Regio cervicalis anterior ve lateralis

Prof. Dr. S. Ayda DEMİRANT

Boynun fasciaları-Fascia cervicalis

Boyundaki yapılar, fascia cervicalis’in uzantıları ile oluşan kompartmanlar içinde bulunur. Bu kompartmanların birbirinin üzerine oturan fascial yüzeyleri, yutkunma ve boynun bükülmesi sırasında bu yapıların daha kolay hareket etmelerini sağlar. Ayrıca boyundaki bir enfeksiyonun yayılabileceği yerleri de belirler.

Fascia cervicalis (colli)Fascia profunda’nın boyundaki bölümüne fascia cervicalis (colli) denir. Fascia cervicalis boyunda kasları, damarları ve organları saran kılıflar oluşturmak üzere uzantılar verir, bu uzantılar yapıları sararken kompartmanlar ve bu kompartmanları birbirine bağlayan aralıklar oluşturur. Sardığı yapılara ve bulunduğu yere göre 3 bölümden oluşur :1-Lamina superficialis2-Lamina pretrachealis3-Lamina prevertebralis

Lamina superficialisYüzeyel fascia ve platysma’nın derininde bulunan, boyundaki tüm yapıları saran en dıştaki yaprağa lamina superficialis denir. Lamina superficialis, aşağıda arkadan öne doğru spina scapulae, clavicula ve manubrium sterni’nin üst kenarına tutunur. Yukarıda ise arkadan öne doğru protuberantia occipitalis externa, linea nuchae superior, proc.mastoideus, porus acusticus externus ve corpus mandibulae’nın alt kenarına tutunur.

Manubrium sterni’nin hemen üstünde iki yaprağa ayrılır, yapraklardan birisi öne, diğeri arka yüze tutunur, iki yaprak arasında spatium suprasternale (Burns aralığı) denilen bir aralık bulunur.Bu aralıkta v.jugularis anterior’ların alt

uçları, arcus venosus juguli ve az miktarda derin lenf nodülleri bulunur.

VAGİNA CAROTİCA

Boyun damar-sinir paketi olarak adlandırılan a.carotis communis, v.jugularis interna ve n.vagus’u saran ve fascia cervicalis (lamina superficialis)’in kalınlaşmasıyla oluşan kılıfa vagina carotica denir.

LAMİNA PRETRACHEALİS

Trachea’nın ön tarafında yer alır.Yukarıda cartilago cricoidea ve cartilago thyroidea’ya tutunur, aşağıda ise v.thyroidea inferior ile birlikte göğüs boşluğuna girer ve fibröz pericardium’la birleşir.

LAMİNA PREVERTEBRALİSBoyun bölgesinin arkasında yer alan prevertebral kasları örter. Yukarıda basis cranii’ye yapışır. M.longus colli’nin önünde aşağıya doğru seyrederek üst mediastinum’da lig.longitudinale anterius’a karışır. Pharynx’le arasında spatium retropharyngeum denilen aralık bulunur. Bu aralık, enfeksiyonun boyundan göğüs boşluğuna geçtiği en geniş ve en önemli interfascial aralıktır. Bu aralık yutkunma sırasında pharynx, oesophagus, larynx ve trachea’nın hareketlerini kolaylaştırır.

KLİNİK BİLGİ

Lamina superficialis ile hyoid altı kasları saran fascia arasında bir enfeksiyon oluşursa, genellikle manubrium sterni’nin üst kenarının ötesine yayılmaz, lamina superficialis ile pretrachealis arasında ise göğüs boşluğunda, pericardium’un önüne kadar yayılabilir, lamina prevertebralis’in arkasında ise boynun lateraline yayılabilir ve SCM’nin arkasında şişlik oluşturabilir.

PLATYSMA

Derinin hemen altında bulunan ince bir kastır. Fascia superficialis’in iki yaprağı arasındadır.N.facialis ve plexus cervicalisKasıldığında alt dudak ve ağız köşesini aşağıya çeker, mandibula sabit olduğunda ise clavicula derisini yukarıya çeker.Aynı zamanda boyun derisini geren bu kasın yaşlılarda tonusunun azalmasına bağlı olarak boyun ve çene altı derisi sarkar.

