SAGOT SA - download-a.akamaihd.netdownload-a.akamaihd.net/files/media_books/09/ypq_TG.pdf · 6 Paano Kung Ginigipit Ako ng Iba? ... wikang Bagong Sanlibutang Salin ng Banal ... magkakaroon

SAGOT SA10TANONGNGMGAKABATAAN

Watchtower Bible and Tract Society ofNew York, Inc., Wallkill, New York, U.S.A.Made in JapanGawa sa Japan

1 Sino Ba Talaga Ako?

2 Bakit Ko Ba Pinoproblema ang Hitsura Ko?

3 Paano Ako Makikipag-usap sa mga Magulang Ko?

4 Paano Ko Itatama ang mga Pagkakamali Ko?

5 Ano ang Gagawin Ko Kapag Binu-bully Ako sa School?

6 Paano Kung Ginigipit Ako ng Iba?

7 Paano Kung Pinipilit Akong Makipag-sex?

8 Ano ang Dapat Kong Malaman Tungkol sa Seksuwal naPang-aabuso?

9 Dapat Ko Bang Paniwalaan ang Ebolusyon?

10 Matutulungan Ba Ako ng Bibliya?

SAGOT SA10 TANONGNG MGA KABATAAN

MGA NILALAMAN

Binago ang pangalan ng ilang kabataangbinanggit sa brosyur na ito.Hindi ipinagbibili ang publikasyong ito.Inilaan ito bilang bahagi ng pambuong-daigdig na pagtuturo sa Bibliya na tinutus-tusan ng kusang-loob na mga donasyon.Para sa donasyon, magpuntasa www.jw.org/tl.Malibang iba ang ipinakikita, ang mga pag-sipi sa Kasulatan ay mula sa makabagong-wikang Bagong Sanlibutang Salin ng Banalna Kasulatan.Answers to 10 Questions Young People AskInilimbag Abril 2016Tagalog (ypq-TG)� 2016Watch Tower Bible and TractSociety of PennsylvaniaMga Tagapaglathala

Pag-isipan ang senaryong ito: Wala pang 10 minuto si Karensa party nang marinig niya ang isang pamilyar na boses.

“Hoy, ano’ng itinatayo-tayo mo d’yan?”Lumingon si Karen at nakita niya si Jessica na may dalangdalawang bote ng beer. Iniabot ni Jessica kay Karen ang isangbote at sinabi, “Mag-enjoy ka! Hindi ka na bata.”

Tatanggi sana si Karen, pero kaibigan niya si Jessica. At ayawniyang isipin nitong killjoy siya. Isa pa, disenteng babae si Jessica.Kaya kung umiinom siya, ibig sabihin, hindi ito masama. ‘Beer langnaman,’ ang sabi ni Karen sa sarili. ‘Hindi naman drugs.’

Kung ikaw si Karen, ano ang gagawin mo?

1Sino BaTalaga Ako?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGAKung kilala mo ang iyong sarili at alam moang pinaninindigan mo, makapagdedesisyonka nang tama kahit pine-pressure ka.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

Para makapagdesisyon nang tama sa ganitong sitwasyon, dapatalam mo ang pagkatao mo. Ang pagkatao ay kung sino ka talagaat kung ano ang pinaninindigan mo. Dahil kilala mo ang iyong sarili,ikaw ang kumokontrol sa buhay mo sa halip na ipakontrol ito sa iba.—1 Corinto 9:26, 27.Paano ka magkakaroon ng ganiyang katangian? Ang pagsagot sasumusunod na mga tanong ay magandang pasimula.

3

4 � TANONG NG MGA KABATAAN

Kapag sigurado ka sa iyong pagkatao,para kang isang puno na nakatayo pa

rin kahit napakalakas ng bagyo

1ANO ANGMAGAGANDANGKATANGIAN KO?

Kung alam mo ang iyong mga kakayahan at magagandangkatangian, magkakaroon ka ng tiwala sa sarili.

2 ANO ANG MGAKAHINAAN KO?

Kung paanong ang kadena ay malamang na maputol sa pinakama-hinang bahagi nito, puwede ring masira ang pagkatao mo kungmagpapatalo ka sa mga kahinaan mo.

HALIMBAWA SA BIBLIYA: Sumulatsi apostol Pablo: “Kung ako manay di-bihasa sa pananalita, tiyaknamang hindi ako gayon sa kaala-man.” (2 Corinto 11:6) Dahil alamna alam ni Pablo ang Kasulatan,matatag pa rin siya kahit sinasa-lansang. Hindi nanghina ang loobniya sa mga negatibong komentong iba.—2 Corinto 10:10; 11:5.

SURIIN ANG SARILI.Isulat sa ibaba ang isang talento o kakayahan mo.

��

Pagkatapos, ilarawan ang isang magandang katangian mo.(Halimbawa, ikaw ba ay mapagmalasakit? bukas-palad?maaasahan? laging nasa oras?)

��

��

HALIMBAWA SA BIBLIYA: Alam niPablo ang mga kahinaan niya.Sumulat siya: “Tunay ngang nalu-lugod ako sa kautusan ng Diyosayon sa aking pagkatao sa loob,ngunit nakikita ko sa aking mgasangkap ang isa pang kautusanna nakikipagdigma laban sa kau-tusan ng aking pag-iisip at dina-dala akong bihag sa kautusanng kasalanan.”—Roma 7:22, 23.

SURIIN ANG SARILI.Anong kahinaan ang kailangan mong kontrolin?

��

��

��

3 ANO ANG MGATUNGUHIN KO?

Sasakay ka ba ng taxi at sasabihin sa drayber na magpaikot-ikot langhanggang sa maubos ang gasolina? Kalokohan iyan—at magastos!

Ang aral? Kapag may mga tunguhin ka, magkakaroon ng direksiyonang buhay mo at hindi ka magpapaikot-ikot, wika nga. Mayroon kangtiyak na destinasyon at may plano ka kung paano makakarating doon.

4ANO ANG MGAPINANININDIGANKO?

Kung wala kang pinaninindigan, mahihirapan kang magdesisyon. Gayang isang hunyango, mag-iiba-iba ka ng kulay para mapatulad sa mgakasama mo—isang malinaw na senyales na hindi mo kilala ang sarili mo.

Samantala, kapag kumikilos ka ayon sa pinaninindigan mo, napanana-tili mo kung sino ka talaga—anuman ang ginagawa ng iba.

HALIMBAWA SA BIBLIYA: Sumu-lat si Pablo: “Ang paraan ngaking pagtakbo ay hindi wa-lang katiyakan.” (1 Corinto9:26) Sa halip na magpata-ngay lang sa agos, nagtakdasi Pablo ng mga tunguhin atnamuhay ayon doon.—Filipos3:12-14.

SURIIN ANG SARILI.Isulat sa ibaba ang tatlong tunguhin na gusto mong maabot hanggangsa susunod na taon. ��

��

��

HALIMBAWA SA BIBLIYA: Mala-mang na tin-edyer pa lang sipropeta Daniel, ‘ipinasiya naniya sa kaniyang puso’ na su-sundin niya ang mga kautusanng Diyos, kahit mapalayo siyasa kaniyang pamilya. (Daniel1:8) Sa paggawa nito, nagingtapat siya sa sarili niya. Namu-hay si Daniel ayon sa kaniyangmga pinaninindigan.

SURIIN ANG SARILI.Ano ang mga pinaninindigan mo? Halimbawa: Naniniwala ka ba saDiyos? Kung oo, bakit? Ano ang nakakumbinsi sa iyo na talagangmay Diyos?

��

Naniniwala ka bang para sa kabutihan mo ang mga pamantayan ngDiyos sa kung ano ang tama at mali? Kung oo, bakit?

