CE/MTN/mtn 1

SPORAZUM O STABILIZACIJI I PRIDRUIVANJU IZMEU EVROPSKIH ZAJEDNICA

I NJIHOVIH DRAVA LANICA , S JEDNE STRANE, I REPUBLIKE CRNE GORE, S DRUGE STRANE

CE/MTN/mtn 2

KRALJEVINA BELGIJA,

REPUBLIKA BUGARSKA,

EKA REPUBLIKA,

KRALJEVINA DANSKA,

SAVEZNA REPUBLIKA NJEMAKA,

REPUBLIKA ESTONIJA,

IRSKA,

REPUBLIKA GRKA,

KRALJEVINA PANIJA,

REPUBLIKA FRANCUSKA,

REPUBLIKA ITALIJA,

CE/MTN/mtn 3

REPUBLIKA KIPAR,

REPUBLIKA LETONIJA,

REPUBLIKA LITVANIJA,

VELIKO VOJVODSTVO LUKSEMBURG,

REPUBLIKA MAARSKA,

MALTA,

KRALJEVINA HOLANDIJA,

REPUBLIKA AUSTRIJA,

REPUBLIKA POLJSKA,

REPUBLIKA PORTUGALIJA,

RUMUNIJA,

REPUBLIKA SLOVENIJA,

CE/MTN/mtn 4

REPUBLIKA SLOVAKA,

REPUBLIKA FINSKA,

KRALJEVINA VEDSKA,

UJEDINJENO KRALJEVSTVO VELIKE BRITANIJE I SJEVERNE IRSKE

Ugovorne strane Ugovora o osnivanju Evropske zajednice i Ugovora o osnivanju Evropske zajednice za atomsku energiju i Ugovora o Evropskoj uniji, u daljem tekstu drave lanice, i

EVROPSKA ZAJEDNICA I EVROPSKA ZAJEDNICA ZA ATOMSKU ENERGIJU,

u daljem tekstu Zajednica,

s jedne strane, i

REPUBLIKA CRNA GORA, u daljem tekstu Crna Gora,

s druge strane,

u daljem tekstu Strane,

CE/MTN/mtn 5

IMAJUI u vidu jake veze izmeu ugovornih strana i vrijednosti koje dijele, njihovu elju za daljim jaanjem i uspostavljanjem bliskih i trajnih odnosa zasnovanih na uzajamnosti i zajednikom interesu, ime bi se omoguilo Crnoj Gori da nastavi da jaa i proiruje odnose sa Zajednicom i njenim dravama lanicama;

IMAJUI u vidu znaaj ovog Sporazuma, u okviru Procesa stabilizacije i pridruivanja (PSP) sa zemljama jugoistone Evrope, za uspostavljanje i konsolidaciju stabilnog evropskog poretka zasnovanog na saradnji, kojoj je Evropska unija glavno uporite, kao i u okviru Pakta stabilnosti;

IMAJUI u vidu spremnost Evropske unije da u najveoj moguoj mjeri integrie Crnu Goru s politikom i ekonomskom maticom Evrope, i njen status potencijalnog kandidata za lanstvo u Evropskoj uniji na temelju Ugovora o Evropskoj uniji (u daljem tekstu Ugovor o EU) i ispunjavanja kriterijuma, koje je Evropski savjet utvrdio u junu 1993. godine, kao i uslove PSP, ije ispunjavanje je predmet ovog Sporazuma, naroito u dijelu regionalne saradnje;

IMAJUI u vidu Evropsko partnerstvo, u kojem se definiu prioriteti za akciju kako bi se pruila podrka naporima zemlje da bre pristupi Evropskoj uniji;

CE/MTN/mtn 6

IMAJUI u vidu opredjeljenje ugovornih strana da svim raspoloivim sredstvima doprinose politikoj, ekonomskoj i institucionalnoj stabilizaciji Crne Gore i itavog regiona, kroz razvoj civilnog drutva i demokratizaciju, izgradnju institucija i reformu dravne uprave, integraciju regionalne trgovine i unaprijeenu ekonomsku saradnju, kao i kroz saradnju u mnogim drugim oblastima a posebno u oblasti pravde, slobode i bezbjednosti, te kroz jaanje nacionalne i regionalne bezbjednosti;

IMAJUI u vidu opredjeljenje ugovornih strana da doprinose jaanju politikih i ekonomskih sloboda, to predstavlja samu osnovu ovog Sporazuma, kao i njihovo opredjeljenje da potuju ljudska prava i vladavinu prava, ukljuujui prava pripadnika nacionalnih manjina, i demokratske principe kroz viestranaki sistem sa slobodnim i fer izborima;

IMAJUI u vidu opredjeljenje ugovornih strana da u potpunosti implementiraju sve principe i odredbe Povelje Ujedinjenih nacija, OEBS-a, naroito one sadrane u Zavrnom aktu Konferencije o bezbjednosti i saradnji u Evropi (u daljem tekstu Helsinki zavrni akt"), zakljunim dokumentima Madridske i Beke konferencije, Pariskoj povelji za novu Evropu, kao i u Paktu stabilnosti za jugoistonu Evropu, radi doprinosa regionalnoj stabilnosti i saradnji meu zemljama u regionu;

PONOVO POTVRUJUI pravo na povratak svih izbjeglica i interno raseljenih lica kao i zatitu njihove imovine i druga srodna ljudska prava;

CE/MTN/mtn 7

IMAJUI u vidu privrenost ugovornih strana principima slobodne trine privrede i odrivog razvoja, kao i spremnost Evropske zajednice da doprinosi ekonomskim reformama u Crnoj Gori;

IMAJUI u vidu privrenost ugovornih strana principima slobodne trgovine, u skladu s pravima

i obavezama koje proizilaze iz lanstva u STO;

IMAJUI u vidu elju ugovornih strana za daljim razvijanjem redovnog politikog dijaloga o bilateralnim i meunarodnim pitanjima od zajednikog interesa, ukljuujui regionalne aspekte i Zajedniku spoljnu i bezbjednosnu politiku (ZSBP) Evropske unije;

IMAJUI u vidu privrenost ugovornih strana borbi protiv organizovanog kriminala, kao i jaanju saradnje u oblasti borbe protiv terorizma na osnovu Deklaracije koju je objavila Evropska konferencija, 20. oktobra 2001. godine;

UVJERENE da e se Sporazumom o stabilizaciji i pridruivanju ( u daljem tekstu Sporazum) stvoriti novi ambijent za ekonomske odnose izmeu njih, a prije svega za razvoj trgovine i investicija kao kljunih faktora za prestrukturiranje i modernizaciju privrede;

CE/MTN/mtn 8

IMAJUI u vidu opredjeljenje Crne Gore da uskladi svoje zakonodavstvo u relevantnim sektorima sa zakonodavstvom Evropske zajednice i da ga efikasno sprovodi;

UVAAVAJUI spremnost Zajednice da prua odlunu podrku sprovoenju reformi i da pri tom upotrijebi sve raspoloive instrumente saradnje i tehnike, finansijske i ekonomske pomoi na sveobuhvatnoj, indikativnoj i viegodinjoj osnovi;

POTVRUJUI da e odredbe ovoga Sporazuma koje su obuhvaene Dijelom III Glave IV Ugovora o osnivanju Evropske zajednice(u daljem tekstu "Ugovor o EZ") obavezivati Veliku Britaniju i Irsku kao posebne ugovorne strane, a ne kao dio Evropske zajednice, sve dok Velika Britanija ili Irska (u zavisnosti od sluaja) ne obavijesti Crnu Goru da je postala obavezana kao dio Evropske zajednice, u skladu s Protokolom o poloaju Velike Britanije i Irske, koji je priloen kao aneks Ugovoru o EU i Ugovoru o EZ, to se jednako odnosi na Dansku, u skladu s Protokolom priloenim kao aneks ugovorima o poloaju Danske;

PODSJEAJUI na Samit u Zagrebu, na kojem se zahtijevala dalja konsolidacija odnosa izmeu drava obuhvaenih Procesom stabilizacije i pridruivanja i Evropske unije, kao i unaprijeena regionalna saradnja;

CE/MTN/mtn 9

PODSJEAJUI na Samit u Solunu, na kojem je Proces stabilizacije i pridruivanja potvren kao politiki okvir za odnose Evropske unije sa zemljama Zapadnog Balkana i na kojem su potvrene perspektive njihove integracije u Evropsku uniju, na osnovu njihovih pojedinanih zasluga i napretka u sprovoenju reformi;

PODSJEAJUI na Centralnoevropski sporazum o slobodnoj trgovini, potpisan 19. decembra 2006. godine u Bukuretu, kao instrument unaprjeenja kapaciteta regiona da privue investicije i poboljanja njegove perspektive za integraciju u globalnu privredu;

IZRAAVAJUI elju za uspostavljanjem intenzivnije kulturne saradnje i razvijanjem razmjene informacija,

SPORAZUMJELE SU SE KAKO SLIJEDI:

CE/MTN/mtn 10

LAN 1

1. Ovim se uspostavlja pridruivanje izmedju Zajednice i njenih drava lanica, s jedne strane, i Republike Crne Gore , s druge strane.

2. Ciljevi ovog pridruivanja su:

(a) podravanje napora Crne Gore na jaanju demokratije i vladavine prava;

(b) doprinos politikoj, ekonomskoj i institucionalnoj stabilnosti u Crnoj Gori, kao i stabilizaciji u Regionu;

(c) obezbjeenje odgovarajueg okvira za politiki dijalog, omoguavajui razvoj bliskih politikih odnosa izmeu ugovornih strana;

(d) podravanje napora Crne Gore u razvijanju ekonomske i meunarodne saradnje, izmeu ostalog, i kroz usklaivanje njenog zakonodavstva sa zakonodavstvom Zajednice;

(e) podravanje napora Crne Gore u prelasku na funkcionalnu trinu privredu;

(f) promovisanje skladnih ekonomskih odnosa i postepeno razvijanje zone slobodne trgovine izmeu Zajednice i Crne Gore;

(g) stimulisanje regionalne saradnje u svim podrujima obuhvaenim ovim Sporazumom.

CE/MTN/mtn 11

GLAVA I

OPTI PRINCIPI

LAN 2

Potovanje demokratskih principa i ljudskih prava, proglaenih Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima i definisanih Konvencijom o zatititi ljudskih prava i osnovnih sloboda, Helsinkim zavrnim aktom i Pariskom poveljom za novu Evropu, potovanje principa meunarodnoga prava, ukljuujui punu saradnju sa Meunarodnim krivinim sudom za bivu Jugoslaviju (MKSJ), i vladavine prava, kao i principa trine ekonomije, u skladu s Dokumentom Bonske konferencije o ekonomskoj saradnji KEBS-a, ine osnovu unutranje i spoljne politike ugovornih strana i predstavljaju kljune elemente ovog Sporazuma.

LAN 3

Borba protiv irenja naoruanja za masovno unitenje i sredstava njegove isporuke predstavlja bitan element Sporazuma.

CE/MTN/mtn 12

LAN 4

Ugovorne strane ponovo potvruju znaaj koji pridaju ispunjavanju meunarodnih obaveza, naroito punoj saradnji s Meunarodnim krivinim sudom za bivu Jugoslaviju.

LAN 5

Meunarodni i regionalni mir i stabilnost, razvoj dobrosusjedskih odnosa i potovanje ljudskih prava i prava manjina kljuni su za Proces stabilizacije i pridruivanja kako je navedeno u zakljucima Savjeta Evropske unije od 21. juna 1999. godine. Zakljuivanje i implementacija ovog Sporazuma predvidjena je i zakljucima Savjeta Evropske unije od 29. aprila 1997. godine, a na bazi individualnih zasluga Crne Gore.

CE/MTN/mtn 13

LAN 6

Crna Gora se obavezuje da e nastaviti da unaprjeuje saradnju i dobrosusjedske odnose sa drugim zemljama u regionu, ukljuujui i odgovarajui nivo uzajamnih koncesija u pogledu kretanja osoba, roba, kapitala i usluga, kao i razvoj projekata od zajednikog interesa, naroito onih koji se odnose na upravljanje granicama i borbu protiv organizovanog kriminala, korupciju, pranje novca, nelegalnu migraciju i nelegalnu trgovinu, naroito nelegalnu trgovinu ljudima, malokalibarskim i lakim naoruanjem, kao i drogom. Ova obaveza predstavlja kljuni faktor u razvoju odnosa i saradnje izmeu ugovornih strana i time doprinosi regionalnoj stabilnosti.

LAN 7

Ugovorne strane ponovo potvrdjuju znaaj koji pridaju borbi protiv terorizma i ispunjavanju meunarodnih obaveza u ovoj oblasti.

LAN 8

Pridruivanje e se postepeno odvijati i bie u potpunosti ostvareno u toku tranzicionog perioda od najvie 5 godina.

