Tehnologije integralnog transporta (2)

Mr Momilo Sladoje, Meunarodna pedicija

1

INTEGRALNI TRANSPORT Pod pojmom integralnog transporta podrazumijeva se angaovanje vie vidova transporta u jednom transportnom lancu, pri emu se prilikom promjene vida transporta ne vri pretovar robe nego se kompletna transportna jedinica jednog vida transporta sa robom prevozi drugim vidom transporta. Znai, roba u toku transporta od odredita u otpremi do odredita u prijemu, promijeni vie oblika prevoza (i vidova transporta) pri emu se ne mijenja transportna jedinica u koju je roba natovarena u polaznoj stanici. Razlozi za primjenu integralnog transporta u jednom transportnom lancu jesu koritenje pojedinih vidova transporta na relacijama gdje u punoj mjeri dolaze do izraaja njihove konkurentske prednosti, uz maksimalno smanjenje negativnih posljedica pretovara robe. Efikasnost integralnog transporta uslovljena je primjenom tehnologije razliitih tovarnih jedinica. Tovarna jedica je tehniko rjeenje za prihvat robe, koje e zajedno sa transportnim sredstvom obrazovati jedinstvenu cjelinu transportovanja. Da jedna tovarna jedinica bude u sistemu integralnog transporta mora ispuniti sledee uslove: - Dimenzije tovarnih jedinica moraju se uskladiti sa tovarnim profilima razliitih transportnih sredstava, - Uskladiti tovarne jedinice sa dijelovima koji je sainjavaju, - Dimenzije tovarnih jedinica treba da omogue prevoz sredstvima svih vrsta transporta. Tehnologija integralnog transporta, odnosno primjena tovarnih jedinica, prua potpunu prevoznu uslugu od proizvoaa do potroaa po principu od vrata do vrata. Primjena tehnologije integralnog transporta prevoz ini efikasnim, brzim i racionalnim. Produktivnost transporta robe se poveava za 500 %, a u ekstremnim sluajevima i do 2.000 %. Tehnologije integralnog transporta su se razvile u zavisnosti od pojavnih oblika tovarnih jedinica, pa mogu biti: -

Palete, Kontejneri, Tovarna jedinica vozilo vozilo (Hucke-pack sistem), Izmjenjivi transportni sudovi, Transport tovarnih jedinica kopno more (Ro-Ro sistem), Transport rijenih bari u pomorskom transportu.

7.4. TEHNOLOGIJE INTEGRALNOG TRANSPORTA 7.4.1. Palete Palete su najstariji i najjednostavniji oblik tovarne jedinice integralnog transporta. Koriste se u prevozu komandne i paketne robe u eksternom transportu, kao i u unutranjem transportu.


2

Palete mogu biti: - Plato (ravne) palete, - Boks (stubne) palete. Primjena paleta u integralnom (eksternom) i u unutranjem transportu podrazumijeva obaveznu primjenu viljukara, kao sredstva vertikalnog transporta. Palete su nale iroku primjenu i u visokoregalnim skladitima. Od svih tovarnih jedinica integralnog transporta, palete zahtijevaju najmanja poetna ulaganja u mehanizaciju pretovara, izradu samih paleta, skladita itd. Zbog relativno niskih poetnih ulaganja, palete su nale iroku upotrebu u proizvodnji, prometu, trgovini, skladitenju, itd. Palete se obino izrauju od drveta, a njihova najvee mana jeste kratak vijek trajanja i to veoma malo mogu zatititi robu od fizikog oteenja u transportu. 7.4.2. Kontejneri

Kontejner je zatvoren, nepromoiv sud pravougaonog presjeka i primjenjuje se za transport i skladitenje denanih poiljaka, sa osnovnom funkcijom ukrupnjavanja robe, zatite od kvarenja, gubitka i fizikog oteenja. Prema namjeni kontejneri se dijele na: 1. Univerzalne za robu iroke potronje, 2. Specijalne za lakokvarljivu robu, cemenat, tenost, itd. Prema vrsti i karakteristikama robe kontejneri se dijele na: 1. Kontejnere za prevoz komadne robe, 2. Kontejnere za proizvode u rasutom stanju (rinfuza), i 3. Kontejnere za tene terete. Prema nosivosti i duini kontejneri se dijele na: 1. Male (zapremine 1 3 m3), 2. Srednje (zapremine 3 10 m3), 3. Velike (zapremine preko 10 m3), Prema vrsti konstruktivnog materijala kontejneri se dijele na: 1. Drvene, 2. Metalne, 3. Plastine, 4. Gumene, itd. Prema nainu prevoza kontejneri se dijele na: 1. Direktne kontejnere (samo kopneni, samo vodeni, itd.), 2. Kombinovane kontejnere (kopneno - rijeni, kopneno vazduni, itd.).