��

Ngayon, alin ang gusto mong makatulad—isang lagas na dahon na tina-tangay ng hangin o isang punong nakatayo pa rin kahit napakalakas ngbagyo? Patibayin mo ang iyong pagkatao para maging tulad ka ng pu-nong iyan. Sa gayo’y masasagot mo ang tanong na, Sino ba talaga ako?

Tunguhin 1 ��

Tunguhin 2 ��

Tunguhin 3 ��

ANG PLANOKONG GAWIN

Tingnan ang tatlong tunguhing binanggit mo sa tanong 3. Pagkatapos, isulatang gagawin mo sa buwang ito para maabot ang bawat tunguhin.

5

Pag-isipan ang senaryong ito: Kapag nananalamin si Julia, puro tabaang nakikita niya. “Kailangan ko nang magpapayat,” ang sabi niya sasarili—kahit sabihin sa kaniya ng mga magulang at mga kaibigan niyana para na siyang tingting.Nitong nakaraan, naisip ni Julia na kailangan na talaga niyang mag-bawas ng timbang “kahit dalawa’t kalahating kilo lang.” Kailanganlang niyang gutumin ang sarili niya nang ilang araw . . .

Kung pareho kayo ni Julia ng nadarama, ano ang gagawin mo?

2Bakit Ko BaPinoproblemaang Hitsura Ko?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGAMay mga bagay na mas mahalaga kaysa sanakikita mo sa salamin.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

Hindi naman masamang mamroblema ka sa iyong hitsura. Sa katuna-yan, pinupuri ng Bibliya ang pisikal na anyo ng ilang babae’t lalaki,gaya nina Sara, Raquel, Abigail, Jose, at David. Sinasabi pa nga ngBibliya na ang babaeng si Abisag ay “sukdulan sa ganda.”—1 Hari 1:4.Pero maraming kabataan ang wala nang iniisip kundi ang hitsura nila.Malaking problema iyan. Pag-isipan ito:˙ Sa isang pag-aaral, 58 porsiyento ng mga babae ang nagsabing

sobra sila sa timbang, pero ang totoo, 17 porsiyento lang sa kanilaang sobra sa timbang.

˙ Sa isa pang pag-aaral, 45 porsiyento ng mga babae na talagangkulang sa timbang ang nag-iisip na sila’y napakabigat!

˙ Sa kagustuhang pumayat, maraming kabataan ang nagiging biktimang anorexia—isang uri ng sakit may kaugnayan sa sobrang pagpa-pakagutom na maaaring ikamatay ng isa.


Kung may sintomas ka ng anorexia o anumang sakit may kaugnayan sa pagkain,magpatulong. Ipagtapat iyon sa iyong magulang o sa isa na mapagkakatiwalaan mo.Ang sabi ng Bibliya: “Ang tunay na kaibigan ay umiibig sa lahat ng panahon, at isangkapatid na ipinanganganak kapag may kabagabagan.”—Kawikaan 17:17.

Ang totoo, sa pagkatao nakikita kung maganda ang isa o hindi. Halimbawa,ganito ang sabi ng Bibliya tungkol sa anak ni Haring David na si Absalom:“Walang lalaki na gayon kaganda sa buong Israel anupat pinupuri nang gayonna lamang. . . . Walang kapintasan sa kaniya.”—2 Samuel 14:25.

Pero ang lalaking ito ay mayabang, ambisyoso, at taksil! Kaya negatibo ang sinasabi ngBibliya tungkol kay Absalom; inilalarawan siya nito bilang isang taong walang kahihiyan,di-tapat, at puno ng matinding galit.

Kaya naman pinapayuhan tayo ng Bibliya:“Damtan ninyo ang inyong sarili ng bagong personalidad.”—Colosas 3:10.“Ang inyong kagayakan ay huwag yaong panlabas . . . , kundi ang lihim na pagkataong puso.”—1 Pedro 3:3, 4.

Bagaman wala namang masama kung gusto mong maging maganda, mas mahalaga parin ang pagkatao mo kaysa sa iyong hitsura. Sa bandang huli, magiging mas katanggap-tanggap ka sa iba, hindi dahil sa pagkakaroon ng maskulado o magandang katawan kundidahil sa iyong mabubuting katangian! “Madaling napapansin ang ganda,” ang sabi ni Phyli-cia, “pero ang pagkatao mo at ang mabubuting katangian mo ang mas matatandaan ngmga tao.”

ANG PINAKAMAHUSAY NA MAGAGAWA MO!

PAGSUSURI SA IYONG HITSURA

Madalas ka bang mainis sa hitsura mo?

� OO � HINDI

Naisip mo na bang magparetoke o magdiyeta nang husto para gumandaang hitsura mo?

� OO � HINDI

Kung magagawa mo lang, ano ang gusto mong baguhin sa hitsura mo?(Bilugan ang sagot.)

TAAS TIMBANG BUHOK

HUGIS NG KATAWAN MUKHA KULAY NG BALAT

Kung oo ang sagot mo sa unang dalawang tanong, at tatlo o higit pa angbinilugan mo, pag-isipan ito: Baka hindi naman ganoon ang tingin sa iyo ng iba.Baka nasosobrahan ka lang sa pamomroblema sa iyong hitsura.—1 Samuel 16:7.

7

Ang tingin mo sa iyongsarili ay maaaring gaya

ng nakikita mo kapagnakaharap ka sa isang

madayang salamin

Para maingatan ang aking kalusugan, ang gagawin ko ay . . .

��

��

��

Ang tamang mga ehersisyo para sa akin ay . . .

��

��

��

Kapag sinabi sa akin ng isang kaibigan na kung ano-ano na ang ginagawa niyadahil desperado siyang pumayat, ang gagawin ko ay . . .

��

��

��

ANG PLANO KONG GAWIN

ALAMIN PA!Panoorin ang video na Ang Sinasabi

ng Ibang Kabataan—Body Imagesa www.jw.org/tl. (Tingnan sa

TURO NG BIBLIYA � TIN-EDYER)

w


http://www.jw.org/finder?wtlocale=TG&docid=502013268&srcid=pdf

Pag-isipan ang senaryong ito: Miyerkules ng gabi. Tapos nasa kaniyang mga gawain si Geoff, 17 anyos, at makapagrerelaksna rin siya sa wakas! Binuksan niya ang TV at sumalampak sapaborito niyang silya.

Sabay datıng ng daddy niya, at hindi nito nagustuhan ang nadat-nan nito.

“Geoffrey! TV na naman! ’Di ba dapat, tinutulungan mo ang kapa-tid mo sa assignment niya? Kahit kailan ka talaga!”

“Eto na naman kami,” bulong ni Geoff, pero narinig ng daddy niya.

Lumapit ang daddy niya. “Ano’ng sabi mo?”

“Wala po,” sabay buntonghininga at simangot.

Lalong nagalit ang daddy niya. “Huwag kang umasta ng gan’yan!”ang sabi nito.

Kung ikaw si Geoff, paano mo maiiwasan ang ganitongsitwasyon?

3Paano AkoMakikipag-usap samga Magulang Ko?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGAKapag nagkakasundo kayo ng mga magulangmo, mas magiging maayos ang buhay mo.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

Ang pakikipag-usap sa mga magulang ay parang pagmamaneho.Kapag may nakaharang sa daraanan mo, puwede kang humanapng ibang daan.

9

Kung paanong hahanap ka ng ibangdaan, gagawa ka rin ng paraan paramakausap ang iyong mga magulang

PAG-ISIPAN: Maraming iniisip ang daddy ni Leahkaya hindi niya ito napapansin. Sa A, baka mag-taka ang daddy niya kung bakit siya sumisigaw.Malamang na lalong hindi makinig ang daddyniya. Isa pa, kawalang-galang iyon. (Efeso 6:2)Kaya wala itong magandang resulta.

