43

Mc lc

Tnh Khng lun l g? 04Chng I - Danh v s 08Chng II - Vai tr lun chng v ph nh i vi tin tnh Khng ca Trung qun 16Chng III - Khng v tri lng 26Chng IV - Tnh Khng v dch ho php 45Chng tng qut - Tiu dn v lch s t tng tnh Khng 63

Tnh Khng lun l g?

I.Wenn am Sommertag der Falter sich auf die Blume niederlsst und, die Flgel geschlossen, mit ihr Wiesenwind schwing (Martin Heidegger, Aus der Erfahrung des Denkens).C th vay mn nhng li nh vy khi u cho s ch i ting vng p ng ca nhng g ang n mnh trong bng ti. Nhng li c vay mn y khng nht thit phi l ng thanh vi nhng ci sp p ng. S tu thnh ca nhng ci p ng ny s khng xut hin trong nhng ting ng no nhit. y l s tu thnh ca mt cn ma nh thc l, khi con bm ma h chu khp li i cnh mng lng nghe trong thm lng hi th ca c ni. Ch i, kin tr v dng li trong s b tc ca mt thi ch c nh sng vnh cu ca mt tri. Kin tr v dng li ch i trong s b tc l liu lnh k thc mnh cho mt cuc chi ngon mc ca thin din, l liu lnh ng li gia dng thc ca vn hu. l mt thi bng bnh, khng chu tin tng bc vng chc nh nhng t nhy ca con chim hng: Nhy bn b nc, nhy n tng , nhy trn t cn, nhy ln cnh cy, nhy ln g cao v cui cng bay trong thng khung lng cnh lm p cho bu tri [1] . Ch i trong s b tc l nhng bc tht li ca con chim hng, t trn cnh cy ri tr xung t cn. [2] T trn cnh cy ri tr xung t cn chp chng nh cu mang mt ci g c v ngc ngo; l s tin ti bng nhng bc tht li, bi v thun theo s b tc. [3]Mn mt kinh nghim t tng ni v mt kinh nghim t tng, l mt s vay mn nghch l ngang ngc: vay mn l mt iu bt kh. Bt kh cho nn b tc. B tc cho nn khng th tm thy mt li trung chinh vo t tng. [4]Nh th l khi u bng mt s bt chnh. ng sau s bt chnh ny khng c che du mt n ngha no ht bin minh cho n. Nhng, Tnh khng lun l g? "Khi con bm ma h dng li trn a hoa, khp li i cnh, v ong a theo cn gi ca c ni hoa ngn..."

II.Im Denken wird jeglich Ding einsam und langsam. (M. Heidegger)T khi Ngrjuna (Long Th) xut hin min Nam n , n nay 18 th k qua, v sut mt vng cung ba phn t ca ton b Chu, Tnh khng lun (Sunyavada) tr thnh mt th kh gii v cng sc bn c trang b cho mt nn trit l chuyn mn ph hoi. Vi nhng k chng i n, ph hoi l ph hoi. Nhng nhng k tn thng n th ni ph hoi tc l thit lp. Vi c hai, ph hoi l iu ng s v nn trnh. Chnh thc, Ngrjuna c binh vc cho mt chn l no bng kh gii Tnh Khng lun? Ngi ta tng ngh, chnh Tnh Khng (Sunya) l chn l . Bi v, ngi ta c th tm thy, vi bng chng v cng xc thc ca vn ngha, rng chnh Ngrjuna coi phng tin v cu cnh l mt. Ni cch khc, chnh chn l ca Tnh Khng t bo v ly n, t binh vc cho chnh n, khng khng mt ci g khc. V nh vy, vi nhng hc gi hin i chuyn mn v Tnh Khng lun vi nhng i biu c thm quyn nh T.R.V.Murti, Ed. Conze, J. May, v c th k thm nhng v ngoi lnh vc chuyn mn ny nhng c coi nh l c thm quyn nh Stcherbatsky, J. Takakusu, vn vn, u ng thanh cng nhn Tnh Khng lun l bin chng php (dialectique). Nhng ngi i sau bm cht vo danh t ny Bin chng php hiu Tnh Khng lun, qu l mt s ng thanh tng ng. Nh vy l "Nghn tm gi bng tng qun [5] , tuyt sng che ch cho thn ct ng".Ed. Conse ni n s to bo ca nhng hin trit ng phng l t tng bng mu thun. Bi v, chnh lun mu thun cho php ngi ta ni: phng tin l cu cnh, cu cnh l phng tin. Ph hy trong phng tin, nhng li l thit lp trong cu cnh. Ph hy v thit lp li l mt. Nh th, hnh nh mu thun i chi vi ng nht. y l l l m ngi ta hay da vo phn bit tnh cch d bit ca t tng ng phng. Ngi ta thng l lun theo mt tiu thc in hnh nht nh sau: vi Ty phng = ce qui est est, ce qui nest pas (ca Parmnide), l t tng trn nguyn tc mu thun. Bi v, nguyn tc mu thun nh th l dung np tt c mi tng phn, tt c mi ci khng phi l n, cho nn ngi ta ngh nu cng nhn rng ng phng lun lun t tng trn nguyn tc ny th t tng ng phng lc no cng c th dung np c t tng Ty phng vi tt c nhng d bit ca chnh n. V ngc li, v nguyn tc ng nht khng dung np nhng tng phn. Nguyn tc ng nht a n ch i hi s nghim xc ca khi nim. Merleau Ponty ni: "C ci g khng th thay th trong t tng Ty phng: (), s nghim xc ca khi nim." [6] .Hnh nh chng ta va a ra mt trng, ngn, nhng l lun c v rt l mch lc. Nu ni cho ch l, th kiu l lun ny l iu ti k ca cc nh Tnh Khng lun, k t Aryadeva, xung Buddhapalila, qua Bhavaviveka, cho n Candrakirti (nhng truyn nhn ca Ngrjuna). Nhng ni vy cng khng c. V cng ch l mt cch ni p dng lut mu thun mt cch mch lc. Nh vy, chnh mu thun phi tr thnh mt trt t mch lc cho mu thun l mu thun. Tc l, mu thun ch c tha nhn nh l mu thun thc s khi ngi ta c th tm c mch lc ca n trong mt trt t no . Bi v, nu khng c s mch lc gia nhng mu thun v khng mu thun, lm th no l nhn bit l mu thun?Vy th tnh Khng lun l g? "Trong t tng, mi s tr thnh c liu v lng thng".

III.Nhng vay mn khng th trnh v nhng thnh kin nng nh ch cng cha th t b c. "Nhng con c ln trong h nc nh ny, tt c chng u b bao ph trong tm li nh ny, du chng c nhy vt ln, chng vn b hn cuc bao ph ni y" [7] Ngi hc v Tnh Khng cng nh k hc bt rn bng hai bn tay khng.Ngrjuna l ai?Nhng thin ti ln u xut hin trong cn thnh n. Hraclite trong bnh minh ca Hy Lp vi cn thnh n nh nhng ngn la tn bo; ng mun tng c Homre ra khi nhng cuc chi chung bi v li cu nguyn ca Homre mun cho mi bt ha gia cc thn linh v loi ngi hy chm dt. Zarathoustra xung ni, cng vi s xut hin ca Siu nhn, sau khi ni cn thnh n vi mt tri. Nhng con su con ng sut c mt ma ng ch i nhng ting sm u tin ca tit kinh trp thng Hai. Nhng, "Mt khi sinh ra, h mun sng ri chu ng s cht, hay ri i tm s yn ngh. V h li nhng con chu cng chia x s phn nh vy" (Hraclite). Nhng con su con ch tr mnh trong gic ng trin min, cn phi i bao gi c cy nt v sau ting sm ca tit kinh trp ri mi tri dy "gii chi thi i h tai!" (qu Li Thy Gii, Kinh Dch).Ngrjuna xut hin nh mt con voi d trong truyn thng Pht hc v t tng trit hc n . ng thi, i vi cc nh hin trit n , Ngrjuna c xp vo hng nhng t tng gia Pht hc li lc bc nht. Nhng ngay trong hng ng ny, Ngrjuna li c knh trng nh mt tn ph hoi ng s. Ngi s u tin c l chnh cao ca ng l Aryadeva. Ngay trong tn gi c s tri ngc. Ci tn Ngrjuna m ch cho mt th rn d. Bi v Naga c ngha l rn d. Nhng Aryadeva li hm l mt thin thn thnh thin. Hai thy tr ny, mt con khng long v mt v thin thn, phi chng l hai np gp ca t tng: huyn chi hu huyn? Nhiu huyn thoi c dng ln chng t rng c nhiu php l hin ra h bt thi ngng cung ca Ngrjuna, khi ng quyt nh b c ni cao, c rng rm v c t lin xung bin c ng cng loi rn d. Nh vy ngi ta mi c l do xc nhn rng ng qu l mt t tng gia Pht hc chnh thng bi v chnh thng cng hm l ngoan ngon, khi ng chu theo khuyn co ca vua rn m tr li t lin. ng qu thc l mt t tng gia Pht hc chnh thng, mc d li x s ca ng i khi c v ngc ngo. [8]T lc Ngrjuna tr li t lin, nhiu vn trong truyn thng Pht hc v nn minh trit n c t li: Tnh Khng Lun l g?Dng nh c mt s lng l v bt kh no ; lng l nh chnh i sng v bt kh nh chnh t tng. Ngrjuna t sng m ca bnh minh v nng qui xut hin ri bin mt trong sng m ca bnh minh v nng qui.Yath mya tath svapno gandharva-nagaram yath/Tathospda tath sthnam tath bhanga udhritahNh qun nng, nh gic mng, nh thnh ph gia sa mc: tt c s kin khi, tn tc v bin mt u nh vy. [9]

IV.Trong i tng kinh Trung Hoa, c n hnh di s iu khin ca J. Takakusu, mt hc gi Pht hc ngi Nht, c mt tc phm mang ta l "Lo T ha H kinh", c xp vo loi nhng tc phm bn ngoi Pht hc (Ngoi gio b) [10] . Tc phm t on ny ni Lo T ci tru b x Trung Hoa i v pha Ty bc v gio ha cho nhng ging dn man di phng ny. Mn ln nht ca ng l Thch Ca. l Kumarajiva. Ci tn ny li m ch cho s trng th ca tr th. [11] C l Ngrjuna ha thn lm Lo T ti t tu ni cho mt phn na Chu nghe li ci diu ch "huyn chi hu huyn" trong cu hi "Tnh Khng lun l g?".V nh th, trc cu hi:"Tnh Khng lun l g?" Nhng vay mn khng d g trnh khi v nhng thnh kin nng nh ch cng cha d g t b c."Cng v nh mt ngi nh c ln trong h nc nh ny vi mt tm li st sao. Ngi y ngh: Nhng con c ln trong h nc nh ny, tt c chng u b hn cuc bao ph trong tm li ny, du chng c nhy vt ln, chng vn b hn cuc bao ph ni y". l nhng li kt lun ca kinh Brahamajlasutta. V kinh chm dt nh th ny:Imasmim ca pana veyykaranasim bhannamane sahas loka-dhtu akampitthti. (Trong khi kinh ny c truyn thuyt, mt ngn th gii u rung ng).(31.1.1970)

