Turkiyeyi Anlama Kilavuzu EKitap

7/31/2019 Turkiyeyi Anlama Kilavuzu EKitap

1/118


2/118

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 2

indekiler

01 Sunu 302 Toplumsal Kmeler 803 Gl ve Zayf Tutumlar 1404 Fiziksel zellikler 1805 Hane zellikleri 2406 Gnlk Yaam 3107 Aktiviteler 3508 Deerler ve Kiilik 4009 Alveri Alkanlklar 5010 Medya 5811 Reklam 6712 Teknoloji 73

13 Salk-evre-Sosyal Duyarllk 8314 Siyaset / 1 9115 Siyaset / 2 9516 Din 10417 Kadn 111


3/118


Sunu

01


4/118


T rkiyeyi Anlama Klavuzunu 2003 ylndan bu yana her iki yldabir tekrarlyoruz. Aratrmann son iki dnemini Pro. Dr. HalilNalaolunun genel ynlendiriminde gerekletirdik. Bu sondnemde Yrd. Do. Dr. zlem Hesap Sanaktekin proje koordinasyo-nunu yapt. Ipsos KMGde ok geni bir uzman kadro proje uygulama-snn eitli aamalarnda yer ald. Yaklak 16,000 yurttamz anketecevap vererek grleriyle bize yardmc oldular. Trkiyenin okdeerli akademisyenleri, gazetecileri ve aratrmaclar kan sonu-larn yorumlanmasna katkda bulundular. Hepsine ok, ok teekkrediyoruz. Bu ibirliinin nmzdeki yllarda aratrmay ok dahaglendirerek devam etmesini diliyoruz.

Anlamak yaamn her alannda anahtar rol oynayan sihirli bir kelime

Neyle urarsanz uran, ister siyasetle ister ticaretle, baarl olmanzsizi desteklemesini istediiniz insanlar doru anlamanza bal. Bunun,bilinen en iyi yolu bilimin yol gstericiliinde yaplan aratrmalar.

Trkiyeyi Anlama Klavuzu, Trkiye toplumunun tarihi geliimini yakndanizleyen bir tank haline dnrken, bugn anlamak isteyenler iin detemel bir kaynak olmay amalyor. statistiklere ve yorumlara gz atan birokuyucunun bu lkeyi gznde ok iyi canlandrabileceini umuyoruz.

Yararl olmas dileiyle,

01 SUNU

Anlamak...

Vural akr


5/118


ARATIMA YNETM

Prof. Dr. Halil NalaoluGenel Koordinasyon

Yrd. Do. Dr. zlem Hesap SanaktekinProje Koordinasyonu

Ahu endilmenUygulama Koordinasyonu

Cenk OzanVeri leme Koordinasyonu

Sinem zbakanSaha Uygulama Koordinasyonu

Dr. mer Erenstatistik Analiz Destek

ARATIRMA LE LGL DAHA GEN BLG N:

Ahu endilmen ve Evren [email protected]@ipsos.com

ZAMANLAMALAR

Hazrlk almalarTemmuz Ekim 2011

Saha Uygulamalar Veri ToplamaKasm Aralk 2011

Analizler ve YorumlamalarOcak Mart 2012

01 SUNU


6/118

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 6 01 SUNU

YAZILARIYLA KATKIDA BULUNANLAR

Aye ArmanKadn

Ayegl MoluReklam

Prof. Dr. Deniz lke ArboanSiyaset ( Politika Ortadou)

Yrd. Do. Dr. Fato KarahasanTeknoloji

Haluk Sicimolu

Deerler ve Kiilik

Kvan BilgemanAlveri Alkanlklar

Meral AkyelGnlk Yaam

Prof. Dr. Meyda Yeenolu

Din

Yrd. Do. Dr. zlem Hesap SanaktekinSalk, evre, Sosyal Duyarllk

Tongu obanSiyaset (Ordu - Demokratik Alm)

Vural akrToplumsal Kmeler

Yaprak AykanMedya


7/118

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 7 01 SUNU

METODOLOJ

Ipsos KMG her iki ylda bir Trkiyeyi Anlama Klavuzu Aratrmasngerekletiriyor. Bu aratrma Trkiye nusunu temsil gcnesahip olan Ipsos KMG Tketici Panellerine ye bireylerle yaplyor.Aratrmann soru ormu arlkl olarak lekli sorulardan oluuyorve bireylerin kendilerinin cevaplandrmasna imkn verecek ekildetasarlanyor.

Bu aratrmalarn beincisi Aralk 2011de tamamland. Saha almas10 Ekim - 28 Kasm 2011 arasnda yapld. Aratrma kapsamndaTrkiyede 14 ya st 15.953 kii ile grld.

Aratrma, iziksel zellikler, hane yaps, kiilik, din, kadn, evre,siyaset, gnlk yaam, reklam, medya, teknoloji gibi birok arkl

ynden Trkiye insannn zelliklerini, tutum ve davranlarn mercekaltna alyor.

Aratrmann rneklem yaps yle zetlenebilir:

%

CNSYETERKEK 49.2

KADIN 50.8

SES

AB 16.2

C1 24.2

C2 36.5

DE 23.1

YA

14-17 9.1

18-24 15.0

25-34 22.8

35-44 18.5

45+ 34.5

BLGE

Marmara 31.1

Ege 13.9

Anadolu 17.3

Akdeniz 12.6

Dou ve GD 15.9

Karadeniz 9.2


8/118


ToplumsalKmeler

02

Kmeler Nasl Oluturulur, statistik Sre


9/118


KME SMLER NASIL OLUUR ?

statistik sre sonunda kmeler olutuunda her trl pratik nedenlebunlara bir isim vermek gerekir. Bu isim sbjektitir ve tamamenaratrmay yapann deerlendirmesine baldr. Yani, istatistik srekmelerin istatistik zelliklerini, ortalamadan ve dierlerinden hangikonularda arkllatklarn syler. Aratrmac bu arkllama noktalarnabakarak en uygun olduunu dnd ismi verir. Her zaman alternatiisimler de mmkndr.

rnein bu almada daha nceki aratrmalara dayanarak Pro. Dr.Binnaz Toprakn Endieli Modernler diye adlandrd gruba ok benzerbir kme grld. Bu kmeye bu kez Tepkili Modernler ad verildi. Birbaka aratrmac Umutsuz Modernler demeyi de dnebilirdi. TepkiliModernler isimlendirmesi mevcut ileyilere ortalamaya gre ok belirgin

ve akti bir kar k grlmesi nedeni ile tercih edildi. Aradan geensrede endienin tepkiye dnt eklinde bir yorum da yaplabilir.Ksaca, kme isimleri aratrma raporunu hazrlayan ekip iindekisbjekti deerlendirmeye baldr.

02 TOPLUMSAL KMELER

KMELER NASIL ANLAILMALI?

statistik analizler kullanlan sorulara verdikleri cevaplar asndan birbi-rine grece daha benzeyen ve dierlerinden grece daha azla ayrlangruplar (kmeleri) gsterir. Burada dikkat edilmesi gereken ana nokta-lardan birisi grecelilik kavramdr. Kmeler birbirlerinden tamamenkopmu, yaltlm deildirler. Her bir kmenin dier kmelerle ortakyanlar ve kesiim noktalar bulunur.

Bireylerin tutum ve davranlar standart bir kalp iinde gereklemez.Her zaman mantksal bir tutarllk da gstermez. rnein, istatistikanaliz sonucu birbirine daha ok benzeyen zellikleri nedeni ile YeniMuhaazakr diye tanmlanan kmede yer alan bir birey CHPye de oyveriyor olabilir. Kmeleri yorumlarken bu grecelilik kavramna dikkatedilmelidir.


10/118

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 10 02 TOPLUMSAL KMELER

TRKYE DEK BE TEMEL KME

Analizler sonucunda Trkiye tutum vedavranlar eksenli be ana kmeye ayrld.Bu kmeler nus yaygnl asndanbykten ke yle sraland.

Yeni Muhaazakarlar: % 35,5 Geleneksel Orta Sn: % 21,8 Geleneksel Milliyetiler % 15,9 Tepkili Modernler % 13,5 Tutunamayan Yoksullar % 13,3

%35.5

21.8

%15.9

%13.5

%13.3

Tutunamayan Yoksullar

Yeni Muhafazakarlar

Geleneksel Orta Snf

Tepkili Modernler

Geleneksel Milliyetiler

%


11/118


GELENEKSEL ORTA SINIF (%21,8)

kinci en yaygn grubu oluturan Geleneksel Orta Sn ekonomikgiditen daha azla siyasal giditen ise daha az memnun. Demokratikalm ve Krte eitim konusunda Yeni Muhaazakrlarn verdiidestek burada yok. Buna karlk okullarda din eitimini YeniMuhaazakrlardan daha azla destekliyorlar. Ayn ekilde, internettekikstlamalarn da daha ok yanndalar. AKPyi tercihleri dier partitercihlerinden daha azla.Geleneksel Orta Sn tketim konusunda ortalama bir duru sergiliyor.Reklamlardan daha az etkileniyorlar. Ortalama bir tketim talebi iledevam edebilecek bir kesim.

Geleneksel Orta Snfn balca zellikleri yle:

Ekonomik giditen gl ekilde memnunlar,siyasi giditen de memnunlar ama daha az gl olarak

Devlete ve siyasete ortalamadan azla Yeni Muhaazakrlardandaha az gveniyorlar; AKP tercihi ikinci en yksek grup

Dindarlar; okullarda din eitimini en gl destekleyen grup Demokratik alm ve Krte eitim konusunda ortalamaya ok yaknlar Orduya ortalamadan biraz daha azla gveniyorlar lkeyi beenmeyenlerin lke dna gitmelerini daha azla destekliyorlar Ortadounun en gl lkesi olduumuza inanyorlar Kadnn i yaamnda daha akti olmasn desteklemiyorlar Alveri ve tketim konusunda ortalama bir durular var. Reklamlarn

rn seimine yardmc olmad kansndalar nternetin kstlanmasn gl olarak destekliyorlar

YEN MUHAFAZAKARLAR (%35,5)

Trkiyedeki en yaygn grubu Yeni Muhaazakrlar oluturuyor.Grubun muhaazakr zellikleri mevcut ileyiten memnun olmalar veTrkiyenin geleneksel yanlarna ortalamadan gl bir ekilde sahipkmaktan geliyor. Yeni olarak adlandrlmalar ise demokratik alm veKrte eitim gibi geleneksellikle pek yakn olmayan alanlarda verdik-leri destek. Siyasi olarak AKP lehine ok belirgin bir durular var.

Yeni Muhaazakrlar modern tketim konusunda itahl bir grup. Birokmarkal rnn bymesinde nemli bir itici g ve talep noktas olacaklar.

Balca zellikleri yle:

Ekonomik ve siyasi giditen gl bir ekilde memnunlar

Siyaset kurumuna ve devlete gvenleri daha azla Demokratik alm ve Krte eitimi destekliyorlar Dini duyarllklar ortalamadan daha yksek HES ve nkleer santralleri gl ekilde destekliyorlar Orduya ortalamadan azla gveniyorlar Kadnn i hayatna katlmn da, e rzasn da

daha azla nemsiyorlar Alveri eilimleri daha yksek ve daha rasyonel alveriiler;

reklamlara daha duyarllar AKP tercihi en yksek grup

02 TOPLUMSAL KMELER


12/118


GELENEKSEL MLLYETLER (%15,9)

Trkiyenin bildii klasik anlamda milliyetiliin zelliklerini gsterenbu kmenin toplum iindeki pay %15,9. Ekonomik ve siyasal giditenmemnun deiller, dindarlar ve kadnn i hayatna katlmasn destekli-yorlar. evre konusunda belirgin bir arkllama gstermiyorlar.

