THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƢƠNG “ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM” (VẬT LÝ 10 NÂNG CAO) THEO HƢỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, TỰ LỰC CỦA HỌC

7/23/2019 THIT K TIN TRNH DY HC CHNG NG LC HC CHT IM (VT L 10 NNG CAO) THEO HNG PH

1/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/

I HC THI NGUYN

TRNG I HC S PHM

PHM THTHIU NGN

THIT KTIN TRNH DY HC

CHNG NG LC HC CHT IM

(VT L 10 NNG CAO) THEO HNG PHT HUY

TNH TCH CC, TLC CA HC SINH

TRNG PT DN TC NI TR

Chuyn ngnh: L lun v phng php dy hc Vt l

M s: 60 14 01 11

LUN VN THC S KHOA HC GIO DC

Ngi hng dn khoa hc: PGS. TS Nguyn Vn Khi

THI NGUYN - 2014


2/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/i

LI CAM OAN

Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ring ti. Cc s liu, kt

qunghin cu trong lun vn l trung thc v cha c ai cng b trong mt cng

trnh no khc.

Thi Nguyn, thng 10 nm 2014

Tc gi

Phm ThThiu Ngn


3/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ii

:

GS. TS Nguyn Vn Khi, ngi thy tn tm gip ,

hng dn, ng vin tc gitrong sut qu trnh thc hin ti.

Trng PT Dn tc n , cc

th , c cng tc , anh chem ng nghi

, gip , to mi iu kin thun li cho tc gi

v hon thnh lun vn.

Trngi hc Sphm -i hc Thi Nguyn, Khoa Vt l, Khoa Saui

hc trngi hc sphm Thi Nguyn to iu kin tt nh

.

Cc th tbm khoa V t l trngi hc S

phm Thi Nguy cho tc gihon thnh lun vnny.

Thi Nguyn, thng 10 nm 2014

Tc gilun vn

Phm ThThiu Ngn


4/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/iii

MC LC

LI CAM OAN .......................................................................................................... i

............................................................................................................... ii

MC LC ................................................................................................................... iii

DANH MC CC TVIT TT TRONG LUN VN........................................ iv

DANH MC CC BNG ........................................................................................... v

DANH MC CC BIU ............................................................................................ vi

MU ...................................................................................................................... 1

1. L do chn ti ....................................................................................................... 12. Mc ch nghin cu ................................................................................................ 3

3. Khch thv i tng nghin cu .......................................................................... 3

4. Githuyt khoa hc .................................................................................................. 3

5. Nhim vnghin cu ................................................................................................ 3

6. Phm vi nghin cu .................................................................................................. 4

7. Phng php nghin cu .......................................................................................... 4

.................................................................................................. 4

9. Cu trc ca lun vn................................................................................................ 4

Chng 1.C SL LUN V THC TIN CA TI............................... 5

1.1. Tng quan vvn cn nghin cu .................................................................... 5

1.2. Vn pht huy tnh tch cc nhn thc ca HS .................................................. 8

1.2.1. Hot ng nhn thc ....................................................................................... 8

1.2.2. Hot ng nhn thc Vt l ca HS ................................................................. 91.2.3. Tnh tch cc hot ng nhn thc ca HS ................................................... 12

1.3. Vn pht huy tnh tlc hc tp ca HS ........................................................ 19

1.3.1. Bn cht tnh tlc ....................................................................................... 19

1.3.2. Cu trc ca tnh tlc hc tp .................................................................... 19

1.3.3. Vai tr v biu hin ca tnh tlc hc tp .................................................. 20

1.3.4. Cc bin php pht huy tnh tlc hc tp ................................................... 21


5/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/iv

1.4. La chn, sdng cc phng php v cc hnh thc tchc dy hc vt l .... 23

1.4.1. La chn v sdng cc phng php dy hc Vt l ................................. 23

1.4.2. Xc nh cc hnh thc tchc dy hc Vt l ............................................. 27

1.5. Nghin cu thc trng dy hc mn vt l cc trng pt dn tc ni tr ......... 281.5.1. Mc ch iu tra ........................................................................................... 28

1.5.2. Phng php, ni dung, i tng iu tra ................................................... 29

1.5.3. Kt quiu tra ............................................................................................. 29

1.6. Cc bc thit ktin trnh dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, t

lc ca HS trng PT DTNT ...................................................................................... 37

Chng 2. THIT K TIN TRNH DY HC CC LC C HC

(CHNG "NG LC HC CHT IM (VT L 10 NNG CAO))

THEO HNG PHT HUY TNH TCH CC, T LC CA HS

TRNG PT DTNT ................................................................................................ 43

2.1. Vtr, vai tr, cu trc ca chng "ng lc hc cht im" .......................... 43

2.1.1. Vtr, vai tr ca chng ng lc hc cht im................................... 43

2.1.2. Cu trc chng trnh .................................................................................... 43

2.2. Cch tip cn v trnh by cc n vkin thc ca chng ng lc hccht im ................................................................................................................... 45

2.2.1. Cc khi nim v nh lut ............................................................................ 45

2.2.2. Cc lc c hc ............................................................................................... 46

2.3. Thit ktin trnh dy hc mt skin thc chng ng lc hc cht im

(vt l 10 nng cao) theo hng pht huy tnh tch cc, tlc ca hs trng

PT DTNT ................................................................................................................... 49

2.3.1. Thit ktin trnh dy hc bi Lc hp dn.............................................. 49

2.3.2. Thit ktin trnh dy hc bi Lc n hi.............................................. 58

2.3.3. Thit ktin trnh dy hc bi Lc ma st................................................ 72

Chng 3.THC NGHIM S PHM ................................................................ 87

3.1. Mc ch v nhim vca thc nghim s phm ............................................... 87

3.1.1. Mc ch ca thc nghim s phm ............................................................. 87

3.1.2. Nhim vca thc nghim s phm ............................................................. 87


6/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/v

3.2. i tng v phng php thc nghim ............................................................. 87

3.2.1. i tng thc nghim s phm ................................................................... 87

.............................................................. 88

.................... 89.................................................................... 90

....................................................... 90

....................................................................... 90

3.5. GV cng tc thc nghim s phm ..................................................................... 91

3.6. Cch nh gi, xp loi ........................................................................................ 91

3.6.1. nh gi tnh khthi ca cc tin trnh dy hc son tho ..................... 91

3.6.2. Phn tch nh tnh da trn theo di cc hot ng ca HS trong gihc ....... 91

3.6.3. Phn tch kt qunh lng da trn im sca cc bi kim tra ............ 92

3.6.4. Yu cu chung vxl kt quthc nghim s phm ................................. 93

3.7. Tin hnh thc nghim s phm .......................................................................... 95

3.7.1. Lch ging dy thc nghim .......................................................................... 95

.................................................................... 95

3.7.3. Kt quv xl kt quthc nghim s phm ............................................. 96

3.8. nh gi chung vthc nghim s phm.......................................................... 109

KT LUN V KIN NGH ................................................................................ 112

TI LIU THAM KHO ...................................................................................... 113

PHLC


7/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/iv

DANH MC CC TVIT TT TRONG LUN VN

Vit tt Ngha y

C i chng

DH Dy hc

GV Gio vin

HS Hc sinh

LT L thuyt

PT Phthng

PT DTNT Phthng Dn tc ni tr

PP Phng php

PPDH Phng php dy hc

SBT Sch bi tp

SGK Sch gio khoa

TL Tl

T/N Th nghim

TN Thc nghim

TNSP Thc nghim s phm


8/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/v

DANH MC CC BNG

Bng 1.1: Mt sphng php dy hc ................................................................. 26

Bng 2.1: Phn phi chng trnh chng ng lc hc cht im..................... 44

3.1: ..................... 90

3.2: ......................................................................... 92

Bng 3.3: Lch ging dy cc bi lp thc nghim ............................................. 95

Bng 3.4: Kt ququan st cc biu hin ca tnh tch cc, tlc ........................ 96

Bng 3.5: Bng phn phi thc nghim - Bi kim tra s1................................... 99

Bng 3.6: Bng xp loi - Bi kim tra s1 ........................................................... 99Bng 3.7: Phn btn sut im bi kim tra s1 ............................................... 100

Bng 3.8: Phn btn sut ly tch im bi kim tra s1 .................................. 101

Bng 3.9: Kt qutnh cc tham sthng k - Bi kim tra s1 ......................... 102

Bng 3.10: Bng phn phi thc nghim - Bi kim tra s2................................. 102

Bng 3.11: Bng xp loi - Bi kim tra s2 ......................................................... 103

Bng 3.12: Bng phn btn sut im bi kim tra s2 ...................................... 103


Bng 3.14: Kt qutnh cc tham sthng k - Bi kim tra s2 ......................... 105

Bng 3.15: Bng phn phi thc nghimBi kim tra s3................................ 105

Bng 3.16: Bng xp loi - Bi kim tra s3 ......................................................... 106

Bng 3.17: Bng phn btn sut im kim tra ln 3 .......................................... 106


Bng 3.19: Kt qutnh cc tham sthng k - Bi kim tra s3 ......................... 108Bng 3.20: Tng hp cc tham sthng k qua ba bi kim tra ............................ 108

Bng 3.21: Thng k tltrli sai cc cu hi kim tra vquan ni ........... 109


9/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/vi

DANH MC CC BIU

S2.1: Cu trc ni dung chng ng lc hc cht im........................ 44

Biu 3.1: Xp loi im kim tra ln 1.............................................................. 100

Biu 3.2: Phn btn sut im bi kim tra s1 ............................................ 101

Biu 3.3: Phn btn sut ly tch im bi kim tra s1 ............................... 102

Biu 3.4: Xp loi im kim tra ln 2.............................................................. 103

Biu 3.5: Phn btn sut im bi kim tra s2 ............................................ 104


Biu 3.7: Xp loi im kim tra ln 3.............................................................. 106Biu 3.8: Phn btn sut im bi kim tra s3 ............................................ 107


DANH MC CC S

S2.1: Cu trc ni dung chng ng lc hc cht im........................ 44

S 2.2: Cu trc ni dung xy dng kin thc bi Lc hp dn.................. 51S2.3: Cu trc ni dung xy dng kin thc bi Lc n hi.................. 59

S 2.4: Cu trc ni dung xy dng kin thc bi Lc ma st................... 73


10/135

Sha bi Trung tm Hc liu http://www.lrc-tnu.edu.vn/1

MU

1. L do chn ti

Trong nhng nm gn y ngnh gio dc khng ngng i mi chng

trnh, sch gio khoa vni dung, phng php nhm nng cao cht lng dy v

hc. Trong i mi vphng php c xem l vn trng tm.

nh hng i mi phng php dy v hc c xc nh trong Ngh

quyt Trung ng 4 kha VII (thng 1 - 1993), Nghquyt Trung ng 2 kha VIII

(thng 12 - 1996), n Ngh quyt Hi ngh ln th II Ban chp hnh Trung ng

ng Cng sn Vit Nam kha VIII nm 1997 khng nh: Phi i mi phng

php o to, khc phc li truyn thmt chiu, rn luyn thnh np t duy sngto ca ngi hc. Tng bc p dng cc phng php tin tin v phng tin

hin i vo qu trnh dy hc, m bo iu kin v thi gian thc, tnghin cu

cho hc sinh [15]. iu ny c th chha trong iu 28 Lut gio dc nm

2005 v c cthha trong cc chthca Bgio dc v o to.

Lut Gio dc, iu 28.2, ghi: "Phng php gio dc phthng phi pht

huy tnh tch cc, tgic, chng, sng to ca hc sinh; ph hp vi c im ca

tng lp hc, mn hc; bi dng phng php thc, rn luyn k nng vn dngkin thc vo thc tin; tc ng n tnh cm, em li nim vui, hng th hc tp

cho hc sinh"[17].

Vn kin i hi IX ca ng tip tc nhn mnh: tip tc nng cao cht

lng ton din, i mi ni dung, phng php dy v hc, hthng trng lp v

hthng qun l gio dc[26].

Mt trong nhng bin php quan trng thc hin ng li trn l a hc

sinh vo vtr ch thhot ng nhn thc,chng li thi quen hc tp thng,thng qua hot ng tlc ca bn thn m chim lnh kin thc, pht trin nng

lc, tr tu.

Trn t nc Vit Nam c 54 dn tc anh em. Cc hi

cc vn kin ca cc i hi ng ton quc u khng nh ng l

c l: bnh ng, on kt, tng trgia cc dn tc cc dn tc thiu

stin kp trnh chung ca dn tc a s, to iu kin cho cc dn tc cng lm

cht nc.


11/135


Mt trong nhng ni dung c bn l chnh sch pht trin gio dc min ni,

mau chng a min ni tin kp min xui. Song do rt nhiu nguyn nhn cht

lng gio dc min ni cn thp. V vy, nhim vcp bch ca gio dc min ni

ni chung v cc tr thng Dn tc ni tr (THPT DTNT) niring cn thc hin ngay mt s bi ng c, xy dng mi cc

trng THPT DTNT, p dng cc gii php nhm tng bc nng cao cht lng cc

trng THPT DTNT mt cch vng chc.