Vn gi danh v tuyt i

Chng IDanh v s

i tng ca nhn thc khng phi l ci c th, m l ci tru tng. Mt s th, nu khng c biu th bng nhng thuc tnh, khng th hin hu nh mt i tng. S kt hp ca nhng thuc tnh biu th hin hu ca mt s th ny c duy tr bi ngn t. Mt hin hu nh th l Khng, mt thc ti rng, khng c t th, n l mt hin hu gi danh. Nhng chnh ci gi danh li lm cho s th xut hin nh mt i tng ca nhn thc. Ci danh biu l cho ci thc. Phi thc khng c danh. M phi ci danh th ci thc cng khng c. Ngn t khng phi ch l mt kh c din t ca t tng m thi, n cn l biu tng ca mt s th.Ngn t biu tng cho mt s th, mt khi hin hu c biu th bi nhng thuc tnh.Ngn t, nh vy, l mt hin hu tru tng. Mi thuc tnh cng c mt tn gi ring ca chnh n, nn mi thuc tnh cng mang trong n kh hu tnh v mt i tng. Do , d ci danh c l biu tng cho ci thc, nhng n khng phi l ci thc. Chn l m mt nh lun l hc mun t n l s tng ng gia tin trnh biu tng v tin trnh thc ti. Bi v mt s th, d l tuyt i th, m khng c biu th, ngha l khng c tn gi ca n, th khng hin hu, nn i vi nh lun l hc th Tuyt i khng phi l s th khng th din t, nu ta hiu c tin trnh ca thc ti trong tng quan vi tin trnh ca biu tng. Nh th, nh lun l khng phi l k i chinh phc tuyt i m l chinh phc biu tng. Cng khm ph ra nhng c tnh ca biu tng ng cng thy tin gn n thc ti tuyt i hn. Th nhng lm sao chng thc c mi tng quan ny, nu khng gi thit trc tin mt hnh nh no v thc ti tuyt i? Thc Ti Tuyt i c chng thc bng ngn t, trong khi ngn t l biu tng ca n, tt phi da vo bn cht ca Thc Ti Tuyt i. Nhng mun chng minh bn cht ch thc ca Thc Ti Tuyt i, tt phi da vo ngn t. Lun l hc khng th gii quyt tnh cht trng phc ny, n khng th vt qua ci gi l c tin. c tin ch c, khi ng trc mt hin hu m khng th chng minh l do hin hu ca n. Gia thc ti v biu tng ca Thc ti, hoc tin tng kh nng ca ngn t, tin tng y khng th chng minh l do ca n c, nu khng gi thit bn cht ca thc ti, ngha l nhng l do c vin dn khng c g bo m s chn thc ca chng c, vn l nhng l do vin vng. y, ta thy lun l hc kiu y thiu hn tnh cht sng to ca t tng. N khng dn t tng i n mt chn tri cao rng ca Tuyt i no c, m ch quanh qun trong ci gi l nguyn l hin nhin mt cch tm thng v c nhin l ngy th; tin tng mt cch ngy th vo kh nng ca ngn t v biu tng.Nu ta gi thit Thc Ti Tuyt i l mt hin hu, th biu tng ca n, tc ngn t, cng l mt hin hu. Nh th, khng nhng bn cht ca Thc Ti Tuyt i l bt kh thuyt, m chnh bn cht ca ngn t cng l bt kh thuyt. Gi thit ny c t ra khi ta bnh din tng i nhn ln tuyt i. Ci nhn nh th, khng nhng khng nh mt tinh th ca ngn t, m cn mang li cho ngn t gi tr ca n nh l con ng duy nht i v Tuyt i. l con ng gia, n cha ng c hai chiu: tng i v tuyt i. Ci danh biu l cho ci Thc. Ci Thc khng th l i tng cho tri thc nu n khng c biu l bng ci danh. Ngn t l mt hin hu tng i, n cha ng ton th kinh nghim ca nhn thc, n duy tr kinh nghim ny. Nhng l nhng kinh nghim c tp hp tt c nhng sai lm, vng tng. D vy, bn cht ca n vn l mt hin hu tuyt i. Thc Ti Tuyt i l v ngn, khng mt kinh nghim hin nhin no c th chng minh cho hin hu ca n. Nhng biu tng ca n l ngn t, v bn cht ca ngn t cng l tuyt i v ngn. V v ci danh khng phi l ci Thc, cho nn, n va biu tng cho Thc Ti Tuyt i m vn khng la khi bnh din tng i ca n.T y, chng ta hy i vo nh thc duyn khi m Ngrjuna tch cc pht trin. Mt nh thc khi c thnh lp, khng th vt qua khung kh ca ngn t. Ch c ngn t mi cho ta thy nh thc y c thnh lp c mt gi tr nh th no. nh thc c pht hiu qua mnh . C php ca mt mnh l mt kt hp ca cc ngn t. Mi mt ngn t chnh n l Tuyt i th hnh dung mt thc ti duy nht. Gn ghp ny khng th t chng t nhng kha cnh vng tng hay nh thc, v Tuyt i th vt ngoi mi din t. N ch c chng thc bng kinh nghim hin nhin v li cha ng tt c nhng sai lm, m t n, n cng khng th t chng t nhng sai lm ny. Tuyt i khng th l i tng ca tri thc, m c th hin nhin cng khng l i tng ca tri thc. Ch c gi danh mi l i tng ca tri thc. Do , ch c gi danh mi lm sng t nhng vng tng sai lm, trong kt cu vn php ca n. Nh vy, kt cu vn php cng l c cu ca mi hin hu, khi hin hu y l i tng ca tri thc.Lm th no tm thy nhng sai lm trong kt cu ca vn php? Ta bit rng mt mnh pht biu v mt s th gm ch th, ng t v nhng thuc tnh. Nhng mi thuc tnh u c kh hu tnh v mt ch th. Khi chng biu th cho mt ch th, chng b a xung hng th yu, nhng khng phi v vy m chng khng th lm mt ch th trong nhng mnh khc. Nh vy, kt cu ca vn php c t trn nh thc duyn khi. Bi v, mt ch th khng th hin hu, nu khng c nhng thuc tnh ca n. Tnh cht ca duyn khi l lm sng t mi quan h nhn qu gia ch th v nhng thuc tnh. Trong vn php, mi quan h ny chnh l ng t. Mt ch th hin hu c gii hn r trong mt v tr no ca thi gian. Khi b gii hn nh th, n khng cn l mt Tuyt i th. Tuyt i th khng phi nh th kia, ang nh th. Nhng nu vt ngoi thi gian, ngha l khng c tc dng ca ng t, n khng th hin hu. Do , vn l tr li cho ng t tc dng nguyn ca n, tc Th tnh.Chng ta tr li nh thc duyn khi. khng phi l mt c sng ca Ngrjuna, m l trng tm nhng ti thuyt gio ca Pht. Trn tuyt i, chn l ca thc ti vt ngoi ngn thuyt, ngoi tt c nhng m t, din t. Nhng, nhim v ca Pht, nh kinh Php Hoa ni l Khai th, Ng, Nhp Tri kin ca Pht cho chng sinh, nu Pht khng s dng tp qun suy t v nhn thc ca chng sinh, nu Pht khng s dng tp qun suy t v nhn thc ca chng sinh, iu ny c ngha l tm ra mt nh thc cn bn ca tri thc. nh thc ny va l hin nhin v va bao hm c chn l tuyt i, ngha l va mang tnh cch duy nghim ca tri thc v c bn cht siu nghim ca Tr tu.i vi chng ta, ci hin nhin l ci m ta nhn bit "bng xng bng tht", ci hin nhin c th, v thc nghim; hin nhin ny khng bao hm ni chn l tuyt i. N l mt chm en hin ti c bao ph mt lp dy tp kh di truyn va ni ti va ngoi ti.V tp kh di truyn ni ti. Trc ht, ngun nhn thc hin nhin "bng xng bng tht" l tri gic (xc, th 6 trong 12 nhn duyn). Ngha l, nu c cu ca gic quan l mo m bm sinh th nht nh ta khng th c tri gic no c th ni l nh tht mt cch tng i. C cu gic quan ny li ty thuc s cu to nguyn thy v i sng hu hnh ca chng ta, l danh v sc, tc "kh cht" ca th xc v tinh thn. Tt nhin mi ngi c mt kh cht ring bit ngay t lng m, v nh th, mi ngi c mt th hin nhin khc nhau, ch tng t nhau ci gi tng bn ngoi. Cu to ca danh v sc li cn ty thuc vo nim ti s ca i sng con ngi (kt sanh thc), n cha ng tp kh di truyn ca i sng qu kh (hnh) v ch nh hng i cho i sng hin ti. Tp kh di truyn ny c hnh thnh do s ngu dt. S ngu dt trong qu kh ch nh cho i sng hin ti v s ngu dt trong hin ti v s ngu dt trong qu kh ch nh cho i sng tng lai.Khng cn ni n nhng i sng ca qu kh v tng lai, m ngay trong i sng hu hnh hin ti, kh cht ca chng ta in sn vo tng t bo, tng cm gic. Kinh nghim uyn nguyn ch c th c, tr phi chng ta thay i ton b c cu danh v sc ny. Nh th ngay c phn ni ti, chng ta khng th c mt kinh nghim uyn nguyn no c. Cho nn, khng th em kinh nghim ca chng ta chng minh cho Tuyt i.Th n, tp kh di truyn ngoi ti. l nh hng ca nhng cm ngh, cm xc theo sng ca x hi, nh hng do tp qun, vn minh, gio dc, tn ngng. Nhng th ny ch c th n su vo da tht chng ta, ch cha hn l thm nhp ct ty. Nhng vt ra khi n khng phi l iu d. Tt c nhng th ny l ci khung ca con ngi. S mo m ca tri thc, ty theo s mo m ca ci khung y.Nh th, d l mt st na tri gic hin ti ca dng thi gian, hiu theo ngha l mt th hin ti lun lu bt tuyt, mi nhn thc u b ng sn vo mt khung kh c hn nh. Chnh th m chng ta ni khng mt nhn thc hin nhin "bng xng bng tht" no c th bao hm ni chn l tuyt i.Khung hin nhin l tiu chun ta nh gi bt c mt hnh nh no d l tng i hay tuyt i: ci phi thc, v n khng hin nhin; iu l o tng, v n khng hin nhin V thm na, hin nhin ci ny tng i th cng hin nhin ci kia l tuyt i; hin nhin ci l nh th ny, hin nhin ci khng phi nh th ny Chng sinh cha vt ra khi ci khung hin nhin ny, nu Pht mun by t cho chng sinh hiu c nhng g Pht ni, mt cch tng i v rt t (nh: nm l trong tay so vi l trong ton th mt khu rng mnh mng), Pht khng th a ra bt c mt nh ngha hay mt hnh nh no xa tm mc ca ci khung . Bao lu chng ta cn kt trong ci khung tc , th by gi chn l Tuyt i vn l bt kh thuyt. Phi m ra mt cnh ca, mt li i, chng sinh c th vt ra khi khung kh hn nh y, th nhp cnh gii T chng ca Pht. Con ng l nh thc duyn khi, tc con ng gia, nh Trung lun vit: duyn khi tc Khng, tc Gi danh, v cng chnh l Trung o. Khi no chng sinh thy r c l duyn khi mi thy c chn l Tuyt i. Nh vy, nh thc duyn khi cha ng c hai chiu "lch s": chiu Lu chuyn v chiu Hon dit.Kinh Php hoa, qua ngi bt ca La-thp, ni r v vai tr ca nh thc duyn khi y nh sau: "Chn l m Pht t chng, khng th ni ln bng ngn ng, nhng m ra con ng dn v , sau khi trm t v s chng ng ca mnh di gc cy b , Pht quyt nh n Ba-La-Ni, thuyt v T Diu cho nm thy T Khu", T Diu c thit lp trn tng quan ca nh thc duyn khi: Kh v Tp, nhn qu lu chuyn: Dit v o, nhn qu hon dit.Ngrjuna tch cc pht trin nh thc ny. Trong tinh thn Trung qun, nh thc duyn khi khng ng khung tt c nhng li thuyt gio ca Pht thnh nhng gio iu c on, thnh nhng chn l bt di bt dch, m cc b phi Tiu tha thng mc phi trong cc cuc tranh lun, mi khi vin dn gio chng xc nh lp trng ca mnh; n cho thy "phng tin quyn xo" trong cch thc khai thng con ng gia ca Pht. V nh th, Ngrjuna nhn mnh n hai kha cnh tng i v tuyt i ca chn l, tc nh . Mt ng nh thc duyn khi l nguyn l ti s v hin nhin nht ca tri thc, l Tc . V ng khc, n cng l chn l Tuyt i, siu nghim: Chn . Vy, Ngrjuna va cng nhn nguyn tc lun l v kh nng ca ngn t (kh nng nh hng ch khng phi din t), v va t chn l ln trn chiu Tuyt i siu nghim, vt ngoi mi nh ngha. y, chng ta hy nhn xt v nhng mu thun trong s thnh lp nh ny: Chn v Tc nht th hay d th?1. Trng hp nht th, Chn v Tc c coi nh l hai mt ca mt Thc Ti Tuyt i, ng bn ny l tc v ng bn kia l chn. Nhng, nu th th khi Thc Ti Tuyt i hin hu nh mt i tng hin qun ca qun chiu bt nh, n khng phi l mt ton th; bi v, khi thy bn ny Tc tt khng th thy bn kia Chn , v ngc li. Ton th khng cn l i tng hin qun, m c nhn thc bng suy lun, ngha l khng trnh khi nhng tin gi nh. Chn l cn mang tnh cht ca tin gi nh khng phi l chn l Tuyt i. Thm na, chng sanh bn ny Tc tt khng th trc qun c Chn bn kia nh, m Thnh gi khi chng Chn bn kia cng khng th trc qun c Tc bn ny. Cuc i thoi gia Thnh v Phm s din ra nh cuc ni chuyn ca nhng k ic. y, chng ta cn phi hiu th no l hin qun. Ngay trong mt nhn thc thng thng, nu s th khng hin hu nh l hin ti, n khng th l mt i tng. Mt s th, d qu kh hay v lai, khi l i tng th by gi n cng hin hu nh l hin ti. Bi, ci qua khng c tc dng, ci cha n cng khng c tc dng, khng th hin hu; ci khng hin hu, khng th l i tng. Theo nh thc duyn khi, nhn thc l tng giao tc dng gia ch th v i tng. C hai cng trn mt v tr ca thi gian. Nu ch th l hin ti, nhng i tng l v lai, i tng y s khng tip xc vi ch th pht sinh tc dng ca nhn thc. Nhng, theo lp trng ca Trung qun, hin ti ch l ci sp n v sp i. Hin ti cng ch l c l. Nh th, hin qun, c ch th v i tng u khng b chi phi bi tc ng ca thi gian. Do , nu l nht th, xt nh l mt tp th, th khng th gi l hin hu bng hai kha cnh. Vy, nh c ngha nh th no, c th ni duyn khi bao hm c hin nhin v tuyt i?2. Trng hp d th th sao? y, chng ta hiu rng, d th nh l hai s th c lp. Nu th, lm th no hp nht, khi mun ni duyn khi bao hm c hin nhin v tuyt i?Chng ta ly t d nh sng v bng ti l hai d th. Ta ni, c nh sng l v c bng ti, v ngc li. Nh th, d l d th, c hai u biu th cho mt thc ti. iu ny, nh Trung lun ni, ch l o gic ca tri thc. N da trn hi tng v kinh nghim ca hai giai on tip ni xy ra trong dng lin tc ca thi gian: khi nh sng bt u n th bng ti bt u ra i; nh sng xua ui bng ti. Hnh ng xua ui ny tt phi xy ra hin ti, ngha l c nh sng v bng ti cng hin hu trong mt v tr ca thi gian, v cng trong mt bnh din khng gian. Nhng khi bng ti ang hin din, v y, th nh sng ang l v lai, v khi nh sng hin din, v y, th bng ti l qu kh; nh vy, c hai khng bao gi hin din cng lc v cng ch, cho nn, khng th ni ci ny xua ui ci kia. Thm na, c hai d th vn hnh bng cch no tin n ch phi hp nhau, tt khng th c s hp nht trong mt ton th. Trong trng hp ny, nh c thnh lp nh th no?Nhng mu thun trn y ch l mu thun trong kt cu ca vn t. Nhng, mt mnh vn t l pht biu mt mt nim v Thc ti. Nh vy, mu thun trong vn t cng chnh l mu thun trong tri thc. n khi kt cu ca ngn t c gii quyt mt cch hp l, n ch by t mt con ng no khng phi l Tuyt i. Ngha l, ci danh biu tng cho ci thc, nhng danh khng phi l thc. Bi v danh khng phi l thc, nn mt s th c th mang nhiu tn gi khc nhau; mi mt tn gi l mt tng hp, hay tng th ca mt s thuc tnh no . Nhng thuc tnh ny , t n l nhng s th, nhng qua tc dng trong tng quan nhn qu ca nh thc duyn khi. Ni cch khc, mt s th khi hin hu trong cc v tr ca thi gian, th trong mi v tr , n c biu th bng mt s thuc tnh n c th l nh th kia, trong hin ti cng vy, n c th l nh th ny, v trong tng lai cng th, n c th l nh th n. Qua nhng bin thin bt tuyt trong dng thi gian ny, s th khng thng ti bn thn, m tnh cch thng ti ca n c bc l tn gi ca n. Ci v thng khng t hu nh mt i tng. Do , tn gi mi l i tng ca tri thc. V, bn thn ca thc ti bin thin bt tuyt, nn n l hin tng a th sai bit. Tn gi ca n khng b chi phi bi s bin thin ny, cho nn n l hin tng nht th khng sai bit. Nh vy, ngay trong kt cu ca vn t, tn gi ca mt s th l ci khng sai bit ca nhng sai bit, tc bt d. Khng c s th th li khng c tn gi, do , s th l nhng sai bit ca ci khng sai bit, tc bt nht. Bt nht bt d tc Trung o.Trung o, nh ta thy, khng phi l bn cht hin hu ca Tuyt i, m l bn cht biu tng ca ngn t trong kt cu vn php. Vi bn cht ny, khi ngn t tm ra hng i tin v Tuyt i, n khng mang li cho Tuyt i mt nh ngha bng mt tn gi c nh no. Do , khi ni rng Nit Bn khng n, khng i, bt nht bt d, phi on phi thng, v.v. ni th tc l vch ra con ng gia cho ngn ng i v Nit Bn c nh ngha l nh vy. Trong nhng lun thuyt, ng l nn phn bit s sai bit v khng sai bit gia s th v tn gi ca s th, ta coi c hai nh l mt, v t , nh ngha Tuyt i v Trung o, thay v coi con ng gia l con ng ca ngn ng. y, chng ta cng cn ni n trng hp tranh lun gia cc t ca Trung Qun v Duy Thc. Mi bn u chia cc giai on thuyt gio ca Pht ra lm ba, v t hc thuyt ca mnh vo giai on cui l Trung o. t ca Trung Qun ni, tc C, chn Khng. Va c va khng l Trung o. t ca Duy Thc ni: Ngoi cnh phi hu, ni thc phi v, phi hu phi v tc Trung o. H ng vi nhau l nhng giai on v trc, Pht thuyt php cho hng Tiu Tha v i tha phng ng khng phi Trung o. Ni th, tt h nh ngha Nit Bn l Trung o. Thc s, nhng t ny hiu mt cch lch lc v Trung o. Trung o khng phi l Nit Bn, m l con ng i n Nit Bn. N l phng tin ch khng phi l cu cnh. Cu cnh Nit Bn l Tch dit tng, khng th ni bng li, nhng Pht dng phng tin dn chng sinh i v cu cnh Nit Bn. Ngay trong T diu , duyn khi va bao hm c hai chiu sanh t v Nit Bn, tt nhin, bc ra ngoi Trung o, khng th nhn thc c T diu . Nh vy, tt c nhng g Pht thuyt, d ni Hu, d ni V, nu bc ra ngoi Trung o, Hu v V y s tr thnh nhng nh ngha cho cu cnh Nit Bn, thay v coi n nh l phng tin quyn xo.Ci danh phi tr vo mt ci thc, nhng n l ci n nht, bt bin, do n khoc cho ci thc mt t tinh quyt nh, hoc thng, hoc on, hoc nht, hoc d, v.v. Khi t ci danh vo nh thc duyn khi, by gi n l gi danh. Gi danh, nhng biu tng cho ci Thc, d vy, vn khng ng khung ci thc vo mt nh ngha c nh. Do , gi danh cng l Trung o.Khi i tm Tuyt i th, tt nhin Tuyt i th y hin hu nh mt i tng, ngha l c mc vo mt tn gi no . Ni cch khc, n c nh ngha. Nhng nh ngha u l nhng suy lun cn c trn kinh nghim hin nhin. Kinh nghim , nh ta thy, khng c bo m chn thc no c. Nu da vo to dng ln mt hnh nh gi l Tuyt i th, hnh nh ch l vng tng sai lm. Tuy nhin, bt c mt pht biu nh ngha no u cha ng trong tnh cht mu thun. Biu th cho ch th c nh ngha l nhng thuc tnh. Nhng mi thuc tnh u l mt kh hu ch th. l mu thun gia t v tha. Ch th khng th t hu, nu khng c nhng thuc tnh. Nhng thuc tnh ny, khi b a xung hng th yu quay vo tm im l ch th, th chng l nhng tha th. Nhng khi ly chng lm trng tm, mi thuc tnh l mt ch th, ngha l khng th t hu. ng y n l t. ng kia n l tha. Do , chnh n, khng phi l t hay tha g c. T hu cng khng ng; tha hu cng khng ng; t tha khng th c v phi t tha cng khng c th c. y l mt t d v cch p dng duyn khi chng minh tnh cht phi thc ca mt mnh . iu ny cho thy khng mt pht biu v nh ngha no m khng cha ng nhng sai lm ni ti. Chnh l khuyt im ln nht ca ngn ng, khng th nh ngha c Tuyt i th. Nhng khuyt im li chnh l u im. Ngn ng l tp hp nhng kinh nghim, lin h cht ch vi kinh nghim, nhng kinh nghim hin nhin khng t chng t nhng sai lm ca n. Nu ngn ng bt lc trong din t tuyt i tt nhin khng th da vo kinh nghim hin nhin c nhin l sai lm vng tng mang li cho Tuyt i mt tn gi c nh. Nh vy, ch c ngn ng mi m ra c con ng gia m thi. l con ng duy nht tin v Tuyt i.Vi nh thc duyn khi, mt hin hu khi khng th chng minh c tnh cch hin hu ca n, hin hu c gi l Khng. T d, Trung lun vit: "Mt s th khng sinh khi t chnh n, t mt ci khc, t c hai hp li, hay khng t mt nguyn nhn no c. S th l tnh Khng. Ni cch khc, c ci ny v c ci kia, do , khng mt ci no t hu; nh vy, php do duyn khi nn Khng. Bng Tnh Khng, ta thy duyn khi hy dit duyn khi. Cng th, trong ngn ng, bng vo Khng tnh, th mt mnh khi c thnh lp l t hy dit mt gi tr pht biu ca n ngay. Nhng chnh ch t hy dit gi tr pht biu ca chnh n, nn n khng bp mo Tuyt i vo mt khung kh nh ngha no". Trung lun vit v ngha ny nh sau: "Nu trong lun thuyt, nn vn c a ra m khng cn c trn Tnh Khng th nn vn y bt thnh, v n khng chng t c mu thun ca vn . Ngc li, khi tr li cho mt cu hi, nu khng y vo Khng tnh, tr li y cng ch lp li vn nu sn cu hi thi".

