UNIVERZITET U ZENICI

Politehnički fakultet u Zenici

Zaštita okoliša i prostorno planiranje

Valentina Šimić

SISTEMI URBNISTIČKOG PLANIRANJA

-URBANISTIČKI PLAN I REGULACIONI PLAN-

Seminarski rad

Mentor:

Doc. dr. Nusret Imamović

Zenica, 2015.

SADRŽAJ

1. UVOD .................................................................................................3

2. URBANISTIČKI PLAN .................................................................4

2.1.Opšti urbanistički plan..................................................................4

2.2. Regulacioni plan............................................................................5

3. URBANISTIČKI PROJEKT............................................................6

4. GENERALNO URBANISTIČKO PLANIRANJE........................8

5. DETALJNO URBANISTIČKO PLANIRANJE...........................13

5.1. Preovladavajući sadržaj u strukturi DUP-a.............................14

6. ZAKLJUČAK...................................................................................16

7. PRILOZI............................................................................................17

8. LITERATURA ..................................................................................21

2

1. UVOD

Cilj ovog seminarskog rada je da se objasne i približe sistemi urbanističkog planiranja te

da se pobliže objasne pojmovi: urbanistički plan, urbanistički projekt, regulacioni plan itd.

Urbanističko planiranje bavi se fizičkim, socijalnim i ekonomskim razvojem urbanih ili

gradskih područja. Ostale se profesije poput arhitekture, krajobrazne arhitekture i

urbanističkog dizajna bave razvitkom u manjem mjerilu, ali s više detalja. Regionalno

planiranje se bavi s još većom okolinom, ali na manje detaljnoj razini. Ocem gradskog

planiranja često se smatra Grk Hipodam prema čijoj je zamisli podignut antički Milet, iako

primjeri planskih gradova probijaju granice antike. Prvi tvorci ideje formalnog zonskog

planiranja bili su muslimani (vidi haram i hima i općenitiju zamisao kalife ili "upraviteljstva"

iz čega su nastali), iako moderna upotreba na Zapadu uvelike datira od ideja Međunarodnog

kongresa moderne arhitekture (Congrès Internationaux d'Architecture Moderne). [1]

Gradsko planiranje je kroz povijest poteklo iz arhitekture i civilnog inženjerstva, te je

primjenilo visoko racionalni pristup u rješavanju gradskih problema putem fizičkog dizajna.

Ipak su brojne opsežne kritike modernističkog gradskog planiranja, koje su zamah dobile u

1960-ima (primjerice kritike Jane Jacobs), pomogle proširiti područje urbanističkog planiranja

kako bi uključile planiranje ekonomskog razvoja, socijalno planiranje zajednice

3

2. URBANISTIČKI PLAN

Urbanistički plan je dokument kojim se usmjerava i reguliše organizacija prostora u

naseljima. Osnovni principi urbanističkog planiranja su:

prostorna organizacija naselja kojom se ostvaruju kvalitetniji uslovi života

očuvanje i unapređenje tradicije graditeljstva i stvorenih vrednosti naselja

dopuna postojećih i stvaranje novih urbanih vrednosti

obnova i rekonstrukcija istorijskih i ambijentalnih celina

očuvanje zemljišta pogodnog za poljoprivredu, prirodnih vrednosti i životne sredine tog

naselja, susednog naselja i regiona

usklađenost izgradnje infrastrukture i građevinskog zemljišta koje opslužuje

Urbanistički planovi se mogu podeliti na.

Opšte urbanisitčke planove, koji mogu biti generalni ili planovi opšte regulacije i

Regulacione planove, koji mogu biti planovi generalne ili detaljne regulacije

2.1. Opštim urbanističkim planovima koji se odnose na grad, gradska i druga

naselja, koji se u tom slučaju označavaju kao generalni, utvrđuju se:

građevinski reoni

pretežna namjena površine u građevinskom reonu

pravci, koridori i kapaciteti za saobraćajnu, energetsku, vodoprivrednu, komunalnu i

drugu infrastrukturu

zone ili cjeline za koje će se raditi urbanistički planovi i zone ili cjeline za koje generalni

urbanistički plan sadrži ista pravila građenja.