Trong chin lc pht trin gio dc Vit Nam giai on 2011-2020 cng ch

r: Tp trung u t pht trin cc trng PT DTNT, trng phthng dn tc bn

tr, trng dbi hc dn tc v cc trng phthng vng dn tc [3].

Chng ng lc hc cht im trong chng trnh Vt l 10 c v tr quan

trng trong ton bchng trnh Vt l phthng. Cc kin thc ca chng nh Ba

nh lut I, II, III ca Niutn, cc lc c hc ... l nhng kin thc nn tng, l c s

cc em HS tip thu nhng kin thc Vt l tip theo.

Qua tm hiu, ti c bit c mt s ti nghin cu vpht huy tnh tch

cc, tlc ca hc sinh trng Dn tc ni tr: thc s V Huy K(nh hng tm

ti kin thc cho hc sinh Dn tc ni tr tch cc, tlc chim lnh kin thc quady hc mt skin thc chng Cc nh lut bo ton lp 10 ban c bn), thc s

Nguyn Vit Hng (Nghin cu xy dng v tchc mt schngoi kha phn

c hc vt l 10 nhm pht huy tnh tch cc nhn thc cho hc sinh Dn tc ni tr).

Vkin thc chng ng lc hc cht im c mt sti nghin cu nh lun

vn ca thc s TTin Trung (Nghin cu sdng th nghim biu din nhm tch

cc ha hot ng hc tp ca hc sinh gp phn nng cao cht lng hc tp cho

hc sinh lp 10 THPT min ni khi dy chng ng lc hc cht im(Vt l 10-

ban c bn), Bi Ngc Anh Ton (Pht huy tnh tch cc cho hc sinh qua dy hc

chng ng lc hc cht im (Vt l 10) vi shtrca mt sphn mm dy

hc v bn t duy).

Tuy nhin, cha c ti no nghin cu vpht huy tnh tch cc, tlc ca

HS trng PT Dn tc ni tr khi dy chng ng lc hc cht im. V vy, vi

mong mun gp phn nng cao cht lng dy hc ca cc trng Dn tc ni tr,


12/135


ti chn ti: Thit ktin trnh dy hc chng ng lc hc cht im

(Vt l 10 Nng cao) theo hng pht huy tnh tch cc, t lc ca hc sinh

trng Phthng Dn tc ni tr.

2. Mc ch nghin cu

Nghin cu l lun dy hc hin i vpht huy tnh tch cc, t lc ca hc

sinh v vn dng thit k tin trnh dy hc mt skin thc vcc lc c hc

nhm pht huy tnh tch cc, tlc ca hc sinh trng PT DTNT.

3. Khch thv i tng nghin cu

3.1. Khch th

Qu trnh dy hc vcc lc c hc, chng ng lc hc cht im (Vt l

10 Nng cao).

3.2. i tng nghin cu

Nghin cu hot ng nhn thc ca hc sinh trng PT DTNT v thit ktin

trnh dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, tlc ca HS trng PT DTNT khi

dy vCc lc c hc chng ng lc hc cht im (Vt l 10 Nng cao).

4. Githuyt khoa hc

Nu thit ktin trnh dy hc Vt l ph hp vi l lun dy hc hin i vpht

huy tnh tch cc, t lc ca HS th tnh tch cc, t lc c

c pht huy, t gp phn nng cao cht lng dy hc Vt l trng PT DTNT.

5. Nhim vnghin cu

- Nghin cu l lun vhot ng nhn thc ca HS.

- Nghin cu c skhoa hc ca vic tchc dy hc theo hng pht huy tnh

tch cc, tlc ca HS.

- iu tra thc trng dy hc Vt l trng PT DTNT.

- xut cc bin php pht huy tnh tch cc, tlc ca HS cc trng PT Dn

tc ni tr.- Thit ktin trnh dy hc kin thc vcc lc c hc, chng ng lc hc

cht im (Vt l 10 Nng cao) theo hng pht huy tnh tch cc, t lc ca HS

trng PT DTNT.

- Xy dng tiu ch, cng co nh gi.

- Thc nghim s phm xem xt hiu quca vic tchc dy hc theo tin

trnh thit k

- Kt lun v kin ngh.


13/135


6. Phm vi nghin cu

Kin thc vcc lc c hc thuc chng ng lc hc cht im (Vt l

10 Nng cao).

ng dng ca ti vo ging dy ti trng PT Vng Cao Vit Bc vtrng PT DTNT Thi Nguyn.

7. Phng php nghin cu

Sdng phi hp cc phng php sau:

- Phng php nghin cu l lun gip cho vic nh hng mc ch nghin

cu ca lun vn.

- Phng php tng kt kinh nghim, iu tra, kho st thc tgip cho vic thu

thp thng tin, phn tch, tng hp nhn xt, nh gi v xut cc bin php.- Phng php thc nghim s ph m tra tnh hiu quca vic thit

ktin trnh dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, tlc ca HS trng PT DTNT.

- Phng php thng k ton hc c dng xl cc sliu thc nghim.

8.

8.

v vn dng

tnh tch cc, tlc ca HS trng PT DTNT.

8.

thit k c tin trnh dy hc kin thc v cc lc c hc, chng

"ng lc hc cht im" (V c, t

lc ca h .

ti c thlm ti liu tham kho cho GV v HS trong dy hc Vt l

cc trng PT DTNT.

9. Cu trc ca lun vn

Lun vn ngoi phn mu, kt lun, ph lc, danh mc ti liu tham kho,

bao gm 3 chng:

Chng I: C sl lun v thc tin ca ti.

Chng II: Thit ktin trnh dy hc cc lc c hc, chng ng lc hc cht

im theo hng pht huy tnh tch cc, tlc ca hc sinh trng PT Dn tc ni tr.

Chng III: Thc nghim s phm.


14/135


Chng 1

C S L LUN V THC TIN CA TI

1.1. Tng quan vvn cn nghin cu

Pht huy tnh tch cc nhn thc ca HS l mt trong nhng nhim vchyu

ca ngi thy trong qu trnh dy hc. V vy, n lun lun l trung tm ch ca l

lun v thc tin dy hc. Cc nh gio dc C, Kim, ng, Ty trao i, bn lun

nhiu vvn ny v n nay vn l mt trong nhng vn quan trng nht ca

gio dc hc hin i [23].

Khng T (551-479 trc cng nguyn) ni: Khng gin v mun bit thkhng gi mcho, khng bc v khng r th khng by vcho. Vt c bn gc, bo

cho bit mt gc m khng suy ra c ba gc kia th khng dy na.

J. A. Cmenxki nh s phm Tip Khc li lc (1592 - 1670) cho rng dy hc

phi pht huy tnh tch cc, tnh chng ca HS, dn t cc em suy ngh tm ti

tmnh nm c bn cht vn hc tp. ng vlng ham hc nh mt ci d

dy ang i v vit: vi mt ci d dy ang i n s tip thu mt cch ngu

nghin, vic tiu ho stt v sbin thc n thnh cht bv mu nui c th. ng

cho rng nu khng pht huy c tnh tch cc, chng tn ti trong mi HS th

dy hc skhng c ngha g c[22], [23].

J.J.Rutx (1712 - 1778) quan tm n spht trin tnhin ca mi con ngi,

phi li cun HS vo mi qu trnh hc tp lm cho htch cc, tlc tm ti, khm

ph ginh ly tri thc.

A.Dictecvec ch trng n s pht trin ca tng HS v cho rng DH cn da

trn cc c im tm l ca tr. ng tng ni: Ngi gio vin ti l ngi cung

cp cho hc sinh chn l, ngi gio vin gii l ngi dy cho htm chn l [23].

E.Claparide cho rng qu trnh dy hc phi hng vo vic kch thch sham

mun hc tp, phi t trvo trong tnh hung, phi khi dy nhng phn ng thch

hp ca trnhm thomn nhu cu, s thch . Da vo khnng ring bit ca

tng c nhn iu khin v hng dn ht c mc tiu DH t ra [18].


15/135


Iu.K.Babanxki cho rng qu trnh DH bao gm ba cng vic c bn: t chc

thc hin cc hot ng hc tp; kch thch hot ng nhn thc; kim tra nh gi.

Theo ng, mun kch thch hot ng nhn thc ca HS th phi pht huy tnh tch

cc, tnh tgic ca h[18].i ta coi trng vic rn luyn cho HS phng php ttm kim tri

thc ngay tbc hc Tiu hc. Trong mt vn bn ca Bgio dc Php (1991)

nu r: Cn a trvo hc cc trung tm gio dc c sthch ng tnhvi mi

trng hp. Khi tnh n skhng ng nht ca tng HS th hot ng ca GV phi

tp trung vo chnh a trang hc, khng km g ch n ni dung m n ang

phi hc[18].

Vit Nam, t tng dy hc pht huy tnh tch cc v nng lc t lc hc

tp ca ngi hc cng xut hin trt sm v cng nhanh chng trthnh tro lu

rng khp do nhng i hi ca spht trin kinh t, x hi cng nh cc nhn t

bn trong qu trnh dy hc t ra sbc thit phi pht trin l lun dy hc ni

chung v PPDH ni ring. Cc tc git vn nghin cu tchc qu trnh DH

nhm pht huy tnh tch cc, tlc hc tp ca HS di nhiu gc v nghin cu

nhiu bnh din khc nhau. Nhng nghin cu v PPDH c cp nhiudi gc l lun DH v c vn dng cho mt slnh vc DH cthv c

cng brng ri trn cc tp ch khoa hc. C thkn cc tc gitiu biu nh:

GS. H Th Ng, GS. Nguyn Ngc Quang, PGS.TS Phm Xun Qu, PGS.TS

Nguyn Ngc Hng, PGS.TS Nguyn c Thm, Phm Hu Tng, PGS.TS

NguynVn Khi.... Cc tc phm ng gp khng nh c v l lun ln thc

tin vo i mi PPDH nhm hnh thnh v pht trin nhng gi trnhn cch tch

cc, nng ng, sng to ca HS.

t c mc tiu gio dc, chin lc dy hc, PPDH mi hin nay c

xy dng trn tinh thn dy hc gii quyt vn thng qua vic tchc cho HS hot

ng t ch chim lnh kin thc m c s ca n l hai l thuyt pht trin nhn

thc ca Jean Piaget (1896-1980) v Lp Vgtski (1896-1934). Vic hc tp ca HS

c bn cht hot ng, thng qua hot ng ca bn thn m chim lnh kin thc,

hnh thnh v pht trin nng lc tr tucng nh quan im o c, thi . Nh


16/135


vy, DH l dy hot ng. Trong qu trnh DH, HS l chthnhn thc, GV c vai

tr tchc, kim tra, nh hng hot ng hc tp ca HS theo mt chin lc hp

l sao cho HS tchchim lnh, xy dng tri thc. Qu trnh DH cc tri thc thuc

mt mn khoa hc cthc hiu l qu trnh hot ng ca GV v ca HS trongs tng tc thng nht bin chng ca ba thnh phn trong h dy hc bao gm:

Gio vin, hc sinhv t liu hot ng dy hc [20].

Hot ng hc ca HS bao gm cc hnh ng vi t liu dy hc, strao i,

tranh lun vi nhau v s trao i vi GV. Hnh ng hc ca HS vi t liu hot

ng dy hc l sthch ng ca HS vi tnh hung hc tp ng thi l hnh ng

chim lnh, xy dng tri thc cho bn thn mnh. Strao i, tranh lun gia HS vi

nhau v gia HS vi GV nhm tranh thshtrx hi tpha GV v tp thHS

trong qu trnh chim lnh tri thc. Thng qua cc hot ng ca HS vi t liu hc

tp v strao i m GV thu c nhng thng tin lin hngc cn thit cho s

nh hng ca GV i vi HS.

Hot ng ca GV bao gm hnh ng vi t liu dy hc v strao i, nh

hng trc tip vi HS. GV l ngi tchc t liu hot ng dy hc, cung cp t

liu nhm to tnh hung cho hot ng ca HS. Da trn t liu hot ng dy hc,gio vin c vai tr tchc, kim tra, nh hng hot ng ca HS vi t liu hc

tp v nh hng strao i, tranh lun ca HS vi nhau.

Nh vy, theo quan im hin i th DH l dy gii quyt vn , qu trnh dy

- hc bao gm "mt hthng cc hnh ng c mc ch ca GV tchc hot ng

tr c v tay chn ca HS, m bo cho HS chim lnh c ni dung DH, t c

mc tiu xc nh". Trong qu trnh DH, GV tchc nh hng hnh ng chim

lnh tri thc Vt l ca HS phng theo tin trnh ca chu trnh sng to khoa hc. Nhvy, chng ta c thhnh dung din bin ca hot ng DH nh sau:

GV t chc tnh hung (giao nhim v cho HS): HS hng hi m nhn

nhim v, gp kh khn, ny sinh vn cn tm ti gii quyt. Di scho ca

GV, vn c din t chnh xc ha, ph hp vi mc tiu dy hc v cc ni

dung cth xc nh.