CE/MTN/mtn 14

Savjet za stabilizaciju i pridruivanje (u daljem tekstu SzSP) koji se osniva odredbom lana 119, e redovno, po pravilu godinje, vriti reviziju primjene ovog Sporazuma, usvajanja i sprovoenja pravnih, administrativnih, institucionalnih i ekonomskih reformi od strane Crne Gore. Revizija e se vriti u skladu s preambulom i optim principima ovog Sporazuma. Prioriteti utvreni Evropskim partnerstvom, a koji su relevantni za ovaj Sporazum, bie u potpunosti uzeti u obzir i usklaeni s mehanizmima ustanovljenim u toku Procesa stabilizacije i pridruivanja, naroito s izvjetajem o napretku postignutom u Procesu stabilizacije i pridruivanja.

Na osnovu ove revizije, SzSP e davati preporuke i moe donositi odluke. U sluaju da se revizijom identifikuju konkretni problemi, mogu se koristiti mehanizmi za rjeavanje sporova uspostavljeni ovim Sporazumom.

Puno pridruivanje e se postepeno ostvarivati. SzSP e izvriti temeljnu reviziju primjene Sporazuma najkasnije tri godine po stupanju na snagu Sporazuma. Na osnovu ove revizije, SzSP e ocijeniti napredak postignut od strane Crne Gore i moe donijeti odluke kojima se reguliu naredne faze pridruivanja.

Gore navedena revizija se nee odnositi na slobodno kretanje roba, za koje je poseban raspored utvren u Glavi IV.

CE/MTN/mtn 15

LAN 9

Ovaj Sporazum i nain njegove implementacije, su u potpunosti usklaeni s relevantnim odredbama STO, posebno s lanom XXIV Opteg sporazuma o carinama i trgovini iz 1994. godine (GATT 1994), i s lanom V Opteg sporazuma o trgovini uslugama (GATS).

GLAVA II

POLITIKI DIJALOG

LAN 10

1. Politiki dijalog izmeu ugovornih strana dalje e se razvijati u kontekstu ovog Sporazuma. Pratie i konsolidovati uzajamno pribliavanje Evropske unije i Crne Gore i doprinositi uspostavljanju bliskih veza solidarnosti i novih oblika saradnje izmeu ugovornih strana.

2. Politiki dijalog ima za cilj da posebno promovie:

(a) punu integraciju Crne Gore u zajednicu demokratskih drava i postepeno pribliavanje Evropskoj uniji;

CE/MTN/mtn 16

(b) sve vee pribliavanje stavova ugovornih stana o meunarodnim pitanjima, ukljuujui pitanja vezana za ZSBP, kroz razmjenu informacija, a posebno o pitanjima koja bi mogla imati bitan uticaj na ugovorne strane;

(c) regionalnu saradnju i razvoj dobrosusjedskih odnosa;

(d) zajednike poglede na bezbjednost i stabilnost u Evropi, ukljuujui saradnju u oblastima obuhvaenim ZSBP Evropske unije;

3. Ugovorne strane smatraju da irenje naoruanja za masovno unitenje (WMD) i sredstava njegove isporuke, kako za dravne tako i za nedravne aktere, predstavlja jednu od najozbiljnijih prijetnji meunarodnoj stabilnosti i bezbjednosti. Ugovorne strane su, stoga, saglasne da sarauju i doprinose borbi protiv irenja naoruanja za masovno unitenje i sredstava njegove isporuke, kroz punu usklaenost i nacionalno ispunjavanje postojeih obaveza iz meunarodnih ugovora i sporazuma o razoruanju i neirenju naoruanja i ostalih relevantnih meunarodnih obaveza. Ugovorne strane su saglasne da ova odredba predstavlja bitan element ovog Sporazuma i da e biti dio politikog dijaloga koji e pratiti i konsolidovati ove elemente.

Ugovorne strane su takoe saglasne da sarauju i doprinose borbi protiv irenja naoruanja za masovno unitenje i sredstava njegove isporuke:

(a) preduzimanjem odgovarajuih aktivnosti na potpisivanju, ratifikaciji ili pristupanju, kako je prikladno, i potpunoj implementaciji svih ostalih relevantnih meunarodnih instrumenata,

CE/MTN/mtn 17

(b) uspostavljanjem efikasnog sistema nacionalne kontrole izvoza, kontroliui izvoz i tranzit robe povezane s naoruanjem za masovno unitenje, ukljuujui i kontrolu krajnjeg korienja naoruanja za masovno unitenje u pogledu tehnologija dvostruke namjene, uz efikasne sankcije za krenje kontrole izvoza.

(c) Politiki dijalog o ovom pitanju moe se voditi na regionalnoj osnovi.

LAN 11

1. Politiki dijalog e se odvijati u okviru Savjeta za stabilizaciju i pridruivanje, koji e imati optu odgovornost za bilo koja pitanja koja bi ugovorne strane eljele da mu iznesu.

2. Na zahtjev ugovornih strana, politiki se dijalog moe odvijati i na sljedei nain:

(a) kada je potrebno, na sastancima visokih zvaninika koji zastupaju Crnu Goru, s jedne strane, i Predsjednitva Savjeta Evropske unije, Generalnog sekretara/Visokog predstavnika za Zajedniku spoljnu i bezbjedonosnu politiku i Komisije Evropskih zajednica (u daljem tekstu Evropska komisija), s druge strane;

(b) sluei se u najveoj moguoj mjeri svim diplomatskim vezama izmeu ugovornih strana, ukljuujui i odgovarajue kontakte u treim zemljama i u okviru Ujedinjenih nacija, OEBS-a, Savjeta Evrope i drugih meunarodnih foruma;

CE/MTN/mtn 18

(c) svim drugim sredstvima koja bi dala koristan doprinos konsolidaciji, razvoju i intenziviranju tog dijaloga, ukljuujui i sredstva utvrena Solunskom agendom, usvojena u zakljucima Evropskog savjeta u Solunu, 19. i 20. juna 2003.godine.

LAN 12

Politiki dijalog na parlamentarnom nivou odvijae se u okviru Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruivanje formiranog u skladu sa lanom 125.

LAN 13

Politiki dijalog se moe odvijati u multilateralnom okviru kao i regionalni dijalog ukljuujui ostale zemlje u regionu, koje su ukljuene u forum EU Zapadni Balkan.

CE/MTN/mtn 19

GLAVA III

REGIONALNA SARADNJA

LAN 14

Saglasno opredijeljenosti za meunarodni i regionalni mir i stabilnost i razvoj dobrosusjedskih odnosa, Crna Gora e aktivno promovisati regionalnu saradnju. Zajednica e svojim programima tehnike pomoi pruati podrku projektima regionalnog ili prekograninog znaaja.

Kada Crna Gora bude namjeravala da uvrsti svoju saradnju s nekom od zemalja navedenih u lanovima 15, 16 i 17, ona e o tome obavjetavati Evropsku uniju i njene drave lanice i konsultovati se s njima u skladu s odredbama Glave X.

Crna Gora e u potpunosti primijeniti postojee bilateralne sporazume zakljuene shodno Memorandumu o razumijevanju o liberalizaciji i olakavanju trgovine, potpisanom od strane Srbije i Crne Gore u Briselu 27. juna 2001. godine i Centralnoevropski sporazum o slobodnoj trgovini, koji je portpisan u Bukuretu, 19. decembra 2006. godine.

CE/MTN/mtn 20

LAN 15 Saradnja sa ostalim zemljama koje su potpisale

Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju

Nakon potpisivanja ovog Sporazuma, Crna Gora e zapoeti pregovore sa zemljama koje su ve potpisale Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju radi zakljuivanja bilateralnih konvencija o regionalnoj saradnji u cilju poveanja opsega saradnje s tim zemljama.

Glavni elementi ovih konvencija bie:

(a) politiki dijalog;

(b) uspostavljanje zona slobodne trgovine u skladu s odgovarajuim odredbama STO;

(c) uzajamne koncesije u pogledu kretanja radne snage, prava poslovnog nastanjivanja, pruanja usluga, tekuih plaanja i kretanja kapitala, kao i u pogledu drugih politika koje se odnose na kretanje lica, na nivou ekvivalentnom ovom Sporazumu;

(d) odredbe o saradnji u drugim oblastima, bez obzira jesu li obuhvaene ovim Sporazumom, naroito u oblasti pravde, slobode i bezbjednosti.

Primjereno potrebi, ove konvencije e sadravati odredbe o stvaranju potrebnih institucionalnih mehanizama.

CE/MTN/mtn 21

Ove konvencije bie zakljuene u roku od 2 godine nakon stupanja na snagu ovog Sporazuma. Spremnost Crne Gore da sklopi takve konvencije e predstavljati uslov daljeg razvoja odnosa izmeu Crne Gore i Evropske unije.

Crna Gora e zapoeti sline pregovore s ostalim zemljama u regionu im ove zemlje potpiu Sporazum o stabilizaciji i pridruivanju.

LAN 16 Saradnja sa drugim zemljama

koje su ukljuene u Proces stabilizacije i pridruivanja

Crna Gora e uestvovati u regionalnoj saradnji s drugim zemljama koje su obuhvaene Procesom stabilizacije i pridruivanja u nekim ili svim oblastima saradnje obuhvaenim ovim Sporazumom, naroito u onima od zajednikog interesa. Takva saradnja treba uvijek da bude usklaena sa principima i ciljevima ovog Sporazuma.

CE/MTN/mtn 22

LAN 17

Saradnja sa drugim zemljama kandidatima za pristupanje EU koje nisu obuhvaene PSP-om

1. Crna Gora bi trebala da jaa saradnju i zakljui konvenciju o regionalnoj saradnji sa bilo kojom zemljom kandidatom za pristup Evropskoj uniji u bilo kojim oblastima saradnje obuhvaenim ovim Sporazumom. Takvom konvencijom bi trebalo postepeno usklaivati bilateralne odnose izmeu Crne Gore i te zemlje sa relevantnim nivoom odnosa izmeu Zajednice i njenih drava lanica i te zemlje.

2. Crna Gora e zapoeti pregovore s Turskom, koja je ustanovila carinsku uniju sa Zajednicom, u cilju zakljuenja sporazuma, na osnovi obostrane koristi, kojim e se formirati zona slobodne trgovine u skladu sa lanom XXIV GATT-a, i kojim e se liberalizovati osnivanje privrednih drutava i pruanje usluga izmeu njih na nivou ekvivalentnom ovom Sporazumu u skladu s lanom V GATS-a.

Ovi pregovori bi trebalo da otponu to je mogue prije, u cilju zakljuenja gore navedenog Sporazuma prije zavretka tranzicionog perioda navedenog u lanu 18 (1).

CE/MTN/mtn 23

GLAVA IV

SLOBODNO KRETANJE ROBA

LAN 18

1. Zajednica i Crna Gora e postepeno uspostavljati podruje bilateralne slobodne trgovine tokom perioda koji e trajati najvie pet godina od stupanja na snagu ovog Sporazuma, u skladu s odredbama ovog Sporazuma i odredbama GATT-a iz 1994. godine i STO. One e pri tome imati u vidu posebne uslove propisane u daljem tekstu.

2. U klasifikaciji roba u trgovini izmeu ugovornih strana primjenjivae se Kombinovana nomenklatura.

3. U svrhu ovog Sporazuma, carine i dabine koje imaju isti efekat kao carine podrazumijevaju sve vrste carina ili dabina koje se uvode na uvoz ili izvoz roba, ukljuujui bilo koji oblik dodatnog poreza ili dodatne dabine u vezi s takvim uvozom ili izvozom, izuzev:

(a) dabina ekvivalentnih unutranjem porezu, koji se uvodi u skladu sa odredbama stava 2 lana III GATT-a iz 1994. godine;

(b) antidampinkih i kompenzatornih mjera;

(c) naknada ili dabina srazmjernih trokovima pruenih usluga.

CE/MTN/mtn 24

4. Za svaki proizvod, osnovna carina na koju e se primjenjivati uzastopna snienja tarifa utvrena ovim Sporazumom e biti:

a) Zajednika carinska tarifa Evropske zajednice, utvrdjena shodno Odluci Savjeta (EEC) Br. 2658/871 koja se stvarno primjenjuje erga omnes na dan potpisivanja ovog Sporazuma;

b) Carinska tarifa koju primjenjuje Crna Gora2;

5. Ukoliko se, nakon potpisivanja ovog Sporazuma, primjenjuje bilo kakvo snienje carinske tarife na osnovi erga omnes, naroito snienja koja proizilaze iz:

a) pregovora o carinskim tarifama u okviru STO ili,

b) u sluaju pristupa Crne Gore STO ili,

c) naknadnih snienja nakon pristupanja Crne Gore STO,

Te sniene carine e zamijeniti osnovnu carinu iz stava 4 od datuma od kojeg se primjenjuju navedena snienja.