Kt lunTrung lun vit: "Nu khng y Tc , th khng th t c Chn . Nu khng t c Chn , th khng th hiu c Pht Php". Trong phm vi lun l, Tc y chnh l ngn ng. Gi tr ca ngn ng khng ch thnh cng ca n, m l ch tht bi ca n trong din t Tuyt i. Chnh do s tht bi ny m ngn ng ta thnh c Trung o. Trit l v ngn ca Trung qun khng th hiu mt cch hi ht l mun i v Tuyt i, phi loi b trit ca mi hnh thc ca ngn ng.Nh lun l hc, khi i tm s thnh cng ca ngn ng, to nn s tng gia tin trnh ca biu tng v tin trnh ca Thc Ti Tuyt i, tc l ng nht danh v s. S ng nht ny khng th vt tnh cht trng phc nh ta thy. y chnh l thi duy thc ngy th, qu tin tng vo kinh nghim hin nhin.Phn bit danh v s, trn ci sai bit v khng sai bit, l li vo Trit l ca Trung qun. Bi v thc ti ch c hin hu qua gi danh, do . Ngrjuna thng ni cc php nh mng, nh huyn. Mt on trong Tiu phm Bt nh, Phm II: "Thch hon nhn", cho ta thy ngha gi danh, ngha ni cc php nh mng nh huyn ny."Lc by gi. Cc v thin t suy ngh nh vy: "Nhng ai l ngi c th tu thun nghe nhng Tu B ni?" Tu b bit r ngha ca cc v thin t, ni vi h rng: "Ngi huyn c th tu thun nghe nhng iu ti ni s nghe cng khng, v s chng cng khng". Cc v thin t suy ngh nh th ny: "Nu ngi nghe m nh huyn th chng sanh cng nh huyn. Tu hon qu cho n Bch chi Pht o cng nh huyn". Tu B bit r nhng ngh ny ca cc v thin t, ni vi h rng: "Ti ni chng sanh nh huyn nh mng: T hm qu, A na hm qu, A la hn qu, Bch chi Pht o cng nh huyn nh mng". Cc v thin t ni: "Tha ngi Tu B , phi chng ngi ni Pht php cng nh huyn nh mng; ti ni Nit bn cng nh huyn nh mng". Cc v thin t ni: "i c Tu B , phi chng ngi ni Nit bn cng nh huyn nh mng?" Tu B ni: "Ny cc thin t, gi t c php no cao hn Nit bn ti cng ni l nh huyn nh mng. Cc v thin t, huyn mng v Nit bn khng hai khng khc".V chng ta tm kt thc on kinh ny bng tn ng ca thnh hon nhn: "Tr tu ca trng lo tu B tht l su xa, ngi thuyt tht ngha m khng hoi gi danh".Nh vy, chng ta d c gi l trit l Trung qun l duy gi duy danh, duy v hay duy thc, duy nghim, nhng iu ny tht khng can h g n n c. Trit l khng c lp trng g c. Nu ta thy ci l thc hu, c a n vo din t ca ngn ng, ta s thy n phi hu. Nu ta thy ci l phi hu, c a n vo din t ca ngn ng, t khc n l thc hu. V im ny, Trung qun c v l mt th trit l ngu bin. Nhng ci danh khng phi l ci thc, trit l y khng i tm s thnh cng cu ngn ng, m l i tm s tht bi ca n, th bt c mt danh t no vn khng th nh ngha c bn cht ca n.

[1] Th t ca su ho ca qu Phong Sn Tim ca Kinh Dch; s lc, hng tim vu can; lc nh, hng tim vu bn; cu tam hng tim vu lc; lc t, hng tim vu mc; cu ng, hng tim vu lng; thng cu, hng tim vu qui.[2] Ho cu tam vo lc t ca qu Phong Sn Tim o ngc thnh ho lc tam v cu t ca Thin a B.[3] Qu Thin a B: lc tam, bao tu; cu t, hu mnh.[4] B chi ph nhn, bt li qun t trinh, i vng tiu lai, thin a bt giao nhi vn vt bt thng d. Li tng ca qu B: Thi i b tc khng phi l thi ca o ngi, s trinh chnh ca qun t chng c li. Ci ln i, ci nh n, tri t khng giao cm, nn vn vt khng thng.[5] V y cng l mt ng thanh tng ng: i vn nh th. Ban u vo cuc sng, chng ta giu, giu nhiu, giu na; trong bao nm, chng ta trng cy ta ht, nhng ngy thng tri, nm su li; thi gian ph v mt cng trnh; cy rng b cht; bn hu tng ngi ri rng mt. Bng tng qun nghn tm xiu , ci con ngi trn tri s cn nghe r trong hoang liu mi ngm ngi xun xanh xa mt. (Saint-Exupery, Ci Ngi Ta, Bi Ging dch).[6] IL y a quelque chose irremplacable dans la pense occidentale: (), la rigueur du concept, (MP.Signes, Gallimard, p.174)[7] Kinh Brahamaj-la-sut-ta. T.T. Minh Chu dch.[8] Vit theo Long Th B Tt truyn ca Kumarajiva. DTK.2047 ; tp 50, trang 184 v tip.[9] Ngrjuna; Madhyamika-krika, VII. 34[10] TK. 2139; Tp 54, tr. 1266 v tip.[11] ng Th, cng mng tng nh ch Lo T.

Chng IIVai tr lun chng v ph nhi vi tin tnh Khng ca Trung qun

i vi mt nh Trung qun, Tuyt i th vt ra ngoi mi nh ngha, nh th, ng vn khng trnh khi vic nu ln mt tin . T chi nh, tc ph nh. Mt tri ph nh vn l khng nh. Nh th khi t chi mi nh ngha, tt nhin phi thnh lp mt tin v tin l: "Tt c cc php u khng". Bt c l hiu Khng tnh theo kiu no. N vn l mt tn gi c gn cho Tuyt i th, nu Trung qun khng i n ph nh tuyt i. Nu ph nh ci Khng tnh , Tuyt i th vn c t mt tn gi khc l Khng Khng. Ph nh mt ln na v Khng Khng vn l mt nh ngha khc v tuyt i th. C th y l mt li chi ch, nhng bt c mt tin no m Trung qun lp ra, hay ni chung l mi hnh thc lun l, u phi trnh li "v cng" ny. Tuyt i th c phi l vy hay khng phi vy l chuyn khc, nhng mt tin gi l ph nh trit , tc ng sau ph nh lc no cng ngm cha khng nh, th tin bt thnh. Bt thnh ny khng th tha cho tht bi ca ngn ng. Tht bi ca ngn ng, theo quan im ca Trung qun, l hnh ton vn nht ca n, m vi hnh thc ny, n vn khng din t ni Tuyt i th. Mt lun chng bt thnh, khng th lm sng t s tht bi ca ngn ng trong c gng m t Tuyt i th. Tin Trung qun l ph nh, n ch c gi tr khi ph nh i n trit . Nh th, lun chng m Trung qun a ra thnh lp tin Tnh Khng l nh th no v lm sao tin c th ph nh trit ? y chng ta xt qua v vai tr ca lun chng v ngha ph nh i vi tin : "Nht thit php Khng" ca Trung qun.