17/135


HS tchtm ti gii quyt vn t ra. Vi stheo di, nh hng, gip

ca GV, hot ng hc ca HS din ra theo mt tin trnh hp l, ph hp vi

nhng i hi phng php lun.

GV cho strao i, tranh lun ca HS, bsung, tng kt, khi qut ha,thchha tri thc, kim tra kt quhc ph hp vi mc tiu dy hc cc ni dung

cth xc nh.

1.2. Vn pht huy tnh tch cc nhn thc ca HS

1.2.1. Hot ng nhn thc

Chngha duy vt bin chng khng nh: nhn thc l qu trnh phn nh bin

chng, tch cc, tgic v sng to thgii khch quan vo trong u c con ngi

trn c sthc tin.Tm l hc hin i cho rng: trong nhn thc thgii, con ngi c tht ti

nhng mc khc nhau, tthp n cao, tn gin n phc tp. Mc thp ban

u l nhn thc cm tnh bao gm cm gic v tri gic, trong con ngi phn nh

vo c nhng biu hin bn ngoi ca svt, hin tng khch quan, nhng ci ang

tc ng trc tip vo gic quan. Mc cao hn gi l nhn thc l tnh hay cn gi l

t duy, trong con ngi phn nh vo c nhng thuc tnh bn cht bn trong ca s

vt, nhng mi quan hc tnh quy lut. Da trn cc dliu cm tnh, con ngi thchin cc thao tc tr tuphn tch, tng hp, so snh, khi qut ho, tru tng ho

rt ra nhng tnh cht, bn cht chung ca i tng nhn thc v xy dng thnh

nhng khi nim. Mi khi nim c din t bng mt tng. Mi quan hgia cc

thuc tnh ca vt cht cng c biu thbng mi quan hgia cc khi nim di

dng nhng mnh , nhng phn on. n y, con ngi t duy bng khi nim. S

nhn thc khng dng li sphn nh vo trong c nhng thuc tnh ca svt, hin

tng khch quan m cn thc hin cc php suy lun, phn tch rt ra nhng ktlun mi, don c cc hin tng mi trong thc tin. Nh m t duy lun c

tnh sng to, c thmrng shiu bit ca con ngi v vn dng nhng hiu bit

ca mnh vo vic ci to thgii khch quan phc v li ch ca con ngi. l

nhng quy lut chung ca mi qu trnh nhn thc chn l, nh V.I. Lnin chr:

Ttrc quan sinh ng n t duy tru tng v tt duy tru tng n thc tin,

l con ng bin chng ca snhn thc chn l, ca snhn thc hin thc khch

quan [theo 21].


18/135


i vi la tui HS, hot ng chyu ca cc em l hc tp. Trong hot ng

hc tp, HS cng phi tm ra ci mi nhng ci mi ny khng phi lm phong ph

thm kho tng tri thc ca nhn loi m chl ci mi i vi chnh bn thn HS, ci

mi c loi ngi tch lu, GV bit. Vic khm ph ra ci mi ca HS cngchdin ra trong mt thi gian ngn, vi nhng dng cs si, n gin, skhm ph

ny din ra di scho v gip ca GV. Do , hot ng nhn thc ca HS

din ra mt cch thun li, khng quanh co gp ghnh. Cng chnh v vy m GV d

dn n mt sai lm l chthng bo cho HS ci mi m khng tchc cho HS khm

ph tm ra ci mi . tchc tt hot ng nhn thc cho HS, GV cn pht huy

tnh tch cc, tgic, c lp nhn thc ca HS, to iu kin cho hphi tkhm

ph li tp lm cng vic khm ph trong hot ng thc tin sau ny [19].1.2.2. Hot ng nhn thc Vt l ca HS

i vi Vt l hc, mt mn khoa hc thc nghim, PP nghin cu cng nh

hc tp u da trn c squan st, T/N phn tch tng hp, so snh, khi qut

ho, tru tng ho thnh cc khi nim, nh lut, thuyt vt lri tl thuyt vn

dng nghin cu cc svt, hin tng phm vi rng hn. Do vy, to iu kin

cho HS tkhm ph kin thc, GV cn tchc tt qu trnh quan st v t duy ca

HS. Trong dy hc Vt l c thc nhiu loi quan st nh: quan st th nghim, quanst hin tng tnhin, quan st mt bi thc nghim

Sphi hp hot ng ca GV v HS trong qu trnh dy hc Vt l c ngha

quyt nh n hiu qudy hc. Mun thc hin tt mc tiu, nhim vdy hc Vt

l, GV khng chhiu r ni dung, cu trc logic ca kin thc Vt l, ca qu trnh

dy hc, i tng ngi hc m cn phi tchc hp l hot ng nhn thc Vt l

ca HS, to ra mi trng thun li HS tch cc, chng thc hin cc hnh

ng, thao tc hc tp.

Vic chim lnh nhng tri thc, k nng, kinh nghim v pht trin nhng phm

cht, nng lc u phi thng qua hot ng tlc ca bn thn HS. Hot ng hc

bao gm cc thnh phn: ng c, mc ch, phng tin, iu kin, hot ng, hnh

ng, thao tc. Gia chng c quan hcht chv tc ng ln nhau.

thc hin mt nhim vra, t c mt mc ch hc tp nht nh th

HS cn phi thc hin nhng hnh ng, thao tc cth.


19/135


1.2.2.1. Nhng hnh ng nhn thc Vt l [12]

Quan st, nhn bit nhng du hiu c trng ca svt, hin tng.

Phn lch mt hin tng phc tp ra thnh nhng hin tng n gin.

Xc nh nhng giai on din bin ca hin tng.Tm du hiu ging nhau, tng tca cc svt, hin tng.

Btr mt th nghim to ra mt hin tng trong nhng iu kin xc nh.

Tm nhng tnh cht chung ca nhiu svt, hin tng.

Tm mi quan hkhch quan, phbin gia cc svt, hin tng.

Tm mi quan hnhn qugia cc hin tng.

M hnh ho nhng skin thc tquan st c di dng nhng khi nim.

nhng m hnh l tng sdng chng lm cng cca t duy. o mt

i lng Vt l.

Tm mi quan hhm sgia cc i lng Vt l, biu din bng cng

cTon hc.

Don din bin ca mt hin tng trong nhng iu kin thc txc nh.

Gii thch mt hin tng thc t.

Xy dng mt githuyt.

Tgithuyt suy ra mt hqu.

Lp phng n th nghim kim tra mt githuyt, hqu.

Tm nhng du hiu cthtrong thc tca nhng khi nim, nh lut Vt l.

Din t bng li nhng kt quthu c qua hnh ng.

nh gi kt quhnh ng.

Tm phng php chung gii quyt mt loi vn , mt bi ton.

1.2.2.2. Nhng thao tc cn dng trong nhn thc Vt lThao tc vt cht: Nhn bit bng cc gic quan, tc ng ln cc vt th

bng cng c: tc dng lc, lm bin dng, chiu sng, h nng, lm lnh, cxt...

Sdng cc dng co, lm T/N, thu thp ti liu, sliu thc nghim, thay i cc

iu kin th nghim...

Thao tc t duy: Phn tch, tng hp, so snh, tru tng ho, khi qut ho,

cthho, suy lun quy np, suy lun din dch, suy lun tng t.


20/135


1.2.2.3. Hot ng dy Vt l ca GV [2], [7],[12]

Dy Vt l l tchc, hng dn cho HS thc hin cc hnh ng nhn thc Vt

l h chim lnh, ti to c kin thc, kinh nghim x hi v bin thnh vn

ling ca mnh. ng thi, lm bin i bn thn HS, hnh thnh v pht trin nhngphm cht, nng lc ca htheo mc tiu dy hc. y, GV cn thc hin nhng

hnh ng chyu sau:

Xy dng tnh hung c vn

To mu thun nhn thc, nu hthng cu hi, gi ng c, kch thch hng

th i tm ci mi, to ra mi trng hc thun li, nh hng trao i, tho lun v

nhng kt quthc hin hnh ng nhn thc Vt l ca HS.

Xy dng cu trc logic ca ni dung bi hc thch hp

Phn chia bi hc thnh cc phn, n vkin thc ph hp vi trnh xut

pht ca HS, xc nh hthng nhng hnh ng nhn thc ca HS c ththc hin

c vi scgng va sc. Cu trc logic ni dung bi hc c trnh by r rng,

n gin, p ng nhu cu hc tp ca HS v mc tiu ca chng trnh DH.

Rn luyn cho HS k nng thc hin mt sthao tc c bn, mt shnh

ng nhn thc phbin

GV c th rn luyn k nng cho HS bng cch lm theo mu nhiu ln, theo

mt angorit xc nh hoc theo c snh hng khi qut thng qua vic lm th

nghim, gii bi ton Vt l, lm bo co chuyn ...

Bi dng cho HS phng php nhn thc c sdng rng ri trong

nghin cu Vt l:Phng php thc nghim, phng php m hnh...

Cho HS lm quen v nm c ni dung cc giai on chnh ca cc phng

php nhn thc nu trn, cthl:Phng php thc nghim gm cc giai on chnh:

-Nu cc skin khi u, pht hin vn (nu cu hi).

-Xy dng githuyt (cu trli don).

-Tgithuyt, suy ra hquc thkim tra c bng thc nghim.

-Btr, tin hnh th nghim kim tra.

-Kt lun.


21/135


Phng php m hnh gm cc giai on chnh:

-Pht hin nhng c tnh bn cht ca vt gc.

-La chn h thng vt th, k hiu m ta bit r quy lut hnh ng ca

chng biu thnhng c tnh ca vt gc.-Cho m hnh hot ng, suy ra mt hquc thkim tra c trong thc t.

-Btr, tin hnh th nghim kim tra hqudon.

-Kt lun: Nu kt quth nghim ph hp vi don th m hnh phn nh

ng thc tv c chp nhn, nu khng ph hp th phi sa i m hnh hoc

xy dng m hnh mi.

Tchc, hng dn to iu kin HS pht biu, trao i, tranh lun v

kt quhnh ng ca mnh, ng vin khuyn khch kp thi .

y cn thit rn luyn t duy ngn ng, cch trnh by bng li ca HS.

ng thi ch trng cch hp thc ho cc kt qunghin cu, cc hnh ng nhn

thc ti u ca h.

La chn vtrang bcho HS nhng phng tin, cng ccn thit

thc hin cc hnh ng

Phng tin vt cht:Dng cthit bth nghim, dng co lng, m hnhvt cht, hnh v, biu , cng chtr, phng tin k thut dy hc...

Phng tin tinh thn:Nhng khi nim khoa hc bit, phng php suy

lun, nhng kin thc Ton hc cn thit...

1.2.3. Tnh tch cc hot ng nhn thc ca HS

1.2.3.1. Tnh tch cc hot ng nhn thc

Tnh tch cc, nt tnh cch rt quan trng trong nhn cch thhin nng lc

lm thay i thc tin, theo nhu cu, mc ch ca mnh trong hot ng sn xut,hc tp, sng to, u tranh,

Tnh tch cc cn phi c nh hng ng n, phi nhm phc v cho

nhng mc ch tt p, cao c, th hot ng ca con ngi mi c gi trch thc,

mi em li li ch cho bn thn v x hi. Nt tnh cch ny cn c gio dc ngay

tb bng cch to ra nhng tnh hung trem ttm cch tha mn i hi, i

khi ngi ln c thmch bo, nhng trnh li lm thay khin to dn cho trtnh


22/135


li, thng, chi. Kt quca mi ln tlm nh vy sng vin trhng hi

tlp gii quyt cc nhu cu ca mnh v dn dn chng tham gia vo cng vic

chung ca gia nh, tp th. duy tr lin tc tnh tch cc cn c s theo di v

nh gi ca ngi ln v tp th, kckhi vic lm thnh cng cng nh khi khkhn, trngi.

Tnh tch cc nhn thc l tnh tch cc xt trong iu kin, phm vi ca qu

trnh dy hc, chyu c p dng trong qu trnh nhn thc ca HS.

Tnh tch cc nhn thc ca HS theo Tin s I.F. Kharlamop (Lin X c) c

thc nh ngha nh sau:

Tnh tch cc l trng thi hot ng ca cc ch th, ngha l ca ngi hnh

ng. Vy, tnh tch cc nhn thc l trng thi hot ng ca HS, c trng bi kht

vng hc tp, cgng tr tuv nghlc cao trong qu trnh nm vng kin thc.