6. Zajednica i Crna Gora obavjetavae jedna drugu o svojim osnovnim carinama i njihovim promjenama.

1 Uredba Savjeta (EEC) br. 2658/87 (Slubeni list L 256, 7.9.1987, str.1).

2 Slubeni list Crne Gore, br. 17/07

CE/MTN/mtn 25

POGLAVLJE I

INDUSTRIJSKI PROIZVODI

LAN 19

Definicija

1. Odredbe ovoga Poglavlja primjenjivae se na proizvode porijeklom iz Zajednice ili Crne Gore navedene u Poglavljima 25 do 97 Kombinovane nomenklature, izuzev na proizvode navedene u Aneksu I, paragraf I, (ii) Sporazuma o poljoprivredi STO.

2. Trgovina proizvodima obuhvaenim Ugovorom o osnivanju Evropske zajednice za atomsku energiju odvijae se izmeu ugovornih strana u skladu s odredbama tog Ugovora.

LAN 20

Koncesije Zajednice na industrijske proizvode

1. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma ukidaju se carine na uvoz u Zajednicu i dabine s jednakim efektom za industrijske proizvode porijeklom iz Crne Gore.

CE/MTN/mtn 26

2. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma ukidaju se kvantitativna ogranienja na uvoz u Zajednicu i mjere s jednakim efektom za industrijske proizvode porijeklom iz Crne Gore.

LAN 21

Koncesije Crne Gore na industrijske proizvode

1. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma ukidaju se carine na uvoz industrijskih proizvoda u Crnu Goru porijeklom iz Zajednice, osim onih navedenih u Aneksu I.

2. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma ukidaju se dabine sa jednakim efektom kao carine na uvoz u Crnu Goru industrijskih proizvoda porijeklom iz Zajednice.

3. Carine na uvoz industrijskih proizvoda u Crnu Goru porijeklom iz Zajednice, koje su navedene u Aneksu I, postepeno e se sniavati i ukidati u skladu s vremenskim rasporedom

datim u tom Aneksu.

4. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma ukinue se kvantitativna ogranienja i mjere s jednakim efektom na uvoz industrijskih proizvoda u Crnu Goru porijeklom iz Zajednice.

CE/MTN/mtn 27

LAN 22

Carine i ogranienja izvoza

1. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma, Zajednica i Crna Gora e ukinuti sve izvozne carine i dabine s jednakim efektom na meusobnu trgovinu.

2. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma, Zajednica i Crna Gora e meusobno ukinuti sva kvantitativna ogranienja na izvoz i mjere s jednakim efektom

LAN 23

Bre snienje carina

Crna Gora izjavljuje spremnost da snizi svoje carine u trgovini sa Zajednicom prije roka predvienog lanom 21, ukoliko to dopusti njeno opte privredno stanje i stanje predmetnog privrednog sektora.

Savjet za stabilizaciju i pridruivanje e u tom pogledu analizirati stanje i davati odgovarajue preporuke.

CE/MTN/mtn 28

POGLAVLJE II

POLJOPRIVREDA I RIBARSTVO

LAN 24

Definicija

1. Odredbe ovog Poglavlja primjenjivae se na trgovinu poljoprivrednim i ribljim proizvodima porijeklom iz Zajednice ili Crne Gore.

2. Izraz ''poljoprivredni i riblji proizvodi" odnosi se na proizvode navedene u Poglavljima 1 do 24 Kombinovane nomenklature, kao i na proizvode koji su navedeni u Aneksu I, paragraf I,(ii) Sporazuma o poljoprivredi STO.

3. Navedeni izraz odnosi se i na ribu i riblje proizvode koji su obuhvaeni Poglavljem 3, tarifnim brojevima 1604 i 1605 i tarifnim oznakama 0511 91, 2301 20, kao i ex 1902 20 (punjena pasta sa sadrajem veim od 20% po ukupnoj masi ribe, ljuskara, mekuaca ili ostalih vodenih beskimenjaka).

LAN 25 Preraeni poljoprivredni proizvodi

Protokolom 1 utvruju se aranmani za trgovinu preraenim poljoprivrednim proizvodima koji su u njemu navedeni.

CE/MTN/mtn 29

LAN 26

Koncesije Zajednice na uvoz poljoprivrednih proizvoda porijeklom iz Crne Gore

1. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma Zajednica e ukinuti sva kvantitativna ogranienja i mjere s jednakim efektom na uvoz poljoprivrednih proizvoda porijeklom iz Crne Gore.

2. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma Zajednica e ukinuti carine i dabine s jednakim efektom na uvoz poljoprivrednih proizvoda porijeklom iz Crne Gore, izuzev na proizvode obuhvaene tarifnim brojevima 0102, 0201, 0202, 1701, 1702 i 2204 Kombinovane nomenklature.

Za proizvode obuhvaene Poglavljima 7 i 8 Kombinovane nomenklature, za koje Zajednika carinska tarifa predvia primjenu ad valorem carina i specifinih carina, ukidanje se primjenjuje samo na ad valorem dio carine.

3. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma Zajednica e utvrditi carine koje se primjenjuju na uvoz u Zajednicu proizvoda od mlade junetine (baby beef), definisanih u Aneksu II, porijeklom iz Crne Gore na nivou 20% ad valorem carine i 20% specifine carine utvrene Zajednikom carinskom tarifom Evropskih zajednica, u granicama godinje carinske kvote od 800 tona iskazanih u neto teini trupova.

CE/MTN/mtn 30

LAN 27

Koncesije Crne Gore na poljoprivredne proizvode

1. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma Crna Gora e ukinuti sva kvantitativna ogranienja i mjere sa jednakim efektom na uvoz poljoprivrednih proizvoda porijeklom iz Zajednice.

2. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma, Crna Gora e:

(a) ukinuti sve carine koje se primjenjuju na uvoz odreenih poljoprivrednih proizvoda porijeklom iz Zajednice koji su navedeni u Aneksu III(a);

(b) postepeno smanjivati carine koje se primjenjuju na uvoz odreenih poljoprivrednih proizvoda porijeklom iz Zajednice koji su navedeni u Aneksu III(b), u skladu s vremenskim rasporedom definisanim za svaki proizvod u tom Aneksu;

(c) postepeno smanjivati carine na 50% carina koje se primjenjuju na uvoz odreenih poljoprivrednih proizvoda porijeklom iz Zajednice, datih u Aneksu III(c), u skladu sa vremenskim rasporedom definisanim za svaki proizvod u tom Aneksu.

CE/MTN/mtn 31

LAN 28

Protokol o vinu i alkoholnim piima

Protokolom 2 definiu se aranmani koji se primjenjuju na vina i alkoholna pia koja su u njemu navedena.

LAN 29

Koncesije Zajednice na ribu i riblje proizvode

1. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma Zajednica e ukinuti sva kvantitativna ogranienja i mjere s jednakim efektom na uvoz ribe i ribljih proizvoda porijeklom iz Crne Gore.

2. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma Zajednica e ukinuti sve carine i mjere s jednakim efektom na uvoz ribe i ribljih proizvoda porijeklom iz Crne Gore, osim onih navedenih u Aneksu IV. Proizvodi navedeni u Aneksu IV podlijeu odredbama koje su u njemu sadrane.

LAN 30

Koncesije Crne Gore na ribu i riblje proizvode

1. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma Crna Gora e ukinuti sva kvantitativna ogranienja i mjere s jednakim efektom na uvoz ribe i ribljih proizvoda porijeklom iz Zajednice.

CE/MTN/mtn 32

2. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma Crna Gora e ukinuti sve carine i mjere s jednakim efektom na uvoz ribe i ribljih proizvoda porijeklom iz Zajednice, osim onih navedenih u Aneksu V. Proizvodi navedeni u Aneksu V podlijeu odredbama koje su u njemu sadrane.

LAN 31

Klauzula o reviziji

Imajui u vidu obim trgovine poljoprivrednim i ribljim proizvodima izmeu ugovornih strana, naroitu osjetljivost tih proizvoda, pravila zajednikih politika Zajednice, kao i crnogorske poljoprivredne politike i politike ribarstva, ulogu poljoprivrede i ribarstva u privredi Crne Gore i posljedice multilateralnih pregovora o trgovini u okviru STO, kao i eventualnog pristupa Crne Gore STO, Zajednica i Crna Gora e u okviru Savjeta za stabilizaciju i pridruivanje, najkasnije tri godine od stupanja na snagu ovog Sporazuma, za svaki proizvod i na ureenoj, odgovarajuoj recipronoj osnovi, ispitati mogunosti za odobravanje daljih uzajamnih koncesija radi postizanja vee liberalizacije trgovine poljoprivrednim i ribljim proizvodima.

CE/MTN/mtn 33

LAN 32

Zatitna klauzula za poljoprivredu i ribarstvo

Bez obzira na ostale odredbe ovog Sporazuma, naroito lan 41, a s obzirom na posebnu

osjetljivost trita poljoprivrednih i ribljih proizvoda, ukoliko uvoz proizvoda porijeklom iz jedne od ugovornih strana koji podlijeu koncesijama dodijeljenim shodno lanovima 25, 26, 27, 28, 29 i 30, izazove ozbiljan poremeaj na tritu ili u domaim regulatornim mehanizmima druge ugovorne strane, obje strane e odmah zapoeti konsultacije radi pronalaenja odgovarajueg rjeenja. U oekivanju takvog rjeenja, pogoena strana moe preduzeti odgovarajue mjere koje smatra neophodnim.

LAN 33

Zatita geografskih oznaka za poljoprivredne i riblje proizvode i prehrambene proizvode s

izuzetkom vina i alkoholnih pia

1. Crna Gora e obezbijediti zatitu geografskih oznaka registrovanih u Zajednici, u skladu sa Uredbom Savjeta (EC) br. 510/2006, od 20. marta 2006. godine o zatiti geografskih oznaka i naznaka porijekla poljoprivrednih proizvoda i namirnica1, u skladu sa uslovima iz ovog lana. Geografske oznake Crne Gore e moi da se registruju u Zajednici pod uslovima definisanim u toj Uredbi.

1 Slubeni List L 93, 31.3.2006, str. 12. Uredba dopunjena Uredbom Savjeta (EC) Br.

952/2007 (Slubeni List L 210, 10.8.2007, str. 26).

CE/MTN/mtn 34

2. Crna Gora e na svojoj teritoriji zabraniti svaku upotrebu naziva zatienih u Zajednici za uporedive proizvode koji nijesu usaglaeni sa specifikacijom geografskih oznaka. Ovo e vaiti ak i u situacijama kad je pravo geografsko porijeklo naznaeno, kad se konkretna geografska oznaka koristi u prevodu, kad je ime praeno izrazima, kao to su: vrsta, tip, stil, imitacija, metod ili drugim slinim izrazom.

3. Crna Gora e odbiti registraciju iga ije korienje odgovara situacijama navedenim u stavu 2 ovog lana.

4. igovi ije korienje odgovara situacijama navedenim u stavu 2 ovog lana, a koji su u Crnoj Gori registrovani ili ustanovljeni upotrebom, vie se nee koristiti nakon 1. januara 2009. godine. Medjutim, ovo nee vaiti za igove registrovane u Crnoj Gori i igove ustanovljene upotrebom, a iji su vlasnici dravljani treih zemalja, pod uslovom da nijesu takve prirode da na bilo koji nain zavaravaju javnost u pogledu kvaliteta, specifikacije i geografskog porijekla robe.

5. Svaka upotreba geografskih oznaka zatienih u skladu sa stavom 1 ovog lana, kao termina uobiajenih u svakodnevnom govoru kao uobiajeni naziv za takvu robu u Crnoj Gori, istie najkasnije 1. januara 2009. godine.

6. Crna Gora e se pobrinuti da se izvozom robe s njene teritorije, nakon 1. januara 2009. godine, ne kre odredbe ovog lana.

7. Crna Gora e obezbijediti zatitu iz stavova od 1 do 6 ovog lana na sopstvenu inicijativu, kao i na zahtjev zainteresovane strane.

CE/MTN/mtn 35

POGLAVLJE III

ZAJEDNIKE ODREDBE

LAN 34 Opseg

Odredbe ovog Poglavlja primjenjivae se na trgovinu svim proizvodima izmeu ugovornih strana, osim u sluajevima kada je ovdje ili Protokolom 1 drugaije utvreno.

LAN 35 Poboljane koncesije

Odredbe ove Glave nee ni na koji nain uticati na primjenu, na jednostranoj osnovi, povoljnijih mjera bilo koje od ugovornih strana.

LAN 36 Mirovanje

1. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma, u trgovinu izmeu Zajednice i Crne Gore nee biti uvedene nove uvozne ili izvozne carine ni dabine s jednakim efektom, niti e se poveavati one koje se ve primjenjuju.

