Pedagogika współczesna

Sebastian Bakuła

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Struktura wykładu

• Wprowadzenie

• Pedagogika jako nauka: przedmiot, metody badawcze, teorie

• Subdyscypliny pedagogiczne i relacja do innych nauk

• Wybrane współczesne prądy i kierunki pedagogiczne.

• Zakończenie

Pedagogika

• Pedagogika to nauka o wychowaniu, kształceniu i edukacji człowieka. Bada wszelkie procesy i działania wspierające rozwój jednostki ku pełnym jej możliwościom, oraz sprzyjające osiąganiu przez nią postawy życzliwości wobec innych i kompetencji do działania na rzecz wspólnego dobra.

Przedmiot badań pedagogiki

• Edukacja - „ogół oddziaływań służących formowaniu się (zmienianiu, rozwijaniu) zdolności życiowych człowieka” , Pedagogika, red. B. Milerski

• Wychowanie - „świadome i celowe działanie pedagogiczne zmierzające do osiągniecia względnie stałych skutków (zmian rozwojowych) w osobowości wychowanka” W. Okoń

• Kształcenie – „system działań zmierzających do tego, aby uczącej się jednostce umożliwić poznanie świata i ukształtowanie własnej osobowości” W. Okoń

Przedmiot badań cd.

• Kształcenie:

• 1. Uczenie się – „proces nabywania względnie trwałych zmian w szeroko rozumianym zachowaniu (wiedza, umiejętności, postawy) w toku bezpośredniego i pośredniego poznawania rzeczywistości (doświadczenia i ćwiczenia)”

• 2. Nauczanie – „proces kierowania uczeniem się uczniów w toku planowej pracy nauczyciela z uczniami”

Przedmiot badań cd.

Przedmiot badań pedagogiki jest złożony, formy praktyki edukacyjnej można opisywać i wyjaśniać z perspektywy:

1. Ucznia (funkcjonowanie w środowiskach edukacyjnych, prawidłowości rozwoju)

2. Wychowawcy (warsztat, kompetencje, skuteczność działań)

3. Działania instytucji wychowawczych (od strony ich organizacji, realizowanych zadań)

4. Społecznych, kulturowych i politycznych uwarunkowań edukacji (dostęp do oświaty)

5. Wpływu mediów, kultury, rodziny, rówieśników.

Metody badań pedagogicznych

• 1. Metody ilościowe - pozwalają określić ogólne tendencje przebiegu zjawisk edukacyjnych. Metody zbierania danych związane z ich pomiarem. Np.: sondaże, ankiety, testy.

• 2. Metody jakościowe – pozwalają wyjaśnić przebieg zjawisk edukacyjnych, wypracować metody ich usprawnienia. Metody opisowe. Np.: obserwacja etnograficzna/uczestnicząca, wywiad, analiza archiwów.

Teorie pedagogiczne

• Didaskalocentryzm – wychowanie wg tradycyjnych i stałych wzorców moralnych, nauczanie gotowych treści i ich interpretacji, nauczyciel i program w centrum uwagi

• Pajdocentryzm – wychowanie wg indywidualnych predyspozycji i potrzeb dzieci, dostosowane do zmieniających się w kulturze norm i zasad, nauczyciel jest opiekunem i stwarza warunki samorozwoju, dziecko w centrum uwagi

• Wieloparadygmatyczność

Subdyscypliny pedagogiki wyróżnione ze względu na kryterium:

1. Celów działalności edukacyjnej: a/ dydaktyka, b/ teoria

wychowania. 2. Metodologiczne: a/ p. ogólna, historia wychowania, b/ p.

społeczna 3. Rozwojowe: p. wieku przedszkolnego, dzieci i młodzieży,

dorosłych. 4. Defektów rozwojowych: oligofrenopedagogika, tyflopedagogika,

rewalidacji, resocjalizacji. 5. Instytucjonalne: p. przedszkolna, szkolna, szkoły wyższej. 6. Problemowe: a/ p. systemów edukacji, b/ pedeutologia. 7. Dziedzin aktywności człowieka: p. socjalna, wychowawcza,

terapeutyczna, czasu wolnego.