Trong qu trnh DH, khi lng kin thc, k nng, k xo ca HS tng ln, tm

hiu bit c mrng, quan im v nim tin chnh trc hnh thnh. Kha cnh

c bit quan trng ca spht trin l sbin i vcht ca bn thn hot ng

nhn thc v t duy ni chung. Chtrong qu trnh hc tp tch cc, HS mi rn c

k nng, kin thc, ssay m hc tp, v cshon thin nhng nng lc nhn thcchung v ring. Tt cnhng ci dn ti vic hon thin nhn cch ni chung, lm

phong ph thm nhng nhu cu nhn thc v tinh thn.

Theo l thuyt phn nh, tnh tch cc nhn thc bao gm: s la chn i

tng nhn thc, ra cho mnh mc ch, nhim vcn gii quyt sau khi la

chn i tng nhm ci to n. Tnh tch cc trong hot ng ci to i hi phi c

s thay i trong thc v hnh ng ca ch th nhn thc, c th hin bng

nhiu du hiu nh: stp trung ch , stng tng mnh m, sphn tch tng

hp su sc

C thphn chia spht trin ca tnh tch cc nhn thc lm ba mc sau:

Tnh tch cc ti hin: Ch yu da vo tr nhv t duy ti hin, HS tch

cc bt chc GV v bn b. iu ny din ra rt tnhin nhng rt cn thit cho s

pht trin. Qua m phng, bt chc, ti hin, cc em tch luc kin thc v kinh

nghim ca cc thhtrc.


23/135


Tnh tch cc tm ti: HS ttm cch gii quyt cc vn nu ra, cc em

phi phn tch, suy ngh, tm ti, tlc a ra cc phng n khc nhau tm ra cu

trli ti u nht. Nh m nhu cu, hng th nhn thc v c sng to pht trin.

Tnh tch cc sng to: L cp cao nht ca tnh tch cc ca HS. N cc trng bng skhng nh con ng suy ngh ring, vt ra khi khun mu,

my mc nhm to ra ci mi, ci bt ng, c gi tr. N hng n vic ng dng

nhng ththut mi gii quyt vn , tm ti nhng PP khc phc kh khn, a

nhng pht minh mi vo cuc sng. N biu thkhnng tm kim nhng nhim v

mi, nhng PP gii quyt mi [7], [9], [22].

1.2.3.2. Cc biu hin ca tnh tch cc nhn thc ca HS

HS l ch th ca qu trnh hc tp, HS ch thc s t kt qu cao nu lngi c thc chng tch cc v sng to. Tnh tch cc y l thi ca HS

mun nm vng kin thc, hiu su sc ni dung hc tp bng mi cch v cgng

vn dng nhng hiu bit y vo cuc sng.

Tnh tch cc nhn thc ca HS c biu hin qua cc du hiu sau:

HS thch th, chng tip xc vi i tng: Cc em hay t ra cc cu hi

v c nhng thc mc i vi GV v yu cu gii thch cn k. Vic t cu hi ca

cc em thhin lng mong mun hiu bit nhiu hn, su hn vi tng m ccem ang tip xc. Nhng cu hi dng: y l ci g? Dng lm g? Ti sao? Nh

thno? Tu m c?... Khi hc tp thng, khng hng th, cc em skhng t

cu hi v cng khng c phn ng g nu cu hi khng c trli.

Cc em ch quan st, chm ch lng nghe, theo di nhng g thy c lm

v bit cch ghi chp vo vghi ca mnh.

HS tch cc gi tay pht biu, nhit tnh hng ng, bsung kin vo cu

trli ca bn v thch th tham gia vo cc hot ng din ra trong gihc.

HS mong mun c ng gp nhng thng tin, kin thc mi c tm

hiu nhng ngun khc nhau.

HS hon thnh nhng nhim vhc tp c giao mt cch y v nhanh chng.

HS pht hin nhanh chng, chnh xc nhng ni dung c quan st, ch

ng, tch cc sdng cc thao tc t duy nh phn tch, tng hp, so snh, khi qut

ho nhn thc cc vn mi.


24/135


Ghi nhtt nhng iu c hc, hiu c bi hc v c th trnh by

li ni dung bi hc theo ngn ngring ca chnh mnh.

Bit vn dng kin thc v knng tch luc vo gii bi tp hoc p

dng vo trong thc tin.C nhng biu hin ca tnh c lp, sng to trong qu trnh gii quyt cc

nhim vnhn thc nh ttin khi trli cu hi, c sng kin, ttm ra mt vi cch gii

quyt khc nhau cho cc bi tp v cc tnh hung, bit la chn cch gii quyt hay nht.

C quyt tm, ch vn ln trong hc tp, nlc, cgng vt qua cc tc

ng nhiu bn ngoi v cc kh khn thc hin n cng nhim vc giao, s

phn ng khi c tn hiu thng bo ht gi.

Kt quhc tp l mt du hiu quan trng v c tnh cht khi qut ca tnhtch cc nhn thc. Chtch cc hc tp mt cch thng xuyn, lin tc, tgic mi

c kt quhc tp tt.

Ngoi nhng biu hin m GV dnhn thy ni trn, cn c nhng biu hin v

mt xc cm, kh nhn thy hn, nh th hay ho hng, pht lhay ngc nhin,

vui vhay bun chn trc mt ni dung no ca bi hc hoc khi tm ra li gii

hay cho mt bi tp kh, shi lng khi c ngi khc gii p thc mc, svui

sng khi thnh cng trong cc hot ng. Ngoi ra, sbc mnh, ni tht vng nutr t m khng c thomn hoc khi khng thnh cng trong hot ng u l

nhng biu hin ca tnh tch cc nhn thcNhng biu hin ny khc nhau tng

c thHS, bc lr HS cc lp di, kn o HS cc lp trn.

Cc bc ph huynh v cc thy c gio c th bit c mc tch cc ca HS

qua nhng vn sau:

HS c t gic hc tp hay b bt buc bi nhng tc ng bn ngoi (gia

nh, bn b, x hi)Thc hin yu cu ca thy gio theo yu cu ti thiu hay ti a?

Tch cc nht thi hay thng xuyn lin tc?

Tch cc tng ln hay gim dn?

C kin tr vt kh hay khng?

C sng to trong hc tp khng?

C tin btrong hc tp khng?

Kt qukim tra, nh gi ca nh trng c tt khng?[9], [21], [22]


25/135


1.2.3.3. Nguyn nhn ca tnh tch cc nhn thc[22], [23]

Tnh tch cc nhn thc ca HS ny sinh trong qu trnh hc tp nhng n li

chu nh hng ca nhiu nhn tv l hu qu ca nhiu nguyn nhn: c nhng

nguyn nhn pht sinh lc hc tp, c nhng nguyn nhn hnh thnh t qu kh,

thm ch tlch slu di ca nhn cch.

Tnh tch cc nhn thc phn ln ph thuc nhng nhn t sau y:

Bn thn HS:

Tnh tch cc nhn thc phthuc vo:

c im hot ng tr tu: ti hin, sng to...

Nng lc: hthng tri thc, k nng, kinh nghim hot ng sng to, stri

nghim cuc sng...

Tnh trng sc khe.

Trng thi tm sinh l: hng th, xc cm, ch , nhu cu, ng c, ch...

Phm cht: Cc gi tro c, thm m, lng yu khoa hc, tinh thn trch nhim

Trong hng th l nhn tc cc thy, c quan tm nht v:

-N c thhnh thnh HS mt cch nhanh chng v bt k lc no trong qu

trnh dy hc.

- C thgy hng th cho HS mi la tui.

- iu quan trng hn cl n nm trong tm tay ca ngi thy. Ngi thy

c thiu khin hng th ca HS qua cc yu tca qu trnh DH: Ni dung, PP,

phng tin, hnh thc tchc qua cc bc ln lp nh mbi, bi ging mi, cng

c, vn dng, kim tra kin thc v trong cmi quan hca thy v tr.

Nh trng:

Cht lng qu trnh dy hc: mc ch, ni dung, phng php, phng

tin, hnh thc, kch thch ng vin, kim tra nh gi...

Quan hthy tr.

Khng kh o c trong nh trng.

Gia nh:

Vic tham gia trc tip gio dc con ci, s quan tm theo di, ng vin,

nhc nh thng xuyn ca ng b, b m c ngha cc k quan trng v nh

hng ht sc to ln i vi tinh thn hc tp, vic rn luyn o c v kt qu

hc tp ca cc em. Gia nh khng chto iu kin vcuc sng m cn to mi

trng hc tp cho cc em.


26/135


X hi:

X hi hin i vi c im l khoa hc k thut pht trin nhanh v cnh

tranh quyt lit quy m ton cu nn vic o to nhng con ngi tch cc, nng

ng, sng to trthnh chin lc, l lsng ca mi quc gia, mi dn tc.X hi c trch nhim xc nh mc tiu, chng trnh, ni dung dy hc

gio dc, o to nn nhng cng dn c trch nhim v ho nhp tt.

ng vin, khen thng.

Xy dng tt quan hcon ngi vi con ngi.

Nh vy, c rt nhiu nhn tnh hng n tnh tch cc nhn thc ca HS.

Trong , nhn t trng hc, c bit l ngi thy gio khi ng lp givai tr

quan trng nht trong vic tch cc ho hot ng nhn thc ca HS. Nh trng cn

tchc, phi hp cc nhn ttrn pht huy tnh tch cc nhn thc ca cc em HS

nhm nng cao hiu quhc tp.

1.2.3.4. Cc bin php pht huy tnh tch cc nhn thc ca HS

Pht huy tnh tch cc hot ng nhn thc ca HS cn phi ch n tnh cht

c o ring ca qu trnh nhn thc HS v c im tm l la tui ny.

Cc bin php nhm nng cao tnh tch cc nhn thc ca HS rt phong ph, adng. Trong cc giln lp, thng qua cc hot ng gio dc, qua tc ng ca gia

nh v x hi m tnh tch cc nhn thc ca HS c pht huy. Tuy nhin, c th

thy rng, vthi gian th dy hc chim hn 80% hot ng ca nh trng. Do ,

cn ch ti cc bin php nng cao tnh tch cc nhn thc ca HS trong giln lp,

v n tc ng trc tip n HS. Cc bin php ny bao gm nhng vn sau:

Gic ng thc hc tp, kch thch tinh thn trch nhim v hng th hc tp

ca HS qua ni dung bi hc bng cch ni ln ngha l thuyt (LT) v thc tin, tmquan trng ca vn nghin cu. y l bin php cc thy c gio hay sdng nht.

Ni dung DH phi mi, nhng khng qu xa lvi HS m ci mi phi lin

h, pht trin ci c v c khnng p dng trong tng lai. Kin thc phi c tnh

thc tin, gn gi vi sinh hot, suy ngh hng ngy, tha mn nhu cu nhn thc v

thc tin ca HS, pht trin c nhng kin thc v kinh nghim m cc em c,

phi gn lin vi cuc sng hin ti v spht trin tng lai ca cc em.


27/135


Kch thch hng th qua PPDH: Cng mt ni dung nh nhau nhng bi hc

c din ra hng th hay khng, c li n tng su m trong tm hn cc em khng

th ph thuc rt ln vo PPDH, s nhy cm v ti nng, ngh thut sng to ca

ngi thy. Khng c mt PPDH no l vn nng nn ngi thy cn phi phi hpnhun nhuyn gia cc phng php: nu vn , phng php thc nghim v

phng php m hnh, tchc tho lun, smina, thc, tr chi hc tp.

H thng kin thc phi c trnh by trong dng vn ng, pht trin v

mu thun vi nhau, tp trung vo nhng vn then cht, c lc din ra mt cch

t ngt, bt ngmi to ra hng th.

Sdng cc hnh thc tchc DH khc nhau: c nhn, nhm, tp th, lmvic trong vn trng, phng th nghim, tchc tham quan, cc hot ng ni

kho, ngoi kho a dng. Vic tchc cho cc em xm nhp thc t, tham gia cc

hot ng x hi c tc dng rt ln trong vic to ra nhng ng lc hc tp lnh

mnh v tnh tch cc hc tp.

S dng cc PTDH nh cc thit bT/N, cc m hnh c trong phng th

nghim, c bit cc PTDH hin i nh: my tnh, my chiu projector, my chiu

vt th Tuy nhin, vic sdng cc PTDH trong iu kin hin ti ca cc trng

i hi phi hp l, pht huy cao tnh tch cc, sng to ca HS. C nh vy, cht

lng DH ca cc nh trng sc nng ln mt tm cao mi [16].

Ngoi ra, c thtch cc ho hot ng nhn thc ca HS qua nhiu bin php

khc nh:

Luyn tp, vn dng kin thc vo thc tin trong cc tnh hung mi.

Kch thch tnh tch cc qua thi , cch ng xgia GV v HS.

Pht trin kinh nghim sng ca HS trong hc tp qua cc phng tin thng

tin i chng v cc hot ng x hi.

