öğretim yöntem ve teknikleriuuzman z m a n yyakla a k l a ş ı m ı öğretim yöntem ve teknikleri Branş Analizi 2012 KPSS e ğitim bilimlerinde ö ğretim yöntem ve teknikleri

uzmanuzmanyaklaşımıyaklaşımı

öğretim yöntem ve teknikleri

Branş Analizi

2012 KPSS eğitim bilimlerinde öğretim yöntem ve teknikleri kapsamında analizi yapılan otuz üç sorunun dağılımı şu şekildedir: Sekiz soru öğretim ku-ram, anlayış ve modelleri; dört soru öğretim stratejileri; on bir soru öğretim yöntem ve teknikleriyle ilişkilidir. Öğretim ilkeleri, eğitim durumları, öğre-tim hizmetinin niteliğini etkileyen değişkenler, öğretim materyalleri, öğrenmeyi öğrenme, üst düzey düşünme becerileri, hedef - etkinlik uyumuna iliş-kin birer soru bulunmaktadır. Altı soru eğitim durumlarıyla ilgilidir. İki soru da açıkça belirtilmeden öğretmen davranışlarının arkasında yatan felsefi te-mellere yöneliktir. Dikkat çeken önemli bir nokta sınavda öğretim yöntem ve teknikleri kapsamında sınıf yönetimiyle ilgili soruların yer almamasıdır.Öğretim kuram, anlayış ve modelleriyle ilgili soruların büyük bir kısmı; işbirliğine dayalı öğrenme, aktif öğrenme, çoklu zekâ, yapılandırmacılık, 5E mo-deli gibi son yıllarda popüler olan konularla ilgiliyken ÖSYM yine tam öğrenme kuramı tutkusundan vazgeçememiş ve bununla ilgili iki soruya da yer vermiştir. Bu sınavda diğerlerinden farklı olarak tam öğrenme kuramıyla ilgili duyuşsal giriş özellikleri kavramıyla ilgili bir soru sorulmuştur.Sınavda öğretim ve buluş yoluyla öğretim stratejileriyle ilgili ikişer soruya yer verilmiştir. Buluş yoluyla ilgili sorulardan birinin yanıtının aktif öğrenme olması gerektiği soruların analizinde ayrıntılı şekilde açıklanmıştır. Bu yılki sınavda araştırma – inceleme yoluyla öğrenme stratejisine yönelik soru so-rulmamıştır.Öğretim teknikleriyle ilgili olarak ÖSYM, özellikle sıklıkla karıştırılan görüş geliştirme, konuşma halkası, rol oynama gibi tekniklerle birlikte son yıllarda sınavlarda sıklıkla yer alan istasyon, beyin fırtınası, zihin haritası gibi tekniklere yönelik sorulara da yer vermiştir. Bunların dışında klasik öğretim tek-niklerinden düz anlatım, soru – yanıt ve geziye yönelik sorular da bulunmaktadır.ÖSYM bu sene yeni olarak sorularda bilişsel çıraklık, öz düzenleme, bilişi yönetme, örgütleyici gibi kavramlara yönelik sorular sormuştur. Özellikle bi-lişsel çıraklığın ÖSYM’nin bu seneki sürpriz sorusu olduğu söylenebilir.Bu sene sınavda bilgi düzeyinde soru sorulmamıştır. Sorular genellikle bir senaryoya ya da örneğe bağlı olarak sorulmuştur. Soruların büyük çoğun-luğu anlama düzeyindedir. Bazı sorular adayların çözümleme ve çıkarım yapmalarını gerektirmektedir. Özellikle öğretmen davranışlarıyla bunların al-tında yatan felsefi temellere yönelik sorular, çıkarım yapılmadan çok zor çözülebilmektedir.2012 KPSS eğitim bilimlerinde öğretim yöntem ve teknikleri sorularında çok dikkat çekici bir durum, bazı soruların öncüllerinde verilen bilgilerin soru-nun doğru yanıtını seçmek için yeterli olmamasıdır ama diğer seçeneklerin hiçbirinin öncülde verilen duruma uygun olmaması nedeniyle doğru yanı-ta ulaşılabilmektedir. Bu sene öncüller kısa tutulmuş, belki de bunun bir getirisi olarak doğru yanıt olarak belirtilen model, strateji, yöntem ya da tekni-ğin uygulanışıyla ilgili yeterli bilgiler bazı soruların öncüllerinde yer almamıştır.

Dr. Levent VEZNEDAROĞLU

uzmanuzmanyaklaşımıyaklaşımı

soruların konulara göre dağılımıöğretim yöntem ve teknikleri

KONU BAŞLIĞI SORU SAYISI

Öğretim İlkeleri 1

Hedefl er ve Üst Düzey Düşünme Becerileri 3

Öğretim Stratejileri 4

Öğretim Kuram, Anlayış ve Modelleri 8

Öğretim Yöntem ve Teknikleri 11

Eğitim Durumları 6

Toplam 33

uzmanuzman 2012 KPSS

Doğru yanıt rol oynama olarak belirtilmesine rağmen öncüldeki örnek rol oynama tekniğinin uygulanması için uygun değildir çünkü sosyodrama olarak da adlandırılan rol oynama, öğrencilerin belli bir durumla ilgili duygu ve düşüncelerini başka bir kim-liğe bürünerek ifade etmelerini sağlayan, onların empati becerilerini geliştiren bir öğ-retim tekniğidir. Rol yapmada birey, gerçek rolünden ve duygularından sıyrılıp kendi-ni bir başkasının yerine koyar ya da belli bir durumda ne yapacağını ve neler hisse-deceğini gösterir. Oysa öncüldeki örnekte öğrencilerden kendilerini gezegenlerin ye-rine koymaları ve yerine geçtikleri gezegenle ilgili bilgiler vermeleri beklenmektedir. Bir başka deyişle öğrencilerin belli bir durumla ilgili duygu ve düşüncelerini başka bir kimliğe bürünerek ifade etmeleri bu örnekte söz konusu değildir. Bu durumda soru-nun çözümü için öncülde verilen ifadeleri analiz etmek gerekir. Rol oynamada görev alacak öğrencilere rolleri hakkında bilgiler önceden ayrıntılı şekilde verilir ve bu rolle-ri prova etmeleri için zaman tanınır. Bu sorunun çözümündeki anahtar, öncülde ge-çen “önceden görevlendirdiği altı öğrenci” ifadesidir çünkü bu ifade sorunun en güçlü çeldiricisi durumundaki “yaratıcı drama” seçeneğinin elenmesini sağlar. Yaratıcı dra-mada bireye rolü önceden verilmez, birey sunulan bir durum karşısında ne hissettiği-ni ya da ne yapacağını doğaçlama oynar. Soruda yaratıcı drama kadar güçlü olma-sa da adayları yanıltabilecek bir diğer seçenek de benzetimdir. Benzetim, öğrenmeyi desteklemek amacıyla gerçeğe uygun olarak geliştirilen bir model üzerinde yapılan bir öğretim yaklaşımıdır. Diyer bir deyişle öğrencilerin sınıf içinde bir olayı gerçekmiş gibiele alıp üzerinde çalışma yapmalarınaolanak sağlayan bir öğretim tekniğidir. Bu teknik astronot, pilot, doktor vb. adaylarının eğitiminde sıklıkla kullanılır.

Doğru yanıt ‘‘A’’ seçeneğidir.

1. Bir sınıf öğretmeni, Güneş Sistemi’ni işleyeceği ders-te önceden görevlendirdiği altı öğrenciyi, üzerlerinde gezegen isimleri yazılı kâğıtlarla tahtanın önüne çı-karır. Önündeki kâğıtta Güneş yazan öğrenci ‘‘Ben Güneş’im, Güneş Sistemi’nin merkezinde yer alırım.’’ diyerek etkinliği başlatır. Sonra, sırasıyla diğer geze-genler kendilerini ayrıntılı tanıtarak Güneş etrafındaki yerlerini alırlar ve etkinlik bu şekilde devam eder.

Öğretmen bu derste aşağıdaki öğretim yöntem veya tekniklerinden hangisini kullanılmıştır?