Plan opšteg uređenja donosi se za manja naselja i sela za koja se ne donosi generalni

urbanistički plan ili plan generalne regulacije, kao i za dijelove grada za koje se generalnim

urbanisitčkim planom utvrdi potreba za donošenjem plana opšteg uređenja.

4

2.2. Regulacioni plan donosi se za naselja za koja se ne donosi generalni urbanistički

plan ili plan opšteg uređenja. Planom generalne regulacije utvrđuje se dugorčna projekcija

razvoja i prostornog uređenja i prostornog uređenja naselja, kao i pravila regulacije, uređenja i

građenja. Planom generalne regulacije se razrađuju i određuju:

trase, koridori i kapaciteti za saobraćajnu, energetsku, vodoprivrednu, komunalnu i drugu

infrastrukturu,

visinske kote raskrnica ulica (nivelacioni plan)

pretežne namjene površina u građevinskom reonu

podjela na zone ili cjeline sa istim pravilima građenja

lokacije za javne objekte

Planom detaljne regulacije, koji se radi za specifične dijelove naselja ili građevinskog

područja, pored spomenutog određuju se još i:

granice javnog građevinskog zemljišta sa elementima za obilježavanje na katastarskoj

podlozi

regulacione linije ulica i javnih površina i građevinske linije

nivelacione kote ulica i javnih površina. [3]

Primjer jednog regulacionog plana je dat u Prilogu br.3 kao Regulacioni plan Banjaluke

Urbanistički planovi sadrže podjelu određenog naselja na zone za koje se određuju

pravilaima uređenja i građenja unutar zone.

Pravila uređenja određuju: postrojenja, objekte i mreže infrastrukture i uslove za priključenje

novih objekata, posebne zahtjeve, uslove i propise za izdavanje odobrenja za izgradnju,

ambijntalne cjeline od kulturno-istorijskog ili urbanističkog značaja, lokacije propisane za

dalju plansku razradu, zaštitu životne sredine, osnovne mjere bezbednosti ljudi od nepgodoa,

požara itd.

Pravila građenja određuju: vrstu i namjenu objekata koji se mogu graditi, položaj objekata

koji treba da se grade, dozvoljenu spratnost, međusobnu udaljenost i izgled objekata, uslove i

način pristupa građevinskoj parceli i prostor za parkiranje vozila, uslove zaštite susjednih

objekata, obnovu i rekonstrukciju objekata itd.

5

Urbanistički planovi sadrže karte na kojima je predstavljena podela na zone i predstavljeno je

postojeće i planirano stanje prostora prema različitim namjenama. Razmjera u kojoj se rade

karte je sitnija za opšte urbanističke planove (do 1:20 000), a krupnija za regulacione planove

(1:500 – 1:5000).

Svaki urbanistički plan podliježe stručnoj kontroli i stavlja se na javni uvid prije njegovog

donošenja. Na zahtjev zainteresovanih lica, nadležni organ uprave izdaje izvod iz

urbanističkog plana, koji sadrži podatke o urbanističkim uslovima za uređenje prostora, sa

svim neophodnim podacima za izradu idejnog projekta (regulacionu i građevinsku liniju,

nivelacione uslove i dr.). Ukoliko za određeno područje nije predviđena izrada urbanističkog

plana, na zahtjev zainteresovanih lica izdaje se Akt o urbanističkim uslovima. Ovaj akt

predviđa pravila građenja, regulacionu i građevinsku liniju, nivelacione uslove, mogućnosti i

tehničke uslove za priključenje na saobraćajnu, komunalnu i drugu infrastrukturu i ostale

neophodne uslove za izradu idejnog projekta. [6]

6

3. URBANISTIČKI PROJEKT

Urbanistički projekt sadrži:

situacioni prikaz parternog i urbanisitčkog rješenja

idejna arhitektonska rešenja objekata i pejzažnog uređenja

skupni prikaz komunalne infrastrukture sa priključcima na spoljnu mrežu

situacioni prikaz saobraćajnih komunikacija i planirane parcelizacije

opis, tehnički opis i objašnjenja rješenja iz urbanističkog projekta.