Malamang na B ang pinakamadaling gawin,pero hindi ito ang pinakamabuti. Bakit? Dahilkailangan niya ang tulong ng daddy niya, atpara makatulong ito, kailangan niyang sabihinang mga nangyayari sa kaniya. Wala ring maitu-tulong ang pananahimik.

Pero sa C, hindi hahayaan ni Leah na magingdead end ang isang harang sa daan, wika nga.Susubukan niyang makipag-usap sa daddy niyasa ibang pagkakataon. At kung dadaanin niya itosa sulat, baka gumaan agad ang pakiramdam niLeah.

Sa sulat, masasabi niya ang talagang gustoniyang sabihin. Kapag nabasa ito ng daddyniya, malalaman nito ang problema niya at masmaiintindihan siya nito. Kaya parehong magigingmaganda ang resulta para kay Leah at sa daddyniya. Sa aktuwal na pakikipag-usap man o sa su-lat, nasusunod ang payo ng Bibliya na “itaguyod. . . ang mga bagay na nagdudulot ng kapayapa-an.”—Roma 14:19.

Isulat sa ibaba ang naisip mo at kung anoang posibleng maging resulta nito.

Mungkahi:

��

��

Resulta:

��

��

HALIMBAWA:

“Ang hirap kausap ni Daddy,” ang sabi ni Leah. “Kung minsan, ang dami ko nang nasabi, tapossasabihin niya, ‘Ha? Ako ba’ng kinakausap mo?’”

Alin sa mga iyan angimumungkahi mo kay Leah?

Ano pa kaya angpuwedeng gawin ni Leah?

MAY TATLONGPAGPIPILIANSI LEAH.

A Sigawan angdaddy niya.Sisigaw si Leah,“Ano ba Dad, im-portante ’to! Maki-nig naman kayo!”

B Hindi na maki-kipag-usap sadaddy niya.Hindi na lang sa-sabihin ni Leah sadaddy niya ang ka-niyang problema.

C Maghintay ng ta-mang pagkakataon,at makipag-usap ulit.Makikipag-usap ulit siLeah sa daddy niya saibang pagkakataon, osusulat siya sa kaniyangdaddy tungkol sa prob-lema niya.


Kapag wala ako sa kondisyong makipag-usap sa mga magulang ko, ang gagawin ko ay . . .

��

��

Kapag pinipilit ako ng magulang ko na magkuwento tungkol sa isang bagay na ayokong pag-usapan,ang gagawin ko ay . . .

��

��


HALIMBAWA:Kapag tinanong ka nila kung bakithindi maganda ang mood mo,baka sumagot ka, “Ayoko pongpag-usapan ’yan.”

Pero ang datıng sa magulang mo:“Wala akong tiwala sa inyo. Magsa-sabi ako sa mga kaibigan ko, perosa inyo, hindi.”

Kunwari may mabigat kang problema at gusto kangtulungan ng magulang mo. Pero sinabi mo: “Huwagn’yo na ’kong intindihin. Ako na’ng bahala.”

Baka ang datıng sa magulang mo:��

��

Mas maganda kung sasabihin mo:��

��

MAG-ISIP BAGO MAGSALITATandaan, puwedeng iba ang datıng sa magulang mong sinasabi mo.

MATALINONGPAYO MULASA BIBLIYA

“Parangalan mo ang iyong ama at ang iyong ina.”—Efeso 6:2.

“Ang inyong pananalita nawa ay laging maykagandahang-loob.”—Colosas 4:6.

“Maging matulin sa pakikinig, mabagal sa pagsa-salita, mabagal sa pagkapoot.”—Santiago 1:19.

11

Pag-isipan ang senaryong ito: Habang nakikipaglaro sa kaniyangmga kaibigan, inihagis ni Tim ang bola at tumama ito sa bintanang kapitbahay nila.

Kung ikaw si Tim, ano ang gagawin mo?

4Paano KoItatama ang mgaPagkakamali Ko?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGAKapag inamin mo ang iyong mgapagkakamali, magiging mas responsableka at mapagkakatiwalaan.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

MAY TATLO KANG PAGPIPILIAN:

A Tumakbo.

B Isisi sa iba.

C Ipagtapat sa kapitbahayang nangyari, at sabihingbabayaran mo ang naba-sag.

Baka piliin mo ang A. Perolaging tama na aminin angpagkakamali—tungkol manito sa nabasag na salamino iba pang bagay.


Inilihim ni Karina, 20 anyos, sa daddy niya na natikitan siya da-hil sa overspeeding. Pero nabisto rin siya. “Pagkalipas ng mgaisang taon,” sinabi ni Karina, “nakita ni Daddy ang tiket na ’yon.Grabeng sermon ang inabot ko!”Ang aral? Sabi ni Karina: “Kapag inililihim mo ang iyong pag-kakamali, lalo ka lang mamomroblema. Pagbabayaran mo rin’yon sa bandang huli!”

Ang sabi ng Bibliya: “Tayong lahat ay malimit magkamali.”(Santiago 3:2, Mabuting Balita Para sa Ating Panahon)At tanda ng pagpapakumbaba at pagiging mature na amininang pagkakamali mo—at gawin ito agad.Pagkatapos, matuto sa iyong mga pagkakamali. Sabi ni Vera:“Kapag nagkakamali ako, iniisip ko kung ano ang dapat kongmatutuhan dito para maging mas mabuting tao ako, at mala-man kung ano ang gagawin ko ’pag napaharap uli ako sa ga-no’ng sitwasyon.” Tingnan natin kung paano mo iyan gagawin.

TATLONGDAHILAN KUNGBAKIT DAPATAMININ ANGPAGKAKAMALI MO

KUNG PAANOMATUTUTO SAPAGKAKAMALI MO

1 Ito ang tamang gawin.Ang sabi ng Bibliya: “Nais naming gumawi nang matapat salahat ng bagay.”—Hebreo 13:18.

2 Mas mapapatawad ng iba ang mga umaamin sa kanilangmga pagkakamali.Ang sabi ng Bibliya: “Siyang nagtatakip ng kaniyang mgapagsalansang ay hindi magtatagumpay, ngunit siyang nag-tatapat at nag-iiwan ng mga iyon ay pagpapakitaan ng awa.”—Kawikaan 28:13.

3 Higit sa lahat, ito ang gusto ng Diyos.Ang sabi ng Bibliya: “Ang taong mapanlinlang ay karima-rimarim kay Jehova, ngunit ang Kaniyang matalik na pakiki-pag-ugnayan ay sa mga matuwid.”—Kawikaan 3:32.

Hiniram mo ang bisikletang daddy mo at nasira moito. Ano ang gagawin mo?

* Mananahimik ka lang at aasang hindi iyonmapapansin ng daddy mo.

* Sasabihin mo sa daddy mo ang nangyari.* Sasabihin mo sa daddy mo ang nangyari pero

isisisi mo ito sa iba.

Bumagsak ka sa examdahil hindi ka nag-aral.Ano ang gagawin mo?

* Isisisi mo sa exam.* Aaminin mong kasalanan mo kung bakit ka

bumagsak.* Sasabihin mong pinag-iinitan ka ng titser mo.

13

Balikan natin ang nasabing mga senaryo, at isipin mong ikawang (1) iyong daddy at (2) iyong titser. Ano ang iisipin sa iyong daddy at ng titser mo kung aaminin mo agad ang mgapagkakamali mo? Ano ang iisipin nila sa iyo kung pagtatak-pan mo ang mga pagkakamali mo?Umisip ng isang pagkakamali mo noong nakaraang taon atsagutin ang mga sumusunod.