I. V lun chngTrong mt lun chng, c hai yu t quan trng, l ngn ng v lun c. tin khng, vai tr ca ngn ng l ph nh. Tc dng ca n l t chi mt hin hu bt thc. Khi t chi mt hin hu bt thc nh th, t n, ngn ng i din cho mt thc hu no . T d, khi mt khch bo hnh b lc li, th ting ku gi ch ng phi biu l trong n mt hin hu thc hu m khch b nhm ln. Nh th ph nh ch l mt cch ni khc ca khng inh. Khi t chi rng khng phi ci ny, tt mun ni l chnh ci khc ch khng phi ci ny. Ngn ng trong mt mnh lun chng nu khng chng t cho mt thc hu tnh no c, n s khng th trnh by cho thy nhn thc sai lm l phi phn bit hai yu t sai v ng. Nu yu t ng khng c, th khng yu t no c chng t l sai. Nu khng chng t c mt sai lm no th tin Khng ca Trung qun s khng c gi tr. S thnh lp ca n, s l mt tr chi ch v ch. Thm na, mt lun chng c dng phi c chng minh l do ca n: l do ny tt phi da vo nhng s thc hin nhin. Nhng tin ca Trung qun ph nhn mi s thc hin nhin. Mt tin nh th, khng c l do thnh lp, ngha l, n cng ch l mt tr chi v ch m thi.Nh vy tin v Trung qun t mu thun. Mt tin phi mang tnh cht ph qut. Nhng tha nhn ph qut tnh ca tin Khng, th lun chng bt thnh. Ngc li, nu Trung qun, cho lun chng c gi tr, tha nhn thc hu tnh ca ngn ng v mt s lun c, nh vy ph qut tnh ca tin s bin mt; bi v, tin ni "Nht thit php Khng" nhng trong ngm tha nhn mt s .Nhng mu thun trong thit nh tin ny, tp Vigrahavyvarttan, Ngrjuna t a ra su mu thun tt c:Tha nhn hiu qu ca tin tc ph nhn ph qut tnh ca tin : "Nu nh Trung qun a ra mt tin , ni rng "Nht thit php Khng" th ngn ng ca lun chng cng phi c bao hm trong ci "nht thit" . Nu th, lun chng bt thc, n khng gy mt tc dng no vi hin hu c nhn thc rng kinh nghim hin nhin. Ngha l n khng c gi tr ph nh.Tha nhn ph qut tnh tc ph nhn hiu qu ca tin : V ngc li, nu tha nhn tin thch ng th lun chng cng bt lc, v khng c hiu qu ph nh.Tha nhn tin , lun chng s thiu lun c: Lun chng c thnh lp tt phi da vo nhng chng c hin nhin. Tin ni " Nht thit php Khng" nh vy, khng c chng c hin nhin no c, ly g chng minh l tin ng hay sai?Lun chng thiu lun c, lun chng bt thnh, v khng th chng t ng hay sai, nn lun chng khng c gi tr.Nu tha nhn lun c bt thc, mi bt thc u c tc dng: Tha nhn lun c bt thc, tc tha nhn c ph qut tnh v hiu qu ca tin . Tha nhn ny ni: Nht thit php khng, ngn ng cng khng, lun c cng khng. Khng tc khng hin hu bt thc. Nu n c tc dng ph nh th mi ci bt thc khc u c tc dng, nh la trong tranh c th t chy.Nu khng tha nhn lun c bt thc, tc ph nhn ph qut tnh ca tin : mt tin m khng cha ng ni ph qut tnh, n khng c gi tr. Ngha l, t mu thun.Vn c nu ln trn y c tm quang trng i vi s hiu bit v thuyt Tnh Khng ca Ngrjuna. Ngrjuna khng t chi rng c tnh ca Khng l chng t mi hin hu u bt thc, nh huyn, nh mng.Nhng mu thun a ra cho tin Trung qun bt ngun t nhn thc v Khng. Theo nhn thc ny, Khng l Khng hn, v C l C hn. S th l mt t th, ngha l c yu tnh quyt nh khin cho n l n. Yu tnh y hoc C hoc Khng. y, chng ta cn tm hiu thm v nh thc duyn khi. Khng tnh l mt pht biu v c tnh duyn khi. Tha nhn nh thc duyn khi tc tha nhn s th c sinh dit. V cng chnh do duyn khi m s th bt sinh bt dit, ngha l Khng. Nh Trung lun vit: V Khng cho nn C. Khng phi v c ci Khng cho nn c ci C, theo tnh cht i i ca hin hu. Nhng bn cht ca hin hu l Khng. Ta p dng nh thc y vo mnh lun chng nh sau:Mt mnh lun chng cha ng ba yu t ngn ng: ch th tc ng, s th tc ng, v ci b tc ng. Ba yu t ny, nu chng l nhng t th d bit, lm th no chng cng kt hp pht biu mt nim? T th d bit, ngha l mt s vt c yu tnh quyt nh ring bit ca chnh n; yu tnh ny cho thy s sai bit ca t th ny i vi t th khc. Khi ni n yu tnh quyt nh, Trung lun gi l "T tnh Khng", c ngha l "V t Tnh". Phi chng do t th d bit m ngn ng mi pht biu c nim, ngha l tr vo mt s th hay s kin no , nh pht biu trong mnh v " Nht thit php Khng"?T th d bit, nu khng c nhn thc qua nh thc duyn khi, ngha l tnh Khng, th khng phi l t th d bit. D bit l do i i, do so snh t th ny vi t th khc. T n khng phi l ng hay d. Thm na, phn bit s sai bit tt da vo tnh cch biu th. Nh vy, t n d tnh khng phi t hu, bn cht ca n l Khng. Kt hp ca mt mnh tt khng th thot ly tnh Khng.Bn cht ca ngn ng l Khng. N l hin hu ph thuc rt nhiu iu kin. D c n d bit vi s th m n ch tn, nhng s c mt ca n l do s c mt ca s th y. V ring n, ngn ng m thot ly khi tnh Khng n khng hin hu v nh th, khng th ch tn cho mt s th no c. V s th cng th. C ci ny l v c ci kia.Bn cht ca hin hu l Khng, phi chng Khng l yu tnh quy nh ca hin hu? Nu tha nhn iu ny, Tnh Khng khng ph nh trit ni, n vn bao hm mt khng nh. Nh th tin "Nht thit php Khng" vn mu thun t n. t ra na tin y khi s dng nh thc duyn khi ph nh tt c, nh vy, phi chng c tha nhn c duyn khi? Tin vn t mu thun. ph dnh mt s th. Trung qun ni, t th :Khng hin khi t chnh n. Hin khi c ngha t ci cha c xut hin thnh c. T n sinh ra tt cha ng hai yu t; l ch th sinh v ci c sinh. Mt th cha ng hai yu t nh vy, khng th t hu, ngha l khng c t th. Trong hai yu t sai bit l nng v s, mt yu t l nhn v mt yu t l qu, hai yu t cng l hai t th. Nu s th sinh ra t chnh n, tt khng th c hai t th nh vy. Khng tha nhn iu ny th khng c tc dng hin khi. Tc dng l tng giao gia nng v s.Khng hin khi t mt ci khc. N l mt c th, v ci khc cng l mt t th. Mi t th c yu tnh quyt nh ca chnh n. Nh vy, khi tha nhn c hai t th d bit, tt khng th ni t th ny sinh ra t th khc.Khng khi ln t c hai: c hai tc l s phi hp ca hai t th: n v ci khc n. Nhng nu tha nhn c hai t th d bit, hai t th ny khng th phi hp c. Nu phi hp, c hai s nh mt yu tnh quyt nh ca chnh n.Khng khi ln khng do nhn no c. Mt hin hu l mt kt qu. Hin hu khng th khng c nhn ca n.Trong bn trng hp trn, nu tha nhn s th c yu tnh quyt nh ca n th khng th tha nhn n l hin hu. Tha nhn hin hu ca n, tt nhin khng th tha nhn yu tnh quyt nh ca n nh vy, do v tnh nn duyn sinh.Duyn l nh th no? Nhng s th c gi l duyn, khi chng l iu kin mt s th hin hu. Nu khng c s th hin hu ny, nhng s th kia khng th gi l duyn. Nh th, duyn cng khng phi l nhng t th t hu. Do duyn cng v tnh. Ngha l duyn sinh cng v tnh.S th, v khng c t tnh quyt nh, nn hin khi do nhn duyn. S th hin khi do nhn duyn, tc khng c t tnh quyt nh. l ngha v tnh duyn sinh v duyn sinh v tnh. V tnh duyn sinh, nn duyn sinh l Gi danh. Duyn sinh v tnh, do , Duyn sinh l khng. l ngha Trung o ca nh thc duyn khi.Tn gi ca mt s th c yu tnh quyt nh ca n, n khng th biu tng cho mt s th no c. Nhng s th gi l hin nhin cng th, nu chng c yu tnh quyt nh, chng khng th l lun c chng minh cho mt pht biu no c.Vi nhn thc v tnh Khng nh th- tnh Khng ngha l v tnh- ta thy tin Trung qun khng phi bt thnh nh vn c nu ln trn. y, chng ta th p dng nh thc duyn khi nhn thc v Nit bn. Nhn thc ny s cho ta thy r ba mt tnh: Khng, Gi danh v Trung o ca duyn khi:M u chng "Qun Nit bn" Trung lun phm XXV, t cu hi nh sau:"Nu nht thit php Khng, tt khng c sinh dit. Nu th, on ci g v dit ci g m gi l Nit bn?" Ngrjuna t tr li li bng cch nh sau: "Nu cc php khng phi l Khng, tt khng c sanh dit. Nu th on ci g v dit ci g m gi l Nit bn?" Ch c nh thc duyn khi, tc Tnh Khng, mi c th pht biu mt nim v Nit bn m khng ng khung Nit bn vo mt nh ngha no c, nh Trung lun tip: "Khng c chng c cng khng i n, khng on cng khng thng, khng sanh cng khng duyt. l Nit bn".C ba tng ngn trn y c th cho ta mt hnh nh kh y v din tin ca ngn ng khi vn ln tuyt i. S hon ton ca n, nh tin v Khng ca Trung qun c ni xong, khng phi ni l thnh cng m l tht bi. Bi v, khi mt pht biu ca n c thit lp vng chi, n vn khng vng ti tuyt i ni. Tuyt i c th lng l trn u n. iu ny chnh l t th Trung o ca ngn ng nh ta thy tng ngn cui c trch dn trn y.

II. V ph nhTnh khng l mt hnh thc ph nh, m ngha ca n m nh ta thy qua trn. nhng ph nh c ngha rt t bit. Khng nhng n ch lin quan n ngn ng dng ph nh, m cn lin quan n i tng ph nh. i tng l s th hin nhin. Bi v, ngn ng biu tng cho thc ti nhng chnh n khng phi l thc ti, do tin Trung qun d c hp l trong s thit lp nhng cha hn v th m n c gi tr ph nh tht s i vi s th hin nhin.Vn ny nh c chnh Long Th nu ln trong tp Vigrahavyvartan vi tng ngn nh sau: "Nu php khng c t th, ngn ng s khng c i tng ph nh. Nu khng c hin hu nh l i tng m ngn ng c th ph nh c th v ngn ph nh c vyn" Tng ngn ny mun ni rng, tin "Nht thit php Khng" mt tin nh th khng nhm ph nh mt iu g c, v tt c u khng nn khng c i tng ph nh. Ph nh nh th chng khc no ni: la khng lnh; nc khng cng. Nhng mnh ny d l ng, nhng chng khng can d g n s thc hin nhin c. Ngha l, tin Trung qun d c c thit lp ng, cng bng tha.Thm na, mt ph nh phi c su c tnh: trc ht hnh ng sai lm, i tng b nhn lm v ch th nhn lm; v th n l hnh ng ph nh, i tng b ph nh v ch th ph nh. Nh Trung qun ni rng v chng sinh m lm nn ng thc tnh h. Nhng tin ni "Nht thit php Khng", tt nhin hnh ng ph nh Khng, i tng b ph nh cng Khng v ch th ph nh cng Khng, nhng vng chp kia khng b ph nh g c.Ch im ca vn trn l ngha tng quan gia ch th v i tng, l tng quan tc dng. ng l vn ny khng cn thit phi t ra y. Nh trn ta thy, vi tnh thuyt Khng, hai s th t hu v d bit khng th cng phi hp c, bi v, mt s th c yu tnh quyt nh ca n v nh vy khng mt s th no c th b nh mt yu tnh ca chnh n c a xung hng th yu. Thm na, mt s th, nu vt ra ngoi tnh khng, tt khng hin hu. Khng hin th khng tc dng. Trong thit lp mnh , im ch trng l s kt hp ca ngn ng. Trong ngha ca tin , l ngha ph nh; im ch trng l tng quan tc dng. D Trung qun c ni do tnh Khng nn s th hin hu. Nhng tng quan tc dng, ch th v i tng phi l hai t th thc hu, chng mi khi ln tc dng, nh trai v gi, phi l hai d bit lp mi c th i n vi nhau. Hin hu, gi t do tnh Khng, nhng phi tha nhn t th ca n trong tc dng. nu mt s th ny khng c yu tnh quyt nh ca n, lm sao phn bit vi mt s th khc: V nu s phn bit ny khng c, lm sao ta phn bit c ch th v i tng trong tng quan tc dng? chnh l iu m chng ta s xem xt n sau y.Tng quan ny, trc ht, chng ta xt v kha cnh i i. Mt s th khi hin hu nh l i tng ca ch th ph nh, by gi n mi c gi l s th b ph nh. V ngc li, mt ch th khi ng trc mt i tng b ph nh, by gi n mi c gi l ch th ph nh. Tng quan i i ny c th c xt n bng nguyn l nht d, ngha l c hai trng hp, hoc ch th v i tng l nht th, hoc c hai l d th. t vn nh vy, phi chng ngm tha nhn l ch v khch thc hu, nh Thanh Mc t nu ln trong li gii thch v tng quan la v ci trong chng X ca Trung lun bi v, nhng lng ra sng th, khng hin thc nn khng th b ph hu? C nh s thy bng xng bng tht ca th gian, trc ht phi c s th thc hu, sau mi c th t duy. T d, nh c kim kh, sau mi c s thiu t v trui luyn. Cng th, nu khng tha nhn c ch th v i tng v vn nht th v d th ca chng c t ra lm g? V Thanh Mc gii thch, vn c t ra l cn c vo tp hon suy t ca th tc. t ch th v i tng vo nguyn l nht d, khng phi l tha nhn chng. Nh mun ph hy v ci c v khng, tt c ni n chng. Nu khng gi tn chng, lm th no ni? Gi tn mt s th, khng phi l iu kin tiu quyt l tha nhn hin thc ca n gi tn. Ni v mt s th l ni qua tn gi ca n. Khi tm thy c nhng mu thun trong tn gi, by gi mi chng thc c rng s th y khng hin thc ng nh tn gi c dng quy nh phm tnh ca n. Hin thc khng lm i tng co t duy, m t duy chnh l t duy v tn gi ca n. Hin thc khng l tt c. Khi gi hin thc l la, khi gi hin thc l ci, la hay ci ch l gi danh. t tng quan ca nhng hin thc ny vo nguyn tc nht d, th gi n l la cng khng ng v gi n l ci cng khng ng. Cng th, ch th v i tng ch l gi danh, khng th c s th hin hu nh l ch th hay i tng. Hin thc phi tng quan i i, phi mu thun. chnh l Tuyt i v v ngn.Ti sao hin thc khng l g c, khng phi la hay ci, khng phi l ch th hay i tng?Nu ch th v i tng l mt, th tc gi v tc nghip l mt. Ngha l, nh gii thch ca Thanh Mc, tc gi t d nh th gm. Tt nhin, mt ngi khng l g c. Nhng khi ng sn xut gm, by gi ng c gi l th gm. Th gm v gm u c th l mt s th n nht?V nu ch th v i tng, nh la v ci, nu l hai d th bit lp, th khng cn c ci m vn c la. Nh th, la c th hin hu bt c lc no v bt c u. l mt th la khng c tc dng, n khng t chy th g c. y, n Thun, trong Trung qun lun ging k , phng theo cc tng, phn tch c bn li v tng quan d thi ny:Thng, la lc no cng hin hu,v hin hu bt c u;V nhn, v nh th, n khng cn n c ci hay khng c ci;V duyn, n cng khng cn bt c mt iu kin no c, nh ngi t la;V tc dng, n khng t chy bt c mt th g c.Trng hp trn y gi l tng quan d thi, ngha l la ci hin hu trong hai thi hn khc nhau. Trng hp khc, l tng quan ng thi; ngha l khi t chy ci, by gi mi c hin hu. Nu th, la v ci khng c yu tnh quyt nh. La khi c khi khng. Ci cng th. Bi v, mt thanh g, khi mi t chy mi gi n l ci. Trc khi cha b t chy, n c th l ci ny hay l ci khc, ngha l c nhng kh hu khng phi l ci, khng nht thit n s l ci. Cha b t chy, n khng phi l ci; nu n c yu tnh quyt nh, n khng tr thnh ci b t chy. Mt hin thc nh th, khng phi l ci hay g c. Ci l mt gi danh. V nh th, la cng l mt hin hu gi danh.ng khc, la v ci l hai d th bit lp, tt nhin chng khng th phi hp vi nhau to thnh s t chy. Ngha l la khng i n ci t chy ci. Khng c s t chy ca la tt cng khng c s tt pht ca la. Mt th la nh vy l vnh cu, khng th khi c, khi khng. La v ci l hai v th bit lp, nhng la c th i n vi ci, nh ngi con trai i n vi ngi con gi, th c c khng? T d ny bt thnh. Trai v gi, c th gi nh l hai d th bit lp, nhng chng khng ging nh la vi ci, bi g khng c ci th khng c hin hu ca la.Tng quan gia hai d th bit lp, d tng quan d thi hay ng thi, nh th l bt thnh. Nhng c th c tng quan khc, khng phi nh l hai d th bit lp, m l tng quan i i. La v ci, chng khng bit lp, nhng t th ny hin hu do t th kia. Trng hp ny c ngha nh th no?Nu ni, do c ci m c la, v ngc li, do c la m c ci, th ci no c trc v ci no c sau? Nu do c ci m c la, tt ci c trc. Nu do c la m c ci, tt la c trc. Nhng la do ci m c, th ci cng do la m c, do , khng th ni ci ny c trc ci kia. Ni cch khc, gi t rng ci c trc la, nhng cha b t chy, s th y khng th gi l ci; ngha l, trong gi t ny, ta mc nhin tha nhn c la ri. c, sau l do i i m c na, iu ny mc phi li trng phc. Tri li, trong gi t y, ta khng mc nhin tha nhn rng s th khng cn c t chy, khng cn n la,m vn hin hu.Trng hp trn c mnh danh l t th c t thnh ri mi i i. N phm phi hai li nh ta thy, trng phc v mu thun. Tri li, ta ni t th tu thnh tt khng cn tng quan i i; iu ny nh l nh vy; nhng ta c th ni khc i c khng? Ngha l ta ni ngc li rng do i i t th m c t thnh. Nu th s th i i khng c i tng i i vi t th kia m tu thnh, th ngc li, t th kia cng do i i vi t th ny m tu thnh. iu ny hin nhin v mc nhn rng trong hai s th, mt s th cha tu thnh t th. Nu khng mt nhn nh th th lm th no c i tng i i? l mt mu thun.D th bit lp bt thnh. T th do i i tu thnh cng bt thnh. Nh th, ch th khng c yu tnh quyt nh, i tng cng khng c yu tnh quyt nh. Tn gi ca mt s th l y c vo yu tnh ca n m gi. Nay, yu tnh quyt nh ca n khng c, ta phi gi n l ci g? Hin nhin n l hin hu gi danh. ngha v hin thc gi danh cho ta thy ngha ph nh ca tin "Nht thit php Khng". ngha ny sng to thm, y, chng ta c th cu xt qua tc dng ca hin thc. Tng quan ch khch trong tin ph nh ca Trung qun nh trn, d ch v khch c l phi hu hay l gi danh i na, nhng ta khng th t chi c tc dng hin thc ca n, y l kt qu m tc dng y mang n. Ni cch khc, d c hay khng c tc gi v tc nghip, c hay khng c v ta khng th gi c ch danh chng l g, nhng ta khng th t chi hiu qu. Tin khng, nu tha nhn ph qut tnh ca n, khng nhng t chi hin thc ca ch khch, m t chi lun c hin thc ca kt qu. Nh th, tin c i ngc vi nhn thc hin nhin, c th l hiu qu m ta c th tip nhn hay khng? Nu khng t chi c hiu qu hin thc, t ta suy lun rng khng th t chi c tc dng, v khng t chi c tc dng, li khng t chi c hin thc ca ch v khch. Tin ca Trung qun, nh vy l t mu thun, v do n bt thnh.Vn c t ra nh th, gii quyt, ta c th cu xt tnh cch hin hu ca kt qu. Vi thuyt tnh Khng, vi tiu m ta thy trn, l mt kt qu khng th hin hu chnh n, bi t mt ci khc hay t c hai, hay khng t mt nguyn nhn no c. Qua bn trng hp ny, mt kt qu, nh th l khng th xc nh tnh cch hin thc ca n, tt nhin n l phi hu bt thc. Hin thc ca ch khch cng l gi danh m ta thy, v y hiu qu cng ch l mt hin thc gi danh. Nhng ta hy th gi t c hin thc thc hu ca ch khch, v hiu qu, iu g s xy ra? l tc dng c tn ti nh th no c th t tng giao ca ch khch, dn n kt qu? Ch v khch d l hin tng ni tm, hay l hin tng ngoi gii, chng u l nhng hin tng v thng, st na bin dit lin l. D c tha nhn thc hu tnh ca chng trong st na v lai v qu kh, nhng tc dng ca chng trong st na ny ch c th l tim th ch khng th l hot th. Tc dng hot th ch c, khi m ch v khch u hin hu. St na v lai, chng cha hin hu, chng khng c tc dng hot th. St na qu kh, chng bin mt, nn cng khng c tc dng hot th. Ch c tc dng hot th mi c cng nng dn xut kt qu. Nh vy khi ch v khch hin hu trong st na hin ti khi ln tc dng hot th, st na sau chng bin mt, tc dng ny chng s tn ti nh th no a n s cm qu? Nu tc dng ny cng bin mt theo ch v khch, cm qu s xut hin m khng do lin h nhn qu no c. Mt hin hu v nhn, hoc l n bt thc hoc l thng ti. N m thng ti, th tng quan tc dng ch khch khng cn thit. Tri li nu tc dng y ko di cho n khi c kt qu, nh vy n l mt hin hu thng ti, bi v mt hin hu khi khi ln m khng bin mt ngay, n s hin hu bt dit, khng bao gi chm dt. Hin tng v thng khng phi l t bin. N ni lin nhiu im li ti ca st na bin dit lin l. C hai trng hp ta cng khng th quy nh c tc dng l hu hay phi hu, tt nhin n cng l hin thc gi danh.Coi hin thc l gi danh, c ngha l ph nh tt c nhng yu tnh quyt nh ca n. Nhng iu m Pht gio gi l vng chp, m lm, vi thuyt tnh Khng, chng ch l nhng hin tng nh huyn, nh mng. Nhn thc m ta gi l "bng xng bng tht" c i theo vi mt tn gi no ; khng c tn gi i tng khng l g c. i tng c t tn, khng phi l i tng trc qun ca chn tr. Nh th i tng ca tri gic khng g khc hn l gi tng. Bn cht ca tr thc c cu to c bng nhiu gi tng nh th. Ch khi nhng gi tng ny b hy dit, bn cht ca tri thc mi tr thnh chn tr. Lc y, s th hin mi xut hin nh i tng hin qun.Nh vy c tnh ca ph nh l lm bin mt hin thc i. Hin thc l hin thc, n nh vy l nh vy, c Pht hay khng c Pht xut th, n vn vy; n khng cn thit phi l mt i tng no , n khng cn thit phi l mt i tng no cho tri thc mi l hin thc. Nhn r mi quan h gia hin thc v gi danh, ngi ta mi thy ngha ph nh ca thuyt tnh Khng c sng t nh th no.Trong tp Vigrahavyvartan, Long Th ni, ngn ng ch pht biu v tnh cch hin hu ca s vt. Do khng phi khi ni rng ci c, m bn cht hin thc ca n vn Khng, t nhin tr thnh C. V ngc li, cng khng phi khi ni rng ci Khng, m gi t l bn cht hin thc vn C, t nhin tr thnh Khng. Long Th t d rng, nh trong mt cn phng kn, c thin thn hay khng, iu y cha bit; nhng ngoi cn phng kn y, nu c ngi ni rng trong y c thin thn, khng phi v th m bng nhin trong , t gi l khng c, t nhin thin thn xut hin; hay ngc li. Nu c cuc tranh lun bn ngoi xy ra, d bn trong c hay khng c thin thn, cuc tranh lun y vn v cng v tn. K tr trong m l ngi im lng. Dng c "thy r" l trong , trong cn phng kn y, c hay khng c thin thn, th khi m mi ngi, k c ng, u ng bn ngoi, ng khng c l do no chng thc cho s "thy r" ca ng, hn l em bn thn, bn tnh, uy th, v.v. ca mnh khin cho ngi khc tin theo, hay bt buc h phi tin theo.Vi thuyt tnh Khng, v ta khng th t tn cho hin thc, do ta khng th ph phn v phm tnh hin hu ca n, l nh th ny hay nh th n. Nh th, bn cht hin hu ca thc l Khng, "v t tnh", ngha l khng c yu tnh quyt nh. l ch ngha ph nh trong tin Khng ca Trung qun.

