1

Rat

ta T

orak

s A

nato

mis

iCe

nk K

ılıç

Prekaval venler (vena cava kranialisler): Ratta diğer meme-lilerden farklı olarak sağ ve sol olarak 2 adet prekaval ven bulunur (Şekil 57,58). Bu venler v.subclavia ve v.jugularis interna’nın birleşmesiyle oluşur. Baş, boyun ve ön ekstre-mitelerden topladığı oksijen bakımından fakir kanı kalbin sağ atriumuna getirir (Şekil 45). V.azygos sol prekaval ve-nin kalble birleşme yerine yakın olarak sol prekaval vene açı-lır. V.subclavia, clavicula’nın ortası yakınında v.cephalica ve v.jugularis externa’nın birleşmesiyle oluşur.

İnternal mammaryan venler (vena thoracica interna): İnternal mammarian arterlerle venler, birlikte yan yana seyir göste-rirler. Bu venler sağlı sollu olarak kendi tarafındaki prekaval venlere drene olurlar. İnternal mammaryan damarlar anteri-or mediastenin ön sınırını oluşturan torkas ön duvarında baş-ka ifadeyle toraks duvarının iç kısmında bulunurlar.

Toraks Boşluğunda Bulunan Damarlar

67

Rat

ta T

orak

s A

nato

mis

iCe

nk K

ılıç,

Sez

ai Ç

ubuk

682

Şekil 57. Kalbin ön taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: Prekaval ven.

693

Şekil 58. Kalbin ön taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: Prekaval ven.

V.cava caudalis: Diaphragma’daki kendisine ait açıklıktan (fo-ramen venae cavae) geçerek karın boşluğundan toraks boş-luğuna girer (Şekil 42,43,45,59-63). Toraks kavitesinde sağ akciğere ait lobus caudalis ve lobus accessorius arasında kranyal yönde ilerleyerek sağ atriuma açılır (Şekil 45).

704

Şekil 59. Toraks boşluğunun ön taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: V.cava caudalis.

715

Şekil 60. V.cava caudalis’in ön taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu).

726

Şekil 61. V.cava caudalis’in ön taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu).

737

Şekil 62. Toraks boşluğunun sol taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: V.cava caudalis.

748

Şekil 63. Toraks boşluğunun sağ taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: V.cava caudalis.

Pulmoner venler: Oksijenden zenginleşen kan akciğerden dö-nen pulmoner venler yolu ile sol atriuma ve buradan da mitral kapaktan geçerek sol ventriküle dolar. Sol ventrikül ise ken-disine gelen bu kanı aort damarı ile vücuda gönderir.

