1

Wisła, dnia 22 – 23 kwietnia 2010r.

kpt. mgr inż. Marcin Wyrzykowski

SITP O/Katowice

SYMBOLE I OZNACZENIA

STOSOWANE W OCHRONIE PRZECIWPOŻAROWEJ

1. Wstęp.

Chcąc omówić tematykę związaną z symbolami i oznaczeniami stosowanymi

w ochronie przeciwpożarowej należy zacząć od przywołania definicji samego symbolu

i oznaczenia, które to w przedmiocie zagadnienia stosowane są wymiennie.

W słowniku wyrazów obcych możemy znaleźć następującą definicję symbolu:

Symbol – znak, przedmiot, pojęcie zastępujące inne pojęcia lub przedmioty, mające poza

znaczeniem dosłownym inne, ukryte, odczytywane za pomocą doraźnej umowy

(s. matematyczny, chemiczny) lub na zasadzie nie w pełni określonej analogii (s. artystyczny,

którego istotą jest wieloznaczność)1.

Symbole lub oznaczenia stosowane w ochronie przeciwpożarowej mają zatem za

zadanie w sposób wyrazisty, krótszy, a przede wszystkim możliwie najbardziej czytelny

scharakteryzować właściwości materiałów i wyrobów budowlanych, a także urządzeń

przeciwpożarowych takich jak klapy i kurtyny dymowe oraz wentylatory oddymiające, tak aby

projektanci, rzeczoznawcy oraz inne osoby uczestniczące w procesie powstawania oraz

eksploatacji obiektu budowlanego mogli bez problemu je odczytywać i właściwie

interpretować. Nasuwa się tu pytanie „Czy tak to wygląda w praktyce? Czy symbole te są

rzeczywiście czytelne i zrozumiałe dla wszystkich z wyżej wymienionych grup

zawodowych?”. W dalszej części mojego referatu postaram się przedstawić znaczenie

i zastosowanie poszczególnych symboli stosowanych w ochronie przeciwpożarowej.

Pierwszy raz „nowe” symbole i oznaczenia przedstawione w niniejszym referacie

pojawiły się w ochronie przeciwpożarowej wraz z wejściem w maju 2003 Polskiej Normy,

będącej odpowiednikiem Normy Europejskiej PN-EN 50200 dotyczącej metod badania

1 Słownik wyrazów obcych PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1980r.

2

palności cienkich przewodów i kabli bez ochrony specjalnej stosowanych w obwodach

zabezpieczających. Norma ta wprowadziła zupełnie nowe oznaczenie (PH), które to nie

miało „polskiego” odpowiednika oraz nie znajdowało się w przepisach techniczno-

budowlanych obowiązujących w naszym kraju. Do tego czasu w warunkach technicznych

obowiązujących od października 2002 roku posługiwano się opisową klasyfikacją mówiącą

o konieczności zachowania przez przewody i kable ciągłości dostaw energii elektrycznej

w warunkach pożaru przez wymagany czas działania urządzenia przeciwpożarowego

wyrażony w minutach (30 bądź 90 minut). Wspominana norma z 2003r., obowiązująca do

dziś, mówi natomiast o zachowaniu zdolności do rzeczywistego przewodzenia prądu lub

przenoszenia sygnału od jego źródła do instalacji bezpiecznej, w warunkach pożaru

przedstawionej w sposób umowny w klasyfikacji za pomocą symbolu PH uzupełnionego o

czas klasyfikacji wyrażony w minutach (15, 30, 60 i 90).

W 2004r. Instytut Techniki Budowlanej wydał poradnik nr 401/2004 dotyczący

przyporządkowania określeniom występującym w przepisach techniczno-budowlanych klas

reakcji na ogień według PN-EN, który to w sposób precyzyjny wyjaśnił oznaczenia

stosowane do określenia w/w klas wyrobów oraz materiałów budowlanych. Podstawowym

celem tego poradnika była pomoc w likwidacji barier w wymianie handlowej między krajami

Unii Europejskiej, tak aby wyroby i materiały budowlane wyprodukowane i przebadane

w innych krajach europejskich należących do unii z powodzeniem mogły być stosowane

we wszystkich krajach członkowskich. Przynależność wyrobu i materiału budowlanego do

danej klasy potwierdzona stosownymi badaniami powoduje, iż oznaczony jest on

w dokumencie odniesienia jednym z siedmiu podstawowych symboli (A1, A2, B, C, D, E i F).

Wielu z producentów biernych systemów zabezpieczeń przeciwpożarowych w Polsce

zaczęło posługiwać się tą klasyfikacją stosując wspominane już wcześniej symbole.

W pierwszym momencie mogły one stanowić dla odbiorcy nie lada wyzwanie, gdyż ten

przyzwyczajony był raczej do spotykanej powszechnie formy opisowej dotyczącej

właściwości zastosowanego materiału bądź wyrobu.

Pojawienie się w 2007 i 2008 roku norm z serii PN-EN 12101 i PN-EN 13501

wprowadziło więcej symboli i oznaczeń, które nie zostały przywołane w naszych przepisach

techniczno-budowlanych, a które to w sposób precyzyjny definiowały właściwości wyrobów

i materiałów budowlanych, stanowiąc swoistą konsekwencję dalszego wypełniania

zobowiązań Polski jako członka Unii Europejskiej. Jednak w dalszym ciągu ich nieznajomość

nie powodowała niemożności poruszania się w przepisach techniczno-budowlanych, gdyż

oznaczenia te w nich nie występowały lub były już wcześniej zastosowane w najprostszej

formie, jak np. oznaczenie R E I. Z uwagi na powyższe w mojej ocenie na etapie wyboru

3

materiałów bądź wyrobów, z których to miał zostać wybudowany obiekt, nie przywiązywano

większej wagi do szczegółowego znaczenia wspomnianej już klasyfikacji wyrażonej poprzez

przyporządkowanie odpowiedniego symbolu. Nadal posługiwano się pojęciami

występującymi w polskich przepisach techniczno-budowlanych, zwracając uwagę, aby

w dokumentach przedstawianych podczas odbiorów dokonywanych przez Państwową Straż

Pożarną bądź Nadzór Budowlany znalazły się opisy powszechnie znane takie jak trudno

zapalny, niezapalny, nierozprzestrzeniający ognia itp.

Wraz z pojawieniem się nowelizacji rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12

marca 2009r., które to zmieniło dotychczasowe rozporządzenie w sprawie warunków

technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, symbole i oznaczenia

zostały wprowadzone do jego treści w odniesieniu do takich zagadnień jak odporność

ogniowa elementów budynku oraz klasyfikacja wyrobów budowlanych. Od dnia 8 lipca 2009

roku, kiedy to przywołane rozporządzenie zaczęło obowiązywać, projektanci, rzeczoznawcy,

inspektorzy nadzoru, kierownicy budów, a także funkcjonariusze komend powiatowych

i miejskich Państwowej Straży Pożarnej realizujący czynności kontrolno-rozpoznawcze oraz

pracownicy Nadzoru Budowlanego zostali zobligowani do znajomości tych symboli.

Powodem ich wprowadzenia było przyjęcie zbioru Polskich Norm, o których wspomniano

powyżej, będących odpowiednikami norm europejskich EN, opracowanych przez Europejski

Komitet Normalizacyjny (CEN) i Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO).

Niestety rozszyfrowanie wszystkich symboli i oznaczeń w treści znowelizowanego

rozporządzenia Ministra Infrastruktury nie jest proste. W jego treści nie znajdziemy bowiem

odpowiedzi na pytanie co kryje się pod symbolem każdego z nich, przez co w celu

korzystania z postanowień w nim zawartych konieczne jest posiłkowanie się zbiorem norm

przywołanych w poszczególnych paragrafach dotyczących szeroko rozumianego

bezpieczeństwa pożarowego.

