Embed Size (px)
Citation preview
SADRŽAJ.
I. dio POJAM, SADRŽAJ I PRIMJENA RAČUNOVODSTVA
1. UVOD ........................................................................................... 3
1.1. Pojmovno određenje računovodstva ................................... 3
1.2. Povijesni razvoj knjigovodstvenih sustava na kojima se temelje današnji računovodstveni sustavi ......... 4
1.3. Računovodstveni sustavi u Hrvatskoj ............................... 15
1.3.1. Temeljne karakteristike financijskog računovodstva poduzetnika..............................................15
1.3.1.1. Računovodstvo poduzeća................................17
1.3.1.2. Računovodstvo banaka ...................................18
1.3.1.3. Računovodstvo osiguranja ..............................19
1.3.2. Temeljne karakteristike računovodstva neprofitnih organizacija (fondovskog računovodstva) ....21
1.3.3. Temeljne karakteristike računovodstva proračuna i proračunskih korisnika.....................................................26
1.3.4. Računovodstvo obrtnika i slobodnih zanimanja ..............28
2. FUNKCIONIRANJE RAČUNOVODSTVENOG SUSTAVA, NJEGOVO UREĐENJE I INFORMACIJE KOJE TREBA OSIGURATI ..................... 32
xiv
2.1. Osnovni model funkcioniranja računovodstvenog sustava.................................................. 32
2.2. Zakon o računovodstvu i obveznici primjene................... 35
2.3. Financijski izvještaji i ostale računovodstvene informacije .................................. 36
2.4. Standardi financijskog izvještavanja i klasifikacija obveznika........................................................ 37
2.5. Međunarodni standardi financijskog izvještavanja (MSFI) koji uključuju Međunarodne računovodstvene standarde (MRS) ................................... 39
2.6. Računovodstvena načela (Okvir MSFI i MRS 1)............. 41
2.7. Računovodstvene politike (MRS 8) ................................... 43
2.8. Korisnici financijskih izvještaja i ostalih računovodstvenih informacija............................... 45
3. EKONOMSKO-FINANCIJSKI MODEL TRGOVAČKOG DRUŠTVA: PRIKAZ POMOĆU BILANCE, RAČUNA DOBITKA/GUBITKA I NOVČANIH TIJEKOVA......................................................... 47
3.1. Terminološka određenja pojmova..................................... 47
3.2. Bilanca kao osnovica ekonomsko-financijskog modela trgovačkog društva ................................................ 48
3.2.1. Prikaz imovine i izvora imovine trgovačkog društva pomoću bilance ................................................................48
3.2.2. Utjecaj ekonomskih aktivnosti trgovačkog društva na bilancu .........................................................................50
xv
3.2.3. Temeljne bilančne promjene............................................52
3.3. Utvrđivanje financijskog rezultata ekonomskih aktivnosti trgovačkog društva pomoću računa dobitka i gubitka...................................... 58
3.3.1. Temeljni model računa dobitka i gubitka ........................58
3.3.1.1. Prihod kao element računa dobitka i gubitka..59
3.3.1.2. Rashodi kao element računa dobitka i gubitka..................................61
3.3.1.3. Dobitak prije oporezivanja..............................73
3.3.1.4. Porez na dobit .................................................74
3.3.1.5. Porez po odbitku kojim se oporezuje dobit koju ostvari nerezident u Republici Hrvatskoj ........................................76
3.3.1.6. Dobitak poslije oporezivanja ..........................77
3.4. Izvještaj o novčanom toku (MRS 7) .................................. 77
4. KNJIGOVODSTVENI RAČUNI (KONTA) I FORMIRANJE POSLOVNIH KNJIGA................................ 91
4.1. Pojmovno određenje knjigovodstvenog računa (konta) .................................................................................. 91
4.2. Objašnjenje pojmova "duguje" i "potražuje"................. 94
4.3. Osnove tehnike upisivanja poslovnih promjena na knjigovodstvenim računima (kontima)........................ 98
4.4. Salda na računima (kontima)........................................... 102
4.5 Knjigovodstveno koljeno .................................................. 103
xvi
4.6. Oblici knjigovodstvenih računa (konta) u profesionalnoj praksi ........................................................ 104
4.7. Kontni plan: formiranje kontnih razreda, njihova razrada i šifriranje .............................................. 108
4.8. Poslovne knjige .................................................................. 114
4.8.1. Dnevnik..........................................................................115