To khng kh o c lnh mnh trong lp, trong trng, tn vinh shc

ni chung v biu dng nhng HS c thnh tch hc tp tt.

Thng xuyn kim tra nh gi, khen thng v klut kp thi, ng mc.

C sng vin, khen thng tpha gia nh v x hi.


28/135


Trong thi gian ti nn iu chnh cng tc nghin cu v cho vn

tch cc ha hot ng nhn thc ca HS theo mt shng c bn sau:

Nghin cu phng php nhm tch cc ha hot ng nhn thc sng to

chkhng dng li mc ti hin nh hin nay.Pht huy sc mnh bn cht ca ngi hc, m theo K.Mark l: tr tu,

tm hn v ch. c bit l sc mnh tm hn (hng th, xc cm...) l iu vn

cn cc nh s phm quan tm nhiu.

Phi hp cht chv khoa hc hn na gia cc thy gio, cc nh qun l,

cc nh vn ha v phhuynh HS [9], [19], [20], [22], [23], [25].

1.3. Vn pht huy tnh tlc hc tp ca HS

1.3.1. Bn cht tnh tlc [23]

Tnh tlc l mt trong nhng phm cht trung tm ca nhn cch, thhin :

stlm ly, tgii quyt ly vn , khng a dua, khng li, nhcy ngi khc.

S tlm ly bt u tvic t mc ch, nhim v, tchc hot ng, kim tra,

nh gi trn c ssdng ti a cc kin thc, knng, kxo ca mnh vi sn

lc ti a vtr tu, tm hn, thlc v ch nhm t mc ch ra v thomn

yu cu x hi.Nu c trng chyu ca tnh tch cc l snlc bn thn th c trng ca

tnh tlc li l mi quan hvi ngi khc: khng da dm vo ngi khc, ht

sc tit kim snhcy.

C hai loi tnh tlc l tnh tlc nhn thc v tnh tlc hnh ng.

1.3.2. Cu trc ca tnh tlc hc tp [9], [23]

Tnh tlc hc tp c cc thnh phn cu trc nh sau:

ng c hc tp: thhin nhu cu nhn thc, hng th nhn thc, ng c

c tnh cht x hi. Thiu ng c nhn thc th khng thdin ra hot ng tlc

hc tp. Khi nhu cu v ng c cngmnh th tnh tlc cng cao.

Nng lc hc tp: c c trng bng kin thc, k nng, k xo vng vng

lm ch da cho hot ng nhn thc (th hin bng s pht trin tr tu, phng

php suy ngh) nh m ngi hc c thddng tmnh xc nh c nhim v

nhn thc ca mnh, thay i nhng cch thc hnh ng ca mnh ph hp vi


29/135


nhng hon cnh mi, bit nh gi ng nhng yu cu, nhim vra. T m

ngi hc c thtlc lnh hi tri thc mi tngun nhn thc khc nhau, c thi

ph phn, bnh phm trong hc tp, bit vn dng tri thc tip thu c thc,

gii quyt nhng nhim vdo thc tin hc tp v thc tin cuc sng t ra. Nh, nim tin bo v kin ca mnh v bo vchn l.

Tchc hc tp: l sthng nht gia PP suy ngh v PP lao ng chung ca

hot ng tlc nhn thc (PP lao ng chung bao gm vic lp khoch, tchc

lao ng hc tp v tkim tra kt quhc tp).

Hnh ng ch: Thhin tnh mc ch, tnh k lut, tnh kin tr, nhn

ni, tinh thn khc phc kh khn nhm thc hin c kt qunhim vhc tp.

Bn thnh phn cu trc ca tnh tlc hc tp lin hmt thit vi nhau, phthuc v quy nh ln nhau. Thiu mt trong nhng thnh t th khng biu hin

c khnng tlc hc tp.

1.3.3. Vai tr vbiu hin ca tnh tlc hc tp

Vai tr ca tlc hc tp:

Khi HS pht huy c tnh tlc hc tp th sc khnng tmnh tm ti

nhn thc v vn dng kin thc vo tnh hung mi hoc tng tnhng vi cht

lng cao hn. Tlc hc tp gip ngi hc c khnng ti hin kin thc v thit

lp nhng mi quan hbn cht mt cch nhanh chng, bit vn dng kin thc

gii quyt tt nhng bi ton thc t. Ngoi ra, vic thc cn gip ngi hc nh

hng nhanh, bit phn tch suy on v vn dng cc thao tc t duy tm cch ti

u v tchc thc hin c hiu qu.

Ngoi ra, tnh tlc c nh hng ln n shnh thnh v pht trin nhn

cch. Sthnh cng trong qu trnh tlc hot ng thng mang li nim vui, hnhphc ln lao v nim tin vo bn thn, bn b, anh em... Tnh t lc lm cho con

ngi c rn luyn trong thc tin, sm trng thnh, pht trin tt ctr tu, tm

hn, ch v sc kho.

Biu hin ca tnh tlc hc tp:

Tmnh nhn thy vn , pht hin vn , t vn gii quyt. C kh

nng tmnh tm ti nhn thc v vn dng kin thc vo tnh hung mi hoc tng

tnhng vi cht lng cao hn.


30/135


Khng c svin trtrc tip tbn ngoi. Tmnh trnh by suy ngh, lp

lun cch gii bi ton mt cch cht ch, tmnh kim tra c, nh gi c cch

gii ca bn thn. C u c tph phn v ph phn c cch gii ca ngi khc.

Khng rp khun my mc m phi lun thch ng vi nhng tnh hung mi.C ch quyt tm cao , lun tm PP hc tp tt cho mnh, phi hc bng

chnh sc mnh, ngh bng ci u ca mnh, ni bng li ni ca mnh, vit theo

mnh, khng rp khun theo cu chca thy, rn luyn khnng c lp suy ngh,

suy lun ng n v linh hot sng to thng qua nhng cu hi, bi ton.

C khnng ti hin kin thc v thit lp nhng mi quan hbn cht mt

cch nhanh chng, bit phn tch suy on v vn dng cc thao tc t duy tm cch

ti u v tchc thc hin c hiu qu, gii quyt tt nhng bi ton thc t.

1.3.4. Cc bin php pht huy tnh tlc hc tp [9], [19]

Thnht: m bo cho HS c iu kin tm l thun li tlc hc tp

To mu thun nhn thc, gi ng c, hng th tm ci mi, ta thng gi l

xy dng tnh hung c vn . Vic thng xuyn tham gia vo gii quyt cc mu

thun nhn thc ny sto ra thi quen, lng ham thch hot ng tr c c chiu su,

tgic, tch cc.

To mi trng s phm thun li cho HS chng, tlc tham gia vo qu

trnh nhn thc. HS tlu quen hc thng, t tlc suy ngh, cho nn trong thi

gian u thng rt r, lng tng, chm chp v phm sai lm khi thc hin cc hnh

ng hc tp. GV cn phi bit chi, ng vin, gip v tchc lp hc sao

cho HS mnh dn tham gia tho lun, pht biu kin ca ring mnh, nu thc mc,

tranh lun chkhng chchsnhn xt ca GV. Cn dnh nhiu thi gian cho HSpht biu, tho lun, dn dn tc suy ngh v pht biu snhanh ln.

GV nu cu hi, nu vn HS nghin cu xut cch gii quyt, rt ra

kt lun. GV quan tm ch o cng tc c lp ca HS, nht l bi tp nh.

Khuyn khch nhn xt cch gii ca bn. Gip HS bit phng php suy ngh c

lp v thc hin hnh ng c lp. Ti hin kin thc trc khi lm bi tp vn

dng. Yu cu HS tra ca bi ton. Cho gii bi tp v nng cao dn ni dung


31/135


ca bi ton. Ra bi tp nhp dng vo tnh hung mi. Gy hng th suy ngh c

lp cho HS. Hng dn cc em sdng SGK v thc. Khuyn khch HS su tm

cc hin tng trong thc tv cc bi ton mi. GV phi c khoch kim tra, nh

gi ng mc suy ngh v hnh ng c lp ca HS.

Tng cng tm kim v xy dng cc dng bi tp, cc hnh thc n tp v t

n tp kin thc qua cc knh thng tin.

Thhai: To iu kin HS c thgii quyt thnh cng nhng nhim v

c giao.

Vi ch trng thng xuyn t HS vo v tr ch th hot ng nhn thc

nn s thnh cng ca cc em trong vic gii quyt vn hc tp c tc dng rtquan trng lm cho cc em ttin, hng th, mnh dn suy ngh gii quyt nhng

vn ngy cng kh hn. gip HS trnh tm l rt r, thiu ttin khi nhn nhim

v, c ththc hin nh sau:

La chn mt lgic bi hc hp l:

-Trc ht ngi GV phi phn chia bi hc thnh nhng n vkin thc nh

va vi trnh xut pht ca HS cc em c thtlc gii quyt vn vi sc

gng va phi. Cn phi c schn la k lng mt svn va sc v xc nh

mc m HS c ththam gia trong vic gii quyt tng vn cth.

-Trong gihc, GV hn chthuyt trnh, c thgim nhni dung kin thc

dnh thi gian rn luyn cho HS nng lc tlc hc tp.

Rn luyn cho HS k nng thc hin mt sthao tc c bn:

Cc thao tc t duy rt kh rn luyn. Mun t hiu qu trong vic rn luyn

thao tc ny cn kin tr, bn b, bt u bng nhng cu hi m HS mun trli phi

thc hin mt sthao tc t duy no . Nu HS cha trli ng, GV phi a ra cu

hi n gin hn, i hi t thao tc t duy hn. Cnh thnhiu ln, thng xuyn,

HS squen, tch luc kinh nghim, thc hin ng v nhanh hn.

Cho HS lm quen vi cc PP nhn thc Vt l c sdng phbin

Con ng nhn thc khoa hc ni chung v nhn thc khoa hc Vt l ni

ring cn vn dng chu trnh sau:


32/135


Trong hc tp Vt l, mt mt HS phi quan st thc tcm nhn c stn

ti ca thc tkhch quan. Mt khc HS phi thc hin cc php suy lun, bin i

trong c rt ra nhng c tnh bn cht v nhng mi quan h ph bin khch

quan, nhthm tm ra chn l mi. Trnh thp l ca hnh ng vt cht v tinh

thn m bo cho kt lun cui cng rt ra c phn nh ng thc tkhch quan.Mun cho HS lm quen dn vi phng php i tm chn l mi trong qu trnh hc

tp, nht thit phi dy cho h cc phng php nhn thc ph bin. Trong cc

trng ph thng hin nay, cc PP nhn thc Vt l phbin hay dng l: PP thc

nghim, PP tng t, PP m hnh, PP th nghim l tng [19], [21].

Thba:Bi dng cho HS phng php, knng thc, tnghin cu, PP

c sch, PP nghe bi ging hoc ghi chp. Hng dn HS tm kim ngun ti liu

tham kho, tm kim cc trang Web phc vcho qu trnh hc tp. Rn luyn cho HSkhnng tkim tra, tnhgi trong hc tp.

Tht: Tng cng son gio n theo hng pht trin nng lc tlc nhn

thc cho HS, p ng yu cu v ti liu tham kho v trang by cc PTDH

cn thit. Tng cng sdng phng tin dy hc hin i, ng dng cng ngh

thng tin vo dy hc nhm tng hiu qugihc.

Trn y l nhng bin php chng ti a ra vi mong mun gp phn bi

dng tnh tlc hc tp cho HS. Nhng bin php trn chtht sc hiu qukhino c snlc ng thi ca cngi dy v ngi hc.

1.4. La chn, sdng cc phng php v cc hnh thc tchc dy hc vt l

1.4.1. La chn vsdng cc phng php dy hc Vt l

Phng php dy hc l mt trong nhng yu tquan trng nht ca qu trnh

DH. Cng mt ni dung nhng HS c hng th, c tch cc hay khng? C li

nhng du n su sc v khi dy nhng tnh cm lnh mnh trong tm hn cc em

hay khng?...phn ln phthuc vo PPDH ca ngi thy [22].

M hnh - Githuyttru tng

Cc hqulogic

Cc skinkhi u - xut pht

Kim tra - Thc nghim


33/135


Thc tin dy hc Vt l nh trng ph thng cho thy hin nay hnh

thnh nhiu PPDH khc nhau. Trong a scc trng hp, cc phng php ny c

thc nhm li theo ba du hiu chung nht:

Ngun kin thc.c trng hot ng ca GV.

c trng hot ng ca HS.

Ba du hiu ny xut pht t vic xem DH nh l hai mt ca mt qu trnh

thng nht. Trong ngun kin thc c xem nh gn lin vi hot ng ca GV

v HS. Theo phn loi trn, cc PP dy Vt l c thc chia thnh 3 nhm:

Nhm cc phng php dng li.

Nhm cc phng php trc quan.

Nhm cc phng php thc hnh.