Referat składa się z pięciu rozdziałów, w których to w sposób chronologiczny,

opierając się na paragrafach zamieszczonych w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia

12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki

i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002r. Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami), przedstawiono

i omówiono wszystkie symbole z jakimi możemy spotkać się w ochronie przeciwpożarowej.

W zakończeniu zaprezentowano wnioski będące podsumowaniem całości zebranego

materiału. Zgromadzony w referacie materiał powinien rozwiać ewentualne wątpliwości

związane z interpretacją poszczególnych symboli.

4

2. Symbole w euroklasach.

Do czasu nowelizacji wspomnianego już rozporządzenia Ministra Infrastruktury

w warunkach technicznych stosowano opisową klasyfikację cech palności dotyczącą

materiałów i wyrobów budowlanych, tj.: łatwo zapalny, trudno zapalny, niezapalny, niepalny,

niekapiący, samogasnący, intensywnie dymiący. Klasyfikacja ta nie oddawała jednak

w sposób szczegółowy wszystkich właściwości danego materiału. Dlatego też Polska

wypełniając zobowiązania jako członek Unii Europejskiej wprowadziła własne normy

dotyczące europejskiej klasyfikacji ogniowej, które to w konsekwencji zostały wprowadzone

w 2009r. do rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych jakim

powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, w załączniku nr 3. W ten sposób eurokody

zostały wprowadzone do obligatoryjnego stosowania, a ich symbole zostały szczegółowo

przedstawione we wspomnianym już załączniku w zestawieniu tabelarycznym.

W tym miejscu warto wspomnieć, iż w latach wcześniejszych chcąc rozszyfrować

skomplikowane symbole dotyczące europejskiej klasyfikacji ogniowej należało posiłkować

się instrukcją wydaną przez Instytut Techniki Budowlanej w roku 2004., która to miała

obowiązywać do czasu wydania norm polskich opartych na klasyfikacji europejskiej

i wycofania norm sprzecznych, a także modyfikacji przepisów krajowych. Jako najważniejsze

należy podać, iż przy sporządzeniu w/w instrukcji przyjęto zasadę, że wprowadzenie

euroklas nie powinno wpłynąć na obostrzenie lub złagodzenie wymagań bądź też na zmianę

zakresu stosowania już sklasyfikowanych wyrobów. Instrukcja ta nie dawała jednak pełnej

gwarancji, że w pojedynczych przypadkach ta ogólna zasada znajdzie zastosowanie.

Z uwagi na coraz większą ilość pojawiających się na rynku Unii Europejskiej

materiałów i wyrobów budowlanych należy odpowiedzieć sobie na pytanie, które z nich

możemy stosować, aby budynek wykonany przy ich pomocy spełniał wszystkie kryteria

bezpieczeństwa pożarowego. Wraz z rozwojem cywilizacyjnym coraz częściej w nowo

wznoszonych budynkach stosowane są wszelkiego rodzaju sztuczne tworzywa, które

w środowisku pożaru nie zawsze gwarantują optymalny poziom zaplanowanej i wymaganej

ochrony przeciwpożarowej. Dlatego na etapie wyboru materiałów i wyrobów budowlanych,

które mają zostać użyte należy mieć świadomość, iż dobór tylko tych o odpowiednich

parametrach pozwoli nam zrealizować inwestycję bezpieczną dla ludzi. Pomocna w tym

zakresie niewątpliwie będzie umiejętność odczytywania znaczenia symboli euroklas, pod

którymi to kryją się właściwości danego materiału bądź wyrobu. W tym względzie będzie

można posiłkować się i korzystać z informacji podanych w załącznikach do rozporządzenia

Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych jakim

5

powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. W dalszej części referatu zostaną one

krótko scharakteryzowane w celu ich systematyzacji.

2.1. Klasy podstawowe – określenia dotyczące palności.

Na podstawie przeprowadzonej oceny dany materiał lub wyrób budowlany zostaje

zaklasyfikowany do jednej z podanych siedmiu euroklas, oznaczonych następującymi

symbolami: A1, A2, B, C, D, E i F. Klasy te stanowią podstawową charakterystykę

wskazującą w jaki sposób materiał bądź wyrób przyczynia się do rozwoju pożaru (czyli ile

energii oddaje do ognia).

Symbole s1, s2 i s3 występują jako dodatkowe oznaczenia towarzyszące klasie

podstawowej. Symbol „s” oznacza wielkość w zakresie emisji dymu w warunkach pożaru

i występuje on w trzech klasach:

s1 = SMOGRA 30m2/s2 i TSP600s 50m2;

s2 = SMOGRA 180m2/s2 i TSP600s 200m2;

s3 = nie s1 lub s2;

gdzie:

SMOGRA (Smoke Growth Rate) – maksymalna wartość ilorazu szybkości

wydzielania dymu z próbki materiału i czasu, przy którym ta wielkość była

wyznaczona;

TSP – całkowita ilość wytworzonego dymu w czasie 600 sekund.

Dodatkowe oznaczenie d0, d1 i d2 używane jest wraz z jedną klasą podstawową,

podaną powyżej. Symbol ten wskazuje na możliwość tworzenia się płonących kropli

i cząsteczek w warunkach pożaru i występuje on również w trzech klasach:

d0 = nie występują spadające krople/cząstki w badaniu wg EN 13823 w czasie 600s,

d1 = nie występują spadające krople/ cząstki trwające dłużej niż 10s w badaniu w PN

EN 13823 w czasie 600s,

d2 = nie d0 lub d1.

6

Symbole poszczególnych euroklas przedstawione i uporządkowane zostały w tabeli

nr 1 załącznika 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie

warunków technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie.

Stosowanym w w/w rozporządzeniu określeniom: niepalny, niezapalny, trudno

zapalny, łatwo zapalny, niekapiący, samogasnący, intensywnie dymiący (z wyłączeniem

posadzek - w tym wykładzin podłogowych) odpowiadają klasy reakcji na ogień, zgodnie

z Polską Normą PN-EN 13501-1:2008 "Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych

i elementów budynków - Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień", podane

w kolumnie 2 tabeli – całość została przedstawiona poniżej:

Tabela nr 1. Przyporządkowanie klas wyrobów budowlanych w zakresie reakcji na

ogień według PN-EN 13501-1 określeniom dotyczącym stopnia palności wyrobów

budowlanych z wyłączeniem posadzek.

Określenia dotyczące palności stosowane w rozporządzeniu

Klasy reakcji na ogień zgodnie z PN-EN 13501-1:2008

Niepalne A1;

A2-sl,d0; A2-s2,d0; A2-s3,d0;

Palne

niezapalne

A2-sl,dl; A2-s2,dl; A2-s3,dl;

A2-sl,d2; A2-s2,d2; A2-s3,d2;

B-sl,d0; B-s2,d0; B-s3, d0;

B-sl,dl; B-s2,dl; B-s3,dl;

B-sl,d2; B-s2, d2; B-s3, d2;

trudno zapalne

C-sl,d0; C-s2,d0; C-s3,d0;

C-sł,dl; C-s2,dl; C-s3,dl;

C-sl,d2; C-s2,d2; C-s3,d2;

D-sl,d0; D-sl,dl; D-sl,d2;

łatwo zapalne

D-s2,d0; D-s3,d0;

D-s2,dl; D-s3,dl;

D-s2,d2; D-s3,d2;

E-d2; E;

F

Niekapiące A1;

A2-sl,d0; A2-s2,d0; A2-s3,d0;

7

B-sl,d0; B-s2,d0; B-s3,d0;

C-sl,d0; C-s2,d0; C-s3,d0;

D-sl,d0; D-s2,d0; D-s3,d0;

Samogasnące co najmniej E

Intensywnie dymiące

A2-s3,d0; A2-s3,dl; A2-s3,d2;

B-s3,d0; B-s3,dl; B-s3,d2;

C-s3,d0; C-s3,dl; C-s3,d2;

D-s3,d0; D-s3,dl; D-s3,d2;

E-d2; E;

F

Źródło: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych jakim

powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002r. Nr 75 poz. 690 z późniejszymi zmianami).