4.8.2. Glavna knjiga .................................................................119
4.8.3. Pomoćne knjige..............................................................120
II. dio KNJIŽENJE POSLOVNIH DOGAĐAJA I OBRAČUNA
5. PRIMJENA SUSTAVA POREZA NA DODANU VRIJEDNOST I NJEGOV UTJECAJ NA KNJIŽENJE...................................................................... 125
6. OSNIVANJE PODUZEĆA .................................................... 132
6.1. Knjiženje osnivanja društva s ograničenom odgovornošću ..................................................................... 133
6.2. Knjiženje osnivanja dioničkog društva........................... 136
7. NEMATERIJALNA IMOVINA (MRS 38) .......................... 138
7.1. Pojmovno određenje i računovodstveni obuhvat nematerijalne imovine ...................................................... 138
xvii
7.2. Knjiženje nematerijalne imovine..................................... 142
7.2.1. Knjiženje troškova osnivanja (osnivačkih izdataka): Prema MRS 38, ne priznaju se kao bilančna stavka ......142
7.2.2. Knjiženje troškova istraživanja i razvoja.......................146
7.2.3. Patenti, licencije, koncesije, zaštitni znaci i ostala prava ....................................................................150
7.2.4. Amortizacija nematerijalne imovine ograničenog vijeka trajanja ............................................155
7.2.5. Goodwill se ne amortizira (MSFI 3) ..............................155
8. DUGOTRAJNA MATERIJALNA IMOVINA: NEKRETNINE, POSTROJENJA I OPREMA ................... 156
8.1. Pojmovno određenje dugotrajne materijalne imovine.. 156
8.2. Nekretnine, postrojenja i oprema koje vlasnik koristi u svom poslovnom procesu (MRS 16) ............................................................................ 158
8.2.1. Stjecanje dugotrajne imovine kupnjom .........................161
8.2.1.1. Stjecanje zemljišta kupnjom iz vlastitih sredstava..........................................161
8.2.1.2. Stjecanje građevinskih objekata kupnjom iz vlastitih sredstava..........................................163
8.2.1.2.1. Stjecanje nekretnine sagrađene prije 01. siječnja 1998. kupnjom ...........................164
8.2.1.3. Kupnja novosagrađene građevine sa zemljištem.................................................166
8.2.1.4. Stjecanje postrojenja i opreme iz vlastitih sredstava......................................167
8.2.1.5. Kupnja dugotrajne imovine korištenjem kredita banke .............................170
xviii
8.2.1.6. Kupnja dugotrajne imovine od dobavljača uz uključivanje vlastitih troškova .................171
8.2.2. Izrada ili izgradnja dugotrajne imovine u vlastitoj izvedbi...........................................................175
8.2.2.1. Izrada opreme u vlastitoj izvedbi..................175
8.2.2.2. Izgradnja građevinskog objekta u vlastitoj izvedbi..........................................178
8.2.3. Amortizacija kao trošak i svota ispravka vrijednosti dugotrajne imovine obuhvaćene MRS-om 16 ...............183
8.2.4. Revalorizacija nekretnina, postrojenja i opreme nakon početnog priznanja i amortizacija revalorizirane imovine ...................................................193
8.2.4.1. Primjena modela troška na vrednovanje nekretnina, postrojenja i opreme......................................194
8.2.4.2. Primjena modela revalorizacije na vrednovanje nekretnina, postrojenja i opreme......................................198
8.2.5. Povlačenje sredstva dugotrajne materijalne imovine iz uporabe, otuđenja i isknjižavanje...............................210
8.2.5.1. Povlačenje sredstava iz aktivne uporabe.......210
8.2.5.2. Isključivanje rashodovanih sredstava iz bilance i njihovo isknjižavanje..................212
8.2.5.3. Prodaja dugotrajne imovine (nekretnina, postrojenja i opreme) koja nije klasificirana prema MSFI 5 da se drži za prodaju .....................................214
8.2.5.4. Prodaja, otuđenje ili uništenje revalorizirane dugotrajne imovine ................226
8.2.6. Investicijsko ulaganje na sredstvima dugotrajne materijalne imovine – naknadni troškovi.....231
8.2.7. Stjecanje imovine u sklopu državne potpore i državne pomoći – MRS 20.............................................235
xix
8.2.8. Dugotrajna imovina nabavljena na temelju ugovora o financijskom najmu (Finance leases) – MRS 17 ........239
8.2.9. Dugoročna potraživanja na temelju ugovora o financijskom najmu – MRS 17 ...................................249
9. ULAGANJE U NEKRETNINE (INVESTMENT PROPERTY) – MRS 40 ............................ 254