Izgradnja objekta vrši se na osnovu odobrenja za izgradnju. Zahtjev za izdavanje odobrenja

podnosi se nadležnom državnom organu uz koji se prilaže:

izvod iz urbanističkog plana ili akt o urbanističkim uslovima

idejni projekat

dokaz o pravu svojine, pravu korištenja ili zakupu građevinskog zemljišta

drugi dokazi određeni urbanističkim planom ili aktom o urbanističkim uslovima.

Nakon izgradnje objekta, koja se vrši u skladu sa zakonski definisanom investiciono-

tehničkom dokumentacijom i uz stručan nadzor, obavlja se tehnički prijem i nakon što se

utvrdi da je objekta podoban za upotrebu, izdaje upotrebna dozvola. [3]

7

4. GENERALNO URBANISTIČKO PLANIRANJE

Generalni urbanistički plan (GUP) se donosi kao strateški razvojni plan, sa opštim

elementima prostornog razvoja. Generalnim urbanističkim planom definišu se posebno

granica plana i obuhvat građevinskog područja, granice obuhvata planova generalne

regulacije za cijelo građevinsko područje, generalna namjena površina koje su pretežno

planirane u građevinskom području na nivou urbanističkih zona, kao i generalni pravci i

koridori za saobraćajnu, energetsku, vodoprivrednu, komunalnu i drugu infrastrukturu.

Generalno urbanističko planiranje ubraja se među najstarije oblike planiranja gradskih naselja.

Danas, u savremenom smislu, generalni urbanistički plan predstavlja složen, na naučnim

saznanjima utemeljen, dokument koji služi kao osnova razvoja grada u planskom periodu.

Istraživanja se preduzimaju sa ciljem da se utvrde planski elementi i pravci razvoja grada u

prostoru, skladni odnosi među urbanim funkcijama i ekonomičnost gradnje objekata i

njihovog korištenja.

Naučna istraživanja, koja predstavljaju osnovu GUP-a, obuhvataju:

opšte prirodne uslove (klima, reljef, vode, rudno i mineralno bogatstvo, biljni i životinjski

svijet)

ukupne površine zemljišta po kategorijama korištenja (poljoprivredno, šumsko,...)

površine građevisnkog zemljišta po kategorijama podobnosti za izgradnju (nosivost,

seizmičnost, nagib)

položaj grada u mreži naselja i njegov funkcionalni rang

magistralna i regionalana infrastruktura (saobraćaj i veze, energetska i vodna

infrastruktura)

stanovništvo i njegove karakteristike

ekonomski resursi i struktura i ekonomski razvoj (materijalni, radni i finansijski resursi,

izvori i ograničenja ekonomskog razvoja)

površine građevinskog zemljišta prema načinu korištenja (stambene, javne, poslovne,

proizvodne, komunalne, rekreativne, ...)

organizacija funkcionisanja grada kao urbanog sistema (javni gradski saobraćaj, sistem

veza i telekomunikacija, snabdevanje potrošača vodom, energijom, ...)

8

zaštita životne sredine (od zagađenja, buke, socijalne patologije i dekadencije)

uslovi intervencija u prostoru (za izgradnju objekata, uređenje prostora i dr.)

