de aventuras e de riqueza

loitas internas entre os pobos indíxenas

os indíxenas pensaban que os conquistadores eran deuses (armas, armaduras, cabalos, cans...)

profecías indíxenas que predicían a chegada de enviados dos deuses

Expedición de conquista Data Protagonistas

Conquista do Imperio azteca entre 1518 e 1521 dirixida por Hernán Cortés

Dominio da civilización maia entre 1523 e 1524

Conquista do Imperio inca entre 1531 e 1535 dirixida por Francisco Pizarro

Exploración de Florida, Texas e California

1528 Álvar Núñez Cabeza de Vaca

Conquista de Chile entre 1536 e 1553 Diego de Almagro e Pedro de Valdivia

Exploración do río Amazonas 1541-1542 Francisco de Orellana

Conquista das illas Filipinas (no océano Pacífico)

entre 1565 e 1571 Miguel López de Legazpi e Andrés

Urdaneta

Fundación de Bos Aires e Santa Fe (Arxentina)

1580 Juan de Garay

1518-1521

1531-1535

1523-1524

4.2.- A organización do Imperio americano.

Institucións Data de creación Funcións

ESPAÑA

Consello

de Indias

1524

(sen sede fixa)

Institución que se encargaba dos asuntos americanos,

asesoraba o rei neles e redactaba as leis específicas para os

territorios conquistados.

Casa de

Contratación

1503

(Sevilla)

Institución que controlaba todo o tráfico de persoas e

mercancías con América.

Aseguraba a recadación do quinto real para a Coroa

AMÉRICA

Vicerreinados

e vicerreis

Nova España en

1534

Perú en 1542

O vicerrei era o representante directo do rei.

Acumula funcións de gobernador, presidente da Audiencia e

capitán xeneral.

Audiencias

A primeira foi

establecida en

1511

Función administrativa e xudicial. Están baixo o control dos

vicerreis.

A finais do século XVI había 4 en Nova España e 6 en Perú.

Gobernacións

ou provincias A primeira en 1502

Territorios baixo o mando dun gobernador nomeado polo rei.

Función administrativa e xudicial. Están subordinados ás

Audiencias.

A finais do século XVII había 37.

Cabidos A partir de 1507 Órgano de goberno e administración dun municipio.

5.- A colonización da América española.

Unha encomenda española en América

A mita

Principais consecuencias da conquista de América

Económicas

Incremento do comercio, e intercambio de produtos

de América a Europa: pataca, millo, cacao, tabaco, tomate, pemento,

cacahuete, pavo de Indias, vainilla, ananás, aguacate, xirasol, dalia, petunia...

de Europa a América: trigo, arroz, cana de azucre, vide, oliveira, vaca, cabalo,

ovella, porco, galiña, café, laranxa, limón, pera, melocotón, coliflor, leituga,

caravel...

Aumento da produción artesanal europea

Auxe das cidades e portos atlánticos

Sociais e

demográficas

Emigración europea ⇒ mestura de razas

Diminución da poboación indíxena polas guerras e novas enfermidades levadas

polos europeos

Desaparición da sociedade e cultura tradicionais das civilizacións precolombianas

Traslado forzado de poboación negra escrava desde África cara a América

Políticas

Formación dos imperios coloniais de España e Portugal

Rivalidade entre os Estados europeos polo control das novas terras e das rutas

marítimas

Culturais

Ampliación do mundo coñecido

Confirmación da esfericidade da Terra

Cambios nos costumes e nas dietas pola chegada a Europa de novos produtos

Inicio da europeización do mundo

Expansión da relixión católica