V.JUGULARİS EXTERNA

- Boynun yüzeyel venlerinin ana toplayıcısıdır.- Gl.parotidea içinde v.auricularis posterior ile

v.retromandibularis’in birleşmesiyle oluşur.- V.subclavia veya v.jugularis interna’ya

açılır. Müzisyen ve şarkıcı gibi göğüs içi basıncın yüksek tutulması gereken meslek gruplarında bu ven genişler ve deri altında görünür hale gelir.

V.JUGULARIS ANTERIOR Submandibuler ve submental bölgenin venleri hyoid kemiğin üst tarafında birleşerek bu veni oluştururlar.Sağ ve sol v.jugularis anterior’lar incisura jugularis’in hemen yukarısında arcus venosus juguli denilen ven kemerini yaparlar.V.jugularis externa’ya açılır. Ağzımız kapalı durumda üflemeye zorlandığı mız zaman deri altında görülebilir.

M.sternocleidomastoideusN.accessoriusPars sternalis ve pars clavicularisİki başın arasında kalan üçgen çukura fossa supraclavicularis minor (Sebillot üçgeni) denir.Çift taraflı kasıldığında başı dik tutar ve başın öne doğru eğilmesini sağlar. Tek taraflı kasıldığında ise başı aynı yöne eğip, yüzü karşı tarafa çevirir. Baş sabit kaldığında thorax’ı yukarı çekerek derin inspirasyona da yardımcı olur.

TORTİCOLLİS

M.sternocleidomastoideus tek taraflı felce uğrarsa baş karşı tarafa doğru eğilir, bu duruma torticollis (Eğri boyun) denir. Erken dönemde fizik tedavi ve uygun eksersiz ile torticollis’in tedavisi mümkündür.

Gl.submandibularis

Mandibula’nın corpusunda bulunan fossa submandibularis’e yerleşmiş vücudun en büyük tükrük bezlerinden biri olup, yaklaşık olarak 7-12 gr. ağırlığında, ceviz büyüklüğünde, yuvarlak bir bezdir. Kanalına ductus submandibularis (Wharton kanalı) denir. Yaklaşık olarak 5 cm. uzunluğunda olup, dil altında bulunan plica sublingualis’in ucundaki caruncula sublingualis’in üzerinde ağız boşluğuna açılır.Tükrük salgısının büyük bölümü (yaklaşık % 60) bu bez tarafından üretilir.

Mm.suprahyoidei Mm.infrahyoidei

Ağız, yutak ve boyun kaslarının bir çoğu hyoid kemik ile ilişkilidir. Bu kaslar hyoid kemikten geçen horizontal bir düzlemle hyoid üstü ve hyoid altı olmak üzere iki grupta incelenir.

Mm.suprahyoidei

1-M.digastricus2-M.stylohyoideus3-M.mylohyoideus4-M.geniohyoideus

1-M.digastricus Venter anterior ve posteriorVenter anterior, n.mylohyoideusVenter posterior ,n.facialisİki venter birlikte çalışırsa os hyoideum yukarı kaldırılır,os hyoideum sabitse çene aşağıya çekilerek ağzın açılması sağlanır.

2-M.stylohyoideusN.facialisHyoid kemiğini arka-yukarı çeker.

3-M.mylohyoideusN.mylohyoideusAğız döşemesini yukarı kaldırır.

4-M.geniohyoideusN.hypoglossusHyoid kemik sabitse mandibula’yı aşağı çeker.Mandibula sabit ise os hyoideum’u yukarı kaldırır.

Mm.infrahyoideiM.sternohyoideus: Hyoid kemiğini aşağı çeker.M.omohyoideus: Venter superior ve venter inferior olmak üzere iki karnı vardır. Hyoid kemiğini aşağı çeker.M.sternothyroideus: Larynx’i aşağı çeker.M.thyrohyoideus: Larynx sabit ise os hyoideum’u aşağıya çeker,hyoid sabit ise larynx’i yukarı çekerHyoid altı kaslarının siniri ansa cervicalis’ten gelir.

Hyoid üstü ve hyoid altı kaslarının en önemli fonksiyonları, os hyoideum’un, kemiğe bağlı olan larynx ve trachea’nın solunum, yutkunma ve konuşma sırasında konumunu ayarlamaktır. Bunun için bütün bu kaslar grup olarak birlikte çalışırlar.