759

Aort: Kalp kaynaklı en büyük atardamardır. Aort kalpten çık-tıktan sonra kalp dahil çeşitli organlarımıza ve dokularımı-za beslenmeleri ve oksijenlenmeleri için dallar vererek kar-nın alt taraflarına kadar devam eder. Aort, sol ventrikülden çıktıktan sonra yukarıya yönelir, sola ve sol akciğerin kökü-nün üzerinden dorsale doğru bir ark yapar. Aort daha son-ra toraksın içinde aşağıya inmeye başlar, bu seyri sırasın-da columna vertebralis’in solunda kalır. Abdominal boşlu-ğa diafragma’daki hiatus aorticus’u geçerek girer. Anatomik olarak aort; çıkan aort (aorta ascendens), arkus aorta, inen aort (torasik ve abdominal aort) olarak incelenebilir. Kalpten ilk çıkan bölümü olan çıkan aorta sol ana koroner arter (arte-ria coronaria sinistra) ve sağ koroner arter (arteria corona-ria dextra) olmak üzere iki dal verir. Pericardium, çıkan aort ve arkus aorta arasındaki sınırı oluşturur. Pericardium biti-minde arcus aortae başlar ve vücuda giden dalları sırasıyla verir. Truncus brachiocephalicus arcus aortae’dan ayrılan ilk daldır. Bu dal karnyalde sağ sternoklavikular eklem seviye-sinde a.subclavia dextra ve a.carotis communis dextra dalla-rına ayrılır. Arcus aortae brakiosefalik arterden sonra sol ana karotid arter (a.carotis communis sinistra) ve sol subklavyan arter (a.subclavia sinistra) olmak üzere iki dal daha verir. Ar-cus aortae, çıkan aortanın devamıdır ve superior mediasten-de yer alır. Superior mediastinum; arcus aortae’nin başlangıç ve bitişini oluşturan seviyelerin birleştirilmesi ile oluşturu-lan hayali çizginin üst kısmını oluşturur. Bu hayali çizginin alt kısmı inferior mediastinumdur ve ön, orta ve arka medias-tinum kısımlarına ayrılır. Arcus aortae sağ ikinci sternokos-tal eklemin üst kenarı hizasında başlar. Manubrium sterni’nin arkasında, trachea’nın ön yüzünü çaprazlayarak trachea’nın hafif solundan kranyale, sola ve arkaya doğru kavis yaparak döner. Daha sonra trachea’nın sol ön tarafından, sol rekür-ren laringeal sinir, oesophagus ve ductus thoracicus’u çap-razlayarak columna vertebralis’in önünde aşağıya doğru iner. Önde angulus sterni, arkada 4. ve 5. vertebralar arasında-ki intervertebral disk hizasından sonra inen aorta olarak de-vam eder. Arkus aortanın hemen önünde sol brakiosefalik ven vardır. Yine ön tarafında plevra, sağ akciğer ve thymus

7610

ile komşudur. Daha derinde sol plevra, n.phrenicus ve n.vagus ile komşuluğu vardır. Sol rekurren laringeal sinir sol pulmo-ner arterin hemen üzerinde ve ligamentum arteriosum’un he-men yanında seyreder. Arcos aortae’den köken alan ana dal-lar takip edilirse toraks boşluğuna, boyun ve kafaya, ön ba-cağa ve ilgili organlara giden kollar rahatlıkla ayırt edile-bilir. Brakiosefalik arter (İnnominat arteri) arcus aortae’nin ilk dalıdır. Manubrium sterni’nin ortası seviyesinde arcus aortae’nin sağ konveks yüzünden çıkar. Trachea’nın sağ ta-rafında yukarı doğru ilerler, sağ sternoklaviküler eklemin ar-kasında a.subclavia dextra ve a.carotis communis dextra ol-mak üzere iki dala ayrılır. Sol ana karotis arteri arkus aor-tanın ikinci büyük dalıdır. Arkus aortadan çıktığı lokalizas-yonu brakiosefalik arterin hemen solu ve arkasıdır. Bu ar-ter, trachea’nın sol tarafında yükselerek sol sternoklavikü-ler eklemin arkasında boyuna girer. Torakstaki ilerleyişi bo-yunca trachea, sol rekürren laringeal sinir, oesophagus, duc-tus thoracicus ve sol subklavyan arterin önünden geçer. Sol subklavyan arter (a.subclavia sinistra) sol ana karotis arte-rinin yaklaşık 2.5 cm. distalinden, arkus aortadan çıkar. Bo-yun köküne doğru yönelişi trachea’nın solunda ve vertikaldir. Sol vagus siniri, sol frenik sinir, sol superior kardiyak sem-patik sinir ve sol brakiosefalik venin arkasında yer alır. Sol akciğer, plevra, oesophagus ve ductus thoracicus’un önünde yer alır. A.subclavia’nın ilk dalı a.thoracica interna’dır (Şekil 4,5). Truncus costocervicalis, a.thoracica interna’nın dorsa-linden çıkar ve caudolateral seyir gösterir. A.vertebralis, ser-vikal vertebraların canalis transversarius’ları içinden geçe-cek şekilde a.subclavia’dan kranyal yönde ayrılır. Diğer bir dal olan a.cervicalis superficialis, clavicula’nın yakınından crani-olateral yönde çıkarak omuz ve yüzeysel boyun kaslarını bes-ler. A.subclavia, bu dalları verdikten sonra birinci kaburga-nın önünde kıvrılarak a.axillaris adıyla öndeki bacağa gider.A.carotis communis sinistra arcus aortae’dan, a.carotis com-munis dextra truncus brachiocephalicus’dan ayrıldıktan son-ra kranyal yönde sulcus tracheooesophageus’da seyreder. Bu seyri esnasında v.jugularis interna ve n.vagus ile karotis kı-lıfı denilen fibröz yapı ile çevrelenmiştir. Ana karotid arter-