III. Ph nh v ph nhChng ta bc thm bc na, v ngha ph nh ca Trung qun, trn con ng tin v Tuyt i.Trn y, chng ta thy gii hn ca ngha ph nh l nh th ny: t chi tn gi ca bt c mt hin thc no, tr li hin thc y trn chiu Tuyt i ca n. V v i tng ca tri thc ch l tn gi ca hin thc ch khng phi bn thn hin qun ca hin thc, cho nn ph nh ca tnh Khng cng ph hy lun mi c cu ca tri thc.n y, chng ta cu xt v vn ny: Hin thc khng l g c, v ta khng th im danh n, nhng, phi chng ta vn khng chy trn khi gi nh nh vy, gi nh v hin thc bt kh thuyt? Gi l gi nh, v ta khng th gi ch danh ca hin thc nn khng th chng minh bn cht hin hu ca n, qui nh yu tnh quyt nh ca n. Ngha l ta vn thy n, nghe n, ng chm n, c iu khng gi tn c n m thi. Tuyt i th mt khi vn cn nm trong vng gi nh nh vy, tin "Nht thit php Khng" hin nhin khng i n ngha ph nh trn vn ca n. Chng ta mt cht khc bit v gi nh ny vi chp Khng. Nh ni, cc php v t tnh, nu th vn c ngha rng n c t tnh, l t tnh v t tnh. Ni cch khc. khi ni: cc php Khng, nh vy vn l c, ngha l c Khng tnh ca cc php. Vn nh th ch l din tin ph nh trong mt mnh . ngha ca cc mnh l pht biu, tc l pht biu v mt iu g , v Khng tnh hay v Hu tnh. Th th mt mnh , d ph nh, n vn bao hm c c tnh khng nh. Bao hm c khng nh v ph nh khng phi trung o ca mnh l . Mnh khi no ph nh trit , by gi n mi sm ni vai tr Trung o. Tt c nhng iu ny l nhc li s thnh lp ca tin Khng m ta ni qua trn. Cn gi nh m ta t ra y, n khng c pht biu bi bt c mt mnh no c m c pht biu bng thi Im lng.Chng ta c th bc thm bc cui cng trong din tin ph nh ca Trung qun ny qua ng ng m Pht m ra ti vn Lc uyn chng sinh i v tuyt i Nit bn: T diu .Ta bit rng c tnh ca ngn ng l m t. Tht bi ca n l khng m t ni tuyt i Nit bn. Khi Pht dng ngn ng thuyt gio, iu quan trng l lm th no, vi c tnh m t ca ngn ng, chng sinh khng nhm ln ngn tay vi mt trng.Kh l m t v kinh nghim hin nhin, c th m chng sinh phi chu ng trong i sng. Khi nhn Kh qua thuyt tnh Khng, ngha l qua nh thc duyn khi, n khng phi l mt hin tng hu tnh. N ch l ci tn gi ca hin thc m ta thy phi thot ly. Kinh nghim hin nhin, c th, to nn ta c cu ca tri thc tha nhn mt cch khng th chi ci rng ta khng th chu ng ni hin thc , d n gi danh hay khng phi gi danh. Mi hai nguyn nhn trong Tp m t cho thy kinh nghim m ta gi l hin nhin mt cch khng th chi ci l sai lm nguyn thy. Ta khng th c mt kinh nghim uyn nguyn no c, nu ta khng chuyn y ni ton b c cu thn v tm. Vi thn v tm ny, m m hoc l ct ty, m ta dng ln mt chn l no , d c y kinh nghim hin nhin chng minh, n vn l mt o nh. Nh th, o m ra con ng gia dn v Dit , tc Nit bn.T diu l phng tin thuyt gio ca Pht. N khng gi nh v mt tuyt i no c. T ng Dit c dng ln l do i hi kinh nghim hin nhin. Bi l kinh nghim khng th thot ly c c tnh hng v mt i tng no ca tri thc. Khi ton b c cu ca thn v tm ny c chuyn y, T diu phi c vt qua. Mi gi nh u nm trong t diu . Nhng t Diu khng phi l nh ngha hay m t hin thc tuyt i. Do , din tin ph nh trong tin ca trung qun, vn d l phng tin, khng cha ng mt gi nh no v Hin Thc Tuyt i c.Chng ta c th thy r din tin ph nh nh th, t trn t Diu , m Tm kinh Bt nh c kt di nm nhp: gate gate pragate prasangate bodhi svah. Bn nhp u l on ng vt qua T . Nhp cui l bc i ca gic ng. Nu ni theo "nh tr" ngha l Phng tin tr v Tht hu tr, bn nhp u l bc i ca Phng tin v nhp cui l bc i ca Tht hu. Phng tin, cho nn c th ni C hay ni Khng, gi nh hay phi gi nh. Tht hu, mt khi vt ra ngoi T , th vi c cu thn v tm hin ti, ta khng th bit Hin Thc Tuyt i l g.Nh vy, T diu c th c gi l khung kh lun l hc ca Pht gio. ngha ph nh ca Trung qun ch th hin mt cch thu trit khi m ta thu trit l T . l giai on u tin tr v Chnh tr, m cc b phi Tiu tha mnh danh l Kin o. Thy c l T , ri mi khi hnh vt qua T .