KLİNİK BİLGİ

M.omohyoideus’un ara kirişini saran fascia aynı zamanda carotis kılıfına da yapışıktır. Bu durum, kasın hareketi sırasında v.jugularis interna’nın sürekli olarak açık kalmasını sağlar. Bu kas, boyun fasciasını gererek m.sternocleidomastoideus’un kasılması sırasında boyun-damar sinir paketine yapacağı baskıyı kaldırır.

A.facialis

A.facialis, a.carotis externa’nın dalı olup, yüzün kanlanmasını sağlar. Burnun yanındaki oluklardan geçerek, gözün iç köşesine uzanır ve burada a.angularis adını alır. Bu arterin dağılma alanından venöz kanı v.facialis toplar ve v.jugularis interna’ya akıtır.A.submentalis, a.facialis’in dalı olup m.mylohyoideus ile m.digastricus’un ön karnı arasından geçerek çene ucuna doğru uzanır.

BOYNUN ÜÇGENLERİ

Boyun m.sternocleidomastoideus ile ön ve arka (yan) olarak iki üçgen alana ayrılır.Regio cervicalis anterior-Trigonum cervicale anteriusRegio cervicalis lateralis (posterior)-Trigonum cervicale lateralis (posterius)

Regio cervicalis anterior’da 4 küçük üçgen bulunur.1-Trigonum caroticum2-Trigonum musculare3-Trigonum submentale4-Trigonum submandibulare

1-Trigonum caroticum

Arkada m.sternocleidomastoideus’un ön kenarıÜstte m.stylohyoideus ile m.digastricus’un venter posterior’uÖnde m.omohyoideus’un venter superior’u tarafından sınırlanır.Bu üçgende boyun damar-sinir paketi, n.hypoglossus,n.laryngeus superior ve lenf düğümleri bulunur.

2-Trigonum musculareÖn kenar corpus ossis hyoidei’nin ortasından inc.jugularis’e uzanan boynun orta hat çizgisiArka üst kenar m.omohyoideus’un venter superior’uArka alt kenar m.sternocleidomastoideus’un ön kenarıİçindekiler hyoid altı kasları, gl.thyroidea ve gl.parathyroidea, larynx, trachea

3-Trigonum submentale

İki taraftaki m.digastricus’un venter anterior’ları ile hyoid kemiğin gövdesi arasındadır.İçindekiler v.jugularis anterior’u oluşturan küçük venler ve submental lenf düğümleri

4-Trigonum submandibulareÜstte mandibulae’nın alt kenarıÖnde m.digastricus’un venter anterior’uArkada m.digastricus’un venter posterior’u ve m.stylohyoideusİçindekiler a.v.facialis, gl.submandibularis, a.v.submentalis, v.a.n.mylohyoideus

Regio cervicalis lateralis (posterior)’te 2 tane üçgen yer alır. Boynun yan(arka) üçgeni, m.omohyoideus’un venter inferior’u ile iki üçgene ayrılır, üst üçgen daha büyüktür.1-Trigonum supraclaviculare (omoclaviculare)2-Trigonum occipitale

1-Trigonum supraclaviculare

Altta claviculaÜstte m.omohyoideus’un venter inferior’uÖnde m.sternocleidomastoideus’un arka kenarıİçindekiler a.v.subclavia,v.jugularis externa, a.v.transversa colli

Klinik bilgi

Trigonum supraclaviculare’nin bulunduğu yere uyan çukura fossa supraclavicularis major denir ve a.subclavia’nın pulsasyonu en iyi bu üçgende alınır.

2-Trigonum occipitale

Önde m.sternocleidomastoideus’un arka kenarıArkada m.trapezius’un ön kenarıAltta m.omohyoideus’un venter inferior’u İçindekiler a.v.transversa colli, plexus cervicalis, n.accessorius, n.auricularis magnus

Cerrahi müdahalelerde oluşumların yerlerini tespit edebilmek için bu üçgenlerin sınırlarını ve içlerinde yer alan oluşumları bilmek önemlidir.

TEŞEKKÜRLER