9.1. Definicija ulaganja u nekretnine kao posebne stavke u bilanci ............................................ 254
9.2. Početno priznavanje vlastite imovine tretirane kao "ulaganje u nekretnine"............................ 256
9.3. Početno priznavanje "ulaganja u nekretnine" imovine koja je u najmu i naknadno mjerenje imovine koja je u poslovnom najmu................................ 263
9.4. Mjerenje vrijednosti "ulaganja u nekretnine" nakon početnog priznanja ................................................ 268
9.4.1. Primjena modela troška za naknadno mjerenje "ulaganja u nekretnine"..................................................269
9.4.2. Primjena modela fer vrijednosti za naknadno mjerenje "ulaganja u nekretnine"..................................................271
9.4.3. Prodaja imovine klasificirane kao "ulaganje u nekretnine" i njeno isključivanje iz bilance.........................................274
10. DUGOTRAJNA IMOVINA NAMIJENJENA PRODAJI I PRESTANAK POSLOVANJA – MSFI 5 ....... 279
11. DUGOROČNA FINANCIJSKA IMOVINA........................ 292
xx
11.1. Pojmovno određenje i osnovne značajke dugoročne financijske imovine......................................... 292
11.2. Metode obračuna ulaganja u druga društva i zajedničke pothvate........................................................... 294
11.3. Računovodstvo ulaganja u pridružena društva po metodi udjela – MRS 28 .............................................. 302
11.4. Obračun ulaganja po metodi troška – MRS 27.............. 306
11.5. Obračun ulaganja po metodi fer vrijednost – MRS 39 ............................................................................... 308
11.6. Konsolidacija financijskih izvještaja koji uključuju ovisna društva matice – MRS 27 ............ 309
11.7. Nabava i naknadna prodaja dionica drugih društava koje su klasificirane kao dugoročna financijska imovina – MRS 39...................... 312
11.8. Dani dugoročni krediti...................................................... 319
11.9. Depoziti dugoročni ............................................................ 323
12. NOVAC, KRATKOTRAJNA FINANCIJSKA IMOVINA, KRATKOROČNA POTRAŽIVANJA, GUBITAK IZNAD VISINE KAPITALA I AKTIVNA VREMENSKA RAZGRANIČENJA (RAZRED 1) ............................................................................ 325
12.1. Zakonski rok plaćanja ...................................................... 326
12.2. Platni promet preko žiro računa ..................................... 327
12.3. ŽIRO-RAČUN prijelazni KONTO (1009)...................... 340
xxi
12.4. Blagajničko poslovanje ..................................................... 342
12.5. Obračunska plaćanja ........................................................ 346
12.5.1. Prijeboj (kompenzacija) .................................................347
12.5.2. Cesija (ustup tražbine) ...................................................349
12.5.3. Asignacija (uputa) ..........................................................352
12.5.4. Preuzimanje duga...........................................................353
12.6. Knjiženje poslovnih promjena u vezu sa stranim sredstvima plaćanja – MRS 21 .......................... 355
12.6.1. Knjiženje tečajnih razlika ..............................................361
12.6.1.1. Pozitivne tečajne razlike ...............................362
12.6.1.2. Negativne tečajne razlike..............................367
12.6.2. Devizna blagajna............................................................372
12.6.3. Otvoreni akreditiv u stranim valutama ..........................375
12.7. Kratkoročni vrijednosni papiri........................................ 377
12.7.1. Primljeni čekovi građana ...............................................378
12.7.2. Primljene mjenice ..........................................................381
12.8. Dani kratkoročni krediti................................................... 383
12.9. Depoziti do jedne godine................................................... 385
12.10. Potraživanja od kupaca .................................................... 386
12.10.1. Potraživanja od domaćih kupaca ...................................386
12.10.2. Potraživanja od kupaca iz inozemstva ...........................391
12.11. Vrijednosna usklađenja potraživanja od kupaca – otpisi potraživanja............................................................. 394
12.12. Aktivna vremenska razgraničenja................................... 400
xxii
13. OBVEZE KAO BILANČNA POZICIJA ............................. 402