A) Rol oynama

B) Yaratıcı drama

C) Gösteri

D) Altı düşünce şapkası

E) Benzetim


Öncüldeki durum analiz edildiğinde öğrencilerin grup çalışması ve görüşme yaptık-larına ilişkin hiçbir ipucu bulunmadığı hemen görülmektedir. Bu nedenle grup çalış-ması ve görüşme seçenekleri hemen elenmelidir. Fikir taraması da bir tür grup ça-lışmasıdır. Bu teknikte 4 – 9 kişilik öğrenci grupları oluşturulur ve gruptaki öğrencile-rin herhangi bir konuyla ilgili görüşlerini özgürce söylemeleri sağlanır. Öncülde böy-le bir uygulamadan bahsedilmediği için fi kir taraması seçeneği de elenmelidir. Ör-nek olay, yaşamda karşılaşılmış ya da karşılaşılması muhtemel sorun ya da olayla-ra öğrencilerin katılımı ile çözüm bulunan yöntemdir. Örnek olay yönteminin uygula-nışı sırasında örnek olay sunulur, öğrenciler örnek olayı grupça analiz ederler ola-yın nedenlerini ve sonuçlarını belirlerler, sorunu ortadan kaldırmak için olası çözüm önerileri geliştirirler, bunlardan en etkili olabilecek öneriyi kullanarak olayı yeniden yazarlar. Bu seçenek de elendikten sonra geriye proje kalmaktadır. Proje, öğrenci-lerin karşılaştıkları bir sorunla ilgili araştırma yaptıkları, bu sorunu ortadan kaldırma-ya yönelik bir ürün ya da çözüm önerisi geliştirdikleri ve bunu sundukları bir yöntem-dir. Öncülde de öğrencilerden; gribin nedenleri, yayılma yolları, tedavisi ve gripten korunma yollarıyla ilgili araştırma yapmaları, elde ettikleri bilgilere eleştirel düşün-celerini katmaları, yani bunları akıl süzgecinden geçirip özgün bir ürün haline geti-rerek sunmaları beklenmektedir.

Doğru yanıt ‘‘D’’ seçeneğidir.

2. Elif Öğretmen, sınıftaki öğrencilerden bir grubun gri-be yakalanması üzerine ‘‘Sağlığını koruma sorumlu-luğunu üstlenir.’’ kazanımını gerçekleştirmek için bir çalışma yapmaya karar verir. Öğrencilerinden gri-bin sebepleri, yayılması, tedavisi ve gripten korunma yolları hakkında araştırma yapmalarını, bulgularına eleştirel düşüncelerini de katarak sınıfta paylaşmala-rını ister.

Elif Öğretmen’in öğrencilerden yapmasını istedi-ği çalışma aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fikir taraması

B) Örnek olay

C) Görüşme

D) Proje

E) Grup çalışması


Aktif öğrenme, bireyin öğrenme sürecine etkin olarak katılımını sağlama yaklaşımı-dır. Öğrencilerin, öğrenme sürecinde okuma, yazma, konuşma, tartışma, uygulama, problem çözme gibi etkinliklerle bilgiyi üretmesini ve kullanmasını hedefl er. Öncül-deki örnekte de öğretmenin derslerinde örnek olay incelemesi, rol oynama, müna-zara gibi yöntem ve tekniklerle öğrencilerin derse etkin şekilde katılmalarını, bir baş-ka deyişle aktif olarak bilgiyi üretmelerini ve kullanmalarını sağladığı görülmektedir. Ayrıca aktif öğrenmede işbirliğine dayalı öğretim yöntem ve tekniklerinin kullanılma-sı çok önemlidir. Öncülde işbirliğine dayalı öğrenme tekniklerinden “düşün-eşleş-paylaş”tan bahsedilerek öğretmenin aktif öğrenme anlayışı çerçevesinde işbirliğine dayalı öğrenme tekniklerinden yararlandığı da ortaya konmuştur.

Doğru yanıt ‘‘E’’ seçeneğidir.

3. Selçuk Öğretmen derslerinde rol oynama, münazara, örnek olay incelemesi yöntemlerini kullanarak öğren-cilerinin derse katılmalarını sağlamaktadır. Özellikle düşün - paylaş etkinliği öğrencilerin çok ilgisini çek-miştir. Ayrıca derste kısa süreli sınavlar yaparak öğ-rendiklerin ne kadar öğrencilerini belirlemeye çalış-mıştır.

Selçuk Öğretmen’in derslerinde yaptığı çalışma-lar aşağıdakilerden hangisine göre düzenlenmiş-tir?

A) Okulda öğrenme

B) Anlamlı öğrenme

C) Tam öğrenme

D) Proje tabanlı öğrenme

E) Aktif öğrenme


Konuşma halkası, empati becerisini geliştirmek, öğrenciler arasında iletişim olana-ğını artırmak, öğrencilerin duygularla düşünceleri ayırt etmelerine yardımcı olmak amacıyla kullanılan bir tekniktir. Bu teknik uygulanırken bir sorun ya da olay orta-ya konduktan sonra öğrencilerden kendilerini olayda geçen kişilerin yerine koyma-ları, onların ne hissetmiş, ne düşünmüş olabileceğini ve bundan sonra neler yapa-bileceklerini açıklamaları istenir. Öncüldeki örnekte de öğretmen sorunu öyküleme ve canlandırma yollarıyla ortaya koyduktan sonra öğrencilerden, kendilerini soru-nu yaşayan kişinin yerine koymalarını, böyle bir durumda neler hissedeceklerini ve nasıl davranacaklarını paylaşmalarını isterken konuşma halkası tekniğinden yarar-lanmıştır. Bu tekniğin uygulanışında öğrencilerin sandalyelerini birbirlerini görecek şekilde dizmeleri gerekir ancak soruyu zorlaştırmak için bu bilgiye öncülde yer ve-rilmediği düşünülmektedir. Bu soruda görüş geliştirme güçlü bir çeldirici olabilir an-cak görüş geliştirme, bir konuda farklı görüşlerde olanların bireysel olarak görüşleri-ni belirttikleri, görüşlerinin gerekçelerini açıkladıkları ve isterlerse görüşlerini değiş-tirdikleri bir tekniktir.


4. Celal Öğretmen Türkçe dersinde, öğrencilerin bazı duygularını anlayabilme ve başkalarının görüşle-rine saygı duyabilme özeliklerini geliştirmek için sı-nıf başkanı seçimini kaybeden bir öğrencinin yaşa-dıklarını anlatan bir hikâyeyi öğrencilerine anlatır ve canlandırmalarını ister. Daha sonra öğrencilerinden, hikâyede geçen karekterin yerine kendilerini koyma-larını ve böyle bir durumda neler hisedeceklerini ve nasıl davranacaklarını paylaşmalarını ister.

Celâl Öğretmen, bu etkinlikte aşağıdaki yöntem veya tekniklerden hangisini uygulamıştır?

A) Soru-cevap

B) Grupla çalışma

C) Panel

D) Görüş geliştirme

E) Konuşma halkası


Anlamlı öğrenme, sunuş yoluyla öğrenme ya da alış yoluyla öğrenme adlarıyla bili-nen öğretim stratejisine göre öğrenme sürecinde ön öğrenmeler çok önemlidir. Bu stratejiye göre en yüksek düzeyde öğrenme; öğrencinin yeni öğreneceği bilgi, sa-hip olduğu bilgilere uygun hale getirildiğinde gerçekleşir. Bu stratejide ön organize ediciler kullanılarak yeni bilginin önceki öğrenmelerle ilişkilendirilmesi sağlanır. Öğ-rencinin anlamlı öğrenmesini sağlamak için önceki öğrenmeler ve yeni öğrenmeler arasında sürekli yatay ve dikey ilişkiler kurulur. Ayrıca bu stratejide kavram haritala-rı kullanılarak yeni öğrenilen bilgiler ve bunlar arasındaki ilişkiler öğrenciye tutarlı bir ilişki içinde sunulmaya çalışılır.

Doğru yanıt ‘‘C’’ seçeneğidir.

5. Öğrenmeyi etkileyen en önemli faktör, mevcut bilgi birikimidir. Buna göre, yeni bilgilerle daha önceki bil-giler ilişkilendirilmelidir. Bunun yanında, yeni bilgiler kendi içinde tutarlı değilse ve önceki bilgilerle çelişi-yorsa öğrenmede sorun yaşanabilir.

Bu açıklama aşağıdaki öğrenme model veya yak-laşımlarından hangisine aittir?