Tepkili Modernlerden sonra AKPye en uzak ikinci kmeyi oluturuyorlar.Marka tketimi ve alveri eilimleri asndan ortalamadan arkl deiller.

Geleneksel Milliyetilerin balca zellikleri yle:

Ekonomik ve siyasal giditen memnun deiller (ortalamann altnda) Dindarlar Krte eitime karlar; demokratik almda ortalama bir durular var

Orduya gveni en yksek olan kme Kadnn i hayatna katlmasn destekliyorlar Kamuda bartsn gl ekilde destekliyorlar HES ve nkleer santraller konusunda belirgin tavrlar yok D grnlerine en azla dikkat eden grup Marka ve alverie ynelik tutumlar ortalamaya uygun AKPye ikinci en uzak kesim; MHP tercihi ortalamann stnde, ancak

tercihleri dalyor

TEPKL MODERNLER (%13,5)

Pro. Dr. Binnaz Toprakn nceki aratrmalarnda Endieli Moderndiye tanmlad kmeye ok benziyor. Aradan geen srede endie,tepkiye dnm diye de yorumlanabilir. Toplumsal yaygnlklar%13,5 orannda. Mevcut durum, devlet ve siyasete gvenmiyorlar.Krte eitime karlar.

Marka sadakatleri yksek ve belirgin bir ekilde byk market alve-riisiler. Oy tercihleri en keskin kesim; nerdeyse blok halinde CHPtercihleri var. AKPye yok denebilecek kadar az oy veriyorlar.

Tepkili modernlerin balca zellikleri yle:

Youn olarak Marmara, Egede ve kent merkezlerindeler.

AB grubunda, kadnlar arasnda ve 35 ya stnde yaygnlar Ekonomik gidiat konusunda en gl biimde ktmserler Devlete ve siyasete kar en gvensiz kme Dinin hayatndaki rol ortalamann belirgin ekilde altnda Krte eitime karlar Kadn erkek eitliini destekliyorlar evreye kar en azla duyarl segment Marka sadakati var ve spermarket alveriisi;

ucuz rn aray az Gl CHP tercihi var; AKPye ok uzak

02 TOPLUMSAL KMELER


13/118


14/118

TRKYEY ANLAMA KLAVUZU -14

Gl veZayf Tutumlar,Eilimler

03


15/118

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 15 03 GL VE ZAYIF TUTUMLAR, ELMLER

ANALZ NASIL YAPILIYOR?

Aratrma 2003 ylndan bu yana toplumsal trendlerimizi tutum vedavranlar anlamaya ynelik bir dizi soru ile lmeyi srdryor. Herbir tutum konusu yurttalara sorulan birden azla sorunun birletirilmesiile oluturuluyor.

rnein gemie zlem olarak adlandrlan tutum 3 soruya verilenyantlarn tek bir soru imi gibi toplulatrlmasndan oluuyor.Yurttalara 1 ve 5 arasnda bir puan vererek belirtilen iadeye ne kadarkatldklar ve ne kadar kar olduklar soruluyor. 1 rakam kesinliklekar olduklarn ve 5 ise kesinlikle onayladklar anlamna geliyor. 3rakam ortada olduklarn gsteriyor. Gemie zlem iin kullanlan 3soru yle:

Eskiden insanlar daha erdemli, ahlakl ve kibard Eskiden insanlarn daha mutlu olduunu dnyorum Eski tat ve lezzetleri zlyorum

Aratrmada bu yntemle nceden belirlenmi 25 trend konusu iintoplam 75 soru kullanld.


16/118


EN GL TUTUMLAR NELER?

nanl olmak lkemizdeki en gl eilim; zaman ierisinde nemlibir deiiklik gstermiyor. Toplumun %79unun yaamnda nemlibir yer tutuyor. Dinimin gereklerini mutlaka yerine getiririm, Allahaolan inancm bana huzur veriyor, Dini inancm hayatmdaki birok

eye yn veriyor eklindeki iadeye verilen yantlarn birleimindenoluuyor.

evre duyarll ikinci gl trend (%71). Tutumun, davranla kart-rlmamas nemli Gnlk hayatta evre konusunda zensiz davransergileyenler de evreyi nemsediklerini syleyebilirler. Buradadikkat edilmesi gereken nokta evrenin kavram olarak Trkiye toplu-munda da gl bir yer edinmi olmas.

Gemie zlem ya da gemile balant diyebileceimiz nc gleilimin yaygnl %71. Trkiyenin gelenekleri ve gemii ile ilikisigl. Bir baka deyile gemii ile kavga etmekten ok barmaeilimi tayor.

Kk lksler, kk mutluluklar diye adlandrdmz drdnc sra-daki eilimin yaygnlk oran %70. Bir anlamda, reklam slogan olaraktopluma giden bu mesaj giderek iselletirilmi. nsanlar gnlk hayat-larnda kendilerini bireysel olarak mutlu edebilecek bireyler istiyorlar.

Buna, hayatlarnda bir yer am durumdalar.

Beinci srada yer alan evde yaam (%69) Trkiye iin evin nemininaltn iziyor. Ev balca yaam alan ve evin iindeki yaam destek-leyen eylere az.

En Gl 5 Tutum

nanl Olmak %79 evre Duyarll %76 Gemie zlem / Gemi Balants %71 Kk Lksler / Kk Mutluluklar Aramak %70 Evde Yaam %69

03 GL VE ZAYIF TUTUMLAR, ELMLER


17/118

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 17 03 GL VE ZAYIF TUTUMLAR, ELMLER

EN ZAYIF TUTUMLAR NELER ?

Byk kent, st sn terminolojisinde ok yaygn hale gelmi gibigrnen ormda olmak aslnda Trkiye genelindeki en zay tutum%12lik bir etkisi var. Toplumun gndemi ile st sn kentsel gndeminnasl arkllaabileceine dair ilgin bir rnek. Bu tutumu lmeye

yarayan iadeler unlar:

Formda kalmak iin dzenli spor yapmaya alyorum, Yedikleriminkalorisine her zaman dikkat ederim, Fast ood (ayakta hzl yenenyiyecekleri) severim ve tketirim, Diyet rnleri kullanrm.

Teknoloji tutkusu ikinci en zay, ama bu kez zaman iinde hzla artanbir eilim Henz %18lik bir yaygnl var. Bu grup teknolojik geli-meleri yakndan izleyen, ilk adapte olan ve bir anlamda kullanm lideri

olan kesimi oluturuyor. Teknoloji tutkusu ile ilgili kullanlan sorular(iadeler) yle:

Bilgisayar ve internet insan asosyal yapar, dier insanlardan uzak-latrr, Teknolojik rn ve hizmetler bana karmak ve kullanszgeliyor, Internet zerinden alveri yaparm, Bteme uygun yeniteknolojik rnleri satn alrm.

Reklam etkisi tartma yaratacak bir baka eilim. iade (soru)

ile deerlendiriliyor; Televizyondaki reklamlar ilgiyle izlerim,Reklamlarda grdm rnleri satn almak isterim, Televizyondakireklamlar rn ve marka seiminde yardmcdr. Bu iadeninbirleimi %24 orannda bir reklam etkisini aklkla gsteriyor. letiimgiderek daha ustalk gerektiren bir i oluyor diyebiliriz.

Zevkin intikam biraz azla batl gibi gzkse de, artk daha sk rastla-may bekleyebileceimiz bir eilim (%28). Srekli keyi veren eylerinzararl olduu iletiimi ile karlaan bireyin bir anlamda yeter demesi.Bazen sala aykr eyler yapmak gerekse de hayatn tadn kar-

malyz diyen yaklam. Aslnda, alt sralarda olsa bile hi de kmse-necek bir oran deil.

zel hizmet aray (%34) mteri ilikileri ynetimi diye isimlendirilenpazarlama elseesinin karl olarak yorumlanabilir. Benim ihtiya-larm ve zevklerime gre hazrlanm rn ve hizmetlere daha azla paravermeye hazrm eklinde zetlenebilecek bir yaklam yanstyor.

En Zayf 5 Tutum

Formda Olmak %12 Teknoloji Tutkusu %18 Reklam Etkisi %24 Zevkin ntikam %28 zel Hizmet Aray %34


18/118


19/118

TRKYEY ANLAMA KLAVUZU -19

Gz RengiGrme Bozukluu

Ten RengiSa RengiSa ekliSakal/Byk

Ayak NumarasKiloBoy

Fiziksel zellikler

04


20/118


Aratrma bulgularna gre Trkiyede insanlarn %70i kahverengi gzl. Gz rengi ela veya balrengi olanlarn oran %17. Yeil ve mavi renkli gzller ise %12lik bir kesimi oluturuyor.

te yandan Trkiyede insanlarn %33nde gz bozukluu bulunuyor. Bu oran 45 ya zerinusta %59a kyor.

04 FZKSEL ZELLKLER

Trkiye

33

59

Gz Rengi (%)

Kahverengi/Siyah

Ela/Bal Rengi

Mavi

70

17

84


21/118


22/118


Trkiyede insanlarn yarsndan ou (%57) dz sal. Salar kvrck olanlarn oran sadece %7.

Trkiye genelinde erkeklerde bykllarn oran %26 iken, 18-24 ya grubu gen erkeklerde buoran sadece %7 olarak tespit ediliyor. te yandan 45 ya ve zerindeki erkeklerde bykl olan-

larn oran %53e kyor.

57

36

7

Dz

Dalgal

Kvrck

14-17

18-24

36-44

45+

Trkiye 26

21

21

19

6

6

11

11

13

13

7

4

353

Byk Sakal Byk + Sakal

Sakal Byk (%)

25-34

8 14

7 12

04 FZKSEL ZELLKLER


23/118


Erkeklerin %35inin ayakkab numaras 42iken kadnlarn %31inin ayakkab numaras 38olarak tespit ediliyor.

Boya baktmzda, 19-25 ya arasndaki generkekler arasnda boyu 1.80 metrenin zerindeolanlarn orannn %20 olduunu gryoruz.14-19 ya grubundaki gen kzlarn ve kadn-larn %12sinin boyu 1.70 metrenin zerinde.Hem erkeklerde hem de kadnlarda yeni neslinboyu uzuyor.

40 41 42 43 44

Erkek 11 20 35 15 8

Erkek Ayakkab Numaras (%)

36 37 38 39 40

Kadn 13 27 31 16 8

Kadn Ayakkab Numaras (%)

14-19

Trkiye

19-25

26-35

36-45

46+

13

14

20

17

11

10

>180 cm

Boy (Erkek) (%)

14-19

Trkiye

19-25

26-35

36-45

46+

9

12

11

9

8

6

>170 cm

Boy (Kadn) (%)

04 FZKSEL ZELLKLER


24/118



25/118


26/118


3 oda 4 oda

41 40

Oda Says (%)

Trkiye AB C1 C2 DE

63 62 59 6370

Trkiye nusunun %63 kendi evinde oturuyor. Ev sahibi olma orannn en yksek olduu SES grubu ise krsalkesimde yaama oran daha yksek olan DE. Bu kesimde ev sahiplii oran %70e kyor.

Evler ounlukla mutak ve banyo hari, salon dahil, 3 veya 4 odal. Evlerin %41i 3, %40 ise 4 odal.

05 HANE ZELLKLER


27/118


Kat yaktl soba Do algaz kalorifer Kombi

Yakt Tr (%)

Trkiyede hanelerin %41inde kat yaktl soba kullanlyor. Doalgaz ve kombi Marmara Blgesinde en skkullanlan stma sistemi iken, Ege, Akdeniz, Karadeniz ve Dou ve Gneydouda ise ounlukla kat yaktlsoba kullanlyor.