13.1. Kratkoročne obveze .......................................................... 403
13.1.1. Obveze prema dobavljačima (kratkoročne) u zemlji (220) .................................................................403
13.1.2. Obveze prema dobavljačima – fizičkim osobama (222) .................................................405
13.1.3. Obveze za izdane mjenice..............................................406
13.1.4. Obveze s osnove kratkoročnih zajmova (213) i naknadna ulaganja u neupisani i upisani kapital društva ...................................................409
13.1.5. Kratkoročne obveze prema kreditnim institucijama (214)..............................413
13.2. Dugoročne obveze.............................................................. 414
13.2.1. Obveze s osnove dugoročnih zajmova...........................414
13.2.2. Dugoročne obveze prema kreditnim institucijama (252)..............................414
14. DUGOROČNA REZERVIRANJA ZA RIZIKE I TROŠKOVE – MRS 37 ........................................ 416
15. PASIVNA VREMENSKA RAZGRANIČENJA: ODGOĐENO PLAĆANJE TROŠKOVA I PRIHODI BUDUĆEG RAZDOBLJA KOJI SE KLASIFICIRAJU KAO ODGOĐENI PRIHODI.......................................................... 422
15.1. Obveze za odgođeno plaćanje priznatih troškova.......... 423
15.2. Odgođeni prihodi (MRS 17, MRS 18 i MRS 20)............ 427
xxiii
16. OPOREZIVANJE DANIH I PRIMLJENIH PREDUJMOVA I MODELI KNJIŽENJA .......................................................... 430
16.1. Osnovna pravila kod oporezivanja predujmova............ 430
16.2. Knjiženje danih predujmova kad konačni račun ne odstupa od predujma.................. 432
16.3. Knjiženje primljenih predujmova kad konačni račun ne odstupa od predujma.................. 438
16.4. Naknadna promjena porezne osnovice kod predujmova ................................................................ 440
16.4.1. Knjiženje u slučaju naknadne promjene porezne osnovice kod danih predujmova.......................441
16.4.2. Knjiženje u slučaju naknadne promjene porezne osnovice za primljene predujmove...................447
16.5. Nastanak porezne obveze po računu ispostavljenom unaprijed (prije isporuke i prije primitka predujma) i modeli knjiženja ................................................................ 453
16.6. Vrijednosno usklađenje danih predujmova ................... 462
17. ZALIHE SIROVINA I MATERIJALA, REZERVNIH DIJELOVA I SITNOG INVENTARA (RAZRED 3) .................................. 466
17.1. Uključivanje troškova u trošak zaliha sirovina i materijala, rezervnih dijelova i sitnog inventara ................................................................. 466
xxiv
17.2. Obračun troškova nabave zaliha materijala .................. 470
17.2.1. Knjiženje troškova nabave materijala kad postoji samo jedan račun (faktura) dobavljača........470
17.2.2. Knjiženje i obračun troškova nabave materijala kad postoji više računa dobavljača za jednu vrstu materijala (uporaba računa skupine 30) .472
17.2.3. Knjiženje i obračun troškova kupnje materijala kad se zavisni troškovi raspoređuju na više vrsta materijala...................................................476
17.2.4. Knjiženje i obračun troškova kupnje materijala kad se materijal nabavlja iz inozemstva.........................480
17.2.5. Knjiženje i obračun troškova materijala kad se uključuju vlastiti zavisni troškovi .......................485
17.2.6. Knjiženje materijala koji se ne skladišti nego se odmah troši i storniranje neutrošenih količina.....................................489
17.3. Sirovine i materijal na zalihi (31) .................................... 491
17.3.1. Sirovine i materijal u skladištu (310).............................491
17.3.1.1. Praćenje stanja i kretanja sirovina i materijala u skladištu ....................................491
17.3.1.2. Knjiženje viškova i manjkova u skladištu sirovina i materijala ....................494
17.4. Materijal u doradi, obradi i manipulaciji (311) ............. 507
17.4.1. Dorada materijala u drugoga poduzetnika u tuzemstvu.508
17.4.2. Dorada materijala u vlastitoj izvedbi .............................509
17.4.3. Dorada materijala u inozemstvu ....................................511
17.4.4. Vrijednosno usklađenje zaliha sirovina i materijala (319) ..............................................................513
17.4.4.1. Otpisi na zalihama sirovina i materijala........513
xxv
17.4.4.2. Vraćanje vrijednosti zaliha sirovine i materijala do prije otpisane svote .................519
17.5. Zalihe rezervnih dijelova (32) .......................................... 520