3

Primjena kontejnera u integralnom (eksternom) transportu podrazumijeva obaveznu primjenu pretovarne mehanizacije ili pretovarnih rampi. Bilo koji sistem pretovara da se primijenjuje potrebna su velika poetna ulaganja. Uz primjenu visokih tehnologija pretovara kontejneri daju odline rezultate u transportu, smanjuju vrijeme pretovara i omoguavaju gotovo neogranien broj meufaznih operacija pretovara, to dalje omoguuje maksimalno iskoritenje konkurentskih prednosti gotovo svih vidova transporta. Pozitivne strane primjene kontejnera su: Relativno dug vijek trajanja (do 10 godina), - Dobru zatitu robu u transportu od fizikog oteenja, - Viestruko ubrzavanje pretovarnih operacija, - Sniavanje ukupnih transportnih trokova po jedinici transportne usluge. Negativne strane primjene kontejnera su: Visoka poetna ulaganja u primjenu kontejnerske tehnologije (izrada kontejnera, pretovarna mehanizacija, pretovarne rampe, ulaganja u kontejnerska prevozna sredstva, itd), - Puno praznih kilometara (izraeni tovareni smjerovi). 7.4.3. Hucke-pack sistem (vozilo vozilo)

Integralni transport, tehnologije vozilo vozilo prestavlja kombinaciju drumskog i eljeznikog transporta. Ostvaruje se tako to eljezniki transport preuzima tovarnu jedinicu drumskog transporta u najbliem eljeznikom terminalu otpremne destinacije i predaje je na najbliem eljeznikom terminalu prijemne destinacije. Hucke pack sistem se primjenjuje u Evropi, a tovarne jedinice su: - Izmjenjivi transportni sudovi (sanduk koji se skida sa asije drumskog vozila), Sedlaste prikolice (sanduci, cisterne, hladnjae), i - Kompletna vozila drumskog transporta. Primjena Hucke - pack sistem u integralnom (eksternom) transportu podrazumijeva obaveznu primjenu pretovarne mehanizacije ili pretovarnih rampi. Bilo koji sistem pretovara da se primijenjuje potrebna su velika poetna ulaganja. Hucke - pack sistem uz primjenu visokih tehnologija pretovara daju odline rezultate u transportu, smanjuju vrijeme pretovara sa drumskog vozila na eljeznicu, to omoguuje maksimalno iskoritenje transportnih sredstava drumskog i eljeznikog transporta. Pozitivne strane primjene kontejnera su: - Koritenje transportnih sredstava drumskog transporta kao tovarnog suda, - Dobra zatita robe u transportu od fizikog oteenja,


4

- Smanjenje zadravanja transportnih sredstava eljeznikog transporta na poetno zavrnim operacijama, - Sniavanje ukupnih transportnih trokova po jedinici transportne usluge. Negativne strane primjene kontejnera su: - Visoka poetna ulaganja za pretovarnu mehanizaciju i pretovarne rampe, Hucke-pack sistem koristi kokurentske prednosti eljeznikog vida transporta na veim odstojanjima, smanjuje zagaenje ivotne okoline, smanjuje guve na drumskim saobraajnicama, itd. Hucke-pack sistem pokazuje dobre rezultate ako se eljezniki transport koristi 500 km i vie. Ova tehnologija integralnog transporta nema pozitivnih pokazatelja ako se eljezniki transport koristi manje od 300 km. 7.4.4. Ro Ro sistem (kopno voda)