A) Tam öğrenme

B) İş birliğine dayalı öğrenme

C) Anlamlı öğrenme

D) Buluş yoluyla öğrenme

E) Problem temelli öğrenme


Gezi; ilk elden öğrenme yaşantıları sağlayan, olay, nesne vb.nin gerçek ortamda görülmesine yardımcı olan bir tekniktir. Geziye başlamadan önce planlama yapı-lır, yönlendirici sorular hazırlanır. Geziye katılan tüm öğrencilerin gözlem yapması-na olanak sağlanır. Öğrencilere gezide yaptıkları gözlemleri ve edindikleri izlenim-leri paylaşma, tartışma ve raporlaştırma şansı tanınır. Soru yazarının doğru yanıtı B seçeneği olarak belirtmesine rağmen öncüldeki belirsizlik nedeniyle biz doğru yanı-tın A olması gerektiğini düşünmekteyiz. Çünkü öncülde öğrencilere gözlem ve izle-nimlerini paylaşmaları ve tartışmaları için fırsat sağlandığına ilişkin bir ipucu yoktur. Öncülde öğretmenin geziden sonraki ilk ders, geziyle ilgili izlenimlerini paylaştığı ve sınıfça bir değerlendirme yapıldığı belirtilmektedir. Bu ifadeden öğretmenin izlenim-lerinin değerlendirildiği anlamı çıkabilmektedir. Oysa öğretmen, önce öğrencilerin izlenim ve görüşlerini paylaşmalarını sağlamalı, sonra kendisininkini açıklamalıdır.

Doğru yanıt ‘‘B’’ seçeneğidir.

6. Kütahya’da görev yapan bir sınıf öğretmeni öğrenci-leriyle birlikte ‘‘Beylikten Devlete’’ ünitesi kapsamında Bilecik’in Söğüt ilçesine bir gezi planı yapar. Gerek-li ön hazırlıkları tamamladıktan sonra ilgili izinleri ala-rak geziye giderler. Geziden sonraki ilk derste öğret-men geziyle ilgili gözlemlerini paylaşır ve sınıfça bir değerlendirme yapılır.

Bu etkinlikte yapılan en önemli hata aşağıdakiler-den hangisidir?

A) Öğretmenin geziden sonra izlenimlerini açıklama-sı

B) Gözlem faaliyetlerinin değerlendirilmesinin gezi sonrasına bırakılması

C) Geziye gidilecek yerin kararını öğretmenin ver-mesi

D) Gezinin il dışına yapılmış olması

E) Gezi planının öğrencilerle birlikte yapılması


Beyin fırtınası, bir soruna belirli bir sürede mümkün olduğunca çok sayıda çözüm önerisi geliştirmek için kullanılır. Tekniğin uygulanışı sırasında öğretmen düşüncele-rin rahatlıkla açıklanabileceği ortam oluşturur, belirtilen düşüncelerle alay edilmesi-ne ya da bunların hemen eleştirilmesine izin vermez, düşüncelerin değerlendirilme-sini en sona bırakır. Öğretmen öğrencileri yeni düşünceler üretmeleri için sürekli ce-saretlendirir. Buradan da anlaşılacağı üzere öğretmen, öğrencileri doğru yanıta de-ğil sorunun çözümüyle ilgili olarak mümkün olduğunca çok öneri oluşturmaya yön-lendirir. Son bölümde üretilen düşüncelerin değerlendirilip bunlar arasından uzlaşı-lan 3 – 5 düşüncenin uygulanmak üzere listelenmesi de beyin fırtınası tekniğini kul-lanan öğretmenin öğrencileri tek bir doğru yanıta yönlendirmediğinin göstergesidir.


7. ‘‘Deniz kirliliğini nasıl engelleriz?’’ sorusuna öğ-rencilerin çözüm üretmesini isteyen bir öğretme-nin, beyin fırtınası uygulama ilkelerine göre aşa-ğıdakilerden hangisini yapması yanlıştır?

A) Rahat bir konuşma ortamı oluşturması

B) Yeni fi kirler üretmeye cesaretlendirmesi

C) Doğru sonucu bulmaya özendirmesi

D) Öne sürülen düşüncelerin eleştirilmesini engelle-mesi

E) Fikirlerin değerlendirilmesini en sona bırakması


Zihin haritası not almak ya da yaratıcı düşünme becerisini geliştirmek için kullanı-lan bir tekniktir. Bu teknik uygulanırken boş bir sayfanın ortasına konu ya da sorun yazılır, bununla ilgili bir görsel çizilir. Sonra renkli kalemler kullanılarak bundan saat yönünde çizgiler çıkarılır, konu ya da sorunla ilgili olan bilgi ya da düşünceler bu çiz-gilerin ucuna eklenir. Eklenen her bilgi ya da düşünceyi temsil eden birer görsel çi-zilir. Öncüldeki örnek zihin haritasının oluşturulma amacına ve biçimine tam olarak uymamaktadır ancak seçenekler arasında zihin haritasından başka doğru olabile-cek bir kavram da yoktur. Balık kılçığı diyagramı, bir problemin nedenlerini belirle-mek ya da bir probleme olası çözüm yolları önermek amacıyla kullanılan bir teknik-tir. Tanılayıcı dallanmış ağaç, öğrencilerin bir konuda neleri öğrendiklerini, neleri öğ-renemediğini belirlemek için kullanılan ölçme araçlarından biridir. Kavram haritası bir konudaki kavramları ve bunlar arasındaki ilişkileri göstermek için kullanılır. An-lam çözümleme tablosu ise kavramları ve bunların ayırt edici özelliklerini öğretmek-te kullanılır. Görüldüğü gibi diğer seçeneklerdeki görsellerin hiçbiri öncüldeki uygu-lamaya uygun değildir.


8. ‘‘Sosyal paylaşım sitelerinin toplum üzerindeki etkile-ri nelerdir?’’ sorusunu tahtaya yazarak dersine başla-yan bir öğretmen, öğrencilerinden konuyla ilgili akıl-larına ilk geleni söylemelerini ister. Öğrencilerin üret-tiği kısa cümle ve kelimeleri, tahtaya yazdığı soru et-rafına dairesel bir düzen içerisinde yazar. Daha son-ra hep birlikte bu fi kirleri değerlendirirler.

Öğretmenin bu uygulaması, aşağıdakilerden han-gisine en uygun örnektir?

A) Balık kılçığı

B) Tanılayıcı dallanmış ağaç

C) Kavram haritası

D) Anlam çözümleme

E) Zihin haritası


Örnek olay, yaşamda karşılaşılmış ya da karşılaşılması muhtemel sorun ya da olay-lara öğrencilerin katılımı ile çözüm bulunan yöntemdir. Bu yöntemin uygulanışı sı-rasında örnek olay sunulur, öğrenciler örnek olayı grupça analiz eder, nedenlerini ve sonuçlarını belirler, sorunu ortadan kaldırmak için olası çözüm önerileri geliştirir, bunlardan en etkili olacağını düşündükleri öneriyi kullanarak olayı yeniden yazarlar. Öncülde örnek olay yönteminin uygulanışı sadece sorunu analiz edip bunun neden ve sonuçlarını belirleme aşamasına kadar verilmiştir. Aslında bu kadar bilgi, soru-nun yanıtını örnek olay olarak kabul etmek için yeterli değildir çünkü pek çok teknik kullanılarak öğrencilerin herhangi bir sorunun nedenlerini ve sonuçlarını kendi ara-larında tartışmaları sağlanabilir. Ancak gerek seçeneklerde belirtilen diğer teknikler-den hiçbirinin öncülde sunulan duruma uygun olmaması gerekse “analiz” ifadesinin örnek olayla ilişkilendirilmiş olması sorunun yanıtının örnek olay olduğunu düşün-memize neden olmaktadır. Analiz düzeyindeki öğrenmeler bir bilgi bütününü öğele-rine ayırma, öğeler arasında ilişkiler kurma ya da bunun nasıl örgütlendiğini belirle-me gibi davranışların sergilenmesini gerektirir. Öncüldeki örnekte de öğrencilerden neden - sonuç ilişkisi kurmalarının, bir başka deyişle ilişkilere dönük analiz yapma-larının beklendiği görülmektedir.