CE/MTN/mtn 36

2. Danom stupanja na snagu ovog Sporazuma, u trgovinu izmeu Zajednice i Crne Gore nee biti uvedena nova kvantitativna ogranienja uvoza ili izvoza ni mjere s jednakim efektom, niti e se one koje ve postoje uiniti restriktivnijima.

3. Ne dovodei u pitanje koncesije predviene lanovima 26, 27, 28, 29 i 30, odredbe stavova 1 i 2 ovog lana nee ni na koji nain ograniiti sprovoenje poljoprivredne politike i politike ribarstva Crne Gore i Zajednice, kao ni preduzimanje bilo kakvih mjera u okviru tih politika, sve dok to ne utie na uvozni reim iz Aneksa II-V i Protokola 1.

LAN 37 Zabrana fiskalne diskriminacije

1. Zajednica i Crna Gora e se uzdravati od uvoenja i ukinue, ukoliko postoji, svaku unutranju mjeru ili praksu fiskalne prirode kojom se proizvodi jedne ugovorne strane, direktno ili indirektno, diskriminiu u odnosu na sline proizvode porijeklom s teritorije druge ugovorne strane.

2. Proizvodi koji se izvoze na teritoriju jedne od ugovornih strana ne mogu koristiti pogodnost povraaja domaeg indirektnog poreza u iznosu koji prelazi iznos indirektnog poreza kojem oni podlijeu.

LAN 38

Carine fiskalne prirode

Odredbe koje se odnose na ukidanje uvoznih carina primjenjivae se i na carinske dabine fiskalne prirode.

CE/MTN/mtn 37

LAN 39 Carinske unije, podruja slobodne trgovine i prekogranini aranmani

1. Ovim Sporazumom se ne iskljuuje ouvanje ili osnivanje carinskih unija, podruja slobodne trgovine ili aranmana o pograninoj trgovini, osim ako se njima mijenjaju trgovinski aranmani predvieni ovim Sporazumom.

2. Tokom tranzicionih perioda odreenih lanom 18, ovaj Sporazum nee uticati na sprovoenje posebnih preferencijalnih aranmana kojima se ureuje kretanje roba i koji su ili utvreni pograninim Sporazumima prethodno sklopljenim izmeu jedne ili vie drava lanica i Srbije i Crne Gore ili proistiu iz bilateralnih Sporazuma navedenih u Glavi III, koje je Crna Gora zakljuila radi unaprjeenja regionalne trgovine.

3. U okviru Savjeta za stabilizaciju i pridruivanje odravae se konsultacije izmeu ugovornih strana u vezi sa Sporazumima koji su opisani u stavovima 1 i 2 ovoga lana i, ukoliko to bude zatraeno, u vezi s drugim bitnim pitanjima koja se odnose na njihove trgovinske politike prema treim zemljama. Naroito u sluaju pristupanja neke tree zemlje Uniji, takve konsultacije e se odravati kako bi se osiguralo da e se imati u vidu meusobni interesi Zajednice i Crne Gore navedeni u ovom Sporazumu.

LAN 40 Damping i subvencije

1. Ni jedna od odredbi ovog Sporazuma nee sprijeiti ni jednu od ugovornih strana da preduzmu aktivnosti na zatiti trgovine u skladu sa stavom 2 ovog lana i lana 41.

CE/MTN/mtn 38

2. Ako jedna od ugovornih strana ustanovi da se u trgovini s drugom stranom pojavio damping i/ili subvencionisanje podlono kompezatornim mjerama, ta strana moe protiv takve prakse preduzeti odgovarajue mjere, u skladu sa Sporazumom STO o sprovoenju lana VI GATT-a 1994 ili Sporazumom o subvencijama i kompenzatornim mjerama STO, kao i domaim zakonodavstvom koje se odnosi na tu oblast.

LAN 41

Zatitna klauzula

1. Odredbe lana XIX GATT-a 1994 i Sporazum o zatitnim mjerama STO se primjenjuju izmeu ugovornih strana.

2. Bez obzira na stav 1 ovog lana, kad se neki proizvod jedne ugovorne strane uvozi na teritoriju druge strane u poveanim koliinama i pod uslovima koji izazivaju ili bi mogli izazvati:

(a) ozbiljnu tetu domaoj industriji slinih ili direktno konkurentnih proizvoda na teritoriji strane uvoznice ili

(b) ozbiljne poremeaje u bilo kojem sektoru privrede ili tekoe koje bi mogle izazvati ozbiljno pogoranje privrednog stanja u nekoj od regija strane uvoznice;

CE/MTN/mtn 39

Strana uvoznica moe preduzeti odgovarajue bilateralne zatitne mjere pod uslovima i u skladu sa procedurama utvrenim ovim lanom.

3. Bilateralne zatitne mjere usmjerene na uvoz iz druge ugovorne strane nee prelaziti ono to je nuno za otklanjanje problema, kao to je definisano stavom 2, koji su nastali kao rezultat primjene ovog Sporazuma. Usvojene zatitne mjere bi trebalo da se sastoje od obustavljanja poveanja ili snienja preferencijalnih mari predvienih ovim Sporazumom za odreeni proizvod do najvie granice koja odgovara osnovnoj carini koja se navodi u lanu 18 stav 4(a) i (b) i stav 5 za isti proizvod. Takve mjere moraju sadrati jasne elemente koji postepeno vode njihovom ukidanju, najkasnije do kraja utvrenog perioda i ne mogu se preduzimati u periodu duem od dvije godine.

U krajnje vanrednim okolnostima, mjere se mogu produiti za dodatni period od najvie dvije godine. Ni jedna bilateralna zatitna mjera se ne smije primjenjivati na uvoz proizvoda na koji se prethodno primjenjivala ista mjera za period od najmanje etiri godine od isteka te mjere.

4. U sluajevima utvrenim ovim lanom, prije nego to se preduzmu njime predviene mjere, ili u sluajevima na koje se primjenjuje stav 5 (b) ovog lana, Zajednica, s jedne strane, i Crna Gora, s druge strane, e, u zavisnosti od sluaja, to je mogue prije dostaviti Savjetu za stabilizaciju i pridruivanje sve relevantne informacije neophodne za temeljnu procjenu stanja, radi pronalaenja rjeenja prihvatljivog za obje ugovorne strane.

CE/MTN/mtn 40

5. Pri sprovoenju stavova 1, 2, 3 i 4 primjenjivae se sljedee odredbe:

(a) Problemi koji nastaju usljed okolnosti navedenih u ovom lanu uputie se odmah na razmatranje Savjetu za stabilizaciju i pridruivanje, koji moe donijeti bilo koju odluku potrebnu za otklanjanje tih problema.

Ukoliko Savjet za stabilizaciju i pridruivanje ili strana izvoznica nijesu donijeli odluku kojom se otklanjaju tekoe ili ukoliko nije pronaeno drugo zadovoljavajue rjeenje, u roku od 30 dana od dana upuivanja predmeta Savjetu za stabilizaciju i pridruivanje, strana uvoznica moe usvojiti odgovarajue mjere radi otklanjanja problema u skladu s ovim lanom. Prilikom odabira zatitnih mjera, prednost se mora dati onim mjerama koje najmanje ometaju sprovoenje aranmana iz ovog Sporazuma. Zatitne mjere koje se primjenjuju u skladu s lanom XIX GATT-a 1994 i Sporazumom o zatitnim mjerama STO moraju ouvati preferencijalni nivo/maru utvrenu ovim Sporazumom.

(b) Ukoliko vanredne i kritine okolnosti, koje zahtijevaju neposredno djelovanje, onemoguavaju prethodno obavjetavanje ili razmatranje, u zavisnosti od sluaja, ugovorna strana moe, u situacijama koje su utvrene ovim lanom, odmah primjeniti privremene mjere neophodne za rjeavanje situacije i o tome odmah obavijestiti drugu stranu.

Zatitne mjere moraju se odmah prijaviti Savjetu za stabilizaciju i pridruivanje i bie predmet periodinih konsultacija u okviru tog tijela, naroito u cilju utvrivanja vremenskog rasporeda njihovog ukidanja, im to okolnosti dozvole.

CE/MTN/mtn 41

6. U sluaju da Zajednica, s jedne strane, i Crna Gora, s druge strane, podvrgnu uvoz proizvoda koji bi mogao izazvati probleme, na koje se odnosi ovaj lan, upravnoj proceduri koja za svrhu ima brzo pribavljanje informacija o trendu trgovinskih tokova, o tome e obavijestiti drugu stranu.

LAN 42

Klauzula o nestaici

1. Kad ispunjavanje odredbi sadranih u ovoj Glavi izazove:

(a) kritinu nestaicu ili opasnost od nestaice prehrambenih ili drugih proizvoda znaajnih za ugovornu stranu izvoznicu ili

(b) reeksport u treu zemlju proizvoda na koji ugovorna strana izvoznica primjenjuje kvantitativna izvozna ogranienja, izvozne carine ili mjere ili dabine s jednakim efektom, kao i kad navedene situacije izazovu ili bi mogle izazvati velike potekoe za stranu izvoznicu,

ta strana moe preduzeti odgovarajue mjere pod uslovima i u skladu sa procedurama utvrenim ovim lanom.

.

CE/MTN/mtn 42

2. Prilikom odabira mjera, prednost se mora dati onim mjerama koje najmanje ometaju sprovoenje aranmana iz ovog Sporazuma. Te mjere se nee primjenjivati na nain koji bi predstavljao sredstvo proizvoljne ili neopravdane diskriminacije u sluajevima gdje preovladavaju jednaki uslovi ili prikriveno ogranienje trgovine i bie ukinute kada okolnosti vie ne budu opravdavale njihovo dalje postojanje.

3. Prije preduzimanja mjera predvienih stavom 1 ovoga lana ili to je mogue prije u sluajevima na koje se odnosi stav 4 ovoga lana, Zajednica ili Crna Gora e dostaviti Savjetu za stabilizaciju i pridruivanje sve relevantne informacije u cilju pronalaenja rjeenja koje je prihvatljivo za obje strane. U okviru Savjeta za stabilizaciju i pridruivanje ugovorne strane se mogu dogovoriti o bilo kojim sredstvima potrebnim za okonanje tekoa. Ako se u roku od 30 dana od dana podnoenja predmeta Savjetu za stabilizaciju i pridruivanje ne postigne dogovor, ugovorna strana izvoznica moe na izvoz dotinog proizvoda primijeniti mjere iz ovog lana.

4. Kad vanredne i kritine okolnosti koje nalau neposredno djelovanje onemoguavaju prethodno obavjetavanje ili razmatranje, u zavisnosti od sluaja, Zajednica ili Crna Gora moe odmah primjeniti mjere predostronosti neophodne za rjeavanje situacije i o tome odmah obavijestiti drugu stranu.

5. O svim mjerama primijenjenim u skladu s ovim lanom mora se odmah obavijestiti Savjet za stabilizaciju i pridruivanje i one e biti predmet periodinih konsultacija u tom tijelu, prvenstveno radi utvrivanja vremenskog rasporeda njihovog ukidanja, im to okolnosti dozvole

CE/MTN/mtn 43

LAN 43 Dravni monopoli

Kada je rije o bilo kakvim dravnim monopolima komercijalne prirode, Crna Gora e osigurati da, od dana stupanja na snagu ovog Sporazuma, vie ne postoji diskriminacija izmeu dravljana drava lanica Evropske unije i dravljana Crne Gore u pogledu uslova pod kojima se roba nabavlja i prodaje.

LAN 44

Pravila o porijeklu

Osim ukoliko je drugaije odreeno ovim Sporazumom, Protokolom 3 se utvruju pravila o porijeklu za primjenu odredbi ovog Sporazuma.

LAN 45 Dozvoljena ogranienja

Ovim Sporazumom se ne sprjeavaju zabrane ili ogranienja uvoza, izvoza ili tranzita robe, opravdani iz razloga javnog morala, javne politike ili javne bezbjednosti; zatite zdravlja i ivota ljudi, ivotinja ili biljaka; zatite nacionalnog blaga umjetnike, istorijske ili arheoloke vrijednosti, ili zatite intelektualne, industrijske i komercijalne svojine, ili pravila koja se odnose na zlato i srebro. Meutim, takve zabrane ili ogranienja nee predstavljati sredstvo proizvoljne diskriminacije ili prikriveno ogranienje trgovine izmeu ugovornih strana.

CE/MTN/mtn 44

LAN 46 Izostanak administrativne saradnje

1. Ugovorne strane se slau da je administrativna saradnja bitna za primjenu i kontrolu preferencijalnog tretmana dodijeljenog u skladu s ovom Glavom i naglaavaju njihovo opredjeljenje da suzbijaju nepravilnosti i prevare u vezi s carinama i slinim pitanjima.