Na osnovu istraživanja utvrđuje se program razvoja kao osnova prostorno-planske

organizacije funkcija i sadržaja urbanog područja. Takav jedan program obuhvata:

definisanje uloge grada u sistemu gradova šireg područja države, republike, regiona)

položaj grada u odnosu na neposredno okruženje (prigradska naselja, ruralno područje)

demografski razvoj grada ( prognoze broja stanovnika, prognoze strukture stanovnika –

starosne, spolne, po stručnoj spremi, zanimanju,....)

ekonomski razvoj (društveni proizvod i narodni dohodak, investicije, zaposlenost,

osnovna sredstva, izvori ekonomskog rasta)

razvoj uslužnih neprivrednih delatnosti (kapaciteti, korisnici, prihodi i rashodi)

Programski elementi se prikazuju etapno, načešće za period od pet godina i predstavljaju

osnovu za izradu prostorno-planskih rešenja.

Plan namjene površina bilansira ukupan prostor grada za osnovne funkcije

(stanovanje, rad i rekreaciju) i njihove podcjeline, identifikuje ih lokaciono i integriše u

jedinstvenu funkcionalnu celinu.

Plan stambene izgradnje obuhvata prostornu dispoziciju postojećih stambenih

objeketa i objekata planiranih za gradnju. Zasniva se na brojnom stanju i prognozama kretanja

stanovništva u promatranom periodu, ekonomskim mogućnostima stambene izgradnje,

geofizičkim karakteristikama građevinskog zemljišta i drugim uslovima stambene izgradnje.

Ukupna stambena teritorija se planski dijeli na stambene zone za koje se utvrđuju režimi

izgradnje i rekonstrukcije stambenih i pratećih objekata (škole, zdravstveni centri, trgovinski

objekti,...), podjela na blokove, integracija blokova u mesne zajednice, stambene zone i grad

kao cjelinu.

Plan mreže objekata javnih sadržaja - Pod ovim se podrazumijevaju objekti u kojima

se pružaju opšte, zajedničke i lične usluge stanovništvu. Prema intenzitetu korištenja usluga

ovi objekti mogu biti centri mjesnih zajednica (objekti za snabdevanje namirnicama, škole,...),

zonski centri ili gradski centri (poslovni centri, pozorišta, crkve,...), dok se prema tipu usluge

9

mogu podijeliti na opšte, za raznovrsne usluge ili specijalizovane, u kojima se pruža jedan tip

ili veći broj srodnih usluga (klinički centar, sajamski centar, ...).

Plan razmještaja proizvodnih kapaciteta - Podjela privrednih zona prema korisnicima

prostora zone može se izvršiti na industrijske zone, trgovačko-uslužne i mješovite zone.

Industrijske zone se razlikuju prema industrijskim djelatnostima (zone hemijske, zone

metaloprerađivačke industrije, ...), prema veličini (velike, srednje, male), prema položaju u

širem okruženju (gradske, prigradske, lučke). Gradske industrijske zone po pravilu zauzimaju

periferni položaj u odnosu na ostalu gradsku teritoriju, dok se prigradske zone formiraju uz

manja prigradska naselja, ali se u svom razvoju u značajnoj meri oslanjaju na razvijene urbane

centre.

Plan saobraćaja se zasniva na analizi stanja i projekciji prostorne distribucije

putovanja. Plan obuhvata utvrđivanje funkcionalnih i tehničkih karakteristika ulične mreže,

odnosno gradskih saobraćajnica. Prema funkcionalnim karakteristikama gradske

saobraćajnice se dele na:

gradske magistralne saobraćajnice

gradske saobraćajnice I reda

gradske saobraćajnice II reda

ostale gradske saobraćajnice

Za svaku kategoriju saobraćajnica se utvrđuju tehničko-eksploatacione karakteristike (dužina,

broj saobraćajnih traka, signalizacija, eksploataciona brzina, kapacitet). Pored ovoga, plan

saobraćaja obuhvata i mrežu javnog gradskog saobraćaja, dužinu linija, organizaciju javnog

saobraćaja, kao i prostorni razmještaj površina za parkiranje.