2.2. Symbole A1L , A2L i A3L dotyczące klas podstawowych przewodów

i izolacji cieplnej przewodów instalacyjnych stosowanych wewnątrz

budynku w zakresie reakcji na ogień – według PN-EN 13501-1.

Symbole A1L, A2L i A3L odnoszą się do klas w zakresie reakcji na ogień przewodów

i izolacji cieplnej przewodów instalacyjnych stosowanych wewnątrz budynku w zakresie

reakcji na ogień. Klasy te występują również z klasami dodatkowymi oznaczonymi

symbolami „s” i „d”.

Nierozprzestrzeniającym ognia przewodom wentylacyjnym, wodociągowym,

kanalizacyjnym i grzewczym oraz ich izolacjom cieplnym odpowiadają:

przewody i izolacje wykonane z wyrobów klasy reakcji na ogień: A1L; A2L-s1,d0; A2L-

s2,d0; A2L-s3,d0; BL-s1,d0; BL-s2,d0 oraz BL-s3,d0;

przewody i izolacje stanowiące wyrób o klasie reakcji na ogień wg PN-EN 13501-

1:2008: A1L; A2L-s1,d0; A2L-s2,d0; A2L-s3,d0; BL-s1,d0; BL-s2,d0 oraz BL-s3,d0, przy

czym warstwa izolacyjna elementów warstwowych powinna mieć klasę reakcji na

ogień co najmniej E.

8

2.3. Symbole BROOF (t1) i BROOF – rozprzestrzenianie ognia przez

przekrycia dachowe.

Nierozprzestrzeniającym ognia przekryciom dachów odpowiadają przekrycia:

klasy BROOF (t1) badane zgodnie z Polską Normą PN-ENV 1187:2004 "Metody badań

oddziaływania ognia zewnętrznego na dachy"; badanie 1;

klasy BROOF, uznane za spełniające wymagania w zakresie odporności wyrobów na

działanie ognia zewnętrznego, bez potrzeby przeprowadzenia badań, których wykazy

zawarte są w decyzjach Komisji Europejskiej publikowanych w Dzienniku Urzędowym

Unii Europejskiej.

Warunki i kryteria techniczne dla przekryć klasy BROOF (t1), o których mowa powyżej,

przedstawia następująca tabela.

Tabela nr 2. Warunki i kryteria techniczne dla przekryć klasy BROOF (t1).

Grupy kryteriów Warunki i kryteria dla klasy BROOF(tl) (konieczne spełnienie wszystkich wymienionych poniżej)

Grupa a

powierzchniowe rozprzestrzenianie ognia

zasięg zniszczenia (na zewnątrz i wewnątrz dachu) w górę dachu < 0,70 m

zasięg zniszczenia (na zewnątrz i wewnątrz dachu) w dół dachu < 0,60 m

maksymalny zasięg zniszczenia na skutek spalania (na zewnątrz i wewnątrz dachu) < 0,80 m

brak palących się materiałów (kropli lub odpadów stałych) spadających od strony eksponowanej

boczny zasięg ognia nie osiąga krawędzi mierzonej strefy (pasa)

maksymalny zasięg (promień) zniszczenia na dachach płaskich (na zewnątrz i wewnątrz dachu)

< 0,20 m

Grupa b

penetracja ognia do wewnątrz budynku

brak palących się lub żarzących się cząstek penetrujących konstrukcję dachu

brak pojedynczych otworów przelotowych o powierzchni > 25 mm

2

suma powierzchni wszystkich otworów przelotowych < 4500 mm

2

brak wewnętrznego spalania w postaci żarzenia

Źródło: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych jakim

powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002r. Nr 75 poz. 690 z późniejszymi zmianami).

Przekrycia dachów spełniające kryteria grupy b i niespełniające jednego lub więcej

kryteriów grupy a klasyfikuje się jako słabo rozprzestrzeniające ogień. Przekrycia dachów

klasy FROOF(t1) klasyfikuje się jako przekrycia silnie rozprzestrzeniające ogień.

9

2.4. Symbole A1fl, A2fl, Bfl, Cfl, Dfl, Efl, Efl – rozprzestrzenianie ognia przez

posadzki podłogowe – według PN-EN 13501-1.

Stosowanym w rozporządzeniu określeniom: niepalny, niezapalny, trudno zapalny,

intensywnie dymiący dotyczącym posadzek (w tym wykładzin podłogowych) odpowiadają

klasy reakcji na ogień, zgodnie z Polską Normą PN-EN 13501-1:2008 "Klasyfikacja ogniowa

wyrobów budowlanych i elementów budynków - Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań

reakcji na ogień", podane w kolumnie 2 tabeli 2.

Tabela nr 3. Przyporządkowanie klas wyrobów budowlanych w zakresie reakcji na ogień

według PN-EN 13501-1 określeniom dotyczącym stopnia palności posadzek podłogowych.

Określenia dotyczące palności stosowane w

rozporządzeniu

Klasy reakcji na ogień zgodnie z PN-EN 13501-

1:2008

Niepalne A1fl; A2fl-sl; A2fl-s2

Trudno zapalne Bfl-sl; Bfl-s2; Cfl-s1; Cfl-s2

Łatwo zapalne Df1-s1; Dfl-s2; Efl; Ffl

Intensywnie dymiące A2fl-s2; Bfl-s2; Cfl-s2; Dfl-s2; Efl; Ffl

Źródło: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych jakim

powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002r. Nr 75 poz. 690 z późniejszymi zmianami).

Uwaga: Stosowane w tabeli nr 1 i nr 3 określenia odnoszą się także do wyrobów

(materiałów) budowlanych uznanych za spełniające wymagania w zakresie reakcji na ogień,

bez potrzeby prowadzenia badań, których wykazy zawarte są w decyzjach Komisji

Europejskiej publikowanych w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Przykładem w tym zakresie może być tabela zawierająca wykaz wyrobów

podłogowych niewymagających wykonywania badań zamieszczona w jednym z dzienników,

o którym mowa powyżej.

Tabela nr 4. Klasy reakcji na ogień drewnianych wyrobów podłogowych.