Chng IIIKhng v tri lng

1. Kinh nghim v l tnhKinh nghim l s tch tp nhng n tng tri gic qu kh. Nhn nh ny s c gi tr t chng ta thy, nh trnh by sau y, ngha v s trng phc trong nhng nguyn tc ca tri thc, nhng nguyn tc thit lp lun l hc m bn cht trng phc ca n ch c th gii quyt bng cch a ngn ng i n ch ton vn ca n trong cng vic din t thuyt tnh Khng nhng tht bi vi kh nng m t Tuyt i t lm sng t vai tr ca ngn ng tu thnh Trung o.Nhn nh v kinh nghim nh th chng ta c th tm thy trong tin trnh s sng qua mi hai nhn duyn m kinh nghim uyn nguyn b nh mt vo bng ti v minh v t ng khung vo nhng phm tr ca tri thc.Chng ta s khng c gng a ra nhng phm tr tin nghim ca tri thc. Nhng phm tr ny, ni mt cch tng qut, tht s, ch l nhng n tng lun lun sai bit ca tri gic m thc khng vn n c. Sai bit, nhng do tc dng ca thc, chng ta xut hin vi tnh cch tng t, v do tnh cch ny cc n tng tri gic c v nh xut hin trong nhng khung kh ca l tnh. Ngha l nhng khung kh y khng phi to nn bng kinh nghim, tri li, chng l nhng phm tr m t n tng tri gic c kinh nghim. Khi nim v khung kh nh th tt nhin l do kinh nghim v s tip ni ca cc n tng. n tng ny khi ln v i qua nhng ch cho n tng khc c tip nhn bi tri gic, v n tng mi ny cng s i qua tri gic tip nhn n tng khc na. n tng qua, chm vo qu kh; n tng xut hin nhng cha i qua thuc hin ti; v n tng s xut hin nhng cha i qua hin ti; v n tng s xut hin ang ang v lai. Trnh t tip ni ny l mt trong nhng c tnh thit lp khi nim v l nhn qu, c tnh vn chuyn ca thc, khi m dng vn chuyn ca thc c nhn thy r th mi lin h nhn v qu s c sng t. thc c ni n y ch chung cho tt c ton b tm thc, tim thc v hin thc. Ni thc l ng ring v mt tc dng.Tc dng ca thc l tri nhn ca nhng n tng qu kh, hin ti v v lai. Nhng n tng ny khi khng c thc tri nhn, chng n vo vng tim thc. n tng tri gic i qua, ri vo tim thc, tch t thnh kinh nghim. Nh th, n tng tri gic sinh dit ny to thnh bn cht ca thc. nim hin hu vi tc dng nh mt ch th, n hin hu trong tng quan vi i tng, tc cc n tng. Trong giao t tc dng ny, c hai, ch v khch u hin ti. n tng d thuc qu kh, lc n c thc hoi nim n, n tng y cng hin hu trong hin ti.Nhng n tng qu kh c tch lp to cho thc mt thi nhn thc i vi nhng n tng tri gic mi. Do s tng t ca cc n tng, khng mt tri gic no hon ton mi m i vi thc.Cc n tng tri gic vn chuyn tip ni nh mt dng sng chy xit. Dng nc tri chy lin min, nhng git nc khng bao gi lp li, nhng tt c nhng git nc u c hnh nh ging nhau. Do , d t th ca chng lun lun sai bit, nhng hnh nh ca chng khng sai bit, mi l, i vi thc. Ni cch khc, n khng l hin ti n thun, m c v nh c lp li. Tnh cch lp li qua thi nhn ca thc nh th thit lp nn mt khung kh c nh, t vn chuyn ca cc n tng c lp i lp li.Chng ta khng cn phi i xa thm i vi dng vn chuyn ca thc. Tt nhin, nhng iu c ni n v dng tm thc c t trn mt nguyn tc cn bn ca suy lun v phn tch, m nguyn tc y khng c chng l bo m no ngoi kinh nghim nhn thc. M nh ni, kinh nghim y l s tch lp ca nhng n tng qu kh. Chng c tch lp to thnh thi tri nhn ca thc, v thi y nhn s vn chuyn ca cc n tng, m ta thy, vi hai tnh cch tip ni v tng t; tng t trong ngha lp li. Thi tri nhn ny ca thc bin thnh kinh nghim tch t thnh l tnh ca hin hu. Nh th, nguyn tc cn bn m ta t nhng suy lun v phn tch trn , nguyn tc nhn qu, ch l thit nh ca thc; thit nh do nhn tnh cch tip ni v tng t ca kinh nghim, ca cc n tng tch lp. Ri ta s thy, qua nhng ph bnh v cc tri lng sau y, trong chng ny, hin tng sinh dit, dng vn chuyn ca tm thc, mi l tnh ca hin hu, tt c u c thit lp khng vt ngoi gi nh v trng phc. Nh th, khi ta phn bit mi tng quan gia kinh nghim v l tnh, d phn bit vi tha nhn rng mi tng quan y nh huyn, ta vn khng vt ngoi gi nh v trng phc. iu ny cng cho ta thy tm quan trng ca ngn ng trong nhng m t v hin tng sinh dit, m Trung qun t cho n ci vai tr trung o. Trng nhng m t nh th, khi mt hin thc c gi tn, th tn gi y l l tnh ca n. Mt tn gi tt nhin l mt pht biu v hin thc, nh th, n l mt nh ngha ca hin thc ny. Khi mt hin thc c nh ngha, hin thc y c thit lp l tnh hin hu ca n. V mt tn gi l ni tch lp nhng kinh nghim v qu kh, mt qu kh xa vi ca nhn loi. Tn gi y ch vo mt hin thc, m ta phi cng nhn l hin thc y bin dit lin l; nhng t mt qu kh xa xm cho n st na hin ti, n ch c mt tn gi no ; v khi gi tn ny c ni ln, c suy tng n, th hin thc c tri nhn khng cn l mt hin hu n thun; n c lch s ca n. Chnh n, tn gi l: nht th ca hin tng a th; v "s k" ca mt hin thc c lu truyn t th k ny n th k khc l tn gi. Nh th, tn gi ca hin thc cha ng kinh nghim tch tp v n, m cng cha ng lun c l tnh v hin hu ca n.Ta thy, kinh nghim c tch tp do thi nhn ca thc i vi tnh cch vn chuyn ca cc n tng tri gic l cch th tn ti ca n. Cch th tn ti nh vy gi ln mi dy lin h nhn qu ca cc n tng. n tng ny i qua l iu kin cho n tng khc xut hin. Tnh cch lp li ca n tng qu kh i vi mt n tng tri gic hin ti l cch th xut hin ca n tng tri gic hin ti ny. n tng tri gic hin ti y nh l kch thch s lp li mt n tng qu kh, v n tng qu kh c lp li nh l kch thch thc tip nhn n tng mi. cng l mi lin h nhn qu.Nh th, c tnh ca khi nim nhn qu l khi nim v thi gian. chnh l tnh cch vn chuyn ca thc; m bn cht ca thc l kinh nghim, l s tch tp ca cc n tng tri gic; cho nn, dng vn chuyn ca thc chnh l cch th xut hin v tn ti ca cc n tng tri gic hin ti sinh dit lin l, th nhng n tng qu kh khi hin hu nh l i tng ca thc, n cng l hin ti. Do , mt n tng tri gic hin ti c thc tip nhn, qua hnh nh ca n tng tri gic khng phi l n thun hin ti i vi thc. Hin ti c chng cht bi kinh nghim qu kh, v n tng gi l tri gic hin ti thc s ch l hin hu by gi v y; hin hu y c t vo khung kh c nh ca mt im no trong thi gian v khng gian. iu ny cng cho ta thy mt hin thc khi hin hu nh th nh mt th tnh tuyt i ca n. Hin thc hin hu by gi v y, mt khi thc nhn n qua phm tr nhn qu, th hin hu uyn nguyn ca n s c hi rng t lc no v u. Cu hi l bc tin quyt nh thit lp l tnh ca hin hu. Nh th, c tnh ca khi nim nhn qu l khi nim v thi gian. chnh l tnh cch vn chuyn ca thc, m bn cht ca thc l kinh nghim, l s tch tp ca cc n tng tri gic; cho nn, dng vn chuyn ca thc l kinh nghim, l s tch tp ca cc n tng tri gic; cho nn, dng vn chuyn ca thc chnh l cch th xut hin v tn ti ca cc n tng tri gic; cho nn, dng vn chuyn ca thc chnh l cch th xut hin v tn ti ca cc n tng qu kh khi hin hu nh l i tng ca thc, n cng l hin ti. Do , mt n tng tri gic hin ti c thc tip nhn, qua hnh nh ca n tng qu kh, th mt n tng tri gic khng phi l n thun hin ti i vi thc. Hin ti c chng cht bi kinh nghim qu kh, v n tng gi l tri gic hin ti thc s ch l hin hu by gi v y; hin hu y c t vo khung kh c nh ca mt im no trong thi gian v khng gian. iu ny cng cho thy mt hin thc khi hin hu nh th nh mt th tnh tuyt i ca n. Hin thc hin hu by gi v y, mt khi thc nhn n qua phm tr nhn qu, th hin hu uyn nguyn ca n s c hi rng t lc no v u. Cu hi l bc tin quyt nh thit lp l tnh ca hin hu. Nh th, l tnh l s thng nht cc kinh nghim sai bit v cc cch th ca hin hu. Ngha l, n lm nn tng cho mt hin hu. Hin hu a th sai bit nu khng c thng nht trn mt nn tng no , chng khng th tr thnh kinh nghim tch tp ca thc.Trong khi l tnh l nn tng thng nht ca kinh nghim, th ngc li, kinh nghim l yu t thit lp l tnh. Kinh nghim th a th v l tnh l nht th. C hai, nh ta thy, khng phi ng nht, cng khng phi l d bit. iu ny lm sng t c tnh khut khc ca l tnh: "Vn php qui nht, nht qui h x?" Tt nhin l "Nht quy vn php". V nu tr li nh th tc khng tr li g c.Mt cu hi c t ra tt c mc ch mun m ra mt chn tri mi cho t tng. Tuy nhin, bt c cu hi no, nh Long Th ni, nu khng c thit lp trn thuyt tnh Khng, th n ng khung sn cho cu tr li, v nh th, cu tr li thc s khng tr li g c.Cu hi khng c thit lp trn thuyt tnh Khng, ngha l c hi t hai v tr: nhn hay qu. Khi ng v v tr kt qu hi v mt s th, tc hi v nhn ca n. Ni cch khc, hi v nhn ca mt s th, tc mc nhin, hoc v tr nhn hoc v tr qu. iu ny khng th trnh.Vn trn c Long Th cp n trong chng V ca Trung lun, di hnh thc ph "ng un" m phn kt lun ca chng ny ni r v cch t cu hi v tr li. Ng un tc l nm yu t kt hp thnh mt ng th. Ta th hi: "Ng th y thc hu hay gi hu?" Cu hi ny c chn v tr nhn. Vi nhng yu t nh th, yu t sc, th, hng, hng v thc, khi chng tp hp li, th kt qu ca s tp hp y nh th no? l ng trn v tr nhn hi v qu. Cu hi ny cha ng mt khng nh mc nhin, l tha nhn thc hu tnh ca nm yu t kt hp thnh Ng th. Khng mt tr li no c th tho mn cho cu hi ny. Nu tha nhn c Ng th, t hp ln, cn t hp nh, nh t hp sc, t hp th, v.v. li c tha nhn. Tr li nh th l t mu thun. Tri li, nu tha nhn c Ng th, th Ng th y c tm thy u? N do sc, th, hng, hnh v thc cng th.Theo trnh by ca Long Th trong chng V, ta thy rng, khi mt cu hi chn v tr nhn hi v qu, th ta khng cn thit tr li v qu y, m phi hi nhn c tha nhn y c t cch lm nhn cho qu c hi n hay khng? Nh th, Long Th tr li thng vo t cch ca nhn, l sc, th, tng, hnh v thc; chng l hin hu gi danh, phi thc, th lm th no c th xc nh v kt qu ca chng, d xc nh kt qu y c hay khng c.Do , mt cu hi, ng vi ngha mt cu hi i tm chn tri mi cho t tng, phi cn c trn tnh Khng, ngha l mt nghi vn mnh khng cha ng mt khng nh mc nhin no c. Cu hi nh th c din ra nh th no? Mt cu hi bng im lng v tr li cng bng im lng nh a hoa trn tay Pht v n ci ca Ca Dip.Mt s th khi c tha nhn thc hu tnh, th hi v l tnh hin hu ca n l iu v ch. L tnh c chng thc do kinh nghim, v kinh nghim c tri nhn do l tnh. l tng quan nhn qu. Coi mt s th nh l qu, tt nhin phi c nhn ca n. Nh th, gi tr ca nhn c tm thy ty thuc vo cch nhn i vi qu. Th d, chng minh v hin hu ca mt Thn Ng sng to th gian. Nu Thn Ng y c nhn qua cc s m ngi ta c th thy: tt c s vt ny u c nhn ca n, vy nhn ca Thn Ng l g? y, Thn Ng c xc nh ri, xc nh theo "Loi th" no . D nhin, vi cu hi nh th, bt c tr li bng cch no cng khng ng.Tng quan nhn qu y, ni mt cch i khi, c qu l v c nhn; v ngc li. Tha nhn c sc, l tha nhn c nhng yu t ca sc. Gi l nhng yu t ca sc, l v chng kt hp thnh sc. Do , "nu b i nhng yu t ca sc th sc khng th c; v nu b i sc, th nhng yu t ca sc cng khng c". Nh th, nu ta ni rng s th hin hu phi c l tnh hin hu ca n. Mnh pht biu ny cng bng tha. S th y c khng nh mt cch mc nhin. Nhng l do ca khng nh mc nhin y l g? Cng s th y, nu ta t n trn chiu Tuyt i, ta s khng th nh ngha c n. Khng th nh ngha c n, tt nhin cng khng th xc nh c l do hin hu ca n.L tnh c chng thc bng kinh nghim v kinh nghim c chng thc bng l tnh. M li l nhng kinh nghim sai lm! Nh th, mi thit nh, gi nh. M t, din t ca chng ta u v ngha. Kinh nghim bt ngun t tri gic, m ta thy trong tin trnh 12 nhn duyn, tri gic l kt qu ca cm xc, v cm xc ty thuc kh cht ca mi ngi. Nh th, c nhng l thuyt siu hnh, huyn hc u bt ngun t cm xc v tri gic ca ngi. l iu m Pht cp n trong kinh Phm vng thuc Trng b kinh. em kinh nghim chng thc gi tr cho l tnh bt c hin hu no u bt ngun t sai lm cn bn. iu m Trung qun nhm n, khng phi gi tr ca kinh nghim v l tnh. M chnh l s pht biu cha ng c kinh nghim, v tt nhin phi t trn mt nn tng no . Nh th, mt pht biu cha ng c kinh nghim v l tnh. Pht biu c ni ln c iu g khng? Trung qun cho thy n khng ni ln c iu g c.