Kat yaktlsoba kalorier

Kombi

41

1723

52

135

32 3428

68

11 3

53

14 9

59

120

4030

MAR

MAR

AEG

E

05 HANE ZELLKLER


28/118


Ah

Laminat Parke

Mermer-Fayans-Seramik

31

25

19

Zemin Malzemesi (%)

Do Tpgaz

40

57

Evlerde yemek piirilirken en ok kullanlan enerji trleri tpgaz ve doalgaz. Trkiyedeinsanlarn %57sinin mutanda tpgaz kullanlyor.

Trk halknn %31inin evinin salon veya oturma odas zemini laminat parke ile kaplyken,ahap en ok kullanlan ikinci zemin tipi. Buna karlk evlerinin zemini mermer-ayans-seramik ile kapl olanlarn oran da %19 olarak tespit ediliyor.

05 HANE ZELLKLER


29/118


30/118


Hanelerinde internet balants bulunanlarn oran %46 olarak tespit ediliyor. Marmara blgesinde bu oran%61e karken, Akdeniz, Karadeniz ve Dou blgelerinde evlerde internet bulunma oran Trkiye ortalamasnnaltnda.

46 4638

2737

6150

MAR

MAR

AEG

E

05 HANE ZELLKLER


31/118


32/118


SporSeyahat

Sosyal AlarKiisel BakmYemekAile-ArkadalarKltrel Aktiviteler

Gnlk Yaam

06


33/118


insanlarmzn gnlk yaamlarna baktmz zaman ilk arpc veri tm ya gruplarnda ve cinsi-yette gnlk temponun younluu, insanlarn ounluunun bin bir paraya blnp yapmasgerekenleri yetitirmekte zorland...Bin bir paraya blnme 14-17 ya aras grupta %49 iken 25-45 ya aras en yksek seviyeye (%67)kmakta... Trk toplumunda, aile hayatnda ocuk, ev ve aile byklerini idare etme grevinin kadn-larmza yklenmesine paralel olarak kadnlar ortalama %64 orannda younluk yaarken erkeklerdebu oran %54te kalmakta...

Gn iinde yapmak istediklerine yetiememe sorunu kadn erkek arasnda daha eit gzkmekte ancakzellikle 35-44 ya grubunda bu zorlanma %62 ile en yksek seviyeye kmakta.

Katlmclarn %61inin kentsel yerleim birimlerinde yaamakta olduu gz nne alnrsa kentsel

yaamn her geen gn artan yk, uzun alma saatleri ve ulamda harcanan vakit, aile hayatndaekirdek aile yapsna geile ocuk bakm ve gnlk ev hayatnda ilerin paylamnda geni ailelerdealnan destein olmamas hatta yalanan ebeveynlerle yetikin ocuklarnn ilgilenme ve destek olmagerekliliinin ortaya kmasyla gen yetikinlerde 25 ya stnden balayarak 35-45 ya arasnda iyiceyounlaan gnlk ileri yrtmede zorlanma gzlenmektedir.

Bu veri, daha ileride greceimiz insanlarn kendilerine ve hobilerine zaman ayrarak kendilerini geli-tirecek sosyal ve kltrel aaliyetlere katlma gibi konularda verilen olumsuz yantlarnda bir gerekesiolmaktadr.

YOUN TEMPO HOBYE ZN VERMYOR

Meral Akyelretim Grevlisi,

stanbul Bilgi niversitesi


34/118


Aratrma bulgular, gnlk yaam ierisinde bin paraya blndn syleyen kadnlarnorannn (%64), erkeklere gre (%54) daha yksek olduunu gsteriyor. Bu ikre katlanlarabakldnda, 2544 ya grubundaki insanlarn %67sinin bu ikirde olduu grlyor.

te yandan toplumun ounluu gn ierisinde her eye yetimekte zorlandn sylyor.Kadnlarda bu kayg daha ok ne kyor. Kadnlarn %56s, erkeklerin ise %52si gn ieri-sinde her eye yetimekte zorlandn iade ediyor. 35-44 ya grubundaki orta yallarda buikre katlanlarn oran %62 olarak tespit ediliyor.

Erkek Kadn

5464

Gn iinde bin paraya blnyorum (%)

49

665557

67

14-17 18-24 25-34 35-44 45+ Erkek Kadn

52 56

41

6257

44

58

14-17 18-24 25-34 35-44 45+

06 GNLK YAAM


35/118

07

Aktiviteler



36/118

Televizyon izleme orannn ykseklii ok normal ama gnde ka saat ve neler izlendii de oknemli... Bu aratrmadaki dier verilere bakldnda halkmzn en nemli gnlk aaliyetinin aslndatelevizyon izleme olduunu gryoruz...

Toplumun yaklak 1/3 hi radyo dinlemiyor, hi gazete okumuyor, yaklak yars hi kitapokumuyor, yry, koma, jimnastik yapmyor, nerdeyse 2/3 hi sosyal alara girmiyor, internettechat yapmyor, 3/5i hi bilgisayar oyunu oynamyor, sinemaya gitmiyor, %96s hi opera veyabaleye gitmiyor, 4/5i tiyatroya gitmiyor, 3/4 konsere gitmiyor...

Dzenli gazete okuyan radyo dinleyen, kitap okuyan, yry ve spor yapan kesim toplumun ancak1/3n temsil ediyor. Radyo dinleme ve kitap okuma kadnlarda erkeklere gre daha yaygnkenerkeklerde gazete okuma greceli olarak daha yksek. Ksaca televizyon Trk halknn byk blmiin tek bilgilenme ve elenme kayna. Dizi endstrisinin bu denli gelimi olmasna ve rating

savalarna amamak lazm. Pazarlama iletiimi iin televizyon markalarn mesajlarn ileteceivazgeilmez mecra olarak btn arln koruyor.

Mzik dinlemek sanatla en youn ilikinin olduu alan... Toplumun yaklak yars dzenli mzik dinle-diini iade etmekte. Kadnlarmzn gnlk yaamlarnda televizyon izlemeden sonra gelen en nemlirutinleri yemek yapmak. Erkeklerin 2/3 hi yemek yapmazken kadnlarmzn 3/4 dzenli yemekpiirmekte. Alk mesleinin toplumumuzda hala erkek ii olmasna karn ataerkil aile yapsnn birrn olarak ev hayatnda yemek piirmenin kadnn asli grevi olarak kabulne devam edilmekte.

Yaam Tarz aratrmasnn ortaya koyduu vahim bir durum insanlarmzn kendilerini gelitirmek,grg bilgi artrmak ve topluma katkda bulunmak zere hibir aaliyete katlm gstermemeleridir.Toplumun yaklak yars oturduu evrede hi gn birlik bile seyahat etmemi, yars yurt iindehi tatile kmam, %94 yurt dnda hi tatile gitmemitir. Baka deyile toplumun yars iindeyaad blgeyi ve lkeyi tanmamaktadr, kendi dar evresi dnda arkl insanlar ve kltrlerigrebilecei ana kaynak televizyon olmaktadr.(Devam sonraki sayfada)

SOSYAL AKTVTE ALIKANLII ZAYIF

Meral Akyelretim Grevlisi,stanbul Bilgi niversitesi

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 36 07AKTVTELER


37/118

SOSYAL AKTVTE ALIKANLII ZAYIF Resim yapmak, mzik aleti almak, vak/dernek ilerine katkda bulunmak gibi aaliyetleri yaamtarz iinde dzenli yapan kiiler %2-3 orannda kalmaktadr. Fotora ekmek daha yaygnbir aaliyet olarak grlmektedir. zellikle kadnlarn %12si hatada bir ve daha azla otoraektiklerini beyan etmektedir. Kameral cep teleonlarnn yaygnlamasyla an grntleyenhatra otoral bu ilgi alannn dierlerinden daha yaygn grnmesinin bir nedeni olarak

dnlebilir.

Toplumumuzun dijital dnya ile ilikisi ilk bakldnda genel tahminin altnda gibi gzkmektedir(%62 hi sosyal alar kullanmam, %68i, hele kadnlarda %73 hi internette sur ve chatyapmam). Dnyada byk internet kullancs ve acebook kullanmnda yine ilk sralarda yeralan bir lke olarak ilk bakta dzenli kullanclarn toplumun sadece %30unu temsil etmesielikili gibi durmasna karn nusun bykl nedeniyle bu orann saysal arl anlamldr.

Trkiye insannn gnlk yaam proilini zetlersek; gnlk grevleri yerine getirmekten bunalm,

kiisel, sanatsal ve kltrel geliimine zaman ayramayan, akraba, dost, arkada ziyaretleriylesosyalleen ama ana elencesinin televizyon izlemek olduu dar erevede bir aile hayatnniine gmlm bir proil ortaya kmakta. Alveri merkezlerini ziyaret ve internet ortamndailiki kurmak hayata alm kanallarnda artan bir eilim...

Meral Akyelretim Grevlisi,

stanbul Bilgi niversitesi

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 37 07AKTVTELER


38/118


39/118


Trkiyede insanlarn %94 yurtd, %45i ise yurtii tatil amalseyahate kmyor. Senede bir veya daha seyrek de olsa yurtii tatilekanlarn oran ise %41.

Trkiyede insanlarn %45i hibir zaman kitap okumuyor. Hatada birkereden azla kitap okuyanlarn oran %17 olarak tespit ediliyor. Hibir

zaman kitap okumayanlarn oran erkeklerde %52, kadnlarda ise %38.Hatada bir kereden azla kitap okuma oran ise erkeklerde %11 ikenkadnlarda %22.

Trkiyede %56lk bir kesim hibir zaman otora ekmiyor ve hibirzaman sinemaya gitmiyor.

Hibir zaman alveri merkezine gitmeyenlerin oran %23 iken, en aziki hatada bir alverie gidenlerin oran %35 olarak tespit ediliyor.

Erkeklerin %59u hibir zaman kahvehane veya kraathaneye gitmiyor.%17si ise bunu en az hatada bir kere yapyor.

Kadnlarn %38i hibir zaman makyaj yapmazken, %30 en az hatadabir kere makyaj yapyor.

07AKTVTELER


40/118


41/118

08

Bireyci mi kolektif mi?Geleneki mi yeniliki mi?

Mutlu mu depresif mi?Tatminkar m memnuniyetsiz mi?

Deerler ve Kiilik



42/118


Fatih Altayl ve Murat Bardak, Teke Tekte Nihat Doan konuk ediyorlard. Nihat Doan,meerse ben diyemezmi. Kendisinden bile bahsederken hep biz dermi. Bu elbette NihatDoana zg bir ey deil. rnein Kadiristlerin de bavurduu yntemlerden birisidir buoul konuma.

Hasan Pulur da byle konuur ve yazar. Bu kendisine sorulduunda bizim kuan ounlu-unun bir alkanldr bu tarz der ve bunun eskiden konuma ve yazma dilinde alakgnlllgstermek iin ska kullanlan bir biim olduunu aklar.

Bu bana Nihat Doan izlerken ok sevimli gelmiti. Biraz Anadolu saf, biraz sui geni, biraz damodern dnyada yara alm benliin yansmasn gryorum bu slupta ben. Murat Bardakprogram boyunca birey olmak kt bir ey deildir diye eletirdi Nihat Doan. Hakl olabilir.Ama benim buradan gzlediim u ki herkes cemaat konuurken aslnda cemaat de insanlara

bireyselliklerini ve benliklerini iade ederek geniliyor.

Bir eyler yapmak isteyen biraz bilgili, potansiyel sahibi ama imkn olmayan benlikleri yaral insanlaralyor, onlara sen yaparsn, biz de arkandayz deyip, cemaati kullandrp kaplar ayor. Byleceinsanlar hem hep iinde bydkleri biz duygusundan ve o biz olmann salad gvenlik embe-rinden kopmuyorlar, hem de Trkiyede Maslow hiyerarisinin kendini gerekletirme (sel actuali-zation) aamasn gemek iin de bir imkn buluyorlar.