KLASY REAKCJI NA OGIEŃ DREWNIANYCH WYROBÓW PODŁOGOWYCH

Materiał (1), (7) Szczegółowy opis

wyrobu (4)

Minimalna gęstość

średnia (5) (kg/m3)

Minimalna grubość całkowita

(mm)

Warunek zastosowania końcowego

Klasa (3) dla pokryć

podłogowych

Drewniane pokrycia

podłogowe i parkiet

Lite pokrycie podłogowe

z dębu lub buku z powłoką

powierzchniową

Buk: 680 Dąb: 650

8 Przyklejone do

podłoża (6)

Cfl - s1

Lite pokrycie podłogowe

z dębu, buku lub świerku

Buk: 680 Dąb: 650 Świerk:

450

20

Ze szczeliną powietrzną pod spodem lub bez

niej

10

z powłoką powierzchniową

Lite pokrycia podłogowe

z drewna z powłoką powierzchniową inne

niż uwzględnione powyżej

390

8 Bez szczeliny

powietrznej pod spodem

Dfl - s1

20

Ze szczeliną powietrzną pod spodem lub bez

niej

Parkiet drewniany

Parkiet wielowarstwowy z górną warstwą

dębową grubości co najmniej

5 mm z powłoką powierzchniową

650 (górna

warstwa)

10 Przyklejony do

podłoża (6)

Cfl - s1

14 (2)

Ze szczeliną powietrzną pod spodem lub bez

niej

Parkiet wielowarstwowy z powłoką

powierzchniową, inny niż

uwzględniony powyżej

500

8 Przyklejony do

podłoża

Dfl - s1 10 Bez szczeliny

powietrznej pod spodem

14 (2)

Ze szczeliną powietrzną pod spodem lub bez

niej

Fornirowane pokrycie

podłogowe

Fornirowane pokrycie podłogowe

800 6 (2) Bez szczeliny

powietrznej pod spodem

Dfl - s1

gdzie:

(1) Zamontowany zgodnie z normą EN ISO 9239-1 na podłożu co najmniej klasy D - s2,

d0 oraz posiadający minimalną gęstość 400 kg/m3 lub szczelinę powietrzną pod

spodem;

(2) Warstwa pośrednia co najmniej klasy E o maksymalnej grubości 3 mm może

występować, w przypadku zastosowań bez szczeliny powietrznej, dla wyrobów

parkietowych o grubości 14 mm lub większej oraz dla fornirowanych pokryć

podłogowych;

(3) Klasa przewidziana w tabeli 2 Załącznika do decyzji 2000/147/WE;

(4) Rodzaj i ilość zastosowanych powłok powierzchniowych to odpowiednio: akryl,

poliuretan lub mydło, 50–100 g/m2, oraz olej, 20–60 g/m2;

(5) Sezonowanie zgodnie z normą EN 13238 (50 % RH, 23 °C).

(6) Substrat co najmniej klasy A2 - s1, d0.

(7) Dotyczy również stopni schodowych.

Źródło: Decyzja Komisji z dnia 6 marca 2006 r. ustanawiająca klasy reakcji na ogień niektórych wyrobów

budowlanych w odniesieniu do drewnianych pokryć podłogowych, paneli z litego drewna oraz płyt okładzinowych

( Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej 2006/213/WE).

11

3. Znaki i symbole przywołane w treści znowelizowanego

rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie warunków

technicznych jaki powinny odpowiadać budynki i ich

usytuowanie.

3.1. Oznaczenie PH – według PN-EN 50200:2003.

Oznaczenie PH pojawia się po raz pierwszy jako „nowy” symbol w §187 ust.5

rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków

technicznych jaki powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002r. Nr 75, poz.

690 z późniejszymi zmianami). Zgodnie z jego treścią przewody i kable elektryczne

w obwodach urządzeń alarmu pożaru, oświetlenia awaryjnego i łączności powinny mieć

klasę PH odpowiednią do czasu wymaganego do działania tych urządzeń, zgodnie

z wymaganiami Polskiej Normy dotyczącej metody badań palności cienkich przewodów

i kabli bez ochrony specjalnej stosowanych w obwodach zabezpieczających.

Oznaczenie PH dotyczy zachowania zdolności przewodów elektrycznych lub kabli

światłowodowych do rzeczywistego przewodzenia prądu lub przenoszenia sygnału od jego

źródła do instalacji bezpiecznej (bezpiecznych), w warunkach pożaru. Klasyfikacja PH

odnosi się do stałego narażenia w przyjętej umownie temperaturze 842oC. W normie PN-EN

50200:2003 przyjęto następujące klasy: PH 15, 30, 60 i 90.

Oznaczenie cyfrowe 15, 30, 60 i 90 występujące łącznie z oznaczeniem PH oznacza

„czas życia” mierzony w minutach, do momentu uszkodzenia przewodu lub kabla.

3.2. Oznaczenie E I1, oraz E I2 – według PN-EN 13501-2.

W §208a ust.4 rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2] napotykamy na dwa

niespotykane wcześniej oznaczenia E I1, oraz E I2 dotyczące szczelności i izolacyjności.

Występująca w rozporządzeniu klasa E I odporności ogniowej drzwi lub innych zamknięć

otworów oznacza klasę E I1, lub E I2 zgodnie z Polską Normą dotyczącą klasyfikacji ogniowej

ustalanej na podstawie badań odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej,

dla drzwi przystankowych do dźwigu dopuszcza się określenie odporności ogniowej zgodnie

z Polską Normą dotyczącą wykonywania próby odporności ogniowej drzwi przystankowych.

12

Izolacyjność ogniową drzwi i żaluzji oraz zespołów systemów transportowych wraz

z ich zamknięciami w zależności od indeksu dolnego należy definiować w sposób podany

poniżej:

Izolacyjność ogniowa I1 – przyrost średniej temperatury powierzchni

nienagrzewanej skrzydła drzwi powinien być ograniczony do 140oC powyżej

początkowej temperatury średniej, przy maksymalnym przyroście temperatury

ograniczonym do 180oC w dowolnym punkcie skrzydła. Nie należy brać pod uwagę

pomiarów temperatury na skrzydle drzwiowym w obszarze odległym mniej niż 25mm

od linii granicznej widocznej części skrzydła drzwi. Przyrost temperatury w dowolnym

punkcie na ościeżnicy, mierzony w odległości 100mm od widocznej krawędzi (na

powierzchni nienagrzewanej) skrzydła drzwi, o ile ościeżnica jest szersza niż 100mm,

a w przeciwnym przypadku na granicy ościeżnica-konstrukcja mocująca, powinien

być ograniczony do 180oC.

Izolacyjność ogniowa I2 – przyrost średniej temperatury powierzchni

nienagrzewanej skrzydła drzwi powinien być ograniczony do 140oC powyżej

początkowej temperatury średniej, przy maksymalnym przyroście temperatury

ograniczonym do 180oC w dowolnym punkcie skrzydła. Nie należy brać pod uwagę

pomiarów temperatury na skrzydle drzwiowym w obszarze odległym mniej niż 100mm

od linii granicznej widocznej części skrzydła drzwi. Przyrost temperatury w dowolnym

punkcie na ościeżnicy, mierzony w odległości 100mm od widocznej krawędzi (na

powierzchni nienagrzewanej) skrzydła drzwi, o ile ościeżnica jest szersza niż 100mm,

a w przeciwnym przypadku na granicy ościeżnica-konstrukcja mocująca, powinien

być ograniczony do 360oC.

3.3. Oznaczenie „S” – według PN-EN 13501-2.

W §208a ust.5 rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2] został użyty symbol Sm,

w kontekście zapisu, że dymoszczelność drzwi oznacza klasę dymoszczelności Sm ustaloną

zgodnie z Polską Normą dotyczącą klasyfikacji ogniowej ustalanej na podstawie badań

odporności ogniowej, z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej.

Symbol S oznacza dymoszczelność definiowaną jako zdolność elementu do

ograniczenia lub eliminacji przemieszczania się spalin (gazów) lub dymu z jednej strony

elementu na drugą. W normie PN-EN 13501-2 przywołano symbol S z dwoma indeksami

dolnymi „m” i „a”, i tak:

13

Sm – dotyczy dymoszczelności zarówno w temperaturze otoczenia, jak i temperaturze

200oC.

Sa – dotyczy wyłącznie dymoszczelności w temperaturze otoczenia.