Plan hidrotehničkih sistema obuhvata vodosnabdijevanje, kanalisanje otpadnih voda,

regulaciju vodotoka, zaštitu od zagađenja površinskih i podzemnih voda i izvorišta sanitarne

vode.

Plan vodosnabdijevanja utvrđuje potrošnju vode u posmatranom planskom periodu,

lokalizaciju izvorišta i njihove kapacitete, trase odvodnih cijevovoda, trase distributivne

mreže, lokalizaciju i kapacitete postrojenja za prečišćavanje vode i objekata mreže. Planom

10

kanalisanja utvrđuju se količine otpadnih voda, trase i profili kolektora, lokacije i kapaciteti

crpnih stanica, kao i lokacije i kapaciteti uređaja za prečišćavanje.

Planom toplifikacije utvrđuju se tehnički kapaciteti za proizvodnju toplotne energije,

mreža za distribuciju toplotne energije potrošačima za zagrijavanje i potrošnju tople vode u

domaćinstvima, privrednim i neprivrednim objektima u planskom periodu. Plan toplifikacije

sastoji se od:

plana korištenja konvencionalnih i nekonvencionalnih izvora toplotne energije

plana daljinskog grijanja

Da bi se obezebijedila proizvodnja planirane količine toplotne energije iz konvencionalnih

izvora potrebno je obezbijediti potrebne količine konvencionalnih energenata, kao što su

fosilna goriva, u čvrstom, tečnom ili gasovitom stanju, drvna masa i sl. Za razliku od

navedenog, nekonvencionalne izvore energije predstavljaju sunčeva energija, vjetar, biogas iz

organskih otpadaka i sl.

Postrojenja za proizvodnju toplotne energije su tipična industrijska postrojenja.

Centralizacijom proizvodnje postižu se značajni pozitivni efekti na korištenje zemljišta,

ekonomičnost proizvodnje toplotne energije i zaštitu životne sredine.

Planom elektro-energetskog sistema utvrđuju se izvori snabdijevanja električnom

energijom, koridori dalekovoda, broj i snaga transformatorskih stanica, količina potrošnje

energije, kapaciteti za potrošnju elektro-energije prema vrstama potrošača (industrija,

domaćinstva,...), vršna opterećenja sistema i mreža električnih vodova prema vrstama

posmatrano u planskom periodu.

Plan evakuacije i tretiranje komunalnog otpada polazi od količine i strukutre

komunalnog otpada i potrebe njegovog uklanjanja radi održavanja zadovoljavajućeg stapena

komunalne higijene. Evakuacija komunalnog otpada podrazumijeva njegovo uklanjanje sa

mesta nastanka i deponovanje na planom utvrđenu lokacijua (deponiju) ili na mesto separacije

i industrijske prerade.

Plan evakuacije i tretiranja komunalnog otpada sadrži podatke o:

11

količinama komunalnog otpada (dnevnim ,sedmičnim, mjesečnim, godišnjim), ukupnim i

po stanovniku

strukturi komunalnog otpada

lokaciji deponije

lokaciji prerađivačkih ili energetskih postrojenja za preradu komunalnog otpada

Lokacija deponije komunalnog otpada trebalo bi da po svojim karakteristikama zadovolji

potrebe deponovanja planiranih količina i ispuni prostorne i higijensko-sanitarne uslove,

odnosno kriterije zaštite životne sredine.

Plan zelenila i zelenih površina nastaje kao potreba zaštite naselja od štetnih uticaja

spoljne sredine, stvaranja odgovarajuće ambijentalne sredine, zadovoljenja odgovarajuće

funkcije komunalne higijene i stvaranje mikroklimatskih uslova u gradu. Prema funkcijama,

zelenilo se dijeli na:

zaštitno zelenilo (šume, pašnjaci, parkovi)

dekorativno zelenilo

parkovske površine (drveće, šiblje, trava, cveće)

drvoredi

Izbor vrsta biljaka za ozelenjavanje gradskog prostora zavisi od klimatskih uslova,

karakteristika tla, namjene pojedinih cjelina i same funkcije zelenila.