Khi sdng cc PPDH, ngi GV cn quan tm ti vic thu ht HS tham gia

tch cc vo tin trnh ca bi hc. Chng hn, trong cc PP dng li, GV cun ht

HS vo qu trnh m thoi, vo vic tho lun cc PP gii bi ton, cc vn c

nu ra...Khi sdng cc PP trc quan GV yu cu HS son khoch T/N, vs

thit b, thc hin cc phng n T/N, lp rp cc s ..Vic ng dng cc PP thc

hnh cho php a vo cc yu tnghin cu, cc bi tp sng to...

Vic p dng cc PPDH Vt l thng gn lin vi vic pht trin t duy ca

HS, v khi p dng mt PPDH cthngi GV ng thi dy cho HS cc thao tc

lgic nht nh, gn lin vi vic gio dc HS cc phm cht nh: ch , ch, hng

th, yu lao ng.

Thc tdy hc Vt l cng cho thy, khng c mt PPDH no c p dng

tch bit hon ton vi cc PP khc, chng hn cc PP dng li thng kt hp vivic sdng T/N biu din v cc phng tin trc quan. Vic gii cc bi ton Vt l

(phng php thc hnh) thng kt hp vi vi vic gii thch, minh ha bng

th ...Hn na, vic vn dng mt PPDH cn ty theo ni dung bi hc v la tui

HS, c th c nhng bin dng khc nhau, c tnh cht v mc phc tp khc

nhau, v dkhi sdng PP trc quan cc lp di khc vi vic sdng n cc

lp cui cp, HS la tui ln hn, t duy pht trin hn.


34/135


Vic xc nh (hay la chn) cc PPDH c mt vtr quan trng trong thit k

bi DH, v n c tnh quyt nh n vic thc hin mc tiu DH v cht lng DH.

xc nh PPDH cho mt bi dy hc, thng thng c cc cn csau:

Cn cvo mc tiu dy hc:Trong DH, mc tiu vnhn thc thng cnhiu mc . Mi mc lnh hi kin thc t c bng mi PPDH nht nh.

Do vy, khi la chn PPDH phi cn cvo mc tiu dy hc.

Cn cvo ni dung bi hc:xt vphng din trit hc, PP l hnh thc

tvn ng bn trong ca ni dung. Do vy, khng c mt PPDH no thch hp vi

tt cni dung dy hc, mi PPDH chthch ng vi mt sni dung nht nh.

Cn ccc giai on ca qu trnh nhn thc:Thng thng qu trnh

nhn thc tri qua 3 giai on: Tip nhn thng tin, xl thng tin, trnh by thngtin. Mi giai on hc tp tng ng vi nhng PPDH nht nh. Do vy PPDH

trong khi dy bi mi khc vi bi n tp, cng c, khc bi thc hnh. Ngay trong

giln lp, vi ti liu mi, giai on thng tin ban u sdng phng php dy

hc khc vi giai on cng c, hthng ha kin thc,...

Cn c vo i tng HS: Cn bit HS t n trnh no v kin

thc, knng, kxo, c im tm sinh l, cc thi quen hc tp v vn kin thc

thc ttch ly c qua cuc sng ra sao. T, dkin cc PPDH thch hp, khugi tnh tch cc hot ng ca HS trn c spht huy nng lc v phm cht c

nhn ca cc em [18], [20].

Cn c nhng iu kin vt cht ca vic dy hc: Cc c im, s

lng HS, ti liu v phng tin, thit b dy hc, cc iu kin vt cht khc,...

cng c tc ng quan trng ti vic la chn PPDH nhm pht trin nng lc thc.

Cn cnng lc, thi quen, kinh nghim ca bn thn ngi GVvDH

cng cn xem xt n khi la chn PPDH. Bi v, PPDH cn mang nng tnh trc gicca hot ng dy, chi phi bi tnh chquan, kinh nghim ca ngi sdng n.

Mi PPDH u c tc dng tch cc i vi mt smt hc tp ca HS, gip

HS nm vng kin thc v pht trin mt skha cnh no ca knng, thi .

Khng c PPDH no l vn nng c. Chnh v vy trong mt bi hc, cn phi c

sphi hp hp l cc PPDH khc nhau. D s dng PPDH no th cng lu

kiu DH c hiu qunht l kiu trong cao hot ng chng, tch cc,

sng to ca HS.


35/135


Thng sdng cc phng php sau y [22], [23]

Bng 1.1: Mt sphng php dy hc

Phng php Ni dung hot ng

1. Din ging nu vn

- To ra tnh hung c vn .-Thy v tr cng gii quyt vn qua cc ththut

t cu hi cc em suy ngh v trli;

Thuyt trnh.

t vn cc em trao i, tho lun, gii quyt

vn .

2. Tc

- Cc em c gio trnh, ti liu.

- Vit tm tt, lp s , biu bng.

3. Tho lun nhm

- HS c chia thnh nhiu nhm nh tho lun

mt svn do GV nu ln.

- i din cc nhm trnh by trc lp.

- GV tng kt.

4. Phng php trc quan

(sdng m hnh, bng hnh,...)

- Xem bng hnh, m hnh

- Tho lun.- Gio vin tng kt.

5. Tin hnh T/N, lm bi

tp, thc hnh,...

- Tin hnh T/N, lm bi tp, thc hnh.

- Tho lun, kt lun.

6. T chc cho HS thuyt

trnh, bo co

- HS bo co mt vn c chun btrc.

- Clp nghe, trao i tho lun.

- GV xc nhn kin thc, tng kt

7. Xmina

- Clp chun b.

- Mt hoc hai em bo co.

- Clp tho lun.

- GV tng kt.

Nhn chung, trong thc tin DH, cc PP lun lun c sdng trong dng

phi hp vi nhau, ty theo nghthut s phm ca ngi GV.


36/135


1.4.2. Xc nh cc hnh thc tchc dy hc Vt l

Cc hnh thc tchc DH l hnh thi tn ti ca qu trnh DH.

Cc hnh thc tchc DH rt a dng. l: H thng gi ln lp, hnh thc

hc tp nh, hnh thc tho lun, hnh thc hot ng ngoi kho, hnh thc thamquan hc tp, hnh thc bi dng HS c nng khiu v pho HS yu km.

Mi hnh thc p ng nhng yu cu c th trong qu trnh pht trin nhn

cch HS, do , u c mt vtr nht nh trong qu trnh bin ni dung DH thnh

nhng phm cht o c, nhng nng lc hot ng ca mi HS. Tuy nhin, h

thng giln lp l hnh thc DH c bn, quan trng nht trong cc nh trng do n

chim thi gian ln hc tp ti trng. ng thi, n gip GV c thhng dn c

nhiu HS hc tp cng mt lc, gip tt ccc HS c hc tp nhng tri thc c h

thng, c luyn tp v thc hnh, gip cc cp cho c iu kin kim tra, nh

gi kt qu, m bo cho vic dy hc thng nht trong cnc. Chnh v vy, h

thng bi hc trn lp c sdng thng xuyn, c ng o GV tm cch hon

thin, lm cho n p ng tt hn nhng yu cu mi t ra vcng tc DH.

Tu thuc vo mc tiu, ni dung, PPDH, iu kin v PTDH, i tng HS,

GV xc nh hnh thc tchc dy hc thch hp. Trong bi ln lp ti liu mi, c

thcn c trc ht vo ni dung DH chn cc dng hot ng c bn: hc c

nhn, nhm, lp.

Dng hot ng chung ca lp: bo m cho HS hc tp ng u nhng tri

thc chnh xc, c h thng. Mi HS vn c iu kin ng gp vo kt quchung

ca lp, nh, rn luyn c thi quen lm vic v thc tp th. Nhng n c

nhc im: do trnh , nng lc, tnh cch khc nhau, mi HS sc nhng hnh

ng hc tp khc nhau v thu c kt qukhc nhau. Do , n khng thkch

thch c mi HS hng th v tch cc lm vic.

Dng hot ng c nhn to iu kin cho mi HS t lc, tch cc, hng th,

sng to v n m bo c sph hp gia mc ch, ni dung, PP, nhp iu lm

vic vi nng lc v tnh cch ca tng HS. Kt quhc tp ca tng em c bc l

r to c scho GV v tp thlp kp thi iu chnh.


37/135


Dng hot ng nhm, tgip HS va pht huy c tnh tch cc, t lc,

va phi hp, gip nhau trong hc tp. GV c iu kin i st nhng HS km

hoc kh. Ngoi ra n cn thomn nhu cu giao tip trong mi HS nn d lm

cho hvui v, hng th. Nhng nu sdng n c, n sto ra slng ph thigian, sli vo bn.

Trong thc tDH, i vi h thng gi ln lp, cc dng hot ng cn c

phi hp mt cch hp l. Phi hp dng hot ng chungc tnh cht tp th, ton

lp, vi hot ng c nhnv hot ng tnhm.iu va pht huy c tnh tch

cc, tlc c nhn, va gip , phi hp vi nhau trong hc tp, tha mn nhu cu

giao tip ca mi HS, lm cho cc em vui v, hng th, yu thch mn hc. Trong iu

kin , GV sc dp theo st cc em hn v gip cc em hc tp c hiu quhn.

1.5. Nghin cu thc trng dy hc mn vt l cc trng pt dn tc ni tr

1.5.1. Mc ch iu tra

Mc ch iu tra:

Tm hiu r skhc bit vc im tm sinh l, iu kin hc tp v sinh

hot ca HS Dn tc ni tr so vi HS ca cc trng THPT khc.

Tm hiu thc t tnh hnh dy hc mn Vt l ti trng PT DTNT ThiNguyn v trng PT Vng Cao Vit Bc pht hin nhng im cn hn chcv

PP v PTDH. Nhng kh khn cn tn ti ca GV trong vic vn dng cc PPDH

nhm pht trin tnh tch cc, tlc ca HS trng PT DTNT.

Pht hin nhng nguyn nhn, kh khn ca GV trong qu trnh dy hc, kh

khn ca HS trong qu trnh hc tp kin thc vcc lc c hc.

Tm hiu nhng kh khn ca GV khi t chc dy hc v son gio n ba

bi: Lc hp dn; Lc n hi; Lc ma st.

Tm hiu nhng kh khn v sai lm HS hay mc phi khi hc ba bi: Lc

hp dn; Lc n hi; Lc ma st.

Nhng thng tin tm hiu c vc im tm sinh l, c svt cht, nhng

kh khn tpha GV v HS l cn cchng ti xy dng ni dung, hnh thc t

chc v d kin PPDH kin thc v cc lc c hc, chng ng lc hc cht

im theo hng pht huy tnh tch cc, tlc ca HS trng PT DTNT.


38/135


1.5.2. Phng php, ni dung, i tng iu tra

Chng ti sdng cc phng php sau:

Thm d GV (dngphiu iu tra, trao i, dgi). [Xem thm phlc 1]

iu tra HS (dng phiu iu tra, dgi, trao i trc tip). [Xem thm phlc 2] Trao i vi ttrng bmn, ct cn b

Vt l, phng hc bmn.

Ni dung tm hiu:

C svt cht ca nh trng, cc trang thit bphc vcho vic dy v hc

Vt l, tn sut sdng cc th nghim Vt l.

.

Sdng cc ti liu phc vchuyn mn, sdng cc PP ging dy, mc

sdng dng cTN, cch son gio n, PP i mi kim tra nh gi ca GV trong

dy mn Vt l.

c im tm sinh l ca HS, cch thc hc Vt l ca HS, vic sdng sch

ca HS trong hc Vt l, mc hng th nhn thc Vt l ca HS, nguyn nhn nh

hng n khnng nhn thc Vt l ca HS.

i tng iu tra:Cc GV trong nh trng; cc em HS khi lp 10 ca hai trng: PT Dn tc

ni tr Thi Nguyn (ti phng Tn Lp, TP Thi Nguyn) v trng PT Vng Cao

Vit Bc (ti x Quyt Thng, TP Thi Nguyn).

1.5.3. Kt quiu tra

1.5.3.1. Vc im ca HS trng PT DTNT

Cht lng hc tp phthuc rt nhiu vo c im ca HS. Qua tip xc, tm

hiu, tr chuyn, thng qua dy hc, dgi, kim tra nh gi chng ti nhn thy

HS trng PT DTNT c mt sc im sau:

Vnhn thc: Nhn thc cm tnh pht trin kh tt. nhy cm vthgic

v thnh gic gip cc em thun li hn trong tri gic. Cc em dpht hin cc du

hiu n lbn ngoi. Tuy nhin stri gic ny cn cm tnh, thiu ton din. T duy

lgic, t duy tru tng km pht trin. T duy ch yu l t duy trc quan hnh

tng. Thi quen lao ng tr c cha bn, ngi suy ngh, ngi ng no, thng suy


39/135


ngh theo mt chiu, ngi i su vo nhng vn kin thc "rc ri", phc tp. Cc

phm cht t duy nh: slinh hot, snhanh nhy, smm do cn km pht trin.