3.4. Oznaczenie „o ↔ i” – według PN-EN 13501-2.

Zgodnie z §216 ust.1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2] elementy budynku,

odpowiednio do jego klasy odporności pożarowej, powinny spełniać, z zastrzeżeniem § 213

oraz § 237 ust. 9, co najmniej wymagania określone w poniższej tabeli:

Klasa

odporności

pożarowej

budynku

Klasa odporności ogniowej elementów budynku

główna

konstrukcja nośna

konstrukcja dachu

strop ściana

zewnętrzna ściana

wewnętrzna przekrycie

dachu

„A” R 240 R 30 R E I 120

E I 120

(o ↔ i) E I 60 R E 30

„B” R 120 R 30 R E I 60

E I 60

(o ↔ i) E I 30 R E 30

„C" R 60 R 15 R E I 60

E I 30

(o ↔ i) E I 15 RE15

„D” R 30 (-) R E I 30

E I 30

(o ↔ i) (-) (-)

„E” (-) (-) (-) (-) (-) (-)

gdzie użyte symbole należy odczytywać w następujący sposób:

i – inside (od wewnątrz);

o – outside (od zewnątrz);

(o ↔ i) – gdy oczekiwana jest klasyfikacja przy oddziaływaniu od wewnątrz na

zewnątrz i od zewnątrz do wewnątrz;

(o → i) – gdy oczekiwana jest klasyfikacja przy oddziaływaniu od zewnątrz do

wewnątrz;

(o ← i) – gdy oczekiwana jest klasyfikacja przy oddziaływaniu od wewnątrz na

zewnątrz.

14

3.5. Oznaczenia „ti” i „ts” – dotyczące kryteriów zapalności

i rozprzestrzeniania płomieni przez wyroby włókiennicze luźno

zwisające – według PN-EN ISO 6940:2005 oraz PN-EN ISO 6941:2005.

W §258 ust.1a rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2] zostały użyte dwa symbole

dotyczące kryteriów zapalności i rozprzestrzeniania płomieni przez wyroby włókiennicze

luźno zwisające. W przypadku stosowania materiałów wykończeniowych luźno zwisających,

w szczególności w kurtynach, zasłonach, draperiach, kotarach oraz żaluzjach, za łatwo

zapalne uważa się materiały, których właściwości określone w badaniach zgodnych

z Polskimi Normami odnoszącymi się do zapalności i rozprzestrzeniania płomienia przez

wyroby włókiennicze nie spełniają co najmniej jednego z kryteriów:

ti ≥ 4s,

ts ≤ 30 s,

nie następuje przepalenie trzeciej nitki,

nie występują płonące krople.

gdzie:

„ti” – oznacza najkrótszy czas zapalenia lub czas zapoczątkowania spalania (przy

jednym bodźcu energetycznym – małym płomieniu);

„ts” – czas następczego spalania płomieniowego lub czas trwania spalania

w określonych warunkach badania, po usunięciu źródła zapłonu.

W przypadku gdy zastosowany materiał nie będzie spełniał jednego z powyższych kryteriów,

uważany jest on za łatwo zapalny.

3.6. Oznaczenia „E600 S” i „E300 S” dotyczące klasy odporności ogniowej

przewodów wentylacyjnych oddymiających obsługujących jedną

strefę pożarową z uwagi na szczelność ogniową i dymoszczelność –

według PN-EN 13501-4.

Następne dwa nowe symbole „E600 S” i „E300 S” spotkamy w §270 ust.2

rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2] dotyczącym wymagań odporności ogniowej

15

w stosunku do przewodów wentylacji oddymiających. Zgodnie z tym paragrafem

rozporządzenia przewody wentylacji oddymiającej, obsługujące:

wyłącznie jedną strefę pożarową, powinny mieć klasę odporności ogniowej z uwagi

na szczelność ogniową i dymoszczelność - E600 S, co najmniej taką jak klasa

odporności ogniowej stropu określona w § 216, przy czym dopuszcza się stosowanie

klasy E300 S, jeżeli wynikająca z obliczeń temperatura dymu powstającego w czasie

pożaru nie przekracza 300oC,

więcej niż jedną strefę pożarową, powinny mieć klasę odporności ogniowej E I S, co

najmniej taką jak klasa odporności ogniowej stropu określona w § 216.

E – szczelność ogniowa, określana jest podczas badania jako czas, w którym następuje

utrata szczelności ogniowej przewodu wentylacyjnego w miejscu uszczelnienia/przejścia

między przewodem a konstrukcją mocującą.

E600 S – szczelność ogniowa przewodów wentylacyjnych dla jednostrefowych systemów

wentylacji pożarowej badanych w temperaturze 600oC + dymoszczelność (wielkość

przecieków poniżej 200m3/h x m2);

E300 S - szczelność ogniowa przewodów wentylacyjnych dla jednostrefowych systemów

wentylacji pożarowej badanych w temperaturze 300oC + dymoszczelność (wielkość

przecieków poniżej 200m3/h x m2).

3.7. Oznaczenia „E600 S AA” i „E300 S AA” dotyczące klasy odporności

ogniowej klap odcinających do przewodów wentylacyjnych

oddymiających obsługujących jedną strefę pożarową z uwagi na

szczelność ogniową i dymoszczelność – według PN-EN 13501-4.

Kolejnymi nowymi symbolami pojawiającymi się w ust.3 omawianego już §270

rozporządzenia Ministra Infrastruktury [2] są oznaczenia „E600 S AA” oraz „E300 S AA”.

Według tego rozporządzenia klapy odcinające do przewodów wentylacji oddymiającej,

obsługujące:

wyłącznie jedną strefę pożarową, powinny być uruchamiane automatycznie i mieć

klasę odporności ogniowej z uwagi na szczelność ogniową i dymoszczelność - E600 S

AA, co najmniej taką jak klasa odporności ogniowej stropu określona w § 216, przy

16

czym dopuszcza się stosowanie klasy E300 S AA, jeżeli wynikająca z obliczeń

temperatura dymu powstającego w czasie pożaru nie przekracza 300oC,

więcej niż jedną strefę pożarową, powinny być uruchamiane automatycznie i mieć

klasę odporności ogniowej E I S AA, co najmniej taką jak klasa odporności ogniowej

stropu określona w § 216.

E600 S AA (automatic activation) - szczelność ogniowa dla klap przeciwpożarowych

jednostrefowych systemów wentylacji pożarowej badanych w temperaturze 600oC +

dymoszczelność (wielkość przecieków poniżej 200m3/h x m2) + uruchamianych

automatycznie;

E300 S AA (automatic activation) - szczelność ogniowa dla klap przeciwpożarowych

jednostrefowych systemów wentylacji pożarowej badanych w temperaturze 300oC +

dymoszczelność (wielkość przecieków poniżej 200m3/h x m2) + uruchamianych

automatycznie;

E600 S MA (manual activation) - szczelność ogniowa dla klap przeciwpożarowych

jednostrefowych systemów wentylacji pożarowej badanych w temperaturze 600oC +

dymoszczelność (wielkość przecieków poniżej 200m3/h x m2) + uruchamianych ręcznie;

E300 S MA (manual activation) - szczelność ogniowa dla klap przeciwpożarowych

jednostrefowych systemów wentylacji pożarowej badanych w temperaturze 300oC +

dymoszczelność (wielkość przecieków poniżej 200m3/h x m2) + uruchamianych ręcznie.

3.8. Oznaczenia F600 60 i F400 120 dotyczące klasy funkcjonalności

wentylatorów oddymiających – według PN-EN 13501-4.

Przechodząc zgodnie z kolejnością do ust.4 wspomnianego powyżej paragrafu

rozporządzenia przywołane zostały dwa następne oznaczenia odnoszące się do klasy

funkcjonalności wentylatorów oddymiających, i tak:

Wentylatory oddymiające powinny mieć klasę:

F600 60, jeżeli przewidywana temperatura dymu przekracza 400oC,

F400 120 w pozostałych przypadkach, przy czym dopuszcza się inne klasy, jeżeli

z analizy obliczeniowej temperatury dymu oraz zapewnienia bezpieczeństwa ekip

ratowniczych wynika taka możliwość.