Integralni transport, tehnologije kopneno transportno sredstvo plovno sredstvo, prestavlje kombinaciju kopnenog vida transporta sa vodnim (pomorskim) transportnim sredstvom. Ro-Ro brodovi spadaju u kategoriju trajektnih brodova, a slue za prevoz kontejnera, kompletnih drumskih vozila i eljeznikih transportnih sredstava. Osnovna razlika Ro-Ro brodova od ostalih plovnih sredstava jeste u poveanoj stabilnosti i posjedovanju brodskih rampi za povezivanje palube broda za obalu mora. Neki Ro-Ro brodovi imaju i kolosijek za nailazak eljeznikih transportnih sredstava na palubu broda. Ro-Ro brodovi se prema veliini gaza dijele na: 1. Brodove A klase sa gazom manjim od 6 metara, 2. Brodove B klase sa gazom veim od 6 metara, Ro-Ro brodovi se prema kategoriji plovidbe dijele na: 1. Brodovi za obalsku plovidbu, 2. Brodovi za prekomorsku plovidbu, Ro-Ro sistemi se prema tehnologiji transporta tovarnih jedinica dijele na: 1. Ro-Ro sistem prve kategorije gdje se transportuju teka vozila drumskog teretnog saobraaja sa vozaima (preko Lamana), 2. Ro-Ro sistem druge kategorije gdje se transportuju prikolice i poluprikolice drumskog teretnog saobraaja, 3. Ro-Ro sistem tree kategorije gdje se transportuju kontejneri i druga nekontejnerizovana roba, Pozitivne strane primjene Ro-RO sistema transporta su: - Primjenom Ro-Ro tehnologija mogu je transport od vrata do vrata, - Dobru zatitu robe u transportu od fizikog oteenja, - Koritenje vodnog saobraaja za transport na veim odstojanjima, - Smanjenje zadravanja transportnih sredstava na pretovaru,


5

- Sniavanje ukupnih transportnih trokova po jedinici transportne usluge. Negativne strane primjene Ro-RO sistema transporta su: - Visoka poetna ulaganja za brodove i pretovarne rampe, - Mala iskoritenost nosivosti brodova, 7.5. PRIMJENA TEHNOLOGIJE DOSTAVE ROBE Just-in-Time Velike multinacionalne kompanije u potrazi za jeftinom radnom snagom i izvorima energije, izvrile su razmjetanje svojih fabrika (ili pogona) u zemlje treeg svijeta. Takva teritorijalna organizacija zahtijeva besprekoran sistem komunikacija i transporta. Veliki broj malih kooperanata, za svaku ulaznu poziciju drugi kooperant (pogotovo kod autoindustrije i elektronike), kod klasinog naina snabdijevanja uslovljavaju velike zalihe robe. Da bi se izbjeglo gomilanje robe, velike multinacionalne kompanije su zahtijevale od peditera da ulazne pozicije robe dostave direktno na proizvodne trake. Tehnologija dostave robe Just-in-Time, podrazumijeva dostavu robe direktno u proizvodnju (na beskonanu traku u proizvodnom pogonu korisnika usluge). Ovakav tehnologija transporta od prevoznika (peditera) zahtijeva: 1. Besprijekornu tanost i urednost, 2. Maksimalnu pouzdanost, 3. Raspolaganje sa dovoljnim prevoznim i ljudskim kapacitetima, da amortizuje sve eventualne otkaze transportnih sredstava i ljudi, 4. Mogunost dostave robe od vrata do vrata, Tehnologija dostave robe Just-in-Time omoguuje svakom vidu transporta uee u transportnom lancu, ali trai od svakog uesnika da se maksimalo pridrava ranije navedenih zahtjeva. Zbog veoma strogih zahtjeva, u tehnologiji dostave robe Just-in-Time, teko opstaje vie vidova transporta u jednom transportnom lancu. Ako i ima vie vidova trasnporta u jednom transportnom lancu, onda vidovi transporta koji su predodreeni za masovne robe, moraju trpiti zbog vidova trasnporta koji vre direktnu dostavu robe u proizvodne pogone korisnika transporta. 1. 2. 3. 4. 5. 6. Pozitivni efekti dostave robe tehnologijom Just-in-Time su: Izbjegavanje meufaznih operacija pretovara, Izbjegavanje meufaznih operacija skladitenja robe, Angaovanje samo nephodnih obrtnih sredstava za proizvodnju, Nepotrebne velike hale za skladitenje robe, Neportebna radna snaga za skladitenje, uvanje i izdavanje robe, smanjena pretovarna mehanizacija unutranjeg transporta, itd. Negativni efekti dostave robe tehnologijom Just-in-Time su: 1. Nemogunost izbora najpovoljnijeg vida transporta, 2. Veliki rizici zbog nablagovremene dostave pojedinih roba.


6

Za tehnologiju dostave robe Just-in-Time najbre se prilagodio drumski transport. Razlog za to su opet njegove konkurentske prednosti (fleksibilnost, razuena mrea puteva, itd.).

Documents

Tehnologije integralnog transporta (2)