Anongpagkakamaliiyon? Paano moiyon hinarap?

* Pinagtakpan ko.* Isinisi ko sa iba.* Inamin ko agad.

Nang hindi moaminin angpagkakamalimo, ano angnadama mopagkatapos?

* Ayos—nakalusot ako!* Nakonsensiya—sinabi ko sana

ang totoo.

Paano mo sana hinarap ang sitwasyon?Ano ang natutuhan mo sa pagkakamali mo?

Kung babalik-balikan mo angmga pagkakamali mo, para kangnakatutok sa rearview mirrorhabang nagmamaneho

Sa susunod na 12 buwan, ano ang tunguhin mo may kinalaman sa pagharap sa iyong mgapagkakamali?

��

��

��


ANO SA PALAGAY MO?Bakit hindi inaamin ng ilan ang kanilang mga pagkakamali?Ano ang iisipin sa iyo ng iba kung lagi mong pinagtatakpan ang mga pagkakamali mo, peroano naman ang iisipin nila sa iyo kung aaminin mo ang mga pagkakamali mo?—Lucas 16:10.


Pag-isipan ang senaryong ito: Ayaw pumasok ni Thomas sa schoolngayon, bukas, o kahit kailan. Nagsimula ito tatlong buwan na angnakararaan nang kumalat ang masasamang kuwento tungkol sakaniya mula sa mga kaeskuwela niya. Kung ano-ano ang ibinansagsa kaniya. Kung minsan, may tumatabig sa mga dala niyang libroat pinalalabas na hindi iyon sinasadya, o may tutulak sa kaniya, atpaglingon ni Thomas, hindi na niya alam kung sino ang gumawa ni-yaon. Kahapon, mas grabeng pambu-bully ang dinanas ni Thomasnang pagbantaan siya sa social media . . .

Kung ikaw si Thomas, ano ang gagawin mo?

5Ano angGagawin KoKapag Binu-bullyAko sa School?KUNG BAKIT ITO MAHALAGABubuti o sasama ang mga bagay-bagaydepende sa gagawin mo.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

May magagawa ka! Ang totoo, puwede mong labanan ang bully nanghindi nakikipag-away. Paano?

15

Pagsasalita ng masakit. “Hindi ko malilimutan ang mga bansag nila saakin o ang mga pinagsasasabi nila. Pakiramdam ko tuloy wala akong hala-ga, iniiwasan, at walang kuwenta. Mas mabuti pa ngang sinuntok na langnila ako.”—Celine, 20.

Iniiwasang makasama. “Iniiwasan ako ng mga kaeskuwela ko. Pinalalabasnilang wala nang lugar sa mesa para hindi ako makakaing kasama nila.Buong taon akong laging umiiyak at kumakaing mag-isa.”—Haley, 18.

Cyberbullying. “Sa ilang pindot lang sa computer, puwede mo nang masi-ra ang reputasyon ng isang tao—o pati ang buhay niya. Parang sobra na-man ang mga salitang iyan, pero puwedeng mangyari iyan!”—Daniel, 14.

ALAM MO BA?Bukod sa pisikal na pananakit, kasama din sa pambu-bully ang:

˘ HUWAG MAG-REACT. Ang sabi ng Bibliya: “Ibinubuhos ng mangmang ang labisniyang pagkagalit, ngunit ang sarili’y napipigil ng taong matuwid.” (Kawikaan 29:11,Ang Biblia—Bagong Salin sa Pilipino) Kung mananatili kang kalmado—kahit sa panla-bas lang—baka tigilan ka na ng mga nambu-bully sa iyo.

˘ HUWAG GUMANTI. Ang sabi ng Bibliya: “Huwag gumanti kaninuman ng masama.”(Roma 12:17) Kapag gumanti ka, lalo lang lalala ang sitwasyon.

˘ HUWAG LUMAPIT SA MGA BULLY. Ang sabi ng Bibliya: “Matalino ang nakakakitang kapahamakan at nagkukubli.” (Kawikaan 22:3) Hangga’t posible, iwasan ang mgabully at ang mga sitwasyon na puwede kang ma-bully.

˘ SUMAGOT SA PARAANG DI-INAASAHAN NG NAMBU-BULLY. Ang sabi ng Bibliya:“Ang sagot, kapag mahinahon, ay pumapawi ng pagngangalit.” (Kawikaan 15:1)Puwede ka pa ngang magpatawa. Halimbawa, kung inaasar ka ng isang bully at sina-sabing mataba ka, bale-walain mo na lang at sabihin, “Oo nga, magpapayat na ako!”

˘ UMALIS. “Ang pagtahimik ay nagpapakitang mature ka at na mas matatag ka kaysasa nang-iinis sa iyo,” ang sabi ng 19-anyos na si Nora. “Ibig sabihin, may pagpipigilka sa sarili—isang bagay na wala sa nambu-bully.”—2 Timoteo 2:24.

˘ MAGKAROON NG KUMPIYANSA SA SARILI. Nahahalata ng bully kung sino ang maymababang tingin sa sarili at hindi lumalaban. Pero umuurong ang mga bully kapagnakita nilang hindi ka magpapatalo sa kanila.

˘ MAGSUMBONG. Ang sabi ng isang dating titser: “Pinapayuhan ko ang sinumangbinu-bully na magsumbong. Iyon ang tamang gawin, at makakatulong iyon parahindi na ma-bully ang iba.”


1 Libo-libong taon nang nangyayariang pambu-bully.

2 Ang pambu-bully ay isa lamangbiro. Hindi ito seryosong bagay.

3 Ang pinakamabuting paraan paramapahinto ang isang bully ay anggumanti.

4 Kapag may nakikita kangbinu-bully, mas mabuting huwagna lang itong pansinin.

5 Bagaman mayabang magsalitaang mga bully, kadalasan nanginsecure sila.

6 Puwedeng magbago ang mga bully.

1 Tama. Halimbawa, binabanggit sa Bibliya ang tungkol sa mgaNefilim—isang grupo na ang pangalan ay nangangahulugang“Yaong mga Nagpapangyari na Mabuwal ang Iba.”—Genesis 6:4.

2 Mali. Ang pambu-bully ay isa sa mga dahilan ng pagpapakamatayng maraming kabataan.

3 Mali. Kadalasan nang mas malakas ang mga bully kaysa sa mgabiktima nila, kaya walang magagawa ang pagganti.

4 Mali. Sa kasong ito, hindi mo puwedeng sabihing wala kangkinalaman doon. Kapag may nakita kang binu-bully at walakang ginawa, para mo na ring kinampihan ang nambu-bully.

5 Tama. Bagaman mataas ang tingin sa sarili ng ilang bully,marami sa kanila ang insecure at ibinababa nila ang iba paramaiangat ang sarili.

6 Tama. Kung tutulungan, puwedeng magbago ang paraan ngpag-iisip at pagkilos ng mga bully.

TUNGKOL SA PAMBU-BULLYTAMA O MALI SAGOT

Kapag may kumpiyansa ka sa sarili, makadaramaka ng lakas na wala sa nambu-bully

Kapag nilapitan ako ng bully, ang gagawin o sasabihin ko ay:

��

��

��


ALAMIN PA!Panoorin ang whiteboardanimation na Talunin ang BullyNang Hindi Nakikipag-awaysa www.jw.org/tl. (Tingnan saTURO NG BIBLIYA � TIN-EDYER)

w


Pag-isipan ang senaryong ito: Habang papalapit ang dalawaniyang kaeskuwela, kinabahan si Brian. Kasi, sa loob ng linggongiyon, dalawang beses na nila siyang inaalok manigarilyo. Magigingpangatlo na ito.