Plan zaštite nepokretnih kulturnih dobara obuhvata plan koji se odnosi na građevine,

kulturno-istorijske cjeline, arheloška nalazišta i spomenike kulture, kao deo ukupnog

kulturnog nasljeđa na određenom području. U skladu sa osnovnim ciljem zaštite kulturnih

dobara utvrđuju se prostorno-planski uslovi zaštite, očuvanja i rekonstrukcije objeketa i

uređenje prostornih celina u neposrednom kontaktu sa objektima zaštite.

Svi navedeni pojedinačni planovi proizilaze iz generalne planske koncepcije,

međusobno su uslovljeni i čine jedinstvenu funkcionalnu cjelinu.

Za primjer se mogu uzeti GUP Sarajeva i Banjaluke (Prilozi br. 1 i 2)

12

5. DETALJNO URBANISTIČKO PLANIRANJE

Detaljni urbanistički planovi (DUP) uređuju pitanja planskog uređivanja i korištenja

manjih prostornih cjelina u okviru veće cjeline za koju postoj generalni urbanistički plan ili

uređivanje i korištenje prostora u cjelini za manja naselja. Detaljnim urbanističkim planom se

uređuju svi neophodni elementi za izgradnju, uređenje i korištenje manje prostorne cjeline, a

posebno:

detaljna nivelaciona i regulaciona rešenja

plan razmještaja objekata u prostoru

mreža sekundarne infrastrukture i infrastrukturnih objekata

plan priključivanja sekundarne na primarnu mrežu infrastrukture

plan parcelizacije građevinskog zemljišta

arhitektonsko oblikovanje prostora i građevina

uslovi korištenja i zaštite kulturnog i arhitektonskog nasljeđa, prirodne sredine i zaštite od

elementarnih nepogoda i drugih katastrofa

U okviru manje prostorne cjeline moguća su uređenja i korišćenja prostora u skladusa

ograničenjima koja proizilaze iz prirodnih, tehničkih, društvenih, ekonomskih i normativno-

pravnih faktora.

Prirodni faktori značajni za detaljno urbanističko planiranja čine dio makro prirodne

cjeline i mikro uslova konkretnog prostora. Tu se najprije misli na klimatske uslove, koje

opredjeljuju insolacija, količina i raspored padavina, vlažnost vazduha, kretanje vazdušnih

struja, zatim karakteristike tla, njegovu strukturu, stabilnost, nosivost i seizmičnost i odnos

prema vodotocima, odnosno njihovo korištenje.

Tehničke faktore predstavljaju svi relevantni tehnički uslovi za izgradnju sekundarne

infrastrukture i njeno priključivanje na mrežu primarne infrastrukture. Izgradnja sekundarne

infrastrukture pored ograničenja koja proizilaze iz tehničkih propisa, ograničena je i

karakteristikama terena za gradnju i uslovima priključivanja na primarnu mrežu. Planiranje

kapaciteta sekundarne infrastrukture zasniva se na optimizaciji korištenja pojedinih

infrastrukturnih sistema pri vršnom opterećenju.

13

Društveni faktori obuhvataju sve društvene činioce koji utiču na način zadovoljavanja

zajedničkih, porodičnih i individuanih potreba u urbanoj sredini, bilo da su uslovljeni

objektivnim materijalnim činiocima ili društvenim i porodičnim odnosima, običajima ili

kulturnim okvirima. Nivo ekonomske razvijenosti predstavlja jedan od najznačajnijih

društvenih faktora, koji opredjeljuju detaljno urbanističko rešenje. Viši nivo ekonomske

razvijenosti društva pretpostavlja više standarde objekata za zajedničke potrebe (škole,

zdravstvene ustanove,...), odnosno veću površinu uslužnih i stambenih objekata po

stanovniku. Definisanje detaljnih urbanističkih rešenja podrazumijeva cjelokupan kompleks

društvenih faktora, koji se u ovom slučaju iskazujuu obliku urbanističkih normi i standarda.