Aslnda bu 80lerde nl Mc.Kinseyci John Naisbittin (Search For Excellence) tam da altn izdiidurumdur: Baarl irketler hem insanlar bir yere ait hissettiren, hem de kiisel baarlar iin onlarbirey olarak takdir eden irketlerdir.(Devam sonraki sayfada)

BZ VE BEN

08 DEERLER VE KLK

Haluk SicimoluAlice BBDO,

Stratejik Planlama Direktr


43/118


Bu insan kaynaklar alanna giren bir konu gibi grnse de aslnda baarl markalarn da Trkiyedebunu yaparak oluacan dnyorum: Kiiyi hem markaya ait hissettir, hem de bireysel olarakkendini gerekletirmesini sala.

Ipsos KMGnin aratrmasnda kiilikle ilgili bulgular tam da bu dinamik zerine oturuyor:

Balang olarak katlmclarn kiilik blmnde verdii yantlardan hareketle hemen kiiliin cinsi-yetlere ok az bal olduunu, daha ok kltr ile ekillendiini syleyebiliriz. Aka gryoruz ki bublme ait sorularda, kadn-erkek sonular arasnda dramatik bir ark yok. Sadece evredeki uyumukoruma, alveri yapmadan evvel danma ve bakalarnn dncelerini nemseme konularndakadnlar erkeklere kyasla daha hassaslar. Bunun kadnlarn daha d reeransl, d etkenlere dahaak ve daha kolekti bir ruha sahip olmasna bal olduunu syleyebiliriz.

Dier tm noktalarda ise kadnlar da erkekler de iinde bulunduklar ya ve SESin kltr parale-linde hareket ederken bile biz-ben ikileminin etkisinde bir duru sergiliyorlar: rnein, yaa bal

olarak, alkanlklara ve kurallara ballk doal olarak artyor.

Haliyle evrede uyumu salamak konusunda da ilerleyen ya poziti etkiye sahip oluyor. Bunun tersid grne nem verme, modaya uyma, gncel kalma, deiime uyum salama gibi konularda iseya ilerledike geriye dlyor. Ancak bu doal trende ramen geleneki olmamakla zdele-enler %5-6larda dolarken, byk ounluk kendisini geleneki ve alkanlklarndan vazgeemezolarak tanmlyor. 18 ya alt grubun bile %23 bu paralelde bir duru sergiliyor.Otoriteye uygun davranma ve bize tabi olma konusunda da, her zaman kurallara uygun davra-nanlar neredeyse %40lara kadar kyor. D grne dikkat etme, aslnda ilk bakta estetik birkaygym gibi kulaa gelse de, aslnda d reeransl olmann, bizin ne diyeceini dikkate almannbaka bir gstergesi olarak rahatlkla okunabilecek bir tavr olarak rabet gryor.(Devam sonraki sayfada)

BZ VE BEN

08 DEERLER VE KLK




44/118


BZ VE BEN Buradan yle bir karm yapabiliriz: Gelenek ve kurallara uyum ile ilgili bulgulardan hareketleTrk insannn genelde geyiklere malzeme olmu bir zellii olan kural tanmaz yapsnn aslndarahatlkla sorgulanabilir olduu aktr. Sigara ime yasann, imknsz grld kahvehanelerdebile %95 zerinde uygulanabilmesi bu bulgulara iyi bir rnek olarak gsterilebilir.

Rakamlar bize Trk insannn byk lde yeniliklere ak olduunu gsteriyor. Teknolojiye

kolay uyum srecimizi ve yeni teknolojileri hemen sahipleniimizi buna balayabiliriz. Trkiyebu nedenle phesiz yeni rnler, inovasyonlar ve teknoloji zincirleri iin iyi bir pazar. Amadier taratan da, yine balangta dikkat ektiimiz biz-ben ikileminin bir yansmas olarakTrk insan bireysel ve toplumsal olma skorlarnda net cevaplar verememi gibi grnyor.

rnein moday takip edip-etmeme konusunda bile kararszlar, baka bir deyile ne yle ne byleyapanlar dierlerinden daha yksek bir yzdeye sahip (yine %40lara kadar kyor). Ya da kendisosyal evresinde insanlarn dant bir lider olup-olmama konusunda da ne yle-ne byle diyenlerounlukta. Bu durumun ncelikli nedeni, birey olma yolunda hala bir arata bulunmamz, sosyo-

psikolojik adan bireysel ve kolekti kimlik aray srecimizi tamamlamam olmamz olabilir. Dier birnedeni ise bireysel ve kolekti kimliin bu tarz bir anketle anlalamayacak kadar grece olmas, durumagre deiebilmesi, de olabilir.

Ancak proesyonel deneyimlerime dayanarak unu da gz ard etmemeyi vurgulamalym ki, ne butopraklarn insanlarn, ne de Trkiyeli tketicilerin dinamiklerini mota mot bat normlaryla anlamakmmkndr. Biz zaman zaman ykselen tm milliyetilik etkilerine ramen Anadoluluyuz ve ok kltrlbir gemiin ocuklaryz.

Bu aslnda son derece post-modern bir durum ve hakikaten samimi olarak, hem yleyiz - hem de birazbyle. Bu sebeple bir taratan yeniliklere akken, dier taratan dibine kadar gelenekseliz. te busebeple ben-biz ikilemi, her birimizi hibir Bat toplumunda olamayacak kadar kendimiz yapyor.



08 DEERLER VE KLK


45/118


Trkiye toplumunun genelinde yksek bir kiilik zellii olan bizcilik, bir baka deyile topluluk-uluk konusunda kadnlar erkeklere gre bir adm daha ne kyor.

Kadnlarn %63 bakalarnn kendisi hakkndaki dncelerini nemsiyor, %56s kendi mutlu-luunu evresindekilerin mutluluuna bal gryor, %76s ise evresinde uyumu korumaykendisi iin nemli gryor.

Bununla birlikte toplulukuluk deerleri genelde yala birlikte ykseliyor.

61 606265 62

545856 56

53

67

7774 76

76

evremde uyumu korumak benim iin nemlidir

14-17 18-24 25-34 45+

Erkek Kadn

60 74 766355 56

3- evremde uyumu korumak benim iin nemlidir.

08 DEERLER VE KLK

35-44


46/118


te yandan toplumda daha az, ama yine de nemli bir kesimde var olan bencilik (bireyselcilik)deerleri, erkeklerde daha yaygn. Erkeklerin %44 etra ne der diye dnmeden diledii gibiyaadn sylerken, bu iadeye katlan kadnlarn oran %33 olarak tespit ediliyor.

Genlerin yallara gre daha bireyselci olduu gzleniyor. Etran ne der, diye dnmeden dile-diim gibi yaarm diyenlerin oran 18-24 ya grubunda %43 iken, yine ayn ya grubundakilerin

%60 kendi nceliklerinin her eyden nce geldiini dnyor.

Erkek Kadn

3- Genelde fikirlerimi rahata ifade edebiliyorum.

44

72 71

33

49 50

43

37

43 3936

58

45

6050

4464

727273

72

14-17 18-24 25-34 45+

08 DEERLER VE KLK

35-44


47/118


Trkiyede yaayan insanlarn %60 geleneki olduunu ve alkanlklarndan vazgemeyeceinisylerken, bu iadeye katlanlarn oran 35-44 ya grubunda %64e, 45 ya stndekilerde ise%63e kyor.

07 DEERLER VE KLK

Gelenekiyim ve

60 64 6348

55 59

TR 14-17 18-24

25-34 45+

08 DEERLER VE KLK

35-44


48/118


Trkiyede insanlarn %73 her zaman kurallara uygun davran-maya altn belirtiyor. Bu oran kadnlarda %75 olarak tespitediliyor.

Her zaman kurallara uygun davranmaya almak, ileri yalarlakyaslandnda genlerde daha az karlalan bir tutum. Yinede 14-17 ya grubundaki genlerin de %64 bu ikre katldniade ediyor.

te yandan, Trkiye ayn zamanda yeniliklere ak bir toplum.Yeniliklere ak olduunu ve kolay uyum saladn belirtenlerinoran kadnlarda %65 iken, erkeklerde %61 olarak tespit ediliyor.te yandan, beklendii gibi, gen nusta yeniliklere ak olmak

ve kolay uyum salamak yallara kyasla daha yaygn bir tutum.

08 DEERLER VE KLK

Erkek Kadn

6165 63

686270

72

14-17 18-24 25-34 35-44 45+

55

TR

Her zaman kurallara uygun

TR Erkek

73 71

Kadn

75

64

76

6874

76

14-17 18-24 25-34 35-44 45+


49/118


50/118


51/118

Marka Tercihindirim ve Promosyonlar

GrsellikYeni rnlere AklkPazarlkPlanl Alveri

Alveri Alkanlklar


09


52/118


S izce Trk ailelerinde kadnn sz m geer erkein mi? Konuya gre deiir mi? Erkekdardayken ve toplum ierisindeyken ok mao gzkrken evin ierisinde arkl bir kimliemi brnr? Hanenin btesini kim ynetir? Parann kontrol kimdedir? Evin patronu erkekmidir kadn mdr? Cevap konuya gre deiir de olabilir aileye gre deiir de olabilir. Ama u bir

gerek ki konu evin genel ynetimi olunca patron kadndr. Evin genel ynetimindeki en nemlimaddelerden biri olan ev alveriinin sorumlusu ok byk oranda evin kadndr. Kadn sadeceteknoloji ve elektronik satn alm sorumluluunu byk oranda eine brakrken geri kalan konulardaalverii sahiplenmitir ve neredeyse tm sektrlerde satn alm kararn stne almtr.

Bu sebepten dolay satn alm davranlarnda ok ciddi bir uzmanlk gzlemlemekteyiz. Bununbir uzants olarak almayan kadnlar mesleklerine ev kadn yazmaktalar, yani aslnda bu bir ive iyi yaplmas gereken bir i. Aile btesini ay sonuna kadar denkletirebilmek iin ok nemlibir grev stleniyorlar. Mecburen denecek olan kira, snma, ulam, iletiim, elektrik, salk ve

ocuklarn okul masrafar vb. gibi giderler dndaki deiken giderler ki bunlar genel ev alverileri,ay sonunun rahat gelmesi iin ok kritik. Dolays ile ev kadn meslei aslnda ok nemli.

Peki ev kadn ay sonunu nasl getiriyor diye baktmz zaman bir kere sadece ihtiyac olan eylerialdn gryoruz. zel olarak promosyonlarn ve indirimli rnlerin peinde kotuunu gryoruz.Yani gnlk alverilerinde birok marketi dolaarak evin sepetini arkl marketlerden toparlyor.Bir ksmn zincir marketlerden, bir ksmn mahalle marketinden, dierlerini de indirim marketle-rinden. Bu dorultuda promosyonlarn haber verilmesi konusunda komular arasnda mthi birhaberleme sistemi olduu da kesin. st mahalledeki marketin yapt promosyon kulaktan kulaaetrataki tm mahallelere yaylarak marketteki stoun hzlca bitmesi ile sonulanabiliyor.(Devam sonraki sayfada)

ALIVERTE PATRON KADIN

Kvan BilgemanIpsos KMG, Tketici Panelleri

Genel Mdr

09ALIVER ALIKANLIKLARI


53/118


Bizler pazarlk etmeyi de ok seviyoruz, sadece pazarda, iportaclarda, tekil maazalarda deil artkneredeyse tm satn almlarda pazarlk ediyoruz. Aslnda bir ekilde marketlerin promosyonlar veyasadakat kartlar ile yaptklar da bu pazarlklarn kurumsal halleri diye yorumlanabilir. Prestije de okdknz. Her zaman en ucuz rn alrz diye bir dncemiz yok ve prestijli bulduumuz veyamemnun olduumuz markalar kullanmaya devam etmek konusunda da olduka kararlyz. Amaunu yapyoruz; kendi markamz en ucuza satan marketin peinde kouyoruz. Hatta o gnlerde

ucuza bulamazsak o rn grubunu almyoruz ve evdeki stoklarmz bitene kadar promosyon yaka-lamaya alyoruz. Bunu yapabilmek iin de ev stoklarna ok hakimiz ve evde stoklu gitmeyi okseviyoruz. Yeni rnleri denemeyi de ok severiz. Fiyatlar uygunsa tabii ki. Satn almadan evvelincelemeyi, evirip evirmeyi, zelliklerini okumay da ok severiz. Sonuta alveriten holanyoruz,mecburen bile olsa, para harcamay kim sevmez ki.