9. Öğretmen, bir trafi k kazası sonrası yaşanan kavgay-la ilgili olarak beş dakikalık video görüntüsünü sınıf-la birlikte izler ve öğrencilerin, olayın nedenlerini ve sonuçlarını tartışmalarını isteyerek bu süreçte onlara rehberlik eder.

Bu etkinlikte kullanılan yöntem/teknik ve bece-ri aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak veril-miştir?

A) Benzetim - Karar verme

B) Örnek olay - Analiz etme

C) Mikroöğretim - Empati

D) Forum - İletişim

E) Fikir taraması - Problem çözme


İstasyon tekniğinde sınıfta üç ayrı masadan oluşan istasyonlar kurulur. Birer karta masada hangi etkinlik yapılacaksa o yazılır ve bunlar masalara yapıştırılır. Her ma-saya yapılacak etkinlikle ilgili malzeme konur Konu açıklandıktan sonra öğrenciler arasından her masa için birer ya da ikişer tane gözlemci seçilir. Diğer öğrenciler üç gruba ayrılır. Gruplar bir süre (örneğin onar dakika) boyunca birer masada çalışır. Bu sırada gözlemciler gruplara kılavuzluk eder. Belirlenen sürenin sonunda gruplar yer değiştirir. Yeni geldikleri istasyonda, önceki grubun yapmış olduğu işi devam et-tirirler. Eğer önceki grup işi tamamlamışsa, yeni grup kendi ürününü oluşturur. Sü-renin sonunda bu yer değiştirme işi bir kez daha yapılır. Etkinliğin sonunda istasyon gözlemcileri ürünleri getirir. Oluşturulan ürünler okunur ya da sergilenir. Öncüldeki öğretim örneğinde de istasyon yönteminin kullanıldığı görülmektedir.


10. İlköğretim 6. sınıf İngilizce dersinde Eray Öğretmen, sınıfında aynı hikâyeyi konu alan üç köşe oluşturur. Birinci köşeyi ana fi kir ve yardımcı fi kir bulma, ikin-ci köşeyi hikâyeyi yeniden yazma, üçüncü köşeyi ise hikâyeyi poster yapma olarak belirler. Köşelere ge-rekli materyali koyar ve sınıfı üç gruba ayırır. Her gru-bun köşelerde sırayla onar dakika çalışmasını ister.

Eray Öğretmen, bu dersinde hangi yöntem veya tekniği kullanmıştır?

A) Konuşma halkası

B) Benzetim

C) İstasyon

D) Köşeleme

E) İlgi grupları


Çoklu zekâ kuramı, sözel ve mantıksal zekâ boyutlarının dışında insanları zeki kı-lan farklı yetenekler de bulunduğunu, insanların bu yeteneklerini de kullanarak çe-şitli ürünler ortaya koyabildiğini ya da problemleri çözebildiğini savunur. Bu kurama göre eğitim süreci, insanların bu zekâ boyutlarını keşfetmelerini ve geliştirmelerini sağlamalıdır. Bu nedenle eğitim sürecinde farklı zekâ boyutlarına yönelik etkinlik-ler düzenlenmelidir. Öncüldeki örnek incelendiğinde de öğretmenin poster hazırla-mayla görsel, şiir ya da makale yazmayla sözel; bulmaca hazırlamayla mantıksal; pandomim yapmayla bedensel zekâ boyutlarına yönelik etkinlikler düzenlendiği gö-rülmektedir. Bu soruda basamaklı öğretim seçeneği güçlü bir çeldirici olabilir. Basa-maklı öğretim, Bloom’un Bilişsel alan taksonomisi ile Çoklu zekâ kuramını birleşti-ren bir uygulamadır. Bu yaklaşım, bireysel farklılıklara göre öğrenme yaşantılarının düzenlenmesini temele almaktadır. Bu modelde, Bloom’un bilişsel alan taksonomi-si aşamalılık ilişkisine bağlı olarak C, B ve A basamaklarına ayrılmıştır. C basamağı bilgi ve anlama, B basamağı uygulama ve problem çözme, A basamağı ise analiz, sentez ve değerlendirme düzeyindeki hedefl eri içermektedir. Öğrencilerin farklı ilgi, yetenek ve öğrenme stillerine sahip olduğu kabul edilerek onlara her düzeyde alter-natif etkinlikler sunulur. Öğrenci bunlardan yapmak istediğini seçer. Öncüldeki öğre-tim örneğinde öğrencilere her düzeyde alternatif etkinlikler sunulduğu ve öğrencile-rin bunlar arasından seçim yaptığına ilişkin bilgi bulunmamaktadır. Bu nedenle so-runun yanıtı “Çoklu Zekâ Kuramı” olarak kabul edilmelidir.


11. Mevsimler konusunu işleyecek olan fen ve teknoloji dersi öğretmeni, öğrencilerine mevsimlerle ilgili pos-ter, şiir, makale, bulmaca, pandomim gösterisi gibi et-kinliklerden bir tanesini seçebileceklerini söyler. Öğ-rencilerin seçim yapmalarının ardından çalışmalarını bir sonraki derste sunmalarını ister.

Bu öğretmen, aşağıdaki öğrenme-öğretme ku-ramlarından hangisini kullanmıştır?

A) İş birliğine dayalı

B) Programlı öğretim

C) Beyin temelli

D) Basamaklı öğretim

E) Çoklu zekâ


5E modeli girme, keşfetme, açıklama, derinleştirme ve değerlendirme aşamaların-dan oluşur. Girme aşamasında öğrencilerin bir probleme ilgileri çekilir, bunun çö-zümüne ilişkin ön bilgileri ve kavram yanılgıları ortaya çıkarılır ve çözüme yönelik tahminleri alınır. Keşfetme aşamasında öğrenciler tahminlerini deneyerek çözüme ulaşırlar. Açıklama aşamasında öğrenciler çözüme nasıl ulaştıklarını açıklarlar ve genellemelere ulaşırlar. Derinleştirme aşamasında kazanılan yeni bilgi ve becerile-rin yeni durumlara uygulanması söz konusudur. Değerlendirme aşaması ise öğren-cilerin bilgi ve becerilerinin değerlendirildiği aşamadır. Öncüldeki örnekte de “Evde kaynayan çorbayı karıştırırken elin yanmaması için metal veya tahta kaşıktan han-gisinin tercih edilmelidir?” sorusunun sorulması, derse öğrencilerin ilgilerini çekecek bir problemle başlandığını ortaya koyar. Ayrıca öğretmenin, öğrencilerden tahmin-lerinin gerekçelerini grup arkadaşlarıyla paylaşmalarını istemesi de problemin çö-zümüne ilişkin önbilgilerini ve olası kavram yanılgılarını ortaya çıkarmak içindir. Do-layısıyla bu etkinliğin 5E modelinin girme aşamasında gerçekleştirildiği söylenebilir.

Doğru yanıt “C” seçeneğidir.

12. Dersinde maddelerin ısı iletkenliği ve yalıtım konusu-nu işleyen öğretmen, öğrecilere evde kaynayan çor-bayı karıştırırken elin yanmaması için metal veya tah-ta kaşıktan hangisinin tercih edilmesi gerektiğini so-rar ve nedenlerini grup arkadaşlarıyla paylaşmalarını sağlar.

Bu etkinlik, yapılandırmacı öğrenmenin 5E mode-linin hangi aşamasını en iyi ifade eder?

A) Keşfetme

B) Derinleştirme

C) Girme

D) Açıklama

E) Değerlendirme


Somuttan soyuta ilkesi, öğretim sürecinin duyu organlarına hitap eden somut etkin-liklerden yola çıkarak duyu organlarından bağımsız düşünme anlamına gelen so-yut etkinliklere doğru düzenlenmesidir. Öğretmenin, öğrencilerin önce parmakları-nı kullanarak saymalarını sağlaması duyu organlarına hitap eden somut bir etkinlik yaptırdığını gösterir. Hayatilik ya da diğer adıyla yaşama yakınlık ilkesi, öğretim or-tamının yaşamdan kopuk olmaması, öğrencilerin yaşantılarına dayalı olması anla-mına gelmektedir. Öğretmenin, öğrencileri okul bahçesine çıkararak ağaçları say-dırması da öğretim ortamının yaşamdan kopuk olmadığını ortaya koyar. Dolayısıy-la öğretmenin, öğretim sürecinde önce somuttan soyuta, sonra hayatilik ilkelerine başvurduğu söylenebilir.