17.6. Zalihe sitnog inventara (35 i 36) predujmovi dobavljačima zaliha (37).............................. 521
17.6.1. Nabava i potrošak sitnog inventara................................521
17.7. Predujmovi dobavljačima sirovina i materijala, rezervnih dijelova, sitnog inventara i autoguma (37) .... 525
17.7.1. Predujmovi dobavljačima u tuzemstvu (370, 371, 372) ...............................................................525
17.7.2. Predujmovi inozemnim dobavljačima (374)..................527
17.8. Metode obračuna utroška zaliha sirovina i materijala, rezervnih dijelova i sitnog inventara ........... 529
17.8.1. Tehnike mjerenja troška i metode troška što ih se prema MRS-u 2 primjenjuje pri obračunu utroška zaliha............................................529
17.8.2. Metoda standardnog troška kao tehnika mjerenja troškova zaliha ................................................530
17.8.3. Specifična identifikacija pojedinačnih troškova kao metoda obračuna utroška zaliha ..............................532
17.8.4. FIFO metoda obračuna zaliha ........................................533
17.8.5. Obračun zaliha prema metodi prosječne ponderirane cijene..........................................539
17.8.6. Usporedba rezultata obračuna utroška zaliha po FIFO metodi, metodi prosječne ponderirane cijene i izbor metode obračuna ..................................................... 542
18. TROŠKOVI (RAZRED 4)...................................................... 545
xxvi
18.1. Raspoređivanje i knjiženje troškova proizvodnje i općih troškova administracije, uprave i prodaje ........... 546
18.1.1. Troškovi usluga promidžbe, sponzorstva, darovanja i troškovi sajmova .........................................547
18.1.2. Troškovi po ugovoru o djelu s fizičkim osobama (416) – obračun drugog dohotka....................................551
18.1.2.1. Obračun i knjiženje autorskih honorara........553
18.1.2.2. Obračun i knjiženje isplata po ugovoru o djelu ........................................556
18.1.3. Troškovi osoblja (42) .....................................................559
18.1.4. Troškovi dnevnica, putnih troškova, naknada, potpora i nagrada ............................................565
18.1.4.1. Dnevnice, troškovi noćenja i putni troškovi ................................................566
18.1.4.2. Troškovi naknada , potpora i nagrada...........568
18.2. Porezno nepriznati troškovi ............................................. 570
18.2.1. Porezno nepriznati troškovi koji su posljedica rashoda od vrijednosnih usklađenja dionica i udjela (nerealizirani gubici) ...........................................572
18.2.2. Troškovi vanjskih usluga reprezentacije........................574
18.2.3. Izuzimanje dobara sa zaliha za reprezentaciju...............576
18.2.4. Izuzimanje dobara sa zaliha i korištenje usluga poduzeća za privatne potrebe dioničara i članova društva te zaposlenika.......................................578
18.2.5. Skrivene isplate dobiti kao porezno nepriznati troškovi.....................................584
18.2.6. Darovanja (donacije) i sponzorstva kao porezno nepriznati troškovi (iznad 2% prihoda prethodne godine)............................585
xxvii
18.2.7. Troškovi koji su posljedica novčanih kazni za prekršaje i prijestupe .................................................587
18.2.8. Knjiženje troškova osobnih automobila i drugih sredstava za osobni prijevoz zaposlenika i troškova rent-a-car vozila ..............................................588
18.2.9. Knjiženje troškova amortizacije za osobne automobile i druga sredstva za osobni prijevoz čija je nabavna cijena veća od 400.000,00 kn ...................................................591
18.2.10. Kamate kao porezno nepriznati troškovi .......................594
18.2.10.1. Zatezne kamate između povezanih osoba – porezno nepriznati trošak bez izuzetka .........595
18.2.10.2. Kamate na zajmove dioničara i članova društva .............................................596
18.2.10.3. Porezni tretman kamata na zajmove između povezanih osoba.................596
18.3. Kamate na zajmove između nepovezanih osoba – porezno priznati troškovi.................................................. 600
18.4. Zatezne kamate i odštete................................................... 603
18.5. Troškovi istraživanja i razvoja i troškovi školovanja i stručnog usavršavanja ................. 607
18.5.1. Troškovi istraživanja i razvoja.......................................607
18.5.2. Troškovi školovanja i stručnog usavršavanja zaposlenika ................................613