Ekonomski faktori ispoljavaju se kroz platežno sposobnu potražnju za gradnjom

objeketa planiranih detaljnim urbanističkim rješenjem u predviđenom periodu. Ipak,

nezavisno od dostignutog nivoa ekonomske razvijenosti, sistemskim mjerama ekonomske

politike može stimulisati ili destimulisati gradnja objekata na određenoj teritoriji.

Normativno-pravni faktori obuhvataju skup pravno definisanih uslova i kriterija

planiranja, programiranja i korištenja gradskog građevinskog zemljišta. Najznačajniji

normativno-pravni faktori DUP-a su:

imovinsko-pravni odnosi i uslovi pribavljanja zemljišta za gradnju objekta

namjena površina utvrđena planovima višeg reda

urbanistički uslovi za projektovanje i izgradnju objekat na prostoru koji obuhvata detaljno

urbanističko rešenje

urbanistički uslovi dogradnje, adaptacije, rekonstrukcije i revitaclizacije objekata i urbanih

celina na prostoru koji obuhvata detaljno urbanističko rešenje

5.1. Preovladavajući sadržaji u strukturi detaljnih urbanističkih rešenja

U praksi prostornog i urbanističkog planiranja namjena površina je obavezujuća i

zasniva se na zoniranju prostora za preovladavajuće namjene klasifikovane u nekoliko

osnovnih grupa:

stanovanje (područja za objekte visoke i niske spratnosti)

14

poslovni centri (glavni, zonski, lokalni poslovni centri)

proizvodne zone (industrijsko-prepađivačke, zone sladišta, zone saobraćajnih terminala)

zone rekreacije i zelenila (centralne, zonske i lokalne površine za sport i rekreaciju)

zone posebnih (specifičnih) namjena (sajamski, bolnički, univerzitetski kompleks) [6]

Kao primjer jednog detaljnog urbanističkog plana može se navesti urbanistički plan

Koševa,kao jednog dijela Sarajeva i dat je u prilogu br.4

15

6. ZAKLJUČAK

Urbanističko planiranje, kao još jedan od ključnih segmenata planiranja, ostaje specifična

oblast uređenja prostora, s obzirom da se odnosi na naselja koja predstavljaju mesta

koncentracije stanovništva i aktivnosti. Urbani razvoj čini bitnu komponenetu ukupnog

razvoja. Promene strukture i funkcije naselja proizvod su uticaja savremenog načina života i

ekonomskih uslova proizvodnje u funkciji unapređenja uslova ljudske egzistencije u

kontinuiranom razvoju

16

7. PRILOZI

Prilog broj 1- Urbanistički plan Sarajeva [4]

17

Prilog broj 2- Urbanistički plan Banjaluke [2]

18

Prilog broj 3 – Regulacioni plan Banjaluke [7]

19

Prilog br. 4- Urbanistički plan Koševa [5]

20

8. LITERATURA

[1] http://sh.wikipedia.org/wiki/Urbanisti%C4%8Dki_plan

[2] http://www.ekapija.com/website/bih/page/239057/JAVNI-UVID-NACRTA-URBANISTI

%C4%8CKOG-PLANA-BANJA-LUKE-Grad-Banja-Luka

[3] Urbanistički plan („Službene novine Grada Sarajeva”, broj: 4/90)

[4] http://zpr.ks.gov.ba/prostorno-planska-dokumentacija/urbanisticki-plan

[5] Zavod za planiranje i razvoj kantona Sarajevo http://vlada.ks.gov.ba/

[6] Federalno ministarstvo prostornog uređenja, Prostorni plan Federacije BiH za period

2008-2028

[7] http://www.banjaluka.rs.ba/front/article/1584/

21