ALIVERTE PATRON KADIN


Kvan BilgemanIpsos KMG, Tketici Panelleri

Genel Mdr


54/118


Trkiyede insanlarn alveri tutumlarna bakldnda, ilk arpc bulgu, alveri ile uramaktanholanmayan erkeklerin oran %39 iken kadnlarda bu orann sadece %25 olmasdr.

te yandan, alverite yeni rn ve markalar denemeyi sevenlerin oran Trkiye genelinde %42iken, bu oran genlerde %47ye kyor.

Yeni rn ve markalar denemeyi severim (%)

4245

3947 47

14-17 18-24 25-34 35-44 45+

38

TRErkek Kadn

39

25



55/118


56/118


57/118


58/118


59/118

TV zleme AlkanlklarFavori TV Programlar

nternet Yasaklar

Medya


10


60/118


61/118


Haberleri %41 ile ans-bilgi-zeka yarmalar izliyor., Onu da %38 ile belgeseller takip ediyor. Acabasel gibi belgelerin havada uutuu ve insanmzn vahi doasn en iyi yanstan programlarolmas sebebiyle tartma programlar veya haberler, halkmzn gznde belgesel ile karyor mudiye dnmeden edemiyorum. Bu bir mesaj m?

oktan Semeli mi Sememeli mi?

Herkes benim gibi ne izleyeceine nceden karar vermi olmuyor. rnein, TV ile normalde iiolmayan, bana gre daha raine taklan kocam arada bir de olsa istisnasz tuha eyleri izlerkenyakalyorum. Bu bazen bir kunduzun hayatta kalma sava oluyor, bir gn de ak deniz yelkenyarlar.

Seneler nce de tek seyrettii program, yarmaclarn bir arabaya elini dayad ve dayanabil-dii kadar dokunmaya devam ettii (2 gn), sona kalann kazand, Dokunsana adl dnyann(kanmca) en seyirlik olmayan yarmasyd. Oradan pay biin.

Babam iin ise, misairlikte dahi televizyonun ak olmamas bir handikaptr, sohbet olmuyor dedi-imizde, Canm, oradan bir konu alrz onu tartrz diye savunuyor bir de.

Uygun bir zamanda bunun misairlie gittiimiz veya ardmz insanlar tarandan sohbetinizede doyum olmuyor! eklinde alglanma ihtimalini tekrar hatrlatmak gerek.

Konumuza dnersek, Trkiyeyi Anlama Klavuzu almamza katlan yaklak 16 bin kiinin%48i nceden ne izleyeceini bildiini beyan etmi. Bu kadar ok televizyon izlendiine gre,vatani grev bilinciyle TV karsnda saatler geiriliyor diyebilir miyiz?

(Devam sonraki sayfada)

HANG MECRA

10 MEDYA

Yaprak Aykan

Ipsos KMG, Medya Aratrmalar

Genel Mdr


62/118


Sansrc Bir Millet miyiz?

Bizim iin her konuda ahlakl olmak nemlidir. Her rsatta bunu belirtir, buna inanrz. Dizilerleilgili yrttmz bir proje dahilindeki bir grup tartmasnda, gen erkeklerden oluan bir grubuntamamna gre ideal bir dizi, Trk r ve adetlerine ve aile yaamna uygun olmal ve iddet ierme-meliydi. Ayn kiiler, en beendii dizilerin banda Ak- Memnu ve Kurtlar Vadisini saynca, kendi

kendileriyle elitiklerinin ararak ayrdna vardlar.

Bu kendini keetme deneyiminden gememi niceleri iin durum devam ediyor. Trkiyede deer-lerimize zararl medya ierii yasaklanabilir diyenlerin oran %60. Bunun uygun olmadn d-nenlerin oran %15. Baz internet sayalarnn kapatlabileceini savunanlarn oran %61: Bununuygun olmadn dnenlerin oran yine %15.

Yani bahsettiimiz tutum genele sirayet etmi vaziyette, elikileriyle yzlemeden samimiyetlebunu savunmaya devam etmekteler. Her tr sansre kar da galiba ayn %15 bayrak ayor.

HANG MECRA

Yaprak AykanIpsos KMG, Medya Aratrmalar

Genel Mdr

10 MEDYA


63/118


Aratrma sonular Trkiyede insanlarn medya kullanm hakknda da ilgin veriler ortayakoyuyor. Toplumun %84 her gn televizyon izlerken, sadece %21i her gn radyo dinliyor. Hergn gazete okuyanlarn oran ise %18e dyor.

Hibir zaman radyo dinlemediini syleyenlerin oran %29 iken, bu oran gazete iin de %28olarak tespit ediliyor.

Haftada bir

Her gn84

6

Ayda birden daha nadir 7

Haftada bir

Her gn21

18

Ayda birden daha nadir13

Hi 29

Haftada bir

Her gn18

12

Ayda birden daha nadir32

Hi 28

10 MEDYA

9

40 41


64/118


Haberler ve haber programlar televizyonda izlemekten en ok holanlanprogram tr. Trkiye genelinde insanlarn %65i haberler ve haberprogramlarn izlemekten holandn iade ederken, bu oran yerli dizileriin %62 olarak tespit ediliyor.

Erkeklerin %72si haber ve haber programlarn izlemekten holandnbelirtirken, %46s yerli dizileri izlemekten holanyor. te yandan kadn-larn ise %77si yerli dizi izlemekten holanrken, haberler ve haber prog-ramlarn izlemekten holanan kadnlarn oran %57 olarak tespit ediliyor.

Yerli Diziler

Haberler ve Haber Programlar65

62

Yar malar ans-Bilgi-Zekayar malar

Yerli Diziler

Haberler ve Haber Programlar

46

Yar malar ans-Bilgi-Zeka

yar malar

46

Erkek

Yerli Diziler

Haberler ve Haber Programlar

77

57

Yar malar ans-Bilgi-Zeka

yar malar

44

Kadn

41

10 MEDYA

42

72


65/118


Erkeklerin %40, kadnlarn ise %38i izleyecek bir ey bulamadklarnda televizyonda karlarnane karsa izliyorlar. zleyecek bir ey bulamadklarnda karlarna ne karsa izleme orannn enyksek olduu SES grubu ise DE (%45).

Kadnlarn %50si televizyonun bana oturmadan ne izleyeceine karar veriyor. Yksek SESgruplarnda televizyonun bana oturduunda ne izleyeceini bilenlerin orannn daha yksekolduu grlyor.

Erkek Kadn

48 5052

4551 48

C1 C2 DEABErkek Kadn

40 3828

4536 42

C1 C2 DEAB

10 MEDYA

43 44


66/118


Nusun %60 deerlerimize zararl medya ieriininyasaklanabilecei grn tayor. 25 ya ve zeri gruptabu gr savunanlarn oran daha yksek.

Toplumun %61i baz internet sayalarnn kapatlmasndoru buluyorum iadesine katlyor. 35-44 ya arasndabu grte olanlar daha byk bir ounluu oluturuyor.

10 MEDYA

Baz internet sayfalarnn

67 7164 63

14-17 18-24 25-34 35-44 45+

6262 6154 57

14-17 18-24 25-34 35-44 45+

62

45 46


67/118

Reklam


68/118

TelevizyonRadyo

Gazete&DergiMobil Aralarnternet

Reklam


11


69/118


Hesap verebilirlik gnmz pazarlama dnyasnn belkemiini oluturuyor. Rekabet youn-lar, bteler byrken pazarlamann hesap verebilirlii, buna bal olarak da mecrannetkinlii gncel ve nemli konular...rn - marka seimine mecrann etkisi ve mecrada yaynlanan reklamlara ynelik ilgi Ipsos KMGninTrkiyeyi Anlama Klavuzu 2012 verileri arasnda yer alyor.Bunlar dier saysal lt ve birimlerin yanndanemli hesap verebilirlik unsurlardr. Sosyo-ekonomik gruplar ve cinsiyet baznda krml sunulmu olanverilere baktmzda;

Tm sosyo-ekonomik gruplarda, marka seimine yardmc olmak bakmndan ne kan mecrann gazeteolduunu gryoruz. Reklam yatrmlarndan aslan payn alan mecra televizyon iken, Trkiyeyi AnlamaKlavuzunda basnn marka seimindeki etkisinin ne kmas dikkat ekiyor.

Rating vd. lmler yeterli midir, markalar medya planlama srelerini daha te tketici aratrmalaryladesteklemeli midir? Tm bunlar veriler nda irdelenmesi gereken salkl sorulardr.

Tm sosyo-ekonomik gruplarda ve tm mecralarda ne uygun ne de deil yantnn en yksek orandaverildiini gryoruz. Tketicinin bu yant verirken, ne bileyim? duruma bakar! bazen yardmc olur, bazende olmaz! gibi iadelerden hangisini kastettiini sorgulamak yararl olacaktr. Mecrann rn ve markaseimine etkisinde, cinsiyetin ne kan bir aktr olmadn gryoruz. Trk insannn, kadn ve erkeiyle,medyaya ynelik ortak bir tavr tadn anlyoruz.

Hangi mecrann ilgiyle incelendii konusundaki yantlara baktmzda, eve gelen brorlerle gazete eklerinin

kitle iletiim aralarndaki reklamlardan daha azla ilgiye mazhar olduu kansna varabiliriz. Oysa bu yant,muhtemelen, bror ve eklerin muhteva iermesi, daha azla sre ayrarak inceleme gerektirmesine baldr.

Kssadan hisse; verinin mutlak deerinin tesine gemek, merak etmek, te sorular sormak hesap vere-bilirliin gereidir.

ANLAMLANDIRMAK...

Ayegl MoluReklamclar Dernei ve ReklamclkVak Genel MdrBilgi niversitesi AdSchoolProgram Direktr

11 REKLAM


70/118


Peki, reklamlar konusundaki tutumlarmz nasl? Burada ncelikle rn ve marka seimindetelevizyondaki reklamlardan etkilenme orannn kadnlarda daha yksek olduunu gryoruz.Kadnlarn %41i TV reklamlarndan etkilenirken bu oran erkeklerde %36 olarak tespit ediliyor.

TV reklamlar rn ve marka seimime yardmc olur diyenlerin orannn DE SES grubundadierlerine gre nispeten daha dk olduu grlyor.

Sosyal stat azaldka, rn ve marka seiminde gazete ve dergilerdeki reklamlardan etkilenmeoran da dyor.

rn-Marka Seiminde Gazete-DergiReklamlarndan Etkilenme (%)

4538

4442


3641

rn-Marka Seiminde TV Reklamlarndan Etkilenme (%)

39 3740 39

C1 C2 DEAB

11 REKLAM

47 48


71/118


te yandan rn ve marka seiminde radyolardaki reklamlardan etkilenme orannn dier kanal-lara gre daha dk olduu gzleniyor. Bununla birlikte, C2 SES grubu, radyodaki reklamlardanrn ve marka seiminde en ok yararlanan kesim olarak tespit ediliyor.