18.6. Raspored troškova (49)..................................................... 614
19. FORMIRANJE ZALIHA PROIZVODNJE......................... 621
xxviii
20. PRODAJA ZALIHA GOTOVIH PROIZVODA I RAZDUŽENJE SKLADIŠTA ............................................... 627
21. FORMIRANJE ZALIHA ROBE U TRGOVINI................. 632
21.1. Zalihe robe u trgovini na veliko....................................... 633
21.1.1. Zaduženje robe u veleprodaji po nabavnoj cijeni kad se radi o jednoj vrsti robe i jednom računu dobavljača .............................................635
21.1.2. Zaduženje robe u veleprodaji po prodajnoj cijeni kad se radi o jednoj vrsti robe i jednom računu dobavljača .............................................636
21.1.3. Obračun troškova nabave robe i njegovo knjiženje.......637
21.1.4. Uključivanje vlastitih troškova u trošak zaliha robe......639
22. PRODAJA ROBE U VELEPRODAJI I RAZDUŽENJE SKLADIŠTA ............................................... 643
22.1. Prodaja i razduženje robe u veleprodaji kad sva roba ima istu nabavnu vrijednost...................... 643
22.2. Prodaja i razduženje robe u veleprodaji kad je roba nabavljena po različitim nabavnim cijenama .................................... 647
22.2.1. Prodaja i razduženje robe u veleprodaji primjenom metode prosječne ponderirane cijene ..........648
22.2.2. Knjiženje efekata promjene prodajne cijene na zalihama veleprodaje i razduženje primjenom metode prosječne ponderirane cijene ..........654
22.2.3. Prodaja i razduženje robe u veleprodaji primjenom FIFO metode kad se roba vodi po prodajnoj cijeni........656
xxix
23. RAČUNOVODSTVO TRGOVINE NA MALO .................. 658
24. PRIJENOS ROBE SA SKLADIŠTA U PRODAVAONICU I OBRATNO...................................... 669
25. RASHODI I KRITERIJI ZA NJIHOVO PRIZNAVANJE............................................ 674
25.1. Rashodi vezani uz priznavanje prihoda – sučeljavanje troškova s prihodima .................................. 676
25.1.1. Troškovi prodanih proizvoda kao rashodi u računu dobitka i gubitka ..........................676
25.1.2. Troškovi realiziranih usluga kao rashodi u računu dobitka i gubitka ..........................677
25.1.3. Troškovi nabavne vrijednosti prodane robe kao rashodi u računu dobitka i gubitka ..........................678
25.1.4. Rashodi od prodaje dugotrajne imovine – gubici na prodaji ............................................................679
25.2. Rashodi neovisni o priznavanju prihoda ........................ 679
26. PRIHODI I KRITERIJI ZA NJIHOVO PRIZNAVANJE. 681
26.1. Definiranje vrsta prihoda ................................................. 681
26.2. Prihodi od prodaje i korištenja imovine od strane drugih prema MRS 18 ..................................... 685
26.2.1. Prihodi od prodaje proizvoda i robe (MRS 18) .............685
26.2.2. Prihodi od pružanja usluga (MRS 18) ...........................690
xxx
26.2.3. Prihodi koji nastaju korištenjem imovine od strane drugih subjekata: kamate, tantijemi i dividende (MRS 18).......................................................697
26.2.3.1. Priznavanje prihoda od kamata .....................697
26.2.3.2. Prihodi od tantijema......................................699
26.2.3.3. Prihodi od dividendi......................................702
26.3. Prihodi na osnovi ugovora o izgradnji, priznavanje očekivanih gubitaka i prihodi od promjene računovodstvene procjene (MRS 11) ............................................................................ 703
26.4. Financijski i slični prihodi prema MRS 17 i MRS 20 (Income) ................................. 711
26.4.1. Prihodi iz financijskog najma (MRS 17) .......................711
26.4.2. Prihodi iz poslovnog (operativnog) najma (MRS 17)....714
26.4.3. Prihodi od državnih potpora i državne pomoći (MRS 20).............................................715
26.5. Prihodi od dobitaka koji udovoljavaju definiciji prihoda (gains) ................... 719
26.5.1. Prihodi od pozitivnih tečajnih razlika (MRS 21)...........719
26.5.2. Prihod od prodaje dugotrajne imovine...........................719
26.5.2.1. Prihod od prodaje dugotrajne materijalne imovine prema MRS 16 ..............................................720
26.5.2.2. Prihod od prodaje dugotrajne nematerijalne imovine prema MRS 38 ..............................................721
26.5.2.3. Prihodi od prodaje financijske imovine prema MRS 39 ..............................................722
26.5.3. Prihod od udjela u dobitku po metodi udjela prema MRS 28 ...............................................................723