HS dn tc thng c thi dp khun, ngi ng no, li t duy. Trong hc tp

nhiu em khng bit lt i lt li vn , pht hin thc mc, suy ngh su sc v vnhc tp, khng hiu bi nhng khng bit mnh khng hiu chno. T duy ca

HS dn tc cn km nhanh nhy v linh hot, kh nng thay i gii php chm,

nhiu khi my mc. Cc em thng thomn vi ci c sn. Khnng t duy c

lp, c ph phn cn hn ch, nhng vn i hi phi o su suy ngh phn tch,

tng hp, tm ra bn cht ca mt vn cc em kh thc hin c. Cc em hay

nhm ln gia thuc tnh bn cht v hin tng bn ngoi (thuc tnh khng bn

cht) ca khi nim.

iu dnhn thy cc em l nhn thc cm tnh v khnng t duy kinh

nghim ca cc em pht trin cao hn so vi trnh chung cng la tui. Nhng

khnng t duy l lun cn thp so vi yu cu. V vy trong qu trnh tchc dy

hc, tchc rn luyn knng hc tp theo hng mang tnh trc quan, tn dng

khai thc nhng hiu bit cm tnh ca HS th qu trnh lnh hi tri thc, knng, k

xo ca HS sdin ra mt cch thun li v c hiu quhn.

Vngn ng

Phn ln HS sng mi trng kinh t- x hi km pht trin vnhiu mt,

cc em t c iu kin tip xc vi cc hot ng kinh t, x hi, khoa hc, kthut,

vn ho nghthut, CNTT...V vy trnh ting Vit ca HS cn hn ch. Cc em

cha hiu hoc hiu cha chnh xc cc khi nim tru tng, cc thut ng khoa

hc...cha c sphn bit chnh xc gia ngn ngni v ngn ngvit, khnng

din t thiu cht ch, thiu lgic.Vgiao tip

Trong giao tip ca cc em thng thiu mm mng nhng thng thn, chn

thnh, thng ni thiu chng. Tnh tch cc trong giao tip cha cao. Vic thit lp

cc quan hmi cn gp nhiu kh khn, rt r, thiu chng. Nhu cu nhn thc v

nhu cu giao tip nhiu khi khng thng nht. Cc em mong mun c nh gi tt,

c khen nhng ngi bc lmnh. Cc em c nhu cu mrng tm nhn nhng li


40/135


ngi suy ngh vnhng vn tru tng. Khnng nh hng trong giao tip thiu

trng tm, biu hin hin tng nhiu em mi vui, qun hc, thch hot ng bni,

t ch trng vic ng dng tri thc hc vo vic gii quyt cc tnh hung hc tp.

HS dn tc ham hiu bit, ham hc hi nhng ngi giao tip, thiu ttin bytquan im, suy ngh ca mnh. Tnh cm ca cc em thng thm kn, t biu lra

bn ngoi mt cch mnh m, do vy nhiu khi trong gihc GV thng kh on

bit c chnh xc mc hiu bit ca HS trc vn nu ra. Cc em thng rt

r, nht nht khng dm pht biu nu suy ngh ca bn thn spht biu sai thy c,

bn b nh gi do t bc lnng lc nhn thc. Khnng hp tc theo nhm

hc tp cn nhiu hn ch, HS thng t trao i, tranh lun trc nhng vn bnkhon, vng mc

i sng tnh cm

Cc em sng chn thc, mc mc, yu ght r rng, biu hin ca tnh cm cng

rt phong ph a dng, mi xung t u mun gii quyt bng tnh cm. Cc em

thng thng thn, gin d, hn nhin, yu qu lao ng, dtin, tin l tin tuyt i.

Tuy nhin cc em thng hay tti, mc cm, sttrng i khi thi qu trthnh both, hay ti, thng c nhng phn ng mnh khi bxc phm.

V mc ch v ng c hc tp

HS cc trng DTNT a phn thuc con em cc dn tc t ngi, chyu l

sinh sng nhng vng cn nhiu kh khn, km pht trin, iu kin dnh cho hc

tp cha cao. Cc em n trng c nhiu l do khc nhau:

i hc mmang kin thc, shiu bit, m rng giao tip x hi, cnhiu bn b.

i hc c sng trong mi trng c iu kin sng cao hn, c n

ngon, mc p

i hc trnh lao ng vt v: ln nng, ln ry, ly ci

Hc c ngh nghip, thu nhp nui sng bn thn, hc lm ngi, lm

cn b thot ly khi cuc sng bn lng.


41/135


Vphng php hc tp

HS dn tc chm ch, chu kh song phng php hc tp cha khoa hc,

thng tip thu tri thc mt cch thng bng cch ghi nh, ti hin, ngi o su,

ngi suy ngh tm du hiu bn cht ca ni dung vn nghin cuGiln lp nhiu HS ch vo bi ging song thc cht li thiu tp trung, s

ch nhiu khi chl hnh thc, tun theo klut. Khnng tham gia vo bi ging ca

HS cn cha cao, ch yu nghe mt cch thng, t c xut ng gp vo xy

dng ni dung bi hc, cha hng hi tham gia vo gii quyt cc vn hc tp.

Trong hot ng ngoi gi ln lp, khnng b tr thi gian thc, la chn

phng php hc tp ph hp cho mnh ca HS cn yu. HS cha bit cch lm vic

hiu qu vi ti liu hc tp, cha bit khi qut, tng hp kin thc, rn luyn knng, k xo.

Trn y l nhng nt c th ca HS trng PT DTNT, khc vi cc htrng

ph thng khc. Nh vy, t chc v rn luyn cc knng hc tp cho HS c

hiu qucn phi ch n nhng c im ni bt ny.

1.5.3.2. Vc svt cht, dng dy h

Hai trng chng ti i

.

Cc trng u c phng th nghim Vt l c trang bkh y dng c

T/N, sphng hc hc m

. Do vy vic tchc DH bng PP

thc nghim hoc sdng PTDH hin i.

Cc tr

cha c phng hc bchuyn dng th nghim ln phng h

.

Mc d c /N phc v

cho bi gi

.


42/135


V a bmn Vt l trang btng

i y , thun tin cho vi .

Vth vin th chai trng u c, th vi c v

ba bu . Sch tham khu v ph hp vi xu hng i mi chng trnh v PPDH Vt l hi

.

i ng GV m bo vcht lng v slng, nhit tnh v tm huyt vi

ngh

.

Nhn xt: Qua iu tra chng ti th

. Bn thn GV quan tm nvic DH ca mnh song cha ng u, mt sGV cn cgng hn na p ng

c yu cu i mi hin nay. Vpha HS, mt s(t) em c thc trong hc

tp, c hng th vi mn Vt l. a sHS hin nay rt li hc, cha xc nh c

ng c, mc ch hc tp ng n.

1.5.3.3. c im dy hc Vt l trng PT DTNT

i vi GV

:.

.

Vgio n

Nhn chung tt ccc GV u son bi trc khi ln lp, thc hin y cc

bc ln lp theo quy nh, song mt sbi son chyu son theo PP din ging l

chnh, cha xc nh ng trng tm kin thc, cha xy dng c hthng cu hi

pht vn, i hi HS pht trin t duy, t xy dng tnh hung c vn trong hc tp.

Gio n vn ch l tm tt theo ni dung SGK, cha xc nh r hot

ng ca GV v HS.

VPP ging dy

GV t xy dng tnh hung hc tp. GV c t cu hi nhng chl nhng cu

hi mc ti hin kin thc hc. PPDH chyu vn nng vging gii, thng


43/135


bo kin thc theo trnh tSGK, nhn mnh cho HS ghi nhnhng ni dung quan

trng trong bi hc, cn vai tr tchc, nh hng ca GV cha thhin r.

Hu ht cc GV cha sdng T/N, mt st GV c sdng T/N nhng cha

ng vi mc ch ca bi ging (v chdng T/N minh ho, chGV khng dngT/N to tnh hung hc tp). L do khng dng T/N l skhng thi gian, iu

kin khng gian ca lp hc, dng cT/N khng y , cc thit bkhng ng b,

T/N nhiu khi khng thnh cng.

a sGV vn duy tr PPDH truyn thng, c si mi sng to trong ging

dy nhng cha ng u chtp trung vo mt st GV. Trong khi dgichng ti

thy: GV khi ging bi c t cu hi cho HS nhng cht lng cu hi cha cao, t c

cu hi c tnh hung, mt scu hi li qu kh, do khng to c c hi choHS tch cc suy ngh v gii quyt vn trong bi hc. Trong cc tit dy GV rt t s

dng T/N nghin cu kin thc mi. 100% GV c hi cho bit hkhng cho HS

lm T/N trn lp khi nghin cu bi mi vi nhiu l do sau:

-Nhiu T/N cng knh, lp rp kh khn mt thi gian dgy chy gio n.

-Kh n nh tchc HS lc trc v sau khi T/N.

-T/N nhiu khi khng thnh cng, mt uy tn

-Khng c hoc dng ckhng y (hng, mt).a sGV u nhn nh, nu sdng c nhiu T/N trn lp s kch thch

c ssay m, hng th, sng to ca HS trong hc tp Vt l, song do nhng kh

khn nht nh v do GV quen np dy, HS quen np hc nn chcn cho HS quan

st mt sT/N n gin, mt sdng ctrc quan v chyu GV vhnh T/N ln

bng ri din ging cho HS l c.

i vi HS

HS ch yu ngi nghe GV ging gii, c cho ghi chp, cha tch cc, xy

dng kin thc mi. Rt t khi thy cc em pht biu xy dng bi hay t cu hi

thc mc. c bit HS dn tc thiu scng t pht biu v a ra kin ca mnh.

a sHS ni khng c quan st T/N nn hn chhiu bit vbn cht ca

cc hin tng.

Vkin thc HS chyu l chp nhn t li ging ca GV, khng chu kh

tm ti, hc hi, khi hc chyu hc vghi v c kim tra, thi mi hc.


44/135


Qua tm hiu nguyn nhn nh hng n qu trnh nhn thc Vt l th 75% HS

c tm hiu cho rng khng c sch tham kho, 70% cho rng do PP ging dy ca

GV, 75% cho rng rt t T/N.

1.5.3.4. Nhng kh khn ca GV v HS khi dy v hc chng ng lc hc chtim (Vt l 10 Nng cao)

i vi GV

Phn kin thc vcc lc c hc l mt trong nhng ni dung kh ging dy.

gip cho HS hiu c bn cht v c im ca cc lc ny mt cch tch cc v

tlc, ngi GV cng cn phi u t nhiu thi gian v cng sc.

chun b cho mt bi dy c th nghim, ngoi vic khng c thi gian

chun b th GV cn rt ngi khi phi mang theo ln lp nhiu b th nghim cng

knh, T/N km chnh xc, kh quan st. V th, c thni y l mt trong nhng

nguyn nhn nh hng n cht lng DH.

i vi HS

Mt sHS do hon cnh gia nh kh khn nn vic hc tp ca cc em cha

c quan tm. V vy mt sHS brng kin thc tcc lp di, khng c ng

lc hc tp ng n, khng c PP hc ng n, k nng quan st T/N km, kt qu

hc tp cn rt thp.

Chng ng lc hc cht im l chng thhai ca chng trnh Vt l

10 Nng cao. HS cn ang rt bng, cha quen vi PP hc tp cp THPT, cha

quen vi PP ging dy ca thy c nn vic hng dn cc em tip cn vn theo

hng tch cc v tlc gp nhiu kh khn.

Ngoi ra, HS dn tc ngoan nhng rt r, nht nht, ngi tip xc vi GV,

khnng din t yu, khnng tip nhn thng tin chm, a skhi nh l lao ngchn tay, t khi c sch hay c bo, xem v tuyn Cc em li mi lm quen vi

nhau, mi lm quen vi mi trng sng mi nn khi tchc tho lun mt vn

g rt mt thi gian m hiu quthp.

1.5.3.5.Hng khc phc kh khn trong vic dy v hc Vt l

Vpha GV

Khi dy phn kin thc vcc lc c hc, chng ng lc hc cht im,

GV nn cgng lm T/N xy dng kin thc mi. ng thi ng vin, khch l,


45/135


tn trngkp thi, gip HS xo tan mc cm, tti, nht nht, mnh dn by t

kin ring vmt n vkin thc no ang tm hiu gii quyt.

Vi mi kin thc cth, bi cthphi thit ktin trnh DH, la chn PP

v PTDH ph hp vi ni dung, c im HS, c s vt cht.Cc cu hi nhhng HS gii quyt vn cn ph hp vi khnng nhn thc, khng qu d

v cng khng qu kh. Lc mi kch thch c tnh tch cc nhn thc ca HS,

pht trin c t duy v nng lc ca HS.