Toplumun %28i mobil reklamlarn rn ve marka seimlerine yardmc olduunu sylyor.Ancak mobil cihaz kullanmnn daha yaygn olduu AB SES grubunda cep teleonuna gelenreklm ierikli mesajlarn etkili olma oran dierlerine gre daha dk (%26).

Erkek Kadn

28 28

rn-Marka Seiminde MobilReklamlardan Etkilenme (%)

262829 28


26 28

rn-Marka Seiminde RadyoReklamlarndan Etkilenme (%)

25 262729

C1 C2 DEAB

11 REKLAM

49 50


72/118


TV reklamlarn ilgiyle izleyenlerin oran %26 iken bu oran kadnlarda (%28) erkeklere gre dahayksek. 14-17 ya grubu da televizyon reklamlarn ilgiyle izleyenlerin en youn olduu kesim(%32).

Kadnlarn %61i evlerine gelen rn brorlerini ilgiyle inceliyor. Gazetelerle birlikte ek olarakverilen alveri eklerini inceleme oran da kadnlarda erkeklere kyasla daha yksek.

11 REKLAM

Erkek Kadn

3747

incelerim (%)

Erkek Kadn

46

61

inceliyorum (%)

Erkek Kadn

2328

32

14-17

28

18-24

27

25-34

23

35-44 45+

24

51 52

53


73/118

Teknoloji


74/118

Teknolojiye Baknternet Kullanm Alkanlklar

Cep Telefonu Kullanm


12


75/118


Her nesil kendi genlik dneminde kan bulularn modern ve artc olduunu dnr.Genler, yeni akmlar kendileriyle zdeletirirler. Mzikten, modaya, yaam biimlerinden,inan sistemlerine kadar gncel olanlarn genel dalgasna kaplrlar. Bu balamda, teknolojiher zaman yenilikle zdetir.

Apple, Atari, Xerox gibi nemli markalarla alm olan nl Amerikal bilgisayar uzman Alan Kayndedii gibi, teknoloji, siz doduktan sonra icat edilen eylerdir. Gemite bulunmu olanlarhayatn normal paralardr. Kimse onlarn varln sorgulamay aklndan geirmez.

Doal olarak, genlerin yenilikleri kabul etmesi ve uyum salamas daha kolaydr. Yetikinler,balangta dirense, uzak dursa hatta eletirseler bile, sonunda onlar da yeniliin cazibesine kaplrve genlerin balatt trendlere ayak uydurmaya alrlar.

Trkiye Sohbete Baylyor!

Yirminci yzyln ikinci yarsnda gnlk yaamn merkezindeki en teknolojik cihaz televizyondu.1990larn ortalarnda nce cep teleonu, sonra internet hayatmza girdi. letiim ve biliim alanndayaananlar, insanlar arasndaki ilikilerin temelini devrimci bir biimde deitirdi. Trkiye, televizyonyaynclna Bat lkelerine gre olduka ge balad. Bunun acsn da, ekran bandan kalkma-yarak alyor. eitli aratrmalarn sonularna gre, gnde kii bana 4 saatle dnyann en oktelevizyon izleyen lkeleri arasndayz.

lkemizde internet sahiplii hzla artyor. Ancak nusun yars henz internetle bulumam

durumda. Blgeler arasndaki dijital uurum kapanmyor. Marmara, Ege ve Anadoluda internetkullanm oranlar yksekken, Karadeniz ve Dou Anadoluda hala gidecek ok yolumuz var.Aratrma sonularnn da ortaya koyduu gibi sohbet etmeyi seven bir lkeyiz. Cep teleonu sahip-lii ve kullanm oranlarmz ok yksek. Akll cihazlara ve mobil servislere olan talep de hzla artyor.(Devam sonraki sayfada)

LKEMZDEK DJTAL UURUM KAPANMIYOR!

Yrd. Do. Dr. Fato Karahasanstanbul Bilgi niversitesi retim yesi,Milliyet/Capital Ke Yazar

12 TEKNOLOJ


76/118


77/118


Trkiyede teknoloji gelitike kendini gvende hissettiini belirtenlerinoran %25. Erkeklerde bu oran kadnlara gre daha yksek. Yeni nesildeteknoloji gelitike kendini gvende hissetme oran daha azla. 14-17 yagrubundaki genlerde bu oran %34 iken, 45 ya stndekilerde %20ye

dyor.

34

14-17

31

18-24

25

25-34

22

35-44 45+

20

Erkek Kadn

2821

12 TEKNOLOJ

54


78/118


te yandan teknolojik gelimelerin hayat kolaylatrd dncesi toplumda ok yaygn.Erkeklerin %73, kadnlarn da %71i bu gr tayor. Ya ilerledike teknolojik gelimelerinhayat kolaylatrdna inananlarn oran azalyor, ama yine de 45 ya stndekilerin de oun-luu (%69) ayn grte.

Teknolojiye gvenmeyen ve kukuyla yaklaanlar aznlkta. Erkeklerin sadece %15i, kadnlarnda sadece %12si teknolojiye gvenmediini ve kukuyla yaklatn sylyor.

Teknolojiye gvenmiyorum (%)

76

14-17

74

18-24

74

25-34

72

35-44 45+

69

Erkek Kadn

7371

13

14-17

13

18-24

13

25-34

12

35-44 45+

13

Erkek Kadn

1512

12 TEKNOLOJ

55 56


79/118


80/118


Trkiyede insanlarn %20si teknolojik yenilikleri yakndan takip ediyor ve hemen kullanmayabalyor. Erkeklerde teknolojik gelimeleri takip etme oran kadnlarn olduka zerinde.

Genlerde teknolojik gelimeleri yakndan takip edip hemen kullanmaya balayanlarn oran%30un zerinde iken bu oran ilerleyen yalarda %12ye kadar dyor.

Trkiye genelinde internet kullanm oran %46 iken, bu oran Marmara blgesinde %55e ykse-liyor. Dou Anadolu, Gneydou Anadolu ve Karadeniz ise internet kullanm orannn en dkolduu blgeler.

46 454655

Trkiye

Marmara

Ege

4137

Akdeniz

37

Karedeniz

31

14-17

31

18-24

22

25-34

18

35-44 45+

12

Erkek Kadn

2516

12 TEKNOLOJ

58 59


81/118


nternet kullanclarnn %58i hemen hemen her gn internete giriyor.nternet kullanclarnn %73 Facebooku dzenli ziyaret ediyor. nternetkullanclar en ok bilgi edinmek iin interneti kullanrken (%70), bunuelenceli vakit geirmek (%59) izliyor.Hemen hemen her gn

Haftada birka kere

Haftada bir

Ayda birka kere

58

7

22

7

Facebook

MSN

Gazete siteleri

Mzik siteleri

73

26

Youtube 26

37

36

Bilgi Edinmek 70

33

13

Rahatlamak- Rutin27

59

54

12 TEKNOLOJ

60

61

62


82/118


Trkiye genelinde cep teleonu sahibi olanlarn oran %84 iken, bu oranerkeklerde %89a kyor. Cep teleonu sahiplii 18-44 ya aralndaortalamann zerinde.

12 TEKNOLOJ

Erkek Kadn

79 8989 9284

61

TR 14-17 18-24 25-34

9078

35-44 45+

63


83/118


Salk evre Sosyal Duyarllk


84/118


evre KirliliiSivil Toplum rgtleri

Enerji TasarrufuKurumsal Sosyal SorumlulukOrganik Besinler

13

21. YZYILIN YEN HTYACI: DOAYI NSANA KARI KORUMAK


85/118


On dokuzuncu yzyla kadar, hi sona ermeyen zorlu grev, insan soyunun ve evresinin doal

etkenlere kar korunmasyd. Ama bu yzylda yeni bir ihtiya domutur: Doay insana kar

korumak (Peter Drucker)

Hzla artan dnya nusu, hzl endstrileme, plansz kentleme, dk maliyetli enerji retimiabalar, doal kaynaklarn bilinsiz kullanm, nkleer denemeler, tarm ilalar ve birokarkl amala kullanlan kimyasallar... evre kirliliine, ekosistemlerin bozulmasna yol aan

insan kaynakl bir sr aktr... Bunlarn doal sonucu olarak kirlenen hava, su ve toprak...nsanolu, ekosistemdeki dier canllarla i ie yaarken, reah uruna, giderek doann dengesinibozmu ve birok geri dn zor evre tahribatna sebep olmutur. Karlalan evre sorunlarnnen nemli kayna hzl nus artdr ki bu durum hzl nus artnn gzlendii lkemizde evresorunlarnn artacann bariz gstergesidir.

Etkili ve geni kapsaml nlemler alnmaz ise yaam artlarmzn durmadan bozulmaya devam etmesikanlmazdr. nlem alnmaya balanmasnn ilk koulu ise phesiz evre bilincinin olumasdr.

Aratrma bulgular nda toplumun, evre kirliliinin vard boyuttan korku duyduu sylenebilir.Ancak bu korkular, halen bir kesimde duygu boyutunda hapsolmu, bilincin olumasna katkdabulunmamaktadr. Doa elden gidiyor korkusu yaayan bir grup, ayn zamanda ben ne yapabilirimki? sorusunu sormay dahi akl etmez durumdadr.

evre bilinci olan birey, evre kirliliine kar kendi etkinliini kavrayan, kaynak kullanmnda gelecek

nesiller ve tm insanlk iin duyarl bir tutum ierisinde olan sorumlu bireydir. Kadnlarn, belki deoluumun onlara sunduu analk kayglaryla evreye kar ak ara daha duyarl olduklar grl-mektedir. Cinsiyetler aras bu ark birok evre meselesinde karmza kmaktadr... Geri dnm,kaynaklarn dikkatli kullanm, doaya zarar vermeyen rnlerin tercihi...(Devam sonraki sayfada)

21. YZYILIN YEN HTYACI: DOAYI NSANA KARI KORUMAK

zlem Hesap SanaktekinBoazii niversitesi retim yesi

13 SALIK-EVRE-SOSYAL DUYARLILIK

21. YZYILIN YEN HTYACI: Geri dnmn yaygnlatrlmam olmas cam kt metalik maddelerin ve evre kirlilii


86/118


21. YZYILIN YEN HTYACI:

DOAYI NSANA KARI KORUMAK

Geri dnmn yaygnlatrlmam olmas, cam, kt, metalik maddelerin ve evre kirliliioluturan plastik maddelerin ayrtrlmasnda sorunlarn yaanmasna neden olmaktadr. Trkiyetoplumunun yaklak yarsnn geri dnm konusunda poziti bir tutum sergiliyor olmas yeterlialtyap ile verimli bir geri dnm sisteminin toplum tarandan kolaylkla kabul edilebileceininde en yaln gstergesi.

Srdrlebilir kalknmay, bugnn gerekliliklerini, gelecek kuaklarn kendi ihtiyalarn gidermele-rine engel olmadan karlamak eklinde tanmlarsak, Trkiye toplumunun srdrlebilir kalknmayadestek olmaya hazr olduunu vurgulamak elimizdeki verilerle hi de yanl olmaz. Erkeklerin %74,kadnlarn ise %80i kaynaklar kullanma konusunda dikkatli olduunu iade ediyor.