2. Bn tri lngC bn tri lng: hin lng, t lng, th d lng v ch gio lng.Hin lng, ni mt cch tng qut, l tri gic hin ti. y, hin ti c hiu nh th no?nh l v thng ca Pht gio c nhn di hai chu k sinh dit: chu k ln v chu k nh. Chu k ln nh hin tng thnh hoi ca v tr. Chu k ny qu ln so vi i sng con ngi. Do , ch c nhn thc bng suy lun. Chu k sinh dit ca mt i sng, t lc sinh cho n lc cht. cng l mt chu k ln. N l i tng ca tri thc thng nghim. Mt chu k nh nht, siu nghim v chnh n mi mang y ngha hin tng v thng, l chu k st na sinh dit. Vt th xut hin trong bn k rt ngn ny mi chnh l c nhn thc bng hin lng.Trong lun Cu x, Th Thn nh ngha "st na l mt hn k cc tiu mt th tnh c tu thnh v bin mt ngay". Mt vt th khi th tch ca n tu thnh, by gi n mi c tc dng. Tc dng l lm i tng cho tri gic.Tnh cch tn ti ca mt vt th, trn phng din khng gian, n c phn tch n khng th phn tch c na gi l cc vi; trn phng din thi gian cng th, hn k sinh dit ca n c phn tch n khng th phn tch c na, mc ny, hn k ca n l st na sinh dit.Vi c tnh st na sinh dit ny, mt vt th, theo cc nh Hu b v Kinh b khng c s chuyn ng. Mt vt th chuyn ng c ngha l khi ln ch ny v bin mt ch khc. Nh th, hn k sinh dit ca n ti thiu phi l hai st na. Mt st na khi ln m khng bin mt ngay nhng ch cho mt st na khc, th ngha sinh dit tip ni ca cc st na s khng c. Vt th m tri thc thng nghim nhn thy n sinh ln t ch ny v s bin mt ch khc khng phi l i tng ca tri thc hin ti.St na sinh dit lin l, nhng khng c chuyn ng, do , khng c tc dng nhn qu. Tc dng nhn qu l do thit nh phn bit ca thc. Hin lng, nh Trn Na, nh ngha trong Nhn Minh nhp chnh l lun, l tr phn bit. Tri gic n thun khng phn bit vt th ny vi vt th khc. Phn bit hm ng ngha t gio, suy lun, cn c vo n tng qu kh v hin ti. Phn bit ny, theo cc lun s At-m v nhng nh lun l hc Pht gio, khi ln st na th hai, sau st na ca tri gic hin ti. Nh th, suy lun hay t lng l cn c vo tng tng phn bit, trong khi i tng ca tri gic l t tng. Tng tng l mt vt th c nhn qua ba thi: qu kh, hin ti v v lai. Khi cc vt th c nhn bng tng tng nh th, mi lin h nhn qu ca chng mi c phn bit bi suy lun. Mi lin h nhn qu thc s ch l s tip ni ca cc n tng tri gic.St na sinh dit khng c tc ng ca lut nhn qu. y l quan im ca Th Thn c trnh by trong lun Cu x, m chc chn l do nh hng thuyt st na hin ti thc hu, qu kh v v lai khng c thc th, ca Kinh b. Quan im ny c trnh by nh sau: Theo Chnh lng b, php khi khi ln, do iu kin no tc ng v khi bin mt cng phi do iu kin no tc ng. "iu kin no " y l nguyn nhn ngoi ti. Php khi ln v dit ngay tt nhin khng thi gian ti thiu cn thit cho nguyn nhn ngoi ti tc ng bin mt. Th Thn cho rng quan im khng ng. Php bin mt l v th. V th nn khng th c coi nh l mt kt qu. Ni cch khc, php dit i khng th gy nn mt kt qu. Tc ng ca nhn l li mt kt qu. Nhng qu khng c th lm g c nhn. binh vc cho quan im ca mnh, Chnh lng b vin dn thm quyn ca hin lng. Chng l hin lng l thm quyn khng th chi ci, v l hin tng m ai cng tha nhn. Chng l bng hin tng l c s tt ngm ca la. Ai cng thy nh nhau rng la tt i l do ht ci. l nguyn nhn tc ng s chm dt ca ngn la. Th Thn ni, iu ny l phn bit sai lm v hin tng. Ci c th l nguyn nhn khi ln ca ngn la, nhng n khng phi l nguyn nhn cho s chm dt ca la. Do ht ci nn tt la, khng c ngha l chnh do ci lm cho tt la. Hai s kin "ht ci v tt la" xy ra nh ng thi. Nhng v ta tha nhn ci l nguyn nhn ca la, do ta thy hnh nh la tt l do ci. D vy, nguyn nhn tc ng cho s bin mt. Th d, nguyn nhn tc ng ting trng khi l bn tay chng hn, nhng khi ting trng bin mt, khng phi do chnh bn tay lm cho n bin mt. Suy din v quan im ny ca Th Thn, ta c th ni, Dit khng phi do gy nhng nguyn nhn tiu dit nhng phin no thuc Tp ; Dit vt ngoi tc ng nhn qu. Nhng nhng phin no ca Tp l hng tm thc quay v dng hon dit. iu ny cho ta thy r ngha ca Tm kinh: "Khng c v minh cng khng c s chm dt ca v minh, cho n khng c kh qu l s gi v cht; cng khng c s chm dt ca kh qu l s gi v cht". ch ny th i tha hay Tiu tha u c mt cn bn nhn thc chung rt su xa v t .Sau Th Thn, mt lun s t mnh danh l Hu B chnh thng, lun s Chng Hin, bc b quan im nhn qu ca Th Thn. ng cng ng vi Th Thn rng php bin mt khng do nguyn nhn ngoi ti, nhng khng phi n bin mt hon ton khng do nguyn nhn no c, m c nguyn nhn, l nguyn nhn ni ti. C nguyn nhn ni ti, do , php khi ln v bin mt ngay, khng phi ch i vi mt thi gian ti thiu cho nguyn nhn ngoi ti tc ng nh Chnh lng b ch trng. iu ny khng tri vi thuyt st na sinh dit.Qua kin ca La Thp, khi tr li cho mt bc th ca Hu Vin, hi v l sinh dit nht thi hay d thi, ngha l trong mt st na hin ti, hay nhiu st na, c th cho ta thy r ngha ca Pht v l sinh dit. La Thp ni, "Pht dy thng rng ni thn ca con ngi th c sinh, lo, bnh, t, nim nim khng nh tr; bn ngoi th l vng c a ri rng iu linh cng khng phi hng thng. Bn Pht l khin con ngi khng khi ln kin chp thng ti, nhm b th php, thc hnh chnh o m thi; thc s, Pht khng ni nht thi hay d thi g c. Nhng phn bit ny l do Ca chin din ". Ca chin din l ngi u tin gy dng h thng Hu b.Nhng iu c ni ra ch l ni theo tri thc thng nghim. Pht php c ni ra khng phi cho Thnh Tr m l cho th tc. Do , phi ni bng ngn ng th tc. Phn bit theo tri thc thng nghim th tc. Trong tt c nhng nhn thc n thun, khng b chi phi bi kinh nghim hay truyn thng v ngay c n t dc no c, th nhn thc , nhn thc hin lng, c thm quyn ti thng, l chng l vng chc nht. Nhng, thm quyn ti thng n mc no? n mc tng i thi. C nh quan im ca Nam phng lun b, h cng tha nhn rng i tng ca nm thc thn nht nh l hin ti, l nhng tri gic hin ti, v i tng ca thc c th l qu kh, hin ti, v lai hay vt ngoi thi gian, nhng h ni nm thc thn (gi l thc thn, v s thc ca nhng thc ny trn thn th) v k c hai tm: tip th v suy c (chng l hai giai on tc dng s khi ca thc), u l nhng d thc tm, ngha l nhng tm thc do nh hng ca nghip qu kh, m trong i sng hin ti, tc ng ca chng khng hng v tham, sn, si, cng khng hng v v tham, v sn v v si (chng c gi l v nhn tm); tuy th, chng khng thot khi s chi phi ca nghip qu kh.Vi bn cht nh th tt nhin tri gic d n thun cng khng sc t n chn tnh ca thc ti. iu ny ta cng c th thy nhng nh Duy thc hc. Theo h, i tng ca nm thc thn l Tnh cnh. Gi l Tnh cnh v bn cht ca n khng b bin i bi nm thc thn. Cnh l tng phn v nm thc thn l kin phn. Kin phn tri nhn tng phn m khng bin i tng phn l v mi phn u c chng t ring bit ca n. Tri li, i tng ca thc l c nh cnh. Trong trng hp ny, kin phn v tng phn u c chung mt chng t, v tng phn, do bn cht ca thc l phn bit, b bin ty theo kin phn. Nh thc suy nim v lng ra sng th, tng phn l gi php, n khng c chng t, m do thit nh ca thc, tc kin phn. Chng t khi ln hin hnh l tng phn v kin phn; v hin hnh lun tp li chng t. Do tnh cch hun tp ny m thc gi nh hng phn ca n l Chn nh suy nim. Nh th, thc khi duyn Chn nh, chng t v lu c hun tp. Chng t ny c hun tp vo Tng thc v tn ti lin tc trng k cho n khi t n Cu cnh v. Tnh thc th tm ca Nh Lai khng chu s hun tp ny, d l chng t v lu; bi v y th lc ca thin php qu mnh. Theo Thnh duy thc, by chuyn thc (A li gia khng phi l chuyn thc), khi hun tp chng t, k c hu lu v v lu, c bn c tnh:Hu sinh dit, c tnh ca chuyn thc l v thng, dng vn chuyn ca chng sinh dit tip ni. Php v thng mi c tc dng, v nh th mi c kh nng hun tp. Cc v v khng c kh nng hun tp, v tin hu bt bin nn khng c tc dng sinh trng.Hu thng dng, by chuyn thc, m c tnh l sinh dit, cn c th lc tng thnh: nh th chng mi c th dn tp kh.Hu tng gim, by chuyn thc cn c c tnh tng v gim, do chng c th duy tr v gieo trng tp kh. Pht qu vin mn khng c c tnh ny, v thin php khng tng khng gim: nu Pht qu m c tng v gim th Pht qu s c s hn v km pht trc v pht sau.Hu ha hip, ha hip vi s hun, tc tng thc, m chuyn bin; chng ng thi v ng x vi s hun.Qua bn c tnh v kh nng hun tp ca cc chuyn thc y, ta c th ni ngay rng, tnh cnh mt khi cn l hin hnh ca chng t hu lu, th nm thc thn d l tri gic hin ti n thun, m l tt nhin cng l hin hnh ca chng t hin lng ch c thm quyn gi l ti thng mt cch tng i.Phn bit t tng, hay sai bit tng, ca i tng l hot dng ca nm thc thn: l c tnh ca tri gic, l nhn thc bng t lng. Nhn thc ny cn c trn nh lut nhn qu.Theo cc nh lun l hc Pht gio sau ny, m ngi khi xng l Trn Na, hnh thc ca suy lun, c gi l nhn minh lng, gm c ba phn: tn, nhn v d. Trong hnh thc suy lun ny ta thy mnh c pht biu thng c t v tr qu. Vi hnh thc nh th, ta cng thy ngay l n khng m t ni tuyt i. N l sn phm ca tr nng phn bit m s ly cch gia ch th v i tng khng th no bi xa i c. Khi tr nng phn bit bt u chng minh hay m t mt hin thc, th hin thc i qua, i qua trong tng st na sinh dit, ci cn li m t ch l mt n tng cht ca thc ti m thi.Mc d th, t lng khng phi hon ton v gi tr, m tri li. Chiu dc ca n hin nhin l rt ngn, nhng chiu ngang ca n th rng ln v cng. Chng l ca n c ly t cc tri lng kia, hin lng, th d lng v ch gio lng, nhng cc tri lng ny s khng c pht biu, nu vng mt n. Th d, khi Hin Th Quc s c V Tc Thin hong hi v ngha ca mi Huyn mn ca Hoa nghim tng, ng dng ngay hin tng pht biu, l ch thng vo con s t, bng vng trc in vua. Hin thc ca con s t vng c mi huyn mn, c ngha tng tc, tng nhip ca vn php, c l s v ngi, s s v ngi. Khng ring g con s t bng vng y, m ngay n mt a hoa, mt cng c cng chc ng tt c nhng yu l ny. Nhng nu khng mn hnh thc suy lun din t, th nhng yu l y khng c con ng hin l. Nh th, chnh t lng lm sng t hin lng. Do , sau khi ch thng vo con s t bng vng, Hin Th quc s bt u phn tch cho vua r v yu l ca mi Huyn mn.T lng, t n khng c thm quyn. N khng c mu thun vi chng l hin lng v ch gio lng. Tuy nhin, ngay nh ch gio lng, ngha ca n cng nh vo t lng mi c sng t. Th d, nh lun l hc Pht gio khng th ni khng c Nit bn, ni nh th l tri ngc vi kinh in, nhng t ra ng phi cho thy ti sao ng chp nhn l c Nit bn.T lng li khng c tri vi th d lng. Chng hn, khi thy khi u ni, l hin lng, v suy lun rng c la, bi v u c la th nht nh c khi. Suy lun ny ch c gi tr khi no mt chng l c th thy c a ra. Nh chng l v ngn la ang bc khi trong bp. Chng l l th d lng. Nhng thc s chng l ny cng cn c vo hin tng. Do iu ny, cc nh lun l hc Pht gio cho rng ch c hai tri lng l cn thit thi, l hin tng v t trng; hai tri lng kia ch l th yu.Mc d do t lng m hin lng c pht biu, nhng mi hnh thc suy lun u t trn nh lut nhn qu, do n ch c gi tr l lm cho k khc tin tng rng mnh thy ng ch khng th lm cho i phng cng thy ngay nh vy. Nh th, trong lc bin lun, nu mt ngi khng sc lm cho i phng tin mnh thy ng vi hin tng, khng phi v khim khuyt ca quy lun m ngi y t nhn ngay iu mnh thy l sai. iu ny ph thuc cht ch vo trnh ca hin lng. Th d nh cuc tranh lun v thc hu tnh ca qu kh v v lai gia Hu b v Kinh b. Th Thn a ra nhng chng l ca Kinh b chng t rng qua kh v v lai khng thc hu. Hu b chu thua trc chng l cht ch ca Kinh b, nhng, theo nh Th Thn kt lun, Hu b ni rng bn tnh hin hu ca cc php tht su xa, khng phi v chng l ca Kinh b m t nhin chng khng thc hu.Nh th, k c bn tri lng, ng ra, nn gi chng l bn Tn l hn l bn Chng l.