2. Ukoliko ugovorna strana, na osnovu objektivnih informacija, otkrije izostanak administrativne saradnje i/ili nepravilnosti ili prevaru shodno ovoj Glavi, ta ugovorna strana moe privremeno suspendovati odgovarajui preferencijalni tretman dotinog/dotinih proizvoda u skladu s ovim lanom.

3. U smislu ovog lana, izostanak administrativne saradnje, e, izmeu ostalog, znaiti:

a) uestalo nepotovanje obaveza u vezi s verifikacijom statusa porijekla dotinog/dotinih proizvoda;

b) uestalo odbijanje ili nedoputeno odlaganje u vezi s sprovoenjem i/ili obavjetavanjem o rezultatima verifikacije dokaza o porijeklu;

c) uestalo odbijanje ili neopravdano odlaganje u vezi s dobijanjem ovlaenja za voenje misija administrativne saradnje radi verifikacije autentinosti dokumenata ili tanosti informacija relevantnih za dodjelu dotinog preferencijalnog tretmana.

CE/MTN/mtn 45

U smislu ovog lana, otkrivanje nepravilnosti ili prevara je, izmeu ostalog, mogue ukoliko postoji brz porast, bez zadovoljavajueg objanjenja, uvoza roba koji prelazi uobiajeni nivo proizvodnih i izvoznih kapaciteta druge ugovorne strane, a koji je povezan s objektivnim informisanjem o nepravilnostima i prevarama.

4. Primjena privremene suspenzije zavisi od sljedeih uslova:

a) Ugovorna strana koja je, na osnovu objektivnih informacija, otkrila izostanak administrativne saradnje i/ili nepravilnosti ili prevaru e, bez odlaganja, o tome obavijestiti Odbor za stabilizaciju i pridruivanje, zajedno s objektivnim informacijama, i zapoeti konsultacije u okviru Odbora za stabilizaciju i pridruivanje, na osnovu svih relevantnih informacija i objektivnih nalaza, u cilju pronalaenja rjeenja prihvatljivog za obje strane.

b) Ukoliko su ugovorne strane zapoele konsultacije u okviru Odbora za stabilizaciju i pridruivanje na navedeni nain i nijesu uspjele da se dogovore o prihvatljivom rjeenju u roku od tri mjeseca od obavjetavanja, dotina ugovorna strana moe privremeno suspendovati odgovarajui preferencijalni tretman tih proizvoda. Odbor za stabilizaciju i pridruivanje e bez odlaganja biti obavijeten o privremenoj suspenziji.

CE/MTN/mtn 46

c) Prema ovom lanu, privremene suspenzije e biti ograniene na nivo neophodan za zatitu finansijskih interesa dotine ugovorne strane One nee trajati due od est mjeseci, nakon ega mogu biti obnovljene. Odmah nakon usvajanja privremenih suspenzija o tome e biti obavijeten Odbor za stabilizaciju i pridruivanje. One e biti predmet periodinih konsultacija u okviru Odbora za stabilizaciju i pridruivanje, naroito u cilju njihovog ukidanja kad uslovi za njihovu primjenu prestanu da postoje.

5. Istovremeno s obavjetavanjem Odbora za stabilizaciju i pridruivanje, shodno stavu 4(a) ovog lana, dotina ugovorna strana treba da u Slubenom listu objavi obavjetenje za uvoznike. U obavjetenju za uvoznike treba da se ukae na proizvode za koje je, na osnovu objektivnih informacija, otkriven izostanak administrativne saradnje i /ili nepravilnosti ili prevare. .

LAN 47

U sluaju greaka nadlenih organa u pravilnom upravljanju preferencijalnim sistemom prilikom izvoza, a naroito prilikom primjene odredbi Protokola 3 postojeeg sporazuma kada takve greke stvaraju posljedice po uvozne carine, ugovorna strana koja se suoava s posljedicama tih greaka moe od Savjeta za stabilizaciju i pridruivanje zahtijevati da ispita mogunost donoenja svih odgovarajuih mjera za rjeavanje te situacije.

CE/MTN/mtn 47

LAN 48

Primjena ovog Sporazuma nee uticati na primjenu odredbi prava Zajednice na Kanarska ostrva.

GLAVA V

KRETANJE RADNIKA, OSNIVANJE PRIVREDNIH DRUTAVA, PRUANJE USLUGA, KAPITAL

POGLAVLJE I

KRETANJE RADNIKA

LAN 49

1. Shodno uslovima i modalitetima koji se primjenjuju u pojedinim dravama lanicama:

(a) u postupanju prema radnicima koji su dravljani Crne Gore i koji su legalno zaposleni na teritoriji neke drave lanice ne smije biti nikakve diskriminacije na osnovu dravljanstva u pogledu radnih uslova, naknade za rad ili otputanja u odnosu na dravljane te drave lanice;

CE/MTN/mtn 48

(b) suprunik i djeca radnika koji je legalno zaposlen na teritoriji neke drave lanice, izuzev sezonskih radnika i radnika koji dolaze na osnovu bilateralnih Sporazuma u smislu lana 50, osim ukoliko takvim Sporazumima nije drugaije predvieno, imaju pristup tritu rada te drave lanice tokom perioda zaposlenja koje je odobreno tom radniku.

2. Shodno uslovima i modalitetima koji se primjenjuju na njenoj teritoriji, Crna Gora e prema radnicima koji su dravljani neke drave lanice i koji su legalno zaposleni na njenoj teritoriji, kao i prema njihovim suprunicima i djeci koji legalno borave u Crnoj Gori, postupati u skladu sa stavom 1.

LAN 50

1. Imajui u vidu situaciju na tritu rada u dravama lanicama, shodno uslovima utvrenim njihovim zakonodavstvom i u skladu s pravilima koja su na snazi u tim dravama lanicama u pogledu mobilnosti radnika:

(a) postojee pogodnosti u pristupu zapoljavanju koje drave lanice pruaju radnicima iz Crne Gore na osnovu bilateralnih Sporazuma se moraju ouvati i, po mogunosti, poboljati;

(b) ostale drave lanice ispitae mogunost zakljuivanja slinih Sporazuma.

CE/MTN/mtn 49

2. Nakon tri godine, Savjet za stabilizaciju i pridruivanje razmotrie omoguavanje daljih poboljanja, ukljuujui pogodnosti u pristupu strunoj obuci, a u skladu s pravilima i postupcima koji su na snazi u dravama lanicama i imajui u vidu situaciju na tritu rada u dravama lanicama i u Zajednici.

LAN 51

1. Utvrdie se pravila za koordinaciju sistema socijalne sigurnosti za radnike s dravljanstvom Crne Gore koji su legalno zaposleni na teritoriji neke drave lanice i za lanove njihovih porodica koji na toj teritorijj legalno borave. U tom smislu, Savjet za stabilizaciju i pridruivanje e odlukom, koja ne smije uticati ni na kakva prava ili obaveze koje proistiu iz bilateralnih Sporazuma, ukoliko oni obezbjeuju povoljniji tretman, osigurati sprovoenje sljedeih odredbi:

(a) svi periodi osiguranja, zaposlenja ili boravka koje su ispunili takvi radnici u raznim dravama lanicama uraunae se zajedno u svrhu ostvarivanja prava na penzije i nadoknade u sluaju starosti, invaliditeta i smrti, kao i radi zdravstvene zatite za takve radnike i lanove njihovih porodica;

(b) sve penzije ili nadoknade u sluaju starosti, smrti, povreda na radu ili profesionalnog oboljenja ili invaliditeta koji proistie iz istoga, izuzev nedoprinosnih naknada, slobodno e se prenositi u visini utvrenoj zakonom drave ili drava lanica dunika;

CE/MTN/mtn 50

(c) dotini radnici e primati porodini dodatak za lanove svojih porodica na gorenavedeni nain.

2. Prema radnicima koji su dravljani neke drave lanice i koji su legalno zaposleni na njenoj teritoriji, kao i prema lanovima njihovih porodica koji legalno borave na njenoj teritoriji, Crna Gora e postupati na nain slian nainu koji je naveden u alineji (b) i (c) stava 1.

POGLAVLJE II

OSNIVANJE PRIVREDNIH DRUTAVA

LAN 52

Definicija

Za potrebe ovog Sporazuma:

(a) Privredno drutvo Zajednice, Privredno drutvo Crne Gore e znaiti privredno drutvo osnovano u skladu s pravom neke drave lanice ili Crne Gore ije se registrovano sjedite, centralna uprava ili glavno mjesto poslovanja nalazi na teritoriji Zajednice odnosno Crne Gore. Meutim, ukoliko privredno drutvo koje je osnovano u skladu s pravom drave lanice odnosno Crne Gore ima svoje registrovano sjedite samo na teritoriji Zajednice ili Crne Gore, to se privredno drutvo smatra privrednim drutvom Zajednice ili privrednim drutvom Crne Gore, ukoliko je njegovo poslovanje stvarno i trajno povezano s privredom jedne od drava lanica ili privredom Crne Gore;

CE/MTN/mtn 51

(b) Podrunica nekog privrednog drutva e znaiti privredno drutvo koje je pod stvarnom kontrolom drugog privrednog drutva;

(c) Filijala nekog privrednog drutva e znaiti mjesto obavljanja poslovne djelatnosti, koja nema status pravnog lica i koja u svom pojavnom obliku ima svojstvo trajnosti, kao to je ogranak matinog privrednog drutva, koji ima upravu i materijalno je opremljen za obavljanje poslova s treim licima tako da ona, iako znaju da e, ukoliko to bude potrebno, biti u pravnoj vezi s tim matinim privrednim drutvom ija je centrala u inostranstvu, ne moraju poslovati direktno s tim matinim privrednim drutvom, ve poslove mogu obavljati u mjestu poslovanja koje je njen ogranak;

(d) Osnivanje privrednih drutava e znaiti:

(i) za dravljane, pravo zapoinjanja privrednih djelatnosti kao samostalno zaposlene osobe i pravo osnivanja preduzea, naroito osnivanja privrednih drutava, koje stvarno kontroliu. Samozapoljavanje i preduzetnitvo dravljana ne obuhvata traenje zaposlenja ili zapoljavanje na tritu rada niti daje pravo na pristup tritu rada druge strane. Odredbe ovog Poglavlja ne primjenjuju se na lica koje nijesu iskljuivo samozaposlena;

(ii) za privredna drutva Zajednice, odnosno privredna drutva Crne Gore, pravo zapoinjanja privrednih djelatnosti osnivanjem podrunica i filijala u Crnoj Gori odnosno Zajednici;

(e) Poslovanje e znaiti obavljanje privrednih djelatnosti;

CE/MTN/mtn 52

(f) Privredne djelatnosti e, u naelu, obuhvatati djelatnosti industrijske, komercijalne i profesionalne prirode, kao i zanatske djelatnosti;

(g) dravljanin Zajednice odnosno dravljanin Crne Gore e znaiti fiziko lice koje je dravljanin jedne od drava lanica odnosno Crne Gore;

to se tie meunarodnog pomorskog saobraaja, ukljuujui i poslove kombinovanog transporta koji obuhvata pomorsku dionicu, dravljani Zajednice ili dravljani Crne Gore poslovno nastanjeni izvan Zajednice odnosno Crne Gore, kao i brodarske kompanije poslovno nastanjene izvan Zajednice odnosno Crne Gore, pod kontrolom dravljana Zajednice ili dravljana Crne Gore, takoe e biti obuhvaeni odredbama ovog Poglavlja i Poglavlja III, ukoliko su njihova plovila registrovana u toj dravi lanici odnosno u Crnoj Gori, a u skladu s njihovim odgovarajuim zakonodavstvom;

(h) Finansijske usluge e znaiti djelatnosti koje su opisane u Aneksu VI. Savjet za stabilizaciju i pridruivanje moe proiriti ili preinaiti opseg tog Aneksa.

LAN 53

1. Crna Gora e privrednim drutvima i dravljanima Zajednice olakati zapoinjanje poslovanja na njenoj teritoriji. U tu svrhu, stupanjem na snagu ovog Sporazuma, Crna Gora e odobriti:

(a) u pogledu osnivanja privrednih drutava Zajednice na teritoriji Crne Gore, tretman koji nije manje povoljan od tretmana koji daju sopstvenim privrednim drutvima ili bilo kojem privrednom drutvu iz tree zemlje, u zavisnosti od toga koji je bolji;

CE/MTN/mtn 53

(b) u pogledu poslovanja ve osnovanih podrunica i filijala privrednih drutava Zajednice na teritoriji Crne Gore, tretman koji nije manje povoljan od tretmana koji daje sopstvenim privrednim drutvima i filijalama, ili bilo kojoj podrunici i filijali bilo kojeg privrednog drutva iz bilo koje tree zemlje, u zavisnosti od toga koji je bolji;

2. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma Zajednica i njene drave lanice e odobriti:

(a) u pogledu osnivanja privrednih drutava Crne Gore na teritoriji Zajednice, tretman koji nije manje povoljan od tretmana koji drave lanice daju sopstvenim privrednim drutvima ili bilo kojem privrednom drutvu iz tree zemlje, u zavisnosti od toga koji je bolji;

(b) u pogledu poslovanja podrunica i filijala privrednih drutava Crne Gore na teritoriji Zajednice, tretman koji nije manje povoljan od tretmana koji drave lanice daju sopstvenim privrednim drutvima i filijalama, ili bilo kojoj podrunici i filijali bilo kojeg privrednog drutva iz bilo koje tree zemlje, osnovanim na njihovoj teritoriji, zavisno od toga koji je bolji.