17

Symbol F oznacza zdolność wentylatora oddymiającego do wymaganego funkcjonowania

w określonych warunkach badania. Wentylator wskazuje satysfakcjonujące funkcjonowanie

przez ciągłą zdolność do zapewnienia początkowej wydajności i spiętrzenie w zakresie

dopuszczalnych odchyłek określonych w metodzie badania.

F600 60 – skuteczność działania badana w temperaturze 600oC zapewniona przez

czas 60 min.,

F400 120 – skuteczność działania badana w temperaturze 400oC zapewniona przez

czas 120 min.

3.9. Oznaczenia B300 30 i B600 30 dotyczące funkcjonalności klap

dymowych w grawitacyjnych systemach wentylacji oddymiającej –

według PN-EN 13501-4.

Ostatni piąty ustęp omawianego paragrafu rozporządzenia Ministra Infrastruktury

wprowadza dwa kolejne oznaczenia: B300 30 i B600 30. Dotyczą one klasy klap dymowych

w grawitacyjnej wentylacji odymiającej. Zgodnie z tym ustępem klapy dymowe

w grawitacyjnej wentylacji oddymiającej powinny mieć klasę:

B300 30 - dla klap otwieranych automatycznie,

B600 30 - dla klap otwieranych wyłącznie w sposób ręczny.

Oznaczenie B odzwierciedla funkcjonalność klap i okien oddymiających. Jest to zdolność

klapy i okna oddymiającego do wymaganego funkcjonowania w określonych warunkach

badania. Skuteczność działania jest określana przez sprawdzenie zdolności do otwarcia

zamontowanej klapy lub okna oddymiającego poddawanego warunkom nagrzewania oraz do

pozostania w pożarowej pozycji otwartej przy zmniejszeniu pola powierzchni przewężenia

nie większym niż 10%.

B300 30 - skuteczność działania badana w temperaturze 300oC zapewniona przez

czas 30 min.,

B600 30 - skuteczność działania badana w temperaturze 600oC zapewniona przez

czas 30 min.

18

4. Pozostałe znaki i symbole stosowane w ochronie

przeciwpożarowej, a nie występujące w przepisach

techniczno-budowlanych.

4.1. Oznaczenie W dotyczące zdolności elementu konstrukcji do

wytrzymywania oddziaływania ognia – według PN-EN 13501-2.

W – promieniowanie. Jest to zdolność elementu konstrukcji do wytrzymania

oddziaływania ognia tylko z jednej strony, tak aby ograniczyć prawdopodobieństwo

przeniesienia ognia w wyniku znaczącego wypromieniowania ciepła albo przez element, albo

z jego powierzchni nienagrzewanej do sąsiadujących materiałów. Od elementu może także

być wymagana ochrona ludzi w pobliżu. Uznaje się, że element, który spełnia kryteria

izolacyjności ogniowej I, I1 lub I2 spełnia również wymaganie W przez ten sam okres.

4.2. Oznaczenie C dotyczące zdolności otwartych drzwi lub okna do

zamknięcia – według PN-EN 13501-2.

C – samoczynne zamykanie. Jest to zdolność otwartych drzwi lub okna do pełnego

zamknięcia w swojej ościeżnicy oraz zatrzaśnięcia zapadki, w którą mogą być wyposażone,

bez interwencji ludzkiej, dzięki zgromadzonej energii lub – w przypadku awarii zadziałania –

za pomocą zasilania awaryjnego dzięki zgromadzonej energii.

4.3. Oznaczenie G dotyczące zdolności kominów w zakresie odporności

na pożar sadzy – według PN-EN 13501-2.

G – odporność na „pożar sadzy”. Jest to zdolność kominów do pozostania odpornym

na pożar sadzy. Obejmuje to aspekty szczelności i izolacyjności ogniowej.

4.4. Oznaczenie K dotyczące zdolności do zabezpieczenia

ogniochronnego – według PN-EN 13501-2.

K – zdolność do zabezpieczenia ogniochronnego. Jest to zdolność okładziny ściennej

lub sufitowej do zapewnienia przez określony czas materiałowi znajdującemu się za

19

okładziną ochrony przed zapaleniem, zwęgleniem lub innym uszkodzeniem. Okładziny są

zewnętrznymi częściami elementów budynku takich jak ściany, stropy i dachy.

K1 – w tym przypadku należy wykazać, że przez okres klasyfikacyjny (10 minut) kryteria

skuteczności działania są dotrzymywane, gdy jeden z następujących podkładów został

zastosowany w elemencie próbnym:

płyta wiórowa o gęstości (680±50) kg/m3 i grubości (19±2) mm, która reprezentuje

wszystkie materiały, o gęstości nie mniejszej niż 300kg/m3, pod okładziną,

materiał o gęstości mniejszej niż 300kg/m3 (materiał o niskiej gęstości) i grubości co

najmniej 50mm, który reprezentuje materiał tego samego typu o gęstości i grubości

równej lub większej niż badany, lub

jakikolwiek inny szczególny przykład, który reprezentuje materiał o tym samym

składzie pod okładziną.

K2 – w tym przypadku należy wykazać, że przez okres klasyfikacyjny (10 minut lub 30 minut,

lub 60 minut) kryteria skuteczności działania są dotrzymywane, gdy jeden z następujących

podkładów został zastosowany w elemencie próbnym:

płyta wiórowa o gęstości (680±50) kg/m3 i grubości (19±2) mm, która reprezentuje

wszystkie materiały pod okładziną,

jakikolwiek inny szczególny przykład, który reprezentuje materiał o tym samym

składzie pod okładziną.

5. Znaki i symbole stosowane przy określaniu cech urządzeń

przeciwpożarowych.

Coraz częściej wybierając i stosując urządzenia przeciwpożarowe związane

z kontrolą rozprzestrzeniania się dymu spotykamy się z etykietami na tych urządzeniach, na

których producent nie tylko umieszcza znak „CE” lub „B”, ale także znaki dotyczące

klasyfikacji pozwalające na szybkie zidentyfikowanie posiadanych cech oraz zakresu

stosowania tych urządzeń. Prawidłowe dobranie poszczególnych elementów systemu

wentylacji pożarowej pozwoli w momencie powstania pożaru na jego działanie niezależnie

od pory roku i związanych z nią warunków atmosferycznych (z opadami śniegu, siłą wiatru

lub temperaturą otoczenia). Podobnie jak w rozdziałach poprzednich rozszyfrowanie tych

20

symboli poprzedzone musi być znajomością Polskich Norm będących odpowiednikami norm

europejskich, z serii PN-EN 12101, część 1 i 2. W normach tych zostały zawarte bowiem

symbole precyzyjnie charakteryzujące wspomniane już urządzenia przeciwpożarowe,

których znajomość jest niezbędna do dokonania właściwego wyboru podczas ich zakupu,

a następnie zastosowania w obiekcie.

W dalszej części mojego referatu postaram się w sposób syntetyczny przedstawić

najważniejsze z symboli charakteryzujących rozpatrywane urządzenia przeciwpożarowe oraz

rozszyfrować ich znaczenie.