Ang sabi ng unang bata:

“Uy, nagsosolo ka na naman a! Ipapakilala kita sa kaibigan ko.”

Sinabi niya ang salitang “kaibigan” sabay kindat habang maydinudukot sa bulsa niya, at iniabot ito kay Brian.

Nakita ni Brian ang sigarilyong hawak nito, kaya lalo siyangkinabahan.

“Sorry,” ang sabi ni Brian. “Sinabi ko na sa inyong hindi ako . . . ”

Sumabad ang ikalawang bata: “Duwag ka, ’no?”

“Hindi a!” Lakas-loob na isinagot ni Brian.

Inakbayan ng ikalawang bata si Brian. “Sige na, kunin mo na langkasi,” ang bulong niya.

Lalo pang inilapit ng unang bata sa mukha ni Brian ang sigarilyo atbumulong: “Hindi ka namin isusumbong. Walang makakaalam.”

Kung ikaw si Brian, ano ang gagawin mo?

6Paano KungGinigipit Akong Iba?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGAKung marunong kang manindigan, ikaw angkokontrol sa buhay mo, sa halip na ang iba.

ANO ANGGAGAWIN MO?


MAG-ISIPMUNA!

Talaga nga kayang alam ng mga kasama ni Brian ang ginagawa nila?Sarili kaya nilang desisyon ang paninigarilyo? Malamang na hindi. Kada-lasan nang nagpadala lang sila sa impluwensiya ng iba. Gusto nilangmatanggap sila ng iba kaya hinayaan nilang diktahan sila ng mga ito.

Kapag napaharap ka sa ganoong sitwasyon, paano mo maiiwasan atmalalabanan ang panggigipit ng mga kasama?

1 PATIUNANG PAG-ISIPAN ANG PUWEDENG MANGYARIAng sabi ng Bibliya: “Matalino ang nakakakita ng kapahamakan at nagkukubli,ngunit ang mga walang-karanasan ay dumaraan at daranas ng kaparusahan.”—Kawikaan 22:3.

Kadalasan nang malalaman mo agad ang puwedeng maging problema. Halimbawa,habang naglalakad ka, nakita mo sa malayo ang mga kaeskuwela mo, at naninigaril-yo sila. Kung iisipin mo agad ang puwedeng maging problema, makapaghahanda ka.

2 MAG-ISIPAng sabi ng Bibliya: “Magtaglay kayo ng isang mabuting budhi.”—1 Pedro 3:16.

Tanungin ang iyong sarili, ‘Kung sunod-sunuran ako sa karamihan, ano kaya ang ma-giging resulta nito sa akin sa bandang huli?’ Baka nga pansamantalang makuha moang loob nila. Pero sa katagalan, ano kaya ang madarama mo? Okey lang ba na ma-wala ang pagkatao mo para lang matanggap ka ng mga kaklase mo?—Exodo 23:2.

3 MAGDESISYONAng sabi ng Bibliya: “Pinag-iisipan ng matalino ang kaniyang mga hakbang.”—Kawikaan 14:15.

Darating ang panahon na magdedesisyon tayo at dapat nating tanggapin anumanang resulta nito. Binabanggit ng Bibliya sina Jose, Job, at Jesus, na nagdesisyonnang tama. Binabanggit din nito sina Cain, Esau, at Hudas, na nagdesisyon nangmali. Ikaw, ano ang gagawin mo?

Ang sabi ng Bibliya: “Makitungo ka nang may katapatan.” (Awit 37:3) Kung napag-isip-isip mo na ang puwedeng mangyari at buo na ang desisyon mo, baka magulatkang napakadali naman palang sabihin ang pinaninindigan mo—at makakahingaka nang maluwag.

Huwag kang mag-alala—hindi mo naman kailangang sermunan ang mga kasamamo. Baka sapat na ang simple pero matatag na pagsasabi ng AYOKO. O para ipaki-tang hindi na magbabago ang desisyon mo, maaari mong sabihin:

“Huwag n’yo akong isama diyan!”

“Hindi ko gawain ’yan!”

“Kayo naman, parang ’di n’yo ’ko kilala!”

Mahalagang tumanggi kaagad at ipakitang sigurado ka sa desisyon mo.Kung gagawin mo ito, baka magulat ka kapag tinigilan ka na nila!

19

Paano kung tinutukso ka ng mga kasama mo? Paano kung sinasabinila, “Bakit, duwag ka, ’no?” Tandaan mong ginigipit ka lang nila.Ano ang puwede mong gawin? Narito ang dalawa sa puwedemong gawin.

Maaari mong sakyan ang panunuya sa iyo. (“Tama kayo,duwag ako!” Saka mo sabihin ang iyong dahilan.)

Maaari mong ibalik ang panggigipit. Sabihin mo kung bakit katumanggi at saka ka gumamit ng lohika. (“Akala ko pa namanalam n’yong masama sa katawan ang manigarilyo!”)

Kung ayaw ka pa rin nilang tigilan, umalis ka na! Tandaan, kunghindi ka aalis, lalo ka lang nilang gigipitin. Kapag umalis ka, ipinaki-kita mong ayaw mong baguhin ka ng ibang tao.

Totoong nariyan lagi ang panggigipit. Pero may sarili kang isip atpinaninindigan, at puwede mong kontrolin ang sitwasyon. At ikawang magpapasiya!—Josue 24:15.

KUNG PAANOHAHARAPINANG PANUNUKSO

Para maging handa ako sa panggigipit ng iba, ang gagawin ko ay . . .

��

��

Kapag ginigipit ako ng iba na gumawa ng masama, ang gagawin ko ay . . .

��

��


ALAMIN PA!Panoorin ang whiteboard animationna Huwag Magpadala sa Pressure ngKasama! sa www.jw.org/tl. (Tingnansa TURO NG BIBLIYA � TIN-EDYER)

w

Kung magpapadala ka sapanggigipit ng iba, para kangrobot na kinokontrol nila



Pag-isipan ang senaryong ito: Dalawang buwan pa lang na boy-friend ni Heather si Mike, pero pakiramdam niya, matagal na silangmagkakilala. Lagi silang magkatext, laging magkausap sa telepo-no, at kabisado na nga nila ang linya ng isa’t isa! Pero ngayon,may iba nang gustong gawin si Mike.

Sa nakalipas na dalawang buwan, hanggang hawakan lang sila ngkamay at kaunting halik. Ayaw ni Heather na lumampas pa roon.Pero ayaw din naman niyang mawala si Mike. Kapag kasama niyasi Mike, pakiramdam niya, isa siyang prinsesa. ‘Tutal,’ ang katuwi-ran niya, ‘nagmamahalan naman kami ni Mike . . . ’

Kung nasa edad ka na para makipag-date at nasasitwasyon ka ni Heather, ano ang gagawin mo?

7Paano KungPinipilit AkongMakipag-sex?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGAAng mga desisyon mo tungkol sa sex ay maymalaking epekto sa iyong kinabukasan.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

Kung lalabagin mo ang isang batas ng kalikasan, gaya ng batas nggrabidad, mapapahamak ka. Ganiyan din kung lalabagin mo angbatas tungkol sa moral, gaya ng: “Umiwas kayo sa pakikiapid.”—1 Tesalonica 4:3.Ano ang resulta ng paglabag sa utos na iyan? Sinasabi ng Bibliya:“Siya na namimihasa sa pakikiapid ay nagkakasala laban sa kaniyangsariling katawan.” (1 Corinto 6:18) Paano?