3. Ugovorne strane nee donijeti nikakve nove propise ili mjere kojima se uvodi diskriminacija privrednih drutava druge ugovorne strane, u odnosu na sopstvena privredna drutva, u pogledu osnivanja na njihovoj teritoriji ili u pogledu njihovog poslovanja nakon osnivanja.

4. Nakon etiri godine od stupanja na snagu ovog Sporazuma, Savjet za stabilizaciju i pridruivanje utvrdie modalitete za proirenje prethodnih odredbi na poslovno nastanjivanje dravljana Zajednice i dravljana Crne Gore radi pokretanja privrednih djelatnosti kao samozaposlenih osoba.

CE/MTN/mtn 54

5. Bez obzira na odredbe ovog lana:

(a) nakon stupanja na snagu ovog Sporazuma, podrunice i filijale privrednih drutava Zajednice imae pravo da koriste i uzimaju u najam nekretnine u Crnoj Gori;

(b) nakon stupanja na snagu ovog Sporazuma, podrunice i filijale privrednih drutava Zajednice, takoe, e imati pravo sticanja i uivanja vlasnikih prava nad nekretninama kao i crnogorska privredna drutva, a u pogledu javnih dobara/dobara od opteg interesa ista prava koja uivaju crnogorska privredna drutva kad su ta prava potrebna za voenje privrednih djelatnosti radi kojih su osnovana.

LAN 54

1. Shodno odredbama lana 56, izuzev finansijskih usluga koje su opisane u Aneksu VI, ugovorne strane mogu regulisati osnivanje i rad privrednih drutava i dravljana na njihovoj teritoriji ako se tim propisima privredna drutva i dravljani druge ugovorne strane ne diskriminiu u poreenju s njenim sopstvenim privrednim drutvima i dravljanima.

2. U pogledu finansijskih usluga, bez obzira na biilo koje druge odredbe ovog Sporazuma, ni jedna ugovorna strana nee biti sprijeena da radi predostronosti preduzima mjere, ukljuujui mjere za zatitu investitora, deponenata, osiguranika ili osoba prema kojima neki davalac finansijskih usluga ima fiducijarnu obavezu ili mjere kojima se obezbjeuje integritet i stabilnost finansijskog sistema. Takve mjere se ne smiju koristiti kao sredstvo izbjegavanja obaveza koje je ugovorna strana preuzela ovim Sporazumom.

CE/MTN/mtn 55

3. Nita se u ovom Sporazumu nee tumaiti na nain da se od bilo koje ugovorne strane zahtijeva otkrivanje podataka u vezi s poslovima i raunima pojedinih klijenata, kao ni bilo kojeg povjerljivog ili privatnog podatka koji posjeduju javni subjekti.

LAN 55

1. Ne dovodei u pitanje bilo koje odredbe Multilateralnog sporazuma o uspostavljanju Zajednikog evropskog vazdunog prostora1 (u daljem tekstu ECAA) sa drugaijim sadrajem, odredbe ovog Poglavlja se nee primjenjivati na usluge vazdunog saobraaja, saobraaja unutranjim plovnim putevima, kao ni na kabotau u pomorskom saobraaju.

2. Savjet za stabilizaciju i pridruivanje moe dati preporuke da se pobolja poslovno nastanjivanje i poslovi u oblastima obuhvaenim stavom 1.

LAN 56

1. Odredbe lanova 53 i 54 ne sprjeavaju bilo koju od ugovornih strana da primjenjuje posebna pravila koja se odnose na poslovno nastanjivanje i poslovanje na teritoriji filijala privrednih drutava druge ugovorne strane koja nijesu osnovana na teritoriji prve ugovorne strane, koja su opravdana pravnim ili tehnikim razlikama izmeu tih filijala i filijala drutava osnovanih na njenoj teritoriji ili, radi predostronosti, u pogledu finansijskih usluga.

1 Multilateralni sporazum izmedju Evropske zajednice i njenih drava lanica, Republike Albanije, Bosne i Hercegovine, Republike Bugarske, Republike Hrvatske, Bive jugoslovenske republike Makedonije, Republike Island, Republike Crne Gore, Kraljevine Norveke, Rumunije, Republike Srbije i Misije privremene uprave Ujedinjenih nacija na Kosovu o uspostavljanju zajednikkog evropskog vazduhoplovnog podruja (Slubeni list L broj 285, 16.10.2006, str. 3).

CE/MTN/mtn 56

2. Razlika u tretmanu nee prelaziti granice onoga to je striktno neophodno zbog takvih pravnih ili tehnikih razlika ili, radi predostronosti, u pogledu finansijskih usluga.

LAN 57

Kako bi se dravljanima Zajednice i dravljanima Crne Gore olakalo da preuzmu i obavljaju profesionalne aktivnosti u Crnoj Gori odnosno Zajednici, Savjet za stabilizaciju i pridruivanje e ispitati koji su uslovi neophodni radi uzajamnog priznavanja kvalifikacija. U tu svrhu moe preduzeti sve neophodne mjere.

LAN 58

1. Privredno drutvo iz Zajednice osnovano na teritoriji Crne Gore ili privredno drutvo iz Crne Gore osnovano na teritoriji Zajednice imae pravo da zapoljava, direktno ili preko neke od svojih podrunica ili filijala na teritoriji Republike Crne Gore odnosno Zajednice, u skladu sa zakonodavstvom koje je na snazi u zemlji osnivanja, radnike koji su dravljani drava lanica odnosno Crne Gore, pod uslovom da su oni kljuno osoblje u smislu stava 2, kao i da ih zapoljavaju iskljuivo privredna drutva, podrunice ili filijale. Boravinom i radnom dozvolom tih radnika bie obuhvaen samo period trajanja takvog radnog odnosa.

CE/MTN/mtn 57

2. Kljuno osoblje gore navedenih privrednih drutava (u daljem tekstu: organizacije) su osobe premjetane unutar preduzea u skladu sa takom (c) ovog stava u sljedeim kategorijama, pri emu se podrazumijeva da je organizacija pravno lice i da su dotine osobe u njoj bile zaposlene ili su u njoj imale status partnera (s izuzetkom veinskih vlasnika) najmanje godinu dana neposredno prije ovakvog premjetaja:

(a) Osobe koje u organizaciji imaju rukovodei poloaj, koje u prvom redu upravljaju poslovanjem privrednog drutva i koje se uglavnom nalaze pod optim nadzorom i rukovodstvom borda direktora ili akcionara drutva, ili osobe koje obavljaju neku slinu dunost, ukljuujui:

(i) upravljanje osnivanjem odjeljenja ili pod-odsjeka privrednog drutva;

(ii) praenje i kontrolu rada drugih zaposlenih koji obavljaju nadzorne, strune ili upravne poslove;

(iii) ovlaenje da lino zapoljavaju i otputaju, odnosno daju preporuke vezane za zapoljavanje, otputanje ili druge kadrovske poslove;

(b) Osobe koje rade u organizaciji, koje posjeduju posebna znanja bitna za poslovanje drutva, sluenje opremom za istraivanja, primjenu tehnika ili upravljanje. Osim znanja usko vezanih za to drutvo, ocjena takvih znanja moe odraavati i visok stepen strune osposobljenosti u odnosu na odreenu vrstu posla ili djelatnosti koja zahtijeva posebno struno znanje, ukljuujui lanstvo u akreditovanom strukovnom udruenju.

CE/MTN/mtn 58

(c) Osobe premjetene unutar drutva su fizika lica zaposlena u organizaciji na teritoriji jedne ugovorne strane i koja su privremeno premjetena u kontekstu poslovanja na teritoriji druge ugovorne strane; dotina organizacija mora imati svoje glavno mjesto poslovanja na teritoriji jedne ugovorne strane, a premjetaj izvren u podrunicu ili filijalu te organizacije koja stvarno obavlja sline poslove na teritoriji druge ugovorne strane.

3. Ulazak i privremeno prisustvo dravljana Crne Gore odnosno Zajednice na teritoriji Zajednice odnosno Crne Gore bie doputeno u sluaju da su ti predstavnici privrednih drutava osobe koje u okviru drutva imaju neki rukovodei poloaj u smislu stava 2(a), kao i u sluaju da su u odreenoj dravi lanici odnosno Crnoj Gori odgovorne za osnivanje podrunica ili filijala nekog crnogorskog preduzea u dravi lanici, za osnivanje podrunica ili filijala nekog preduzea Zajednice u Republici Crnoj Gori, u sluaju kada:

(a) ti predstavnici nijesu ukljueni u obavljanje direktne prodaje ili u pruanje usluga i ne primaju naknadu od izvora lociranog na teritoriji osnivanja i

(b) to privredno drutvo ima svoje glavno mjesto poslovanja izvan Zajednice odnosno Crne Gore, kao i da u dravi lanici odnosno Crnoj Gori nema drugog predstavnika, kancelariju, podrunicu ili filijalu.

CE/MTN/mtn 59

POGLAVLJE III

PRUANJE USLUGA

LAN 59

1. U skladu sa sljedeim odredbama, Zajednica i Crna Gora se obavezuju da e preduzeti neophodne korake kako bi postepeno omoguavale da usluge pruaju privredna drutva Zajednice, privredna drutva Crne Gore ili dravljani Zajednice ili dravljani Crne Gore, poslovno nastanjeni na teritoriji ugovorne strane kojoj ne pripada lice kojem su te usluge namijenjene.

2. Uporedo s procesom liberalizacije, koji je naveden u stavu 1, ugovorne strane e dopustiti privremeno kretanje fizikih lica koja pruaju usluge ili su zaposlena od strane davaoca usluga kao kljuno osoblje, kao to je definisano u lanu 58, ukljuujui fizika lica koja su predstavnici privrednih drutava ili dravljanina Zajednice ili privrednog drutva ili dravljanina Crne Gore i koja trae privremeni ulazak radi ugovaranja pruanja usluga ili potpisivanja ugovora o pruanju usluga za tog davaoca usluga, tamo gdje ti predstavnici nee biti ukljueni u vrenje direktne prodaje iroj javnosti ili u pruanju samih usluga.

3. Nakon etiri godine, Savjet za stabilizaciju i pridruivanje e preduzeti mjere neophodne za postepeno sprovoenje odredbi stava 1. Pri tome e se voditi rauna o napretku koji su ugovorne strane postigle u usklaivanju svojih zakonodavstava.

CE/MTN/mtn 60

LAN 60

1. Ugovorne strane nee preduzimati mjere ili radnje koje bi uslove pod kojima usluge pruaju dravljani ili privredna drutva Zajednice i Crne Gore, osnovana na teritoriji druge ugovorne strane kojoj ne pripada lice kojem su te usluge namijenjene, bitno ograniile u odnosu na stanje zateeno na dan koji prethodi danu stupanja na snagu ovog Sporazuma.

2. Ako jedna ugovorna strana smatra da mjere koje je druga strana uvela, nakon stupanja na snagu Sporazuma, dovode do stanja koje je u pogledu pruanja usluga bitno restriktivnije od stanja zateenoga na dan stupanja na snagu Sporazuma, ona moe od druge strane zahtijevati da zapone konsultacije.

LAN 61

U pruanju saobraajnih usluga izmeu Zajednice i Crne Gore primjenjivae se sljedee odredbe:

1) U vezi s kopnenim saobraajem, Protokolom 4 utvrena su pravila koja su primjenjiva na odnos izmeu ugovornih strana, posebno radi osiguranja neogranienog drumskog tranzitnog saobraaja preko Crne Gore i Zajednice u cjelini, efikasne primjene principa nediskriminacije i postepene harmonizacije zakonodavstva Crne Gore sa zakonodavstvom Zajednice u oblasti saobraaja.

CE/MTN/mtn 61

2) U vezi s meunarodnim pomorskim saobraajem, ugovorne strane se obavezuju na primjenu principa neogranienog pristupa meunarodnom pomorskom tritu i saobraaju na komercijalnoj osnovi, kao i da e potovati meunarodne i evropske obaveze u oblasti standarda sigurnosti, bezbjednosti i ivotne sredine.