5.1. Kurtyny dymowe.

Symbole dotyczące właściwości kurtyn dymowych zostały zawarte w Polskiej Normie

PN-EN 12101-1:2007. Jednym z najważniejszych w tym względzie jest oznaczenie

umożliwiające nam określenie rodzaju kurtyn dymowych:

stałe kurtyny dymowe – oznaczane symbolem SSB, powinny zostać zamontowane na

stałe w swojej pożarowej pozycji działania i być zgodne ze swoją przewidzianą

klasyfikacją;

ruchome kurtyny dymowe – oznaczane symbolem ASB, powinny przechodzić do

pożarowej pozycji działania na skutek zewnętrznej aktywacji i być zgodne

z przewidzianą klasyfikacją. Ruchome kurtyny dymowe zaliczamy do następujących

kategorii:

ASB1 – kurtyny dymowe, które w razie awarii przechodzą do/pozostają

w pożarowej pozycji działania (nie mniej niż 2,5m ponad poziomem

wykończonej podłogi ani w jakimkolwiek innym położeniu zagrażającym

użytkownikom lub wyposażeniu), w sposób kontrolowany, kiedy wszystkie

zużywalne podstawowe i awaryjne źródła zasilania są odcięte, w razie awarii

instalacji elektrycznej lub systemu, lub jakiejkolwiek kombinacji powyższych;

ASB2 – kurtyny dymowe, które przechodzą do/pozostają w pożarowej pozycji

działania (nie mniej niż 2,5m ponad poziomem wykończonej podłogi ani w

jakimkolwiek innym położeniu zagrażającym użytkownikom lub wyposażeniu),

w sposób kontrolowany, na skutek zewnętrznej aktywacji, lecz wymagający

21

zużywalnego źródła zasilania w celu przejścia do lub pozostania w pożarowej

pozycji działania;

ASB3 – kurtyny dymowe, spełniające kryteria typu ASB1, które mogą być

umieszczone na każdej wysokości,

ASB4 – kurtyny dymowe, spełniające kryteria typu ASB2, które mogą być

umieszczone na każdej wysokości.

Kurtyny dymowe klasyfikowane są także w zakresie odporności temperatura-czas.

W klasyfikacji tej zgodnie z postanowieniami Polskiej Normy PN-EN 12101-1:2007 używa się

dwóch symboli „D” oraz „DH” występujących wraz z oznaczeniem cyfrowym 30, 60, 90 i 120.

Ponadto występują także oznaczenia „DA” i „DHA”. Znaczenie tych symboli w sposób

wyczerpujący oddają dwie tabele umieszczone poniżej:

Tabela nr 5. Standardowe krzywe klasyfikacji.

Klasyfikacja Temperatura (oC) Czas (min)

D30 600 30

D60 600 60

D90 600 90

D120 600 120

DA 600 Rzeczywisty osiągnięty czas

powyżej 120

Źródło: Polska Norma PN-EN 12101-1:2007. Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 1:

Wymagania techniczne dotyczące kurtyn dymowych.

Nagrzewanie w temperaturze 600oC, oznaczone symbolem D, reprezentuje stałą

temperaturę badania kurtyny dymowej. Oznaczeniom 30, 60, 90 i 120 odpowiada czas

trwania badania kurtyny dymowej. Kurtyna, która spełnia wymagania D60, spełnia także

wymagania D30. Podobnie jest z pozostałymi kurtynami, i tak np. kurtyna D120 spełnia

wymagania D90, D60 i D30. Kurtyna dymowa DA spełnia wszystkie wymagania D.

Jeżeli przewiduje się, że kurtyna dymowa powinna pracować w wyższym zakresie

temperatura-czas, powinny ona zostać sklasyfikowana zgodnie z kategoriami podanymi

w poniższej tabeli.

22

Tabela nr 6. Kategorie klasyfikacji dla kurtyn dymowych pracujących w wyższych

temperaturach.

Klasyfikacja Temperatura (oC) Czas (min)

DH30 Standardowa krzywa

nagrzewania (EN 1363-1) 30

DH60 Jak wyżej 60

DH90 Jak wyżej 90

DH120 Jak wyżej 120

DHA Jak wyżej Rzeczywisty osiągnięty czas

powyżej 120

Źródło: Polska Norma PN-EN 12101-1:2007. Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła. Część 1:

Wymagania techniczne dotyczące kurtyn dymowych.

5.2. Klapy dymowe.

Klapy dymowe w przeciwieństwie do kurtyn dymowych posiadają znacznie więcej

symboli charakteryzujących ich wymagania eksploatacyjne. Związane jest to przede

wszystkim ze specyfiką pracy tych urządzeń, które to w trakcie codziennej eksploatacji

obiektu nie są używane, a przez całą swoją żywotność oddziaływują na nie czynniki

atmosferyczne takie jak wiatr, śnieg, niska temperatura. Ponadto klapy dymowe używane są

także do celów uzupełniających np. do przewietrzenia, tak więc w tym przypadku nie bez

znaczenia pozostaje sprawa niezawodności ich zamykania i otwierania. Natomiast

w przypadku powstania pożaru klapa ta pracować będzie w wysokiej temperaturze jaką

charakteryzują się produkty spalania. Dlatego też w celu określenia posiadanych cech,

etykiety (tabliczki znamionowe) umieszczane na nich przez producentów zabezpieczeń

przeciwpożarowych zawierać będą dużą grupę symboli pozwalających na odczytanie

charakterystycznych cech klasyfikacyjnych rozpatrywanego urządzenia, związanych

z czynnikami opisanymi powyżej. W trakcie prac związanych z projektowaniem systemów

wentylacji pożarowej opartych na grawitacji, projektant tegoż systemu dobierając klapy

dymowe powinien potrafić odczytywać symbole klasyfikacyjne zawarte w Polskiej Normie

PN-EN 12101-2.

23

Pierwszym z nich jest symbol Re oznaczający niezawodność, posiadający

następujące klasy: ReA, Re50 i Re1000. Oznaczenia A, 50 lub 1000 poprzedzone znakiem

niezawodność klapy i mechanizmu otwierającego określają liczbę otwarć i zamknięć klapy

do położenia oddymiania bez obciążenia. Klapa dymowa powinna otwierać się i przechodzić

bez uszkodzenia do pozycji pożarowej otwartej w czasie nie dłuższym niż 60s od momentu

uruchomienia i pozostawać w tej pozycji nie wykorzystując zewnętrznego źródła energii.

Drugim z kolei jest symbol SL dotyczący klasyfikacji obciążenia śniegiem. Symbol ten

występuje w następujących konfiguracjach SL0, SL125, SL250, SL500, SL1000 i SLA.

Oznaczenia te odpowiadają obciążeniu wyrażonym w Pa śniegiem przyłożonemu podczas

badania klapy dymowej.

Niska temperatura otoczenia jaka może oddziaływać na klapę dymową oznaczona

jest symbolem T, który to występuje w następujących konfiguracjach: T(-25), T(-15), T(-05),

T(00) i TA. Oznaczenia 25, 15, 05 i A odpowiadają temperaturze poniżej 0oC, w której klapa

dymowa jest poddana badaniu. Klapy dymowe T(00) mogą być stosowane w obiektach

budowlanych, gdy temperatura jest wyższa niż 0oC.

Kolejnym z symboli dotyczącym klasyfikacji klap dymowych jest WL, posiadający

następujące klasy: WL1500, WL3000, WLA. Oznaczenia 1500, 3000 i A odpowiadają

obciążeniu badawczemu równoważnemu z wartością ciśnienia ssania w Pa, przyłożonemu

podczas badania klapy dymowej.

Odporność na wysoką temperaturę oznaczona została symbolem B. Symbol ten tak

jak i inne przedstawione powyżej również występuje wraz z oznaczeniem cyfrowym, i tak

w zakresie wysokiej temperatury klasyfikacja przedstawia się następująco: B300, B600 i BA.

Oznaczenia 300, 600 i A odpowiadają temperaturze (w oC), w której klapa dymowa jest

poddana badaniu.