21

Natuklasan ng mga mananaliksik na ang mga ka-bataang nakikipag-sex bago ang kasal ay kadala-san nang nakararanas ng sumusunod.

NAKOKONSENSIYA. Sinasabi ng karamihan samga kabataang nakipag-sex bago ang kasal napinagsisihan nila ito.

NAWAWALAN NG TIWALA. Pagkatapos mag-sex,pareho silang nag-iisip, ‘Kanino pa kaya siya naki-pag-sex?’

NADIDISMAYA. Sa totoo lang, ang gusto ng ma-raming babae ay isa na magtatanggol sa kanila,hindi ang isa na magsasamantala sa kanila. Atmaraming lalaki ang nawawalan ng interes saisang babaeng napapayag nila sa gusto nila.

Tandaan: Kapag pumayag kang makipag-sex, pi-nabababa mo ang iyong sarili at nawawalan ka ngisang bagay na mahalaga. (Roma 1:24) Ang kata-wan mo ay napakahalaga para ipamigay mo lang!

Ipakita mong kaya mong “umiwas . . . sa pakiki-apid.” (1 Tesalonica 4:3) Kapag kasal ka na, puwe-de ka nang makipag-sex. At magagawa mo itonang walang halong pangamba, pagsisisi, at ta-kot, na karaniwang resulta ng pakikipag-sex bagoang kasal.—Kawikaan 7:22, 23; 1 Corinto 7:3.

Ang sex ay regalo ng Diyospara sa mga mag-asawalang. Ang pakikipag-sexbago ang kasal ay pag-abuso sa regalong iyan.Parang isang magandangdamit na iniregalo sa iyopero ginawa mong basahan

Maraming lalaki ang nagsasabing hindi nila pakakasalan angbabaeng naka-sex nila. Bakit? Mas gusto kasi nila ang virgin!

Nagulat ka ba—o baka nagalit pa nga? Tandaan: Sa mga pelikulaat TV, pinalalabas nilang walang masama at okey lang mag-sexang mga tin-edyer o tanda pa nga ito ng tunay na pag-ibig.

Pero huwag kang magpadaya! Sarili lang ang iniisip ng magyayayasa iyo na makipag-sex bago ang kasal.—1 Corinto 13:4, 5.

PARA SAMGA BABAE


Kapag nakikipag-date ka, tanungin ang sarili, ‘Talaga bang mahalko ang girlfriend ko?’ Kung oo ang sagot mo, paano mo ito maipa-pakita? Dapat na may lakas ka para sundin ang mga batas ngDiyos, karunungan para umiwas sa mga alanganing sitwasyon,at pag-ibig para unahin ang kaniyang kapakanan.

Kung nasa iyo ang mga katangiang iyan, malamang na masabi rinng girlfriend mo ang gaya ng nasabi ng mabuting Shulamita: “Angmahal ko ay akin at ako ay kaniya.” (Awit ni Solomon 2:16) Sa ma-daling salita, mas lalo ka niyang mamahalin!

PARA SAMGA LALAKI

* Kung talagang mahal ka niya, magagawa ba niyang saktan angiyong damdamin at pagkatao?

* Kung talagang nagmamalasakit siya, hihikayatin ka ba niyanggumawa ng isang bagay na sisira sa kaugnayan mo sa Diyos?—Hebreo 13:4.

ANO SA PALAGAY MO?TIP

Kung may magyayayasa iyo na makipag-sexat sabihing, “Kung mahalmo ako, papayag ka,”matatag na sumagot,“Kung talagang mahalmo ako, hindi mo ipapa-gawa sa akin ’yan!”

TIP

Kapag may kasamang di-kasekso, tandaan: Kunghindi mo kayang gawinang isang bagay sa ha-rap ng mga magulangmo, huwag mo itong ga-gawin.

Ano ang gagawin mo kapag may nagyaya sa iyo na makipag-sex?

��

��

��

Sa ano-anong sitwasyon mas mahihirapan kang magsabi ng hindi?

��

��

Paano mo maiiwasan ang mga sitwasyong iyon?

��

��

��


23

Isinalya si Annette ng lalaking gustong humalay sa kaniya. “Nanla-ban ako,” ang sabi niya. “Sumigaw ako pero walang boses na luma-bas. Itinulak ko siya, sinipa, sinuntok, at kinalmot. Pero nang ma-ramdaman ko ang talim ng kutsilyo, bigla akong nawalan ng lakas.”

Kung ikaw ang nasa ganoong sitwasyon, ano anggagawin mo?

8Ano ang Dapat KongMalamanTungkolsa Seksuwal naPang-aabuso?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGABawat taon, milyon-milyon ang nire-rapeo minomolestiya, at mga kabataan angpangunahing biktima.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

Kahit nakahanda ka—marahil alisto ka kapag ginagabi sa daan—posible pa ring may mangyaring masama. “Ang takbuhan ay hindisa matutulin,” ang sabi ng Bibliya, “ni ang lingap man ay sa mga maykaalaman; sapagkat ang panahon at ang di-inaasahang pangyayariay sumasapit sa kanilang lahat.”—Eclesiastes 9:11.Ang ilang kabataan, gaya ni Annette, ay nabibiktima ng taong hindinila kilala. Ang iba naman ay ng taong kilala nila o ng kapamilya panga. Ganiyan ang nangyari kay Natalie, 10 taong gulang. Minolestiyasiya ng tin-edyer na kapitbahay nila. “Takot na takot ako at hiyang-hiya, kaya wala muna akong pinagsabihan,” ang sabi niya.


Sinisisi pa rin ni Annette ang sarili niya sa nangyari. “Lagi kong naaalaalaang gabing iyon,” ang sabi niya. “Naiisip ko, sana mas nanlaban pa ako.Ang totoo, nang masaksak ako, hindi na ako nakagalaw sa sobrang ta-kot. Wala na akong nagawa, pero dapat sana, may ginawa pa ako.”

Sinisisi rin ni Natalie ang sarili niya. “Hindi ako dapat basta-basta nag-tiwala,” ang sabi niya. “Sinabihan na kami ng mga magulang namin nadapat, lagi kaming magkasama ng kapatid ko kapag naglalaro sa labas,pero hindi ako nakinig. Kaya parang binigyan ko ng pagkakataon ang ka-pitbahay namin na pagsamantalahan ako. Sobrang nasaktan ang pamilyako, at pakiramdam ko, ako ang may kasalanan. ’Yon ang pinakamasakit.”

Kung sinisisi mo rin ang iyong sarili gaya nina Annette at Natalie, tan-daan na ang isang ni-rape ay biktima lang at hindi niya iyon ginusto.Pinagagaan ng ilang tao ang isyu sa pagsasabing normal lang sa mgalalaki na gawin iyon o na ginusto rin iyon ng biktima. Pero sino ba namanang gustong ma-rape? Kung biktima ka ng ganitong karumal-dumal nakrimen,wala kang kasalanan!

Siyempre pa, madaling sabihing “wala kang kasalanan,” pero baka mahi-rap itong paniwalaan. Ang ilan ay nananahimik na lang tungkol sa nang-yari kaya sinisisi nila ang kanilang sarili at nakadarama sila ng mga nega-tibong emosyon. Pero kung mananahimik ka, sino ang talo—ikaw o angnang-abuso sa iyo? Huwag kang basta magpatalo. May magagawa ka.

Sinasabi ng Bibliya na noong sobra-sobra na ang problema ng tapatna si Job, sinabi niya: “Ako ay magsasalita sa kapaitan ng aking kalulu-wa!” (Job 10:1) Baka makabuti rin sa iyo kung gagawin mo iyan. Kungipagtatapat mo sa isang pinagkakatiwalaang kaibigan ang nangyari, ma-tutulungan ka nito na maka-recover.