13. Birinci sınıf öğretmeni matematik dersinde ‘‘Nesne sayısı 10’dan az olan bir toplulukta nesnelerin sayısı-nı belirler, bu sayıyı rakamla yazar.’’ kazanımına yö-nelik olarak öğrencilerin önce parmaklarını kullana-rak saymalarını sağlar, sonra öğrencileri okul bahçe-sine çıkararak ağaçları saydırır.

Öğretmenin bu süreçte başvurduğu öğretim ilke-leri aşağıdakilerin hangisinde doğru sırada veril-miştir?

A) Somuttan soyuta - Hayatilik

B) Somuttan soyuta - Ekonomiklik

C) Hayatilik - Somuttan soyuta

D) Açıklık - Somuttan soyuta

E) Somuttan soyuta - Açıklık


Buluş yoluyla öğretim stratejisi şu aşamalar kullanılarak uygulanır:

1. Öğretmen örnekleri sunar.2. Öğrenciler örnekleri açıklar.3. Öğretmen ek örnekler verir.4. Öğrenciler ek örnekleri açıklar ve öncekilerle karşılaştırır.5. Öğretmen ek örnekler ve örnek olmayan durumları verir.6. Öğrenciler bunları (zıt örnekleri) karşılaştırır ve duruma uymayan örnekleri belir-

ler.7. Öğretmen, öğrencilerin belirlediği özellikleri ve ilkeleri açıklar (tamamlar).8. Öğrencilerin belirledikleri özellikler ve ilkeler düzenlenir.9. Öğrenciler ek örnekler verir.Öncüldeki örnek incelendiğinde öğretmenin karışımlara örnekler verdiği, öğrencile-rin örnekleri açıkladığı, öğretmenin ek örnekler verdiği, öğrencilerin bu örnekleri de açıklayarak önceki örneklerle karşılaştırdıkları görülmektedir. Bundan sonraki aşa-ma öğretmenin örnek olmayan durumlar vermesidir.


14. Buluş yoluyla öğretimi kullanarak dersinde karışımla-rı işlemek isteyen öğretmen, öncelikle karışımlara ör-nekler verir. Öğrenciler örnekleri betimledikten sonra öğretmen ek örnekler verir ve öğrencilerin bu örnek-leri betimleyerek önceki örneklerle karşılaştırmalarını sağlar.

Buna göre, ders aşağıdaki aşamalardan hangisiy-le devam etmelidir?

A) Öğrencilerin zıt örnekler vermesi

B) Öğretmenin, örnek olmayan durumlar vermesi

C) Öğrencilerin ek örnekler vermesi

D) Öğrencilerin, zıt örnekleri öğretmenin örnekleriyle karşılaştırması

E) Öğrencilerin örneklerden kurala ulaşması


Tam öğrenme kuramına göre öğretim sürecinin başında öğrencilerin hazırbulunuş-luk düzeylerini belirlemeye yönelik sınav yapmanın amacı, onların yeni öğrenme ünitesiyle ilgili ön öğrenmelerindeki eksiklikleri belirlemek ve bunları gidermeye yö-nelik önlemler almaktır. Bir başka deyişle öğretim hizmetinin niteliğinin, yapılan sı-navdan elde edilen sonuçlara göre düzenlenmesi gerekir. Öncüldeki örnekte öğren-ci velisinin, çocuğunun başarısında bir değişiklik olmadığını, hep giriş sınavında al-dığı puan düzeyinde puanlar aldığını belirtmesi, öğretim hizmetinin niteliğinin sınav sonucuna bağlı olarak düzenlenmediğinin göstergesidir. Çünkü bu şekilde bir dü-zenleme yapılmış olsaydı, öğrencin giriş sınavından ve diğer sınavlardan aldığı pu-anlar arasında bir fark olması gerekirdi. Dolayısıyla özel öğretim kurumunun, öğre-tim sürecini öğrencilerde tam öğrenmeyi sağlayacak şekilde düzenleyemediği söy-lenebilir.


15. Tam öğrenme modelini uyguladığını iddia eden özel bir öğretim kurumu, kayıt yaptıran öğrencileri düzey belirleme sınavına almış ve sınav sonucunda öğren-cilerin seviyesine göre sınıfl arı oluşturmuştur. Yapı-lan bu sınav sonrası oluşturulan sınıfl arın, takip eden sınavlardaki başarıları ve sınıfl ar arası başarı farklı-lıkları aynı düzeyde seyretmektedir. Bir öğrenci velisi, çocuğunun başarısında bir değişiklik olmadığını, hep giriş sınavında aldığı puan düzeyinde puanlar aldığı-nı belirtmekte ve bunu yönetimle tartışmaktadır.

Bu durumun çözümü için aşağıdakilerden hangi-si yapılmalıdır?

A) Düzey belirleme sınavı daha dikkatli yapılmalıdır.

B) Düzey belirleme sınavına göre oluşturulacak sı-nıfl ar gözden geçirilmelidir.

C) Velilere öğrenci başarılarıyla ilgili sık sık dönüt ve-rilmelidir.

D) Şubeler arası geçişlere imkân sağlanmalıdır.

E) Düzey belirleme sınavına göre öğretim hizmetinin niteliği düzenlenmelidir.


Tuba Öğretmen’in “Bu etkinlikler çok zaman alıyor. Programı yetiştirmekte zorlanı-yorum. Bunun yerine önce konuyu anlatıp sonra bol bol test çözdürüyorum.” deme-si esasici eğitim felsefesinin etkisinde olduğunu gösterir. Bu eğitim felsefesine göre konuların yetiştirilmesi çok önemlidir. Öğretmen, öğretim sürecinin merkezinde ol-malı, öğrenci öğretmenin anlattıklarını tekrarlamalı ve çok miktarda uygulama yap-malıdır. Bu anlayışa göre öğrencilere üst düzey düşünme becerilerinin kazandırıl-ması değil bilgi birikiminin aktarılması önemlidir. Seçenekler incelendiğinde sadece A seçeneğindeki “Bilgi; okuma, dinleme ve tekrar yoluyla kazanılmalıdır.” görüşü-nün Tuba Öğretmen’in, dolayısıyla esasici eğitim felsefesinin görüşleriyle örtüşmek-tedir. Diğer seçeneklerde belirtilenler, ilerlemeci eğitim felsefesinin ve buna bağ-lı olarak gelişen yapılandırmacı öğrenme anlayışının öğrenmeyle ilgili görüşleridir.


16. Öğrencilerin, çalışma kitaplarında yer alan etkinlikle-ri yaparak bazı temel becerileri kazanmaları, kullan-maları ve geliştirmeleri beklenmektedir. Ancak Tuba Öğretmen ‘‘Bu etkinlikler çok zaman alıyor. Programı yetiştirmekte zorlanıyorum. Bunun yerine önce konu-yu anlatıp sonra bol bol test çözüdürüyorum. Böylece öğrecilerimin daha iyi öğrendiklerini düşünüyorum.’’ demektedir.

Tuba Öğretmen’in bu düşüncesini aşağıdakiler-den hangisi en iyi açıklar?

A) Bilgi; okuma, dinleme ve tekrar yoluyla kazanıl-malıdır.

B) Bilgi, yapılandırılmalı ve değişik şekilde organize edilmelidir.

C) Öğrenciler bilgiyi kendi deneyimlerine göre geliş-tirmelidir.

D) Öğrenciler bilgiyi yeniden üretmeli ve yapılandır-malıdır.

E) Öğrenciler bilgiyi, kendilerine özgü şekilde anlam-landırabilmelidir.


Öğretmenin, anlatımını desteklemek için tahtanın bir kenarına astığı haritayı ve su-num olarak yansıttığı belgeseli eş zamanlı kullanmaya çalışması yanlıştır. Çünkü öğrencilerin aynı anda iki materyale odaklanıp bunlarda sunulan bilgileri anlamlan-dırmaya çalışmaları olanaksızdır. Bu durum öğrencilerin dikkatinin dağılmasına ve her iki materyalin de amaçtan uzaklaşmasına neden olacaktır. Öğretmen, materyal-leri ayrı ayrı kullanarak alabileceği verimi, ikisini aynı anda kullandığı için alamaya-caktır.