Myślenie pedagogiczne

Wychodzi od przesłanek:

• Filozoficznych: ontologicznych, antropologicznych, etycznych

• Psychologicznych

• Socjologicznych

Kierunki i nurty pedagogiczne

• Pedagogika pozytywistyczna

• Pedagogika personalistyczna

• Pedagogika kultury

• Pedagogika Nowego Wychowania

• Pedagogika postmodernizmu

Pedagogika pozytywistyczna

• Pośród różnych form wiedzy największe znaczenie mają nauki szczegółowe, opisują one fakty, wyjaśniają zależności między nimi, przewidują fakty nowe

• Nauki szczegółowe dostarczają wiedzy technicznej gwarantującej ludzkości postęp i szczęście

• Pedagogika ma kształcić młodych ludzi by rozwiązywali konkretne problemy społeczne, by wszystkim żyło się lepiej i dostatniej

• Nie ma tu miejsca na żadne założenia filozoficzne, moralne, związane z wychowaniem

Pedagogika personalistyczna

• W procesie wychowania najistotniejsza jest osoba wychowanka – bytu rozumnego, wolnego, zdolnego do samodzielnego myślenia, przez co godnego szacunku

• Człowiek jest bytem materialnym i duchowym, realizującym się w życiu wspólnotowym – w relacjach z innymi ludźmi

• Pełnia rozwoju człowieka powinna przejawiać się w kierowaniu się ideałami: prawdy, dobra, piękna, ich realizacja pozwoli zbliżyć się do absolutu

• Rola pedagoga polega na inspirowaniu i wspieraniu wychowanka w dążeniu do jego samorozwoju

Pedagogika kultury

• Wyrosła w opozycji do naturalistycznej koncepcji wychowania

• Kształcenie i rozwój jednostki powinien przebiegać w żywym kontakcie z obiektywnymi dobrami kultury

• Poprzez kontakt, rozumienie i wyjaśnianie dóbr kultury jednostka nie tylko obcuje z wartościami, ale kształtuje swoją osobowość, wrażliwość, twórczość

• Celem wychowania jest dostarczenie sposobów rozumienia i interpretowania wartości kulturowych, by umożliwić tworzenie wartości nowych

Pedagogika Nowego Wychowania

• Krytyka tradycyjnej pedagogiki posługującej się jedną metodą kształcenia, dostosowanej do „normalnego, przeciętnego ucznia”

• Treści i metody powinny być dostosowane do indywidualnych predyspozycji wychowanków

• Wychowawca ma być jedynie opiekunem i stwarzać różnorodne formy swobodnego rozwoju dziecka

• Celem wychowania jest naturalny, niczym nie skrępowany samorozwój, bez narzuconych z góry treści i celów kształcenia

Pedagogika postmodernizmu

• Pedagogika powinna być dostosowana do zachodzących właśnie zmian globalizacyjnych przejawiających się: wielością równouprawnionych dyskursów kulturowych, etycznych, estetycznych

• Nie ma jednej uniwersalnej teorii opisującej świat, miejsce i rolę człowieka

• Nauka nie jest żadną uprzywilejowaną formą poznawania świata

• Nie ma żadnych uniwersalnie obowiązujących systemów wartości ani celów

• Cele i treści wychowania ustala się lokalnie, wg potrzeb, wyznawanych wartości, uznawanych standardów metodologicznych

Podsumowanie

1. Pedagogika – przedmiot, metody, subdyscypliny.

2. Pojęcie pedagogiczne – edukacja, kształcenie, wychowanie, uczenie się, nauczanie.

3. Współczesne prądy i kierunki pedagogiczne.

Wnioski

• 1. Przedmiot pedagogiki jest złożony, uwarunkowany założeniami: filozoficznymi, społecznymi, kulturowymi.

• 2. Nie ma jednej uniwersalnej teorii pedagogicznej, mamy wielość pedagogik.

Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.