7711

ler tiroid bezi seviyesinde internal ve external karotid arter-lere ayrılır. Arcus aortae aorta descendens’i oluşturduktan sonra inter-kostal aralıklara posterior interkostal arterleri verir. Arcus aortae superior mediastende bulunurken sola ve geriye doğ-ru hareket etmesiyle devamı olan descenden aort posterior mediastende bulunur (Şekil 64-67). Aorta descendens’in to-rakal bölümü seyri esnasında toraks duvarına ve toraks boş-luğundaki organlara dallar verir.

Şekil 64. Toraks boşluğunun sağ taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: Aorta descendens, 2: Oesophagus.

7812

Şekil 65. Toraks boşluğunun sağ taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: Aorta descendens, 2: Oesophagus.

7913

Şekil 66. Toraks boşluğunun sol ön taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: Aorta descendens.

8014

Şekil 67. Toraks boşluğunun sol ön taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu).

1: Aorta descendens.

İnen aortanın torakal bölümü; posterior interkostal arterler (Şekil 68), subkostal arterler, bronşiyal arterler, özofageal arterler ve perikardiyal arterleri verir. Posterior interkostal arterler, her iki tarafın alt dokuz interkostal aralıkta uzanır-lar. İlk iki posterior interkostal arter a.subclavia’nın bir dalı

8115

olan truncus costocervicalisten orijin alır. Subkostal arter-ler, her iki tarafta 12. kaburganın alt kenarı boyunca sey-rederek abdominal duvara girerler. Bronşiyal arterler, aor-ta veya interkostal arterlerden çıkarak akciğer hilusuna yö-nelirler. Ana bronş kökünde dal vererek trachea’nın alt bö-lümlerini, akciğer dışındaki hava yollarını ve destek dokula-rı beslerler. Genel olarak sağda 1 solda 2 adet bronşiyal ar-ter bulunur. Bronşiyal dolaşımın bir kısmı sağ kalbe sistemik venler yoluyla drene olur. Bronşial venler genel olarak sis-temik venlere drene olurlar ancak derinlerde olan kısımları pulmoner venler aracılığıyla sol atriuma dökülür. Özofage-al ve perikardiyal arterler isimlendirildikleri organlarda dağı-lırlar. İnen aortanın torakal bölümü dördüncü torakal verteb-ra gövdesinin sol alt kenarı hizasından başlayarak, vertebral kolonun sol ön yanında aşağıya doğru uzanır. Aşağıya doğ-ru indikçe mediale doğru yönelir ve columna vertebralis’in ön yüzüne geçer. 12. torakal vertebranın alt sınırı seviyesinde-ki diafragmanın aort açıklığından (hiatus aorticus) geçerek abdomen’e girer. Buradan sonra abdominal aorta adını alır. İnen torasik aort, arka tarafta sol plevra, sol akciğer, colum-na vertebralis ve hemiazygos venleri ile komşuluktadır. Ante-rior komşuluğunda ise yukarıdan aşağıya sol akciğer hilusu, perikard, oesophagus ve diafragma yer alır. Sağında azygos veni ve ductus thoracicus, solunda ise sol akciğer ve plev-ra bulunur.

8216

Şekil 68. Toraks boşluğunun sol ön taraftan görünümü (taze rat diseksiyonu). 1: Aorta descendens, 2: Posterior interkostal arterler.