17. Coğrafya öğretmeni öğrencilerin dikkatini, haritalar-da renklerin kullanımıyla ilgili anlattığı bir örnek olay-la çektikten sonra kısa bir tartışma yaptırır. Harita bil-gisini düz anlatım yöntemini kullanarak anlatır. Anla-tımı desteklemek için tahtanın bir kenarına astığı ha-ritayı ve sunum olarak yansıttığı belgeseli eş zaman-lı kullanmaya başlar.

Öğretmenin bu uygulamada yaptıklarından han-gisi yanlıştır?

A) Dikkat çekmede örnek olay kullanması

B) Düz anlatım sırasında materyal kullanması

C) Anlatımı desteklemeye çalışması

D) Aynı anda birden fazla materyal kullanması

E) Örnek olaydan sonra tartışma yaptırması


Düz anlatım, öğretmenin ders planı çerçevesinde tek yönlü olarak konuyu aktar-masına dayalı bir tekniktir. Bu teknik, öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgilerinin bulun-madığı ve onlara konuyla ilgili organize bilgiler kazandırılmak istendiği durumlarda kullanılabilir. Öncüldeki örnekte de öğretmenin, öğrencilerin konuyla ilgili ön bilgile-re sahip olmadığını ve yanlış kavramlar oluşturmamaları için konunun kendisi tara-fından organize bir biçimde sunulması gerektiğini düşündüğü görülmektedir. Bu du-rumda verilenler arasından öğretmenin kullanması gereken tekniğin düz anlatım ol-duğu söylenebilir.


18. Metin Öğretmen öğrecilerinin, konuyla ilgili organize bilgilere sahip olması gerektiğini, ön hazırlık açısın-dan bunun önemli olduğunu ve öğrencilerin karma-şa yaşamaları halinde kavram yanılgıları gibi bazı so-runlarla karşılaşabileceklerini düşünmektedir.

Bu durumda Metin Öğretmen’in, hangi yöntem veya tekniği kullanması daha uygundur?

A) Örnek olay

B) Düz anlatım

C) Soru-cevap

D) Drama

E) Benzetim


Dersini yapılandırmacı anlayış temelinde işleyen bir öğretmenin, konuları öğrencile-re dağıtması ve bunları sınıfa sunmalarını istemesi, bu anlayışın doğasına aykırıdır. Çünkü bu anlayışa göre bilgi pasif olarak algılanmaz, birey tarafından aktif olarak yapılandırılır. Bilgiyi yapılandırması için bireyin somut yaşantılar geçirmesi, ön bilgi-leriyle yeni bilgiler arasında ilişki kurması sağlanmalıdır. Bu anlayışa göre öğrenci-lere problem çözme, bilimsel düşünme, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, iş bir-liği yapma gibi beceriler kazandırılmalıdır. Oysa konuları ezberleyip sınıfa anlatma-larının istenmesi, öğrencilerin somut yaşantılar geçirmelerine ve ön bilgileriyle yeni bilgiler arasında ilişkiler kurup bilgiyi anlamlandırmalarına olanak sağlamaz. Ayrıca bu tip bir yaşantı öğrencilerin yukarıda belirtilen üst düzey düşünme becerilerini de-ğil ezberleme ve aktarma davranışlarını geliştirmeye yöneliktir.


19. Sosyal bilgiler dersini, yapılandırmacı öğrenme temelinde işleyen bir öğretmenin aşağıdakilerden hangisini yapması beklenmez?

A) Öğrencilerin isteklerini, ilgilerini ve ihtiyaçlarını dikkate alması

B) Öğrencileri kendi öğrenmelerinden sorumlu tut-ması

C) Konuları öğrencilere dağıtarak sınıfa sunmalarını istemesi

D) Öğrenilen bilgilerin başka alanlarda kullanılması-nı sağlaması

E) Öğrencilerin konuya dair ön bilgilerini harekete geçirmesi


Görüş geliştirme; bir konuda farklı görüşlerde olanların bireysel olarak görüşlerini belirttikleri, görüşlerinin gerekçelerini açıkladıkları ve isterlerse görüşlerini değiştir-dikleri bir tekniktir. Bu tekniğin kullanımı sırasında karşıt bakış açıları içeren bir konu ya da sorunun seçilmesi önemlidir. Teknik uygulanırken sınıfın çeşitli yerlerine üzer-lerinde “kesinlikle katılıyorum”, “katılıyorum”, “kararsızım”, “katılmıyorum” ve “kesin-likle katılmıyorum” yazan kağıtlar asılır. Öğrenciler, ortaya atılan görüş hakkında bu beş ifadeden birini seçerek o ifadenin yazılı olduğu kağıdın altına giderler ve neden o ifadeyi seçtiklerini açıklarlar. Diğerlerinin görüşlerini dinleyen öğrenciler isterlerse gerekçe göstererek düşüncelerini değiştirip başka bir kağıdın altına geçebilirler. Bu teknik, öğrencilerin karar verme, dinleme, eleştirel düşünme gibi becerilerinin geliş-tirilmesinde etkilidir. Öncüldeki örnekte de öğretmen, karşıt bakış açıları içeren bir sorun ortaya atmıştır. Öğretmen yukarıda belirtilen kağıtları değil öğrencilerin bu so-run karşısındaki tutumlarını görsel olarak ifade eden materyalleri kullanmıştır. Öğ-retmen, öğrencilerden tutumlarını ilgili görselin altına geçip gerekçeleriyle anlatma-larını istemiştir. Verilen bu bilgiler, öncüldeki öğretim sürecinin görüş geliştirme tek-niği kullanılarak örgütlendiğini göstermektedir.


20. Bir coğrafya öğretmeni ‘‘Türkiye’de su kaynaklarının verimli kullanımı için hidroelektrik santrallerinin ku-rulması doğru bir uygulama mıdır?’’ sorusuyla derse başlayarak konuyu, öğrecilerinin tartışmasını ister. Tartışma, sınıfa asılan bir görsel tutum formu kullanı-larak gerçekleşir. Öğrenciler tutumlarını bu görsel tu-tum formunun önünde gerekçeleriyle açıklar. Öğret-men bu yolla öğrecilerine kanıt bulma, dinleme, eleş-tiriye açık olma gibi özellikleri kazandırmayı hedefl er.

Öğretmenin bu uygulaması aşağıdakilerden han-gisine uygun bir örnek oluşturur?

A) Görüş geliştirme

B) Konuşma halkası

C) Gösterip yaptıma

D) İstasyon

E) Forum


Öğretmenin soru–yanıt tekniğini kullanarak ders işlemesi öğrenci katılganlığını sağ-lamaya yöneliktir. Doğru yanıt verenlere teşekkür etmesi hem geri bildirim hem pe-kiştireç niteliği taşır. Çünkü bu sayede öğrenciye hem yanıtının doğru olduğu belir-tilmiş hem de öğrenci ödüllendirilmiş olur. Öğretmenin, öğrenciler yanlış yanıt ver-diğinde doğru yanıtı başka öğrencilerden alması da hem dönüt hem düzeltme nite-liği taşır. Böylece yanlış yanıt veren öğrenciye bir yandan yanıtının yanlış olduğuy-la ilgili mesaj gönderilmiş, diğer yandan yanlış öğrenmesini düzeltmesi için olanak sağlanmış olur. Yine öğretmenin yanıt vermekte isteksiz olan öğrencilere ek sorular sorması ipucu kullanımına, bu öğrencilerin de yanıt vermelerini sağlaması öğrenci katılganlığına dikkat ettiğinin göstergesidir. Bu açıklamalar öğretmenin öğrenci ka-tılımı, dönüt, düzeltme, ipucu ve pekiştireç kavramlarını dikkate aldığını ortaya koy-maktadır. Oysa öğretmenin, öğrencilerin hazırbulunuşluğunu dikkate aldığına, ör-neğin soruları öğrencilerin hazırbulunuşluk düzeylerine dikkat ederek hazırladığına ilişkin hiçbir bilgi sunulmamaktadır.


21. Öğrenme-öğretme sürecinde soru-cevap tekniğiyle ders işleyen öğretmen, öğrencilerden doğru cevap verenleri tebrik eder. Bazı öğrencilerin yanlış cevap-larına karşı, bir başka öğrenciden doğru cevap alma yoluna gider. Cevap vermekte isteksiz olan öğrenci-lere bazı ek sorular sorarak cevap vermelerini sağlar.

Buna göre öğretmen, öğrenme-öğretme sürecin-de aşağıdakilerden hangisini dikkate almamıştır?

