ARAŞTIRMA YÖNTEM VE

TEKNİKLERİ

Yrd. Doç. Dr. Demir ÖZDEMİR

A M A Ç Araştırma sürecini inceleme, Bilimsel Araştırma Yöntemlerini Gözden

Geçirme Konu Hakkında Araştırma Yapabilmek İçin

Gereken Literatür Bulma, Veri Toplama, Verileri Değerlendirme, Rapor Yazma Tekniklerini

Anlatmaktır.

K A P S A MAraştırma Teknikleri sunuşu,

araştırma yöntemlerindeki farklı anlayışları, yaygın olarak kullanılan araştırma

tekniklerini, araştırma basamaklarını, veri toplama ve analizini, yorumlama, rapor yazma esaslarını

kapsamaktadır.

insanlar her zaman yasadıkları ortamda olan bitenleri anlama ve açıklamaçabaları içersinde olmuşlardır. Örneğin insanoğlu mevsimlerin neden değiştiğini,günesin, ayın ve gökyüzündeki diğer cisimlerin hareketlerinin bir anlamı olup olmadığını, yıldırımın nasıl oluştuğunu, ölümden sonra yasam olup-olmadıgını vedaha birçok olayları ve olguları hep anlamaya çalışmışlardır.

Bilgi birikiminin çok sınırlı olduğu zamanlarda, örneğin tarıma veya göçebeliğedayalı uygarlıklarda insan merakını giderici açıklamaların baslıca kaynaklarıfilozoflar, samanlar, astrologlar, din adamları gibi kişiler ve onların metafiziksel açıklamalarıydı. Ancak aradan geçen binlerce yıl içersinde fen bilimlerindeki gelişmelerle birlikte bilgi birikiminin artması sonucu olgulara yaklaşma, kavrama, çözümleme ve açıklama yöntem ve becerilerimiz de değişti…

ARAŞTIRMANIN DOĞUŞU

TEMEL KAVRAMLAR

“BİLİM SORU SORMAKLA BAŞLAR”

BİLİM

Yaşadığımız,hissettiğimiz ortamlarda ortaya çıkan veya çıkabilecek durum ve sorunları

anlamak, vurgulamak, yorumlamak ve çözüm önerileri sunmak için yapılan düzenli

çalışmaların tümüdür.

B İ L İ M A D A M I

Bir problemi, olayı bilimsel yöntemlerle araştırarak çözüme ulaştıran, insanlığın

yararına sunan kişidir.

OLGU:Bir takım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı

sonuç

OLAY: Olgulardan meydana gelen bütündür. GENELLEME: Benzer olgular arasındaki ilişkilerin

yargı türünden ifadesidir. KURAM: Soyut bilgi. Bir sorunu ilgilendiren

düşüncelerin tümüdür.

HİPOTEZ:Araştırma konusuyla ilgili olarak ortaya konulan; doğruluğunun

araştırılması gereken önermelerdir. Hipotezler, araştırmaya yön veren temel

düşünceler.

KANUN:Doğruluğu ispat edilmiş değişmez genellemelerdir.

VERİ:Araştırma sırasında elde edilen her tür ilk bilgidir. BULGU:Elde edilen verilerin işlenmesiyle ulaşılan sonuç

bilgilerdir.

B İ L G İ Öğrenme, gözlem ve araştırma yoluyla elde

edinilen gerçek,

İnsan zekasının çalışması sonucu ortaya çıkan zihinsel ürün,

BİLİMİN TEMEL İŞLEVİ

Yaşamı kolaylaştırmaktır. Yaşamın her aşamasında

karşılaşılan veya karşılaşılabilecek sorunlara

çözüm bulmaktır. Geleceği planlamak, hazırlık

yapmaktır.

BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ

FONKSİYONELDİROlgular ve olgular arası ilişkileri açıklar.

Bunlara ilişkin genellemeler yapar. MANTIKSALDIR Bilim her türlü çelişkiden uzaktır. Mantıksal

nedenlere dayanır. GENELLEYİCİDİR

Tek tek olgularla değil, olgu türleriyle ilgilenmektedir.

GÖZLEMSEL ve DENEYSELDİROlgular ve olgular arası ilişkileri gözlem ve

deney yoluyla açıklar.

DOĞRULANABİLİRDİR

Bilimsel açıklamalar; veri toplayarak, değerlendirerek doğrulanabilmektedir.

OLGUSALDIRBilimin konusu; varolan, gerçeğe

dayanan ve gözlenebilen olgulardır. SİSTEMLİDİR

Bilim işlediği konuda edindiği olgu ve ilişkileri sistemli bir şekilde incelemeye çalışır.

OBJEKTİFDİRBilimde özel değerlendirmeye yer

yoktur. Bilim adamı hiçbir zaman yanlı davranamaz.

BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ

NETLİKTİRSonuçları ortaya koyan bilim adamı,

kavramlarda açık ve net olmalıdır. DEĞİŞİME AÇIKTIR

Geçerliliğini kaybeden teorilerin yerine yeni teoriler geliştirilebilir.

EVRENSELDİRUluslararası kabul edilir.

BİRİKİMDİRBelli bir birikim ürünü olan bilim; yeni

bulgu ve bilgilerle bütünleşerek, gelişerek birikim oluşturmaktadır.

BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ

BİLİMSEL YAKLAŞIM

Sorunlara belli bilimsel yöntemlerle çözüm bulmayı hedeflemektedir.

YÖNTEM:Bir sonuca ulaşmak için plana göre izlenen yoldur.

BİLİMSEL YÖNTEM AŞAMALARI

1-Sorunun tespiti için deney ve gözlemlerle veri toplama,

2-Toplanan ön veriler doğrultusunda hipotez geliştirme

3-Hipotezleri test etme,(bu aşamada kapsamlı bir veri toplama faaliyeti söz konusudur.)

4-Sonuca ulaşıp çözüm için gerekli öneri, kanun ve kuralları belirlemek.

BİLİMSELLİĞE HİZMET EDEN YÖNTEMLER

• TÜMEVARIM

Tek tek olgulardan bütüne, özelden

genele doğru giden mantıksal bir

düşünme sürecidir.

• TÜMDENGELİM

Bilgi edinme ve edinilen bilgiyi

gerçekleştirmek için genelden özele doğru

gidilen düşünme sürecidir.

Buluş bilimi tümevarımcı bir akıl yürütmenin tetikleyicisidir:Tümevarımcı sonuç eş zamanlı çok sayıda gözlemi özetleyen genellemedir.

Tümdengelim, gerek akıl gerekse gözlem ve deney yoluyla elde edilmiş genel bir ilkeyi ayrı ayrı olaylara uygulamaktır. Başka bir deyişle, özelin bilgisini genel yargılardan çıkarmaktır. Toplumsal değişmenin çok hızlı olduğu dönemlerde suç oranı artar.İstanbul’un toplumsal değişme hızı çok fazladır. O halde İstanbul’da suç oranı artar.

Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi tümdengelim yöntemi bize yeni bir bilgi vermez. Genel yargıların içerisindeki saklı olan bilgileri açığa çıkartır.

Bütün canlılar solunum yaparher solunum yapan oksijen üretir o halde bütün canlılar oksijen üretir

Tümdengelim

Tümevarım, gözlenen tek tek olgulardan yola çıkarak genel yargılara ulaşmaktır. Başa bir deyişle, tümevarım özelden genele giden bir akıl yürütme türüdür.

Gözlediğim Seyrek köyünde köyden kente göç oranı azdır. Gözlediğim Ortaklar köyünde köyden kente göç oranı azdır.Gözlediğim Yanıklar köyünde köyden kente göç oranı azdır.Gözlediğim Geren köyünde köyden kente göç oranı azdır.O halde sulu tarımın yapıldığı köylerde köyden kente göç oranı azdır.

demir ısıtılınca genleşir bakır ısıtılınca genleşirkalay ısıtılınca genleşir sonuç: bütün madenler genleşir

Tümevarım

Belirlenen bir konuda araştırma yapılırken, belli aşamalar takip edilmelidir. Bu aşamalar 8 başlık altında toplanabilir.1.Araştırmanın Konusu 2.Araştırmanın Amacı ve Önemi3. Araştırmanın planlanması4.Problem Cümlesi 5.Kaynak Taraması (Anahtar kelimeler, veri toplama yöntem ve

teknikleri: Veri türleri/kaynakça (ilgili kurumlar, kütüphaneler, ilgili kişiler, internet) Verileri toplama/sınıflandırma)

6.Varsayımlar 7.Tanımlar ve Sınırlılıklar (Araştırmanın içeriği, Başlıklar/alt başlıklar)8.Yazım/sunum (rapor yazma teknikleri)

 ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ & AŞAMALARI

Mutlak gerçek var mıdır ?

Bilimin incelediği konuları iki ana kategoriye ayırabiliriz:

1. Doga (fen) bilimleri (astronomi, jeoloji, biyoloji, vb.)

2. Sosyal bilimler (ekonomi, sosyoloji, psikoloji, vb.)

Doğrulanabilen Gözlem Buluşun Hammaddesidir

Buluş biliminin gözlemleri meraklı insanları soru sormaya ve açıklamalar aramaya mecbur eder.Bu tarz bir araştırma bilimsel yöntem olarak bilinir.Bilimsel yöntem bir sorgulama süreci olup, bir seri basamaktan oluşur.

Gözlem : El feneri çalışmadıSoru: Sorun Nedir?Hipotez: Pili bitmiş olabilirTahmin: Eğer doğru iseDeney: Yeni bir pil takTahmini Sonuç: Sonuç olarak fener çalışırFener çalışmışsa sonuç doğrulanmıştırÇalışmamışsa bu kez ampul sorunu açısından bakılır.Aynı basamaklar izlenir…

Hipotez: Bir soruya verilen geçici cevaptır.

Hipotetik bilim insanlarının bir soruya verdiği geçici yanıt ve sonuç çıkarımıdır.

Genellikle bilimsel bir tahmindir.

“Eğer…….sonuç olarak” mantığı tümdengelim yaklaşımıdır ve genelden özele, tekile gitme yoludur.

Tümevarım sonucu olan mantıkta canlıların hücrelerden oluştuğu biliniyorsa, o taktirde insanın da hücreden oluşması bir tümdengelim sonucudur…

Hipotez Oluşturma-Sonuç Çıkarma