Napatunayan ni Annette na totoo iyon. Sinabi niya: “Nakipag-usap akosa isang malapıt na kaibigan, at pinayuhan niya akong lumapit sa mgaelder sa kongregasyon namin. Buti na lang, sinunod ko siya. Ilang besesnila akong kinausap at sinabi sa ’kin ang mga kailangan kong marinig—na hindi ko ito kasalanan.Wala akong kasalanan.”

Ipinagtapat ni Natalie sa kaniyang mga magulang ang tungkol sa pang-aabuso. “Inalalayan nila ako,” ang sabi niya. “Sinabi nilang huwag akongmahiyang magkuwento, at nakatulong iyon para hindi maipon ang lung-kot at galit na nararamdaman ko.”

Malaking tulong din kay Natalie ang panalangin. “Natulungan ako ng pa-kikipag-usap sa Diyos,” ang sabi niya, “lalo na no’ng mga panahong hindiko pa kayang magtapat sa iba. Kapag nananalangin ako, nasasabi ko la-hat, kaya gumagaan ang pakiramdam ko.”

Mararanasan mo rin ang “panahon ng pagpapagaling.” (Eclesiastes 3:3)Ingatan ang iyong pisikal at emosyonal na kalusugan. Magpahinga kungkailangan. Higit sa lahat, umasa sa Diyos ng buong kaaliwan, si Jehova.—2 Corinto 1:3, 4.

WALA KANGKASALANAN

IPAGTAPAT ANGNANGYARI

Baka napakabigat ng iyongkalooban. Humingi ka ngtulong at ipakipag-usapiyon sa iba.

25

Kung isa kang babae at ginigipit kang gumawa ng di-tama, walang ma-sama kung sasabihin mong, “Tumigil ka!” o “Alisin mo ’yang kamay mo!”Huwag kang matakot na iwan ka ng boyfriend mo. Kung makikipag-break siya sa iyo dahil dito, okey lang. Hindi mo kailangan ang ganiyangboyfriend! Ang bagay sa iyo, isang tunay na lalaking rerespeto sa iyo atsa iyong prinsipyo.

KAPAG NASAEDAD KA NA PARAMAKIPAG-DATE

Kapag naiisip kong kasalanan ko ang nangyari,ang gagawin ko ay . . .

��

Ang mapagkakatiwalaang adulto na puwede kongpagtapatan ay . . .

��

ANG PLANO KONG GAWIN ALAMIN PA!Panoorin ang videona Ang Sinasabi ngIbang Kabataan—Sexual Harassmentsa www.jw.org/tl.(Tingnan sa TURO NGBIBLIYA � TIN-EDYER)

w

“Noong haiskul ako, hinihila ng ilang kabataang lalaki ang istrap ng bra ko sa likod at may sinasabing bastos,gaya ng mag-e-enjoy daw ako kapag nakipag-sex ako sa kanila.”—Coretta.

Sa tingin mo, ang ginagawa ba ng mga kabataang lalaking iyon ay

“Sa bus, sinabihan ako ng isang kabataang lalaki ng mga salitang bastos at hinawakan ako. Tinampal ko angkamay niya at sinabihan siyang lumayo. Tiningnan niya ako na para bang nababaliw na ako.”—Candice.

Ano sa tingin mo ang ginagawa ng lalaking ito kay Candice?

“Noong nakaraang taon, laging sinasabi sa akin ng isang kabataang lalaki na gusto niya ako at gusto niyang mag-date kami, kahit lagi akong tumatanggi. Kung minsan, hinahaplos niya ang braso ko. Sinasabihan ko siyang tumi-gil, pero tuloy pa rin siya. Tapos, no’ng itinatali ko ang sintas ng sapatos ko, pinalo niya ang puwit ko.”—Bethany.

Sa tingin mo, ang ginagawa ba ng lalaking ito ay:

Ang tamang sagot sa tatlong tanong ay C.

QUIZ TUNGKOL SA SEXUAL HARASSMENT

A Pagbibiro? B Pagpi-flirt? C Sexual harassment?



Ano ang kaibahan ngsexual harassment sapagpi-flirt o pagbibiro?

Sa sexual harassment, ang gumagawa lang nito ang nag-eenjoy,pero kahihiyan naman para sa biktima. Nagpapatuloy iyon kahitsabihan niya ang nambabastos na tumigil.Seryosong bagay ang harassment. Puwede rin itong mauwi saseksuwal na karahasan.


Pag-isipan ang senaryong ito: Nalilito si Alex. Naniniwala siya saDiyos at sa paglalang. Pero deretsahang sinabi ng biology teacherniya na totoo ang ebolusyon, at na salig ito sa maaasahang pagsa-saliksik ng siyensiya. Ayaw ni Alex na magmukha siyang ignorante.‘Tutal,’ ang sabi niya sa sarili, ‘kung napatunayan na ng mga scien-tist ang ebolusyon, sino naman ako para kuwestiyunin sila?’

Kung ikaw si Alex, tatanggapin mo ba ang ebolusyon dahillang sa sinasabi ng mga aklat na totoo ito?

9Dapat Ko BangPaniwalaan angEbolusyon?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGAKung totoo ang ebolusyon, walang layuninang buhay. Kung totoo ang paglalang,makakakita tayo ng kasiya-siyang sagot samga tanong tungkol sa buhay at kinabukasan.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

Kadalasan, agad na sinasabi ng magkabilang panig sa usaping itokung ano ang pinaniniwalaan nila, pero hindi naman talaga nilaalam kung bakit nila iyon pinaniniwalaan.* May mga taong naniniwala lang sa paglalang dahil iyon ang

itinuturo sa kanila sa simbahan.* May mga taong naniniwala lang sa ebolusyon dahil iyon ang

itinuturo sa kanila sa paaralan.

27

Kapag sinabi nating walanglumalang sa buhay, para narin nating sinabing walangnagtayo sa bahay na ito

Ang sabi ng Bibliya: “Bawat bahay ay may nagtayo, ngunit siya nanagtayo ng lahat ng bagay ay ang Diyos.” (Hebreo 3:4) Makatuwiranbang paniwalaan iyan?SINASABI NG IBA: Lahat ng bagay sa uniberso ay resultang big bang.

V1 Sino o ano ang sanhi ng big bang?

V2 Alin ang mas kapani-paniwala—ang lahat ay nagmula sawala o ang lahat ng bagay ay may pinagmulan?

SINASABI NG IBA: Ang tao ay nag-evolve mula sa hayop.

V3 Kung ang tao ay nag-evolve mula sa hayop—halimbawa,mula sa unggoy—bakit napakalaki ng agwat ng talino ngtao at ng unggoy?

V4 Bakit napakahirap maintindihan kahit ang mga “pinakasim-pleng” anyo ng buhay?

SINASABI NG IBA: Ang ebolusyon ay totoo.

V5 Nasuri ba ng taong nagsasabi nito ang mga katibayan?

V6 Gaano karami ang naniniwala sa ebolusyon dahil lang samay nagsabi sa kanila na naniniwala rito ang lahat ngmatatalinong tao?

ANIM NATANONG NADAPAT PAG-ISIPAN

“Kung naglalakad ka sa kagubatan at nakakita ka ng magan-dang bahay, iisipin mo ba: ‘Wow! Tiyak na tamang-tamaang pagbagsak ng mga puno para mabuo ang bahay naito’? Siyempre hindi! Hindi makatuwiran ’yan. Kaya bakittayo maniniwalang nagkataon lang ang lahat ng bagay sauniberso?”—Julia.