A) Hazırbulunuşluk

B) İpucu

C) Düzeltme

D) Dönüt

E) Öğrenci katılımı


Bu sorunun çözümünde hedef – etkinlik uyumuna çok dikkat edilmelidir. Öncülde sunulan hedef bilişsel alan taksonomisinin bilgi düzeyinin “olgular bilgisi” kategori-sinde yer almaktadır. Bu kategorideki hedefl er bir olayın nerede, ne zaman, kimler arasında ve nasıl geliştiğiyle ilgili bilgileri hatırlamaya yönelik davranışların göste-rilmesini gerektirir. Yapılacak etkinliklerin de bu kategorideki hedefe dönük olması gerekir. Seçenekler incelendiğinde A seçeneğinde belirtilenin kavrama, B seçene-ğinde belirtilenin sentez, E seçeneğinde belirtilenin uygulama düzeyindeki hedefl eri gerçekleştirmeye yönelik etkinlikler olduğu görülmektedir. D seçeneğinde belirtilen etkinlik ise “kavramlar bilgisi” kategorisinde yer alan bir hedefi kazandırmak için kullanılabilir. Öğretmenin “Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı, anekdotu anlatması” “olgular bilgisi” kategorisinde yer alan bir he-defi gerçekleştirmek için diğerlerine göre daha uygun bir etkinlik olabilir.


22. Tarih dersinde öğrencilerini, ‘‘Osmanlı Devleti’nin kuruluşuyla ilgili temel olgular bilgisi’’ kazanımına ulaştırmaya çalışan bir öğretmenin, derse giriş-te öğrencilerin dikkatini çekmek üzere aşağıdaki-lerden hangisini yapması, hedefe uygunluk ilkesi açısından daha uygundur?

A) Öğrencilere ‘‘Osman Bey’in Söğüt çevresindeki tekfurlarla iyi ilişkiler kurmaya çabalamasının ne-deni ne olabilir?’’ sorusunu sorması

B) ‘‘Siz Osman Bey’in yerinde olsaydınız nasıl bir stratejiyle başlardınız?’’ şeklinde bir beyin fırtına-sı yaptırması

C) Osman Bey ile Şeyh Edebali arasında kurulan güçlü bağı anlatan bir olayı, anekdotu anlatması

D) Konuyla ilgili kavramları harita üzerinden anlat-maya başlaması

E) Kuruluşta yerleşim yeri seçimiyle ilgili yaşanan bir soruna çözüm üretmelerini istemesi


Bilişsel çıraklık, geleneksel usta-çırak etkileşiminin öğretim sürecine uygulanma-sıdır. Bu yaklaşımda öğrenci, ilgili konuda uzman olan kişiyi gözleyerek ve onun giderek azalan desteğiyle öğrenmeyi gerçekleştirir. Bilişsel çıraklık yaklaşımı ana hatlarıyla şu şekilde uygulanır: Önce uzman, öğrenilecek işi öğrencinin gözleyebile-ceği şekilde yapar. Öğrenci, uzmanın gözetiminde beceriyi sergiler. Uzman, ihtiyaç duyulduğunda öğrenciye yardımcı olur. Sonra uzman desteğini, yavaş yavaş azaltır ve öğrenci beceriyi kendi başına sergiler. Öncüldeki öğretim örneğinde de öğret-menin önce harfl erin nasıl yazıldığını gösterdiği, sonra öğrencilerin bunları havada, masada ve defterde kendi başlarına yazdıkları, ihtiyaç duyulduğunda öğretmenin yardım ettiği ve sonra öğretmenin desteğini giderek azaltıp öğrencilerin beceriyi kendi başlarına yapmalarını sağlamaya çalıştığı görülmektedir.


23. Okuma yazma öğretmeye çalışan 1. sınıf öğretmeni, yazma güçlüğü çeken iki öğrencisine hergün öğrettiği iki harfi n yazılışını önce izletir, sonra yardım ederek parmaklarıyla havada, masada ve defterde bu harfl e-ri yazmalarını sağlar. Öğretmen öğrecilere, yapama-dıkları durumda yardımcı olur. Daha sonra öğrecilerin yazma becerisi ilerledikçe verdiği desteği yavaş ya-vaş çeker.

Öğretmenin bu uygulaması aşağıdakilerden han-gisine en uygun örnektir?

A) Gösteri

B) Yaptırma

C) Drama

D) Rol oynama

E) Bilişsel çıraklık


Problem çözme becerisi; bireyin karşılaştığı problemi çözümlemesini, bunun olası nedenlerini belirlemesini, problemi çözmek için çeşitli öneriler geliştirmesini, bunları test etmesini ve işe yarar çözüme karar vermesini gerektirir. Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere problem çözme sürecinde tek bir doğru yanıt yoktur, zaten birey-den beklenen de karşılaştığı bir probleme çeşitli çözüm yolları üretebilmesidir. Eğer öğretmen, öğrencileri tek ve doğru bir yanıta ulaştırmaya çalışırsa onların çeşitli al-ternatifl eri düşünme, farklı çözümler üretme davranışlarını göstermelerini engeller.


24. Derslerinde öğrencilerin yaşamları boyunca karşılaşabilecekleri problem durumlarına karşı çözüm yolları geliştirmelerini önemseyen bir öğ-retmenin aşağıdakilerden hangisini yapması bek-lenmez?

A) Konuyla ilgili uygun kaynakları seçmesi

B) Rahatsız eden bir olay veya olguyu ortaya koy-ması

C) Genel durumları özel durumlarla sınırlandırması

D) Tek ve doğru bir çözüme ulaştırması

E) Elde edilen sonuçların uygulanmasını yapması


Yeni bilgi için bir yapı oluşturan, yeni bilginin çerçevesini çizen ve bunun öğrencinin daha önce kazandığı bilgilerle ilişkilendirilmesini sağlayan ön örgütleyiciler ya da diğer adıyla ön organize ediciler sunuş yoluyla öğretim stratejinde çok önemlidir. Yeni bir konuya başlarken mutlaka kullanılması önerilen ön örgütleyicilerin en temel işlevlerinden biri, sunulacak bilgiler için bir çerçeve oluşturmasıdır. Eğer bu çerçeve önceden sunulursa, öğrenciler öğrendikleri bilgileri bu çerçeveye yerleştirip arala-rında anlamlı ilişkiler kurabilirler. Ön örgütleyicilerin bir diğer önemli işlevi de sunu-lacak yeni bilgi ile öğrencilerin sahip oldukları bilgiler arasında kavramsal bir köprü oluşturmasıdır. Bir başka deyişle ön örgütleyiciler, öğrencinin ön bilgileri ile yeni bilgi arasında ilişki kurmasına, ön bilgilerini hatırlamasına yardım eder. Eğer öğretmen, derse ön örgütleyicileri kullanarak başlarsa öğrencilerin ön bilgilerini hatırlamaları-na, bunlarla yeni bilgi arasında ilişki kurup benzerlik ve farklılıklarını anlamlandır-malarına yardım edebilir.

Doğru yanıt A seçeneğidir.

25. Türkçe dersinde sözcük türlerini işleyen bir öğretmen öğrecilerin sözcük türlerini karıştırdıklarını, önce öğ-rendikleri sözcük türlerini yeni öğrendiklerinden ayı-ramadıklarını belirlemiştir.

Sunuş yoluyla öğretme stratejisi kullanan bu öğ-retmenin aşağıdakilerden hangisini yapması so-runu çözmesine yardım eder?

A) Örgütleyiciler kullanması

B) Bilgiyi örneklendirmesi

C) Sunum araçlarından yararlanması

D) Öğrencilerin bilgiyi kullanmasını sağlaması

E) İçeriği, belirli bir sırayla vermesi


Öz düzenleme, kişinin kendisini tanıması ve kendi kendine öğrenebilmek için çe-şitli işlem, teknik, taktik ve stratejiyi kullanabilmesi şeklinde tanımlanmaktadır. Öz düzenlemeye sahip bir kişi; öğrenme amaçlarını belirleyebilir, bunlara ulaşmak için kendini motive eder ve çeşitli stratejileri kullanır. Öncüldeki örnekte de Esra’nın derste geçen bir kavramı anlamadığını fark ettiği, bunun anlamını öğrenmek için kendini motive ettiği ve ders çıkışı kütüphaneye giderek bu amacına ulaştığı görül-mektedir. Esra’nın bu davranışı öz düzenleme kavramıyla açıklanabilir.