III. Ph bnh cc tri lngPh bnh hin lngThay v t chi thm quyn ti thng ca hin lng, m ta thy nh cc nh i tha Duy thc, bng cch phn tch tnh cch vn chuyn ca tm thc, Trung qun khng nhng ch t chi thm quyn m cn t chi c hin lng. Hin lng khng th c th ni chi n thm quyn ca n l ti thng hay khng ti thng.T chi nh th, d c nhng l l vng chc n no i na trong li lp lun, m c th t chi c hin thc ca hin lng, hay ch t chi trong tnh cch kt cu ca lun chng? Thong nhn, ta thy phn tch tnh cch vn chuyn ca tm l t chi thm quyn ti thng ca hin lng hnh nh c l hn. Tuy vy, ta c th ni mt cch vn tt rng: i vi Trung qun, nu hin tng khng c pht biu th n khng th tr thnh chng l cho bt c suy lun no c, cha ni n thm quyn ca n. Khng pht biu th thi; mt khi pht biu tt khng th khng mn n hnh thc suy lun. Pht biu nh th th khng ti no vt ra khi nh lut nhn qu, ngha l khng bao gi trnh khi nhng mu thun ni b. Hin tng m khng th c pht biu mt cch chnh xc th chng l c mn n tt nhin khng c thm quyn.Nh th, ta khng cn bit n ph nh ca thuyt tnh Khng c lm cho hin thc bin mt ngay hay khng. Nh ni, d thuyt tnh Khng c thnh lp lun chng khng th phi bc c rng "Nht thit Php khng", nhng c nh chng l hin lng, ti vn thy rng c hin thc . Chng l hin lng khng nh c hin thc, vy c bng cch no?Trong ph bnh ny, ta hy gi lp tin trnh ca tri gic ph nh. Tin trnh tri gic din ra nh sau: Cn v cnh, s tip xc gia cnh v cnh, cm gic, tri nhn.Ph bnh mt cch tng qut v tin trnh tri gic, ta c hai trng hp: tin trnh tip ni v khng tip ni. Tip ni c din ra theo th t trc v sau. Ci i trc lm nhn cho ci i sau. Nh cn v cnh l nguyn nhn cho s tip xc. S tip xc l nguyn nhn cho cm gic. Cm gic l nguyn nhn cho tri nhn. S tip ni ca nhn qu xy ra trong ba thi: qu kh, hin ti v v lai. Php hin ti l nhn, php v lai l qu. Khi ci ny ang l hin ti th ci kia l v lai, v khi ci kia i n hin ti th ci ny l qu kh. Php bin mt vo qu kh khng th lm nhn cho mt qu php no c. Nu n khng bin mt, tin trnh tip ni s khng c tng quan nhn qu. Tha nhn tng quan nhn qu th khng c tin trnh tip ni. C hai trng hp tha nhn hay khng tha nhn s tip ni, tin trnh ca tri gic u bt thnh.Bc thm bc na, chng ta cu xt n tng quan trong tng giai on ca tin trnh tri gic. Bt u t ph nh tri nhn, cho n ph nh hin thc ca cn v cnh.Tin trnh t cn v cnh cho n cm gic l i tng c tip nhn, ta tm gi l thy. S thy phi c tri nhn mi c th pht biu. Tri nhn ri thy hay thy ri tri nhn hay c hai ng thi? Tri nhn ri mi thy, lm th no c th thc c hay pht biu c rng ti ang thy?Hoc gi, thy ri mi tri nhn; iu ny cng phm phi li trng thnh. Khi thc c v pht biu c rng ti ang thy, th tri nhn l tha, khng cn thit. M nu khng tri nhn th cng khng th thc c v pht biu c rng ti ang thy. Gi nh c hai cng xy ra trong mt lc; iu ny s mt tnh cch tng i gia s thy v bit thy (tri nhn). Ngha l, phi do c s thy mi c tri nhn v do c tri nhn mi bit rng ti ang thy. C hai nu xy ra ng thi, ta khng th phn bit c tri nhn v s thy. Nh vy, khng c s thy cng khng c tri nhn v s thy. Nu th, lm th no c th thc c rng ti ang thy, hay pht biu c rng ti ang thy?S thy v tri nhn, v khng th pht biu c, nhng chng l hin nhin l ti c cm gic, khng th v l do khng pht biu c m c th t chi c lun c cm gic, cm gic kh chu hay thch y. Tha nhn c cm gic, tt nhin hin lng vn l chng l c thm quyn. Vn c t ra y c mt phm vi rt rng. Cm gic c vin dn lm chng l hin lng, n hnh nh khng cn n nh lut nhn qu, m l mt tha nhn cng mt cch t nhin. Khi pht biu, i phng phi tha nhn cng mt cch mc nhin, ch khng th t n vo nh lut nhn qu. D vy, pht biu th khng th mc nhin, do , cng khng phi bt k khc tha nhn mc nhin c. V li, d l tha nhn mc nhin, cng vn l tha nhn. Vn nu khng din ra mt cch hp l, lm th no tha nhn? Nh th, khng cn phi ni n trng hp pht biu cho k khc thy bt n tha nhn mc nhin, m ngay vi chnh ti, khi ti tha nhn mt iu, th ti cng tha nhn iu c din ra mt cch hp l nh th no . Ngha l, mt iu d ch c tha nhn gia ti v ti thi, ti cng khng th b i nh lut nhn qu m tha nhn. Thuyt tnh Khng khng th tha nhn hay hiu bit mt cch hi ht, m n i hi mt s th nhp tn cn . N khng nhng ch c gi tr trong lun thuyt, m cn c gi tr c v phng din th ng Nit Bn, tc Dit . M Dit c ngha l ph nh tn cn v trit .Thm na, cm gic cn l chng l trong nhng thit nh cc th ti siu hnh. c kinh Phm Vng trong Trng B kinh, ta s thy iu ny. Su mi hai kin gii khc nhau v ngun gc v s tn ti ca v tr v con ngi u ly cm gic lm chng l hin lng.Ngrjuna khng phn tch nhng tc ng tm l trong cm gic m ch xt n s pht biu. Cm gic d c uyn nguyn hay khng uyn nguyn vn phi c pht biu mi c th tr thnh chng l hin lng.Cm gic khi c pht biu, tt nhin n phi c coi nh mt hin thc. Hin thc pht sinh t u? Nh ta thy, c bn ngun gc pht sinh: t chnh n, t ci khc, t c hai v khng t mt nguyn nhn no c. Trong trng hp ny, s pht sinh ca cm gic lin h cht ch vi con ngi. Ton th ca mt con ngi do tng hp ca nm yu t, tc ng un m , tm php cng nh sc php lin l sinh dit. Nh th, st na m Sc Tm b kch thch i qua nhng ch cho s chu ng kch thch ca Sc Tm st na sau. Trong st na m Sc Tm chu ng s kch thch, Sc Tm khng t lm ra s kch thch . Tng quan nhn qu gia Sc Tm ca st na i trc v Sc Tm ca st na tip theo ni ln rng hin thc cm gic khng phi sinh ra t chnh n cng khng phi sinh ra t ci khc. T khng c kh tnh v nguyn nhn pht sinh v Tha cng khng c kh tnh v nguyn nhn pht sinh, do , c hai hp li vn khng th pht sinh v bn thn ca T v Tha thiu mt kh tnh nh vy. Hin thc cng khng th hin hu khng c nguyn nhn no c. Trong bn phng din, ta khng thy c s pht sinh ca hin thc. Nh th khng th tha nhn l n hin hu. N khng hin hu, th ly g lm chng l hin lng?Cm gic khng th pht biu c rng c hay khng c, nhng s tip xc ny tt phi tha nhn tin trnh ca tri gic. Nh Trung qun s t cu hi nh sau: tip xc c din ra c gi nh rng cn v cnh l nht th hay d th? Nht th th khng c s tip xc. D th cng khng c tip xc; bi v cn v cnh khi c coi nh l d th, chng khng th ha hp. Cn khng th i n vi cnh, v ngc li. Tha nhn hai d th bit lp ri i n vi nhau, th cn hot dng khng cn i tng l cnh m vn phi khi ln nhn thc. V li, php khng th ni d hay bt d. iu ny nh ta thy trong chng trc.S tip xc ca cn v cnh khng nhng khng c, m cn cng khng c kh tnh v ch th nhn thc, v cnh cng khng c kh tnh v i tng nhn thc. Cn ch c tc dng nh l ch th khi no n ng trc i tng. Tc dng y c din ra nh th no? Din ra trong qu kh, trong hin ti hay trong v lai? Khi cn cha ng trc i tng trn cnh, bn cht ca n khng phi l ch th. Do hin hu ca i tng trn cnh, bn cht ca n khng phi l ch th. Do hin hu ca i tng trn cnh n mi c gi l ch th. Nh vy, trn cnh l nhn v ch th cn thc l qu. Nu cn v cnh khng ng loi, khng c tng quan nhn qu ny. M chng ng loi th lm sao li phn bit c Sc v Tm? V li, khi cn cha i din vi cnh, lc bn cht ca n khng phi l nhn thc th v sau lm th no n c th tip nhn trn cnh?V i tng trn cnh, mt bi tng trong chng I ca Trung lun ni r rng php khng th sinh ra, lm th no gi l i tng.Trong Bch Lun, lp lun ca b, ngi tha k Long Th, c din ra ba on nh sau:Dng th d v i tng trn cnh c th l mt chic bnh ph nh kh tnh v i tng ca n. Ton th mt chic bnh khng phi ch l Sc, m l tng hp ca nm trn cnh tng ng vi nm cn. Nu khng nm trn cnh ny, chic bnh s khng th hin hu nh mt ton th. Trong nm trn cnh ny, Deva ly Sc, l i tng ca mt thy, lp lun. Khi mt thy Sc tt nhin khng th thy lun c bn trn cnh kia. Nh th nhn thc khng bao gi t n ton th ca i tng. Mt hin thc tt nhin l hin hu trong ton th ca n. M ton th y khng bao gi hin hu nh mt i tng. y l lp lun th nht v trn cnh khng c kh tnh v i tng.Trong trng hp trn, ton th ca chin bnh khng c tip nhn, m ch c Sc. Nhng ton th hin hu ca Sc tri ra 3 chiu khng gian. Thy c phn ny th khng th thy c cc phn kia. Nh th, ton th Sc khng c kh tnh v i tng.Sau ht l cc vi. Cc vi l yu t nh nht, nh khng th ch ra lm hai c na, ca t hp Sc. T hp Sc, m ton th ca n khng c kh tnh v i tng, th yu t ca n li c kh tnh ; v cc vi khng c trng , nn khng th ni thy phn ny m khng th thy c phn kia. Lp lun ca Deva trong trng hp cc vi ny ta cng c th thy lun Tr ca Long Th, cc tc phm ca i tha Duy thc nh Nh thp lun ca Th Thn, Thnh Duy thc ca H Php, Qun S Duyn duyn ca Trn Na. Chng ta s ch ni vn tt theo Deva; vn nn dnh li cho trnh by v Duy thc s y hn.Cc vi c nhiu kch hay khng? Nu cc vi c nhiu kch, khi t hp tr thnh th sc, tt nhin c nhng im tip xc, nhng im nh hn cc vi. Cc vi m cn c nhng g nh hn th cc vi khng phi l yu t nh nht. Tri li, cc vi m khng c chiu kch th bn cht ca n s khng phi l chng ngi. Nhng, bn cht ca th sc l chng ngi, m bn cht cc vi li khng chng ngi, lm th no cc cc vi t hp tr thnh th sc?Hin lng khng th tha nhn c rng n thc hu, chng l vin dn t n s khng c gi tr.T chi hin lng tc l t chi lun c th d lng, v nh ta bit, chng l ca th d lng c ly t hin lng.ng l ra, c nh ci nhn ca mt nh Trung qun, hnh thc th d khng th c c. Th d l ly iu ang thy chng minh ci khng th thy. Nh ly dng sng chy th d cho dng vn chuyn ca tm thc. Th d nh th l tha nhn dng tm thc v dng sng tng t. N ch c gi tr rt c l. Bi v, ta khng bit dng tm thc y nh th no, nay ly dng sng th d, th ta khng c cch g quyt on th d ng hay sai, ngoi s suy lun ra. Mt khi ta thy r c dng tm thc, by gi ta c th bit n c tng t vi dng sng hay khng, nhng by gi th th d li khng cn thit.Thanh Mc khi ch thch Trung lun, chng v "nghip" cng ni nh vy. Trung qun ni, nghip nh huyn nh ha. i phng t ra cu hi xc nh c nghip tn ti, v th d n tn ti nh nng lc tn ti t ht ging n ht la. Thanh Mc ch thch v li phi bc ca Long Th rng, ht la l vt hu hnh, c th ng chm n c, m v l tng tc, ngha l s tip ni tn ti ca nng lc tc ng t ht ging n ht la, ta cn khng th thy, do khng th quyt nh v tnh cch tn ti ca nng lc , hung chi tm v nghip v hnh, khng th thy, khng th s m c, lm th no qu quyt tnh cch tn ti ca n nh l ca ht ging v ht la?Ngay Lun i t b sa ca Hu b, ta cng thy h ni rng th d khng th hon ton chnh xc. Vt th d v vt c th d khng hon ton ging nhau. Khi th d, ch ly mt phn thi. Chng hn, th d Pht nh s t vng, khng c ngha l Pht vi S t vng hon ton ging nhau, nhng ly ch c thng, Pht l ch t trong loi ngi cng nh s t vng l ch t trong cc loi th. Nh th, th d lng cha hn l mt chng l c thm quyn.V im ny m nhn theo Trung qun l r nht. Trung qun ph nh hin thc ca ch th, i tng v tc dng ca chng. Th d c th c vin dn t chng l hin lng bt buc Trung qun cu xt li mnh pht biu ca mnh i, l a ra vn la v nhin liu chng minh. Tng quan gia la v nhin liu c trnh by y trong chng trc, y ta khi ni thm nhiu.Ly ng la ang chy lm th d. Nhng mnh pht biu v iu cha ng khng bit bao nhiu l mu thun ni b. Mt cu ni n gin: "Ngn la ang chy", di ci nhn ca thuyt tnh Khng, cng khng th trnh khi nhng mu thun ni b. Ngha l cu ni y khng c gi tr, khng th ly lm chng l c.Trung qun khng phi ch ph nh hnh thc ngn ng m thi, m cn ph nh c ng li ca suy t na. iu ny th nh ni trn.Ho ra, khng nhng ta ch mi m ming l sai m ch mi mng tm thi, khng bit bao nhiu l sai lm khi theo.V Ch gio lng, n ch c gi tr nh mt chng l c thm quyn i vi nhng ngi cng theo tn iu nh nhau. i vi nhng ngi khc tn gio, khc tn iu, t nhin n khng c hiu lc. Li ca Pht ch cho Pht t tin m thi.V t lng, mt khi hin lng v th d lng u khng c thm quyn, th n khng th da vo u ly chng c chng minh cho suy lun ca mnh. Ni mt cch n gin, ch cn t chi hin lng, th tt c nhng lng khc cng b t chi.D vy, t lng c mt chiu ngang rt rng, l nn tng nhn qu. Nhn qu nu b t chi, by gi t lng mi hon ton v hiu.

2. Ph bnh nhn quTa thy khng mt suy t, pht biu hay suy lun no m trnh khi nh lut nhn qu. Trong on ny, trnh by ca chng ti s hon ton thc cn c vo chng XX ca Trung lun, chng ni v nhn qu.Nhn qu c khi nim qua tin trnh sinh ha ca vn hu, tin trnh ny xy ra tng tc v tng t, ngha l tip ni lp li. Deva, khi ph bnh v nhn qu trong Bch lun, chia lm 2 trng hp: trong nhn c qu v trong nhn khng c qu. l nhng trng hp nhn v qu tip ni nhau hay ng thi. Trung lun cp n mi trng hp, bao gm tt c nhng ch thuyt v tng quan nhn qu.Chng "Nhn qu" ca Trung lun gm 24 bi tng. 11 bi tng u ph bnh v 10 ch thuyt nhn qu. 13 bi tng cn li, ti xt ph bnh, cng qua 10 trng hp khc na. Nh th, tng qut, vn tng quan nhn qu c nhn, Trung lun, qua 20 trng hp tt c.

a) Ph bnh 10 ch thuyt v nhn quCh thuyt 1 v 2: Trong nhn c qu v khng c qu.Bi tng 1: "Nu qu c trong nhn, v do nhn duyn ho hip m n c sinh ra, th trong ho hp c sn, lm th no gi l n sinh ra". i bi tng ny ni, ch trng trong nhn c qu, ch trng ny mc phi li trng sinh, v c, ngha l sinh, nay li sinh thm mt ln na. Theo Thch Ct Tng, ngi sng lp Tam lun tng ca Trung hoa, trong Trung qun lun s, y l ch trng ca hc phi Samkhya v Thng ta b.Bi tng 2: "Qu do cc duyn m sinh, nhng nu trong cc duyn ny m khng c qu, lm th no ni cc duyn ha hip sinh qu?" Cng theo Ct Tng, y l ch trng ca hc phi Vaisesika v i chng b. V Ct Tng gii thch bi tng ny nh sau: "Trong nhn khng c qu, ci khng no khc vi ci khng ca bu tri, ca lng ra sng th. H khng v lng ra sng th, d duyn c hp li vn khng c s sinh ra. Qu cng th. c tnh ca qu l kh hu v s pht sinh. H khng khng c tnh cht ny; n l kh hu v khng c. Qu th khng th khng c. Nu c hai h khng v qu, u do c tnh nh nhau, l khng c s sinh khi; nh th, h khng khng sinh m qu sinh, th cng c th ni ngc li l h khng c sinh ra m qu th khng c sinh ra.Bi tng 3: "Nu cc duyn ha hip m c qu, th trong cc duyn ha hip l ra phi c nm trn cnh. Thc s, ta khng th thy c nh vy". Bi tng ny lp li ph bnh v ch trng trong nhn c qu. Ton th mt hin thc, ngha l qu, c nm kh tnh v i tng ca nm cn. l hnh thc hin hu ca mt ton th hin thc. Trong cc duyn ho hip, tt nhin ta khng th tm thy nm kh tnh ny; nh hnh sc l kh tnh v i tng ca mt thy. Do , qu khng th tm thy ton th hin thc ca n. M d nu n khng hin hu vi thc sc, nhng bng phi sc nhn, th t ra ta cng c th thc c phi sc . iu ny khng th xy ra. Tm li, bt c bng cch no, qu cng khng c sn trong nhn.Bi tng th 4: "Nu qu khng c trong cc duyn ha hip, th chng khc no qu c th sinh ra t nhng ci khng phi l nhn duyn ca chnh n." Ngha l, trong trng hp ny, ngi ta c th tm thy la xut hin t nc ch khng phi t nhin liu.Ch thuyt 3: Nhn lm ra qu ri bin mt. Nhn lm ra qu nn khng phi l trong nhn khng c qu. Khi lm ra qu, nhn bin mt, do khng phi trong nhn nht nh phi c qu. Khi lm ra qu, nhn bin mt, do khng phi trong nhn nht nh phi c qu. Ct Tng ni,Thnh Tht lun ch trng rng nhn thuc hu vi nn c 2 tnh cht: tnh dit v chuyn bin. Do tnh dit, nn khi qu iu kin pht sinh th nhn tnh dit i. Tnh cht ca php hu vi cn l chuyn bin, do khi nhn tnh dit i, n chuyn bin thnh qu. i chng b cng c thm ch trng ny.Bi tng 5: "Nu nhn a n qu, lm xong vai tr ca n ri bin mt, nh th s c hai nhn th, mt l c nhn v mt na l dit nhn".Nhn bin mt c ngha l n i vo qua kh. Qu hin ra, qu hin ti. Nhn m chuyn bin thnh qu, nhn v qu phi cng hin ti. Nh vy, c hai nhn th, mt nhn th bin mt nhng cho qu hin ra (dit nhn) v mt nhn th na ang chuyn bin thnh qu (tc nhn). Mt s vt m cng lc c hai th tnh, iu ny khng th chp nhn c.Ch thuyt 4:Nhn bin mt trc khi lm ra qu. Ch thuyt ca Thng Ta b v A t m. Trng hp trn, qu hin ra, by gi nhn mi dit, do mc phi tha nhn c hai nhn th. Trng hp y cng c th gi l nhn qu gp nhau. Trng hp th t ny ta c th gi l nhn qu khng gp nhau, ngha l nhn mt ri qu mi hin ra.Bi tng 6: "Nu nhn khng gp qu, n lm xong vai tr ri bin mt, by gi qu mi hin ra; nh th qu y khng c nhn". Nhn bin mt tc nhn y khng c tc dng hin ti. Nh vy, khi qu khi ln hin ti, do tc dng no m n khi ln? Ch trng ny mc phi li l c qu m khng c nhn.Ch thuyt 5: Nhn qu nht thi. Hu b ch trng trong mt st na hin ti c ba hnh thc sinh dit l sinh, tr v dit. Ch trng ny c th nh trnh khi mu thun ca hai trng hp trn. V sinh dit ng thi, do nhn dit v qu sinh cng xy ra trong mt thi gian ca st na hin ti.Bi tng 7: "Nu khi chng ha hip tc th, ngay lc , qu hin ra, nh vy nng sinh v s sinh cng c mt lc". Thanh Mc gii thch, nng sinh th d nh cha v s sinh th d nh con; c hai khng th sinh ra mt ln. Ct Tng gii thch r hn v im ny. C nh o l tng sinh th nng sinh c coi nh l khng c. Bi v, ci c sinh ra c ngha l trc tin n cha c. M ni rng, c nng sinh v s sinh ng thi, ng thi th nu c tt phi c c hai, khng c th khng c c hai. C v khng khng th cng thi. Nh vy, nu tha nhn c hai cng c c, iu ny ch c ngha i vi nng sinh; ch ci s sinh th ngha ca n l khng c. Do , tha nhn cng thi c th ch c gi tr vi nng sinh m v ngha i vi s sinh. Ngc li, tha nhn c hai ng thi khng, nh th ch c ngha i vi s sinh v v ngha i vi nng sinh.Thm na, ci danh l ch vo ci s. Do s m t thnh danh. S c ba l sinh, tr l dit, nh th thi tnh cng phi c ba. Nu nht thi, th sinh, tr v dit l mt. Tin trnh sinh dit ch c mt, tin trnh khng th din ra. Ci sinh ra nhng cha bin mt, n l hin ti na. Sinh dit khng th nht thi hin ti, th tng quan sinh dit ca nhn v qu khng th gi l nht thi c.Ch thuyt 6: Nhn qu trc v sau. Trong tin trnh nhn qu, bn trng hp u, nhn i trc v qu i sau. Trng hp trn y, nhn qu ng thi. Trng hp ny, trong tin trnh nhn qu , nhn i sau v qu i trc.Ta thy, trong t Diu , Dit i trc v o i sau. Nh th, qu Nit bn l mt hin thc c, nhng do nhn tu o m chng ng, hoc nh kinh ni chng sinh c sn Pht tnh, do nhn tu tp m th hin Pht tnh . Nh th, phi chng