Kresel snmay nlemek iin karbon salmlarnn snrlandrlmasnn byk nem arz ettii budnemde Trkiye toplam karbondioksit salmnda ilk sralarda yer alyor. Toplum olarak gerekendstri baznda gerekse bireysel bazda alabileceimiz birok nlem var. Bireysel nlemler almayatoplu tamay daha ok tercih ederek, kullandmz rnler konusunda seici olarak balayabiliriz...Toplum bu konuda da olduka temkinli olduunu vurguluyor. Uygulamada nasl? Bu da baka bir

aratrma konusu sanrm...

Dnyann herhangi bir yerinde evreye verilen ciddi boyutlardaki zararn herkesin sorunu olduuve hepimizi tehdit ettiini kabul etmedike, evre konusunda hi bir etkili nlem almamz mmkndeil. Toplumun byk bir ksm bu bilin dzeyine ulam gzkyor. Sra uygulamalar verimlibir ekilde hayat geirmekte!

zlem Hesap SanaktekinBoazii niversitesi retim yesi



87/118


Su, hava ve gda kirlilii Trkiye insann korkutuyor. Kadnlar bu konuda erkeklere gre dahaduyarl. Kadnlarn %72si, erkeklerin ise %68i su, hava ve evre kirliliinin kendilerinikorkuttuunu iade ediyor.

Cam, kat ve organik atklar ayr toplama ve ayr plere atma bilinci gl. zellikle kadnlarbu konuda daha duyarl. AB SES grubu da atklar geri dnme kazandrmaya dier grup-lardan daha azla nem veriyor (%66).

Erkek Kadn

54 60

ayr plere atmak gerekiyor(%)

57 5066 59

AB C1 C2 DEErkek Kadn

68 72

beni korkutuyor


64 65


88/118


Kadnlar kullandklar rnlerin doaya zarar vermemesine erkeklerden daha azla dikkatediyorlar. Trkiyede insanlar su ve elektrik tketimini de daha dikkatli yapyor. zellikle kadnlarbu konuda daha duyarl.

Toplum, GDOlu rnler (genetii deitirilmi organizmalar) tketmekten kanyor. Sosyal statdtke GDO tketimine kar bilin de azalyor. te yandan organik rnleri sk kullandnsyleyenlerin oran %39 olarak tespit ediliyor.

Erkek Kadn

59 61

GDOlu rn tketmekten kanyorum(%)

56 52

71 64

AB C1 C2 DE

Erkek Kadn

74 80

Su ve elektrik tketiminde

dikkatli davranyorum (%)

Erkek Kadn

63 67

vermemesine dikkat ediyorum (%)


66

67

68


89/118


lkenin enerji ihtiyacn karlamak iin nkleer santraller kurulmasna erkekler daha scakbakyor. Hidroelektrik santraller kurulmasna ise toplumun %23 olumlu bakarken, bu oranerkekler ve kadnlar arasnda ok arkllamyor.

Trkiyede insanlar irketlerin topluma kar daha sorumlu davranmasn istiyor. Bu ikirde olanlar,erkekler arasnda daha yaygn (%71). irketlerin spora ve sanata destek olmas gerektiinidnenlerin oran da %55 olarak tespit ediliyor.

Erkek Kadn

7168

daha sorumlu davranmal (%)

Erkek Kadn

24

Hidroelektrik santrallerikurulabilir (%)

Erkek Kadn

3831

Nkleer santral kurulabilir (%)

22


69 70 71


90/118


91/118

Siyaset / 1


92/118


Ekonomi PolitikaOrtadou

14

EKONOMK VE SYASAL GDAT KONUSUNDA TUTUMLAR FARKLI


93/118


Son yllarda giderek daha da popler hale gelen yaam tarzlar aratrmalar, akademik dnyanntoplumu ve deiimi anlama/aklama abasnn nemli aralarndan birisi konumuna ykseldi.inde yaadmz uygarlk sistemi inanlmaz bir sratle evrilirken deerlerimizin, alglarmzn, kavramlar-

mzn, duygu ve dnce sistematiimizin bundan nasl etkilendiini tespit etmek akademik bir merak konusu

olduu kadar, piyasay tanmlamaya alan ekonomik aktrler iin de bir ilgi nesnesi.

Bu bakmdan bir sosyolog iin toplumu anlamaya dnk bir aba, bir pazarlamac asndansa doal olarak

tketici davranlarn renmeye ynelik bir aratrma niteliinde.

Aratrmak, renmek ve bilmek niversitede merakn odak noktas. Srecin bilinenler zerinden ina

edilecekler blm ise kimi zaman ekonomik aktrlerin, kimi zamansa siyasal karar alclarn ilgi alanna

giriyor.

21. yzyln sanayi sonras uygarlnn temel reerans noktas olan bireylerin tm tercihleri gnmzdeartk bir merak konusu. Bu yeni uygarln yeni insanlarnn ne yiyip ne itiinden, ne tr mzik dinlediine,

nasl meknlarda yaamay tercih ettiinden, hangi politikalar desteklediine kadar her ey aratrlyor,

sorgulanyor.

Elimizdeki cevaplar ise bize yeni uygarln yaam tarznn nasl kurgulanmakta olduunun genel erevesini

sunuyor.

Dnyann hemen her lkesinde olduu gibi Trkiyede de yaplan yaam tarz aratrmalarnn nemli para-

larndan birisi siyasal davranlar blm. nsanlarn d politik tercihleri, dnyann kalanyla ilikilerinde lke-lerini nasl konumlandrdklarn da gsteriyor. Trkiyede halen siyaset tarihimizdeki en yksek oy oranlarna

ulam bir partinin iktidar yaklak 10 yldr devam ediyor.

(Devam sonraki sayfada)

Prof. Dr. Deniz lke Arboanstanbul Bilgi niversitesiMtevelli Heyeti yesi

14 SYASET / 1

Trkiye siyasal anlamda nasl gidiyor? ieriindeki sorunun cevab, toplumun daha geni bir blm iyiyeEKONOMK VE SYASAL GDAT


94/118


doru kanaatinde olmakla birlikte, ikiye ayrldn gsteriyor. Henz iyi ya da kt bir kanaati olumam ya da

orta halli gidiyor ikrindeki merkezin oran ise %35 seviyesinde. En ktmserler %16lk bir orandalar.

Trkiye ekonomik anlamda nasl gidiyor? ieriindeki sorunun cevab, siyasal bakmdan verilen cevaplarn hemen

hemen ayns. %34lk bir kitle merkezde ve orta halli bir gidi olduunu dnyor. ok iyi durumda olduunu

dnenler ise siyasal nitelikli sorudaki gibi %19 seviyesinde.

D politikaya dair sorulan soru Trkiyede bugne kadar yaplan aratrmalardaki temel sorudan, yani AB yeliini

istiyor musunuz? sorusundan arkl ve Trkiyenin yeni d politika perspektiindeki arlk noktasn sorguluyor.

Trkiyenin Ortadou blgesindeki en gl lke olduunu dnyor musunuz? sorusunun cevab olduka

yksek bir oranla yani %50 ile Evet. %35lik kitle yine merkezde kalm ve tam bir kanaat sahibi olmam

grntsnde. En karamsar kitle bu konuda %8e dyor.

Bir Ortadou Birlii kurulmas lkemiz iin yararl olur mu? sorusunda ise olumlu destek %41e dyor, ikir

sahibi olmayan kitle %43e ykseliyor. Bu Trkiye Ortadouda byk bir g olsa bile, onu Ortadoulu bir lke

olarak grmek konusunda tereddtlerin varln gsteriyor.

Trkiyenin AB hedeinin halen devam etmesi ve bu tr bir Ortadou birliinin ona alternati olarak alglanmasnn

da bu %10luk de bir neden olarak gsterilmesi mmkn. Bulgular, Trkiye halknn ekonomik/politik gelime-

lere nasl baktnn zet bir gstergesi. Sandktan kan oy oranlar ile de uyumlu bir grnt verdii inancndaym.

Son olarak anlk konjonktrel gelimelerin siyaset alannda, yaam tarz aratrmalarnn dier tm unsurlarndan

daha azla etkili olduunu da vurgulamak gerekir. nsanlarn gndelik yaam pratikleri, alkanlklar daha statik

bir srecin rndr, oysa siyasetteki yaklam krizlerle ve gndelik olumsuzluklarla daha paralel geliir.

Basit bir terr saldrs, politik bir ga ya da hatalk ekonomik bir knt tm bu alglar hzla dntrebilir. Bu

bakmdan bu blmdeki sonularn daha deiken olduunu hatrda tutmakta ayda bulunmaktadr.

KONUSUNDA TUTUMLAR FARKLI

Prof. Dr. Deniz lke Arboanstanbul Bilgi niversitesi

Mtevelli Heyeti yesi

14 SYASET / 1

Siyaset / 2


95/118


OrduDemokratik AlmKrte EitimDin EitimiTrban

15

YEN ANAYASADAN BEKLENT ETLK VE ADALET


96/118


Ergenekon, Balyoz, And vb. davalar siyaset gndeminde arln koruyor. Bir yandan bu davalarnedeniyle tutuklu muvazza ve emekli askerler, dier yandan bedelli askerlik, szlemeli erlik vb.gibi dzenlemeler, te yandan Gneydoudaki olaylar, Suriye vb. ile yaanan gerginlik... Btnbunlar ordunun toplumsal gndemimizde nemli bir yer tutmaya devam etmesine yol ayor. Peki,toplum bu konuda ne dnyor?

Aratrma bulgularna gre, kamuoyunun %63 ordunun en gvenilir kurum olduuna inanyor;daha byk bir kesim ise (%77) askerlerin bamszlmzn ve toplumsal dzenimizin gvencesiolduunu dnyor. te yandan, yine toplumun ounluu (%54) her konunun zmnnMeclisten getiini iade ediyor.

zetle, kamuoyu, orduya gveniyor, bamszln ve toplumsal dzenin gvencesi sayyor amasiyasetin mutlaka seilmiler ve Meclis eliyle yaplmas gerektiini dnyor.

2012nin en nemli gndem maddelerinden biri olan yeni Anayasa konusunda, toplumun %38iyeni bir anayasann toplumun arkl unsurlarnn barmas iin gerekli olduunu dnyor; buikre katlmayanlar ise sadece %9. Yeni anayasadan esas beklentinin ise hukuk nnde eitlik veadalet duygusunun vurgulanmas olduu tespit ediliyor. Kamuoyunun %53 bu ikre katldniade ediyor.

te yandan, yeni anayasa tartmalarnda en zor ksm balang blm ve temel ilkeler olutu-ruyor. Burada kamuoyunun sadece %26s eski anayasada yer alan ve Cumhuriyeti tanmlayanmaddelerin yeniden dzenlenmesi, yeni bir Cumhuriyet tanm yaplmas ve sadece %20si arkl

etnik gruplarn ismen tannmas ikrine katlyor. Bir baka deyile bu yndeki grlere katlanlarciddi olarak aznlkta. te yandan grece daha byk bir kesim (%40) yeni anayasada etnik vurguolmakszn Trkiye Cumhuriyeti vatandal ikrinin yannda olduunu iade ediyor.(Devam sonraki sayfada)

Tongu obanIpsos Sosyal Aratrmalar EnstitsGenel Mdr

15 SYASET / 2

Toplum yeni bir anayasaya scak bakyor, temel ilkelerde ksmi dzenlemeler yaplabileceini d-EKONOMK VE SYASAL GDAT


97/118

TRKYEY ANLAMA KILAVUZU - 97 15 SYASET / 2

nyor ama esas olarak eitlik ve adalet duygusunun glendirilmesi gerektiini dnyor.

Peki, siyaset seilmiler eliyle yaplacana gre seenler neye gre karar verecek? Aratrma bukonuda da dikkat ekici bulgular ortaya koyuyor.