Ugovorne strane potvruju svoje opredjeljenje za slobodnu konkurenciju, kao osnovnu karakteristiku meunarodnog pomorskog saobraaja.

3) U primjeni principa iz stava 2, ugovorne strane:

(a) nee uvoditi klauzule o podjeli tereta u budue bilateralne sporazume s treim zemljama;

(b) nakon stupanja na snagu ovog Sporazuma, ukinue sve jednostrane mjere, kao i administrativne, tehnike i druge prepreke koje bi mogle imati restriktivni ili diskriminatorni uticaj na slobodno pruanje usluga u meunarodnom pomorskom saobraaju;

(c) Svaka od ugovornih strana e, izmeu ostalog, postupati s brodovima kojima upravljaju dravljani ili privredna drutva druge ugovorne strane na nain koji nije manje povoljan od naina na koji postupaju prema sopstvenim brodovima, a u odnosu na pristup lukama koje su otvorene za meunarodni saobraaj, upotrebu infrastrukture i pomonih pomorskih usluga u lukama, kao i na naknade i dabine, carinske pogodnosti, dodjeljivanje vezova i mogunost utovara i istovara robe.

4) Kako bi se obezbijedili koordinisani razvoj i postepena liberalizacija saobraaja izmeu ugovornih strana, a u skladu s njihovim uzajamnim komercijalnim potrebama, uslovi uzajamnog pristupa tritu u vazdunom saobraaju ureuju se putem ECAA.

CE/MTN/mtn 62

5) Prije zakljuivanja ECAA, ugovorne strane ne smiju preduzimati bilo kakve mjere ili radnje koje su restriktivnije ili predstavljaju veu diskriminaciju u odnosu na stanje zateeno prije stupanja na snagu ovog Sporazuma.

6) Crna Gora e svoje zakonodavstvo, ukljuujui administrativne, tehnike i druge propise, prilagoditi zakonodavstvu Zajednice koje se u odreenom trenutku primjenjuje u vazdunom, pomorskom, unutranjem plovnom i kopnenom saobraaju, i to u onoj mjeri u kojoj to slui liberalizaciji i obostranom pristupu tritima obje ugovorne strane i olakava kretanje putnika i roba.

7) Uporedo sa zajednikim napretkom u ostvarivanju ciljeva datih u ovom Poglavlju Savjet za stabilizaciju i pridruivanje e ispitivati naine stvaranja uslova koji su potrebni za unaprjeivanje slobode pruanja usluga u vazdunom i kopnenom saobraaju, kao i u saobraaju na unutranjim vodama.

POGLAVLJE IV

TEKUA PLAANJA I KRETANJE KAPITALA

LAN 62

Ugovorne strane se obavezuju da e odobravati sva plaanja i transfere na tekui raun platnog bilansa izmeu Zajednice i Crne Gore, u slobodnoj konvertibilnoj valuti i u skladu s odredbama lana VIII Statuta Meunarodnog monetarnog fonda.

CE/MTN/mtn 63

LAN 63

1. U pogledu transakcija na kapitalnom i finansijskom raunu platnog bilansa, od stupanja na snagu ovog Sporazuma, ugovorne strane e osigurati slobodno kretanje kapitala koji se odnosi na direktna ulaganja u privredna drutva koja su osnovana u skladu s zakonima zemlje domaina i ulaganja koja su obavljena u skladu s odredbama Poglavlja II, Glava V, kao i likvidaciju ili povraaj tih ulaganja i bilo kakve dobiti koja iz njih proizilazi.

2. U pogledu transakcija na kapitalnom i finansijskom raunu platnog bilansa, od stupanja na snagu ovoga Sporazuma, ugovorne strane e osigurati slobodno kretanje kapitala kod potraivanja koja se odnose na komercijalne transakcije ili pruanje usluga u kojima uestvuje lice koje ima prebivalite u jednoj od ugovornih strana, kao i na finansijske zajmove i kredite s rokom dospijea duim od jedne godine.

3. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma Crna Gora e dravljanima drava lanica EU obezbijediti nacionalni tretman kada je rije o sticanju nekretnina na njenoj teritoriji.

4. Zajednica i Crna Gora e stupanjem na snagu ovog Sporazuma, takoe, osigurati slobodno kretanje kapitala koje se odnosi na portfeljske investicije i finansijske zajmove i kredite s rokom dospijea kraim od godinu dana.

CE/MTN/mtn 64

5. Ne dovodei u pitanje stav 1, ugovorne strane nee uvoditi nikakva nova ogranienja na kretanje kapitala i tekua plaanja izmeu lica s prebivalitem u Zajednici odnosno Crnoj Gori i nee dodatno ograniavati postojee aranmane.

6. Ne dovodei u pitanje odredbe lana 62 i ovog lana, kada u izuzetnim okolnostima kretanje kapitala izmeu Zajednice i Crne Gore uzrokuje ili prijeti da uzrokuje ozbiljne tekoe u funkcionisanju kursne politike ili monetarne politike u Zajednici ili Crnoj Gori, Zajednica odnosno Crna Gora moe preduzeti zatitne mjere u pogledu kretanja kapitala izmeu Zajednice i Crne Gore za period ne dui od est mjeseci, ako su takve mjere neophodne.

7. Nijedna od gorenavedenih odredbi se nee upotrijebiti da bi se ograniila prava privrednih subjekata obje ugovorne strane da iskoriste bilo koji povoljniji tretman na osnovu bilo kojeg postojeeg bilateralnog ili multilateralnog Sporazuma koji ukljuuje ugovorne strane ovog Sporazuma.

8. Ugovorne strane e se meusobno konsultovati o olakavanju kretanja kapitala izmeu Zajednice i Crne Gore radi promovisanja ciljeva ovog Sporazuma.

LAN 64

1. Tokom prve godine od dana stupanja na snagu ovog Sporazuma, Zajednica i Crna Gora e preduzimati mjere koje omoguavaju stvaranje uslova neophodnih za dalju postepenu primjenu pravila Zajednice o slobodnom kretanju kapitala.

CE/MTN/mtn 65

2. Po isteku druge godine od dana stupanja na snagu ovog Sporazuma, Savjet za stabilizaciju i pridruivanje e utvrditi modalitete za potpunu primjenu pravila Zajednice o kretanju kapitala u Crnoj Gori.

POGLAVLJE V

OPTE ODREDBE

LAN 65

1. Odredbe ove Glave e se primjenjivati na osnovu ogranienja zasnovanih na javnoj politici i bezbjednosti ili javnom zdravlju.

2. Odredbe ove Glave se nee primjenjivati na aktivnosti koje su na teritoriji bilo koje od ugovornih strana povezane, makar i povremeno, s izvravanjem slubenih ovlaenja.

CE/MTN/mtn 66

LAN 66

Za potrebe ove Glave, nita iz ovog Sporazuma nee sprjeavati ugovorne strane da primjenjuju svoje zakone i propise koji se odnose na ulazak i boravak, zapoljavanje, radne uslove, poslovno nastanjivanje fizikih lica i pruanje usluga, posebno u pogledu dodjeljivanja, obnavljanja ili odbijanja dozvole za boravak, pod uslovom da ih pri tome ne primjenjuju na nain da ponitavaju ili umanjuju koristi koje ima bilo koja od strana na osnovu uslova iz odreene odredbe ovog Sporazuma. Ova odredba nee uticati na primjenu lana 65.

LAN 67

Odredbe ove Glave, takoe, se primjenjuju na privredna drutva koja su pod nadzorom i iskljuivo u zajednikom vlasnitvu privrednih drutava ili dravljana Crne Gore i privrednih drutava ili dravljana Zajednice.

LAN 68

1. Tretman Najpovlaenije nacije, dodijeljen u skladu s odredbama ove Glave, nee se primjenjivati na poreske povlastice koje ugovorne strane pruaju ili e pruati u budunosti na osnovu Sporazuma ija je svrha izbjegavanje dvostrukog oporezivanja ili drugih poreskih aranmana.

CE/MTN/mtn 67

2. Nijedna odredba ove Glave se nee tumaiti kao sprjeavanje ugovornih strana da usvoje ili sprovedu bilo koju mjeru iji je cilj sprjeavanje izbjegavanja ili utaje poreza, u skladu sa poreskim odredbama Sporazuma o izbjegavanju dvostrukog oporezivanja i drugih poreskih aranmana ili domaeg fiskalnog zakonodavstva.

3. Nijedna od odredbi ove Glave se nee tumaiti kao sprjeavanje drava lanica i Crne Gore da primjenjuju relevantne odredbe njihovog fiskalnog zakonodavstva i da razlikuju poreske obveznike koji nijesu u identinoj situaciji, posebno u pogledu njihovog prebivalita.

LAN 69

1. Ugovorne strane e nastojati, gdje god je to mogue, da izbjegnu uvoenje restriktivnih mjera, ukljuujui mjere koje se odnose na uvoz, a u vezi platnog bilansa. Ugovorna strana koja usvoji takve mjere e dostaviti drugoj strani, to je prije mogue, vremenski raspored njihovog ukidanja.

CE/MTN/mtn 68

2. Kada se jedna ili vie drava lanica ili Crna Gora nalaze u ozbiljnim tekoama vezanim za platnim bilans ili im takve tekoe neposredno prijete, Zajednica i Crna Gora, u zavisnosti od situacije, mogu u skladu s uslovima utvrenim STO Sporazumom, usvojiti restriktivne mjere, ukljuujui mjere koje se odnose na uvoz, koje e biti ogranienog trajanja, a koje ne mogu prekoraiti ono to je strogo potrebno da bi se popravila situacija kada je rije o platnom bilansu. Zajednica i Crna Gora e, u zavisnosti od situacije, o tome odmah obavijestiti drugu stranu.

3. Nijedna restriktivna mjera se nee primjenjivati na transfere koji se odnose na ulaganja, a posebno ne na povraaj uloenih ili ponovo uloenih iznosa ili bilo kakvih prihoda koji iz njih proizilaze.

LAN 70

Odredbe ove Glave e se postepeno prilagoavati, posebno u smislu zahtjeva koji proizilaze iz lana V GATS-a.

LAN 71

Odredbe ovog Sporazuma ne dovode u pitanje primjenu od strane bilo koje ugovorne strane, bilo koje mjere neophodne radi sprjeavanja izbjegavanja mjera koje se odnose na pristup treih zemalja njenom tritu na osnovu odredbi ovog Sporazuma.

CE/MTN/mtn 69

GLAVA VI

USKLAIVANJE ZAKONODAVSTVA, SPROVOENJE ZAKONA I PRAVILA O KONKURENCIJI

LAN 72

1. Ugovorne strane potvruju vanost usklaivanja postojeeg zakonodavstva u Crnoj Gori sa zakonodavstvom Zajednice, kao i njegovog efikasnog sprovoenja. Crna Gora e nastojati da osigura postepeno usklaivanje svojih postojeih zakona i budueg zakonodavstva s pravnim propisima Zajednice acquis. Crna Gora e osigurati adekvatnu implementaciju i sprovoenje postojeeg i budueg zakonodavstva.

2. Usklaivanje e zapoeti danom potpisivanja Sporazuma i postepeno e se proirivati na sve elemente acquis-a Zajednice iz ovog Sporazuma do kraja tranzicionog perioda utvrenog lanom 8 ovog Sporazuma.

3. Usklaivanje e, u ranoj fazi, biti fokusirano na osnovne elemente acquis-a koji se odnose na unutranje trite, ukljuujui zakonodavstvo u oblasti finansija, pravosua, slobode i bezbjednosti, kao i na druge oblasti trgovine. U kasnijoj fazi, Crna Gora e se fokusirati na ostale djelove acquis-a.

CE/MTN/mtn 70

Usklaivanje e se sprovoditi na osnovu programa o kojem e se dogovoriti Evropska komisija i Crna Gora.

4. Crna Gora e u dogovoru s Evropskom komisijom definisati modalitete za praenje sprovoenja usklaivanja zakonodavstva i radnji koje treba preduzimati u vezi s njegovim sprovoenjem.

LAN 73

Konkurencija i ostale ekonomske odredbe

1. S pravilnim funkcionisanjem Sporazuma u mjeri u kojoj moe uticati na trgovinu izmeu Zajednice i Crne Gore nespojivo je sljedee:

(i) svi sporazumi izmeu privrednih drutava, odluke udruenja privrednih drutava i povezane prakse izmeu istih iji je cilj ili uinak sprjeavanje, ograniavanje ili naruavanje konkurencije;

(ii) zloupotreba dominantnog poloaja jednog ili vie privrednih drutava na teritoriji Zajednice ili Crne Gore u cjelini ili u njihovim znaajnim dijelovima;

(iii) svaka dravna pomo koja naruava ili prijeti da narui konkurenciju favorizovanjem odreenih privrednih drutava ili odreenih proizvoda.