“Halimbawang may nagsabi sa ’yo namay sumabog sa isang imprentahanat na ang tinta ay tumilamsik sa mgadingding at kisame at nakabuo ngisang kumpletong dictionary. Panini-walaan mo ba ’yon?”—Gwen.


Pinapayuhan ka ng Bibliya na gamitin ang iyong “kakayahan sa panga-ngatuwiran.” (Roma 12:1) Ibig sabihin, ang paniniwala mo sa Diyos ayhindi lang dahil sa

EMOSYON (Basta nararamdaman kong may makapangyarihangpersona)IMPLUWENSIYA NG IBA (Relihiyoso ang mga tao sa lugar namin)PANGGIGIPIT (Pinalaki ako ng mga magulang ko na maniwala saDiyos—wala akong choice)

Sa halip, dapat na mayroon kang matibay na dahilan kung bakit kananiniwala sa Diyos.

BAKIT DAPATMANIWALASA DIYOS?

PAG-ISIPAN Sa kabila ng maraming taon ng pagsasaliksik, ang mga siyentipikoay wala pa ring mapagkasunduang paliwanag tungkol sa ebolusyon.Kung ang mga siyentipiko—na itinuturing na mga eksperto—ay hindinagkakasundo tungkol sa ebolusyon, mali bang kuwestiyunin moang teoriyang ito?

“Kapag pinakikinggan ko angpaliwanag ng titser naminkung paano gumagana angating katawan, wala akongkaduda-duda na talagangmay Diyos. Bawat parte ngkatawan ay may papel na gi-nagampanan, hanggang sakaliit-liitang detalye, at kadala-san nang hindi natin namama-layan kung paano nagagam-panan ang mga papel na iyon.Talagang kamangha-manghaang katawan ng tao!”—Teresa.

“Kapag nakakakita ako ng ma-taas na building, barko, o kot-se, itinatanong ko sa sarili ko,‘Sino kaya ang gumawa nito?’Kailangan ang matatalinongtao para makagawa, halimba-wa, ng kotse, dahil ang dami-daming piyesa na kailanganpara umandar ito. Kaya kungang mga kotse ay nangangai-langan ng disenyador, gayondin ang mga tao.”—Richard.

“Habang pinag-aaralan ko angsiyensiya, lalo akong nahihira-pang maniwala sa ebolusyon.. . . Para sa ’kin, mas mahirapmaniwala sa ebolusyon kaysamaniwala sa isang Maylalang.”—Anthony.

Halimbawang sinabi sa iyo ng kaeskuwela mo: “Hindi ako naniniwalasa Diyos. Ikaw?” Isulat ang sasabihin mo.

��

��

��

��

ANG PLANO KONG GAWIN ALAMIN PA!Panoorin ang video na AngSinasabi ng Ibang Kabataan—Paniniwala sa Diyos sawww.jw.org/tl. (Tingnan saTURO NG BIBLIYA � TIN-EDYER)

w

29


Pag-isipan ang senaryong ito: Si David ay nagmamaneho sa isanglugar na hindi pamilyar sa kaniya. Dahil iba ang mga karatula at land-mark sa kalye na nakikita niya, alam niyang naliligaw na siya. Tiyak namay mali siyang nalikuan.

Kung ikaw si David, ano ang gagawin mo?

10MatutulunganBa Ako ngBibliya?

KUNG BAKIT ITO MAHALAGASinasabi ng Bibliya na “ang lahat ng Kasula-tan ay kinasihan ng Diyos.” (2 Timoteo 3:16)Kung totoo ito, ang Bibliya ay makapagbibi-gay sa iyo ng patnubay na kailangan mo.

ANO ANGGAGAWIN MO?

MAG-ISIPMUNA!

Mayroon kang ilang mapagpipilian:Magtanong ng direksiyon.Tumingin sa mapa, o gumamit ng GPS.Magpatuloy sa pagmamaneho, at umasang makikita mo rin angtamang daan.Maliwanag, C ang hindi epektibo sa tatlong mapagpipilian.Mas epektibo ang B kaysa sa A. Tutal, mas madaling tumingin sa mapao sa GPS na dala mo.Sa ganiyang paraan ka rin matutulungan ng Bibliya!Ang popular na aklat na ito ay* papatnubay sa iyo sa pagharap sa mga problema sa buhay* tutulong sa iyo na makilala ang iyong sarili at maging mas mabuting tao* magtuturo sa iyo kung paano magkakaroon ng pinakamagandang buhay

A

B

C


Mula nang matuto tayong magsalita, marami na tayong tanong.Bakit asul ang langit?Bakit kumukutitap ang mga bituin?Habang tumatagal, nagtatanong tayo tungkol sa mga nangyayarisa daigdig.Bakit nangyayari ang masasamang bagay?Bakit namamatay ang tao?Paano kung ang sagot sa mga tanong na iyan ay nasa Bibliya lang pala?Marami ang nagsasabing ang Bibliya ay puno ng alamat at kathang-isiplang, na makaluma ito, o napakahirap nitong maintindihan. Pero ganoonnga kaya, o baka iba lang ang iniisip ng mga tao tungkol sa Bibliya? Hin-di kaya mali ang natanggap nilang impormasyon?Halimbawa, iniisip ng mga tao na ayon sa Bibliya, kontrolado ng Diyosang daigdig. Pero paano mangyayari iyon? Napakagulo ng daigdig! Pu-nong-puno ito ng pagdurusa, sakit at kamatayan, kahirapan at kalami-dad. Imposibleng isang maibiging Diyos ang may kagagawan sa mga ito.Gusto mo bang malaman ang sagot? Baka magulat ka sa sinasabi ngBibliya tungkol sa kung sino ang kumokontrol sa daigdig!

SAGOT SAMAHAHALAGANGTANONG SABUHAY

Malamang na napansin mong galing sa Bibliya

ang mga payo sa brosyur na ito. Kumbinsido

ang mga Saksi ni Jehova na ang Bibliya ay isang

maaasahang pagkukunan ng patnubay. Iyan ay

dahil “kinasihan [ito] ng Diyos at kapaki-pakina-

bang sa pagtuturo, sa pagsaway, sa pagtutuwid

ng mga bagay-bagay.” (2 Timoteo 3:16, 17) Maki-

kinabang ka kung susuriin mo ang makaluma,

pero napapanahong aklat na ito!

ALAMIN PA!Panoorin ang video na BakitMagandang Mag-aral ngBibliya? sa www.jw.org/tl.

w

31


ypq

-TG

16

06

22

Alamin ang sagot sa mga tanongna gaya ng:

* Sino Ba Talaga Ako?

* Bakit Ko Ba Pinoproblema angHitsura Ko?

* Paano Ako Makikipag-usap sa mgaMagulang Ko?

* Paano Ko Itatama ang mgaPagkakamali Ko?

* Ano ang Gagawin Ko KapagBinu-bully Ako sa School?

* Paano Kung Ginigipit Ako ng Iba?

* Paano Kung Pinipilit AkongMakipag-sex?

* Ano ang Dapat Kong MalamanTungkol sa Seksuwal naPang-aabuso?

* Dapat Ko Bang Paniwalaan angEbolusyon?

* Matutulungan Ba Ako ng Bibliya?

Ang mga tanong na iyan aysinasagot sa brosyur na ito.

Tulong Para samga Kabataan

sOpisyal na website ngmga Saksi ni Jehova

I-scan ang codeo magpunta sawww.jw.org/tl

http://www.jw.org/finder?wtlocale=TG&srcid=pdf

Documents

SAGOT SA - download-a.akamaihd.netdownload-a.akamaihd.net/files/media_books/09/ypq_TG.pdf · 6 Paano Kung Ginigipit Ako ng Iba? ... wikang Bagong Sanlibutang Salin ng Banal ... magkakaroon