26. Biyoloji dersinde kullanılan bir kavramı anlamadığını fark eden 9. sınıf öğrencisi Esra, ders çıkışı kütüpha-neye gider ve kavramın anlamını araştırarak öğrenir.

Esra’nın bu davranışı, aktif öğrenmenin hangi ögesine daha uygundur?

A) Argümantasyon

B) Bilişsel strateji

C) Örgütleme

D) Süreklilik

E) Öz düzenleme


Tam öğrenme kuramına göre öğrencilerin sahip oldukları bilişsel giriş özellikleri ve duyuşsal giriş özellikleri öğrenmeyi doğrudan etkiler. Öğrencilerin bilişsel giriş ek-siklikleri tamamlanmadan ve duyuşsal giriş özellikleri olumluya çevrilmeden yapıla-cak öğretim amacına ulaşmayabilir. Öncüldeki örnekte de öğrencilerin, üst sınıfl ar-daki arkadaşlarından duydukları nedeniyle derse karşı olumsuz duyuşsal giriş özel-liklerine sahip oldukları, bunun da öğrenmelerini olumsuz şekilde etkilediği görül-mektedir.


27. Öğrenciler; öğretmene ilk derste, geçen yıl bu dersi alan arkadaşlarından dersin çok zor olduğunu, pek çok kişinin dersten kaldığını, hatta kaç kişinin geçe-ceğinin dönem başında belli olduğunu duyduklarını ve bunun da öğrenmelerini etkilediğini söylerler.

Bu açıklama, aşağıdakilerden hangisinin öğren-me üzerindeki etkisini ifade etmektedir?

A) Öğretim hizmetinin niteliği

B) Dersle ilgili ön bilgi yeterliliği

C) Duyuşsal giriş özellikleri

D) Geri bildirim ve öğrenme eksikleri

E) Öğrenci sorumlulukları


İşbirliğine dayalı öğrenmede grupların heterojen şekilde oluşturulmasına dikkat edi-lir. Bunu sağlamak için farklı öğrenme düzeylerine sahip ve farklı cinsiyetteki öğren-ciler bir araya getirilir. Eğer D seçeneğinde belirtildiği gibi öğrencilerden, kendilerine yakın ve sevdikleri arkadaşlarıyla aynı grupta yer almaları istenirse grupların he-terojenliği sağlanamayacak ve işbirliğine dayalı çalışma amacına ulaşmayacaktır.


28. Sosyal bilgiler öğretmeni, dersinde öğrencilerin proje ödevlerini hazırlamalarına yönelik olarak iş birliğine dayalı öğrenme yaklaşımını uygulamak istemektedir.

Öğretmenin, grup üyeleri arasında olumlu bağ oluşturmak amacıyla aşağıdakilerden hangisini yapması yanlıştır?

A) Proje ödevi olarak verilen konunun tüm grup üye-leri tarafından öğrenilmesini istemesi

B) Grup başarılı olursa grup üyelerinin birlikte aynı ödülü alabileceğini belirtmesi

C) Her grup üyesinin farklı kaynaklardan birini se-çerek o alanda ulaştıklarını grupla paylaşmaları gerektiğini söylemesi

D) Öğrencilerden, kendilerine yakın ve sevdikleri ar-kadaşlarıyla aynı grupta yer almalarını istemesi

E) Her bir grup üyesinin gerçekleştireceği görev ve rol tanımlaması yapılarak birlikte çalışmalarının gerektiğini belirtmesi

29. Dersinde ‘‘doğal kaynaklarımız ve bunların verimli kullanımı’’ konusunu işleyen bir öğretmen öğrencile-rilerine performans görevi vermek istemektedir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi uygun bir performans görevi değildir?

A) Konuyla ilgili bir broşür hazırlamak

B) Her ay yayımlanan bir dergi çıkarmak

C) Görsel ögeleri zengin bir afi ş hazırlamak

D) Konunun hayatımızdaki önemini anlatan kısa bir şiir yazmak

E) Olumsuz durumları betimleyen bir resim çizmek

Performans görevi, öğrencilerin derslerdeki kazanımlarını gerçek yaşamda / ken-di yaşamında kullanarak üst düzey davranışlar gerçekleştirmelerini sağlamak için kullanılabilen araçlardır. Performans görevlerinde kazanımların mutlaka gerçek yaşamla ilişkilendirilmesi ve kazanımların gerçek yaşamdaki durumlarda kullanımı söz konusu olmalıdır. Seçenekler incelendiğinde konuyla ilgili broşür hazırlamak, görsel öğeleri zengin bir afi ş hazırlamak, konunun hayatımızdaki önemini anlatan bir şiir yazmak ve olumsuz durumları içeren bir resim çizmek performans değer-lendirme kapsamında ele alınabilir. Ancak her ay yayımlanan bir dergi çıkarmanın herhangi bir kazanımla ilgili performans görevi olarak ele alınması mümkün değildir.


rilmemiş olabilir. Yine de B seçeneğindeki aylık dergi çıkarmanın ders kazanımları ile ilgili bir performans görevi olarak ele alınması çok zor olacağından konuyu bilen öğrencilerin E seçeneğine gitmesi zor olacaktır. Son yıllarda önem kazanan “performans görevi” ile ilgili bir sorudur. Aslında öğrenciler tarafından ölçme ya da program soruları arasında beklenen konu-lardan biri olması bakımından hazırlıklı öğrenciler için kolayca cevaplanabilir. Ancak hazırlığı yeterli olmayan öğrencilerin çeldiricilere özellikle de D ve E çeldiricisine gitme olasılığı yüksek olabilir.

uzmanuzman

uzmanuzman

2012 KPSS

Sorunun E seçeneği biraz eksik, muğlâklık yaratacak biçimde verilmiştir. “Ko-nuyla ilgili olumsuz durumları yansıtan bir resim çizmek” dense daha uygun, net olurdu. Belki seçenekleri aynı uzunlukta yapmak için bu yaklaşıma gi-


Soru - yanıt, öğrencilerin derse katılmasını sağlayan etkileşimli bir yöntemdir. Bu sorunun çözümünde etkileşim kavramının önemli bir yeri vardır. Eğer öğretmen sorduğu soruyla ilgili olarak öğrencilerden aldığı yanıtlara anında uygun geri bildi-rimler vermezse etkileşim gerçekleşmez. Etkileşimin gerçekleşebilmesi için iletişim sürecinde hem kaynağın hem de alıcının birbirlerine geri bildirim vermesi gerekir. Öğretmenin, sorduğu soruya aldığı yanıt kendisi için geri bildirimdir ancak öğrenci verdiği yanıtın doğruluğu hakkında geri bildirim alamıyorsa etkileşimden söz edi-lemez. Geri bildirim alamayan öğrenciler söylediklerinin ciddiye alınıp alınmadığı, doğru olup olmadığı gibi konularda belirsizliğe düşüp derse katılmada ve sorula-rı yanıtlamada isteksizlik gösterebilir. Bu sorunu ortadan kaldırmak için öğretmen, öğrenci yanıtlarına anında uygun geri bildirimler vermelidir. Bu geri bildirimler eğer verilen yanıt doğruysa pekiştireç, yanlış veya eksikse ipucu ya da düzeltme şeklin-de olabilir.


30. Dersinde soru-cevap tekniğini kullanmasına rağmen öğrencilerin yeterince derse katılmadıklarından ve konuşmadıklarından yakınan bir öğretmen, bu soru-nu çözmek için meslektaşlarının fi krine başvuru ve öneriler alır.

Aşağıdaki önerilerden hangisinin, bu problemin çözümünde kullanılması daha uygundur?

A) Öğrencilerin velileriyle görüşmek

B) Öğrencilerin cevaplarına uygun dönütler vermek

C) Öğrencilere katılımları için ısrar etmek

D) Dersin işlenişini tamamen öğrenciye bırakmak

E) Aniden soru sorarak öğrencilerin dikkatini çek-mek

Documents

öğretim yöntem ve teknikleriuuzman z m a n yyakla a k l a ş ı m ı öğretim yöntem ve teknikleri Branş Analizi 2012 KPSS e ğitim bilimlerinde ö ğretim yöntem ve teknikleri