xxxi
26.6. Ostali prihodi (other income)........................................... 724
26.6.1. Izvanredne stavke prihoda i rashoda više se ne prikazuju posebno u računu dobiti i gubitka i bilješkama (osnove za zaključke – MRS 1) .....................................725
26.6.2. Prihodi od kapitaliziranja vlastitih proizvoda i usluga ..726
26.6.3. Prihodi od ukidanja rezerviranja (MRS 37, MRS 1) .....726
26.6.4. Prihodi od revalorizacije dugotrajne imovine (MRS 16, MRS 38, MRS 39, MRS 40) .........................727
26.6.5. Prihod od poništavanja ispravka vrijednosti zaliha (MRS 1, MRS 2) ............................................................729
27. RAZLIKA PRIHODA I RASHODA FINANCIJSKE GODINE (790) – BRUTO FINANCIJSKI REZULTAT .................................. 729
28. FINANCIJSKI REZULTAT POSLOVANJA (RAZRED 8) ............................................................................ 733
29. PRIJENOS NETO DOBITKA (GUBITKA) NA VLASTITI KAPITAL...................................................... 742
30. GUBITAK IZNAD VISINE KAPITALA............................. 745
31. KONAČNI OBRAČUNI I SASTAVLJANJE BRUTO BILANCE ................................. 746
xxxii
III. dio PRAKTIČNI PRIMJERI S IZRADOM FINANCIJSKIH IZVJEŠĆA ZA MALE PODUZETNIKE
32. PRAKTIČNI PRIMJER KNJIŽENJA POSLOVNE GODINE I IZRADE KONAČNOG OBRAČUNA S FINANCIJSKIM IZVJEŠĆIMA........................................... 751
32.1. Skraćeni i pojednostavljeni primjer računovodstva proizvodnog poduzeća ............................ 751
32.2. Skraćeni praktični primjer knjiženja poslovne godine i izrade konačnog obračuna u trgovini.............................. 765
32.3. Složeniji primjer računovodstva proizvodnog poduzeća ...................................................... 778
32.4. Složeni primjer računovodstva mješovite djelatnosti: Otvaranje poslovnih knjiga, knjiženje poslovnih događaja i izrada financijskih izvještaja............................................ 805
ZAKON O RAČUNOVODSTVU.................................................. 843
LITERATURA ................................................................................ 853
POPIS SLIKA.
Slika 1: Prikaz stanja imovine i dugova te obračun financijskog rezultata pomoću Imovnika krajem XIX stoljeća u Hrvatskoj .....................................................5
Slika 2: Način oblikovanja i prenošenja podataka u poslovnim knjigama dvostavnog knjigovodstva u XV. stoljeću.......8
Slika 3: Shematski prikaz dnevnika iz XV. stoljeća (rekonstrukcija V. Belak).................................................................9
Slika 4: Primjer izrade abecedara koji zamjenjuje računski (kontni) plan ..................................................................................10
Slika 5: Konto salda otvorenih stavki imovine i obveza (Rimanenze)........13
Slika 6: Rekonstrukcija bilance iz 1458. prema opisima Kotruljevića ......13
Slika 7: Pojednostavljena shema bilance banke ........................................18
Slika 8: Bilanca osiguravajućeg društva....................................................20
Slika 9: Razredi od kojih se sastoji bilanca neprofitnih organizacija .......24
Slika 10: Osnovna shema računa prihoda i rashoda neprofitnih organizacija..................................................24
Slika 11: Pozicija bilance neprofitnih organizacija te prijenos viškova ili manjkova na saldo fonda ...............................25
Slika 12: Pregled poslovnih primitaka i izdataka za obrtnike .....................30
Slika 13: Funkcioniranje sustava formaliziranog računovodstva................34
Slika 14: Korisnici financijskih izvještaja i ostalih računovodstvenih informacija...........................................46
Slika 15: Horizontalni prikaz bilance...........................................................49
Slika 16: Vertikalni prikaz bilance ...............................................................49
Slika 17: Prikaz neto knjigovodstvene vrijednosti trgovačkog društva pomoću bilance .............................................57
Popis slika
xxxiv
Slika 18: Prikaz bilance prezaduženog trgovačkog društva ........................58
Slika 19: Temeljni model računa dobitka i gubitka......................................58
Slika 20: Trenutak priznavanja prihoda od prodaje dobara i usluga..........61
Slika 21: Primici i izdaci novca....................................................................64
Slika 22: Gotovinski primici i izdaci preko žiro-računa ..............................64