Phi dnh thi gian cho vic son tho gio n vi nhng mc tiu c th, r

rng, xy dng nhng tnh hung hc tp cho HS ng thi phi tchc cho HS hot

ng, kch thch hng th hc tp, li cun HS vo qu trnh hc tp mt cch tch cc,

tgic. Trong mi bi hc phi c slin hgia cc kin thc hc v kin thc

mi HS nm c kin thc mt cch lin tc, ton din, khng bt qung.

Cn quan tm sdng c hiu qudng thit bT/N trong mi bi hc,

nn tchc cho HS lm T/N xy dng kin thc mi, hng dn HS quan st, thc

hin T/N, bit cch phn tch, tng hp, suy lun lm cho t duy ca HS pht trin.

Cn quan tm rn luyn cho HS thi quen lm vic c lp, k nng suy lun

lgc Vt l, rn luyn ngn ngVt l trong qu trnh DH.

Vpha nh trng

Cn quan tm c bit n vic i mi PPDH theo hng tchc hot ng

ca HS nhm pht huy, tng cng tnh tch cc nhn thc ca HS trong hc tp ni

chung v hc Vt l ni ring. ng thi yu cu i ng GV thng xuyn cp nht

nhng ti liu mi phc vcho chuyn mn.

Nh trng cng cho cc tchuyn mn tchc cc hot ng thc

cho HS, mi trng ni tr rt thun li, cc em HS c nhiu thi gian t hc.

Ngoi thc trn lp, cc em cn thc nh vo bui chiu v bui ti. Tuy nhin,

cn t chc hot ng t hc trn lp cng nh nh cho HS tht phong ph, a

dng, kch thch c tnh tch cc, tlc hc tp cho HS.


46/135


1.6. Cc bc thit ktin trnh dy hc theo hng pht huy tnh tch cc, t

lc ca HS trng PT DTNT

vic DH t hiu qucao th trc ht ngi GV phi tm hiu logic khoa

hc, yu cu c , cu trc ni dung kin thc trong SGK, iu kin vtcht, thi gian, trnh pht trin v c im ca HS trong lp hc. chnh l c

scn thit ngi GV xc nh phng n tchc, cho nh hng hc tp

trong mi tit hc cth. iu c thhin ln lt bng cc hot ng di y

ca ngi GV khi thit ktin trnh hot ng DH mt kin thc cth:

A.

Xc nh mc tiu yu cu ca tit hc [4]

Vi nh hng dy hc mi, mc tiu ca bi hc c th hin bng s khng

nh v kin thc, k nng v thi m ngi hc s phi t c mc nht

nh sau tit hc (ch khng phi l hot ng ca GV trn lp nh trc y). Mc

tiu ca bi hc s l cn c nh gi cht lng hc tp ca HS v hiu qu thc

hin bi dy ca GV. Do mctiu ca bi hc phi c th sao cho c th o c

hay quan st c, tc l mc tiu bi hc phi c lng ha.

Hin nay, B GD & T ang ch ody hc bm st theo chun kin thc, k

nng theo 4 cp : Nhn bit, thng hiu, vn dng cbn v vn dng nng cao.Nhn bit: L snhli cc dliu, thng tin c trc y; ngha l c

thnhn bit thng tin, ghi nh, ti hin thng tin, nhc li mt lot dliu, tcc s

kin n gin n cc l thuyt phc tp. y l mc , yu cu thp nht ca trnh

nhn thc, thhin chHS c thv chcn nhhoc nhn ra khi c a ra

hoc da trn nhng thng tin c tnh c th ca mt khi nim, mt s vt, mt

hin tng. HS pht biu ng mt nh ngha, nh l nhng cha gii thch v vn

dng c chng.

C thcthho mc nhn bit bng cc yu cu:

Nhn ra, nhli cc khi nim, nh l, nh lut, tnh cht.

Nhn dng c (khng cn gii thch) cc khi nim, hnh th, v tr tng

i gia cc i tng trong cc tnh hung n gin.

Lit k, xc nh cc vtr tng i, cc mi quan h bit gia cc yu t,

cc hin tng.


47/135


Thng hiu: L khnng nm c, hiu c ngha ca cc khi nim, s

vt, hin tng; gii thch, chng minh c ngha ca cc khi nim, svt, hin

tng; l mc cao hn nhn bit nhng l mc thp nht ca vic thu hiu s

vt, hin tng, lin quan n ngha ca cc mi quan hgia cc khi nim, thngtin m HS hc hoc bit. iu c thc thhin bng vic chuyn thng

tin tdng ny sang dng khc, bng cch gii thch thng tin (gii thch hoc tm

tt) v bng cch c lng xu hng tng lai (dbo cc hquhoc nh hng).

C thcthho mc thng hiu bng cc yu cu:

Din tbng ngn ngc nhn cc khi nim, nh l, nh lut, tnh cht,

chuyn i c thnh thc ngn ngny sang hnh thc ngn ngkhc (v d: t

li sang cng thc, k hiu, sliu v ngc li).

Biu th, minh ho, gii thch c ngha ca cc khi nim, hin tng,

nh ngha, nh l, nh lut.

La chn, bsung, sp xp li nhng thng tin cn thit gii quyt mt vn

no .

Sp xp li cc trli cu hi hoc li gii bi ton theo cu trc lgic.

Vn dng c bn: L khnng sdng cc kin thc hc vo mt honcnh cthmi: vn dng nhn bit, hiu bit thng tin gii quyt vn t ra; l

khnng i hi HS phi bit vn dng kin thc, bit sdng PP, nguyn l hay

tng gii quyt mt vn no .

y l mc vn dng cao hn mc thng hiu trn, yu cu p dng c

cc quy tc, PP, khi nim, nguyn l, nh l, cng thc gii quyt mt vn

trong hc tp hoc ca thc tin.

C thcthho mc vn dng bng cc yu cu:

So snh cc phng n gii quyt vn .

Pht hin li gii c mu thun, sai lm v chnh sa c.

Gii quyt c nhng tnh hung mi bng cch vn dng cc khi nim,

nh l, nh lut, tnh cht bit.


48/135


Khi qut ho, tru tng ho ttnh hung n gin, n lquen thuc sang

tnh hung mi, phc tp hn.

Vn dng nng cao: L kh nng phn tch, nh gi, tng hp, sp xp,

thit kli thng tin; khai thc, bsung thng tin tcc ngun t liu khc snglp mt hnh mu mi.

Mc sng to yu cu to ra c mt hnh mu mi, mt mng li cc

quan h tru tng (s phn lp thng tin). Kt quhc tp trong lnh vc ny

nhn mnh vo cc hnh vi, nng lc sng to, c bit l trong vic hnh thnh cc

cu trc v m hnh mi.

C thcthho mc sng to bng cc yu cu:

Mrng mt m hnh ban u thnh m hnh mi.

Khi qut ho nhng vn ring l, cththnh vn tng qut mi.

Kt hp nhiu yu tring thnh mt tng thhon chnh mi.

D on, d bo s xut hin nhn t mi khi thay i cc mi quan h c

Vi nhng yu cu mi ca x hi i vi gio dc, mc tiu dy hc khng ch

l nhng yu cu thng hiu, ghi nh, ti hin kin thc, lp li ng, thnh tho cc

k nng nh trc y, m cn c bit ch n nng lc nhn thc, nng lc t hc

ca HS [25].

B.

Xc nh cu trc ni dung xy dng kin thc

phn tch cu trc ni dung kin thc Vt l cn dy, ngi GV phi trli

c cu hi sau:

Kin thc cn dy bao gm cc thnh tni dung no?

Trnh tlgc ca cc thnh tni dung nh thno?

Vic lp s tin trnh xy dng kin thc i hi phi trli c cc cu hi:Vn t ra nh thno?

Cu trli tng ng vi mi cu hi t ra nh thno?

Tin trnh hnh ng xy dng c mi thnh tni dung kin thc v

ton bchnh thkin thc l nh thno?

C.

Chun bca GV vHS

Cn xc nh r, c th tin hnh hot ng DH mt bi no , GV cn


49/135


chun b nhng thit bdy hc no?Ni dy hc c y dng cT/N khng, ni

T/N c p ng c yu cu khng? C nhng dng cT/N no m GV phi tto?

GV chun bg, HS phi lm nhng g? Nhng kin thc no HS cn phi n tp li?

D.

Xc nh tin trnh hot ng DH cthVic xc nh PPDH c thmt kin thc vt l no i hi GV suy ngh,

tm cch gii p tt nht cho cc cu hi sau:

Kim tra, n tp hay bsung thm ci g v nh thno, m bo cho HS

c trnh tri thc xut pht cn thit?

Da vo nhng kin thc vn c ca HS v ni dung kin thc ca bi v

lng trc c nhng kh khn, quan nim sai ca HS, GV cn xc nh r nhng

kin thc no cn thng bo, nhng kin thc no stchc cho HS txy dng da

vo htrca GV.

Lm thno gic ngvn , nh hng mc tiu hot ng hc?

Lm th no li cun HS tham gia gii quyt vn ? kim tra, nh

hng hnh ng nhn thc cthca HS nh thno?

i vi n v kin thc cn gii quyt, c th nghin cu ti ny bng

phng php: nu vn ; thc nghim; m thoi, ging gii; m hnhhay khng?hay cn phi phi kt hp vi cc PPDH no? Hay bng PP lm vic c lp ca HS ?

SGK trnh by cc n vkin thc theo nh hng hot ng. Trong tng

n vkin thc, GV c th tchc nhng hot ng khc nhau HS chim lnh

kin thc. Cn cvo ni dung kin thc trong SGK, iu kin thit b, thi gian hc

tp v khnng hc tp ca HS, GV cn nhc v la chn ni dung tchc cho

HS hot ng.

Trong mi hot ng, GV d kin h thng cu hi xen k vi nhng yu cu HS

hot ng hng dn HS tip cn, t pht hin v chim lnh kin thc mi. Mi hot

ng u nhm mc tiu chim lnh mt kin thc hay rn luyn mt k nng c th phc

v cho vic t c mc tiu chung ca bi hc. H thng cu hi ca GV nhm hng

dn HS tip cn, pht hin v chim lnh kin thc. Mun vy, GV phi:

-Gim scu hi c yu cu thp vmt nhn thc, mang tnh cht kim tra,

chyu cu nhli kin thc bit v trli da vo tr nh, thng chc mt cu


50/135


hi trli ng, ngn, khng cn suy lun. Loi cu hi ny thng c dng khi

cn t mi lin h gia kin thc hc vi kin thc sp hc, khi HS ang tin

hnh, luyn tp hoc khi cng ckin thc va mi hc.

-Tng scu hi then cht nhm vo nhng mc ch nhn thc cao hn, i histhng hiu, phn tch, tng hp, khi qut ha, hthng ha, vn dng kin thc

hc cng nh cc cu hi mc nhiu phng n trli. Loi cu hi ny thng c

sdng khi HS ang c cun ht vo cc cuc tho lu , khi htham gia gii

quyt vn cng nh khi vn dng cc kin thc hc trong tnh hung mi.

-Tng cng cu hi yu cu nhn thc cao khng c ngha l xem thng loi

cu hi kim tra s ghi nh v khng tch ly kin thc, s kin n mt mc nht

nh no th kh m t duy sng to.

Mun m bo ni dung kin thc, k nng, thi gian cn truyn t phi

vn dng cc PTDH hin i vo n vkin thc no trong mi bi hc?

Cc T/N trong gihc l nhng T/N biu din ca GV hay T/N do HS thc

hin, c tin hnh vo lc no, thi im no? Cc T/N c tng cng c tnh

tch cc nhn thc ca HS khng? GV cn nh hng thno HS nm c bn

cht hin tng Vt l? Tng kt v kim tra tri thc nh thno?

Khi trli ng cc cu hi trn sgip GV xc nh ng PP chnh cho bi dy.

Tuy nhin trong mt bi hc khng chc mt n vkin thc m c nhiu n v

kin thc, vi mi n vkin thc c PPDH cho. Do vy, gii quyt mt bi

hc cn phi hp cc PP cng nh cc hnh thc tchc DH l iu cn thit i vi

mi GV ang ging dy. Tuy nhin, vn bao gicng c mt PP cho trong mi

bi hc, cc PP khc chhtrcho PP cho ny, nu nh khng hiu c iu

th hot ng ca GV trn lp strnn lng tng. Khi phi hp cc PP phi tht

nhun nhuyn, ph hp vi tng ni dung, y l mt qu trnh rt phc tp v kh

khn phthuc vo nhiu yu tnh: kinh nghim, ti nng, khu xl s phm, trc

gic nhy bn ca GV. Ty vo nng lc chuyn mn v nghthut s phm ca mi

GV m gihc c pht huy c tnh tch cc v tlc ca HS hay khng.


51/135


Vic xc nh tin trnh hot

Documents

THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH DẠY HỌC CHƢƠNG “ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM” (VẬT LÝ 10 NÂNG CAO) THEO HƢỚNG PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, TỰ LỰC CỦA HỌC