6. Podsumowanie.

Symbole i oznaczenia wprowadzone do znowelizowanego rozporządzenia Ministra

Infrastruktury z dnia 12 marca 2009r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny

odpowiadać budynki i ich usytuowanie, które to zaczęło obowiązywać w lipcu tego samego

roku, usystematyzowały w naszym kraju klasyfikację przyjętą w Unii Europejskiej dotyczącą

wyrobów i materiałów budowlanych. Wprowadzone zmiany w tym zakresie pozwoliły na

stosowanie dwóch systemów klasyfikacji ogniowej na terenie Polski, jednego opartego na

24

dotychczasowych przyporządkowaniach występujących w przepisach techniczno-

budowlanych oraz drugiego opartego na klasach występujących w polskich normach

będących odpowiednikami norm europejskich (EN). Coraz częściej bowiem zdarza się, iż

producenci biernych i czynnych systemów zabezpieczeń przeciwpożarowych bądź urządzeń

przeciwpożarowych stosują do oznaczenia swych produktów symbole oparte na klasyfikacji

ogniowej.

Znajomość, a przede wszystkim umiejętność odczytywania znaczenia tych symboli,

pozwala na szybkie zidentyfikowanie właściwości danego produktu przez wszystkich

uczestników procesu inwestycyjnego. Brak ich znajomości prowadzić może do szeregu

nieprawidłowości. Może spowodować, iż dany budynek zostanie wykonany niezgodnie

z obowiązującymi przepisami w tym zakresie, a co jest w tym wszystkim najbardziej

niebezpieczne może on zostać wybudowany w sposób stanowiący zagrożenie dla życia

i zdrowia ludzi. Użyte do jego budowy niewłaściwe materiały budowlane będą np. szybko

rozprzestrzeniały ogień bądź ich występowanie na drogach komunikacji ogólnej przyczyniać

się będzie do pogorszenia technicznych warunków ewakuacji.

Odpowiadając na zadane na wstępie mojego referatu pytanie dotyczące łatwości

posługiwania się i odczytywania znaczenia tych symboli przez grupy zawodowe, tj.

projektantów, rzeczoznawców, inspektorów nadzoru, kierowników budów, czy też

funkcjonariuszy pionów kontrolo-rozpoznawczych komend powiatowych i miejskich PSP,

należy jednoznacznie powiedzieć, iż w chwili obecnej mogą one jeszcze sprawiać trudności,

bowiem ich znaczenie nie zostało wyjaśnione w treści w/w rozporządzenia. Aby prawidłowo

interpretować wymagania opisane za pomocą symboli niezbędna jest znajomość norm

objaśniających ich znaczenie. Dlatego też należy stwierdzić, iż brak dostępu do norm,

a w konsekwencji ich nieznajomość może spowodować, iż na etapie projektowania bądź

budowy budynku, a także jego modernizacji lub remontu mogą zostać użyte materiały

budowlane albo urządzenia niespełniające odpowiedniego kryterium bezpieczeństwa

odnoszącego się do przyjętego standardu w zakresie zasad jego zaprojektowania,

wykonania oraz użytkowania.

W znowelizowanych warunkach technicznych nie zostały przywołane wszystkie

symbole z jakimi możemy spotkać się w ochronie przeciwpożarowej bowiem część tych

symboli odnosi się do projektowania danych grup urządzeń bądź instalacji, które to powstają

w oparciu o zasady wiedzy technicznej, a nie o konkretny paragraf przywołanego przepisu.

Pozostałe odnoszą się w swej treści do zagadnień mniej znanych lub poruszanych

w ochronie przeciwpożarowej stosowanej w Polsce. Jednak ich znajomość pozwala

25

kompleksowo podejść do problemu z jakim należy się zmierzyć podczas całego etapu

realizacji inwestycji, gdyż tylko pełna wiedza dotycząca wymagań koniecznych do spełnienia

pozwala nam wykonać obiekt w sposób bezpieczny nie tylko dla ludzi w nim

przebywających, ale także dla ekip ratowniczych przybyłych na miejsce w przypadku

wystąpienia pożaru bądź innego zagrożenia.

Dlatego podsumowując przywołany temat samoistnie nasuwa się stwierdzenie, iż do

pełnego zrozumienia odczytywanych symboli oraz oznaczeń dotyczących ochrony

przeciwpożarowej, zawartych w przepisach techniczno-budowlanych oraz coraz częściej

pojawiających się na tzw. tabliczkach znamionowych urządzeń przeciwpożarowych,

konieczne jest zapoznanie się z normami przywołanymi w niniejszym referacie.

7. Bibliografia.

1) Słownik wyrazów obcych PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa

1980r.;

2) Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków

technicznych jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz. U. z 2002r.

Nr 75, poz. 690 z późniejszymi zmianami);

3) „Przyporządkowanie określeniom występującym w przepisach techniczno-

budowlanych klas reakcji na ogień według PN-EN” Instytut Techniki Budowlanej –

Instrukcje, Wytyczne, Poradniki 401/2004. Warszawa 2004r.;

4) PN-EN 81-58:2005 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania

dźwigów - Badania i próby - Część 58: Próba odporności ogniowej drzwi

przystankowych;

5) PN-EN 1021-1:2007 Meble - Ocena zapalności mebli tapicerowanych - Część 1:

Źródło zapłonu: tlący się papieros;

6) PN-EN 1021-2:2007 Meble - Ocena zapalności mebli tapicerowanych - Część 2:

Źródło zapłonu: równoważnik płomienia zapałki;

7) PN-EN 1991-1-2:2006 Eurokod 1: Oddziaływania na konstrukcje - Część 1-2:

Oddziaływania ogólne. Oddziaływania na konstrukcje w warunkach pożaru;

8) PN-B-02855:1988 Ochrona przeciwpożarowa budynków - Metoda badania

wydzielania toksycznych produktów rozkładu i spalania materiałów;

26

9) PN-B-02867:1990 Ochrona przeciwpożarowa budynków - Metoda badania stopnia

rozprzestrzeniania ognia przez ściany (w części dotyczącej ścian zewnętrznych przy

działaniu ognia od strony elewacji);

10) PN-EN ISO 6940: 2005 Wyroby włókiennicze - Zachowanie się podczas palenia -

Wyznaczanie zapalności pionowo umieszczonych próbek;

11) PN-EN ISO 6941: 2005 Wyroby włókiennicze - Zachowanie się podczas palenia -

Pomiar właściwości rozprzestrzeniania się płomienia na pionowo umieszczonych

próbkach;

12) PN-EN 13501-1:2008 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów

budynków - Część 1: Klasyfikacja na podstawie badań reakcji na ogień;

13) PN-EN 13501-2:2008 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów

budynków - Część 2: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej,

z wyłączeniem instalacji wentylacyjnej;

14) PN-EN 13501-3:2007 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów

budynków - Część 3: Klasyfikacja na podstawie badań odporności ogniowej wyrobów

i elementów stosowanych w instalacjach użytkowych w budynkach: ognioodpornych

przewodów wentylacyjnych i przeciwpożarowych klap odcinających;

15) PN-EN 13501-4:2008 Klasyfikacja ogniowa wyrobów budowlanych i elementów

budynków - Część 4: Klasyfikacja na podstawie wyników badań odporności ogniowej

elementów systemów kontroli rozprzestrzeniania dymu;

16) PN-EN 13501-5:2006 PN-EN 13501-5:2006/ AC:2008 Klasyfikacja ogniowa wyrobów

budowlanych i elementów budynków - Część 5: Klasyfikacja na podstawie wyników

badań oddziaływania ognia zewnętrznego na dachy.