CE/MTN/mtn 71

2. Svi postupci suprotni ovom lanu e se ocjenjivati na osnovu kriterijuma koji proizlaze iz primjene pravila o konkurenciji koji se primjenjuju u Zajednici, posebno lanova 81, 82, 86 i 87 Ugovora o EU i instrumenata za tumaenje koje su usvojile institucije Zajednice.

3. Ugovorne strane e osigurati da operativno nezavisnom tijelu budu povjerena ovlaenja neophodna za punu primjenu stava 1 (i) i (ii) ovog lana, u vezi s privatnim i javnim privrednim drutvima i privrednim drutvima kojima su dodijeljena posebna prava.

4. Crna Gora e pojedinano osnovati operativno nezavisno tijelo kojem e povjeriti ovlaenja neophodna za punu primjenu stava 1 (iii) u roku od jedne godine od dana stupanja na snagu ovog Sporazuma. To e tijelo, izmeu ostalog, biti ovlaeno da odobrava programe dravne pomoi i pojedinane pomoi u skladu sa stavom 2 ovog lana, kao i da nareuje povraaj dravne pomoi koja je nezakonito dodijeljena.

5. Zajednica, s jedne strane, i Crna Gora, s druge strane, e osigurati transparentnost u oblasti dravne pomoi, tako to e, izmeu ostalog, drugoj ugovornoj strani dostavljati redovni godinji izvjetaj ili drugi slian dokument, slijedei metodologiju i prezentaciju pregleda Zajednice o dravnoj pomoi. Na zahtjev jedne od ugovornih strana, druga e strana obezbijediti informacije o odreenim pojedinanim sluajevima javne pomoi.

CE/MTN/mtn 72

6. Crna Gora e pripremiti sveobuhvatan popis programa pomoi koji su uspostavljeni prije osnivanja tijela iz stava 4 i takve e programe pomoi uskladiti s kriterijumima iz stava 2 u periodu ne duem od 4 godine od stupanja na snagu ovog Sporazuma.

7. (a) Radi primjene odredbi stava 1 (iii), ugovorne strane prihvataju da e se tokom prvih pet godina nakon stupanja na snagu ovog Sporazuma, svaka javna pomo koju dodjeljuje Crna Gora biti ocjenjivana imajui u vidu injenicu da se Crna Gora smatra podrujem koje je identino podrujima Zajednice koja su navedena u lanu 87(3) (a) Ugovora o EU.

(b) Tokom perioda od etiri godine od stupanja na snagu ovog Sporazuma, Crna Gora e Evropskoj komisiji dostavljati podatke o BDP-u po glavi stanovnika koji su usklaeni na nivou NUTS-a II. Tijelo iz stava 4 i Evropska komisija e, zatim, zajedno ocijeniti podobnost regija Crne Gore i, na osnovu toga, maksimalni iznos pomoi za izradu mape regionalnih pomoi na osnovu odgovarajuih smjernica Zajednice

8. Gdje je neophodno, Protokolom 5 utvruju se pravila o dravnoj pomoi u industriji elika. Ovim Protokolom utvruju se pravila koja se primjenjuju u sluaju da se pomo za prestruktuiranje dodjeljuje industriji elika. Njime bi se naglasio poseban karakter takve pomoi, kao i injenica da bi pomo bila vremenski ograniena i povezana sa smanjenjem kapaciteta u okviru programa izvodljivosti.

CE/MTN/mtn 73

9. Kada je rije o proizvodima navedenim u Poglavlju II Glave IV:

(a) stav 1 (iii) se nee primjenjivati;

(b) sve prakse suprotne stavu 1 (i) e se ocjenjivati prema kriterijumima koje je utvrdila Zajednica na osnovu lanova 36 i 37 Ugovora o EU i posebnih instrumenata Zajednice koji su usvojeni na ovoj osnovi.

10. Ako jedna od ugovornih strana smatra da je neka odreena praksa nespojiva s uslovima iz stava 1 ovog lana, ona moe preduzeti odgovarajue mjere nakon konsultacija u okviru Savjeta za stabilizaciju i pridruivanje ili 30 radnih dana nakon to se obratila za konsultacije. Nijedna odredba ovog lana nije u suprotnosti i nee na bilo koji nain uticati na preduzimanje kompenzatornih mjera od strane Zajednice ili Crne Gore, u skladu sa odgovarajuim lanovima GATT-a iz 1994. godine i Sporazuma o subvencijama i kompenzatornim mjerama STO-a, kao i s njihovim odgovarajuim domaim zakonodavstvom.

LAN 74

Javna preduzea

Po isteku perioda od tri godine od stupanja na snagu ovog Sporazuma, Crna Gora e na javna preduzea i na preduzea kojima su dodijeljena posebna i ekskluzivna prava primjenjivati principe utvrene Ugovorom o EZ, s posebnim osvrtom na lan 86.

Posebna prava javnih preduzea tokom tranzicionog perioda nee ukljuivati mogunost uvoenja kvantitativnih ogranienja ili mjera s jednakim efektom na uvoz iz Zajednice u Crnu Goru .

CE/MTN/mtn 74

LAN 75

Intelektualna, industrijska i komercijalna svojina

1. Prema odredbama ovog lana i Aneksa VII, ugovorne strane potvruju vanost koju pridaju obezbjeivanju adekvatne i efikasne zatite i sprovoenju prava intelektualne, industrijske i komercijalne svojine.

2. Stupanjem na snagu ovog Sporazuma, ugovorne strane e privrednim drutvima i dravljanima iz druge ugovorne strane, u pogledu potovanja i zatite intelektualne, industrijske i komercijalne svojine, odobriti tretman koji nije manje povoljan od tretmana koji dodjeljuju bilo kojoj treoj zemlji na osnovu bilateralnih sporazuma.

3. Crna Gora e preduzeti neophodne mjere kako bi najkasnije pet godina od stupanja na snagu ovog Sporazuma, garantovala nivo zatite intelektualne, industrijske i komercijalne svojine koji je slian zatiti koja postoji u Zajednici, ukljuujui efikasna sredstva za sprovoenje tih prava.

4. Crna Gora se obavezuje da e u gore navedenom roku pristupiti multilateralnim konvencijama o pravima intelektualne, industrijske i komercijalne svojine navedenim u Aneksu VII. Savjet za stabilizaciju i pridruivanje moe odluiti da obavee Crnu Goru da pristupi odreenim multilateralnim konvencijama u ovoj oblasti.

5. Ukoliko se u oblasti intelektualne, industrijske i komercijalne svojine pojave problemi koji utiu na trgovinske uslove, o tome se mora hitno obavijestiti Savjet za stabilizaciju i pridruivanje, na zahtjev bilo koje od ugovornih strana, radi postizanja obostrano zadovoljavajuih rjeenja.

CE/MTN/mtn 75

LAN 76

Javne nabavke

1. Zajednica i Crna Gora smatraju da je poeljan cilj da se pone sa dodjeljivanjem javnih ugovora na temelju nediskriminacije i reciprociteta, posebno u skladu s pravilima STO.

2. Od stupanja na snagu ovog Sporazuma, crnogorskim preduzeima, bez obzira da li su osnovana u Zajednici ili nisu, e biti omoguen pristup procedurama dodjele ugovora u Zajednici prema pravilima o nabavkama Zajednice, pod uslovima ne manje povoljnim od uslova koji se primjenjuju na preduzea Zajednice.

Navedene odredbe e se, takoe, primjenjivati na ugovore iz oblasti komunalnih usluga, nakon to Vlada Crne Gore usvoji zakonodavstvo kojim se u tu oblast uvode pravila Zajednice. Zajednica e periodino provjeravati da li je Crna Gora stvarno donijela takvo zakonodavstvo.

3. Od stupanja na snagu ovog Sporazuma privrednim drutvima Zajednice, koja su osnovana u Crnoj Gori prema odredbama Poglavlja II, Glava V, omoguie se pristup procedurama dodjeljivanja ugovora u Crnoj Gori pod uslovima ne manje povoljnim od uslova koji se primjenjuju na crnogorska privredna drutva.

CE/MTN/mtn 76

4. Od stupanja na snagu ovog Sporazuma privrednim drutvima Zajednice, koja nijesu osnovana u Crnoj Gori, omoguie se pristup procedurama dodjeljivanja ugovora u Crnoj Gori pod uslovima ne manje povoljnim od uslova koji se primjenjuju na crnogorska privredna drutva.

5. Savjet za stabilizaciju i pridruivanje e periodino ispitivati mogunost da Crna Gora za sva privredna drutva Zajednice uvede pristup procedurama dodjeljivanja ugovora. Crna Gora e godinje izvjetavati Savjet za stabilizaciju i pridruivanje o mjerama koje je preduzela kako bi se poveala transparentnost i obezbijedila efikasna sudska revizija odluka donesenih u oblasti javnih nabavki.

6. Kada je rije o osnivanju privrednih drutava, poslovanju, pruanju usluga izmeu Zajednice i Crne Gore, kao i o zapoljavanju i kretanju radne snage, povezanim s izvravanjem javnih ugovora, primjenjuju se odredbe lanova 49 do 64.

LAN 77

Standardizacija, metrologija, akreditacija i ocjena usaglaenosti

1. Crna Gora e preduzeti neophodne mjere kako bi postepeno postigla usaglaenost s tehnikim propisima Zajednice i evropskom standardizacijom, metrologijom, akreditacijom i procedurama za ocjenu usaglaenosti.

2. U tom smislu, ugovorne strane e teiti da:

(a) promoviu upotrebu tehnikih propisa Zajednice, evropskih standarda i procedura za ocjenu usaglaenosti;

CE/MTN/mtn 77

(b) obezbjeuju pomo u jaanju razvoja infrastrukture kvaliteta: standardizacije, metrologije, akreditacije i ocjene usaglaenosti;

(c) promoviu uee nadlenih tijela Crne Gore u radu organizacija koje se bave standardizacijom, ocjenjivanjem usaglaenosti, metrologijom i slinim oblastima (npr. CEN, CENELEC, ETSI, EA, WELMEC, EUROMET)1.

(d) gdje je neophodno, zakljuuju Sporazum o ocjeni usaglaenosti i prihvatanju industrijskih proizvoda kada zakonski okvir i procedure u Crnoj Gori budu dovoljno usaglaeni s procedurama Zajednice i kada bude dostupna odgovarajua ekspertiza.

LAN 78

Zatita potroaa

Ugovorne strane e saraivati kako bi uskladile standarde zatite potroaa u Crnoj Gori sa standardima Zajednice. Efikasna zatita potroaa je neophodna kako bi se osiguralo pravilno funkcionisanje trine privrede i ova e zatita zavisiti od razvoja administrativne infrastrukture, kako bi se obezbijedio nadzor trita i sprovoenje zakona u ovoj oblasti.

1 Evropski odbor za standardizaciju, Evropski odbor za elektrotehniku standardizaciju,

Evropski institut za telekomunikacione standarde, Evropska organizacija za akreditaciju, Evropska organizacija za zakonsku metrologiju i Evropska organizacija za (industrijsku) metrologiju .

CE/MTN/mtn 78

U tom smislu, i imajui u vidu zajednike interese, ugovorne strane e podsticati i obezbijediti:

(a) politiku aktivne zatite potroaa, u skladu s pravom Zajednice, ukljuujui veu informisanost i razvoj nezavisnih organizacija;

(b) usklaivanje zakonodavstva o zatiti potroaa u Crnoj Gori s istim zakonodavstvom koje je na snazi u Zajednici;

(c) efikasnu pravnu zatitu potroaa kako bi se poboljao kvalitet potroake robe i odrali odgovarajui sigurnosni standardi;

(d) praenje pravila od strane nadlenih organa i obezbjeenje pristupa sudstvu u sluaju sporova;

(e) razmjenu informacija o opasnim proizvodima.

LAN 79

Radni uslovi i jednake mogunosti

Crna Gora e postepeno usklaivati svoje zakonodavstvo u oblasti uslova rada sa zakonodavstvom Zajednice, posebno kada je rije o zdravstvenoj zatiti, zatiti na radu i jednakim mogunostima.

CE/MTN/mtn 79

GLAVA VII

PRAVDA, SLOBODA I BEZBJEDNOST

LAN 80

Jaanje institucija i vladavina prava

U saradnji u oblasti pravde, slobode i bezbjednosti, ugovorne strane e pridavati poseban znaaj konsolidaciji vladavine prava, jaanju institucija na svim nivoima u oblasti administracije uopte i sprovoenju zakona i sudskoj upravi. Saradnja e prvenstveno imati za cilj jaanje nezavisnosti sudstva i unaprjeenje njegove efikasnosti, poboljanje rada policije i drugih organa koji se bave sprovoenjem zakona, obezbjeivanje adekvatne obuke i borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala.

LAN 81

Zatita linih podataka

Stupanjem na snagu ovog Spora