Slika 23: Proces transformacije troškova nabave proizvodne dugotrajne imovine u troškove proizvodnje u tijeku i troškove proizvodnje gotovih proizvoda ........................66
Slika 24: Proces transformacije troškova nabave neproizvodne dugotrajne imovine u troškove i rashode ...............67
Slika 25: Proces transformacije troškova nabave materijala u troškove proizvodnje gotovih proizvoda ....................................68
Slika 26: Proces transformacije troškova proizvodnje u troškove sadržane u zalihama gotovih proizvoda .........................69
Slika 27: Transformacija troškova nabave robe u troškove sadržane u zalihama robe (vrijednost zaliha robe) i u rashode te općih troškova u rashode .........................................70
Slika 28: Shema sastavljanja računa dobitka i gubitka u djelatnosti trgovine.....................................................................70
Slika 29: Nastanak rashoda prodajom robe u trgovini ................................71
Slika 30: Proces transformacije troškova u rashode u proizvodnom trgovačkom društvu ..............................................71
Slika 31: Shema sastavljanja računa dobitka i gubitka u djelatnosti proizvodnje ...............................................................72
Slika 32: Shema transformacije troškova u rashode u uslužnim djelatnostima...............................................................73
Slika 33: Shema sastavljanja računa dobitka i gubitka u uslužnim djelatnostima...............................................................73
Slika 34: Usporedba računa dobitka/gubitka i izvještaja o novčanom toku ...........................................................79
Popis slika
xxxv
Slika 35: Primjer izvješća o novčanom tijeku za 2004. godinu....................88
Slika 36: Primjer izvještaja o novčanom toku po neizravnoj metodi ...........90
Slika 37: Način formiranja skupina računa, razreda i analitičkih računa temeljenih na osnovnom računu......93
Slika 38: Pravila knjiženja na kontima u bilanci .........................................95
Slika 39: Matematički obrazac za knjiženje na računima (kontima) ...........96
Slika 40: Crveni storno (ručni) i kompjuterski storno................................100
Slika 41: Izračunavanje salda na kontima .................................................102
Slika 42: Prijenos salda protekle godine na početni saldo tekuće godine...............................................................................103
Slika 43: Knjigovodstveno koljeno .............................................................103
Slika 44: Primjena knjigovodstvenog koljena na konto kartici..................104
Slika 45: Konto po pagini...........................................................................105
Slika 46: Shematski prikaz konta po foliju .................................................106
Slika 47: Originalni konto po foliju iz 1875. godine ..................................106
Slika 48: Stupičasti oblik konta ..................................................................107
Slika 49: Konto za knjiženje štednih uloga.................................................107
Slika 50: Tabelarni oblik konta ..................................................................107
Slika 51: Kombinirani oblik konta .............................................................108
Slika 52: Raspored razreda u bilanci (prema računskom planu RRiF)..................................................111
Slika 53: Raspored razreda računskog plana prema pozicijama računa dobitka/gubitka..................................112
Slika 54: Shema knjiženja prijenosnom metodom za potrebe edukacije ....116
Slika 55: Dnevnik i konto-kartica glavne knjige u ručnom kopirnom knjigovodstvu ..............................................117
Slika 56: Shema elektroničke obrade podataka u knjigovodstvu ...............118
Slika 57: Glavna knjiga ..............................................................................119
Popis slika
xxxvi
Slika 58: Bilančna pozicija obveza.............................................................403
Slika 59: Učinci primjene FIFO-metode na visinu troškova za prodano (rashode) i vrijednost zaliha na kraju u uvjetima umjerene inflacije........................................534
Slika 60: Kontinuiran obračun zaliha po FIFO metodi .............................536
Slika 61: Kontinuiran obračun potroška zaliha prema metodi prosječne ponderirane cijene...............................540
Slika 62: Praktični model bruto bilance.....................................................748