Her eyden nce semenlerin %45i oy verdikleri partilerin seimden seime deiebileceini iadeediyor. Bir baka deyile, oy verilen parti, sadece ideolojik nedenlerle deil, koullara gre deientercihlerle belirlenebiliyor.

Semenlerin az bir blm, dini cemaat liderinin (%14), arkada evresindeki kiilerin (%14), aileveya akraba evresindeki kiilerin (%21), airet liderinin (%11) veya gvendii baka kiilerin (%19)oy vermede kendilerine yn verdiini iade ediyor. Buna karlk semenlerin %58i yalnzca kendidnya grne gre oy verdiini belirtiyor. Bu bulgular, kentleme ve bireyleme eilimiyle ak-lamak mmkn olabilir.

Dier yandan, semenler asndan oy vermede en etkili aktrlerin banda adayn kim olduugeliyor (%57). Semenlerin %45i seim dnemlerinde gazete veya TVlerdeki tartmalar takipediyor, %43 siyasi ierikli haberleri izliyor, %36s partilerin bror vb. gibi tantm materyalleriniinceliyor.

zetle, semenlerin nemli bir blm, zellikle seim dnemlerinde partilerin, liderlerin ve aday-larn sylediklerine, yaptklarna ve vaatlerine bakyor, kendi dnya grne uygun olan ve beklen-tilerine tatmin edici cevaplar reten partilere oy veriyor.

KONUSUNDA TUTUMLAR FARKLI

Tongu obanIpsos Sosyal Aratrmalar Enstits

Genel Mdr


98/118


Kamuoyunun %63 ordunun en gvenilir kurum olduuna inanyor. Bu oran 2009 ylndangnmze d gstermi bulunuyor.Ordunun Trkiyenin en gvenilir kurumu olduunainanma oran genlerde daha dk.

Askerleri ve orduyu bamszlk ve toplumsal dzenin gvencesi olarak grenlerin oran %77olarak tespit ediliyor. Devlete ve siyasilere gvendiini iade edenlerin oran ise %34 olarak tespitediliyor.

Toplumun %54 her konunun zmnn meclisten getiine inanyor. Bu oran ileriki yalarda

daha da yksek.

Ordu Trkiyenin en gvenilir kurumudur (%)

2009 2011

7263

57

14-17

59

18-24

60

25-34

64

35-44 45+

68

Her konunun zm meclistengeiyor (%)

55 5545 48

14-17 18-24 25-34 35-44 45+

58

74 75

15 SYASET / 2


99/118


Son yllarda gndemde yer alan bir konu da demokratik alm. Toplumun %37si demokratikalmn Trkiyede her kesime yarayacan dnyor. Tam kart grte olanlar ise %25olarak tespit ediliyor.

Yerel ynetimlerin yetkilerinin arttrlmasna toplumun %40 olumlu bakarken, nemli bir kesimbu konuda net bir gr bildirmiyor

Yerel ynetimlerin yetkilerininartrlmasna olumlu bakyorum (%)

19

21

42

9

Tamamen Uygun

10

Demokratik alm her kesime(%)

19

18

37

9

Tamamen Uygun

16

76 77

15 SYASET / 2


100/118


101/118


Trkiyede yaayan insanlarn %38i toplumun arkl unsurlarnnbarmas iin yeni bir anayasann gerekli olduunu dnrken, yenibir anayasaya ihtiya olmadn dnenlerin oran %18 olarak tespitediliyor.

te yandan toplumun ounluu yeni anayasada hukuk eitlik vetoplumsal adalet duygusunun vurgulanmas gerektiini dnyor.Yeni anayasada arkl etnik gruplarn ismen tannmas ikrine destekoran %20de kalrken, etnik vurgu olmakszn Trkiye Cumhuriyetivatandal kavramn ne karan bir tanmlamaya verilen destek%40 buluyor.

Yeni anayasada neler olmal? (%)

duygusunun vurgulanmas

Farkl etnik gruplarn ismen tannmas 20

53

Eski anayasada yer alan ve Cumhuriyetitanmlayan maddelerin yeniden dzenlenmesi,

yeni, bir Cumhuriyet tanm yaplmas26

Etnik vurgu olmakszn Trkiye Cumhuriyeti

tanmlamalarn yaplmas40

80

15 SYASET / 2


102/118


Toplumun oy verme hakkndaki tutumlar incelendiinde, kamuoyunun%45i oy verdii partinin seimden seime deiebileceini iadeetmektedir. ounluk hangi partiye oy vereceini belirlerken bireyselkarar aldn iade ediyor (%58). Adaylarn kim olduu da partitercihinde ne kyor.

Oy verme tutumlar (%)

58

58

45

22

Oy verirken ailemin ve akrabalarmnfikirlerinden etkileniyorum 21

19

16

14

11

fikirleri bana yn veriyor.

lideri bana yn veriyor.

bykleri bana yn veriyor.

81

15 SYASET / 2


103/118


104/118

Din


105/118


Geleneksel DeerlerKiisel nanlarNamazOruBartsDin Eitimi

16


106/118

DN VE SEKLERZM Yeni bir sekler toplumsal dzen yaratmak arzusunu tayan elitler kamusal alann nasl bir grntedinecei konusuna ok byk nem atettiler Bu nemin kendisini en net tezahr ettii yerlerden


107/118


edinecei konusuna ok byk nem atettiler. Bu nemin kendisini en net tezahr ettii yerlerdenbirisi rtnme pratiinin kamusal alandan kalkmas oldu.

Atedilen bu neme mtenasip olarak siyasi slam da son yllarda bartsnn grnrlk kaza-namamasna bir o kadar deer verdi ve sekler elitin kamusal alandan slamn izlerini silmesiniyerinden oynatmak abasnn bir paras olarak kadnn kamusal alanda rtl bir biimde grnr

olmas byk nem kazand.

Barts yalnzca slama inananlarn var olduunu gstermenin deil, ayn zamanda slamnrehberlik ettii bir yaam biiminin de varln srdrdnn en temel sembollerinden birisi halinegeldi. O halde slam, seklerleme tezinin bir trl kabul etmek istemedii gibi, yalnzca bireyselbir iman ve inan meselesi deil, bireylerin yaam biimlerine, r ve adetlerine rehberlik eden birdizi kolekti toplumsal ve kltrel prensipler dizgesi olma ilevini de yerine getirmektedir. slamnkamusal alanda kendini var klma stratejisi, inan biimleri ile kltrel kimliklerin ve yaam biim-lerinin birbirinden kolayca ayrlamamas olgusu ona siyasi olma niteliinin yaktrlmasndaki

temel etmendir.

Bu aratrma sonularnn da gsterdii gibi, bartsnn slamn emri olduu iin mi, yoksakltrel kimliin bir paras olarak m kullanld konusu belirsiz kalmaktadr. Bu belirsizlik, dinin nebasite kiisel bir iman ne de basite kltrel ve siyasi bir olgu olmamasndan kaynaklanmaktadr.

Dini inancm hayatmdaki birok eye yn veriyor (dinin yalnzca bir iman meselesi olarak bireyselbir alana hapsedilip hapsedilmediini anlamamza ynelik bir soru) sorusuna verilen arlkl olumluyant ile Darya karken banz rter misiniz ve nasl rtersiniz? (kamusal alanda dini inancn

gstergelerinin sorusuna yar yarya verilen earpla-tlbentle ve hi rtmem) sorularna verilenyantlar arasndaki eit dalm bize kltrel ve dinsel pratiklerin birbirlerinden hi de yle kolaycaayrlamayacan, nerede kltrn balayp, nerde dinin bittiinin snrlarnn birbirinden cetvelleayrlrcasna izilemeyeceini gsteriyor.

Prof. Dr. Meyda Yeenolustanbul Bilgi niversitesi

16 DN


108/118


Aratrmaya gre, dini inanlarnn hayatlarna yn verdiini syleyenler ounlukta. Bu ikirde olanlarn oran %66olarak tespit ediliyor. Kadnlarda bu oran %70e kyor. te yandan gen nusta bu oran nispeten daha dk.

Trkiyede yaayanlarn %84 Allaha olan inancnn kendilerine huzur verdiini sylyor. Kadnlarda bu oran%87 olarak tespit ediliyor.

Allaha olan inancm bana huzur veriyor (%)

81

14-17

82

18-24

86

25-34

86

35-44 45+

84

Dini inanlarm hayatma yn veriyor (%)

Erkek Kadn

6470 69 6865

62

14-17 18-24 25-34 35-44 45+

66

Erkek Kadn

82 87

16 DN

83 84


109/118


Trkiyedeki insanlarn %71i dinin gereklerini yerine getirdiini iade ediyor.Kadnlarda bu oran erkeklerekyasla daha yksek. Ayrca 25 ya ve zeri nusta da bu oran daha yksek grnyor.

Kadnlarn %37si evde ban hep rttn belirtiyor. Bu oran gen nusta daha dkken ileri yalarda%56ya ulayor.

Dinin gereklerini yerine getiririm (%)

Erkek Kadn

6775

64

14-17

66

18-24

73

25-34

71

35-44 45+

73

(%)

3040

1121

14-17

37

Trkiye 18-24 25-34 35-44 45+

56

16 DN

85 86


110/118


111/118

Kadn


112/118


Kadn-Erkek EitliiKariyerBartsiddet

17


113/118


114/118


115/118


Aratrma kadnlarla ilgili kimi tutum ve davranlar hakknda ok arpc bulgular ortaya koyuyor. rnein, kadn-lara gerektiinde tokat atlabilecei grne kadnlarn %70i, erkeklerin ise %62si kar olduunu sylyor.Gen nusta kadnlara gerektiinde tokat atlabilecei grne kar kanlarn oran daha dk.

Eimi sokakta kar cinsten biriyle grrsem sert tepki veririm diyen erkeklerin oran kadnlardan daha azla.Erkeklerin %53, kadnlarn ise %46s bu ikirde olduunu sylyor.

Erkek Kadn

5346

Erkek Kadn

6270

64

14-17

63

18-24

67

25-34

67

35-44 45+

67

(%)

17 KADIN

89 90


116/118


Kadnlarn i yaamnda daha akti olmasn destekleyen erkeklerin oran %59 iken, kadnlarda bu oran %75ekyor. 18-24 ya grubundakiler, bu ikre katlm orannn en yksek olduu ya grubu.

Gelecekte kadnn hayatnda, kariyerin bugnknden daha n plana kaca inanc kadnlar arasnda dahayaygn. Bu ikre katlm oran kadnlarda %75, erkeklerde ise %64 olarak tespit ediliyor. Genlerde de bu ikrisavunanlarn oran daha yksek. Yine AB SES grubundakilerin %76s ayn ikirde olduunu sylyor.

Gelecekte kadnlarn hayatnda kariyerbugnknden daha n plana kacak (%)

Erkek Kadn

6475 71

14-17

71

18-24

69

25-34

69

35-44 45+

68

Erkek Kadn

5975

65

14-17

69

18-24

66

25-34

65

35-44 45+

67

(%)

17 KADIN

91 92


117/118


Erkeklerin %69u kadnn almas iin erkein rzas gerekir diyor. Bu oran kadnlarda da %57 olaraktespit ediliyor. AB SES grubunda bu ikre katlm %47de kalrken, DE SES grubundakilerin %72si bu ikrisavunuyor.

Erkeklerin de ev ii yapmasn gerektiini dnen kadnlarn oran %56 iken, erkeklerde bu ikre katlanlarnoran sadece %30. Bu ikir genlerde daha yksek oranda destek buluyor.

Erkek Kadn

30

5643 4347 47

14-17 18-24 25-34

42

(%)

Erkek Kadn

6957 66 72

4762

AB C1 C2 DE

17 KADIN

35-44 45+

93 94


118/118

Documents

Turkiyeyi Anlama Kilavuzu EKitap